Concept 322 Week1

24
แนวคิดและกรอบอ้างอิง Universal Design บทบาทของนักกิจกรรมบาบัดในการปรับสิ่งแวดล้อมและสถาปัตยกรรม June 3, 2010 การดัดแปรสิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีเครื่องช่วย| อ.อริย คายา 1 แนวคิดและกรอบอ้างอิง Universal Design ที่มา Universal Design เป็นแนวความคิดสากลที่ องค์การสหประชาชาติได้พยายามเผยแพร ่และส่งเสริม เพื่อให้ผู้ พิการได้รับสิ่งอานวยความสะดวกในการดารงชีวิตในอาคารและสิ่งแวดล้อม Universal Design มีต้นกาเนิดมาจากการประดิษฐ์คิดค้นของใช้ส่วนตัวของ Mr. Ronald L. Mace (Professor of University of North Carolina USA) ซึ ่งเป็นคนพิการ และได้ดัดแปลงของใช้ส ่วนตัวให้สามารถใช้กับ ผู้พิการได้ หลังจากนั ้นได้นาหลักการนี ้มาใช้สาหรับการพัฒนาและออกแบบผลิตภัณฑ์สาหรับผู้ พิการ เพื่อเพิ่มความ สะดวกสบาย ปลอดภัย และกลายมาเป็นต้นแบบของการออกแบบ Universal Design วัตถุประสงค์หลักของ Universal Design นี ้คือเป็นการออกแบบ ผลิตภัณฑ์สินค้าเพื่อบุคคลทุกเพศทุกวัย และทุกสภาพร ่างกาย ไม่ว่าจะเป็นบุคคลธรรมดา หรือบุคคลทุพพลภาพ ความหมาย Universal Design: design of products and environments to be usable by all people, to the greatest extent possible, without the need for adaptation or specialized design.”–Ron Mace “Designing for People of All Ages and Abilities” Universal Design หมายถึง แนวคิดการออกแบบที่เหมาะสมกับความเป็นอยู่ของสาหรับผู้บริโภคทุกคน ไม่ว่า จะมีอายุหรือความสามารถเพียงใด ต้องใช้ประโยชน์ ได้กับทุกคนโดยไม่ต้องมีการ ประยุกต์หรือออกเป็นเป็นพิเศษ Adaptive Design, Barrier Free Design VS Universal Design Universal Design มีความแตกต่างจากแนวคิด Barrier Free Design และ Adaptive design ซึ ่ง เป็นการ ออกแบบพิเศษเพื่อมุ ่งใช้สาหรับบุคคลทุพพลภาพโดยเฉพาะ เป็นการออกแบบเพื่อปรับแก้ไขหรือกาจัดสิ่งที่เป็นอุปสรรค ต่อผู้ทุพพลภาพ แนวคิด Barrier Free Design นี ้เสมือนทาให้เกิดความแปลกแยกระหว่างบุคคลปกติกับบุคคลทุพพล ภาพ แต่แนวคิด Universal Design เป็นแนวคิดเพื่อความทัดเทียม มิได้แบ่งแยกเฉพาะบุคคลประเภทใดประเภท หนึ ่ง เป็นการออกแบบ ที่มุ ่งให้ใช้ได้กับบุคคลทุกเพศทุกวัย ทั ้งที่เป็นบุคคลปกติและบุคคลทุพพลภาพ เป็นการกาจัดความ แปลกแยกของบุคคล ทุกคนล้วนสามารถใช้ประโยชน์จากผลิตภัณฑ์ซึ ่งออกแบบมาอย่างเดียวกันด้วยกันได้ Mr. Ronald L. Mace

description

เอกสารประกอบคำสอน รายวิชา PTOT322

Transcript of Concept 322 Week1

Page 1: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

ทมา Universal Design เปนแนวความคดสากลท องคการสหประชาชาตไดพยายามเผยแพรและสงเสรม เพอใหผ

พการไดรบสงอ านวยความสะดวกในการด ารงชวตในอาคารและสงแวดลอม

Universal Design มตนก าเนดมาจากการประดษฐคดคนของใชสวนตวของ Mr. Ronald L. Mace

(Professor of University of North Carolina USA) ซงเปนคนพการ และไดดดแปลงของใชสวนตวใหสามารถใชกบผพการได หลงจากนนไดน าหลกการนมาใชส าหรบการพฒนาและออกแบบผลตภณฑส าหรบผ พการ เพอเพมความสะดวกสบาย ปลอดภย และกลายมาเปนตนแบบของการออกแบบ Universal Design วตถประสงคหลกของ Universal

Design นคอเปนการออกแบบ ผลตภณฑสนคาเพอบคคลทกเพศทกวย และทกสภาพรางกาย ไมวาจะเปนบคคลธรรมดาหรอบคคลทพพลภาพ

