Concept 322 Week1
description
Transcript of Concept 322 Week1
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 1
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
ทมา Universal Design เปนแนวความคดสากลท องคการสหประชาชาตไดพยายามเผยแพรและสงเสรม เพอใหผ
พการไดรบสงอ านวยความสะดวกในการด ารงชวตในอาคารและสงแวดลอม
Universal Design มตนก าเนดมาจากการประดษฐคดคนของใชสวนตวของ Mr. Ronald L. Mace
(Professor of University of North Carolina USA) ซงเปนคนพการ และไดดดแปลงของใชสวนตวใหสามารถใชกบผพการได หลงจากนนไดน าหลกการนมาใชส าหรบการพฒนาและออกแบบผลตภณฑส าหรบผ พการ เพอเพมความสะดวกสบาย ปลอดภย และกลายมาเปนตนแบบของการออกแบบ Universal Design วตถประสงคหลกของ Universal
Design นคอเปนการออกแบบ ผลตภณฑสนคาเพอบคคลทกเพศทกวย และทกสภาพรางกาย ไมวาจะเปนบคคลธรรมดาหรอบคคลทพพลภาพ
ความหมาย
Universal Design: “design of products and environments to be usable by all people, to the greatest
extent possible, without the need for adaptation or specialized design.”–Ron Mace
“Designing for People of All Ages and Abilities”
Universal Design หมายถง แนวคดการออกแบบทเหมาะสมกบความเปนอยของส าหรบผบรโภคทกคน ไมวา
จะมอายหรอความสามารถเพยงใด ตองใชประโยชน ไดกบทกคนโดยไมตองมการ ประยกตหรอออกเปนเปนพเศษ
Adaptive Design, Barrier Free Design VS Universal Design
Universal Design มความแตกตางจากแนวคด Barrier Free Design และ Adaptive design ซง เปนการออกแบบพเศษเพอมงใชส าหรบบคคลทพพลภาพโดยเฉพาะ เปนการออกแบบเพอปรบแกไขหรอก าจดสงทเปนอปสรรคตอผทพพลภาพ แนวคด Barrier Free Design นเสมอนท าใหเกดความแปลกแยกระหวางบคคลปกตกบบคคลทพพลภาพ แตแนวคด Universal Design เปนแนวคดเพอความทดเทยม มไดแบงแยกเฉพาะบคคลประเภทใดประเภทหนง เปนการออกแบบ ทมงใหใชไดกบบคคลทกเพศทกวย ทงทเปนบคคลปกตและบคคลทพพลภาพ เปนการก าจดความแปลกแยกของบคคล ทกคนลวนสามารถใชประโยชนจากผลตภณฑซงออกแบบมาอยางเดยวกนดวยกนได
Mr. Ronald L. Mace
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 2
หลกการของ Universal Design (The Principles of Universal Design)
1. Equitable Use ความเทาเทยมในการใชสอยของผใชทตางความสามารถ
2. Flexible Use ปรบเปลยนการใชได
3. Simple and Intuitive ใชงายดวยตนเอง 4. Perceptible Information การสอความหมายเปนทเขาใจ
5. Tolerance for Error ทนตอการใชทผดพลาด
6. Low Physical Effort เบาแรง 7. Size and Space for Approach and use มขนาดและทวางเพอการเขาถงและใชได
หลกการพนฐาน 7 ขอ การออกแบบผลตภณฑตามแนวคดของ Universal Design (อครพงษ, 2553) 1. Equally for people ใชไดอยางเทาเทยมกนไมวาจะเปนผหญง ผชาย เดก แมกระทงคนพการ
2. Easy to handle จบถอไดถนดมอ ไมลนหลดจากมอไดโดยงาย
3. Easy to use ใชงานงายไมยงยาก เชน เปด-ปดงาย
4. Easy to understand เขาใจงายมค าอธบายหรอรปภาพบอกวธการใช
5. Safe to use ปลอดภยขณะใชงาน ไมท าใหผใชงานบาดเจบ
6. Used with less stress ไมท าใหเกดความเครยดหรอหงดหงดขณะใชงาน
7. Enough space to access หยบใชสนคาทอยดานในไดอยางสะดวก
Universal design and Cognitive
หากปมกดโทรศพทเปนแบบน จะเปนอยางไร? -คนปกตสามารถใชงานได แตตองเพมกระบวนการทางความคดมากขนกวาการใชปมตวเลขแบบปกต -ตองใชเวลานานขน และโอกาสทจะผดพลาดมเยอะขน
