June-July 2019, Volume 7, Issue 2 DOI: 10.21859/ijpn-07210

Iranian Journal of Psychiatric Nursing (IJPN) Original Article

Compilation of the Relationship between Psychosocial Factors and Self-Efficacy of Pain by Mediating Optimism and

Psychological Hardiness in Cancer Patients

Hamed Khizarloo 1, Maryam Akbari 2,*, Houshang Jadidi 2, Behzad Sinai 3

1 PhD Student of Psychology, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran 2 Assistant Professor, Department of Psychology, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran 3 Assistant Professor, PhD Specialist in Anesthesiology, Urmia University of Medical Sciences, Urmia, Iran * Corresponding author: Maryam Akbari, Assistant Professor, Department of Psychology, Sanandaj Branch,Islamic Azad University, Sanandaj, Iran. E-mail: akbari1@iausdj.ac.ir

Received: 30 Jan 2019 Accepted: 15 May 2019 Abstract Introduction: Due to the prevalence of psychological damage in cancer patients, some studies indicate the role of psychological structures in compromising cancer. The purpose of this study was to develop a model for the relationship between psychosocial factors and self-efficacy of pain by mediating optimism and psychological hardiness in patients with cancer in Urmia. Methods: This study was carried out as structural equations. The sample consisted of 250 cancer patients in Urmia in 2018. These patients included Bauer Mindfulness Questionnaire (2006), Social Support for Zimt (1988), Parsian Spirituality and Donitigg (2009), Optimism by Shiyer and Carver (1994) , Psychological hardiness Kobasa et al. (1982) and self-efficacy of Nicholas's pain (1989). Then, using the LISREL software and their structural equations, their fitting proportions were calculated. Results: Mindfulness, social support and spirituality were positively predictive of the self-efficacy of pain; as well as the variables of mindfulness, social support and spirituality in a positive manner Able to predict optimism and psychological hardiness, and ultimately optimism and psychological hardiness, are able to predict positive self-efficacy of pain. The variables of mindfulness, social support and spirituality along with optimism and psychological hardiness simultaneously were able to explain 57.3 percent of the variance of self-efficacy in two. Also, the variables of mindfulness, social support and spirituality can simultaneously explain 32 percent of the variance of optimism and 21.9% of psychological hardiness changes. Conclusions: According to the results of the theoretical model, the relationship between psychosocial factors and the self-efficacy of pain-induced pain is confirmed by the optimism and psychological hardiness of cancer patients. Keywords: Mindfulness, Social Support, Spirituality, Optimism, Psychological Hardiness, Pain Self-Efficacy, Cancer

© 2019 Iranian Nursing Scientific Association (INA)

DOI: 10.21859/ijpn-07210 2، شماره 7، دوره 8931 خرداد و تیر

57

مقاله پژوهشی نشریه روان پرستاری

درد یو خودکارآمد تیمعنو ،یاجتماع تیحما ،یذهن آگاه نیب یمدل عل نیتدو

انمبتال به سرط مارانیدر ب یروان شناخت یو سرسخت ینیخوش ب یگریانجیبا م

3 یینایبهزاد س، 2 یدی، هوشنگ جد،*2 یاکبر می، مر1حامد خضرلو

دانشجوی دکترای تخصصی روانشناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسالمی، سنندج، ایران 1 استادیار، عضو هیات علمی گروه روانشناسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسالمی، سنندج، ایران 2 یه، ارومیه، ایراناستادیار، دکتری تخصصی بیهوشی و مراقبتهای ویژه، دانشگاه علوم پزشکی اروم 3

: لیمیا .رانیسنندج، ا ،یواحد سنندج، دانشگاه آزاد اسالم ،یگروه روانشناس یعلم اتیعضو ه ار،یاستاد، یاکبر میمر * نویسنده مسئول:akbari1@iausdj.ac.ir

27/13/1331 تاریخ پذیرش مقاله: 11/11/1335 تاریخ دریافت مقاله:

چکیده

در سازش یروانشناخت یاز نقش سازه ها یاز مطالعات حاک یسرطان، برخ مارانیدر ب یشناختروان یها بیآس وعیبا توجه به ش مقدمه:

خوش یگریانجیدرد با م یو خودکارآمد یاجتماع یعوامل روان نیمدل ارتباط ب نیسرطان است. لذا پژوهش حاضر با هدف تدو یماریبا ب

انجام شد. هیرطان شهر اروممبتال به س مارانیب رد یروان شناخت یو سرسخت ینیب

نیبود.ا 1335در سال هیمبتال به سرطان شهر اروم ماریب 271انجام شد. نمونه شامل یصورت معادالت ساختارپژوهش، به نیا روش کار:

ینی(، خوش ب2113) گیتیو دون انیپارس تی(، معنو1311) متیز یاجتماع تی(، حما2112بائر ) یذهن آگاه یبه پرسشنامه ها مارانیب

( پاسخ دادند. سپس با 1313) کالسیدرد ن ی( و خودکارآمد1312کوباسا و همکاران ) یروانشناخت ی(، سرسخت1331و کارور ) ری یش

سهم برازش آنها محاسبه شد. یو معادالت ساختار زرلیاستفاده از نرم افزار ل

،یذهن آگاه یرهایمتغ ن،یدرد؛ و همچن یخودکارامد ینیب شیمثبت قادر به پ وهیبه ش تیو معنو یاجتماع تیحما ،یذهن آگاه ها:یافته

یرسختو س ینیخوش ب تیو در نها یروانشناخت یو سرسخت ینیخوش ب ینیب شیمثبت قادر به پ وهیبه ش تیو معنو یاجتماع تیحما

ینیبه همراه خوش ب تیو معنو یاجتماع تیحما ،یذهن آگاه یرهایدرد هستند. متغ یدکارآمدمثبت خو ینیب شیقادر به پ یروانشناخت

،یذهن آگاه یرهایمتغ ن،یدرد و همچن یخودکارآمد انسیدرصد از وار 3/75 نییبه طور همزمان قادر به تب یروانشناخت یو سرسخت

یروانشناخت یسرسخت راتییدرصد از تغ 3/21و ینیخوش ب انسیواردرصد از 32 نییزمان قادر به تببطور هم تیو معنو یاجتماع تیحما

.باشندیم

و ینیخوش ب یگریانجیدرد بام یو خودکارآمد یاجتماع -یعوامل روان نیارتباط ب یآمده مدل نظردستبه جیبا توجه به نتا نتیجه گیری:

گردد. یم دییتا یسرطان مارانیب یروانشناخت یسرسخت

درد، سرطان یخودکارآمد ،یروانشناخت یسرسخت ،ینیخوش ب ت،یمعنو ،یاجتماع تیحما ،یآگاهذهن واژگان کلیدی: .است محفوظ ایران پرستاری علمی انجمن برای نشر حقوق تمامی

مقدمه

. [1]است مشکالت مهم بهداشتی و درمانی قرن حاضر، سرطانیکی از

ت ها و از دسطان بیماری است که با تغییر شکل غیرطبیعی سلولسر

سنگینی را بر یهانهیکه هز شودیرفتن تمایز سلولی مشخص م

یک سرطان که این نظر به. [2] کندیافراد مبتال تحمیل م یهاخانواده

عوارض مزمن است و ماهیت بیماری و درمانی آن دارای نوع بیماری

. عوامل [3] می شود بیماران زندگی که باعث پایین آوردن کیفیت تس

روانشناختی متعددی می توانند در وضعیت روانشناختی بیماران مبتال

به سرطان موثر باشد که یکی از این عوامل خودکارآمدی درد است.

