COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) • Epistola de insulis nuper...

26
. ·)3e]nfulienuper in mari ]ndico repente

description

COLUMBUS, Christophorus. Epistola de insulis nuper inventis. Basel, Johann Bergmann von Olpe, 1494 (36 Bl., 6 Holzschnitte; 19,2 x 14,6 cm) / Basel : Bergmann, 1494. 16 S. (Teilreproduktion von Carolus Verardus: Historia Baetica) ________________________________________¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯Fünf Holzschnitte, die dem Bericht des Kolumbus von seiner ersten Entdeckungsreise beigegeben sind, zeigen dem europäischen Leser erstmals die Neue Welt im Bild. Sie stammen von dem Baseler Meister des "Haintz Narr". Als Kolumbus im März 1493 von den neuentdeckten "indischen" Inseln zurückkehrte und in Lissabon an Land ging, sandte er einen Rechenschaftsbericht an den Schatzmeister des spanischen Königspaares, das seine Expedition finanziert hatte. Darin bestätigte er, daß das von ihm gefundene Land allen Hoffnungen und Erwartungen, die man mit der ebenso wagemutigen wie kostspieligen Entdeckungsfahrt verbunden hatte, entsprach. Er schilderte eine paradiesische Natur, Reichtümer an Gold und freundliche Eingeborene, die unschwer zu guten Christen und gefügigen Arbeitskräften zu erziehen seien. Schon die zweite Reise, die Kolumbus 1493-1496 unternahm, sollte freilich den Traum von friedlicher Zusammenarbeit (oder vielmehr: Ausbeutung) zerstören … // source : MATEO / Manheimer Texte Online / Illustrierte Bücher : http://www.unimannheim.de/mateo/start2.html

Transcript of COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) • Epistola de insulis nuper...

Page 1: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

. ·)3e]nfulienuper in mari ]ndico repente

Page 2: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)
Page 3: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

. ·)3e]nfulienuper in mari ]ndico repente

Page 4: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

i!)c]nfulis nuprr {nucnne Epiftola Chrinokri Colom (cui ttU nofita mul~

tum dcbt:t:de I nfulis in mOIti Indico nupu mutn~ ris : ad quas perquirendas oltauo antu mtnfe :aw: fpkils & ~rc inuitlilTimi Fernandi H ifp:miarü Res gis mUTus fuer:u)ad Magnificû dominû Raphaeoo lem Sanxis:eiufdem (ertnilTimiRegis T hefaurari um mifTa : quam Robilis aciittHatus vit Aliander deCo fc o: ab H i(pano ideomate:in latinum co~ uerde: cuda Kalendas MaU.M .ecce. xciil.Pontifi,. catus Alcxandri Sexti A nno primo.

Voni.:un fufceprf prouincizrem partll:i me confccutû fuilf.c :grlltum tiblfore(cio .

as conniN! cxararc:quz tcvniufcuiufq; rei in hoc nofuo lfintregdlrinuitNi aclmoncat . T ricd imottrcÎo"die poilS Gad,busdifccfTi :in ma t e Indicu puueni:vbi plurimas IuCulas tnnumcris hahitatas homimbus rtpC';ri :quarii omnium JI fCC" IicitTimo Rege nofl:ro: przconio ccltbrato 1& vexiL lis exttnÎLs:couadicentt,ntmine polTeffioni acce" pi. prim~<'ll tarum :diui Saluatoris nome impofui. cuius fretus auxilio: um ad hancq ad ({teras alias pucnimus.Eam vero Indi Guanahanyn vocant. A1ia"" edam vnaquanq; nouo nomine nücupaui • Quippt aliam Infulam Sana~ MariF Conccptio:c nis. alÎam Fernandinam.ali.lm H yfabcllam. alil

, -

Page 5: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

1

I ohânam l& Ci, de reliquis appellarliurrr. Qu:ipri mum in cam Inful.am( quam dudum I ohanna '0'0"

