HILL I N I SUNIVERSITY OF ILLINOIS AT URBANA-CHAMPAIGN

PRODUCTION NOTE

University of Illinois atUrbana-Champaign LibraryBrittle Books Project, 2013.

COPYRIGHT NOTIFICATION

In Public Domain.Published prior to 1923.

This digital copy was made from the printed version heldby the University of Illinois at Urbana-Champaign.

It was made in compliance with copyright law.

Prepared for the Brittle Books Project, Main Library,University of Illinois at Urbana-Champaign

byNorthern Micrographics

Brookhaven BinderyLa Crosse, Wisconsin

2013

871ML4.Yp

DE

IARTIALE CATULLI IMITATOREIDISSERTATIO

INAUGURALIS PHILOLOGICA

QUAM

CONSENSU ET AUCTORITATE

AMPLISSIMI PHILOSOPHORUM ORDINISIN

ACADEMIA FRIDERICIANA HALENSICUL VITEBERGENSI (ONSOCIATA

AD

SUMMOS IN PHILOSOPHIA HONORESRITE CAPESSENDOS

UNA CUM THESIBUS A SE PROPOSITIS

DIE XV. M. JULII A. MDCCCLXXVI

PUBLICE DEFENDIT

AUCTOR

RUDOLFUS PAUKSTADTBORUSSUS ORIENTALIS.

ADVERSARII ERUNT:

L. GESCHWANDTNER, CAND. PHIL.P. SELIGER, STUD. PHIL.

HALIS SAXONUM.

2v

Cum complures exstitisse viderem, qui scripserunt de Cattullianisimitationibus, quae reperiuntur apud Vergilium, Horatium, Ovidium,quotquot exstant apud Martialem exempla, qui optimo iure perpetuusCatulli imitator appellari potest, nullum collegisse, decrevi accuratiusMartialis carmina perlustare,. quae Catulliana in eis vestigia possintinveniri, non quod putavi, fore ut tali dissertatione commodi multumad verba sive Catulli sive Martialis emendanda aut explicanda redundet,sed ut demonstrem, quam assidue a Martiale eiusque aequalibus Catulluslectus fuerit. Leutschius in Philologi volumine X (p. 739), ubi MartialemCatulli rationes metricas in versibus Phalaeciis consecutum esse de-monstravit, omnino in carminibus scribendis priores poetas ante oculosse habuisse testem esse ipsum putavit Martialem, cum dicat in car-mine XI, 6.

Possum nil ego sobrius: bibentiSuccurrent mihi quindecim poetae.

Meo quidem iidicio non verba quindecim priorum poetarum bibenti sibi inmentem venire dicit Martialis, sed omnino vino calenti vires crescere,ita ut quasi ingenia tot simul poetarum succurrere videantur. SedCatulli verba saepe in mentem sibi venisse carmina componenti sequeillius poetae imitatorem esse Martialis" ipse non negavit. Videamusenirm id quod ipsa in epistola primo libro praeposita dicit: ,,Lascivamverborum veritatem, id est epigrammaton linguam, excusarem, si meumesset exemplum: sic scribit Catullus . . . sic quicunque perlegitur."Commemoro hoc loco ad lasciviam Catullianae linguae poetam respicerein carmine XII, 83.

Omnes quem modo culei timebantDicentem tumidas in hydrocelas,Quantum nec duo dicerent Catulli.

Silio Italico Martialis carmina siaa talibus verbis commendat(IV, 14, 13):

Sic forsan tener ausus est CatullusMagno mittere passerem Maroni.

Ita semper cuam de se ipso loquitur, Catullum ante oculos habebat,ut non videret, non potuisse hunc poetam carmina mittere Vergilio,quem aliquanto aetate praecesserat (Haupt, Quaest. Catull. Opusc. Ip. 11). - Affero alios locos, quibus poeta se coniungit cum Catullo:

X, 78, 16. Uno sed tibi sim minor CatulloVII, 99, 7. Nec Marso nimium minor est doctoque Catullo

1*

31694

4

Ut Veronae Catullum, ita se Bilbili maximae gloriae esse dicit X, 103, 5Nec sua plus debet tenui Verona Catullo

Meque velit dici non minus illa (sc. Bilbilis) suum.

Eandem sententiam habemus in carmine I, (1, ubi in enumerationecomplurium poetarum primus commemoratur Catullus

(v. 1) Verona docti syllabas amat vatis(v. 12) Nec me tacebif Bilbilis.

His versibus conferri potest ex libro X1V illud epigramma notissi-mum (c. 195).

Tantum magna suo debet Verona Catullo,Quantum parva suo Mantua Vergilio.

Et urbs Verona, ex qua lodices, testae veniunt, nominatur a Mar-tiale terra docti Catulli

XIV, 152. Lodices mittet docti tibi terra CatulliXIV, 100. Si non ignota est docti tibi terra Catulli,

Potasti testa Raetica vina mea.

Sed carmen II, 71 est dignum, in quod accuratius inquiratur.Carpit enim hoc carmine facete poeta Caecilianum, hominem callidum,qui, quotiens poeta carmina sua praelegit, ,,protinus aut Marsi recitataut scripta Catulli." Videmus igitur ex hoc epigrammate primumaequales non effugisse carmina Martialis non raro adludere ad Ca-tulliana: nam Caecilianum talia tantum ex Catulli carminibus recitasseliquet, quae aliquid similitudinis habent cum eis, quae modo Martialispraelegerat; - turn ex illis versibus concludi potest, Catulli carminaillis temporibus in omnium ore fuisse, ita ut, si quid cum eis conferripotuisset, protinus illud Catullianum Romani in -promptu haberent.Idem ex carmine I, 7 videmus, ubi Maximus, Martialis amicus, suumvocat Catullum. Facere non possum, quin iam hoc loco unum exemplumafferam ex Martialis libro primo epigramma 32:

Non amo te, Sabidi, nee possum dicere quare:Hoc tantum possum dicere, non amo te.

Hoc audito callidus Caecilianus, ut ,collatum magis placeat"distichon Martialis, confestim recitat illud Catulli distichon elegan-tissimum et pulcherrimum:

Odi et amo. Quare id faciam, fortasse requiris.Nescio, sed fieri sentio et excrucior.

Redeo, a quibus ne discessi quidem longius, ad Martialis locos,quibus Catullus laudatur. Affero primum cos, quibus poeta respicitad Lesbiae passerem.

XIV, 77. Cavea eborea.Si tibi talis erit, qualem dilecta Catullo

Lesbia plorabat, hic habitare potest.

I, 7 Stellae delicium mei columba,Verona licet audiente dicam,Vicit, Maxime, passerem Catulli;Tanto Stella meus tuo Catullo,Quanto passere maior est columba.

I, 109. Issa est passere nequior Catulli.IV, 14, 13. Sic forsan tener ausus est Catullus

Magno mittere passerem Maroni.VII, 14. (Nostra puella)

v. 2. Amisit lusus deliciasque suas;Non quales teneri ploravit amica Catulli

Lesbia, nequitiis passeris orba sui,v. 9. ........ puerum . . . perdidit . ..

-Mentula cui nondum sesquipedalis erat.XI, 6, 14. Da nunc basia, sed Catulliana.

Quae si tot fuerint, quot ille dixit,Donabo tibi passerem Catulli.

De his locis accuratius exponendum est. Theodorus Bergkius inPhilol. volumine XI (p. 385) statuit, Lesbiae passeri nomen fuisseIssae; itaque scribendum esse in Catulli carmine 2:

Tecum ludere sicut Issa (pro ipsa) possemEt tristis animi levare curas.

et in c. 3: Nam mellitus erat suamque noratIssa (pro ipsam*) tam bene quam puella matrem.

Ianc coniecturam Bergkius sine dubio fecit respiciens ad Martialiscarmen I, 109. Videamus primum, utrum sensus et ratio Catullianicarminis hoc ferre possit vel postulet an recuset ac reiiciat, tum sifortasse in Martialis carmine aliquid insit, quod Bergkii coniecturamprobare possit. In priore Catulli carmine ,Issa" pro ,ipsa" ferendumesse nego: nam postquam dixit, Lesbiam ludere cum passere, ,utigravis acquiescat ardor", disiderat poeta: ut ipsa i. e. Lesbia, sic egocum passere ludere possem et ,tristis animi levare curas." Sin cumBergkio ,Issa" scribimus, habemus: ut Lesbia cumr passere, sic egocum Lesbia ludere possem. At haec oppositio in hoc carmine depassere non quadrat. Sed quomodo res se habet de altero carmine?Hic enim participium ,,mellitus", quamquam Issa generis feminini est,cum ferri possit propter antecedentem passerem cumque Catullus inter-dum (I, 2) trochaeo - et Issa est verbum trochaicum - incipiatversum Phalaecium, si ,,Issa" traditum esset, nihil esset offensionis.Quae cum ita sint, cum Bergkio ,,Issa" scribendum esse putabimus,si in Martialis versibus quid necessitatis invenerimus. Martialis enim dicit

*) ct. Schwabius ad h. I.

I, 109. Issa est passere nequior Catulli,Issa est purior osculo columhae,Issa est blandior omnibus puellis,Issa est carior Indicis lapillisIssa est deliciae catella Publi:Hanc ....

Quis ex his versibus concluserit, Catulli passerem Issae nomenhabuisse? Fortasse ex hoc loco affirmari potest contrarium, illud nomennon fuisse passeri. Cum igitur in Catulli c. 3 pronomen ~ipsam"pulchre et proprie dictum esse nemo negare possit, in carmine altero,,ipsa" desideretur, Martialis autem ex loco nihil concludi liceat,Bergkii coniecturam reiiciendam esse puto et retinendam codicumscripturam. - Leutschius autem in Philol. parte X (p. 735) ex car-minibus, quibus Martialis ad Catulli passerem adludit, alia collegit.Recte reiecit cum Martiale ipso (VII, 14) opinionem Politiani, Is. Vossii,aliorum Lesbiae passerem puerum intellegendum esse. Sed quod exc. IV, 14 conclusit, equidem probare non possum. Dicit enim, ex eoliquere haec carmina Catulliana in passerem eo loco libelli a Martialeipso lecta esse, quo nobis codicibus tradita sunt, et fragmentum, quodpost c. 2 invenimus, esse tertii de passere poematis. Videamus igitursingula carmina, ac primum quidem c. IV, 14

Sili ....v. 11 Nec torva lege fronte, sed remissa

Lascivis madidos iocis libellos:Sic forsan tener ausus est CatullusMagno mittere passerem Maroni.

Leutschius enim, quod ,libellos" antecedit', ,passerem" Martialemnvocare putat Catulli libellum, et cum libellum totum sic tantum po-tuisset significare, si carmina de passere libelli initium tenuissent,Martialem eo loco haec carmina legisse et illud fragmentum relictumesse ex carmine eiusdem argumenti. At Catulli libellus non incipit acarmine de passere, incipit ab epigrammate in Cornelium. Sed si nead hoc quidem respicimus, dubium est, num libellus, cuius primum autalterum carmen de passere est, passer appellari possit. Obiicere fortassepotest aliquis: At ,Piropertii monobiblos" a Martiale ,Cynthia" voca-tur XIV, 189

Cynthia facundi carmen iuvenile PropertiAccepit famam: non minus ipsa dedit.