مقابله با دردهای توانایی از است عبارت کارآمدی درد خود مفهوم

عاطفی حالتهای احساس و عملکرد، بر مهمی تأثیر که جسمانی و روانی

انجام می دهدکه نشان سرطانی مارانبی . تحقیقات در[1] دارد فرد

افزایش حس خودکارآمدی باعث افزایش بازده در روند برای مداخالت

سازگاری و کمتر . همچنین استرس[7]است شده عالئم کاهش و درمان

شناسایی . با[2]دارد بیماران با خودکارآمدی نزدیکی ارتباط باالتر،

8931خرداد و تیر ، 2، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

52

افزایش جهت الزم مداخالت توانیم خودکارآمدی درد با مرتبط واملع

مراقبتی این بیماران را خود خودکارآمدی و به تبع آن مشارکت در

[3]و باعث بهتر شدن حالت های عاطفی بیماران [1, 5]افزایش داد

. ابدییم تاهمی بیماران خودکارآمدی درد در این سطح ، مطالعهشودیم

از طرف دیگر، عوامل بسیاری بر خودکارآمدی درد تأثیر دارند، که ذهن

آگاهی، حمایت اجتماعی، معنویت، سرسختی روانشناختی و خوش

بینی از مهم ترین آنها محسوب می شود که موجب ارتقای رفتارهای

.[7] خودکارآمدی درد در بیماران سرطانی می شود

خودکارآمدی یکی از راهبردهایی است که منعکس کننده احساس

آگاهی یکی از کنترل بر زندگی، ذهن، باورها و نگرش هاست. ذهن

آموزش های روانشناسی است که با تاکید بر آرامش فکری، ذهنی، روانی

ایجاد بخشیدن به افکار در و جسمی، آگاهی از افکار خودکار و نظم

آگاهی به عنوان یک . ذهن[11]حایز اهمیت است درد خودکارآمدی

شیوهای فرآیند عالی از پردازش اطالعات، با پرورش هیجان ها به

متعادل، افراد را از درگیرشدن افراطی در هیجانها یا اجتناب افراطی از

آگاهی با افراد در میزان ذهن. [11]آنها محافظت می کند

یکدیگرمتفاوتند و برخی از افراد نسبت به برخی دیگراز ذهن آگاهی

کمتر از آن آگاه حوادث را . افراد ذهن[11]بیشتری برخوردار هستند

. به [12]کنند کننده هستند، دریافت و پردازش می میزان که ناراحت

از تفکرات، یات توانایی زیادی در مواجهه با دامنه گستردههمین عل

یا یاجای واکنش تکانه ها را دارند. چنین افرادی بههیجانات و تجربه

پژوهش .[13] پردازندیرویدادها م ترنانهیبوار، به پردازش واقععادت

و محیط اجتماعی نقش مهمی های متعددی نشان داده اند که خانواده

در پرورش استعدادها داشته و باور به خودکارآمدی درد را ارتقا می

بخشد. نظریه خودتعیین گری به نقش عوامل اجتماعی به عنوان عامل

واسطه و تسهیل گر شکوفایی تمایالت و پتانسیل های درونی انسان

اجتماعی فعالیت های حاصل اجتماعی . حمایت[11]تاکید می ورزد

فراهم و مساعدت روانشناختی وظایف، در مشارکت خالل از است که

. [17] بخشدیارتقاء م را شخصی چیرگی احساس ،عاطفی آرامش کردن

با شده، ادراک حمایت اجتماعی افزایش اندکهداده راستا، نشان در این

تنهایی احساس روانی، و سالمت جسمی افزایش روانی، عملکرد افزایش

بهتر همراه است و بر ابعاد سالمت جسمی تأثیر سازگاری و کمتر

.[11] گذاردیم

باورهای خودکارآمدی به دلیل نقش مهمی که در انگیزه درونی دارد،

از اهمیت و حساسیت وافری برخوردار است. پژوهشگران بر این باورند

. در [12]و خودکارآمدی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند که معنویت

واقع انسان به عنوان شگفت آورترین آفریده خداوند دارای ابعاد

فتن هر کدام از این ابعاد بخش حیاتی از گوناگونی است که نادیده گر

. معنویت، بعدی از انسان است که [15]انسانیت فرد را حذف می کند

. ارتباط و دهدیارتباط و یکپارچگی او را با عالم هستی نشان م

یکپارچگی به انسان امید و معنا می دهد و او را از محدوده زمان و مکان

. اما با این حال تحقیقات در زمینة [12] بردیاتر مو عالیق مادی فر

سرطان و به ویژه در مورد شاخص مهم خودکارآمدی درد بسیار محدود

ویی با مسائل برای . خودکارآمدی به توان فرد در رویار[15]است

رسیدن به اهداف و موقعیت او اشاره دارد. خودکارآمدی بیشتر از این

که تحت تاثیر ویژگی های هوشی باشد تحت تاثیر ویژگی های

شخصیتی و روانشناختی می باشد. یکی از عواملی که در سالمت روانی

. خوش بینی نقش مهمی [11]افراد نقش دارد نگرش خوش بینی است

(. اما افراد 11در سازگاری با رویدادهای استرس زای زندگی دارد )

بدبین، مردد و ناپایدارند. این تفاوت ممکن است در شرایط سخت بیشتر

بر این باورند که نامالیمات می توانند به شیوه هانیباشد. خوش ب

ه ب .[11] دارند بدبختی انتظار اداره شوند، اما افراد بدبین یزیآمتیموفق

نی، بر روی باورهای مثبت بر بیماری، سالمت روانی طور کلی خوش بی

. به همین [13]تأثیر زیادی می گذارد و جسمانی و خودکارآمدی درد

واند خودکارآمدی درد بیماران مبتال به دلیل خوش بینی باالتر می ت

.[11] سرطان را تحت تاثیر قرار دهد

عامل دیگری که بر خودکارآمدی درد در درمانجویان سرطان مؤثر است،

. سرسختی روانشناختی [21]رسختی روانشناختی افراد می باشد س

ویژگی شخصیتی است که ممکن است نحوه مقابله با استرس زاهای

در افراد تعدیل کند؛ یعنی آنها را در تحلیل موفقیت آمیز زندگی را

موقعیت استرس زا یاری کند. که همین امر می تواند در خودکارآمدی

انگیزشی، الگوی یک . سرسختی[21]درد بیماران نیز موثر باشد

موقعیتهای بر غلبه برای راهکارهایی ٔ رندهیدربرگ که است مهارتی

است متغیرهایی از جمله روانشناختی . سرسختی[21]است پراسترس

العات. مط[21] کند تعدیل را آنها نامطلوب وآثار می تواند تنیدگی ها که

بین سرسختی و معناداری مثبت آماری ارتباط که نشان داده است

روانشناختی و بهداشت روانی وجود دارد؛ همچنین، سرسختی ممکن

است موجب کاهش عالیم منفی استرس شود و سالمت جسمانی و

سرسختی روانشناختی، باعث افزایش . [22] روانشناختی را ارتقا دهد

خود، مقاومت آنان را در ٔ احساس عزت نفس در افراد شده و به نوبه

و ارتباط مستقیم و معنی داری [23] برابرفشارهایروانی، افزایشمی دهد

. همچنین عوامل [21]با خودکارآمدی درد در بیماری های مزمن دارد

روانی اجتماعی مانند ذهن آگاهی، حمایت اجتماعی و معنویت نیز می

توانند باعث ارتقای سرسختی روانشناختی شود که سرسختی

روانشناختی باالتر نیز به نوبه خودکارآمدی باالتر را سبب می شود.