Universal design ในมมมองดาน cognition ตองค านงถง -ความสามารถในการเรมท ากจกรรม -สมาธ ชวงความสนใจ -ระยะเวลาการตอบสนองตอสงเรา (response time)
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 3
-การประมวลและเขาใจขอมลจากการมองเหน -การประมวลและเขาใจขอมลจากการไดยน -ความเขาใจภาษา และความสามารถในการแสดงออกดานภาษา -ความสามารถในการจดเรยงล าดบ (Sequencing) -ความสามารถในการจดการ (Organized) -ความจ า (Short-term, Long-term) -ความสามารถในการตดสนใจ ความสามารถในการแกไขปญหา -ความสามารถในการคด การท าสงทไมเคยท า -ความสามารถในการเรยนรสงใหม
ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน cognitive -เดกเลก กบขอจ ากดในดานการเขาใจภาษา ขอจ ากดดานทกษะการใชเหตผล -ขอจ ากดดานการเรยน, การรหนงสอ -ขอจ ากดดานความแตกตางของภาษา และวฒนธรรม -ผสงอาย กบขอจ ากดดานความจ าทลดลง และ ขอจ ากดดานทกษะการใชเหตผลทลดลง -ขอจ ากดดานความเหนอยลา ขอจ ากดดานสมาธ -ขอจ ากดของบคคล ทมภาวะ retardation, Down’s syndrome, LD, head injuries, stroke, Alzheimer’s
เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน Cognition ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ถกใชโดยผทไมเคยใชมากอน
*ถกใชโดยผทไมสามารถอานหนงสอได *ถกใชนอกเหนอความสามารถ *ถกใชอยางรวดเรว หรอ ชากวาทควรจะเปน *ถกใชอยางผดวธและมความพยายามของผใชทตองการจะเรมตนใหม *ถกรบกวน หรอ ถกดงความสนใจขณะใช
Universal design and Vision
หากตองอานหนงสอทชายทะเล โดยไมมแวนกนแดด จะเปนอยางไร? หากตองขบรถตรงไปทางทพระอาทตยก าลงขนจะเปนอยางไร?
-ตองประสบกบปญหาทเกดจาก glare (แสงจา) หากคณตองยนอยหนาประตบานในความมด เพอคนหากญแจบานทอยในกระเปา จะเปนอยางไร?
-ตองประสบปญหาทเกดจากการทแสงสวางไมเพยงพอ
จะเปนอยางไรถาตอง มองหาปาย หรอสญลกษณบอกทาง โดยทไมสามารถเคลอนไหวคอและศรษะ หรอมองเหนเพยงขางเดยว
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 4
-มโอกาสทจะเกดความผดพลาด ท ากจกรรมไดชาลง ตองการความชวยเหลอ หรอแมกระทงหลกเลยงทจะท ากจกรรม
Universal design ในมมมองดาน vision ตองค านงถง -ความสามารถและความชดเจนในการมองเหนรายละเอยด
-ความสามารถในการ Focus วตถ ทงในระยะใกล และ ระยะไกล -ความสามารถในการแยกวตถจากภาพพน -ความสามารถในการมองเหนทวทงวตถ (ตงแตจดศนยกลางไปจรดขอบ) -ความสามารถในการรบรความเปรยบตาง (Contrasts) ของแสงและส
-ความสามารถในการปรบ (adapting) ความเปรยบตางของแสง -ความสามารถในการมองตามวตถ -ความสามรถในการกะระยะทาง
ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน vision
-ขอจ ากดของบคคลทสามารถถกสงแวดลอมหนเหความสนใจ -ขอจ ากดของบคคลทมาอาการลา จากการใชสายตา -ขอจ ากดของบคคลทมภาวะ blindness, hereditary loss vision, cataracts, glaucoma, retinitis,
farsightedness after middle age, muscular degeneration, eye injuries
เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน vision ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *อยในสถานททมแสงสวางนอย *อยในสถานททมแสงสวางมาก *มองในมมระยะใกล และไกลกวาทจ าเปน *มองแบบเปน ขาว-ด า *มองผาน tube *มองผานตาเพยงขางเดยว *มองผานอปกรณอน ๆ (แวนตา, คอนแทคเลนส, แวนขยาย ฯลฯ)
Universal design and Hearing & Speech
หากตองระบวาเสยง ไซเรน มาจากทศทางใด ในขณะทขบรถและเปดเพลงเสยงดง จะเปนอยางไร? หากตองบอกทศทางใหเพอนทอยฝงตรงขามถนน ทมการจราจรหนาแนน จะเปนอยางไร?