Hoc iuvenile carmen primum esse puto librum poetae: quam opinionemprobari posse existimo elocutione et arte dicendi aliena a ceteris libris:sed de his rebus hic non est locus. Et ille liber potuit ,Cynthia"vocari, quod pauene totus in Cynthiae amore versatur et quod primum totius4operis vocabulum non sine consilio ,,Cynthia" exstat. Incipit enim liber

Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis.Fragmentum autem post carmen 2 cum Leutschius coniiceret depassere esse, ita ut tria carmina coniuncta haberet eiusdem argumenti,coniecit contra Catulli morem, qui libenter inter carmina eiusdemgeneris unum alius argumenti interponit. Ex eis quae exposui nonpotuisse puto Martialem libellum tam varii et multiplicis argumentipasserem dicere. At quod ante poeta de libellis suis dicit, cogimurne,passerem Catulli" ita intellegere, ut Leutschius voluit? Equidem putoMartialem dixisse: ut ego tibi epico poetae carmina lusoria mitto, sicmisit fortasse Catullus magno Virgiiio carmen vel carmina eiusdemgeneris. Eodem sensu, ut Leutschius quoque concedit, dictum est,Catulli passer" in carm. XI, 6, ubi legimus ,,donabo tibi passeremCatulli" i. e. scribam carmen vel carmina lusoria, qualia sunt Catullianade passere. cf. Mart. I, 7. Et huic interpretationi nil obstat in carm.IV, 14: nam libelli, ut saepius apud poetas, non proprie dictum est,,sed omnino pro carminibus. Affero pauca exempla ex Propertio:I, 9, 13. IV, 9. 45: quibus locis libellus vel libelli paene sine notionelibri positum est pro carminibus Et ut Propertius in primo libro[11, 19 Agnosces igitur, si quid tibi triste libelli Attulerint nostri] delibellis loquitur, sic etiam Martialis in primi libri c. 2, ubi legimus

Qui tecum cupis esse meos ubicunque libellos.Ad hunc usum spectant 1, 29 [Fama refert nostros te, Fidentine,libellos ... recitasse] et alii loci. Et cum nihil impediat, quinillud ~libellos" apud Martialem tall modo intellegamus, habemus: mittotibi, Sili, carmina iocosa, ut fortasse misit Vergilio Catullus passeremi. e. carmen vel carmina lusoria. Si igitur vera est haec interpretatio,quidquid ex Martialis loco Leutschius conclusit, probari non potest.

Post passerem basia Catulliana saepissime a Martiale com-memorantur. Loci hi sunt:

XII, 59. Tantum ..... basiorum(3) Quantum Lesbia non dedit Catullo.

VI, 34. Basia da nobis, Diadumene, pressa. ,Quot" inquis?Oceani fluctus me numerare iubes.

(7) Nolo quot arguto dedit exorata CatulloLesbia: pauca cupit, qui numerare potest.

XI, 6, 14. Da nunc basia, sed Catulliana,Quae si tot fuerint, quot ille dixit -

Qui nondum numeravit basia Catulliana, inspiciat Schrevelium, quinos docuit, 3300 fuisse. - Alii loci, quibus Catullus laudatur Lesbiaeamator, sunt:

XII, 44, 5. Lesbia cum tenero te posset amare Catullo.VIII, 73, 8. Lesbia dictavit, docte Catulle, tibi.

Hoc loco de epithetis, quae Catullo tribuit Martialis, paucis disseram.

Adhibentur enim quattuor. ,,argutus" (VI, 34, 7), ,,tener" (IV, 14, 13.VII, 14, 3. XII, 44, 5), ,,doctus" (I, 61, 1. VII, 99, 7. VIII. 73, 8.XIV, 100. XIV, 153), ,,tenuis" (X, 103, 5). De primo vocabulo nihildicendum est. Tener autem Catullus vocatur, qui carmina amatoriascripsit: quae ad poemata Martialem saepissime respicere vidimus.Quid autem sibi vult apud Martialem ,,doctus", quod epitheton cumCatullo quinquies coniunctum est? Videamus priores poetas, a quibusCatullus citatur. Apud primum poetam Romanum, a quo commemora-tur, Lygdamum dico - a Tibullo pro indole carminmm poeta non,nominatur -, invenimus hoc epitheton (6. 41: Sic cecinit pro te doc-tus, Minoi, Catullus), apud Ovidium, qui eum ter (Am. III, 9, 62.Am. III, 15, 7. Trist. II. 427.) nominat, semel illud adiectivum ,doctus"poeta additum est (Am. III, 9, 62 cum Calvo, docte Catulle, tao.); apudHoratium nomen eius semel nobis occurrit, et quidem non sine illoadiectivo. (Sat. I, 10, 19. Nil praeter Calvam et doctus cantare Catullum.) Aliis poetis multo rarius hoc epitheton tributam est, velutnumquam, quoad scio, Tibullo vel Propertio, quibus eodem iure se-cundum Disseni explicationem esse potuit (Comm. ad. Tib. II. p. 378:,videtur simul ad Graecarum litterarum et fabularum scientiam ettractationem scitam pertinere"). Et si Martialis praecipue hoc epithe-ton usurpat, non Catullum ante oculos habebat, qui carmina moreAlexandrinorum composuerit, sed ut ex exemplis, quae iam attulimuset postea, si de imitationibus ipsis dicemus, afferemus, liquet, qui car-mina scripserit amatoria, lusoria, iambica. Lascivam Catulli veritatemi. e. epigrammatum linguam se transtulisse in carmina sua, ,syllabas"Catulli amare Veronam (I,61, 1), ,,undenis pedibusque syllabisque" (X, 9, 1)se ipsum gentibus notum esse, saepe et libenter praedicat. Et in car-mine X, 4, quo non de personis, quod Catullus fecit, sed de vitiisdicere se voluisse docet, utiliora esse dicit epigrammata sua omnibusfabulis, laudari hic mores et vitia corrigi eoque flagitiosos hominesfugere id genus scripta. Et intellegit homines flagitiosos, si MartialisMamurram dicit, qui ex Catulli carminibus satis notus erat, ut quasinomen appellativum, ut iam ab Horatio (Sat. I, 5, 37. In Mamurrarumlassi deinde urbe manemus), sic hic a Martiale adhiberi posset.

X, 4, 11. Sed non vis, Mamurra, tuos cognoscere moresNec te scire: legas Aetia Callimaclhi.

Haec sunt Catulli carmina, quorum exemplum in Martialis epigrammatiselucet, non illa longiora, quibus Alexandrinorum vestigia eum consecutunesse scimus. Et si Martialis tam saepe epitheton ,,doctus" cuam Ca-tullo coniungit, non coniungit ea de causa, quod Catullum studiosumGraecarum litterarum praedicare voluit (cf. XIV, 100 et 133. VIII, 73, 8:his omnibus locis adiectivum sine pondere positum est), sed quod paeneconstanter hoc adiectivum Catullo a prioribus poetis, qui eum citant,

adtributum esse et facile in versum inire videbat. Conferii licet Ovi-dianum ,docte Catulle, tuo", et ,,culte Tibulle" (Am. I, 15, 27.) cunrillo Martialis loco ,,docte Catulle, tibi". - Quod epitheton ,,doctus"valet, idem significat ,tenuis" (c. X, 103, 5): nam hoc sensu, non proadiectivo ,nitidus", ut nonnulli volunt, id positum esse, docet ipseMartialis VI, 64, 17, ubi legimus

tenues finxerunt pectus Athenae.Carminum longiorum, quae Catullus more Alexandrinorum composuit,ad unum tantum adludit, ad Attin, cam dicat, talia carmina se nonscribere.

II, 86, 4. Nec dictat mihi luculentus AttisMollem debilitate Galliambon.

X, 4, 3. Quid tibi raptus Hylas, quid Parthenopaeus et Attis(v. 8) Hoc lege, quod possit dicere vita: ,Meum est."

Et cum leonem in arena describens interrogetVIII, 35, 14. A Cybeles numquid venerat ille iugo?

sine dubio cogitat de illo leone, quem ,,iuga resolvens" (cf. Cat. 63, 76)Cybele mittit in Attin. Denique c. I, 41 ad hoc Catulli carmen spec-tare videtur non dissimilibus verbis:

Spadone cum sis eviratior fluxo,Et concubino mollior Cellenaeo,Quem sectus ululat matris entheae Gallus.

Restat unus locus, quo Martialem, quanquam Catullus non nomina-tur, de carmine eius notissimo cogitasse fortasse non prorsus reiicien-dum est. Dicit enim IX, 70

Dixerat ,,o mores! o tempora!" Tullius olim.

Cum gener atque socer diris concurreret armis.Concluserat enim Catullus carmen 29

Socer generque, perdidistis omnia.Lachmannus, quod hic adverso ordine exstant substantiva, adhibet Ver-gilii catalecta

III. 5. Ut ille versus usquequaque pertinet:Gener socerque perdidistis omnia.

Ex hoc loco concludere possumus, versum illum Catullianum notissimumfuisse et Martialem illo versu ad eum re vera adlusisse. Speugeliusin libro, cui inscribitur ,Neues Archiv fiir Philologie und Paedagogik"III, 4. p. 114. apud Vergilium eundem ordinem revocandum censuit,qui in Catulli carmine traditus est: gener socerque invito poeta legi,qui carmen incipiat: ,Socer beate . .. generque Noctuine." SedWagnerus ad hunc Vergilianum locum adnotat: ,Recte Catullus,,Socer generque", recte etiam nostri carminis auctor ,,Gener socerque",cum apud illum soceri, apud hunc generi mentio proxime praecesserit."

10

Sed quod Lachmannus non prorsus reiecisse videtur, cum adscriberetVergilianum locum, verba apud Catullum transponenda esse fortassealiquis putaverit, si hunc ordinem apud Vergilium et Martialem in-venerit. Verisimile autem est, Vergilium consilio ordinem mutasse etMartialem eum non curasse. Similiter pro Catulliano ,da mi basia"(5, 7) in Martialis carmine XI, 6 invenimus ,da nunc basia", ubi ,nunc"ex antecedentibus versibus proprie et apte positum esse videmus. Sedquanquam ,nunc" facillime in ,mihi" mutari, quod codex L. praebet,et ,mihi", cum contra metrum sit, sine difficultate corrigi liquet potuissein ,mi", quis statuerit apud Catullum ,nunc" scribendumu esse, quodab eo eodem iure poni potuerit, quo apud Martialem legitur?