213در پژوهشی بر روی (1332عزیزی کرج، دهقانی و کمالی زارچ )

بیمار مبتال به دیابت نوع دو نشان دادند که بین ذهن آگاهی و

وجود دارد و همچنین یداریخودکارآمدی همبستگی مستقیم و معن

ذهن آگاهی وخودتنظیمی هیجانی قدرت پیش بینی خودکارآمدی را

داشتند و خودتنظیمی هیجانی در رابطه بین خودکارآمدی و ذهن

در استخری و همکاران نیز. [27] آگاهی نقش واسطه ای داشت

بیمار نشان دادند که سرسختی روانشناختی 212پژوهشی بر روی

تأثیر بگذارد، همچنین میتواند به طورمستقیم بر خودکارآمدی

سرسختی روانشناختی میتواند به طور غیرمستقیم با میانجی گری

. [22]حمایت اجتماعی و عزت نفس بر خودکارآمدی تأثیر بگذارد

در پژوهش خود نشان دادند که مولفه های (1331محمدزاده و عارفی)

درصد از واریانس خودکارآمدی 12متغیر حمایت اجتماعی قادر است

درصد واریانس 11ین متغیر تاب آوری قادر است را تبیین کند. همچن

,تایمز، انکل، زنگر و هینز ). [25]خودکارآمدی را تبیین کند

Einenkel, Zenger and HinzThieme( )2115) در پژوهشی که

نفری از زنان آلمانی مبتال به سرطان، نشان 371بر وری یک نمونه

دادند که خوش بینی و خودکارآمدی با کیفیت زندگی بیماران سرطانی

رابطه مثبت و معنی دار دارند ولی با اضطراب و افسردگی رابطه منفی

نیز به (2117)( perez and Smith) پریز و اسمیت .[21]دارند

و همکارانخضرلو

55

بررسی تأثیر باورهای مذهبی بر بهزیستی در بین بیماران سرطانی

پرداختند و نقش مذهب را بر استراتژیهای کنار آمدن و خوداثربخشی

بیماران سرطانی بررسی کردند و به اهمیت نقش باورهای مذهبی در

. در پژوهشی که توسط [23]کیفیت زندگی بیماران سرطانی پی بردند

و همکاران انجام گرفت، مشخص (Holtzman( )2111هولتزمان )

یداریبط بین فردی سطح باال بطور معنشدکه حمایت اجتماعی و روا

در مقابل درد مزمن ارتباط دارد. نتایج این یابا راهبردهای مقابله

پژوهش نشان دادکه حمایت و رضایت اجتماعی، با بکارگیری قالب

بندی مجددشناختی، بیان هیجانی و حل مسأله بیشتر از طرف

اشاره یها. مبتنی بر پژوهش[31]مبتالیان به درد مزمن همراه است

غیر بررسی شده و از آن جایی که در پژوهش های مختلف فقط یک مت

گردیده است، پژوهش حاضر در نظر دارد که همه این متغیرها را به

صورت ترکیبی بررسی نموده و در نهایت به یک مدل جامع برای

بیماران سرطان دست پیدا کند تا بتوان از این مدل به عنوان یک

پروتکل درمانی برای بیماران مبتال به سرطان بهره جست. در نهایت

با هدف تدوین مدل ارتباط بین عوامل روانی اجتماعی پژوهش حاضر

و خودکارآمدی درد با میانجیگری خوش بینی و سرسختی روان

شناختی در بیماران مبتال به سرطان شهر ارومیه انجام شد.

روش کار

این پژوهش از لحاظ هدف جزء تحقیقات کاربردی و از لحاظ اجرا بر

-ختاری جزء تحقیقات توصیفیاساس مدل ارتباطی و طبق معادالت سا

. همچنین جامعه پژوهش حاضر کلیه شودیهمبستگی محسوب م

بیماران مبتال به سرطان شهرستان ارومیه بود که بعد از مراجعه به

نفر از آنها انتخاب شد و به پرسشنامه 271بیمارستان امید ارومیه تعداد

زار لیزرل مورد های پژوهش پاسخ دادند و داد های بدست آمده با نرم اف

بررسی قرار گرفت. در این پژوهش حجم جامعه آماری بر اساس جدول

تا 21گرجسی و مورگان بود. جامعه آماری شامل تمامی بیماران مرد

نفر 1نفر 2سال شهر ارومیه بود که بصورت تصادفی ساده از هر 71

انتخاب و بررسی شدند. مالک های ورود شامل مذکر بودن، حداقل

2سال، 71تا 21صیالت دیپلم و حداکثر کارشناسی، دامنه سنی تح

ماه از تشخیص بیماری گذشته باشد، عدم ابتال به افسردگی و یا داشتن

تومورهای مغزی و مالک خروج نیز عدم رضایت افراد برای شرکت در

به منظور انتخاب نمونه و اجرای پرسشنامه های پژوهش، پژوهش بود.

مید ارومیه مراجعه شد. مسئولین ذیربط موافقت خود را به بیمارستان ا

جهت اجرای پرسشنامه ها اعالم کردند. برای رعایت اصول اخالقی، قبل

از اجرای پرسشنامه ها، پژوهشگر در مورد اهداف پژوهش با مراجعان

صحبت و رضایت آن ها را جلب کرد و از آنها تعهدنامه اخالقی کسب

اجعان،با آن ها مشاوره رایگان به علمی آورد کرد و در صورت تمایل مر

و به سؤاالت آن ها در زمینه روانشناسی پاسخ داد. سپس پرسشنامه ها

در بین بیماران مبتال به سرطان توزیع شدند. در این پژوهش از ابزارهای

.زیر برای سنجش متغیرها استفاده شد

توسط سوالی است که 33مقیاس خودسنجی ،پرسشنامه ذهن آگاهی

با استفاده از رویکرد تحلیل عاملی تدوین شد (2112بائر و همکاران )

. این پرسشنامه شامل پنج مولفه مشاهده، توصیف، عمل همراه با [31]

7قضاوت و عدم واکنش است که بر اساس طیف لیکرت آگاهی، عدم

درجه ای نمره گذاری می شود. بر اساس نتایج مطالعه پیکارد و

(، همسانی درونی عامل ها مناسب بود و ضریب آلفا 2112همکاران )

)در 31/1)در عامل غیر واکنشی بودن( تا 57/1در گستره ای بین

امل ها متوسط و در همه عامل توصیف( قرار داشت. همبستگی بین ع

(. 11قرار داشت ) 31/1تا 17/1موارد معنی دار بود و در طیفی بین

در مطالعه ای که بر روی اعتباریابی و پایائی این پرسشنامه در ایران

7باز آزمون پرسشنامه -، ضرایب همبستگی آزمون[32]انجام گرفت

)مربوط به عامل غیر r=75/1عاملی ذهن آگاهی در نمونه ایرانی بین

)عامل مشاهده( مشاهده گردید. همچنین r=11/1قضاوتی بودن( و

مل غیر مربوط به عا α=77/1ضرایب آلفا در حد قابل قبولی )بین

.[11]مربوط به عامل توصیف( بدست آمد α=13/1واکنشی بودن و

)هرگز و یا بسیار 1درجه ای از 7آزمودنی باید در یک مقیاس لیکرت

میزان موافقت یا مخالفت خود با هر )اغلب یا همیشه( 7به ندرت( تا

می 33-137یک از عبارت را بیان کند.دامنه نمرات در این مقیاس

ر زیر مقیاس یک نمره کلی به دست می آید که باشد. از جمع نمرات ه

نشان می دهد که هرچه نمره باالتر باشد ذهن آگاهی هم بیشتر است.