-โอกาสทขอมลส าคญจะขาดหายมเพมมากขน -เมอมความยากล าบาก บคคลยอมทอแทในการใหขอมล และลมเลกไป ท าใหเสยโอกาสตาง ๆ มากมาย
Universal design ในมมมองดาน hearing & speech ตองค านงถง -ความสามารถในการระบทศทางของเสยง -ความสามารถในการแยกแยะเสยงทตองการ Focus ออกจากเสยงรบกวน
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 5
-ความสามารถในการรบรเสยงความถต า และสง -ความสามารถในการด าเนนการสนทนา
ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน hearing & speech
-ขอจ ากดของบคคลทสามารถถกเสยงทมาจากหลายแหงหนเหความสนใจ -ขอจ ากดของบคคลในการท ากจกรรมในสถานททมเสยงรบกวน -ขอจ ากดของบคคลทใชอปกรณเครองชวยฟง -ขอจ ากดของบคคลทมภาวะ deafness, hereditary loss of hearing, blockages in the route to the inner
ear, damage from prolonged exposure to excessive noise, diseases, reduction of hearing in older
age, stroke
เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน hearing & speech ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ถกใชในสถานททมเสยงดงรบกวน *ถกใชโดยผทสวมอปกรณเครองชวยฟง 1 ขาง *ถกใชโดยผทสวมอปกรณเครองชวยฟงทง 2 ขาง
Universal design and Body functions
หากตองนงท ากจกรรมบนเกาอท ขาเกาอหายไปหนงขาง จะเปนอยางไร?
-สญเสยความสามารถในการทรงตว สงผลตอสมาธและการท ากจกรรม ท าใหบคคลหลกเลยงทจะเคลอนไหวรางกาย
Universal design ในมมมองดาน body functions ตองค านงถง -ความสามารถในการออกแรงของบคคล -ความสามารถในการคงทา และความสามารถในการเปลยนทาทาง -ความสามารถในการรกษาสมดล (equilibrium)
ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน body functions
-เดกเลกทมขอจ ากด ดานพฒนาการทางดานรางกาย -ผสงอายทมขอจ ากดดานความทนทาน การรกษาสมดล และขอจ ากดดานรางกายอน ๆ -ขอจ ากดดานขนาดของรปรางและน าหนกตว -ขอจ ากดของผทตงครรภ ซงจะมความสามารถในการทรงตวลดลง จากจดศนยถวงทเปลยนไป -ขอจ ากดของชวงการเคลอนไหวของผทไดรบบาดเจบ -ขอจ ากดของความสามารถในการท ากจกรรมในสภาวะตาง ๆ (หนาวจด เยนจด มอากาศนอย ) -ขอจ ากดของผทมอาการเหนอยลา หรออยในภาวะไข -ขอจ ากดของบคคลทมภาวะ epilepsy or other seizure disorders, allergies, multiple chemical
sensitivities, asthma, diabetes, arthritis, musculoskeletal injuries, hernia, stroke
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 6
เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน Body functions ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ถกใชโดยผทเหนอยงาย *มการหยดพกในขณะทใชงานอย *ถกใชโดยผทไมสามารถขยบ งอ หรอ หมนขอมอได *ถกใชโดยผใชอยในทานงเทานน *ถกใชโดยผทไมสามารถหนศรษะได *ถกใชโดยผทมอาการแพฝ น ควน สารเคมตาง ๆ
Universal design and Arm functions
หากตองยก หรอถอสงของตาง ๆ ดวยมอและแขนเพยงขางเดยว จะเปนอยางไร? หากตองเออมหยบของ โดยทไมสามารถยกแขนขน หรอเออมไปดานหนาได จะเปนอยางไร?