Transeo nunc ad exempla Catullianae imitationis, quae reperiunturapud Martialem, remque ita instituam, ut primum de sententiis dicamet verbis, in quibus Catulli exemplum patet, turn de elocutione omninonon aliena a Catulliana, postremum de compositione carminum. Etsiquam bene Martialis illum poetam noverit iam ex illis locis, quibus Catullusa Martiale commemoratur, concludere possumus, antea de imitationibusdicturus sum, quae ex primio Catulli epigrammate effluxerunt, ut de-monstrem, si quid in Martialis carminibus invenimus, quod similitudi-nem habet cum Catullianis verbis, certius et maiore iure affirmariposse, hic illum ante oculos eum habuisse, quam si quid cum aliuspoetae loco conferri possit, quem Martialis non tam bene memoriacontinebat. Commentarii enim ad verba huius epigrammatis membradisiecta habemus in Martialis carminibus. Catullus incipit libellum:

Quoi dono lepidum novum libellum -?Et tertius Martialis liber, si ad primum carmen, quod quasi epistolaMartialis more toti libro praepositum est, hoc habet exordium

Cuius vis fieri, libelle, munus?Altero versu addit Catullus

Arida modo pumice expolitumIIic ,pumice", quod non ab omnibus probatum est, veram lectionemesse concludi potest ex Martiale, qui dicit VIII, 72, 2

Morsu pumicis aridi politusApud hunc poetam ,politus" exstat, apud illum verbum compositum,expolitus": Catullus enim saepissime, multo rarius Martialis elisionemadhibet.

Pergit CatullusCorneli tibi: namque tu solebasMeas esse aliquid putare nugas.

Poeta hoc, loco carmina sua vocat ,nugas", et quod in fronte libellidixit, apud Martialem solemne verbum est, cum de epigrammatis suisloquitur. Hoc enim vocabulum ad hanc significationem adhibitumreperimus, apud eum hisce locis: IX, 1, 5 (,Ille ego sum nulli nugarum

11

laude secundus") I, 113. 6. II, 1, 6. IV, 72, 3. IV, 82, 4. V, 80, 3.VI, 64, 7. VII, 11, 4. VII. 26, 7. VII, 51, 1. VIII, 3, 11. Sed unuslocus non est dissimilis Catulliano, IV, 10, 4:

I puer et caro perfer leve munus amico,Qui meruit nugas primus habere meas.

Insecuntur apud Catullum hi versuslam tum cumr ausus es unus ItalorumOmne aevum tribus explicare chartis.

Confero cum his versibus ex Martialis libro XIV distichonQuoviscunque loco potes hunc finire libellum.

Versibus explicitum est omne duobus opus.Ex his versibus et Catulli et Martialis fortasse concludere possumus,latum ambitum non habuisse Cornelii chronica: nam haec scripta sinedubio intellegit Catullus.

Concluditur epigramma tali modo:Quare habe tibi quiquid hoc libelliQualecunque quod*) patrona virgoPlus uno maneat perenne saeclo.

Carmina sua saecula longa pervolutura saepius Martialis dicit, sed noninveni locum, ubi eadem sententia eiSdem aut similibus verbis expri-mitur. Habemus autem epigramma, quo nugas suas patrono Apolli-nari commendat, VII, 26. Totum carmen exscribo:

Apollinarem conveni meum, scazon,Et si vacabit, ne molestus accedas,Hoc qualecunque, cuius aliqua pars ipse est,Dabis: hoc facetae carmen imbuant aures.Si te receptum fronte videris tota,Noto rogabis ut favore sustentet.Quanto mearum scis amore fiugarumFlagret: nec ipse plus amare te possum.Contra malignos esse si voles tutus,Apollinarem conveni meum, scazon.

Hoc carmine, quod Catulliano more, uti postea videbimus, eodem versufinitur, quo incipit, adhortatur poeta libellum, ut Apollinarem patro-num sumat, qui ~nugas aliquid putaverat", per quem ,nugas perire nonlicebit". Habemus igitur in primo Catulli carmine et in hoc epigrammateidem argumentum. Et illud in tertio versu ~hoc qualecumque" revocatnobis Catullianum

quicquid hoc libelliQualecunque:

ubi, ut magis respondeat Martialis versui, ,qualecunque", ut Schwabiusquoque. voluit, cum antecedentibus verbis coniungo. Sed eis, quaesecuntur, ,quod*) patrona virgo" nihil in Martialis verbis respondet.

12

Utrum ,,patrona virgo" pro musa dici possit necne nescio.. Sedquam facile ex similibus verbis .patrona virgo" a manu recentioremedii aevi nasci potuerit nemo ignorabit. Expectamus autem, quodapud Martialem habemus, Cornelium patronum, advocari, ad quemscriptum est epigramma. Eadem ratione res se habet in Mart. IV,86 et III, 2, quorum priorem locum iam vidimus similitudinem haberecum Catullo. Si enim quid in Martialis carmine Catulliana verbanobis in memoriam revocat, raro hoc solum, sed plerumque alia quo-que, at in Mart. VII, 26 vidimus, in eodem carmine inesse solent,quae adludunt ad Catullum. Illis enim carminibus (III, 2. IV, 86) iubetpoeta libellum vindicem i. e. patronum sibi parare, se sub tutelamviri urbani eruditique ponere, a quo si foveatur, immortalitatem sperareposset. Nonne igitur apud Catullum quoque desideramus: per te, patrone,non peribunt meae nugae? Codex L. habet: ,qualecunque quodpatrona virgo": cui lectioni cum metrumn obstet, ex vocabulo ,quod",ut satisfiat versui Phalaecio, in codice D. ,,quidem" factum esse facileintellegitur. Videamus nunc, numquid ,patrona virgo" i. e. musa hocloco ferendum sit. Dixerat enim poeta modeste de nugis suis, nequelicebat addere: hae nugae per patronam musam i. e. per ingeniummeum non peribunt. Qui tam superbe loquitur, non potuerat modesteantecedentibus verbis scribere

Quare habe tibi quicquid hoc libelliQualecunque:

Desideramus, ut iam ex Martialis locis vidimus, Catullum sic scripsisseQualecunque: quod . . patrone ....Plus uno maneat perenne saeclo.

Sic rediret epigramma, a quo coeptum erat, ad eundem Cornelium se-cundum Catullianum morem carminum instituendorum. Hoc iam aliisenserunt et textum corrigere susceperunt. Maxi meautem mihi placetFroehneri coniecturam (Mus. Rhen. XII p. 147), quae mutata inter-punctione et vocabulo ,est" post ,,libelli" omisso haec est:

Quare habe tibi quicquid hoc libelliQualecunque: tuo, patrone, verboPlus uno maneat perenne saeclo.

Si ita lectionem instituimus, habemus carmen apte ad finem perductum,habemus eandem in ultimo versu modestiam, quae in antecedentibusverbis exstat, habemus denique similitudinem cum illo loco Martialis(VII, 26, 3), ubi'Catulli exemplum elucet, planius in oculos cadentem. -Ex eis, quae exposui de Martialis locis, qui non sine memoria illius Ca-tulliani epigrammatis videntur sciipta esse, facile intellegitur, quam benecognoverit Martialis illum poetam eiusque dictionis studiosus fuerit, itaut ubicunque apud eum simile quid cum Catulli verbis exstare videmus,patere hoc loco exemplum illius poetae possimus statuere. Sed non

13

ubique Martialem voluisse putandum est Catulli verba transferre incarmina sua, non ubique sibi conscium fuisse, se talibus verbis ad eumadludere, sed multis locis Catulliana verba Martiali carmina seribentisponte sua succurrisse. liquet, quod rem bene exprimebant aut facileconveniebant in versus, quibus iam accommodata erant ab illo poeta. -Progedrior nunc ad singulas sententias, quae non dissimilibus verbisexpressae in Catulli quoque carminibus nobis occurrunt.

Uti iam vidimus, in epistola, quam primo libro praemisit, poetaexcusat, quod Catulli exemplum secutus ,lasciva verborum veritate"in epigrammatis utitur. Etenim in c. 95 ut Catullus dixerat

Parva mei mihi sunt monumenta (sodalis),At populus tumido gaudeat Antimacho.

similiter, sed paullo alio sensu Martialis, cuius ,,mnusa non insano syr-mate tumet" (IV, 49, 8) profitetur carmina, quae ,,brevitate placent"(1X, 50, 2), quae non ,,faciunt luteum giganta" (IX, 50, 6), ,.a quibusprocul est omnis vesica" (IV, 49, 7); sed ex carminibus iocosis etmolliculis non concludendum esse monet, vitam poetae esse lascivamet molliculam. Dicit enim I, 4, S

Lasciva est nobis pagina, vita proba.

Hane sententiam protulit Catullus carmine 16v. 1. Pedicabo vosv. 3. Qui me ex versiculis meis putastis,

Quod sunt molliculi, parum pudicum.Nam castum esse decet pium poetamIpsum, versiculos nihil necesse est,Qui turn denique habent salem ac leporem,Si sunt molliculi ac parum pudiciEt quod pruriat incitare possunt.

Sed Ovidianuin locum, qui etiam maiorem similitudinem cum versuMartialis praebet, afferre liceat Trist. IV, 10, 25

Crede mihi, distant mores a carmine nostro:Vita verecunda est, Musa iocosa mea.

Quae autem apud Martialem in eiusdem libri carmine 35 legimusVersus scribere me parum severos

.....quereris, sed hi libelli,Tanquam coniugibus suis mariti,Non possunt sine mentula placere.

v. 10 Lex haec carminibus data est iocosis,Ne possint, nisi pruriant, iuvare

sine dubio effluxerunt ex Catulli carmine 16, quo lex datur carminibusiocosis, quam Martialis versu undecimo paene eisdem verbis significat-

14

qua de causa non ,non possunt", quod multi codices habent et Ra-mires de Prado probat, sed ,ne possint" veram lectionem esse censeo.

Transeo ad carmina, quibus Catullus invehitur in Furium etAurelium eorumque egestateln acerbissime describit. Affero primumex his carminibus versus, qui huc spectant:

ex c. 23. v. 1. Furei, cui neque servus est neque areaNec cimex neque araneus neque ignis.

ex c. 24. v. 5. Isti, quoi neque servus est neque areav. 8. Sed bello huic neque servus est neque areav. 10. Nec servum tamen ille habet neque arcam

ex c. 23. v. 12. corpora sicciora cornuAut si quid magis aridum est habetisSole et frigore et esuritione.

v. 19. . .. culus tibi purior salillo'st,Nec toto decies cacas in anno.

ex c. 81: nam hospem liquet Aurelium essev. 4. Hospes inaurata pallidior statua.

ex c. 21. hos tres versusv. 1. Aureli pater esuritionumv. 4. Pedicare cupis meos amoresv. 9. Atque id si faceres satur, tacerem.

Martialis paene eisdem verbis sectatur Mamurianum, Hyllum, Vacerram,Charaemonem, Nestorem pauperes, ita, ut cum ea de se legerent, viderent,cum illis a Catullo tam acerbe illusis viris a poeta sese conferri.Sed videamus singula. Carmen I, 92 scriptum est ut Catulli epigramma21 in hominem pauperem poetae puero ,insidias instruentem" (Cat. 21, 7),et quod apud Catullum 21, 9 legimus, a Martiale totius carminis car-dinem factum esse videmus. Adscribo ex illo carmine hosce versus

v. 3. . . . totum tibi Ceston (i. e. poetae puerum) habeto,Si deest nihil aliud, Mamuriane, tibi.

