sy.Q. B. V.

DISSERTATIO POLITICA,DE

EXPECTATIVA,Quam,

CONSENT. AMPLISS. FACUL. PHILOSOPH,IN REGIA ACAD. UPSALIENSI,

PRtESIDEVIRO CELEBERRlMO,

MAG. LAURENTIODAHLMAN,

Moral, et Polit. PKOFESS. Reg. et Ord.PUBLICA CENSURA-, SUDMIHIJ

OLAVUS WESTMAN,MEDELPADUS.

IN AUDIT. CAR, MAJ. AD D.

ANNI MDCCLVIII. '

IL A. M. S,u~FTH~lT7e~

S: £ R:« M:tisMAGN^E FIDEI ViRO,

S. S, Theologice DOCTORI,Per Nor I. Occidencalem SUPERINTENDENT!,

Ven. Confiftorii Herncef. PRiESIDl,Reg. Gymnaf. Scholarumqoe EPHORO,

Reverendiffimo PA TRI ac DOMINO ,

D:NO OLAVO

M/LCENATl SÜMMO.

I I berrima Tuae gradas documenta , Reveyend\ßt-me Praftil, non folum in me, verum & in Pa-

rentibus Cariffimis Cognadsque collocata, majoralunt, quam ur illis digne praedicandis vires ingenioiifufficiant.

Patere tarnen, Muecenas Optime, ut leve hoccetirocinium Nomini T/winfcribatur, quo, una cumiilo, devotiffimae venerationis indicium Tibi humilli-mus offerre liceat.

Tuo denique Favore ac Patrocinio digneris inpoflerum, enixe precor, Mufarum filium, quinunquam non pro omnigena Tua felicitate ferven-tiffima tundit fufpiria. Futurus vero Tum, Mxce*nas Magne, quoad vixero,

REVERENDISSIMI TUI HOMINIS

)

tultov flevotiffimusOLAVUS WESTMAN.

VIR IS Admodum Reverendis ä> PraclariffimisMag.JOHANNILAUR. HÜSS,

FAST. in Sundsvall , Selånger & Sättne,Adjacenrisve dirtriftus PRAEFOSlTO GraviflimoMAG. P ETR O HÖGSTR ÖM;Eccl. quae in Skellefteå Wertroh. colligitur PAST.

Reg. fcient. Academi# Stockh. MEMBROVigilantiffimo,

AVUNCULI loco sternum colendo.

MAG. JOANNI THELAO,PAST. a 1 Leg. Artiii. Reg. Adcuratitfimo.

NEC NON

VIRO Speclatiß. ac Expevientiff.D.NO ADDEO ADDE,

Olim Legionis, nunc Urb. SundsvallenrtsCH1RURGO Fidelirtimo,

FATROMS AC VROMOJORIBUS OP1IMIS.

In terteram grati atqtie pii animi, ob phirima in fcbeneficia, tenues halce rtudiorum primitias Vo¬bis, Evergetae Summi, una cum omnis profpcrita-üs voto , facratas voluit,

Admodum Rever. Vneclariß. ö" Speclatiff.NOMINUM WES1R0RVM

cliens humiUimusOLAVUS WESTMAN.

RÅDMANNEN" I SUNDSWALL,VÅL-ÅliFBORNE OCH HÖGAKTAD

Herr ERICNORDEHOLM,

HÖGTÅRADE K. FADER.

Mänga måfte, klagan värde, i de fpådafte årenfakna dens borrgång, hvilken nåfl HimlaAlmackten, kunnat vara deras ftöd. Samma fvåraöde har ock jag erfarit; men en blid lycka fogadefedermera, atj, Min K. Fader, intagit Faders ru-met, ock det i ymnigafte måtto emot mig upfyldt.Anle derföre detta lilla Acedemifka Arbete, fåfomen fölgd af Eder ömfinta omvårdnad, och ett profaf min åikån/lo. Min behändiga önJfkan år, atMilda Förfynen täcktes lå vålfigna Eder, Min K.Fader, tillika med Min Hulda Moder, att Eder Jifs-tid måtte blifva lång och glådjefull, til Guds åra ockalles vår hugnad.

Lefver, med djup vördnad,MIN HÖGTÅRADE K. FADERS

lydiglle femOLOF WESTMAN.