ความหมาย

Universal Design: “design of products and environments to be usable by all people, to the greatest

extent possible, without the need for adaptation or specialized design.”–Ron Mace

“Designing for People of All Ages and Abilities”

Universal Design หมายถง แนวคดการออกแบบทเหมาะสมกบความเปนอยของส าหรบผบรโภคทกคน ไมวา

จะมอายหรอความสามารถเพยงใด ตองใชประโยชน ไดกบทกคนโดยไมตองมการ ประยกตหรอออกเปนเปนพเศษ

Adaptive Design, Barrier Free Design VS Universal Design

Universal Design มความแตกตางจากแนวคด Barrier Free Design และ Adaptive design ซง เปนการออกแบบพเศษเพอมงใชส าหรบบคคลทพพลภาพโดยเฉพาะ เปนการออกแบบเพอปรบแกไขหรอก าจดสงทเปนอปสรรคตอผทพพลภาพ แนวคด Barrier Free Design นเสมอนท าใหเกดความแปลกแยกระหวางบคคลปกตกบบคคลทพพลภาพ แตแนวคด Universal Design เปนแนวคดเพอความทดเทยม มไดแบงแยกเฉพาะบคคลประเภทใดประเภทหนง เปนการออกแบบ ทมงใหใชไดกบบคคลทกเพศทกวย ทงทเปนบคคลปกตและบคคลทพพลภาพ เปนการก าจดความแปลกแยกของบคคล ทกคนลวนสามารถใชประโยชนจากผลตภณฑซงออกแบบมาอยางเดยวกนดวยกนได

Mr. Ronald L. Mace

Page 2: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 2

หลกการของ Universal Design (The Principles of Universal Design)

1. Equitable Use ความเทาเทยมในการใชสอยของผใชทตางความสามารถ

2. Flexible Use ปรบเปลยนการใชได

3. Simple and Intuitive ใชงายดวยตนเอง 4. Perceptible Information การสอความหมายเปนทเขาใจ

5. Tolerance for Error ทนตอการใชทผดพลาด

6. Low Physical Effort เบาแรง 7. Size and Space for Approach and use มขนาดและทวางเพอการเขาถงและใชได

หลกการพนฐาน 7 ขอ การออกแบบผลตภณฑตามแนวคดของ Universal Design (อครพงษ, 2553) 1. Equally for people ใชไดอยางเทาเทยมกนไมวาจะเปนผหญง ผชาย เดก แมกระทงคนพการ

2. Easy to handle จบถอไดถนดมอ ไมลนหลดจากมอไดโดยงาย

3. Easy to use ใชงานงายไมยงยาก เชน เปด-ปดงาย

4. Easy to understand เขาใจงายมค าอธบายหรอรปภาพบอกวธการใช

5. Safe to use ปลอดภยขณะใชงาน ไมท าใหผใชงานบาดเจบ

6. Used with less stress ไมท าใหเกดความเครยดหรอหงดหงดขณะใชงาน

7. Enough space to access หยบใชสนคาทอยดานในไดอยางสะดวก

Universal design and Cognitive

หากปมกดโทรศพทเปนแบบน จะเปนอยางไร? -คนปกตสามารถใชงานได แตตองเพมกระบวนการทางความคดมากขนกวาการใชปมตวเลขแบบปกต -ตองใชเวลานานขน และโอกาสทจะผดพลาดมเยอะขน

Universal design ในมมมองดาน cognition ตองค านงถง -ความสามารถในการเรมท ากจกรรม -สมาธ ชวงความสนใจ -ระยะเวลาการตอบสนองตอสงเรา (response time)

Page 3: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 3

-การประมวลและเขาใจขอมลจากการมองเหน -การประมวลและเขาใจขอมลจากการไดยน -ความเขาใจภาษา และความสามารถในการแสดงออกดานภาษา -ความสามารถในการจดเรยงล าดบ (Sequencing) -ความสามารถในการจดการ (Organized) -ความจ า (Short-term, Long-term) -ความสามารถในการตดสนใจ ความสามารถในการแกไขปญหา -ความสามารถในการคด การท าสงทไมเคยท า -ความสามารถในการเรยนรสงใหม

ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน cognitive -เดกเลก กบขอจ ากดในดานการเขาใจภาษา ขอจ ากดดานทกษะการใชเหตผล -ขอจ ากดดานการเรยน, การรหนงสอ -ขอจ ากดดานความแตกตางของภาษา และวฒนธรรม -ผสงอาย กบขอจ ากดดานความจ าทลดลง และ ขอจ ากดดานทกษะการใชเหตผลทลดลง -ขอจ ากดดานความเหนอยลา ขอจ ากดดานสมาธ -ขอจ ากดของบคคล ทมภาวะ retardation, Down’s syndrome, LD, head injuries, stroke, Alzheimer’s

เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน Cognition ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ถกใชโดยผทไมเคยใชมากอน

*ถกใชโดยผทไมสามารถอานหนงสอได *ถกใชนอกเหนอความสามารถ *ถกใชอยางรวดเรว หรอ ชากวาทควรจะเปน *ถกใชอยางผดวธและมความพยายามของผใชทตองการจะเรมตนใหม *ถกรบกวน หรอ ถกดงความสนใจขณะใช

Universal design and Vision

หากตองอานหนงสอทชายทะเล โดยไมมแวนกนแดด จะเปนอยางไร? หากตองขบรถตรงไปทางทพระอาทตยก าลงขนจะเปนอยางไร?

-ตองประสบกบปญหาทเกดจาก glare (แสงจา) หากคณตองยนอยหนาประตบานในความมด เพอคนหากญแจบานทอยในกระเปา จะเปนอยางไร?

-ตองประสบปญหาทเกดจากการทแสงสวางไมเพยงพอ

จะเปนอยางไรถาตอง มองหาปาย หรอสญลกษณบอกทาง โดยทไมสามารถเคลอนไหวคอและศรษะ หรอมองเหนเพยงขางเดยว

Page 4: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 4

-มโอกาสทจะเกดความผดพลาด ท ากจกรรมไดชาลง ตองการความชวยเหลอ หรอแมกระทงหลกเลยงทจะท ากจกรรม

Universal design ในมมมองดาน vision ตองค านงถง -ความสามารถและความชดเจนในการมองเหนรายละเอยด

-ความสามารถในการ Focus วตถ ทงในระยะใกล และ ระยะไกล -ความสามารถในการแยกวตถจากภาพพน -ความสามารถในการมองเหนทวทงวตถ (ตงแตจดศนยกลางไปจรดขอบ) -ความสามารถในการรบรความเปรยบตาง (Contrasts) ของแสงและส

-ความสามารถในการปรบ (adapting) ความเปรยบตางของแสง -ความสามารถในการมองตามวตถ -ความสามรถในการกะระยะทาง

ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน vision

-ขอจ ากดของบคคลทสามารถถกสงแวดลอมหนเหความสนใจ -ขอจ ากดของบคคลทมาอาการลา จากการใชสายตา -ขอจ ากดของบคคลทมภาวะ blindness, hereditary loss vision, cataracts, glaucoma, retinitis,

farsightedness after middle age, muscular degeneration, eye injuries

เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน vision ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *อยในสถานททมแสงสวางนอย *อยในสถานททมแสงสวางมาก *มองในมมระยะใกล และไกลกวาทจ าเปน *มองแบบเปน ขาว-ด า *มองผาน tube *มองผานตาเพยงขางเดยว *มองผานอปกรณอน ๆ (แวนตา, คอนแทคเลนส, แวนขยาย ฯลฯ)

Universal design and Hearing & Speech

หากตองระบวาเสยง ไซเรน มาจากทศทางใด ในขณะทขบรถและเปดเพลงเสยงดง จะเปนอยางไร? หากตองบอกทศทางใหเพอนทอยฝงตรงขามถนน ทมการจราจรหนาแนน จะเปนอยางไร?

-โอกาสทขอมลส าคญจะขาดหายมเพมมากขน -เมอมความยากล าบาก บคคลยอมทอแทในการใหขอมล และลมเลกไป ท าใหเสยโอกาสตาง ๆ มากมาย

Universal design ในมมมองดาน hearing & speech ตองค านงถง -ความสามารถในการระบทศทางของเสยง -ความสามารถในการแยกแยะเสยงทตองการ Focus ออกจากเสยงรบกวน

Page 5: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 5

-ความสามารถในการรบรเสยงความถต า และสง -ความสามารถในการด าเนนการสนทนา

ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน hearing & speech

-ขอจ ากดของบคคลทสามารถถกเสยงทมาจากหลายแหงหนเหความสนใจ -ขอจ ากดของบคคลในการท ากจกรรมในสถานททมเสยงรบกวน -ขอจ ากดของบคคลทใชอปกรณเครองชวยฟง -ขอจ ากดของบคคลทมภาวะ deafness, hereditary loss of hearing, blockages in the route to the inner

ear, damage from prolonged exposure to excessive noise, diseases, reduction of hearing in older

age, stroke

เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน hearing & speech ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ถกใชในสถานททมเสยงดงรบกวน *ถกใชโดยผทสวมอปกรณเครองชวยฟง 1 ขาง *ถกใชโดยผทสวมอปกรณเครองชวยฟงทง 2 ขาง

Universal design and Body functions

หากตองนงท ากจกรรมบนเกาอท ขาเกาอหายไปหนงขาง จะเปนอยางไร?

