CRASHΡεπορτάζ

Μόνο στην περίπτωση του μετρό Θεσσαλονίκης,

οι περίπου 100 διαιτησίες, συνολικής αξίας άνω των

600 εκατ. ευρώ, απέφεραν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ

σε διαιτητές και επιδιαιτητές που τις «έτρεξαν»

046_049_DIAITHSIA.indd 46 15/10/17 3:01 μμ

«Χρυσές» διαιτησίες στα μεγάλα έργα!

Η “βιομηχανία’ των διαιτησιών ανθεί στη χώρα μας.Το αποτέλεσμα είναι συνήθως καταδικαστικό για

το Δημόσιο, όμως τα ποσά που εισπράττουν ως αμοιβήδιαιτητές, επιδιαιτητές και γραμματείς,προκαλούν ζάλη στη μνημονιακή Ελλάδα

Μια «τυπική» διαφωνία μεταξύ Δημοσίου και Ολυμπίας Οδού κατέληξε σε «διαιτησία». Με απόφαση του κ. Σπίρτζη Δημόσιο και κατασκευαστές κλήθηκαν να καταβάλουν 145.000 ευρώ σε επιδιαιτητή και διαιτητές, παρότι η αντιδικία θα μπορούσε να λυθεί με «συνεννόηση» ή στα τακτικά δικαστήρια.

H αμοιβή-ρήτρα καθορίζεται συνήθως στο 0,5% της αξίας της επένδυσης που είναι σε αντιδικία και η οποία συνήθως είναι πολλών εκατομμυρίων ευρώ

Ρεπορτάζ: Άννα Κανδύλη

046_049_DIAITHSIA.indd 47 15/10/17 3:01 μμ

Διαιτησία στην Ελλάδα. Γρήγορος τρόπος επίλυσης διαφορών ή «στρεβλή» χρήση ενός ακόμη θεσμού στη χώρα μας, με απο-τέλεσμα όπου εμπλέκεται το Δημόσιο να

πληρώνει στο τέλος ακριβά; Η προσφυγή στη διαι-τησία προκειμένου να λυθεί η διαφορά του ελληνι-κού Δημοσίου με την Eldorando Gold για τον τρόπο εξόρυξης του χρυσού στην περιοχή της Χαλκιδικής, ανοίγει και πάλι τη συζήτηση γύρω από την εν λόγω διαδικασία.

Κι αυτό γιατί για  άλλη μία  φορά, όπως γίνεται συ-νήθως τα τελευταία χρόνια, μία μεγάλη επένδυση θα κριθεί σε «διαιτητικό δικαστήριο» τα μέλη του οποίου δεν θα είναι από το Νομικό Συμβούλιου του Κράτους όπως προβλέπει ο νόμος, αλλά ανεξάρτητοι εμπειρο-γνώμονες, όπως προβλέπει το «παραθυράκι» του. Αν και μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει γνωστό ποιο θα είναι το ποσό που θα λάβουν ως αμοιβή αυτοί  που θα  «τρέ-ξουν» τη διαδικασία, κάποιοι κάνουν λόγο για ένα ακόμη επεισόδιο στο έργο «χρυσές διαιτησίες» του ελληνικού Δημοσίου, όπως συνέβη στο μετρό της Θεσσαλονίκης αλλά και στα περισσότερα έργα κατα-σκευής των μεγάλων αυτοκινητοδρόμων.

Ο χαρακτηρισμός «χρυσές» έχει να κάνει  όχι μόνο με το αποτέλεσμα, που συνήθως είναι «κατα-δικαστικό» για το Δημόσιο, αλλά και με τα ποσά που εισπράττουν διαιτητές, επιδιαιτητές και γραμματείς που κρατούν τα πρακτικά. Ποσά που προκαλούν «ζάλη» σε μια Ελλάδα η οποία σπαράσσεται από την οικονομική κρίση, αν ληφθεί υπόψη ότι σε μία από τις διαιτησίες που έγινε γνωστή η αμοιβή που τους αναλογούσε, αυτή ξεπερνούσε τα  5,5 εκατ. ευρώ!