Till Herr AUC70REN,c

Att uti hög åtanke dåNår nian fin iyfia redligt anfarAtt då tor mödan båttre krantfar,

Ån redan vundna vånta

Det år en Lott, lom dygden ger,Och endels hår för loflig vifas;Samt hvaraf tunga bördan litas,

Ty man desf fölgd då gerna fer.Så delas åran åt det Folk,

Som värdigt hennes högder föka,Och med förtjenfl fin lycka öka i

Som anfer Trohet för fin Tolk.Min Vån! J fom med moget vert!

-v /.jOm detta åmnet vackert fkrifvit,jvnrf-i(Er Dygd och Flit Er ;drifvit:J mödan hårvid ej anfedt,Åtnjut fördenfkull Dygdens Lön!

Far fort tills Er den heders Stempel,Som vinnes i vårt Lårdoms Tempel

Kattes jemte Lagren grön!Niut fedan under Ljufligt hopp

_ het fökes!Då lychligt blir Ert Lefnads Lopp.

P. EDSTpM.

1. N. J,$. I.

\

v» feis?

ggngeniuna humanum valde ef?e limi¬tatum, variisque laborare prsejudi-ciis, fi nihil aliud denionftrarec,certe opiniones inter fe dif-crepantes, quas in omni f:erme fci-

entiarum genere de una eademque re fovent& mor-dicus propugnant mortales, id jamdiu teflatum rcli-querunr. Huic opinionum diverfitati fubje&a quo-que eft Philofophia Moralis, ita quidem, ut vix u-nicum placitum meinorari queat, de quo ejus Do¬lores, nnanimiter confenPerint. Hoc idem circa Ex-pzBativam contigit, aliis eam impugnantibus ne-gantibus & defendentibus aliis; revocabilem aliiscontendentibus, aliis non; iliam etiam, a fuccefloreinlmperio, fervari debere quidam urgent, alii per-negant, & fic in ceteris. Nos igitur, publicumfpecimen Academicum edituri, hane materiem ele-

A gimus

TC~ BHBhK i

(g*9 ) s (

gjmtis? ut in illa enodanda nodras periclitaremurvires, quod, ut B. L. sequi bonique conlulat, fum-mopere contendimus.

, §• &Ut vero inoffenfo pedc, hac fn re progredia-

mur, quaedam principiorum loco delibabimus#Quoeirca obfervamus, Principiseffe, videreatque cu¬rare, ut juftttia in eivitutg adminiftrGtur gS omninmfrocuretur felatas% Imperium narnque dum in Prin-cipem devolvebatur, pa&um cum ilio futura civi»tatis membra fecerunt, quo ipfo curam fuas fecuri-tatis & felicitatis, pro diverfitate formarum regimi-nis, Imperanddetulerunt, cum perfe&ae obedientiaepromiflione; 8c ille vicidim promidt fefc cffe&urum,ut quisque bonafua trartquillus & fecurus pofltdeaf9amifla recuperet, iisdemqueaut aequipollentibus abs-que metu perturbationis fruatur. Jam vero cuflo-dia pa&orum ed officium pcrfe&um; ergo fubditiperfeftc obligat! funt adminiftrationem juditise & fe¬licitatis iux curam Principi committere \ 8c Princepsviciflim obdri£his ed jufiitiam rite adminiftrare, 8cquemlibet in pofleflione acfruitione bonorum fuorumconfervare.

§. nr.Licet vero Princeps, per officicium fuum, ad

juftitiam in civitate adminidrandam 8c felicitatemfingulorum procurandam.addringatur ( §. prac.);non tarnen ? ut hoc fempcr per fe ipfum faciat, ob-

liga-

) 9 (

ligatur ; nam ad impoffibilia, nulla datur obligatio:Si en im Princeps ipfc quocunque in cafu jus diceret,neceffum eflet, ut, qui injuriam pafli, vel quocun¬que modo laefi funt, coram illo comparerenc, illiusque implorarent auxilium; ob magnum vero illo-rurn numerum, qui ipfi parcnt, Jongeque a ledee-jus remoti vivunt, plurimi, qui ad eum res fuas de-ferre vellent, mukitudine ac nimia longinquitate lo¬ci excluderentur, ut ejus ope frui nequirent, Utfa-ceamus Principem adeo publicis iinpediri negotiis,quae totam civitatem e;usque nexum cum aiiis re¬bus publicis fpeftant, ut querelas unius cujusquecivis audire a"c felicitatis illius privatas curatn per feipfum gerere non poffit. Silentio eciam prasteri-mus, difcrimcn, cui respublica obnoxia efiet, flPrinceps nobiliffima illius pars, ipfe, Kemper atqueubique, prasfens omnia, qux fin is civitatis requirit,conficeret: qu^dam etiam negotia longe infra di-gnitatem ejus pofita funt. Cumigitur, in propriaperfona, hifce omnibus invigiiare neque poffit, ne-que debeat, ad quas tarnen curanda per officiumfuum tenetur ($. cit.), illi incumbit fuo nomine, perahos in Civilate haec ipja däminißrare} cS dare ejjdla.