-สญเสยความสามารถในการทรงตว สงผลตอสมาธและการท ากจกรรม ท าใหบคคลหลกเลยงทจะเคลอนไหวรางกาย

Universal design ในมมมองดาน body functions ตองค านงถง -ความสามารถในการออกแรงของบคคล -ความสามารถในการคงทา และความสามารถในการเปลยนทาทาง -ความสามารถในการรกษาสมดล (equilibrium)

ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน body functions

-เดกเลกทมขอจ ากด ดานพฒนาการทางดานรางกาย -ผสงอายทมขอจ ากดดานความทนทาน การรกษาสมดล และขอจ ากดดานรางกายอน ๆ -ขอจ ากดดานขนาดของรปรางและน าหนกตว -ขอจ ากดของผทตงครรภ ซงจะมความสามารถในการทรงตวลดลง จากจดศนยถวงทเปลยนไป -ขอจ ากดของชวงการเคลอนไหวของผทไดรบบาดเจบ -ขอจ ากดของความสามารถในการท ากจกรรมในสภาวะตาง ๆ (หนาวจด เยนจด มอากาศนอย ) -ขอจ ากดของผทมอาการเหนอยลา หรออยในภาวะไข -ขอจ ากดของบคคลทมภาวะ epilepsy or other seizure disorders, allergies, multiple chemical

sensitivities, asthma, diabetes, arthritis, musculoskeletal injuries, hernia, stroke

Page 6: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 6

เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน Body functions ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ถกใชโดยผทเหนอยงาย *มการหยดพกในขณะทใชงานอย *ถกใชโดยผทไมสามารถขยบ งอ หรอ หมนขอมอได *ถกใชโดยผใชอยในทานงเทานน *ถกใชโดยผทไมสามารถหนศรษะได *ถกใชโดยผทมอาการแพฝ น ควน สารเคมตาง ๆ

Universal design and Arm functions

หากตองยก หรอถอสงของตาง ๆ ดวยมอและแขนเพยงขางเดยว จะเปนอยางไร? หากตองเออมหยบของ โดยทไมสามารถยกแขนขน หรอเออมไปดานหนาได จะเปนอยางไร?

-การเคลอนไหวถกจ ากด สงผลตอการท ากจกรรม

Universal design ในมมมองดาน arm functions ตองค านงถง -ความสามารถของแขนในการ ยกขน ยกลง ยกไปดานหนา และดานหลง -ความสามารถในการผลก -ความสามารถในการดง -ความสามารถในการยก และการวาง สงของ -ความสามารถในการถอสงของ

ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน arm functions

-เดกเลกทมขอจ ากด ดานพฒนาการทางดานรางกาย

-ผสงอายทมขอจ ากดของชวงการเคลอนไหว และความแขงแรง -ขอจ ากดของความเจบปวด และชวงการเคลอนไหวของผทไดรบบาดเจบ

-ขอจ ากดของผทมภาวะเหนอยลา -ขอจ ากดของผทตองใชแขนขางหนงเพอถอสงของ -ขอจ ากดทเกดขนเมอสวมเสอผาทมความหนา -ขอจ ากดของบคคลทมภาวะ congenital loss or deformation of an arm, CP, post-poliomyelitis, MS,

amyotrophic lateral sclerosis (ALS), PD, SCI, amputations, arthritis, bursitis, tendonitis, stroke

เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน arm functions ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ใส Weight cuff ขางละ 1.5 – 2.0 kg

*ศอกอยแนบล าตว ตลอดเวลา

Page 7: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 7

*ใชเพยงแขนขางทไมถนด

Universal design and Hand functions

หากตองตอกตะปดวยมอเพยงขางเดยว จะเปนอยางไร? หากตองใชมอขางทไมถนด ในการใชกรรไกร หนผก โกนหนวด จะเปนอยางไร?

-ถกจ ากดในการท ากจกรรมตาง ๆ

Universal design ในมมมองดาน hand functions ตองค านงถง -ความสามารถในการจบ (Grasping) -ความสามารถในการบบ (Squeezing) -ความสามารถในการหมน (Rotating) -ความสามารถในการบดเกลยว (twist) -ความสามารถในการหยบ (pinching) -ความสามารถในการดง (Pulling) -ความสามารถในการผลก (Pushing)

ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน hand functions

-เดกเลกทมขอจ ากดในเรองขนาดของมอและก าลงของมอ -ผสงอายทมขอจ ากดของชวงการเคลอนไหว และความแขงแรง -ขอจ ากดของความเจบปวด และชวงการเคลอนไหวของผทไดรบบาดเจบ