-การเคลอนไหวถกจ ากด สงผลตอการท ากจกรรม
Universal design ในมมมองดาน arm functions ตองค านงถง -ความสามารถของแขนในการ ยกขน ยกลง ยกไปดานหนา และดานหลง -ความสามารถในการผลก -ความสามารถในการดง -ความสามารถในการยก และการวาง สงของ -ความสามารถในการถอสงของ
ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน arm functions
-เดกเลกทมขอจ ากด ดานพฒนาการทางดานรางกาย
-ผสงอายทมขอจ ากดของชวงการเคลอนไหว และความแขงแรง -ขอจ ากดของความเจบปวด และชวงการเคลอนไหวของผทไดรบบาดเจบ
-ขอจ ากดของผทมภาวะเหนอยลา -ขอจ ากดของผทตองใชแขนขางหนงเพอถอสงของ -ขอจ ากดทเกดขนเมอสวมเสอผาทมความหนา -ขอจ ากดของบคคลทมภาวะ congenital loss or deformation of an arm, CP, post-poliomyelitis, MS,
amyotrophic lateral sclerosis (ALS), PD, SCI, amputations, arthritis, bursitis, tendonitis, stroke
เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน arm functions ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ใส Weight cuff ขางละ 1.5 – 2.0 kg
*ศอกอยแนบล าตว ตลอดเวลา
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 7
*ใชเพยงแขนขางทไมถนด
Universal design and Hand functions
หากตองตอกตะปดวยมอเพยงขางเดยว จะเปนอยางไร? หากตองใชมอขางทไมถนด ในการใชกรรไกร หนผก โกนหนวด จะเปนอยางไร?
-ถกจ ากดในการท ากจกรรมตาง ๆ
Universal design ในมมมองดาน hand functions ตองค านงถง -ความสามารถในการจบ (Grasping) -ความสามารถในการบบ (Squeezing) -ความสามารถในการหมน (Rotating) -ความสามารถในการบดเกลยว (twist) -ความสามารถในการหยบ (pinching) -ความสามารถในการดง (Pulling) -ความสามารถในการผลก (Pushing)
ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน hand functions
-เดกเลกทมขอจ ากดในเรองขนาดของมอและก าลงของมอ -ผสงอายทมขอจ ากดของชวงการเคลอนไหว และความแขงแรง -ขอจ ากดของความเจบปวด และชวงการเคลอนไหวของผทไดรบบาดเจบ
-ขอจ ากดของผทมความลาจากการท ากจกรรมซ า ๆ (repetitive tasks) -ขอจ ากดของผทสวมใสถงมอ -ขอจ ากดจากมอทเปยก หรอ ลน -ขอจ ากดของผทตองใชมอหนงในการท ากจกรรมอน -ขอจ ากดของผทมภาวะ congenital loss or deformation of a hand, CP, post-poliomyelitis, muscular
dystrophy, MS, amyotrophic lateral sclerosis (ALS), PD, SCI, amputations, CTS, arthritis, stroke
เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน hand functions ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *ใสถงมอ, เฝอก หรอ splint
*ไมตองท าทาเดมซ า ๆ เกนสามครง *ไมตองหมน หรอ บดขอมอ
*ใชเพยงมอขางเดยว
*ใชเพยงมอขางทไมถนด
*ออกแรง เทากบความแขงแรงของนวกอย
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 8
Universal design and Mobility
เมอขนบนไดทมจ านวนขนมาก ๆ จะมปญหากบความลา, การคงทา และจะเรมใชราวจบมากขน ใชหรอไม? หากตองรกษาสมดลของน าในแกว ขณะอยบนรถทก าลงวง จะเปนอยางไร?