, 5. iv.Atque hinc officiorum publicorum neceffita-

tcrn fimul, acoriginem perfpicere licet, Per illa au-tem, nihil aliud intelligimus, quam ftatutn, in quoquis ad cerca negotia publica expedienda perfe&e,a Reäore Civitatis, obligatur; cui ficuti competit

A 2 jus

<S£I? ) io C C»»

jns a&tones dgulas civium ad bonnm determinandipublicum ($. IL)> lta excrcitium jurium Majedati-corum nemini, präster illum, in civjtace adbgnan-dum ed. Jus vero ejus modi perfonas ordinandi, quxin civitate nomine Principis muneribus fungunturpu-blicis, arctiffime cum jure felicitatem promovendipu¬blicum , connexum ed (jj.praecj, ergo jus confiituendiofficielles ejl Majefiaticum, atque adeo Principi tantumcompetit.

Non ed quod objicias, plurimos civium va-riis muneribus certas perfonas praebcere: Sed hiipb in ejusmodi cafibus, non fuo, fed Imperantisnomine agunt:. linde optime Conring. de Majed.Civil. Cap. 15. ob'ervat, quod aliud fit condituereJua vi, Jua auftoritate c? potefiate, & condituere operavicaria & delegata* Neque poted Imperans poteda-tem hane alteri concederg privative [eu independenter,nid velit Majedatem fuam diminuere; unde etiamplerisque in locis, confirmatio fuperioris requirnur,qux conditutfoni asquiparatur, cum vi . hujus ele-äum pofdt rejicere, dquidem id rationes reipubli-cae podulent, uti Bcehmerus loquitur, pag. m. 485*

V.Reöoris adeo civitatis unice ed, officiaTes quos»

vis in ea condituere , ut, ruinam hoc vel illud mu-nus concredere velit, ab ejus nntu tantum pendeat*Nam licet vi paöi, quod cum fubditis inift, ohli-gatus btr in minidris fuis condituendis, ad hoc ip-fum maxime refpicere, ut idonei muneribus praefi-ciantur publicis b quidein per hoc pa&um ian&if-

fime

) ii C «£#

fimc promifit, fe, pro virili parte, felicitatcm civi¬tatis procnraturum, neminemque fugie, quantumofficia publicae ref profinr, fi probis collata fucrfnt;contra atitem, quantnm illa inde patiatur cfanani, fiad improbos & incapaces fuerint devoluta: undefequitur, eos, qui ad gubernacula fedent, officioquidem fuo deefie, fi minus idoneos confiitnerintcfficiales r quum tamen illorum habilieaterrrquos Imperantes officio publico admovendos ju-dicaverint, in dubinm vocarey obligation i civiumrepugnet, aequo animo illorum difpofitionem circaofficia publica perfcrre necefium habenr. Subditifaltem non efl r licet fe magis idoneurn ad munusa-

liquod obeundum akero exifiimet, queri & conren-dere jus fuum perfedfum a Principe, tali in cafu,efie violacnm; cum nullum jus perfe&um babueritab Imperantc hoc impetrandi officium, fiquidem inPrincipis pofitum eff arbirrio cuinam illud velie con-cedere Officia itaque ab Imperante non funtexigeit-da 5 fed petenda-