-ขอจ ากดของผทมความลาจากการท ากจกรรมซ า ๆ (repetitive tasks) -ขอจ ากดของผทสวมใสถงมอ -ขอจ ากดจากมอทเปยก หรอ ลน -ขอจ ากดของผทตองใชมอหนงในการท ากจกรรมอน -ขอจ ากดของผทมภาวะ congenital loss or deformation of a hand, CP, post-poliomyelitis, muscular

dystrophy, MS, amyotrophic lateral sclerosis (ALS), PD, SCI, amputations, CTS, arthritis, stroke

เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน hand functions ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ใสถงมอ, เฝอก หรอ splint

*ไมตองท าทาเดมซ า ๆ เกนสามครง *ไมตองหมน หรอ บดขอมอ

*ใชเพยงมอขางเดยว

*ใชเพยงมอขางทไมถนด

*ออกแรง เทากบความแขงแรงของนวกอย

Page 8: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 8

Universal design and Mobility

เมอขนบนไดทมจ านวนขนมาก ๆ จะมปญหากบความลา, การคงทา และจะเรมใชราวจบมากขน ใชหรอไม? หากตองรกษาสมดลของน าในแกว ขณะอยบนรถทก าลงวง จะเปนอยางไร?

-สรางความล าบากในการเขาถงสงกอสรางทประกอบไปดวย บนได ประตหมน หรอพนทลน ซงจะสงผลเสยตอกจกรรมการด าเนนชวต

Universal design ในมมมองดาน mobility ตองค านงถง -ความสามารถในการลกขนยนจากทานง -ความสามารถในการยนตวตรง และการคงทา -ความสามารถในการเดน

-ความสามารถในการวง -ความสามารถในการกระโดด -ความสามารถในการปนปาย -ความสามารถในการยนบนเขา -ความสามารถในการรกษาสมดลดวยเทาขางเดยว -ความสามารถในควบคมการเคลอนไหวเทา

ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน mobility

-เดกเลกทมขอจ ากด ดานพฒนาการทางดานรางกาย

-ผสงอายทมขอจ ากดของความแขงแรง, ความทนทาน, balance, ชวงการเคลอนไหวของกระดกสนหลงและรยางคสวนลาง และการรบรการเคลอนไหวผานขอตอ -ขอจ ากดดานขนาดของรปรางและน าหนกตว

-ขอจ ากดของความเจบปวด และชวงการเคลอนไหวของผทไดรบบาดเจบ

-ขอจ ากดของผทมภาวะเหนอยลา -ขอจ ากดของความสามารถในการท ากจกรรมในสภาวะตาง ๆ (หนาวจด เยนจด มอากาศนอย ) -ขอจ ากดของผทมภาวะ congenital loss or deformation of a leg, CP, post-poliomyelitis, muscular

dystrophy, MS, cerebral vascular disease, diabetes, amyotrophic lateral sclerosis (ALS), PD, SCI,

amputations, arthritis, stroke, asthma, emphysema or other respiratory complications

เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน mobility ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *มองไมเหนผวสมผสของพน *ไมสามารถยกเทาอกขางได *ใสรองเทาสองขางทมขนาดไมเทากน *ใช cane *ใช crutch

Page 9: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 9

*ใช wheelchair

*ไมสามารถลกขนยนจากทานง

หลกการของ Universal Design (The Principles of Universal Design)