(:tri dixi)appulimus:iuxta dus I!ttus o«:ldtnti ver fus aliquantulum procdTI:tâq; cam magnam nul", 10 r(perto fine Înucni:ut non InCula.m:red cORrinlE" tcm Chatay .puinciam elre crcdiduim :nulla ramé vidcns o ppidalmunicfpiauc in maritimis lita conG rubus: fi tcr aliquos vÎres &: prr:dia miliea: di quo!Jo! incolis loqui ncquibâ :quarc IImul acnos vidcbant (urripiebanr fugam .Progredicbar vi tU : cxifl:imas aliquam me vrbem villas VI': inucnturü .Deni,!, vi" dcns QI longe admodii progrcffis :nihil Roui emer" gcbat :&huiuCrnodi vianosad Scptitrionun der, rebat(quod 'pc rugere cxoptabii :tc:rris ctcnim te"

gnôlbatbruma)ad auJlrumqlcrat in votocôtendcs fI!: : nec minus venti fl'agirantlbus fucccdeba t. côfii~ lUi alfosnool?lrÎ fuccdfus: &(icretro«dës:ad por lUm quendi (quem Ggnaucram ) fum rtunfus: vn deduos homint5 exnoftris in terra m1fi:qui inut'" ftigarent:effuneRu in ta prouinda l vr~fue ali~ qUa!. H i pertres diesambularunt: inuentriitqJ in~ numnospopulos &habltationes! paruastamë &: abfql vllo rtglmint: quapropter rcd ;erunt. 1 nterea ego jam intellexeram a quibufdam Indis: quos Ibi dem fufceperam:quomodohuiufmodl prouincia Infula q uidi erat.& Ge perrex! oriitem vur us: dus feml? ftringens littora "r" ad miharia .cccxxij. "bl ipfius infula: {unt extrema: hine allam Infulam ad

Page 6: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

orientcm profpexi:dill-antem'ab hacIohanna mi~ . lia t,bus .lJiij .qua protinus H ifpanam dixi: in tii lli conctffi: 8( dircxi irer: quafr pa Sl!' p~nrrioné qui' admodum in loh anna ad orienté: m.liaria .dlxuii. quz di8:aIoha na l5l ollie ibidcm In(ul~ li ferrihJIi" mt txinunt. H Z( muids .trqJtutiffimis atlaris:ntC aliis quos vnq. viderim comp.uandis ponibus: dl: cirClln c!ata .mu.ltimaxlml &; (.llubres hanc in(CrAu unt fluuii. mult. quo" & emmtntifi'imÎ in ta funt morts. Omnes he infu lt! funrpulcurrime St v:lr1is dillind'e Ilguris:pcruie:&:maximaarborum vouic= tate fidcra lambentium plene: ql.la.s nun~foliis pri uad credo: quippe vidicas ita v!J'ites 3.c<p dccoras: ccu menre Maio in H ifpania laIent dfe:qu3.1't :die fl oritcs:alie fruduofe:a.l ie ln alio (l-atu :fecundum vniufcuiufq; qualitatcm vIgebant: garriebatph.lo mena : &: aJü paffun varii ac innumeri :mlmfe No~ uembris quo iprepueas durnbulabam: Suntpr~ UI'"('J in dida. lnful.lloh annJ : rC"pttrn vd oll:'o p.:ill marum genua: qu:.:proœritate al pulchritudine . (quéadm odumceure omnes arbores ! hrrbel fru ~ ltufqlCno!1:ras facile cxuperant • Sunt &: mirabiles p m'/agri/& prata vdl:ifTima/varir aues /varia me! la lvariaqt mctalla:frrro excrpto .In ea.autrm qua H ifpa natn fupra. diximus nucu p:m : maximL fun t m ontes ae pulchri: vaf1:alfura lnrmoralcapi fcradf firni/(c:rifpJdfeJ &eodédis rdiffo'rs .1priiTlmi. 'Pot ;: tuum in hae lnfula eomoditas: &. prn:ll:antia flumi

"

Page 7: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

num copia falubritatc admixtabominü: quœnifi quis vidcrit :crcdul itatlm fupcrat. Huius u born pafcua &: (rué1us 1 multü ab 11lts roh ant: difhri'it • H :rc przterca H ifpana diuufo aromatisgcnuc' auro metallifqJ abundar.cuiu$ quidem SC omnium aliarum quas ~go vidi : & quarum tognitioncm ba.hco mcolf vtriuf!f{u.w :nudi {unp in«dune:

Page 8: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

quëadmodü'cdunl in luc(m .pr3:ttt aliquas f~mi~ nas. qu ~ folio fronde Ut ahqua :a ut bambicino VC'"