§, VLLicet vero , fecundum prinefpia iuffi, ad offi¬

cia publica hnic vel ilfi conferenda, Princeps coginequeat, fed quemnam iis praeficere velie, ab illiusrarbitrio pendac (£„ 5.); fi tamen quod aequnm achoneftum, quodque principiis prudentiae atque fa-nioris Politicae conveniens fit, in cenfum venerir, nonnnice ex Imperantis beneplacitc» mnnera difiribuen-da funt publica> fed prsecipue eadem ambientium

habi-

§313) ) *2 C §33>habil/tas & merita conbderanda funt. Etenim ani-mo Imperantis femper obverfari debet, quam fancfe,dum imperium capeflebat, fidem dederit, fefalutempublicain pro ultimo fcopo habiturum, confequen-ter cuiiibecpromentis elleretributurum; promifiave-ro, etiam imperfecta, efle fervanda, urgent pnece-pra honefti ac decori. Quod b inhabiles & minusnieriti j aliis magis idoneis & optime meritis prcefe-rantur, non pofiunt non invidias, bmultates, negli¬gentia & torpor in munere commiffo, inde oriri,quse mala b latius ferpferint, ruinam Principi pari-ter ac civitati minitantnr & nib opportune illis me-dela adferatur, tam caput, quam membra in ulti-mam perniciem praecipitantur. Hinc fcite admodum& prudenter Conditores formas nobri Regiminis fan-civerunt, dum certa officia publica vacant, unicerationem habilitatis & meritorum habendam efie.Verba §.40, fuperius ibidem expobtis, quas, circamajora munera in Senatu dibribuenda, obfervcnda<inc, ita habent: 'Till alla u/riga tjenßer foreßas Kon•glige Majeflät af Collecterna otb andra vederbörande,tre de fbrflåndigafle, vårdi »afle och till den lediga be«ßällningen tjenUgafte VerJoner [öm finnas att tillgå.

§. vir.Ex hifce jam allatis 3lia Imperantis iura, cum

Iiis connexa, facillimo negotio, deduci pofle,opinor.Nimirum, quamvis tot officia publica in civitaremintroduCta bntoporteat, quot Irnperans negotiis ex«pediendis neceflaria inteilexeric j fölet tarnen inter-

dum

<5) '3 (

dum, quorum mcrira in rempublicam magna ad-modum funt, vel quorumcapacitas amplius aliquodrounus promeruit, illis aut jus perfecfum, ad mune-ra publica vacatnra, qnale in bacreditariis cbtinet,vel imperfeBum ad ea olim obeunda, dare. Si priusjus Juccedendi, ß pofterius, jus expe&ativum velexpeBativa vocatur. Princeps igitur jus fueceden-di', qnodperfedto nicitur jure, adeoque inftar pa&ieft dantem incer & acceptantem, fine acceptantis ke-fione revocare nequit. Ad ejusmodi jus fucceden-di illud proxime accedic, quod luceeflorl Imperii,priori adhuc vivente, confcrtur; ejus ope multa dis-cordiarum femina, quse alias regnum in anguftifH-mum redigerent ftatum, civitatcmque vi & machi-nationibus imperium cupidc adfe&antium expöne»rent, exterminantur. Nos autem, promifli haudimmemoresrem hanc illurtrem miflam facimus, &ad expeffativam revertimur,

Eft vero expe&ativa, Jpes ad officium mox va-caturum, a Principe alicui data. Adeoque de Expe«Qrativa, quando heic lermonem facimus, ad illamnon attendimus, qua quis ad officium quoddam ob-eundum habilis vulgo illud exfpechre, vänta pd op.ning, dicitur; ledad illam tantummodo, quse expres«fa promiflione Imperantis nititur, & aliquod jusfingulare, a quo reliqui excludnntur, in expedfati-varium transfert. Si hxe fpcs civi ad congruumquoddam, non vero definitum, munns dafür* ae*fteralls audit: ß vero decerminati ac Angularis mu-neris fpes fit, Specialis dicitur. Ejusmodi fpem, adofficia mox vacatura, quin Princeps largiri pofllr,

ex

1

) t4 C $*25

ex i is, qus haftenus difputata funt, adfirmare nonddbitarnas. Nam liquidem is, qui reipublics pra;,ed C$- 5 ) 5 plenum jus habet officia publica didr i-buendi, ita quidem , ut nec (inguli in civitate perfe-ffco jure poiTinc circa hane, an i 1 lo favda n, ofheio-rum didributionem, vel aliquid obloqui, neqae pri.vatus, qui exclufus ed, de injuria fibi illata jurequeri pofTit, ciare patec, quod & podit lubdito ali-cui fpem alicujus muneris conlerendi facere, namres plane eodem redic.