Sed' si nec focus est nec nudi sponda grabati -v. 11. Non culum, neque enirn est culus, qui non cacat olim,

Sed fodiam digito qui superest oculum.Nec me zelotypum nec dixeris esse malignum:

Denique paedica, Mamuriane, satur.Ad verba ,,non culum fodiam" explicanda afferri possunt ex Catullicarmine 15 in Aurelium quoque scripto hi versus

v. 14. Quod si te mala mens . . .In tantam impulerit, sceleste, culpam,Ut nostrum insidiis caput (i. e. puerum meum) lacessas,A tum te miserum malique fati,Quemn attractis pedibus patente portaPercurrent raphanique nugilesque.

15

Martialis igitur dicit: non culum, ut Catullus minatur, sed oculumfodiam, non culum, nam' non culus est, qui non cacat olim: haec quo-que ut v. 3 et 13 ex Catullo translata sunt. - Affero ceteros Mar-tialis -locos, qui huc spectantII, 51, 2. Cum sit et hic (denarius)culo tritior, Hylle, tuo

v. 6. Et semper miser hic esurit --XI, 56. v. 3. Hanc tibi virtutem (sc. laudandae mortis) fracta facit

urceus anserEt tristis nullo qui tepet igne focus,

Et teges et cimex et nudi sponda grabatiXI, 32, 1. Nec toga nec focus est nec tritus cimice lectus

Nec tibi de bibula sarta palude teges,Nec puer aut senior, nulla est ancilla nec infans

Nec sera nec clavis nec canis atque calix.Martialis igitur modo leviter ad Catulli verba adludit aut ea recipit,modo breviter ab eo dicta copiose exponit, et quod in Catulli quoquecarminibus invenimus, ad eandem rem significandam in diversis carmi-nibus paene eisdem verbis utitur.

Plurimum valere ad amorem morum similitudinem, vel intermalos, id est argumentum Catulliani carminis 57, quod incipit

Pulchre convenit improbis cinaedis,Mamurrae pathicoque Caesarique.Nc mirum: maculae pares utrisque.

Quibus respondet, sed adverso versuum ordine Martialis epigramma VIII, 35Cum sitis similes paresque vita,Uxor pessima, pessimus maritus,Miror, non bene convenire vobis.

quorum cum medius versus verborum etiam collocatione Catullianoaversui non sit dissimilis, nemo dubitabit, quin hoc'Martialis epigrammaeffluxerit ex illis versibus. Ex ultimo Martialis versu intellegimus,qualis sensus insit in primo Catulliani carminis versu: nam Martialemludere patet in ambiguitate verbi ,,convenire," quod pariter significatsimilem duobis indolem ac concordiam, Catullus autem laudat, simili-tudinem morum eoque esse concordiam.

In eodem, ex quo totius epigrammatis argumentum Martialemsumpsisse modo vidimus, duo versus exstant, qui commentatoribusmultum difficultatis pararunt. Videalmrus, num apud Martialem verbapossint reperiri, quae quid faciant ad explicandum aut corrigendum illumlocum. Legimus enim

Morbosi pariter gemelli utriqueUno in lectulo erudituli ambo

Adscripsi verba quae tradita sunt sine interpunctione. Hauptiusautem in editionibus suis praebet

16

Morbosi pariter, tenelli utrique,Uno in lectulo erudituli ambo

rationesque exposuit in observ. crit. (opusc I, 119), non sufficere illud,,gemelli utrique," quod ad describendam perfectam similitudinem ad-hibetur, propterea quod neque singularum similitudinum enumerationipraemissum est, ut generatim species comprehenderet, neque eademratione positum in fine, sed intermistum non satis congruenter singu-lis." Habemus autem apud Martialem locum, ubi vocabula ,pares".gemelli" posita videmus fortasse non sine ulla memoria Catullianiversus, XII, 49, 12

Formoseos, niveos, pares, gemellos,Grandes, non pueros, sed uniones.

Videamus num ,,gemelli utrique" illo loco ferri possit. Rossbachius ineditione sua scripsit

Morbosi pariter, gemelli utriqueUno in lectulo, erudituli ambo.

lacinterpretationeid quidem tollitur, quo Hauptius offenditur, sed duabusde causis non probandam censeo Rossbachii coniecturam, primum quodin solis verbis ,,erudituli ambo" non ea significatio inest, quam se-cundum versum tertium poeta inesse vult, tumrn quod verba haecseiunguntur ab antecedentibus eiusdem versus, quibus coniunctis habe-remus notissimam Catulli rationem, qua duo vocabula deminutiva,ut bis terque ad eundem finem in carmine 25, cumulata invenimus.Sin ,,erudituli ambo" cum verbis ,uno in lectulo" coniungimus, tur-pitudinem habemus exprobratam, quam ex antecedentibus versibusexspectamus. Priorem autem versum cum Schwabio scribo inter-

punctione deletaMorbosi pariter gemelli utrique,

quo facto cumulatio quidem efficitur verborum eadem notione praedi-torum: sed haec non minuere, sed potius confirmare potest scripturaeveritatem: nam neminem, qui Catulluni obiter tantum legit, effugere

potest, hanc dicendi rationem ante omnes poetas praecipue eumamasse. Ut ex multis et paene innumerabilibus exemplis uno utar,

,dicit poeta in c. 45 (v. 20) ,Mutuis animis amant amantur." His,quas attulimus, de causis et quod Martialis locus illud ,gemelli"6tutari videtur, scribendum censeo

Morbosi pariter gemelli utrique,Uno in lectulo erudituli ambo.

Transeo ad Martialis carmen VI, 27, cuius quod huc pertinetdistichon hoc est

Est tibi, quae patria signatur imagine voltus,Testis maternae nata pudicitiae.

17

Similitudinem enim infantis cum patre argumentum esse matris pu-dicae dixerat Catullus

c. 61. v. 221. Sit suo similis patriManlio et facile inscieisNoscitetur ab omnibusEt pudicitiam suaeMatris indicet ore.

Liceat mihi totum illud earmen Martialis exscribere, quod versuumordinem mutandum esse puto.

Bis vicine Nepos (nam tu quoque proxima FloraeIncolis et veteres tu quoque Ficelias)

Est tibi, quae patria signatur imagine voltus,Testis maternae nata pudicitiae.

'Tu tamen annoso nimium ne parce FalernoEt potius plenos aere relinque cados.

Sit pia, sit locuples, sed potet filia mustum:Amphora cum domina nunc nova fiat anus.

dCaecuba non solos vindemia nutriat orbos:Possunt et patres vivere, crede mihi.

Loquitur igitur Martialis altero et quarto disticho de filia, tertio etquinto de patre. Sed si ita carmen legimus, verba Atu tamen" quospectent nullo modo intellego. Potius dixisse puto Martialem: filia esttibi, Nepos, ea potet mustum i. e. recens vinum, amphora nunc novafiat cum ea anus: tu tamen ne parce nimium vetulo Falerno. Itaquedistichon quartum ante tertium ponendum censeo: quo facto duodisticha de filia arcte cohaerent, itemque alia de patre. - Ut Catulluscarmine 61, ex quo illud Martialis distichon sumptum est, nuptiasManlii et Arunculeiae, ita Martialis nuptias Pudentis et Claudiae cele-brat brevi epithalamio IV, 13, quod iure contractum argumentum illiuscarminis vocari potest. Referendi sunt huc praecipue versus 31 ss., tum102 ss., 151 ss. - Duo praeterea locos ex illo epithalamio in Manliinuptias a viris doctis adhibitos esse video ad enarranda verba Martialis,unum a Scaligero in castigationibus in Catullum, alterum ab Martialisinterpretibus. Scaliger enim secundum verba (v. 219) ,dulce rideatad patrem" non dissimilem, ut putat, Martialis locum XII, 21

Nec cito ridebit peregrini gloria partus,Romanam deceat quam magis esse nurum

transmutari vult inTe cito ridebit peregrini Clodia partus,

Romanam deceat quam magis hsse nurumsine iure meo iudicio: nam quae traduntur verba facile intellegunturet apte leguntur. 'Neque .enim puto, Martialem hic imitatorem esse;

18

sed versus explicandi sunt tali modo: non facile aliam puellam extraurbem quam te pulchriorem esse naturam. - Alter locus XII, 18, 24

Dispensat pueris rogatque longosLevis ponere villicus capillos

Ad haec verba commentatores animadverterunt: ,,Villicus novacularasus rogat dominum, ut liceat pueris deponere capillos, quod signumerat emeritae suae militiae, ut iam in viros transcripti rei rusticaedent operam. Ramiresius ad c. III, 58 intellegit, ipsum villicum levemrogare dominum, ut hoc sibi liceat. Vide an huc faciat illud Catulliin epithalamio (v. 136): Sorbedam tibi villice Concubine, hodie et heri..Nunc tuum cinerarius Tondet os." Nihil ad Martialis locum facerepotest Catullianus, qui corruptus sit. Sed prima quae allata est inter-pretatio mihi vera videtur, et haec sententia, quae apud Martialemexstat, restituenda est in epithalamio, non quo putem, Martialem illiusloci imitatorem fuisse, sed quod versus qui insecuntur id postulant.Nam quod traditum est ,sordebant tibi villulae" nullo modo opponiturverbis ,Nuuc tuum cinerarius Tondet os." Et quod alii proposuerunt,,Sordebam tibi villice Concubine" non satis intellego. Lenissima autemmutatione scripsit Corradinus de Allio: ,Serdebant tibi villuli." Quoddeminutivum hic modo adhibetur, non potest causa esse suspicionis,nam etiam alia deminutiva in Catulli carminibus nobis occurrunt nonabhibita ab aliis' scriptoribus Romanis. Et illius deminutivi notionemhic in quotidiana, rustica, ut ita dicam vernarum lingua, in ,Fescenninalocutione" aptissime quadrare nemo negabit. Ex deminutivis, quae fa--cile in epithalamii versibus includutitur et satis frequenter a poeta ad-hibentur, talia tantun afferam, quae eundem locum deficientis versuscontinent: ramulis (v. 22), puellula (57, 182, 188), hortulus (92), par-volus (261). Praeterea huius lectionis non veritatem, sed probabili-tatem effici fortasse licet ex Martiale, qui in voce ,sordidus" simul.notionem adiectivi ,,villosus" ponit IV, 19, 3

Sordida, sed gelido non aspernanda decembriDona, peregrinam mittimus endromidam.

Neque dissimiles verbis, quae Corradinus proposuit, hi sunt lociI. 31, 5 teneri sordent lanugine voltusII, 61, 1 Cum tibi vernarent dubia lanugine malae.

Secundum posterioris versus verba fortasse non prorsus reiicienda estconiectura Catullum ,,malulae" scripsisse, quod vocabulum in easdem,in quas ,villulae" codicibus traditum, desinit litteras.

Prava quaedam et pertinax affectatio, et quidem a Martialevitium affectatae taciturnitatis, a Catullo usquequaque renidendi morbusvocatur. Catullus enim carmine 39 postquam, ubicunque renideatEgnatius, exposuit, concudit ,,habet enim' hunc morbum." Non dissi-

19

militer conformavit Martialis c. I, 89, quo Cinnam carpit, qui omnibusclanculum in aurem inmurmurat, quasi mysterii quidpiam haberet

v. 1. Garris in aurem semper omnibus -v. 5. Adeoque penitus sedit hic tibi morbus.