بدست آمد. 53/1و روایی 15/1در پژوهش حاضر پایایی

گویه 12این پرسشنامه حمایت اجتماعی ادراک شده، ب( پرسشنامه

ای است که به منظور ارزیابی حمایت اجتماعی ادراک شده از سه منبع

مت و همکاران زیخانواده، دوستان و افراد مهم در زندگی توسط

. این مقیاس میزان حمایت اجتماعی [33]تهیه شده است (1311)

گزینه ای 7ادراک شده فرد را در هر یک از سه حیطه مذکور در طیف

لیکرت کامال مخالفم تا کامالً موافقم می سنجد. برای به دست آوردن

نمره کل این مقیاس، نمره همه گویه ها با هم جمع شده و بر تعداد

ره هر زیر مقیاس نیز از سوال است تقسیم می شود. نم 12آنها که

حاصل جمع نمرات گویه های مربوط به آن تقسیم بر تعداد گویه های

روایی و پایایی این مقیاس توسط به دست می آید. [1]آن زیر مقیاس

. رستمی و [33]زیمت و همکاران در حد مطلوب گزارش شده است

52/1( روایی خرده مقیاسهای حمایت اجتماعی را بین 1313همکاران )

( 1311. سلیمی، جوکار و نیک پور )[31] به دست آورده اند 13/1تا

پایایی مقیاس را با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای سه بعد

حمایت اجتماعی دریافت شده از سوی خانواده، دوستان و افراد مهم

. در [37]گزارش کرده اند 12/1و 12/1، 13/1دگی به ترتیب زن

بدست آمد. 12/1و روایی 31/1پژوهش حاضر پایایی

توسط پایسان( 2113ج( پرسشنامه معنویت: این پرسشنامه در سال )

به منظور ارزیابی اهمیت معنویت در زندگی افراد و سنجش ابعاد

. این مقیاس یک ابزار خودگزارشی [32]ده است مختلف آن ساخته ش

از کامالً مخالفم ای(رجهد 1است و آزمودنی باید در یک طیف لیکرت

( میزان مخالفت یا موافقت خود با هر یک از 1تا کامالً موافقم= 1=

عبارت بوده 23عبارات آن را مشخص سازد. پرسشنامه معنویت دارای

عبارت(، اهمیت اعتقادات معنوی در 11زیر مقیاس: خودآگاهی ) 1و

زهای معنوی عبارت( و نیا 2عبارت(، فعالیت های معنوی ) 1زندگی )

، و ضریب 31/1عبارت( را می سنجد. ضریب آلفای کلی آزمون 3)

، اهمیت اعتقادات معنوی در زندگی 31/1آلفای زیر مقیاس خودآگاهی

گزارش شده است. 13/1و نیازهای معنوی 11/1، فعالیت معنوی 31/1

هفته ای هیچ 11نتایج حاصل از روش بازآزمایی نیز در یک فاصله

نی داری را بین نمرات مرتبه اول و دوم نشان نداد، که این تفاوت مع

. وپ [35]امر حاکی از پایایی مطلوب پرسشنامه معنویت است

8931خرداد و تیر ، 2، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

51

15/1. در پژوهش حاضر پایایی [35]می باشد 12/1همچنین روایی آن

بدست آمد. 53/1و روایی

توسط شییر 1331در این آزمون درسال خوش بینی، د( پرسشنامه

ماده 3ماده است که از این میان 11وکارور تهیه شده است،که دارای

ماده 1ینانه و ماده نشاندهنده تلقی بدب 3دهنده تلقی خوشبینانه ونشان

که نمرهای برای آن در نظرگرفته نشده باشدیبه صورت انحرافی م

. نمره گذاری در این آزمون به این صورت می باشد،که [31]است

، 3، موافقم1به گزینه های کامالً موافقم نمره 1و 1، 11درماده های

و کامالً مخالف نمره صفر تعلق میگیرد و در 1، مخالفم 2نظری ندارم

نمره گذاری به صورت معکوس است. آزمون جهت 3و 5، 3ماده های

ستاندارد شده می باشد. ضریب پایایی ای گیری زندگی یک ابزار ا

بدست آمد که نشان 51/1نپرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ

15/1روایی این آزمون نیز .[33]دهنده پایایی باالی آزمون بوده است

17/1و روایی 53/1در پژوهش حاضر پایایی . [33]گزارش شده است

بدست آمد.

پرسشنامه فرم کوتاه مقیاس پرسشنامه سرسختی روانشناختی: این

ساخته شده است. 1312سرسختی توسط کوباسا و همکارانش در سال

الش، سوالی است شامل خرده آزمونهای چ21این مقیاس یک پرسشنامه

( این آزمون را دارای روایی 1332تعهد و کنترل است. کوباساومدی )

موردتاییدقرارگرفته 15/1سازه مناسب میدانند؛ پایاییاینآزموندر سطح

( در ایران نیز نشاندهنده 1331پور )امین و زارع . مطالعه[11]است

همسانی درونی مناسب این پرسشنامه است. آنها برای مولفه تعهد

و برای کنترل 57/1و برای مبارزه جویی 11/1ضریب آلفای کرانباخ را

و روایی 11/1. در پژوهش حاضر پایایی [11]را محاسبه کردند 12/1

بدست آمد. 31/1

در این پژوهش جهت سنجش خودکارآمدی درد از خودکارآمدی درد،

( استفاده شده است که کارآمدی 1313مقیاس خودکارآمدی نیکالس )

. این مقیاس [12]درد در زندگی با درد فرد را اندازه گیری می نماید

سؤال می باشد و پس از هر جمله مقیاسی وجود دارد که از 11دارای

اصالً»فر تا شش درجه بندی شده است. در اینمقیاس صفر یعنی ص

در پژوهش «.کامالً مطمئن هستم»و عدد شش یعنی « مطمئن نیستم

یپایایی آزمون با روش آلفای کرونباخ برا (1311پوالدی و ریشهری )