Objicis: in omni expeflativa latitare votum ca-ptandx mortis alterius, immo non raro fed j£pe metuen-das ejje infidias; cpit alteri propterea (Iruerentur. Ve¬rum refpondemus, (]uod fi vel maximeconcederemusad efle heic aliquam turpitudinem, illa non ex rei natu¬ra perfe provenit,led peraccidens exmalignoimpetran.tis ingenio. Denique&hocobfervandum,rationeslciIi-cet allatas indicare, periculolas quandoque efie pofleexpeftati vas, non quidem per le,led propter perverlita.(emhominum;illas vero juri natursefle adverfas,omni,no non evincunt, nam nuliiusjusperfechim lsdunt,&fiideo pro turpibus, vel potius injudis habends ef-fent, quod mortem alterius, qui expe&ativam ac.cepit, interdum prsopfaret, omnes fucceflores ef-fenteliminandi. Indas ulterius; cafus jortuitos omnes ho-mini non datum e(l przfagire: fieri igitur potefl, ut,mutatis circumflantiis, qui huic hodie mutieri jufficerecenfebatur , eras , in alio rerum concurfu , dum magisaptus idem officium fetit, non ceque [ufficiat: atqni quiexpeäativam tiactus eß, officio nonfme quodam publica

• •.

) ' t ( SX5?

rei åetvimento admoveretur. Verum nec haec inftan-tia expefrativas juri naturae contrarias facit, narn,prxterquam quod in infinita negotiorum publicorummulcitudine non omnia adcuratiori trutina expende-re, &, quod publice conducit, publice femper exfe-qui queat imperans, cxpe&ativas femper revocaripoflunc, uti mox demonftrabimus, quo ipfo totainftantia cadit.

5. vin.Efle vero has expe£htivas revocabiles, ita ut

a Principe revocari poffint, fi ita ei placuerit & ra-tiones aliae id Ivaferint, iplarum natura & indolesindicat. Promiffiones enim , quse nihil aliud flint,quam declarationes voluntatis de quodam alteri dan-do vel faciendo, dtiplicis funtgencris, perfeäx nimi-rum & imperfecta: priores ins perfefrum, in pro-roiffarium cranferunt, promiflum exigendi, & qui-dein irrevocabile; pofleriores vero non, fed com-plementum promiffi unice promittentis relinquuntliberalitati & humanitad. Quod jam ad expe&ati-vas attinet, continent quidem promifiionem Pririci-pis de officio mox vacaturo conferendo, fed non ni-fi imperfectam; cum officia unice aSuperiore humiblime fint expetenda (§. 5.); iis ergo nullo modo per-fcöe e adftri&um voluit Princeps, fed tantum im-perfe&e, ut adeo praeftatio promiffi, in expé&abvadati, ab illius nutu pendeat; quamobrern fl promif-fo non (leterit, in regulas jufii peccaffe non cenfen-dus eft. Par qüoque luccefibris in imperio eft ratio,

B fiqui-

) i6 (

liquidem & ille idem jus habet officia ex fuo bene-placito conferendi, nifi in regno limitato aliter cau«tum fuerit.

$•IX-Porro, dum §.7. expe&ativas licite conccdi ad-

ftruximus, pracipue rationem principiorum juftihabuimus. Si vero ad rcgulas prudentiae & veraePolitices oculos converterimus, aliter de illis fen-tiendum eft; faltem eo intuitu contendimus illas ra-riores efe debere. Nam <$. 6. vidimus, Principemantea omaia obligatum efic in officiis conferendishabilitatem ambientium eorumque merita rcfpicere,fiquidem fi hunc delettum non adhibuerit, & fe ip-fum & rempublicam pefiumdare potefi, Per expc-ftativas enim evenit, ut magis digni fepius ex-cludantur, quum Princeps, fcire nequeat, quinampotiflimum futuri fint, qui hoc munus vacaturumtemporis progrefiuexpetant. Hincetiam OrdinesKe-gni noftri, hoc fuper negotio, inter alia prudenteradmodum ita fiatuere : Altben/lund, igenom tjenfleby-ten, ce[[toner ock accorder eller tjenßers forfäljande medde Ja kallade furvivancer ellerfbrjjäkringar pä andras in-nehafvande emheten, jbr mången välförtjänt, redehg ochJkickelig mantalt hopp och tillfalle till vidare befordran påen gång fbrjvinner ; fbrthenfkuld mage hädanefter, kvar*ken emottagas nya anfbkningar tberom, eller the, hvil-kA ßbdja ftg på jådana redan utvärkade remi/Jer eller re-folutioner ? Jom emot hvad Kongligefbrordniugar in-

neho11a, icke bora ligga en äldre i vägen. Videinf. fbr Vrfk Deput. jf. if.

TANTUM.