Το θεσμικό πλαίσιοΜε το άρθρο 16  παρ. 2 του  Ν.4110/2013 « Ρυθμίσεις στη φορολογία εισοδήματος, ρυθμίσεις θεμάτων αρ-μοδιότητας υπουργείου Οικονομικών και λοιπές δι-ατάξεις» (Α’ 17), προστέθηκε παράγραφος 3Α μετά την παρ. 3 του άρθρου 6 του ν. 3086/2002, όπου ορί-ζεται ότι:

«Σε εθνικές και διεθνείς διαιτησίες οι οποίες αφορούν συμβάσεις που καταρτίζονται με το Δημό-σιο ή με κρατικά νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιω-τικού δικαίου που συγκροτούνται και λειτουργούν για την εξυπηρέτηση δημοσίου συμφέροντος, διαι-τητής εκ μέρους του ελληνικού Δημοσίου ή του κρα-τικού νομικού προσώπου δημοσίου ή ιδιωτικού δι-καίου ορίζεται εν ενεργεία λειτουργός του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ). Σε εξαιρετικές πε-ριπτώσεις και με αυξημένη πλειοψηφία των δύο τρίτων (2/3) των παριστάμενων μελών της Ολομέ-λειας, διαιτητής ορίζεται επίτιμος λειτουργός του ΝΣΚ. Πρόσωπο μη λειτουργός του ΝΣΚ μπορεί να

διοριστεί διαιτητής μόνον εφόσον αυτό επιβάλλε-ται από τη φύση τής υπό κρίση διαφοράς και προ-βλέπεται ρητά στη σχετική ρήτρα διαιτησίας, η οποία πρέπει, σε αυτήν την περίπτωση, να προσυ-πογράφεται από τον υπουργό Οικονομικών».

Πώς μεταφράζεται αυτό  το  «σε εξαιρετικές πε-ριπτώσεις...μόνο εφόσον...επιβάλλεται από τη φύση τής υπό κρίσης διαφοράς...»; Στις υποθέσεις που η αντιδικία επιλύεται από τα μέλη του Νομικού Συμ-βουλίου του Κράτους δεν υπάρχει αμοιβή διαιτησί-ας. Εκεί που στέκονται οι «καχύποπτοι» είναι στις πε-ριπτώσεις του «μόνο εφόσον» όπου η αμοιβή-ρήτρα διαιτησίας καθορίζεται συνήθως στο 0, 5% περίπου της αξίας της επένδυσης που είναι σε αντιδικία.

Η «βιομηχανία» των διαιτησιών, κυρίως όσον αφορά στα μεγάλα έργα, «ανθεί» στη χώρα μας τα τε-λευταία χρόνια. Μόνο στην περίπτωση του μετρό Θεσσαλονίκης, οι περίπου 100 διαιτησίες συνολι-κής αξίας άνω των 600 εκατ. ευρώ, απέφεραν, όπως λέγεται, εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ σε διαι-τητές και επιδιαιτητές που τις «έτρεξαν».

Στην πρόσφατη διαιτησία για το ίδιο έργο, που αφορούσε την οικονομική επιβάρυνση του αναδό-χου λόγω καθυστερήσεων του έργου από απαλλο-τριώσεις, την καθήλωση του μετροπόντικα για δύο χρόνια στην περιοχή Ανάληψη και την υποαπασχό-ληση του εξοπλισμού λόγω των δυσχερειών του έρ-γου, επιδικάστηκε στην ανάδοχο εταιρεία αποζημί-ωση 85 εκατ. ευρώ. Πρόκειται  για μέρος της μεγά-λης αντιδικίας άνω των 330 εκατ. ευρώ, που «έσπα-σε» σε τρία κομμάτια λόγω μεγέθους. Στη

συγκεκριμένη διαιτησία, το ποσό που βγήκε για δι-αιτητές και επιδιαιτητή ξεπερνούσε τα 4,5 εκατ. ευ-ρώ. Μετά τις γενναίες εκπτώσεις που έκαναν οικει-οθελώς  οι ίδιοι και τις κρατήσεις, η αμοιβή τους πε-ριορίστηκε στα 300.000 και κάτι ευρώ. Στη συγκεκρι-μένη διαιτησία απασχολήθηκαν και τρεις γραμματείς. Η κάθε μία έλαβε 20.000 ευρώ…