بود. ضریب پایایی آزمون با روش دونیمه سازی نیز 11/1کل آزمون

بود که بیانگر پایایی مطلوب آزمون است. همچنین نتایج حاصل 51/1

از اجرای دوباره آزمون، پس از گذشت یک ماه نشانگر پایایی باالی

55/1آزمون بود. ضریب پایایی بازآزمایی بدست آمده برای کل آزمون

بدست آمد. 53/1و روایی 11/1ایی . در پژوهش حاضر پای[13]بود

هایافته

و گروه کنترل 35/11±11/1میانگین سنی گروه آزمایش

از نظر تحصیالت، . ( بود.<117/1Pبود که سطح آن ) 11/3±31/12

وضعیت تاهل، سابقه سرطان در خانواده و بستگان درجه یک،

مرحله بیماری و مدت زمان ابتال به سرطان بین گروه آزمایش و

جدول ( بود.<117/1Pکنترل تفاوت معنی داری وجود نداشت و )

-های مرکزی، پراکندگی و آماره آزمون کالموگروف شاخص 1

ها در متغیرهای اسمیرنف را جهت بررسی نرمال بودن توزیع داده

دهد.پژوهش نشان می

ررسی نرمال بودن توزیع جهت ب Zهای مرکزی، پراکندگی و آماره شاخص: 1جدول

هاداده

شود میانگین و انحراف معیار نمره مشاهده می 1جدول چنانکه در

های متغیرهای پژوهش درج است. همچنین نتایج آزمون

حاکی از این است که توزیع 1جدول اسمیرنف در -کالموگروف

ها در بیشتر متغیرهای موردمطالعه نرمال نیست. در خصوص داده

توان چنین عنوان اسمیرنف می-کالموگروف zدار شدن آماره معنی

ها است، کرد که چون این شاخص، آزمونی مبتنی بر تعداد نمونه

ی دارهای موردمطالعه احتمال معنیبنابراین با افزایش تعداد نمونه

zتوان نرمال نبودن توزیع شده بیشتر خواهد بود. لذا میمحاسبه

های برخی از متغیرهای فوق را با توجه به پایین بودن مقدار شاخص

( و برخالف شاخص عددی ±2شده )کجی و کشیدگی گزارش

آمده با توجه به قضیه حد مرکزی توجیه کرد. دستبه

دهد، با ای برازندگی مدل برون داد را نشان میهشاخص 2جدول

های برازش مدل برون ، شاخص2جدول توجه به نتایج مندرج در

های برازندگی شامل شاخص مجذور دهد که شاخصداد نشان می

(، شاخص df2X/= 373/2( مجذور خی نسبی )2X= 21/532خی )

شاخص نیکویی برازش انطباقی ، (GFI= 532/1نیکویی برازش )

(571/1 =AGFIشاخص نیکویی برازش مقایسه ،)( 127/1ای =

CFI) ( 111/1و جذر میانگین مجذورات خطای تقریب =

RMSEA) .مولفه نیب حاکی از برازش متوسط مدل برون داد است

و عدم واکنش ذهن یعمل توأم با آگاه ف،یمشاهده، توص یها

11/1در سطح یدارید رابطه مثبت و معندر یبا خودکارامد یآگاه

یدرون یمولفه عدم قضاوت در مورد تجربه ها نیب یوجود دارد. ول

یمولفه ها نیوجود ندارد. ب یدار یدرد رابطه معن یبا خودکارامد

مهم با گرانید تیدوستان و حما تیحماخانواده، تیحما

وجود 11/1در سطح یداریدرد رابطه مثبت و معن یخودکارامد

و یمعنو تیفعال ،یاعتقاد معنو ،یخودآگاه یمولفه ها نیدارد. ب

در یداریدرد رابطه مثبت و معن یبا خودکارامد یمعنو یازهاین

وجود دارد. 11/1سطح

های برازش مدل بروندادشاخص :2جدول

2X df /df2X GFI AGFI CFI RMSEA P هاشاخص

1111/1 111/1 127/1 571/1 532/1 373/2 313 21/532 بروندادمدل

میانگین متغیرهاانحراف

استاندارد

آماره

z

معنی

داری

1111/1 133/1 57/32 13/121 ذهن آگاهی

1111/1 211/1 31/11 31/17 حمایت اجتماعی

1111/1 131/1 22/11 17/32 معنویت

سرسختی

روانشناختی23/73 17/17 117/1 1111/1

1111/1 132/1 11/7 71/17 خوش بینی

111/1 113/1 215/13 72/37 خودکارآمدی درد

و همکارانخضرلو

53

اثرات مستقیم، غیرمستقیم و کل ذهن آگاهی، حمایت اجتماعی و معنویت بر خودکارآمدی درد از طریق خوش بینی و سرسختی روانشناختی :3جدول

اثر کل اثر غیرمستقیم اثر مستقیم متغیرهای پژوهش

P (223/1)β - (337/1)β( 1111/1) دردخودکارآمدی ذهن آگاهی

P (215/1)β - (373/1)β( 115/1) خودکارآمدی درد حمایت اجتماعی

P (222/1)β - (121/1)β( 112/1) خودکارآمدی درد معنویت

P (222/1)β - (222/1)β( 111/1) خوش بینی ذهن آگاهی

P (312/1)β - (312/1)β( 112/1) خوش بینی حمایت اجتماعی

P (331/1)β - (331/1)β( 1111/1) خوش بینی معنویت

P (213/1)β - (213/1)β( 111/1) سرسختی روانشناختی ذهن آگاهی

P (237/1)β - (237/1)β( 111/1) سرسختی روانشناختی حمایت اجتماعی

P (313/1)β - (313/1)β( 1111/1) سرسختی روانشناختی معنویت

P (231/1)β - (231/1)β( 112/1) خودکارآمدی درد خوش بینی

P (211/1)β - (211/1)β( 111/1) خودکارآمدی درد سرسختی روانشناختی

- P (151/1)β( 133/1) - خودکارامدی درد –خوش بینی –ذهن آگاهی

- P (172/1)β( 113/1) - خودکارامدی درد –سرسختی –ذهن آگاهی

- P (131/1)β( 113/1) - خودکارامدی درد –خوش بینی –حمایت اجتماعی

- P (175/1)β( 112/1) - خودکارامدی درد –سرسختی –حمایت اجتماعی

- P (112/1)β( 111/1) - خودکارامدی درد –خوش بینی –معنویت

- P (117/1)β( 112/1) - خودکارامدی درد –سرسختی –معنویت 2R 321/1 خوش بینی - - 2 R 213/1 سرسختی روانشناختی - - 2 R 753/1 خودکارآمدی درد - -

= 1111/1مسیر مستقیم از ذهن آگاهی ) 3جدول و 2تصویر مطابق با

P ،223/1=β( حمایت اجتماعی ،)115/1 =P ،215/1=β و ،)

( به خودکارآمدی درد؛ مسیر مستقیم از P ،222/1=β= 112/1معنویت)

(، حمایت اجتماعی P ،222/1=β= 111/1متغیرهای ذهن آگاهی )

(112/1 =P ،312/1=β( و معنویت ،)1111/1 =P ،331/1=β به ،)

(، P ،213/1=β= 111/1خوش بینی و نیز مسیر مستقیم از ذهن آگاهی )

، P= 1111/1نویت )( و معP ،237/1=β= 111/1حمایت اجتماعی )

313/1=β به سرسختی روانشناختی و همچنین، مسیر مستقیم از خوش )

، P= 111/1( و سرسختی روانشناختی )P ،231/1=β= 112/1بینی)

211/1=β .به خودکارآمدی درد از نظر آماری معنی دار هستند )

که ذهن آگاهی، حمایت اجتماعی و معنویت به شیوه مثبت قادر طوریبه

پیش بینی خودکارامدی درد؛ و همچنین، متغیرهای ذهن آگاهی، به

حمایت اجتماعی و معنویت به شیوه مثبت قادر به تبیین خوش بینی و

سرسختی روانشناختی و در نهایت خوش بینی و سرسختی روانشناختی

قادر به تبیین مثبت خودکارآمدی درد هستند. به عبارتی، با افزایش یا

مایت اجتماعی و معنویت در افراد نمرات خوش کاهش ذهن آگاهی، ح

ش مراتب افزایبینی، سرسختی روانشناختی وخودکارآمدی درد در آنان به

یافته؛ و همچنین، با افزایش یا کاهش خوش بینی و سرسختی یا کاهش

روانشناختی در افراد نمرات خودکارآمدی درد در آنان افزایش یا کاهش

می یابد.