-สรางความล าบากในการเขาถงสงกอสรางทประกอบไปดวย บนได ประตหมน หรอพนทลน ซงจะสงผลเสยตอกจกรรมการด าเนนชวต
Universal design ในมมมองดาน mobility ตองค านงถง -ความสามารถในการลกขนยนจากทานง -ความสามารถในการยนตวตรง และการคงทา -ความสามารถในการเดน
-ความสามารถในการวง -ความสามารถในการกระโดด -ความสามารถในการปนปาย -ความสามารถในการยนบนเขา -ความสามารถในการรกษาสมดลดวยเทาขางเดยว -ความสามารถในควบคมการเคลอนไหวเทา
ลกษณะความหลากหลายของบคคล ทตองค านงถงในมมมองดาน mobility
-เดกเลกทมขอจ ากด ดานพฒนาการทางดานรางกาย
-ผสงอายทมขอจ ากดของความแขงแรง, ความทนทาน, balance, ชวงการเคลอนไหวของกระดกสนหลงและรยางคสวนลาง และการรบรการเคลอนไหวผานขอตอ -ขอจ ากดดานขนาดของรปรางและน าหนกตว
-ขอจ ากดของความเจบปวด และชวงการเคลอนไหวของผทไดรบบาดเจบ
-ขอจ ากดของผทมภาวะเหนอยลา -ขอจ ากดของความสามารถในการท ากจกรรมในสภาวะตาง ๆ (หนาวจด เยนจด มอากาศนอย ) -ขอจ ากดของผทมภาวะ congenital loss or deformation of a leg, CP, post-poliomyelitis, muscular
dystrophy, MS, cerebral vascular disease, diabetes, amyotrophic lateral sclerosis (ALS), PD, SCI,
amputations, arthritis, stroke, asthma, emphysema or other respiratory complications
เพอให Universal design มประสทธภาพสงสด ในมมมองดาน mobility ใหค านงถง -การออกแบบนนยงสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ และปลอดภย ถงแมจะ........ *มองไมเหนผวสมผสของพน *ไมสามารถยกเทาอกขางได *ใสรองเทาสองขางทมขนาดไมเทากน *ใช cane *ใช crutch
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 9
*ใช wheelchair
*ไมสามารถลกขนยนจากทานง
หลกการของ Universal Design (The Principles of Universal Design)
1. Equitable Use ความเทาเทยมในการใชสอยของผใชทตางความสามารถ
1a. ค านงถงความสามารถในการเขาถงของผใชท งหมด
1b. หลกเลยงการแบงแยก หรอการท าใหผใชรสกอบอาย
1c. มความเปนสวนตว และปลอดภย
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 10
1d. สรางความรสกเชญชวนใหใช
2. Flexible Use ปรบเปลยนการใชได
2a. สรางทางเลอกในวธการเขาถง และทางเลอกในการใชงาน
2b. ใชงานไดทง ซาย – ขวา
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 11
2c. อ านวยความสะดวกใหใชงานไดอยางถกตองและรวดเรว
2d. ยดหยน สามารถปรบระดบตามความตองการของแตละผใชได
3. Simple and Intuitive ใชงายดวยตนเอง
3a. ก าจดความยงยาก ซบซอน
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 12
3b. สอดคลองกบความคาดหวงและ สญชาตญาณของผใช
3c. อ านวยความสะดวกแกผทมปญหาในการอานออกเขยนได และ ทกษะดานภาษา
3d. เนนย าขอมลทส าคญ จ าเปน อยางครบถวน ชดเจน เดนชด
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 13
3e. แจงถงสถานะการท างาน การปรบการใชงาน ทงในขณะใชหรอใชเสรจแลว
4. Perceptible Information การสอความหมายเปนทเขาใจ
4a. จดใหมสอทหลากหลาย และครบถวน
4b. มขอมลทจ าเปนอยางชดเจนและครบถวน
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 14
4c. สรางจดทแตกตางถาท าได เพอใหงายตอการใชงาน
4d. สรางใหมวธการเขาถง วธการใชทหลากลหาย
5. Tolerance for Error ทนตอการใชทผดพลาด
5a. จ ากดความเสยหายทอาจจากความผดพลาดใหนอยทสด หรอไมมเลย