Στην περίπτωση του αυτοκινητοδρόμου της Κορίνθου-Πατρών, το Δημόσιο βρέθηκε υπόλογο σχετικά με μία αντιδικία αξίας 10,1 εκατ. ευρώ για καθυστέρηση του έργου κατά την περίοδο Απριλί-ου-Δεκεμβρίου 2013. Οι εργολάβοι παρέπεμψαν την υπόθεση στη διαιτησία ζητώντας την έκδοση απόφασης με την οποία να υποχρεώνεται  το Δη-μόσιο στην εξόφληση του επίμαχου ποσού. Οι υπη-ρεσίες του υπουργείου κατέφυγαν στο Νομικό Συμ-βούλιο του Κράτους, το οποίο διόρισε τα μέλη της τριμελούς επιτροπής. Με βάση το πρακτικό, οι αμοι-βές της διαιτησίας ήταν κι εδώ  εντυπωσιακές, κα-θώς για τον επιδιαιτητή καθορίστηκε ποσό  50.000 ευρώ και για τους δύο διαιτητές από 40.000 ευρώ στον καθένα. Τηρήθηκε δηλαδή με ευλάβεια η τα-ρίφα του 0,5%. Λίγα χρήματα λιγότερα ήταν η αμοι-βή της γραμματέως, η οποία ανερχόταν στο ποσό των 15.000 ευρώ! Στην απόφαση μάλιστα του υπουρ-γού Υποδομών κ.Χρήστου Σπίρτζη, αναφέρεται ότι το κόστος της διαιτησίας και οι αμοιβές των διαιτητών καθορίζονται από τη διαιτητική απόφαση με βάση το ελάχιστο όριο του πινακίου αμοιβών του διεθνούς εμπορικού επιμελητηρίου.

Μια «τυπική» διαφωνία μεταξύ του Δημοσίου

CRASHΡΕΠΟΡΤΑΖ

Στις υποθέσεις που η αντιδικία επιλύεται από τα μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) δεν υπάρχει αμοιβή διαιτησίας. Εκεί που στέκονται οι «καχύποπτοι», είναι στις περιπτώσεις που -σύμφωνα με τον νέο νόμο- χαρακτηρίζονται εξαιρετικές και όπου ορίζεται διαιτητής εκτός ΝΣΚ, εφόσον αυτό «επιβάλλεται από τη φύση τής υπό κρίση διαφοράς».

48 Crash Οκτώβριος - Νοέμβριος 2017 / crashonline.gr

046_049_DIAITHSIA.indd 48 15/10/17 3:01 μμ

crashonline.gr / Οκτώβριος - Νοέμβριος 2017 Crash 49

και της Ολυμπίας Οδού κατέληξε και αυτή σε «δι-αιτησία». Με απόφαση του κ. Σπίρτζη, Δημόσιο και κατασκευαστές  κλήθηκαν να  καταβάλουν 145.000 ευρώ σε επιδιαιτητή και διαιτητές, παρότι ειδικοί θεωρούν ότι η εν λόγω αντιδικία θα μπο-ρούσε να λυθεί κατόπιν συνεννοήσεως ή στα τα-κτικά δικαστήρια. Αυτή στην πραγματικότητα είναι και η δικαιολογία για να οδηγούνται οι περισσότερες περιπτώσεις σε διαιτησίες:  Οι αργοί ρυθμοί απονο-μής της δικαιοσύνης και η «επιθυμία» για fast track επενδύσεις που οδηγούν τα αντίδικα μέρη στην επι-λογή των «διαιτησιών». Κάτι τέτοιο όμως, υποστηρί-ζουν κάποιοι,  αποτελεί συνήθως δικαιολογία, καθώς δεν είναι λίγες  οι «διαιτησίες» που αργούν να κατα-λήξουν σε αποφάσεις και πολλές φορές διαρκούν περισσότερο από τον μέσο χρόνο εκδίκασης των υποθέσεων σε τακτικά δικαστήρια, όπως αποδείχθη-κε και στην περίπτωση του μετρό της Θεσσαλονίκης.