ایش یا کاهش نمرات افراد در متغیرهای ذهن آگاهی، به عبارتی با افز

ها در خوش بینی و سرسختی حمایت اجتماعی و معنویت، نمرات آن

مراتب افزایش یا کاهش یافته و به دنبال این تغییرات روانشناختی نیز به

نمرات خودکارآمدی درد نیز در افراد افزایش یا کاهش خواهد یافت.

متغیرهای ذهن آگاهی، حمایت اجتماعی 3جدول و 2تصویر مطابق با

و معنویت به همراه خوش بینی و سرسختی روانشناختی به طور همزمان

درصد از واریانس خودکارآمدی دردو همچنین، 3/75قادر به تبیین

قادر زمانمتغیرهای ذهن آگاهی، حمایت اجتماعی و معنویت بطور هم

درصد از تغییرات 3/21درصد از واریانس خوش بینی و 32به تبیین

آمده دستباشند؛ بنابراین، با توجه به نتایج بهسرسختی روانشناختی می

مدل نظری ارتباطبینعوامل روانی اجتماعی و خودکارآمدی درد

بامیانجیگری خوش بینی و سرسختی روان شناختی با مدل تجربی داده

درصد تایید می گردد. 37دارد و مدل نظری پژوهش به احتمال ها برازش

های رگرسیون، نتایج تحلیل معادالت فرضپس از اطمینان از رعایت پیش

مالحظه است.قابل 1و 3جدول و 2تصویر ساختاری در

اسمیرنف جهت بررسی نرمال بودن باقیمانده -کالموگروف نتایج آزمون :4جدول

خودکارآمدی درد با توجه به متغیرهای پیش بین

واتسون -دوربین داریمعنی آماره کشیدگی کجی

221/1 211/1 171/1 -571/1 -152/1 خودکارآمدی درد

،یذهن آگاه قیدرد از طر یخودکارآمد ماندهینمودار پراکنش نمرات باق :1تصویر

یروانشناخت یو سرسخت ینیخوش ب ت،یمعنو ،یاجتماع تیحما

8931خرداد و تیر ، 2، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

11

یروانشناخت یو سرسخت ینیخوش ب قیدرد از طر یبر خودکارآمد تیو معنو یاجتماع تیحما ،یذهن آگاه ریتاث بیضرا :2تصویر

بحث

نتایج پژوهش حاضر نشان داد که ذهن آگاهی، حمایت اجتماعی و

معنویت به شیوه مثبت قادر به پیش بینی خودکارامدی درد؛ و

همچنین، متغیرهای ذهن آگاهی، حمایت اجتماعی و معنویت به شیوه

مثبت قادر به پیش بینی خوش بینی و سرسختی روانشناختی و در

اختی قادر به پیش بینی مثبت نهایت خوش بینی و سرسختی روانشن

خودکارآمدی درد هستند. به عبارتی، با افزایش یا کاهش ذهن آگاهی،

حمایت اجتماعی و معنویت در افراد نمرات خوش بینی، سرسختی

مراتب افزایش یا روانشناختی و خودکارآمدی درد در آنان به

یافته؛ و همچنین، با افزایش یا کاهش خوش بینی و سرسختیکاهش

روانشناختی در افراد نمرات خودکارآمدی درد در آنان افزایش یا کاهش

کاران ، عزیزی و هم[32]می یابدکه با یافته های صدوقی و همکاران

، تایمز و [25]، محمدزاده و عارفی [22]، هاشمی و همکاران [27]

همسو می باشد. [31]و هولتزمان [23]، پریز و اسمیت [21]همکاران

از آنجایی که خودکارآمدی برای بیماران سرطانی اهمیت زیادی دارد

که تغییرات خودکارآمدی در داشتن سالمت جسمی و روانی تاثیر

نیز گزارش کردند [17, 11]زیادی دارد، چنان که آمتان و همکاران

که خودکارآمدی باال با سالمت روانی و فیزیکی بهتر، خستگی کمتر،

استرس پایین، درد کمتر، مشکالت خواب کمتر و عالیم افسردگی کمتر

که گزارش کردند [12]ارتباط دارد. همچنین مک فادن و همکاران

احساس توانمندی برای حفظ سالمت روانی اهمیت باالیی در بیماران

گزارش کردند که [15]مبتال به سرطان دارد. متل و همکاران

خودکارآمدی به عنوان متغیر میانجی در ارتقاء کیفیت زندگی بیماران

محسوب می شود که فعالیت فیزیکی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد.