1. Equitable Use ความเทาเทยมในการใชสอยของผใชทตางความสามารถ

1a. ค านงถงความสามารถในการเขาถงของผใชท งหมด

1b. หลกเลยงการแบงแยก หรอการท าใหผใชรสกอบอาย

1c. มความเปนสวนตว และปลอดภย

Page 10: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 10

1d. สรางความรสกเชญชวนใหใช

2. Flexible Use ปรบเปลยนการใชได

2a. สรางทางเลอกในวธการเขาถง และทางเลอกในการใชงาน

2b. ใชงานไดทง ซาย – ขวา

Page 11: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 11

2c. อ านวยความสะดวกใหใชงานไดอยางถกตองและรวดเรว

2d. ยดหยน สามารถปรบระดบตามความตองการของแตละผใชได

3. Simple and Intuitive ใชงายดวยตนเอง

3a. ก าจดความยงยาก ซบซอน

Page 12: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 12

3b. สอดคลองกบความคาดหวงและ สญชาตญาณของผใช

3c. อ านวยความสะดวกแกผทมปญหาในการอานออกเขยนได และ ทกษะดานภาษา

3d. เนนย าขอมลทส าคญ จ าเปน อยางครบถวน ชดเจน เดนชด

Page 13: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 13

3e. แจงถงสถานะการท างาน การปรบการใชงาน ทงในขณะใชหรอใชเสรจแลว

4. Perceptible Information การสอความหมายเปนทเขาใจ

4a. จดใหมสอทหลากหลาย และครบถวน

4b. มขอมลทจ าเปนอยางชดเจนและครบถวน

Page 14: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 14

4c. สรางจดทแตกตางถาท าได เพอใหงายตอการใชงาน

4d. สรางใหมวธการเขาถง วธการใชทหลากลหาย

5. Tolerance for Error ทนตอการใชทผดพลาด

5a. จ ากดความเสยหายทอาจจากความผดพลาดใหนอยทสด หรอไมมเลย

5b. มการเตอนถงความเสยหาย ความผดพลาดทอาจเกดขน

Page 15: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 15

5c. มกลไกปองกนการผดพลาด

5d. มกลไกปองกนความผดพลาดทเกดจากความไมตงใจ โดยเฉพาะอยางยงกจกรรมทตองใชความระมดระวงสง

Page 16: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 16

6. Low Physical Effort เบาแรง

6a. มทาทางการใชทเปนธรรมชาต (neutral position)

6b. ใชแรงในปรมาณทพอเหมาะ

6c. หลกเลยงการทตองท าทาซ าๆ (repetitive action)

Page 17: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 17

6d. ลดการออกแรงใหนอยทสด

7. Size and Space for Approach and use มขนาดและทวางเพอการเขาถงและใชได

7a. ค านงถงผใชงานในทกอรยาบถ และทกสภาพรางกาย

7b. ผใชสามารถเออมถงไดในทงในทานง และทายน

Page 18: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 18

7c. เออตอการหยบ จบ ในหลายรปแบบ

7d. จดใหมทวางเพยงพอ ส าหรบผทใชอปกรณชวย และอปกรณอน ๆ

Case studies

OXO Good Grips

บรษท OXO เรมตนจากการตงค าถามพนฐาน ……“ท าไมเมอใชงานเครองครวทว ๆไป แลวจงท าใหเจบมอ?” …… ในป 1990 บรษท OXO ไดออกแบบผลตภณฑในกลม Good Grips kitchen จ านวน 15 ชน ซงไดรบการยอบรบในเรองของการใชงานไดงาย และมประสทธภาพ ซงถอเปนการสรางมาตรฐานใหมในอตสาหกรรมเครองครวกวาได จากนนในป 1991-2002 บรษทมยอดขายเพมขนถง 35

เปอรเซนต ปจจบนมผลตภณฑมากกวา 500 รายการครอบคลมทกอปกรณภายในครวเรอน

มอจบ (Handles) ของเครองมอมการน าแนวคด Universal Design มาใช ท าใหใชงานไดงาย และมประสทธภาพเพมขนอกดวย

Page 19: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 19

ผลตภณฑ เหยอกใสน า ทม มาตรวด (Scale) ทสามารถ มองเหนไดจากดานบน

Triton Safeguard T100 Care Electric Shower

ในการพฒนา เครองท าน าอนรนใหม ของ Triton ไดระบถงสงทตองการพฒนาดงน

พฒนา คมอการใช พฒนาการใชงานโดยรวม และความเปรยบตางของส ในตวผลตภณฑ พฒนาขนาดและรปแบบตวหนงสอทใชในตวผลตภณฑ พฒนาผวสมผส และมเสยงโตตอบ

เครองท าน าอน “The Triton Safeguard T100 Care” มสวนปรบการท างานเพยงสองสวน (เปด-ปด, ปรบอณหภม) มฉลากบอกทเดนชด ใชสทแตกตางกนอยางชดเจนเพอเออตอผมปญหาการมองเหนเลอนลาง พรอมทงมผวสมผสระบต าแหนง และมกานปรบระดบทเออตอผทมปญหากลามเนอออนแรง

Page 20: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 20

Easy Living Home

เปนศนยการออกแบบทเชยวชาญในการออกแบบบานส าหรบผทมความตองการพเศษ และยงท าใหมความสวยงามอกดวย โดย Alison Wright (สถาปนก) ผกอตง ท างานรวมกบ Kate Sheehan ซงเปน occupational

therapist

ชนเกบผาเชดตวทออกแบบอยางมชนเชง โดยใชหลก Universal Design ลดอตราเสยงจากการลมในหองน า โดยการน าผาเชดตวใหมาอยใกลมอมากทสด นอกจากนยงสามารถเปนทนง เพอชวยในการเคลอนยาย เขาและออกจากอางน าไดอกดวย

ท าไม กจกรรมบ าบดถงเกยวของกบ Universal Design?