Βεβαίως, νομικοί, δικαστές και επιχειρηματί-ες συμφωνούν πως αυτός  ο τρόπος επίλυσης των διαφορών -που στα περισσότερα κράτη του Δυτι-κού κόσμου είναι ο προτιμητέος- μπορεί να βοη-θήσει και τη χώρα μας, τόσο στην ταχεία λύση μιας διαφωνίας όσο και στην προώθηση της επιχειρη-ματικότητας. Για πολλούς ξένους επενδυτές (το θέ-μα άλλωστε έχει τεθεί  κατ’επανάληψη και από τους δανειστές μας) οι ρυθμοί με τους οποίους λειτουρ-γεί η Δικαιοσύνη στη χώρα μας κάθε άλλο παρά ελ-κυστική την κάνουν στους επενδυτές. Το ζήτημα όμως που τίθεται από πολλές πλευρές, είναι  αν στην Ελλάδα ακολουθείται ο «σωστός» δρόμος ή κάποιοι προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τον θεσμό προς ίδιον όφελος.

Το θέμα των διαιτησιών στη ΒουλήΈνας βουλευτής που τα «έχει βάλει» με τις διαιτη-σίες είναι ο Νίκος Νικολόπουλος, καθώς έχει φέ-ρει ουκ ολίγες φορές με ερωτήσεις και επερωτή-σεις το θέμα στη Βουλή. Σε μία από αυτές που υπέ-βαλε στις 7 Απριλίου του 2016 προς τον υπουργό υποδομών Χρήστο Σπίρτζη περιγράφει αναλυτικά

το θέμα. «Με τους νόμους 4117/2013 και 4155/2013 θεσπίστηκε, με το πρόσχημα της ‘‘επιτάχυνσης του χρόνου εκτέλεσης των συγχρηματοδοτούμενων έρ-γων’’, η δυνατότητα προσφυγής στη Διαιτησία για την επίλυση διαφορών που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των έργων και στα συγχρηματοδοτούμε-να από κοινοτικούς πόρους δημόσια έργα. Οι ‘‘Διαι-τησίες’’ αυτές, όπως προκύπτει από τα έργα στα οποία εφαρμόστηκαν (π.χ. μετρό Θεσσαλονίκης και σύμβα-ση 470/2007 της ΕΡΓΟΣΕ), αφενός δεν συνέβαλαν επ’ ουδενί στην επιτάχυνση του χρόνου εκτέλεσης των έργων και αφετέρου είχαν σαν αποτέλεσμα να κατα-λογιστούν ποσά εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ εις βάρος του Δημοσίου, που δεν θα είχε επωμισθεί το ελληνικό Δημόσιο αν οι εργολαβικές διεκδικήσεις εκδικάζονταν από την Τακτική Δικαιοσύνη, όπως προέβλεπε ο Ν. 3669/2008 (άρθρο 77), που ίσχυε μέ-χρι να ψηφιστούν οι παραπάνω νόμοι το 2013.

Με επανειλημμένες κοινοβουλευτικές μας πα-ρεμβάσεις (Ερωτήσεις & ΑΚΕ και Επίκαιρες Ερωτή-σεις) προς τους αρμόδιους υπουργούς είχαμε θέσει υπόψη τους το τεράστιο αυτό σκάνδαλο και ρωτού-σαμε αν ‘‘προτίθενται να αναλάβουν νομοθετική πρω-τοβουλία για να σταματήσει η φάμπρικα των Διαιτη-σιών, που οδήγησε, στην τραγική οικονομική συγκυ-ρία που βρίσκεται η χώρα μας, στη λεηλασία τεράστι-ων ποσών σε βάρος του ελληνικού Δημοσίου». Όμως, ούτε ο πρωθυπουργός ούτε κανένας υπουρ-γός δεν έκανε τίποτα για να σταματήσει το πάρτι των Διαιτησιών, που όπως αναφέρουμε στις κοινοβου-λευτικές μας παρεμβάσεις, ήταν κατά παραγγελία των ‘‘εθνικών εργολάβων’’, οι οποίοι υπαγόρευσαν σε κυβερνητικούς αξιωματούχους τους παραπάνω νό-μους. Και όχι μόνο δεν έκαναν τίποτα, αλλά, όταν το ΣτΕ με το υπ’ αρ.9/2014 πρακτικό της Ολομέλειάς του έκρινε ότι, λόγω του μεγάλου αριθμού Διαιτησιών, που σημαίνει πρόσθετη επιβάρυνση του δικαστηρί-ου, ‘‘επί του παρόντος’’ δεν μπορεί να γίνει εφαρμο-γή του άρθρου 25Α του ν.3614/2007 για τον ορισμό ‘‘Επιδιαιτητή’’ από τους συμβούλους του ΣτΕ, καθό-σον συνεπάγεται τη μείωση της ικανότητας του Δικα-