ایی توان همچنین خودکارآمدی باالتر، با مشکالت روانشناختی کمتر و

بیشتر در تکالیف فیزیکی همراه است. بنابراین با کاهش خودکارآمدی،

احتمال آسیب در عملکرد فیزیکی، شناختی و اجتماعی بیماران

می توان گفت که به واسطه بیماری منابع . [1]سرطانی افزایش می یابد

عمده احساس خودکارآمدی شامل تجربه های موفق، تجربه های

جانشینی، ترغیب های کالمی یا اجتماعی و حاالت عاطفی و

فیزیولوژیک دچار تغییرات اساسی می شوند، به طوری که در این فرایند

ی و فیزیولوژیک بیشترین تاثیر را در احساس خودکارآمدی حاالت عاطف

بیماران می گذارد. هیجانات منفی می توانند موجب تنش و فشار شوند

و از درون بیماران را آشفته کنند و در نهایت در خودکارآمدی آنان اثر

منفی خواهند داشت. ادراک شخصی از حاالت فیزیولوژیک خود )اثرات

ترس، اضطراب، تنش و افسردگی )درون و برون ذهنی شخصی( مانند

شخص( سبب می شود که افراد در انجام وظایف توانایی های خود را

دست کم بگیرند. از طرفی، شاخص های فیزیولوژیک خودکارآمدی

مانند خستگی، عصبانیت، درد و رنج به هیجانات خودکارآمدی یا غیر

ی فیزیولوژیک شامل ارادی محدود نمی شوند. بلکه دیگر شاخص عها

تحمل و استقامت افراد در مقابل نشانگرهای ذکر شده که به عنوان

عوامل کاهش خودکارآمدی جسمی محسوب می شوند در بیماران

. همچنین، افراد با خودکارآمددی درد باال، در برقراری [2]وجود دارد

ارتباط با دیگران راحت تر هستند و به آسانی می توانند عواطف منفی

ده و از رضایت مندی باالتری برخوردار باشند. همچنین، را کنترل کر

احساس خودکارآمدی درد باال، سالمت شخصی، توانایی انجام تکالیف

و کارها را به طرق متعدد افزایش می دهد و باعث می شود تا افراد،

تکالیف مشکل را به عنوان چالشی در نظر بگیرند که باید بر آن مسلط

ارند که می توانند تهدیدهای بالقوه را تحت مهار شوند، آنها اطمینان د

و همکارانخضرلو

11

خود درآورده و به خوبی با شرایط، سازگاری یافته و اضطراب و

باورهای . [1]افسردگی کمتر و بهزیستی باالتری را تجربه نمایند

خودکارآمدی به عنوان عامل انسانی است و تعیین کننده فعالیت ها می

تواند موجب مقاومت و پشتکار بیشتر افراد شود و پس از تجربه ناکامی

.[11]هنوز هم به فعالیت خود ادامه دهند و امیدوار باشند

گیرینتیجه

خودکارآمدی درد، به عنوان یک متغیر روانشناختی با سالمت

دارد و به عنوان یک منبع بدنی و روانی در بیماران سرطانی رابطه

مقاومت درونی، تاثیرات منفی استرس را هیجان داده و کیفیت

زندگی را ارتقا می دهد. در واقع خودکارآمدی، توان افراد را برای

مقابله باال برده و این امر باعث افزایش کیفیت زندگی در بیماران

خاصسرطانی می شود. با توجه به اینکه پرستاران در جایگاهی

از نظر بررسی و شناخت نیاز بیماران و انجام مداخالت مبتنی بر

شواهد قرار دارند، لذا تدوین یک پروتکل علی می تواند برای

بیماران سرطانی سودمند باشد و تسکین عالیم روانشناختی

بیماران مبتال به سرطان توسط مراقبین بهداشتی درمانی به ویژه

پرستاران ارائه شوند.

حاضر درای محدودیت هایی بود از جمله اینکه جامعه به پژوهش

افراد ارومیه محدودیت شده که تعمیم پذیری یافته ها را کاهش

می دهد و مورد دیگر تعداد زیاد پرسشنامه که تا حدودی باعث

خستگی آزمودنی ها می شد و ممکن است باعث سوگیری در

در مطالعات پاسخ شرکت کنندگان شود. لذا پیشنهاد می گردد

آینده از ساید فرهنگ ها نیز نمونه گیری بعمل آید و پرسشنامه

های کمتری در اختیار آزمودنی ها قرار داده شود. پیشنهاد می

گردد که در مطالعات آینده متغیرهای روانشناختی دیگری بررسی

شوند و همچنین بر مبنای آنها یک پروتکل درمانی تدوین گردد.

سپاسگزاری

حاضر ماحصل رساله دکتری رشته روانشناسی عمومی بامقاله

و کد اخالق 31131/13/2 شماره

23.1335.IR.IAU.URMIA.REC است. بدین وسیله

نویسندگان بر خود الزم می دانند که از شرکت کنندگان محترم

و همچنین معاونت پژوهشی دانشگاه تقدیر و تشکر بعمل آورند.

تضاد منافع

فعی برای نویسندگان این مقاله وجود ندارد.هیچ گونه تضاد منا

References

1. Deka SJ, Mamdi N, Manna D, Trivedi V. Alkyl Cinnamates Induce Protein Kinase C Translocation and Anticancer Activity against Breast Cancer Cells through Induction of the Mitochondrial Pathway of Apoptosis. J Breast Cancer. 2016;19(4):358-71. doi: 10.4048/jbc.2016.19.4.358 pmid: 28053624

2. Yoon HJ, Kim KH, Kim JY, Park HJ, Cho JY, Hong YJ, et al. Chemotherapy-Induced Left Ventricular Dysfunction in Patients with Breast Cancer. J Breast Cancer. 2016;19(4):402-9. doi: 10.4048/jbc.2016.19.4.402 pmid: 28053628

3. Budowski M, Schief S, Sieber R. Precariousness and Quality of Life—a Qualitative Perspective on Quality of Life of Households in Precarious Prosperity in Switzerland and Spain. Appl Res Qual Life. 2015;11(4):1035-58. doi: 10.1007/s11482-015-9418-7

4. Burgess C, Cornelius V, Love S, Graham J, Richards M, Ramirez A. Depression and anxiety in women with early breast cancer: five year observational cohort study. BMJ. 2005;330(7493):702. doi: 10.1136/bmj.38343.670868.D3 pmid: 15695497

5. Penson DF, Feng Z, Kuniyuki A, McClerran D, Albertsen PC, Deapen D, et al. General quality of life 2 years following treatment for prostate cancer: what influences outcomes? Results from the prostate cancer outcomes study. J Clin Oncol. 2003;21(6):1147-54. doi: 10.1200/JCO.2003.07.139 pmid: 12637483

6. Blackburn L, Owens GP. The effect of self efficacy and meaning in life on posttraumatic stress disorder and depression severity among veterans. J Clin Psychol. 2015;71(3):219-28. doi: 10.1002/jclp.22133 pmid: 25270887

7. Jabraeili M, Valizadeh S, Rasouli A, Mohammadpoorasl A, Khiavi F. Predictive Factors of Maternal Self-Efficacy In Care of the Infants Hospitalized in Tabriz 29 Bahman Hospital Affiliated To Social Security Organization. Int J Curr Life Sci. 2014;41(7):19-27.

8. Phillips SM, McAuley E. Physical activity and quality of life in breast cancer survivors: the role of self-efficacy and health status. Psychooncology. 2014;23(1):27-34. doi: 10.1002/pon.3366 pmid: 24003002

9. Palesh OG, Shaffer T, Larson J, Edsall S, Chen XH, Koopman C, et al. Emotional self-efficacy, stressful life events, and satisfaction with social support in relation to mood disturbance among women living with breast cancer in rural communities. Breast J. 2006;12(2):123-9. doi: 10.1111/j.1075-122X.2006.00219.x pmid: 16509836

10. Pickard JA, Caputi P, Grenyer BFS. Mindfulness and emotional regulation as sequential mediators in the relationship between attachment security and depression. Pers Individ Differ. 2016;99:179-83. doi: 10.1016/j.paid.2016.04.091

11. Hayes AM. Clarifying the Construct of Mindfulness in the Context of Emotion Regulation and the Process of Change in Therapy. Clin Psychol Sci Pract. 2004;11(3):255-62. doi: 10.1093/clipsy.bph080

12. Bao X, Xue S, Kong F. Dispositional mindfulness and perceived stress: The role of emotional intelligence. Pers Individ Differ. 2015;78:48-52. doi: 10.1016/j.paid.2015.01.007

13. Brown KW, Ryan RM, Creswell JD, Niemiec CP. Beyond me: Mindful responses to social threat. 2008:75-84. doi: 10.1037/11771-007

14. Kang HW, Park M, Wallace Hernandez JP. The impact of perceived social support, loneliness, and physical activity on quality of life in South Korean older adults. J Sport Health Sci. 2018;7(2):237-44. doi: 10.1016/j.jshs.2016.05.003 pmid: 30356448

15. Berkman LF, Glass T, Brissette I, Seeman TE. From social integration to health: Durkheim in the new millennium. Soc Sci Med. 2000;51(6):843-57. doi: 10.1016/s0277-9536(00)00065-4

16. Zakavi A, Marzband R. The study of instructors spiritual factors in medical science education by emphasizing on revealed teachings. Religion Health. 2013;1(1):33-46.