หากบคคลทมปญหาความพการ หรอผสงอายไมสามารถจะใชอปกรณ หรอการใชบรการ และการเขาถงสงแวดลอมในสถานทตาง ๆ จะสงผลตอสมรรถนะการประกอบกจกรรม (Occupational performance) ของบคคลนน และยงสงผลตอปฏสมพนธทางสงคมอกดวย ยกตวอยางเชน เดกนกเรยนทไมสามารถไปโรงเรยนเรยนได เนองจากไมมทางลาดส าหรบเกาอลอเขน ยอมจะสงผลกระทบตอสมรรถนะการประกอบกจกรรมของเดกอยางแนนอน, หากผทมปญหาดานสายตาไมสามารถทจะเขาถงและอานเอกสารขอมลจากทางราชการ อาจท าใหเสยโอกาสทจะมความเทาเทยมในสงคม, เดกชายอาย 18 ป มอาการ Spinal cord injury ไดรบการบดอยทศนย Rehab เขาไมสามารถทจะไปชมการแขงขน Hockey ซงเปนกฬาโปรดของเขา และไมสามารถจะไปหาเพอนทบานได เนองจากไมมทางเขาส าหรบเกาอลอเขน จะเหนไดวาถงแมเดกชายจะไดรบการฟนฟจากศนย Rehab แลว แตเขากยงตองกลบไปอาศยในสงแวดลอมทไมเอออ านวย และสงผลเสยตอสมรรถนะการประกอบกจกรรม ซงท าใหนกกจกรรมบ าบดตองเขามามบทบาทในสวนน

นกกจกรรมบ าบดเปนวชาชพทมบทบาทในการเพมความสามารถในการท ากจกรรมของบคคล โดยสามารถน าแนวคด Universal Design ไปใชในการใหค าแนะน าถงการเลอกใช หรอเลอกซอผลตภณฑตาง ๆ ใหค าแนะน าถงการปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสม ประเมนปจจยดานสงแวดลอม (Environment Factor) สงแวดลอมทสรางขนเพออ านวยความสะดวกโดยใชเครองหรอแบบประเมน ออกแบบและดดแปลงสภาพแวดลอม ซงลวนเปนสงทท าใหบคคลไดมคณภาพชวต (Quality of life) ทดขน

นอกจากน นกกจกรรมบ าบดในตางประเทศเชน ในประเทศ แคนาดา จะท างานรวมกบ ผพฒนาและออกแบบสงปลกสราง เพอใหสงปลกสรางนนเปนไปตามแนวคด Universal Design เนองจากนกกจกรรมบ าบดนนเปนผทมความร

Page 21: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 21

ความเชยวชาญในเรองของความสามารถของมนษย (Occupational Performance) ความเจบปวย ความพการตาง ๆ และยงมความรเกยวกบความเชอมโยงของมนษยกบสงแวดลอมอกดวย

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม 1. สรางความตระหนกรเรองความจ าเปนของการปรบสภาพแวดลอมส าหรบคนพการแกบคลากร บคคลทวไป

ในชมชน สถานศกษา และผเกยวของ 2. การใหความร ใหค าปรกษา และใหค าแนะน าแกผรบบรการ และผทใหการดแลชวยเหลอผมารบบรการถง

การเลอกใช หรอเลอกซอผลตภณฑตาง ๆ ใหค าแนะน าถงการปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสม

3. ประเมนปจจยดานสงแวดลอม (Environment Factor) สงแวดลอมทสรางขนเพออ านวยความสะดวกโดยใชเครองหรอแบบประเมน ยกตวอยางเชน Environmental Checklist, Home modification Checklist

4. การออกแบบและดดแปลงสภาพแวดลอม รวมไปถงการออกแบบและดดแปลงอปกรณเครองชวยในการท ากจกรรมการด าเนนชวต (Assistive and Adaptive Devices Design and/or Fabrication)

หนวยงานทสามารถใหค าปรกษา และแนะน าเรองการปรบสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการ ไดแก

1. องคกรของบคคลพการแตละประเภท เชน สมาคม / ชมรม / กลม ของบคคลพการ เปนตน

2. องคกรเพอบคคลพการแตละประเภท ไดแก 2.1 องคกรเอกชน เชน มลนธฯ โรงเรยน กลม ฯลฯ

2.2 องคกรภาครฐ เชน 2.2.1 ดานการแพทย - ศนยสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต สถาน

อนามย โรงพยาบาล (นกกจกรรมบ าบด) ฯลฯ

2.2.2 ดานการศกษา - สถานศกษา ไดแก สถานพฒนาเดกปฐมวย โรงเรยน และศนยการเรยน เชน โรงเรยนเฉพาะความพการ ศนยการศกษาพเศษ (นกกจกรรมบ าบด) ฯลฯ

2.2.3 ดานสงคม - ส านกงานคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพบคคลพการ กรมประชาสงเคราะห ประชาสงเคราะหจงหวด ศนยสงเคราะหราษฎร ฯลฯ