5b. มการเตอนถงความเสยหาย ความผดพลาดทอาจเกดขน
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 15
5c. มกลไกปองกนการผดพลาด
5d. มกลไกปองกนความผดพลาดทเกดจากความไมตงใจ โดยเฉพาะอยางยงกจกรรมทตองใชความระมดระวงสง
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 16
6. Low Physical Effort เบาแรง
6a. มทาทางการใชทเปนธรรมชาต (neutral position)
6b. ใชแรงในปรมาณทพอเหมาะ
6c. หลกเลยงการทตองท าทาซ าๆ (repetitive action)
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 17
6d. ลดการออกแรงใหนอยทสด
7. Size and Space for Approach and use มขนาดและทวางเพอการเขาถงและใชได
7a. ค านงถงผใชงานในทกอรยาบถ และทกสภาพรางกาย
7b. ผใชสามารถเออมถงไดในทงในทานง และทายน
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 18
7c. เออตอการหยบ จบ ในหลายรปแบบ
7d. จดใหมทวางเพยงพอ ส าหรบผทใชอปกรณชวย และอปกรณอน ๆ
Case studies
OXO Good Grips
บรษท OXO เรมตนจากการตงค าถามพนฐาน ……“ท าไมเมอใชงานเครองครวทว ๆไป แลวจงท าใหเจบมอ?” …… ในป 1990 บรษท OXO ไดออกแบบผลตภณฑในกลม Good Grips kitchen จ านวน 15 ชน ซงไดรบการยอบรบในเรองของการใชงานไดงาย และมประสทธภาพ ซงถอเปนการสรางมาตรฐานใหมในอตสาหกรรมเครองครวกวาได จากนนในป 1991-2002 บรษทมยอดขายเพมขนถง 35
เปอรเซนต ปจจบนมผลตภณฑมากกวา 500 รายการครอบคลมทกอปกรณภายในครวเรอน
มอจบ (Handles) ของเครองมอมการน าแนวคด Universal Design มาใช ท าใหใชงานไดงาย และมประสทธภาพเพมขนอกดวย
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 19
ผลตภณฑ เหยอกใสน า ทม มาตรวด (Scale) ทสามารถ มองเหนไดจากดานบน
Triton Safeguard T100 Care Electric Shower
ในการพฒนา เครองท าน าอนรนใหม ของ Triton ไดระบถงสงทตองการพฒนาดงน
พฒนา คมอการใช พฒนาการใชงานโดยรวม และความเปรยบตางของส ในตวผลตภณฑ พฒนาขนาดและรปแบบตวหนงสอทใชในตวผลตภณฑ พฒนาผวสมผส และมเสยงโตตอบ
เครองท าน าอน “The Triton Safeguard T100 Care” มสวนปรบการท างานเพยงสองสวน (เปด-ปด, ปรบอณหภม) มฉลากบอกทเดนชด ใชสทแตกตางกนอยางชดเจนเพอเออตอผมปญหาการมองเหนเลอนลาง พรอมทงมผวสมผสระบต าแหนง และมกานปรบระดบทเออตอผทมปญหากลามเนอออนแรง
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 20
Easy Living Home
เปนศนยการออกแบบทเชยวชาญในการออกแบบบานส าหรบผทมความตองการพเศษ และยงท าใหมความสวยงามอกดวย โดย Alison Wright (สถาปนก) ผกอตง ท างานรวมกบ Kate Sheehan ซงเปน occupational
therapist
ชนเกบผาเชดตวทออกแบบอยางมชนเชง โดยใชหลก Universal Design ลดอตราเสยงจากการลมในหองน า โดยการน าผาเชดตวใหมาอยใกลมอมากทสด นอกจากนยงสามารถเปนทนง เพอชวยในการเคลอนยาย เขาและออกจากอางน าไดอกดวย
ท าไม กจกรรมบ าบดถงเกยวของกบ Universal Design?
หากบคคลทมปญหาความพการ หรอผสงอายไมสามารถจะใชอปกรณ หรอการใชบรการ และการเขาถงสงแวดลอมในสถานทตาง ๆ จะสงผลตอสมรรถนะการประกอบกจกรรม (Occupational performance) ของบคคลนน และยงสงผลตอปฏสมพนธทางสงคมอกดวย ยกตวอยางเชน เดกนกเรยนทไมสามารถไปโรงเรยนเรยนได เนองจากไมมทางลาดส าหรบเกาอลอเขน ยอมจะสงผลกระทบตอสมรรถนะการประกอบกจกรรมของเดกอยางแนนอน, หากผทมปญหาดานสายตาไมสามารถทจะเขาถงและอานเอกสารขอมลจากทางราชการ อาจท าใหเสยโอกาสทจะมความเทาเทยมในสงคม, เดกชายอาย 18 ป มอาการ Spinal cord injury ไดรบการบดอยทศนย Rehab เขาไมสามารถทจะไปชมการแขงขน Hockey ซงเปนกฬาโปรดของเขา และไมสามารถจะไปหาเพอนทบานได เนองจากไมมทางเขาส าหรบเกาอลอเขน จะเหนไดวาถงแมเดกชายจะไดรบการฟนฟจากศนย Rehab แลว แตเขากยงตองกลบไปอาศยในสงแวดลอมทไมเอออ านวย และสงผลเสยตอสมรรถนะการประกอบกจกรรม ซงท าใหนกกจกรรมบ าบดตองเขามามบทบาทในสวนน