Eiusdem Catulliani carminis 39 ad ea, quae poeta de Egnatio dicitv. 4. Si ad pii rogum fili

Lugetur, orba cum flet unicum mater,Renidet ille

adludere videtur Martialis in carmine II, 41, quo Maximinam vetulamet paene edentulam monet, occasionem risus fugiat, ne oris deformi-tatem -prodat, vitetque

... quidquid lepida procacitateLaxat perspicuo labella risu.

Turn pergitTe maestae decet assidere matriLugentive virum piumve fratrem.

Et cum prioribus verbis conferri licet illud Catulliani ex c. 61 ,,dulcerideat . . semihiante labello."

In editionibus Martialis compluria libro spectaculorum addita distichaleguntur, quae in manuscripti Martialis fragmentis reperta, quod ,in-doles stili, argumentum" ab auctoris genio non videntur aliena, poetaeadscribenda putaverunt nonnulli editores. Aliam praeterea rationemafferam, qua verisimiliorem reddere possimus opinionem Martialisesse unum ex illis distichis, lib. sp. c. 32

Da veniam subitis: non displicuisse videtur,Festinat, Caesar, qui placuisse tibi.

Ut iam vidimus, saepius Martialis nomine non addito ad Catulliverba adludit, quanquam ut lector hoc sentiat poeta ipse optat. Sicenim r6s se habet in c. I, 35 (,haec lex carminibus data est iocosis"intellege a Catullo) et fortasse in c. II, 41 modo adhibito. Et illudquoque distichon vectigia prementem Catulli in disticho (c. 93)

Nil nimium studeo, Caesar, tibi velle placereNec te scire utrum sis albus an ater homo

Martialem scripsisse non videtur reiiciendum, praesertim cuam ex dis-ticho (c. 85)

Odi et amo. Quare id faciam, fortasse requiris.Nescio, sed fieri sentio et excrucior

patet effluxisse Martialis distichon I, 32Non amo te, Sabidi, non possum dicere quare:

Hoc tantum possum dicere, non amo tequod epigramma quamquam non tam grave, sed artificiosius est praeingenio poetae, tamen neque argumento neque singulis verbis dissimileest Catulliano.

2*

20

Quod supra iam animadvertimus, si quid Catullianae imitationisin Martialis carmine invenitur, id non unum exstare solere, sed ple-rumque alia inesse in eodem carmine, quae similitudinem habentcum Catulli verbis aut sententiis, id observari potest etiam in c. IX, 11,quo poeta in Earini eunuchi nomine iocatur. Quintus enim versus

Nomen nectare dulcius beatorevocat nobis in memoriam illum carminis 99 versum, quo Juventiipueri savium Catullus vocat

Saviolum dulci dulcius ambrosiaAlterum Martialis, quod fortasse ex Catullo sumptum est, inest in versunono:

Quod si Parrhasia sones in aulaRespondent Veneres Cupidinesque.

Non recte mihi videntur animadvertere commentatores, cum dicant:,omnis gratia, venustas, elegantia respondent et insunt ori tuo" aut,cum tu loqueris, omnis suavitas atque elegantia fluit ab ore tuo."Haec enim explicatio poetae verbis minime respondet: nam hoc car-mine non de Earine loquitur, sed de nomine eius. Et cum poetadicat: ,si sones in aula" intellegit ,si quis istud nomen dicat" et

quae insequntur verba ,respondent Veneres Cupidinesque" nihil aliudintellegi possunt ac resonans echo: quam expositionem veram essedocuit ipse poeta, qui in priore versu ad verbum ,,sonet" adiecerit,Parrhasia in aula": nam aliter otiose hoc additum esset. Dicit igi-tur poeta: si nomem sonet Parrharia in aula, respondet venusta echo,ita ut quasi a Venere et Cupidine venire videatur, i. e. nomen istudpulchre et venuste sonat. Non idem, sed simile aliquid apud Catulluminvenimus, qui dicit in c. 13

Unguentum dabo, quod meae pullaeDonarunt Veneres Cupidinesque.

Ut igitur Martialis nomen venuste sonans circumscribit, ita circum-scribit hic poeta unguentum venustum et amoenum hoc modo: unguen-tum, quod donarunt meae puellae Veneres Cupidinesque, i. e.unguentum, quo uti possent Venus et Cupido. - Habemus in Martialisepigrammatis alium quoque locum, ubi versus Phalaecius, ut in ante-cedentibus exemplis, in verba ,Veneres Cupidinesque" desinit, XI, 13

v. 6. Atque omnis Veneres CupidinesqueHoc sunt condita quo Paris sepulchro.

i. e. cum Paride omnes deliciae salesque perierunt. Qua cum senten-tia conferri potest illud, quod Catullus in c. 86 de Lesbia dicit, quaepullis

Omnibus una omnes surripuit VeneresSed maiorem cam Martialis verbis similitudinem praebet initium car-minis de morte passeris

21

Lugete, o Veueres CupidinesqueEt quantum est hominum venustiorum.

Bis igitur apud Martialem et bis apud Catullum illud ,Veneres Cupi-dinesque" nobis occurrit, et Martialis usus, qui patet in c. XI, 13idem est, qui in huius poetae c. 3 exstat, et ratio Catulliana in versu13, 12 respondet rationi, qua ille poeta usus est in c. IX, 11. - Car-mine 13 Catullus Fabullum ad cenam vocat, sed lepide inopiam suamdescribit. Primus versus hice est:

Cenabis bene,.mi Fabulle, apud meEt Martialis, quo Julium Cerealem invitat, carmen XI, 52 incipit

Cenabis belle, Juli Cerealis, apud me.Sed argumentum huius carminis valde aliud est, nam Catullus, quan-quam poemation, quo invitat, venustissimum est, parvam et tenuem,Martialis autem cenam magnam et lautam promittit: neque vero sineconsilio simile hoc initium, quod uno tantum vocabulo propter metrumdiscrepat, poetam fecisse puto, praecipue quod versus, qui insequitur,non prorsus alienus est ab respondentibus Catullianis verbis. - Ineodem carmine 13, ex quo Martialem illud ,Veneres Cupidinesque"transtulisse iam supra vidimus, alius versus inest, cuius imitationemapud eundem poetam invenimus.

v. 9. accipies meros amoresSeu quid suavius elegantiusve est:Nam nnguentum dabo, quod meae puellaeDederunt Veneires Cupidinesque

Hic ,meros amoros" viri docti in ,meos amores" mutaverunt; sed illudrecte traditum esse docet Martialis, qui dicit XIV, 206

Colle necte, puer, meros amores,Ceston de Veneris sinu calentem.

Insequitur enim apud Catullum: unguentum, quod dederunt Veneres -apud Martialem: ceston calentem de sinu Veneris.

Cinnnae sodalis scriptis laudatis hoc modo poeta Volusii annalesopponit:

c. 95, 6. Smyrnam cana diu saecula pervoluentAt Volusi annales

... laxas scombris saepe dabunt tunicas.Et haec sententia adeo placuit Martiali, ut eam quinquies sexcies varia-ret novisque verbis exponeret. Maximam cum Catulliano loco simil-tudinem habent

IV, 86, 8. Nec sombris tunicas dabis molestasVI, 60. Et redimunt soli carmina docta soci!

Nescio quid plus est, quod donat saecula chartis,ubi altera, ut apud Catullum, sors opponitur, qua scriptis saecula, aeterni-tas dantur. - De scombris involvendis loquitur poeta etiam in c. III, 50

22

scombris scelerata poemata donasEt pro Catulli scombris toga, paenula hoc loco posita est

XIII, 1, 1. Ne toga cordylis et paenula desit olivis.Ceteri loci, quibus haec sententia etiamsi aliis verbis profertur, hi sunt:

III, 2, 3. Ne nigram cito raptus in culinam (sc. libellus)Cordylas madida tegas papyroVel turis piperisque sis cucullus.

IV. 86, 9. Ad salariorumCurras scrinia protinus licebit

Carmine 6S Allium amicum Catullus laude extollit propter bene-volentiam et benefacta eique immortalitatem in versibus promittit:quantis officiis ille poetam iuverit

(v. 46.) fama loquetur anusEt in c. 77 minatur rivali

(v. 9.) te omnia saeclaNoscent et qui sis fama loquetur anus.

Ad eundem finem adhibentur a Martiale paene eadem Catulliana verbaXII, 3. Quod Flacco ....

Maecenas ...

. te mihi .Fama fuisse loquax chartaque dicet anus.

Similis pentameter exstat in c. I, 39v. 2. Quales prisca fides chartaque dicit anus

Praeter hos locos vocabulum ,anus" pro ,annosus" dictum ultimamsedem obtinet in his tribus pentametris: VI, 27, 8 (Amphora nunc novafiat anus), I, 105, 4 (testa vocatur anus) XI, 23, 14 (mater anus).

Ad Catulliani carminis 36 initiumAnnales Volusi cacata charta

explicandum adhiberi potest Martialis c. XII, 61, ubi legimusNigri fornicis ebrium poetam,Qui carbonibus rudi putrique cretaScribit carmina, quae legunt cacantes.

Sunt enim Volusi annales scripta, quae reddantur deae Cloacinae.Cat. 97, 7 ... rictum qualem diffusus in aestu

Meientis mulae cunnus habere soletconferri potest hisce cum Martialis verbis etsi non satis perspicuis

XI, 21. Lydia tam laxa est equitis quam culus aheni.Cat. 32, 11. Pertundo tunicamque palliumque

videtur ante oculos fuisse Martiali cum scriberet':XI, 16, 5. O quotiens rigida pulsabis pallia vena.Cat. 108. Si Comini . . . tua cana senectus (intereat)

(v. 4) Lingua execta avido sit data volturio,Effosos oculos voret atro gutture corvus,

Intestina canes, cetera membra .lupi.

23

Haec dicta sunt in improbam Comini linguam, et similiter in contem-ptorem stolae et purpurae Martialis invehitur

X, 50, 10. Et curm supremae fila venerint horaeDiesque tardus, sentiet canum litemAbigetque moto noxias aves panno.

Priusquam progredior ad elocutionem Martialis generatim exponen-dam, commemoranda mihi sunt singula verba, quae quanquam rarissimeaut nunquam apud reliquos Romanos scriptores reperiuntur, a Catullotamen et postea a Martiale adhibita sunt. Nunquam enim apudceteros Romanos poetas adiectivum ,,Pipleus" inveni, sed apud Catullumlegimus ,Pipleum montem" (105, 1), apud Martialem ,Pipleo antro"(XII, 11, 3). - Ut ,gemelli" adiectivum pariter ab ambobus poetis addescribendam perfectam similitudinem adhibetur, sic ~libelli" pro,tabernae librariorum," quod a viris doctis e Catulli textu non meritoremotum est, apud eos exstat. Legimnus enim apud Catullum

55, 4. Te in campo quaesivimus minore,Te in circo, te in omnibus libellis.