στηρίου, προχώρησαν με το άρθρο 42 του ν. 4264 (ΦΕΚ Α 15-05-2014) σε νέα τροποποίηση της νομο-θεσίας, με την οποία ο ορισμός του ‘‘Επιδιαιτητή’’ γί-νεται... από τους δύο (2) ορισθέντες ‘‘Διαιτητές’’(!!!), που είναι συνήθως πρώην υπουργοί, όπως οι πρώην υπουργοί κ. Μιχ. Σταθόπουλος και Ντίνος Ρόβλιας, ή μεγαλο-δικηγόροι...

Με βάση τη διάταξη αυτή, στην αμαρτωλή σύμ-βαση 470/2007 της ΕΡΓΟΣΕ ορίστηκε, τέσσερις (4) μέρες μετά τη δημοσίευση του παραπάνω νόμου(!!!) σαν ‘‘Επιδιαιτητής’’ ο επίτιμος πρόεδρος του ΣτΕ και πρώην πρωθυπουργός κ. Παναγιώτης Πικραμένος (!!!) και η απόφαση του ‘‘Διαιτητικού Δικαστηρίου’’ απάλλαξε τους ‘‘εθνικούς εργολάβους’’ από την επι-στροφή δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, που έπρεπε να επιστρέψουν στην ΕΡΓΟΣΕ βάσει της από το 2012 Έκθεσης του επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης κ. Ρακιτζή».

Αρκετές φορές κατά το παρελθόν κι άλλοι πολιτικοί αλλά και παραγωγικοί φορείς έχουν προσπαθήσει να βροντοφωνάξουν για τη βιομη-χανία των διαιτησιών, αρκετές φορές πολιτευτές, που αργότερα έγιναν υπουργοί, είχαν υποσχεθεί ότι θα νομοθετήσουν λύνοντας το πρόβλημα, πά-ντα όμως σε  μια άτυπη «συμφωνία» μεταξύ Δη-μοσίου και ιδιωτών (όπως τη βλέπουν κάποιοι) στο «λερωμένο» όνομα της ανάπτυξης και των επενδύσεων, προσφεύγουν μόνιμα στην ίδια «λύση». Μάλιστα, στην περίπτωση της Θεσσαλονί-κης η ίδια η Αττικό Μετρό είχε εκφράσει ανοιχτά της αντιρρήσεις της σχετικά με τη διαδικασία των «διαιτησιών». Με το πρόσχημα όμως ότι στην κοι-νοπραξία συμμετέχουν και ιταλικές εταιρείες, η δι-αφωνία έγινε «διεθνής», με αποτέλεσμα να ακο-λουθηθεί η ίδια διαδικασία...

Χαρακτηριστικό του ότι κάποιο «αόρατο» χέ-ρι  «φρενάρει» την όποια παρέμβαση επιχειρείται, ειδικά ως προς τις αμοιβές των διαιτητών και των επιδιαιτητών, είναι η ατελέσφορη προσπάθεια που έγινε  το 2013 από την προηγούμενη κυβέρνηση για να μειωθούν ή να μπει ένα πλαφόν στα ποσά…

Δημόσιο και Eldorando Gold προσφεύγουν στη διαιτησία για να λύσουντη «διαφορά» για τον τρόπο εξόρυξης του χρυσού. Για άλλη μία φορά, μια μεγάλη επένδυση θα κριθεί σε «διαιτητικό δικαστήριο», τα μέλη του οποίου δεν θα είναι από το Νομικό Συμβούλιου του Κράτους, όπως προβλέπει ο νόμος, αλλά ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες, όπως προβλέπει το «παραθυράκι» του.

046_049_DIAITHSIA.indd 49 15/10/17 3:01 μμ