8931خرداد و تیر ، 2، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

12

17. Ironson G, Stuetzle R, Fletcher MA. An increase in religiousness/spirituality occurs after HIV diagnosis and predicts slower disease progression over 4 years in people with HIV. J Gen Intern Med. 2006;21 Suppl 5:S62-8. doi: 10.1111/j.1525-1497.2006.00648.x pmid: 17083503

18. Imbs J, Mejean I. Elasticity Optimism. Am Econ J Macroeconom. 2015;7(3):43-83. doi: 10.1257/mac.20130231

19. Carver CS, Scheier MF. Dispositional optimism. Trends Cogn Sci. 2014;18(6):293-9. doi: 10.1016/j.tics.2014.02.003 pmid: 24630971

20. Maddi SR. Relevance of Hardiness Assessment and Training to the Military Context. Mil Psychol. 2010;19(1):61-70. doi: 10.1080/08995600701323301

21. Zerach G, Karstoft KI, Solomon Z. Hardiness and sensation seeking as potential predictors of former prisoners of wars' posttraumatic stress symptoms trajectories over a 17-year period. J Affect Disord. 2017;218:176-81. doi: 10.1016/j.jad.2017.04.025 pmid: 28477494

22. Salim J, Wadey R, Diss C. Examining the relationship between hardiness and perceived stress-related growth in a sport injury context. Psychol Sport Exercise. 2015;19:10-7. doi: 10.1016/j.psychsport.2014.12.004

23. Subramanian S, Vinothkumar M. Hardiness personality, self-esteem andoccupational stress among IT professionals. J Indian Acad Appl Psychol. 2009;35(7):48-56.

24. Jalilean Kaseb F, Rashidi A, Hojat Khah M. The role of religious orientation, self-concept and self-efficacy in predicting tendency to addiction with meditation by psychological hardiness in Male Students. 2017;10(4):145-60.

25. Azizi Karaj M, Dehghani F, Kamali Zarch M. [Mediating Role of Emotional Self-Regulation in the Relationship between Mindfulness and Self-Efficacy in Diabetes Type 2 Patients]. Horiz Med Sci. 2017;23(3):243-50.

26. Estakhri Z, Tajikzadeh F, Kazemi SA. Comparison of the Role of Religious Beliefs in Hopefulness and Quality of Life among Cancer and Non-cancer Patients. J Relig Health. 2017;4(2):1-11.

27. Mohammadzadeh M, Marzieh A. [The role of predictive social and resilient support in the self-efficacy of patients with esophageal cancer, stomach, intestines and colon]. The first national conference on research and research in the field of education and psychology of Iran; Qom2015.

28. Thieme M, Einenkel J, Zenger M, Hinz A. Optimism, pessimism and self-efficacy in female cancer patients. Jpn J Clin Oncol. 2017;47(9):849-55. doi: 10.1093/jjco/hyx079 pmid: 28591864

29. Perez JE, Rex Smith A. Intrinsic religiousness and well-being among cancer patients: the mediating role of control-related religious coping and self-efficacy for coping with cancer. J Behav Med. 2015;38(2):183-93. doi: 10.1007/s10865-014-9593-2 pmid: 25169026

30. Holtzman S, Newth S, Delongis A. The role of social support in coping with daily pain among patients with rheumatoid arthritis. J Health Psychol. 2004;9(5):677-95. doi: 10.1177/1359105304045381 pmid: 15310421

31. Baer RA, Smith GT, Hopkins J, Krietemeyer J, Toney L. Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment. 2006;13(1):27-45. doi: 10.1177/1073191105283504 pmid: 16443717

32. Sadoughi M, Mehrzad V, Mohammad Salehi Z. [The Relationship between Psychological Capital and Quality of Life among Patients with Breast Cancer]. Rafsanjan J Med Sci. 2017;24(3):111-9.

33. Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG, Farley GK. The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. J Pers Assess. 1988;52(1):30-41. doi: 10.1207/s15327752jpa5201_2

34. Rostami R, Shahmohamadi K, Ghaedi G, Besharat M, Akbari Zardkhaneh S, Nosratabadi M. [Relations Among Self-efficacy, Emotional Intelligence and Perceived Social Support in University Students]. Horiz Med Sci. 2010;16(3):46-54.

35. Salemi A, Jokar B, Nikpour R. [Internet Connections in Life: A Survey of the Role of Social Support Perception and Loneliness in Internet Use]. Psychol Stud. 2009;5(3):81-102.

36. Parsian N, Am TD. Developing and Validating a Questionnaire to Measure Spirituality: A Psychometric Process. Glob J Health Sci. 2009;1(1). doi: 10.5539/gjhs.v1n1p2

37. Lakeh M, Akbari Shamsi Gooshki E, Abbasi M. Spiritual health in the program of medical science education. Med Ethics J. 2016;5(14):13-130.

38. Qamar S, Baday YI, Lee S, Healy J. Positive Optimism and Palliative Chemotherapy: Does It Really Effect Symptom Burden? (S757). J Pain Sympt Manage. 2018;55(2):688. doi: 10.1016/j.jpainsymman.2017.12.411

39. Carver CS, Scheier MF. Optimism, Coping, and Well-Being. The Handbook of Stress and Health: A Guide to Research and Practice2017. p. 400-14.

40. Segerstrom SC, Carver CS, Scheier MF. Optimism. The Happy Mind: Cognitive Contributions to WellBeing: Springer; 2017. p. 195-212.

41. Nouri N, Soghayi B. [Investigating the Relationship Between Optimism and Optimism from Islam's Viewpoint with Life Satisfaction]. J Psychol Relig. 2009;2(7):29-68.

42. Nicholas M. Self-efficacy and chronic pain. Annual Conference of British Psychological Society; St Andrews1989.

43. Puladi Rashhari A, Najjarian B, Shokkan H, Mehrabizadeh M. The Effectiveness of Cognitive Therapy, Relaxation and Behavioral Therapy on Improving Chronic Low Back Pain in Male High School Teachers in Ahvaz. Educ Sci Psychol Ahvaz City. 2001;1(2):49-72.

44. Masrabadi J. [Use of instructive statistics in behavioral sciences]. Tabriz Tabriz University of Shahid Madani Publishing; 2016.

45. Amtmann D, Bamer AM, Cook KF, Askew RL, Noonan VK, Brockway JA. University of Washington self-efficacy scale: a new self-efficacy scale for people with disabilities. Arch Phys Med Rehabil. 2012;93(10):1757-65. doi: 10.1016/j.apmr.2012.05.001 pmid: 22575393

46. McFadden E, Horton MC, Ford HL, Gilworth G, McFadden M, Tennant A. Screening for the risk of job loss in multiple sclerosis (MS): development of an MS-specific Work Instability Scale (MS-WIS). Mult Scler. 2012;18(6):862-70. doi: 10.1177/1352458511428463 pmid: 22041093

47. Motl RW, McAuley E, Snook EM, Gliottoni RC. Physical activity and quality of life in multiple sclerosis: intermediary roles of disability, fatigue, mood, pain, self-efficacy and social support. Psychol Health Med. 2009;14(1):111-24. doi: 10.1080/13548500802241902 pmid: 19085318