Potuit quidem poeta, ut nonnulli proposuerunt, ~tabernis" dicere, for-tasse etiam labellis (cf. Ovid. Fast. I\, 761. Ibis 477); sed quod codi-cibus conservatum est, retinendum esse videmus ex Martiale, qui adillud Catulli respicere videtur hisce verbis

V. 20, 8. libelli,Campus, porticus .. .Haec essent semper loca.

Vocabulum ,sesquipedalis" ab utroque poeta ad longitudinemsignificandam adhibetur nimiam minoribus rebus.

Cat. 97, 5. dentis sesquipedalisMart. VII, 14, 10. Mentula nondum sesquipedalis

(cf. Hor. Ars poet. 97 ,verba sesquipedalia."),Sacculus" pro ,crumena" positum habemus hisce locis

Cat. 13, 8. Plenus sacculus est aranearum.Mart. XI, 3, 6. nescit sacculus ista meus.

V. 39, 7. excussi sacculosque loculosque.Saepius nobis et Catulli et Martialis in epigrammatis adiectivum

,bellus" occurrit. Sed cos tantum locos inquiramus, ubi coniunctum estcum substaetivo ,puella".

Cat. 69, 8. quicum bella puella cubet78, 4. cuam puero ut bello bella puella cubet.

Videamus ceteros poetas, qui illud ,bella puella" adhibuerunt. ApudTibullum semel hoc adiectivum et quidem sine substantivo exstat (IV,13, 5. ,bella videri"), sed Lygdamus (4, 52) praebet illud Catulli ,bellapuella". Propertius autem, fortasse qnod ei non videbatur dignumesse suo dicendi genere, omnino hoc vocabulum reiecit, ac ne Ovidius

24

quidem eo unquam usus est praeter unuim locum Am. I, 9, 6, ubi,bella puella" invenitur. His omnibus locis adiectivi ,bellus" cum sub-stantivo cohaerentis propria vis et potestas ita delituit atque evanuit,ut ,,bella puella" quasi simplex puella usurpetur. Praeterea comme-morandum est, haec duo vocabula eundem ubique versus pentametrilocum apud Catullum, Lygdamum, Ovidium tenere. Et eadem rationehaec vocabula coniunta recepit Martialis, sed alio in loco versus posuit:

II, 87, 2. bellas ardere puellasSimiliter res se habet de formula ,,vetulus Falernus", in qua adiectivum ,,vetulus" plerumque sine pondere positum est. Et si illud ver-nacula linqua ,schines kind," hoc transtulerim ,edler rebensaft."Loci hi sunt: Cat. 27, 1 (Minister vetuli puer Falerni), Mart. VIII, 77,5. XI, 26, 3.

Transeo nunc ad alteram partem dissertationis, qua de Martialiselocutione omnino non aliena a Catulliana dicere mihi proposueram.Quanquam uterque poeta pecaliares habet virtutes, tamen quae naturaet indoles stili apud Catullum exstat, eadem repetitur a Martiale, utmagis quam ex singulis locis, quibus certum Catulli locum poetam an-te oculos habuisse videmus, ex indole elocutionis imitatio in carminibus~eluceat. Propria e st Catullianae orationis cumulatio vocabulorum eademsignificatione praeditorum ad vim augendam eius sententiae, quampoeta exponere voluerat; proprium est Catulli studium allitterationis,repetitio singulorum vocabulorum et paene totorum versuum, siveidem sive simile sive contrarium exponitur, ita ut similibus rebusverba quoque similia respondeant, in contrariis autem rebus paeneeisdem "verbis expressis eo magis differentia aut iocosa ac ridicularatio intellegatur. Ex permultis ac paene innumerabilibus, quae hue;spectant, haec adpono exempla.

Cat. 4, 27. Gemelle Castor et gemelle Castoris.23, 5. cuam tuo parente

Et cum coniuge lignea parentis.Mart. IX, 34, 5. Respiciens Phoebum pariter Phoebique sororem.

Cat. 78, 4. bello bella puella.78, 7. purae pura puellae.

Mart. I, 100, 2. mammarum maxima mamma.Cat. 24, 7. Qui? non est homeo bellus? inquies. Est:

Sed bello huic neque ...3, 13. At vobis male sit, malae tenebrae

Orci, quae omnia bella devoratis:Tam bellum mihi passerem . ...

12, 1). Miserunt mihi muneri FabullusEt Verannius: haec amem neeesse estUt Veranniolum meum et Fabullum.

22, 14. infaceto et infacetior rure.

25

Mart. VIII, 76, 7. Vero verius ergo quid sit, audi:Verum, Gallice, non libenter audis.

I, 38. Quem recitas meus est ...Sed male cum recitas . .

Cat. 8, 7. Quae tu volebas nec puella nolebat -Nunc iam illa non vult: tu quoque, impotens, noli.

Mart. III, 90. Volt, non volt dare Galla mihi, nec dicere possum,Quod volt aut non volt, quid sibi Galla velit.

Cat. 78, 3. Gallus homo est bellus: nam dulces iungit amores,Cumn puero ut bello bella puella cubet.

Mart. XII, 39. Odi te, quia bellus es, Sabelle.Res est putida, bellus et Sabellus.Bellum denique malo quam Sabellum.Tabescas utinam, Sabelle, belle!

Cat. 107, 1. Si quoi quid cupido optantique obtigit unquamInsperanti, hoc est gratum . .

Quare hoc est gratum . .Quod te restituis, Lesbia, mi cupido,

Restituis cupido atque insperanti70, 1. Nulli se dicit ....v. 3. Dicit: sed .. quod . . . dicit

Mart.IV,43,v. 1. Non dixi, Coracine, te cinaedum:v. 4. Si dixi, Coracine, to cinaedum.v. 9. Quod dixi tamen

v. 11. Dixi te, Coracine, cunnilingum.11, 4 , 2. Pelignus, puto, dixerat poeta,

Sed non dixerat omnibus puellis,Verum ut dixerit omnibus puellis,Non dixit tibi: tu .puella non es

II, 53. Vis fieri liber? . .. non vis:Sed fieri si vis

Liber eris, cenare foris si, Maxime, noles.Cat. 5, 7. Da mi basia mille, deinde centum,

Deinde mille altera, deinde secunda centum,Dein usque altera mille, dein centum.

42, 11. Moecha putida, redde codicillos,Rcdde, putida moecha, codicillos.

24, 5. Isti, quoi neque servus est neque area,8. Sed bello huic neque servus est neque area.

10. Nec servum tamen ille habet neque arcam3, 3. Passer mortuus est meae puellae,

Passer, deliciae meae puellae.Mart. II, 4, 1. 0 quam blandus es, Ammiane, matri,

Quam blanda est tibi mater, Ammiane.

26

v. 7. Matrem, quae cupit esse se sororem,Nec matrem invat esse nec sororem.

VII, 60, 7. Te pro Caesare debeo rogare:Pro me debeo Caesarem rogare.

II, 68, 5. Reges et dominos habere debet,Qui se non habet 4tque concupiscit,Quod reges dominique concupiscunt;Servum si potes, Ole, non habere,Et regem potes, Ole, non habere.

VI, 14, 1. Versus scribere posse te disertos.v. 3. Versus scribere qui potest disertos.

VII, 45, 9. Haesisti qui comes exuli parentisv. 11. Haesisti comes exuli Neronis.

VII, 48, 1. Cum mensas habeat fere trecentas,Pro mensis habet Annius ministros.

XII, 79, 1. Donavi tibi multa, quae rogasti;Donavi tibi plura quam rogasti.

Cat. 99, 2. Saviolum dulci dulcius ambrosia -v. 14. Saviolum tristi tristias elleboro.42, 11. Moecha putida, redde codicillos -v. 24. Pudica et proba, redde codicillos.

Mart. IV. 2, 2. Nigris munus Horatius lacernis -v. 6. Albis spectat Horatius lacernis.

VII, 39, 4. Coepit fingere Caelius podagram -v. 9. Desit fingere Caelius podagram.

IX, 55, 2. Dum Stellae turdos, dum tibi, Flacce, paro -8. Nec Stellae turdos nec tibi, Flacce, dabo.

Cat. 49, 4. Gratias tibi maximas Catullus,Agit, pessimus omnium poeta,Tanto pessimus omnium poeta,Quanto tu optimus omnium patrona.

Marth. I, 7, 1. Stellae delicium mei columbav. 3. Vicit, Maxime, passerem Catulli,

Tanto Stella meus tuo Catullo,Quanto passere maior est columba.

Cat. 45. 21. Unam Septumius misellus AcmenMavolt quam Syrias Brittanasque:Uno in Septumio fidelis AcmeFacit delicias libidinesque.

Mart. X, 35. Omnes Sulpiciam legant puellae,Uni quae cupiunt viro placere;Omnes Sulpiciam legant mariti,Uni qui cupiunt placere nuptae.

27

Cat. 103. Aut sodes mi redde decem sestertia, Silo,Deinde esto quamvis saevus et indomitus.

Aut, si te nummi delectant, desine, quaeso,Leno esse atque idem saevus, et indomitus

87. Nulla potest mulier tantum se dicere amatamVere, quantum a me Lesbia amata mea es.

Nulla fides nullo fuit unquam foedere tanta,Quanta in amore tuo ex parte reperta mea est.

82. Quinti, si tibi vis oculos debere CatullumAut aliud siquid carius est oculis,

Eripere ei noli, multo quod carius illiEst oculis, seu quid carius est oculis.

Mart. VII, 43. Primum est, ut praestes, si quid te, Cinna, rogaboIllud deindc sequens, ut cito, Cinna, neges.

Diligo praestantem; non odi, Cinna, negantem:Sed tu nec praestas nec cito, Cinna, negas.

I. 79. Semper agis causas et res agis, Attale, semper:Est, non est quod agas, Attale, semper agis.

Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas.Attale, ne quod agas desit, agas animam.

II, 18. Capto tuam, pudet heu, sed capto, Maxime, cenam,Tu captas aliam: iam sumus ergo pares.

Mane salutatum venio, tu diceris isseAnte salutatum: iam sumus ergo pares.

Sum comes ipse tuus tumidique auteambulo regis,

Tu comes alterius: iam sumus ergo pares.Haec et talia sine dubio studiosus Catullianae elocutionis Martialiscomposuit. Progredior nunc ad alia, quae non sine illius exemploscripisse videtur.Mart. VIII, 53. Formosissima quae fuere vel sunt,

Sed vilissima quae fuere vel sunt.VIII, 80, 8. Quae sunt quaeque fuere

Vim superlativi augendi ratione hac pro ingenio suo libenter usus eratCatullus. Unum locum exscribo

c. 49. Disertissime Romuli nepotumQuotque sunt quotque fuere.

Atque saepius quam illa alia formula et quidem simili consilio a Ca-

tullo adhibetur. Legimus enim in c. 13(v. 9). meros amores

Seu quid suavius elegantiusve est.

et in c. 22 (v. 12) scurraAut si quid hac re tritius.

cf. 23, 13. 82, 2 et 4. Et apud Martialem similes hi inveniuntur loci:

28

XIV, 83, 2. Pulice vel si quid pulice sordidiusVII, 72, 5. potens amicus,

Sea quod te potius invat capitqueVIII, 79. Omnes aut vetulas habes amicas,

Aut turpes vetulisque foediores.XIV, 1, 7. Sunt apinae tricaeque et si quid vilius istis.