10: pudenda operiunt :quod iprf fib~ad Id negodi parant. Carcnthi omnes(vrfupradîxl) quocunql genete ktn .carent & atmis: " [pote fibi Ignatis. nec ad ca Cunt apti .non propmcorporisdeformirui : (cum IInt bene formati)fedquia funùlnlidi :le pte ni formidine .ge!l:ant ramen oP arm is 3TUndines fo le perufbs:in qua~ radicihus:haflile quoddam Ir­gneum ficcum &inmucronem atrenuatum figür: m:q; h is audent lugitrr vti:nam f:rpe ~uenit cil mi~ ferim duos vd tris homines ex mei~ ad al/cluas vil.: l as : vt cum carum loquuenl Încolis;eJ(il fTc .1gmen glomerarum u Indis: &. vlli noftros appropinqua fie vidcbant:fug:un cderiter arripuiffe: d eCpre tis a p.urelilxris /& econtra.& h oc non qo cuipllm tO\J! damnum aliquod vtJ iniuria iII.at:âunÎt :unmo ad quofcunqfappulî: &quibuscü vnbum fuctrtpo-:o tui :quiequid habebam Cum c1argitus :plnnfl aJi~ ql pmulta:nulla mibi f.!da vtrfura ; (td (untnam ~ ra pauidi ae tim idi. Cfttrum vhi[e ctrnunt euros : omni ~tCU repulfo : funtadmodu flmplictS:le bo~ nf fidtl: &: in omnibus quae hahtnt lib~ r:ll iITLDli : J O

gand Çjl pu lTidet inficiacmncmo : quin ip[1 nos ad id po[cendum inuicanc.Ma.ximum trga ornnn a:: rnori prf[tftrur:dan rqufqf magna oP paruis.mini ma licet rt lnihilout cottn ti :cgo :lwl,phihui ne ri minima ~ nullius preciihifcc.d.auntur ; vt [u n [Ian-:o

u ij

Page 9: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

cis Ipara pfidum 1 \/tiriq; fragnl tn ta II ttm claui Il igu It /quan9. fi hoc poterant adipifti: videbaf cis pul~ am'ma mundi polTide« ÎocaJ.ia . Acadie cni quea:: dam nauÎtam : tiifUrn auri pondus hahulffe.p vna ligub.:quatifunc cres aurtifohdi: &ficalios ,p aliis minons pttcii :przftrtim oP blanquis nouis :&: q!U~ bu(d;trn nummis 2.uteîs:.p quibus habendis dabâr quicquid ~u:ba[ vrnditor:puu \lndam eum dint!: dia & duas auri:: vel [rigînez &quadraginta bôbi" cis podo: qua ipfiii Rouerat.Item arcuii/ampho= re llu'drit ld oliiqJ fragmenta : bombicc: & aura tan,;; qui bdl:iç comparabanr:quod quia îniquum fane crat:vuui:dediq; fis mrra pulcra &: grata :quç me eum tulcnrn nullo interueniente J:lre:mio :vtt"os mi hi facilius conciliarem:6erétq; cht.lli,ole: &: \/e finc proni in amoTCnt c.-gaRl'gun reginam principcfq; noftros III vniuttfasgmtcs H ifpaniz : :l.e ftudunt p erquirue 8(. e:oaeeruare:caq; nohfs tradere qu,b9 Ipli :l.fflunr & nos magnopcrc jndl'~mu5 . Nullam hi, norune ydolatria:immo fitmiffime'crcdüt om:s nem vim:omni pountiam:omnia dcni<.)lbona cf" fe in eœlo:rneq. inde eum h is nauibus 8(. nautis de:s fcédifTe:at(}!hoe animo vbifui fufeeptus pofiÇi me cumrrpulerant . Nec funt fegnes autrudts : quin fumm! ae pfpicaeis mgcnii: 8(.homies qui rranffre:s tantmarcillud :nô fine admirariôe vniureuiufql rd ranonem reddu?t.: {ed nu.nq: viderürgcnrcs vefri# ras n(qI naÛ(5 h(ulUfmodl.Ego fbnm :l.t'il ad ma"