นกกจกรรมบ าบดเปนวชาชพทมบทบาทในการเพมความสามารถในการท ากจกรรมของบคคล โดยสามารถน าแนวคด Universal Design ไปใชในการใหค าแนะน าถงการเลอกใช หรอเลอกซอผลตภณฑตาง ๆ ใหค าแนะน าถงการปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสม ประเมนปจจยดานสงแวดลอม (Environment Factor) สงแวดลอมทสรางขนเพออ านวยความสะดวกโดยใชเครองหรอแบบประเมน ออกแบบและดดแปลงสภาพแวดลอม ซงลวนเปนสงทท าใหบคคลไดมคณภาพชวต (Quality of life) ทดขน
นอกจากน นกกจกรรมบ าบดในตางประเทศเชน ในประเทศ แคนาดา จะท างานรวมกบ ผพฒนาและออกแบบสงปลกสราง เพอใหสงปลกสรางนนเปนไปตามแนวคด Universal Design เนองจากนกกจกรรมบ าบดนนเปนผทมความร
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 21
ความเชยวชาญในเรองของความสามารถของมนษย (Occupational Performance) ความเจบปวย ความพการตาง ๆ และยงมความรเกยวกบความเชอมโยงของมนษยกบสงแวดลอมอกดวย
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม 1. สรางความตระหนกรเรองความจ าเปนของการปรบสภาพแวดลอมส าหรบคนพการแกบคลากร บคคลทวไป
ในชมชน สถานศกษา และผเกยวของ 2. การใหความร ใหค าปรกษา และใหค าแนะน าแกผรบบรการ และผทใหการดแลชวยเหลอผมารบบรการถง
การเลอกใช หรอเลอกซอผลตภณฑตาง ๆ ใหค าแนะน าถงการปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสม
3. ประเมนปจจยดานสงแวดลอม (Environment Factor) สงแวดลอมทสรางขนเพออ านวยความสะดวกโดยใชเครองหรอแบบประเมน ยกตวอยางเชน Environmental Checklist, Home modification Checklist
4. การออกแบบและดดแปลงสภาพแวดลอม รวมไปถงการออกแบบและดดแปลงอปกรณเครองชวยในการท ากจกรรมการด าเนนชวต (Assistive and Adaptive Devices Design and/or Fabrication)
หนวยงานทสามารถใหค าปรกษา และแนะน าเรองการปรบสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการ ไดแก
1. องคกรของบคคลพการแตละประเภท เชน สมาคม / ชมรม / กลม ของบคคลพการ เปนตน
2. องคกรเพอบคคลพการแตละประเภท ไดแก 2.1 องคกรเอกชน เชน มลนธฯ โรงเรยน กลม ฯลฯ
2.2 องคกรภาครฐ เชน 2.2.1 ดานการแพทย - ศนยสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต สถาน
อนามย โรงพยาบาล (นกกจกรรมบ าบด) ฯลฯ
2.2.2 ดานการศกษา - สถานศกษา ไดแก สถานพฒนาเดกปฐมวย โรงเรยน และศนยการเรยน เชน โรงเรยนเฉพาะความพการ ศนยการศกษาพเศษ (นกกจกรรมบ าบด) ฯลฯ
2.2.3 ดานสงคม - ส านกงานคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพบคคลพการ กรมประชาสงเคราะห ประชาสงเคราะหจงหวด ศนยสงเคราะหราษฎร ฯลฯ
2.2.4 ดานอาชพ - สถาบนพฒนาฝมอแรงงาน ส านกงานจดหางาน กรมการจดหางาน สถานประกอบการทรบบคคลพการเขาท างาน
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 22
สภาพแวดลอมทส าคญทนกกจกรรมบ าบดควรค านงถง 1. บาน ทพกอาศย