Interdum pronomina ',hic et ille," ,,huc et illuc," ,hine et illinc" aliaad verba, quae per se iam satis apte et dilucide sententiam exponunt,a Catullo pariterque Martiale adduntur, necessitate quidem nulla cogente,sed ut magis quae profertur res mota ante oculos ponatur. Unumlocum adpono ex Catullo

6, 7. Nequiquam taciturn cubile clamat9. Pulvinusque peraeque et hic et ille

Attritus tremulique quassa lectiArgutatio inambulatioque.

et ex Martiale hoc elegoIV, 14, 7. Dum blanda vagus alea december

Incertis sonat hinc et hinc fritillis.cf. XII, 34. 5. XI, 98, 3.

A figura, quam vocant ilo --qxov, iocum Catullus quaerit carmine115, quod tali modo finitur

Omnia magna haec sunt, tamen ipse es maximus ultro,Non homo, sed vero mentular magna minax.

Quo cum loco praecipue conferendum est Martialis carmen XII, 49v. 12. pares, gemelli,

Grandes, non pueros peto, sed uniones.Expectamus enim poetam pueros petiturum, petit autem uniones. -Simile habemus in Catulli carmine 28

6. Ecquidnam in tabulis patet lucelli -Expensum, ut mihi, qui meum secutusPraetorem refero datum lucello.

Et qua hic poeta, eadem ratione Martialis verba unihil dare" circum-scribit V. 84, 11: stum reddam tibi, quod dedisti."

In carmine 26 ludit Catullus in ambiguitate, quae in vocabuli,opposita" sensu inest

Furi, villula nostra non ad AustriFlatus opposita est'

v. 4. Verum ad milia quindecim et ducenta.Quam ioci formam Martialis valde amavit, qui tali modo adhibet vo-cabula ,excidere" (I, 96, 14 e memoria et calamo), "stare" (III, 75,8 stare et constare), ,caballus" (I, 41, 20 Caballus nomen), ~credere"(III, 15), ,falsus" (III. 19, 8), ~percisum" et ,testes", (II, 72), ,dare"(XII, 75). Plerumque in- his vocabulis praeter usitatum sensum notioobscoena posita est. Huc spectat praecipue vocabulum tacere,"

29

cuius ambigua vi Martialis saepissime utitur, velut in c. III, 96 ,Si teprendero, tacebis." Neque vero recte intellegit Schrevelius, cum exponat:si te prendero, linguam tibi abscindam. Explicat enim illud aptissimeCatullus, qui narrat in c. 56: ,,Deprendi modo pupulum - hunc pro telorigida mea cecidi." -

Non pauca vocabula obscoena, ut ita dicam ex Priapea linguapariter a Catullo ac a Martiale recepta sunt in carmina sua, ut vel inhac parte similitudinem agnoscas amborum poetarum. Praeter ea vo-cabula, quae attuli, haec praecipue hue spectant: ,rigida" (Cat. 56, 7.Mart. IX, 47, 6) ,hircus" ,hircosus" (Cat. 37, 5. Mart. IX, 47, 5. XII, 59, 5.III, 93, 11), ,,media puella" ,medius vir" (Cat. 80, 6, et Mart. VII, 67,15: ,vorare"; Mart. II, 61, 2, et III, 81,2: ~lambere;" Mart. XI, 61, 5:,,basiare,). Ultimus Martialis locus probare videtur Catulliani carimnis 79,

quam protulit Westphalius (Catulls Gedichte pag. 139), explicationem.Restat, ut de carminum compositione a Martiale instituta dicam.

Sed antequam me ad hune laborem accingo, de metris, quibus poetapotissimum usus est, et praecipue de versu Phalaecio breviter exponeremihi liceat. Saepissime omnium in Martialis carminibus metrum ele-giacum adhibitum est. Sed in distichis componendis qui post TibullumOvidium vixit, eum non usum esse ratione Catulliana non mirum est.Quod vero apud Martialem similiter conformatum est Catulli versibus,idem apud alios quoque poetas elegiacos exstare videmus. Cum enimde choliambis et a Catullo et a Martiale adhibitis Guttmannus (Vravl.1866) inquisiverit, versus Phalaecii, quo post disticha maxime ususest poeta, artem explicabo, ut demonstrem, quam metricae quoque ra-tionis Catullianae Martialis studiosus fuerit. Norma huius versushaec est: - - "---- - -' - Neque enim Martialem un-quam inveni discessisse ab hac regula, quam Catullus saepiusneglexerat. Sed quomodo versus conformaverit, ex eo studium Catul-lianae artis intellegimus. Duae potissimum res sunt commemorandae,quarum leges ex Veronensis poetae carminibus in suam poesin trans-tulit, caesura et verborum collocatio in versu Phalaecio. Ac primumquidem de caesura in his versibus quae dicenda erant, exposita sunta Leutschio in Philologi volumine X. Magnopere enim studuisseutrumque poetam docuit vir doctus, ne verba singula singulis cumversus pedibus ubique concidant: quam legem Catullum bis (2, 9. 42,2), semel Martialem (V, 20, 9) et quidem in enumeratione laesisse;rationesque exposuit, quibus hanc regulam Catullus pariterque Martialisconsecuti sint. Addo unum, Catullum in caesuris maiore varietateusum esse quam Martialem, qui complures cohaefentes versus eius-modi caesuris saepe composuit, quales sunt in c. I, 109

Issa est passere nequior Catulli,Issa est purior osculo columbae,

30

Issa est blandior omnibus puellis,Issa est carior Indicis lapillis.

Simile apud Catullum nihil inveni praeter unum hune locum49, 5. Agit pessimus omnium poeta,

Tanto pessimus omnium poeta,Quanto tu optimus omnium patrona.

Iam de verborum in versu Phalaecio collocatione breviter disseram.Est enim elegantiae, quam apud Catullum latissime patere videmus,principium et finem versus responsionis rationem inire, ita ut utrumquelocum quae cohaerent vocabula duo contineant eoque cetera versuscircumdent. Et hac elegantia Martialis quoque usus est. - Saepissimein illis versus sedibus respondent inter se adiectivum et substantivum. Adpono nonnulla exempla ex Catullo:

I, 4. Meas esse aliquid putare nugas13, .2. Paucis, si tibi di favent, diebus7, S. Furtivos hominum vident amores

cf. 7, 4. 14, 6. 36, 8. 38, 5.41, 4. 42, 17 aliaIn Catulli versibus ubique adiectivum primum obtinet locum, apudMartialem modo substantivum, modo adiectivum antecedit. Ex per-multis pauca elego:

I, 1, 3. Argutis epigrammaton libellisI, 1, 6. Rari post cineres habent poetaeI, 99, 12 Toto quae semel apparas in anno

Nigrae sordibus explices monetae.VII, 72, 13. Atro carmina quae madent veneno.

cf, I, 82, 2, 8, 9 aliaSed substantivum prius positum est in hisce versibus:

I, 82, 4 Tectis nam modo Regulus sub illisII, 92, 2. Musarum pretium dedit mearum

cf. I, 27, 6. I, 35, 1, aliiSubstantiva bina quae cohaerent aut adiectiva aut verba tali modocollocata sunt in hisce versibus:

Cat. 57, 2. Mamurra pathicoque Caesarique38, 2. Malest me hercle! et laboriose5, 1. Vivamus, mea Lesbia, atque amemus

16, 1. Pedicabo vos et inrumabo12, 11. Expecta aut mihi linteum remitte42, 10. Circumsistite earn et reflagite55, 15. Die nobis, ubi sis futurus, ede

Mart. V, 56, 11. Praeconem facias vel architectumXI, 31, 13. Boletos imitator et botellos

I, 1, 5. Viventi decus atque sentientiV. 73, 2. Oranti totiens et exigenti

31

V. 56, 2. Quaeris sollicitus diu rogasqueVII, 95, 6. Percussus facere atque verberatusVII, 76, 6. Delectas, Philomuse, non amaris

Non raro cetera quoque verba ita disposita sunt, ut versu figura, quae'vocatur chiasmus, exhibeatur.

Cat. 35, 1. Poeta tenero, meo sodali2, 16. Aureli pathice et cinaede Furi6, 3. Velles dicere nee tacere posses

cf. 28, 3, 9, 4. 45, 21. 27, 4.Hanc versus formam valde amavit Martialis:

VI, 28, 7. Velox ingenio, decore felixX, 47, 6. Vires ingenuae, salubre corpus

8. Convictus facilis, sine arte mensacf. VI, 8, 1. VIII, 2, 6. VIII, 53, 4.Interdum medio in carmine bis idem vacabulum poeta ponit, ut haecstructura efficiatur:

III, 44, 10. Et stanti legis et legis sedenti,Currenti legis et legis cacanti

VIII, 35, 2. Uxor pessima, pessimus maritusVII, 76, 4. Gestari iuvat et iuvat lavari

Exstait nonnulli versus, qui codem vocabulo incipiunt et desinunt -apud Catullum

42, 2. Omnes undique, quotquot estis omnes27, 4. Ebriosa acina ebriosioris

apud MartialemII, 41, 1. Ride, si sapis, puella, ride

23. Plora, si sapis, puella, ploraVII, 79, 5. Ipso consule conditum: sed ipse

respondentibus inter se substantivo eiusque deminutivoXI, 1, 5. Libros non legit ille, sed libellos

ex scazontibus adponere mihi liceatVIII, 19. Pauper videri Cinna vult; et est pauper.

Saepissime per anaphoram eademn vocabula in initiis versuum posi-ta esse vix mentionis dignum est. Sed quanquam non tam saepe,tamen satis frequenter eodem vocabulo concludi complures cohaerentesversus commemoro, velut 23, 5 et 6. 42, 11 et 12. 49, 5 et 6. Itainstituti sunt multi Martialis versus, ex quibus hos adpono: I, 7, 3et 4. I, 35, 6 et 7. I, 41; 14 et 15. IV, 30, 1, et 2. IV, 46, 1 et2. V, 35, 7 et 8. VI, 82, 10 et 11. VII, 60, 7 et 8. X, 49, 4 et5. - Imnmo interdum praeter anaphoram simul in exitu compluriumversuum idem vocabulum invenitur, velut apud Catullum in his versi-bus 3, 3 et 4. 5, 8 et 9. Et ex Martialis epigrammatis, qui minimeraro hac ratione ludit, haec exempla adpono: II, 4, 7 et 8, V, 24, 5 et.

3216. VIII, 76, 7 et 8. - Praeter illos locos, in quibus idem vocabulumrexitus complurium versuum obtinet, nunquam Catullus, sed saepe (III,44, 15 et 16. IV, 43, 7 et 8. X, 35, 11 et 12), Martialis ita ludit,ut extremis verbis complures versus inter se consonantes componat.