2.2.4 ดานอาชพ - สถาบนพฒนาฝมอแรงงาน ส านกงานจดหางาน กรมการจดหางาน สถานประกอบการทรบบคคลพการเขาท างาน

Page 22: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 22

สภาพแวดลอมทส าคญทนกกจกรรมบ าบดควรค านงถง 1. บาน ทพกอาศย

2. สถานศกษา 3. สถานทสาธารณะ สถานทราชการ

4. สถานทท างาน / ประกอบอาชพ / ฝกพนฐานการประกอบอาชพ

5. สถานทส าหรบเลน / นนทนาการ และกระตนพฒนาการดานกฬา

ลกษณะทางสถาปตยกรรมทนกกจกรรมบ าบดควรค านงถง 1. ชองทางสญจรโดยทวไป

2. ทางเขาอาคาร บรเวณโดยรอบ และประตทางเขาอาคาร

3. บนได

4. ทางลาด ราวจบและราวกน

5. แผงควบคม สวตช ปลกไฟ

6. สงสาธารณะ (ลฟต โตะอาหาร โทรศพทสาธารณะ ตกดน า ตจดหมาย ฯลฯ) 7. หองน า 8. สถานทจอดรถ

9. ปายตาง ๆ

เปาหมายในการปรบสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการ 1. ปองกนภย หรออนตรายทจะเกดกบ บคคลพการ และบคคลอนๆ

2. อ านวยความสะดวกแกบคคลพการ

3. พฒนาศกยภาพ / ฟนฟสมรรถภาพของบคคลพการ

3.1 การชวยเหลอตนเอง / การประกอบกจวตรประจ าวน / การด าเนนชวต

3.2 การเรยนร / การศกษา 3.3 การอยรวมกบคนทวไปในสงคม

3.4 การประกอบอาชพ

Page 23: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 23

แนวทางการปรบสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการ (พวงแกว, 2543) 1. ศกษาขอมลพนฐานของบคคลพการเฉพาะบคคล / เฉพาะประเภทความพการ ทอยในสภาพแวดลอมนน

ไดแก 1.1 ประเภทความพการของบคคลพการ

1.2 ลกษณะความพการของบคคลพการ

1.3 ศกยภาพของบคคลพการ

1.4 ความตองการจ าเปนในการปรบสภาพแวดลอมของบคคลพการ ( สภาพแวดลอมทตองปรบ ) 1.5 สถานภาพครอบครวของบคคลพการ ( ความสามารถในการสนบสนนการปรบสภาพแวดลอม )

2. ศกษาความพรอมของการปรบสภาพแวดลอม ไดแก

2.1 ผรบผดชอบ

2.2 สภาพแวดลอมทตองปรบ 2.3 วธการปรบสภาพแวดลอม 2.4 งบประมาณ 2.5 ผรบผดชอบด าเนนการ

3. จดท าแผนการปรบสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการเฉพาะบคคล / ประเภทความพการ ใหสอดคลองกบความตองการของคนพการ / กฎกระทรวงวาดวยเรองสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการ

4. ด าเนนงานน าแผนสการด าเนนงาน

5. ประเมนความเหมาะสมของสภาพแวดลอมระหวางด าเนนการปรบโดยคนพการ หรอผเชยวชาญ

6. ชแจง สอน และ ฝกการด าเนนชวตในสภาพแวดลอมทปรบแลวแกบคคลพการ และผเกยวของ 7. ประเมนความพงพอใจของบคคลพการในการด ารงอยในสภาพแวดลอมทปรบแลว

8. ประเมนผลการปรบสภาพแวดลอม เพอน าไปปรบปรง และพฒนาสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการ

Page 24: Concept 322 Week1

แนวคดและกรอบอางอง Universal Design

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม

June 3, 2010

การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 24

เอกสารอางอง

Ronald L. Mace, Molly F. Story, James L. Mueller. (1998). The Universal Design File. North Carolina

State University, The center for Universal Design.

พวงแกว กจธรรม. (2543). เอกสารประกอบการบรรยายเรอง การปรบสภาพแวดลอมส าหรบคนพการในสถานศกษา ทจดการเรยนรวม. คนเมอ 20 เมษายน 2553 จาก http://www.tddf.or.th/tddf/library/files/.../library-

2006-10-28-137.doc

ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาตกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.(2551). คมอการออกแบบสภาพแวดลอมส าหรบคนพการ และคนทกวย. (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร : ส านกสงเสรมศกยภาพและสทธ.

อครพงษ เวชยานนท. (2553). แบบของผลตภณฑทเหมาะสมกบผบรโภค (Universal Design): แนวความคด.

คนเมอ 30 เมษายน 2553 จาก http://gotoknow.org/blog/akrapong/140461