2. สถานศกษา 3. สถานทสาธารณะ สถานทราชการ
4. สถานทท างาน / ประกอบอาชพ / ฝกพนฐานการประกอบอาชพ
5. สถานทส าหรบเลน / นนทนาการ และกระตนพฒนาการดานกฬา
ลกษณะทางสถาปตยกรรมทนกกจกรรมบ าบดควรค านงถง 1. ชองทางสญจรโดยทวไป
2. ทางเขาอาคาร บรเวณโดยรอบ และประตทางเขาอาคาร
3. บนได
4. ทางลาด ราวจบและราวกน
5. แผงควบคม สวตช ปลกไฟ
6. สงสาธารณะ (ลฟต โตะอาหาร โทรศพทสาธารณะ ตกดน า ตจดหมาย ฯลฯ) 7. หองน า 8. สถานทจอดรถ
9. ปายตาง ๆ
เปาหมายในการปรบสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการ 1. ปองกนภย หรออนตรายทจะเกดกบ บคคลพการ และบคคลอนๆ
2. อ านวยความสะดวกแกบคคลพการ
3. พฒนาศกยภาพ / ฟนฟสมรรถภาพของบคคลพการ
3.1 การชวยเหลอตนเอง / การประกอบกจวตรประจ าวน / การด าเนนชวต
3.2 การเรยนร / การศกษา 3.3 การอยรวมกบคนทวไปในสงคม
3.4 การประกอบอาชพ
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 23
แนวทางการปรบสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการ (พวงแกว, 2543) 1. ศกษาขอมลพนฐานของบคคลพการเฉพาะบคคล / เฉพาะประเภทความพการ ทอยในสภาพแวดลอมนน
ไดแก 1.1 ประเภทความพการของบคคลพการ
1.2 ลกษณะความพการของบคคลพการ
1.3 ศกยภาพของบคคลพการ
1.4 ความตองการจ าเปนในการปรบสภาพแวดลอมของบคคลพการ ( สภาพแวดลอมทตองปรบ ) 1.5 สถานภาพครอบครวของบคคลพการ ( ความสามารถในการสนบสนนการปรบสภาพแวดลอม )
2. ศกษาความพรอมของการปรบสภาพแวดลอม ไดแก
2.1 ผรบผดชอบ
2.2 สภาพแวดลอมทตองปรบ 2.3 วธการปรบสภาพแวดลอม 2.4 งบประมาณ 2.5 ผรบผดชอบด าเนนการ
3. จดท าแผนการปรบสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการเฉพาะบคคล / ประเภทความพการ ใหสอดคลองกบความตองการของคนพการ / กฎกระทรวงวาดวยเรองสงอ านวยความสะดวกส าหรบคนพการ
4. ด าเนนงานน าแผนสการด าเนนงาน
5. ประเมนความเหมาะสมของสภาพแวดลอมระหวางด าเนนการปรบโดยคนพการ หรอผเชยวชาญ
6. ชแจง สอน และ ฝกการด าเนนชวตในสภาพแวดลอมทปรบแลวแกบคคลพการ และผเกยวของ 7. ประเมนความพงพอใจของบคคลพการในการด ารงอยในสภาพแวดลอมทปรบแลว
8. ประเมนผลการปรบสภาพแวดลอม เพอน าไปปรบปรง และพฒนาสภาพแวดลอมส าหรบบคคลพการ
แนวคดและกรอบอางอง Universal Design
บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการปรบสงแวดลอมและสถาปตยกรรม
June 3, 2010
การดดแปรสงแวดลอมและเทคโนโลยเครองชวย| อ.อรย ค ายา 24
เอกสารอางอง
Ronald L. Mace, Molly F. Story, James L. Mueller. (1998). The Universal Design File. North Carolina
State University, The center for Universal Design.
พวงแกว กจธรรม. (2543). เอกสารประกอบการบรรยายเรอง การปรบสภาพแวดลอมส าหรบคนพการในสถานศกษา ทจดการเรยนรวม. คนเมอ 20 เมษายน 2553 จาก http://www.tddf.or.th/tddf/library/files/.../library-
2006-10-28-137.doc
ส านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการแหงชาตกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย.(2551). คมอการออกแบบสภาพแวดลอมส าหรบคนพการ และคนทกวย. (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร : ส านกสงเสรมศกยภาพและสทธ.
อครพงษ เวชยานนท. (2553). แบบของผลตภณฑทเหมาะสมกบผบรโภค (Universal Design): แนวความคด.
คนเมอ 30 เมษายน 2553 จาก http://gotoknow.org/blog/akrapong/140461