Postquam de versu Phalaecio paucis exposui, venio nunc ad enar-randas rationes, quas Martialis adhibuit in carminibus componendis.De Catullianae compositionis arte 0. Francke (Gryph. 1866) accuratedisseruit. Martialis quanquam non tam artificiose quam interdum Ca-tullus ad numerum carmina instituit, tamen minime prorsus abest abomni versuum concinnitate, potius quibus Catulli carmina ordinatasunt, easdem rationes maximam partem in huius poetae epigrammatisinvenimus. Exordior ab eis carminibus, quae in complures partesnumero aequabiles divisa sunt, ac primum de eis dicam, quae distichisconsistunt. - Si epigramma apud Catullum duobus distichis continetur,

in utroque integra sententia inclusa exhibetur, plerumque ita, ut verbaeadem eadem fere sede versus repetantur: quae ratio inest in hisce,epigrammatis: 82. 92. 103. 104. Eiusmodi divisionem latissime apudMartialem patere non mirum videtur; atque ea tantum commemoro,quae integram in utroque disticho sententiam verbis inter se res-pondentibus explicant: I, 65. VI, 5. VII, 43. IX, 4. IX, 9. IX, 95 b.X. 86. - Carmina quae duo membra binum vel ternum vel quaternumdistichorum complectuntur, haec sunt Cat. 80. 88, 100. Mait. I, 2.I, 18. IV, 73. Cat. 84. Mart. I, 7. Mart. XI, 56. - Et interdum, utin Catulli c. 72, sic in Martialis carminibus IV, 75. VIII, 55. VIII, 75in utraque carminis parte rursus divisionem exstare nemo negaverit.Veluti Mart. c. VIII, 55 ita institutum est, ut postquam priore partede terrore leonis exposuit ac primum quidem initialibus duobus di-stichis terrorem cum aliis comparavit, tum totidem versibus de terroreipso in arena locutus est, posteriorum quattuor distichorum primisleonem describat et exeuntibus duobus unde natus sit interroget. -Carmina, quae ex tribus distichis constant, saepe in totidem partesdivisa esse quod commemoretur vix dignum est, sed ea carmina ad-pono, quae hanc distributionem repitito versus demidio significant:Cat. 78. Mart. II, 89. IV, 71.

Transeo nunc ad iambos, qui eadem ratione compositi sunt, acprimum quidem ad epigrammata, qaue in duas partes pariter divisasunt. Veluti carminis VII, 34 priore parte p)ostquam quaesivit, quidpeius sit Nerone, totidem versibus respoudet : quae ratio eadem exstatin carmine VII, 31. Hue referenda sunt carmina Catulli 33. 41.36. 37 alia, Martialis VI, 14. I, 1. VII, 430. II, 11. IV, 37. V, 18. VI.28. VII, 34. VIII, 52. VII, 31. I, i104. Sed symmetriae studium prae-cipue in eis carminibus perspicuum est, in quibus duae partes parisambitus iterum respondentibus inter se m embris concinne ordinata

33

sunt. Ad hanc continnitatis regulam Catulli carmen 30 exactum est.Videamus Martialis carmina. In c. II, 86 prior pars sex versuum exsingulis et posterior eiusdem spatii ex binis versibus constat. Etcarmen III, 2 ita compositum est, ut et priore et posteriore demidioquinum versuum sententia exhibeatur, quibus utrobique submissa estunius versus clausula. Simili modo disposita sunt XII, 53. X, 78.XI, 6. - Ex carminibus, quae ex compluribus binum versuum membrisconsistunt, elego Catulli c. 30 et Martialis c. I, 72. X, 90.

Venio ad compositionis rationem non minus frequentem, qua carmenad certam quidem regulam, sed non in partes numero aequabiles dis-ponitur. Proprium est Martialis, sed multo rarius apud Catullum in-venitur, carminis totius cardinem ultimo in versu, vel vocabulo positumesse. Sed de eis tantum dicam, quorum compositio non aliena videtura Catullianis carminibus. Veluti in Catulli c. 91 postquam quattuoret in c. 107 tribus distichis res exposita est, conclusio fit uno disticho:et hanc dispositionem habemus in his Martialis carminibus: lib. sp. 1.3. 12. II, 91 IV, 78. -- Sed accuratius inquirendum est de ea rationefrequentissima, qua carmen in tres dividitur partes, quarum duae tantumnumero inter se respondent, tertia autem sive prooemium praeponitur,sive totum carmen concludit, sive medium locum inter illas obtinet.Prima ratio, qua carmini toti versus aliquot sine responsione pra-mittuntur, non tam saepe adhibita est neque a Catullo neque a Mar-tiale. - Saepius concluditur carmen nonnullis versibus, quae nullamresponsionem ineunt cum prioribus concinne ordinatis partibus. Hucspectant Cat. 69. 95. 4. 13. 39. 56. Mart. I, 34. I, 78. I, 101. III, 77.IV, 1. V, 13. IX, 70. XII, 3. II, 48. VII, 26. Hoc unum velim addereCatulli carmen 69 eadem ratione exactum esse, qua Martialis carmenVII, 26. Haec enim epigrammata talem dispositionem exhibent, utquattuor versibus Catullus exponat Rufum cur feminae vitent non mirumesse, Martialis autem totidem moneat, ut liber conveniat Apollinarem,turn ambo poetae totidem versibus causam eius rei adiiciant, postremumab utroque clausula duorum versuumn submittatur, quorum primus adposteriorem sententiam respicit, alter ad primos quattuor versus.Eadem concinnitas, sed adverso ordine membrorum in Mart. c. IV, 82repetitur, cuius compositio propter iterationes verborum ~securus" et,soilicitus" primo iam adspectu cognoscitur. - Artificiosior fit haec com-positio, si, ut in Catulli poematis 4, 45 singulae partes de integrodispertiuntur. Martialis enim carmen I, 86 excepto exitu duorum ver-suum in duas partes dividitur, quae pariter ex quinis versibus con-sistunt, ita ut utrobique primum binis, qui non numero solum, sedetiam sententia inter se respondent, tum insequentibus ternis Phalae-ciis integra sententia inclusa exhibeatur. Similiter res se habet incarmine VIII, 38. - Sententiam propter praestantiam et pondus medio

34

in carmine positam et membris paribus circumcltlsam habemus in Ca-tulli carminibus 25, 31 aliis: quam rationem in Martialis quoque car-minibus latissime patere videmus. Commemoro carmina I, 82, XII, 24.IX, 27. VIII, 64. V, 39. V, 20 (ubi media pars aequabiliter divisa est),praecipue IV, 42: hic enim eiusmodi divisio verbi ,,dicere" repetitioneperspicua a poeta ipso significatur.

Proprium est Catulli, carmen concinne ad numerum in cornplurespartes dividere exeptis initialibus versibus, a quibus regula abessevidetur. Veluti conformata sunt hac ratione Catulli carmina 14. 17.Etiam Martialis usus est hac Catullianae compositionis" arte, cuistuduisse eum alias saepe vidimus, in carminibus X, 65. IV, 64. X, 87.Inquiramus c. X, 65: hic enim quinque versus sine responsione prae-positos quinque secuntur membra binum Phalaecionum. Et c. IV, 64incipiunt tres versus (fortasse 3 - 7), insecuntur tres partes septenum,tum duo senum versuum: quae distributio initialibus singularum partiumverbis (hic, illinc, hoc rus, vos, nunc) comprobatur.

Sed non ubique neque a Catullo neque a Martiale certae regulaesevere custoditae sunt. Neque enim raro praecipue apud Martialemprorsus abest compositionis ratio, interdum inter pares partes inconcinneinectus est nonnullorum versuum complexus, quo carminis symmetriaconturbatur. Velati Catulli c. 46 quattuor membra complectitur, triaternum, unum duorum versuum. Et similiter Martialis c. X, 38 divisumest, quod exceptis versibus quarto et quinto ex quattuor ternumPhalaeciorum partibus compositum est.

Unum animadvertendum est, quod ambobus poetis pariter prae-cipue familiare est, ita saepe progredi carmen, ut exitu ad eam, quae car-minis initio prolata erat, sententiam redeat et quidem saepe paeneeisdem verbis. Hanc enim compositionem revocavi in Catulli primoepigrammate. Et ex ceteris exemplis satis multis unum adpono brevecarmen 52, quod tali modo exactum est:

Quid' est Catulle? quid moraris emori ?Sella in curuli struma Nonius sedet,Per consulatum peierat Vatinius:Quid est Catulle? quid moraris emori?

Hoc genus componendi, quo carmen eisdem sententiis vel eisdem ver-siculis includitur, persaepe Martialis adhibuit. Talia carmina suut:II, 6. II, 41. III, 20. IV, 64. IV, 89. VII, 17. VII, :6. IX, 57. IV, 2.VI, 42. VII, 39. IX, 55. X, 37. Explicabo unum exemplum. Librienim quarti ultimo carmine dicit poeta, librum satis longum concluden-dum esse, et ut Catullus postquam causas rei primo versu prolatae ex-posuit, eisdem ex causis colligit id quod iam primo versu statuerat

Ohe iam satis est, ohe libelle.

THESES.

1. C. Valerius Catullus natus a. LXXXVII est mortuus

a. LIV a. Chr.

2. In Priapeis vocabula ,,percidere" (XIII, 1), ,,percisum"

(XV, 6), ,,caedere" (XXVI, 10)' a L. Mullero sine iure

mutata sunt.

3. Versus 19 et 20 in Martialis carmine X, 30 ante ver-

sum 16 ponendi sunt.

4. Scriptio amatorii argumenti, quam Phaedrus in Platonis

dialogo Socrati praelegit, revera a Lysia composita est.

5. Aristoteles Metaph. A. c. VI, 687b, 34: verba -zjtY

S L(ov a sciolo per interpolationem addita delenda sunt.

CURRICULUM VITAE.

Natus sum ego Rudolfus Paukstadt a. d. X. Kal. Martias

a. LIII Goldapiae in urbe Borussiae orientalis patre Johanne matre

Carolina e gente Freisdoiff: quibus adhuc superstitibus gaudeo.

Fidei addictus sum evangelicae. Primordiis litterarum imbutus in

publica patriae urbis schola ab a. LXV adii gymnasium Gum-

binnense, quod tum florebat Arnoldtio directore. Anni LXXII

auctumno cum testimonio maturitatis dimissus petii Lipsiam, ubi

per rectorem magnificum Wunderlichium civibus addictus academicis

per quattuor semestria praelectionibus usus sum, quas habebant

vir. ill. G. Curtius, Drobisch, Fritsche, C. Hermann, Hildebrand,

Hirzel, Lange, Ritschl, Seydel, Voigt, Zarncke. - Deinde Beroli-

num profecto studiorum mihi duces fuerunt vir. ill. E. Curtius,

Huebner, Kirchhoff, Kiepert, Lazarus, Vahlen, Zeller. - Quibus

omnibus viris gratias ago quas possum maximas.

Berliner Buchdruckerei-Actien-GesellschaftSetzerinnen-Schule des Lette-Vereins.

This book is a preservation facsimile produced forthe University of Illinois, Urbana-Champaign.It is made in compliance with copyright law

and produced on acid-free archival60# book weight paper

which meets the requirements ofANSI/NISO Z39.48-1992 (permanence of paper).

Preservation facsimile printing and bindingby

Northern MicrographicsBrookhaven BinderyLa Crosse, Wisconsin

2013