Page 10: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

rc mud perutnire:primaInfula quofda Indos vio lenrer arripui:quÎ cdirccret a nobis : &; nos pamEr Qocertnu.1 :quorû ipll in h,fcr panlbus togllj tio~ nemhabebant.&u voto ruccdiit :nam breui nos Ipfos:& hioos:rum gdN Ole fign!s : tli. vuhÎs lntd~ lutrut: magnaql nobt's fûnc emolumito. vernü c modo mtcü umi:quifcmp putatrnc dcfiluiffe e (' ccelo g.uis diu nohifcü verfat! fuerint: hodie"vcl<: fen l. &. h i crant primi: qui id quodâi." appellaba" muS nundabant:alii dcinctps alÎls d ,ua voee dici" tes. V enitc venire 8lvidcbiris géres cthtnas .Qui obrent t:l.m femine ~ viri:tam impubtrcs 9: ;adulti: tam luucncs g;rcnes:dtpoGta fonnidmtl pauloan tc conctpta.:nos ctrtatÎm vifebiit magna ittr fup"'" te caKrua 1 alüs cihum jaIüspotumalhritibus :ma xlmo eum am orl!: ac bminolenria incredJbtli. Ha'" bu vnaqueqr Tnfula: Inrus féaphas folidiligni:& fi anguf1:as:longitudinc ramen at forma nollri~ hi J'cmlbusflmilcs:curfu aure vdocÎorc$. Rcgunf l'C S

mis tantümodo:Hatum qucderuntmagn~:que~ dam p:aruç;:qucdam in mediQ con(i{\ut."Pluus cv. men hirem i q uç; remigit duodeuiginn cranlttis ma iotts:cum quibus ln omnuilfas Infulas:qu~ Înnll merl' func:traiicÎtur cunq;his (uam mercaturam ex ercit: & intcreoscomenia fïunt'.Aliquasego ha~ birtmium feu fcapharum vidi:qu{ vehellic feptua ginta & o{}uaginra remiges.ln omibus his Infu .. lisnulla dl diuetfitas inter gentis eftJgiu . nulla in.

ccii;'

,

Page 11: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

moribus atqt loqucla:quin omnes re mtclligüt ad .. inufcë:qu~ ru putilîs eR: ad id : quod rcrcnitrimi'i. R egtm nofttum cxopral'f: prfâpu, rcor: (cllicet co rum ad fanéb.m chrifti fidcm couetfioné . cui qui" de", quantumintelligen potui fac.1imi funt &pro ni.Dixi quëadmodum fum progrdfus antca Infll lam Iohan~ ptr rcélum ttamittll'l oc:cafusinoti"

-- ..

Page 12: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

\ -

en.ttm mmaria ~cccxJC. ii . rtcundum quam viam-at intcruallü idnrris : po(fum dictrt: h anc l ohanam elfe maiortm Anglia al. S,oria Gmul :naqJ vitra di" da,cccxxii .paffuum milia:in ta p am: qUf ad occi dmtem profpcll:at: duc( quas no pecii) fuperCunc prouinde: q ullrum a1ttram Indi Anan VOtant : (U~ lUS a,ccole caudan nafcuntur. T cnduntur in long'o< (Udine ad millaria.dxxx. \/ t ab his quos veho me,. eum Indis pcrccpi:quiomnis has callent In(ulas. H ifpanc vero ambitus maior ca tota H ifpania li; (ologu vfq;ad fontcm rabidum.H incqI fadle al" guicu rC}' qUllftü cius latus quod {pre per !cél:am r~ ncam o((idenris in orÎentcm traicci :miliariaconti,. ncc.d"I. Hœc In(ula dl: affd.h nd a & alfcébc;l no fpcrncnda in qua &ft altarum omnium ·vr dixi pro Inuiéb'lTImo RegI' nofrro folmnÎtcr polTcUlonem accepi: tarumql impcriii d l(:l:o Regi penitu5 com "

' minitur : in oporruniorf tamenloco : a tq; omni lu , cro ,&: commcnio condC'ccnd: cuiuf dam magn~ vil o< If: cuÎ NatÎultatÎs d omini nom~n dedlmus: polTtr fiontm pC'culiariur acCt:pi.ibiqJ u ctm quand;i erù gert n:.templo iulrl :quf modo iam dtbt:t tlTt per~ a8:.l :in qua homÎnC's neceffarii runt viCi : eum om~ ni umorum ge:nt rc : &: vitra annum vith! oportu 0<

no reliqlli . Item quandam caraucllam : &: pro aliis coftrucndis tam in hacur( g: in cC'reris periros : ae cÎufdcm Inful~ Regiserga. nos bcnÎuolcndam &: fa m~ialitati incredibllcm • Sunt coim gites illc ';lmi~

,,,. ce III]

'b

Page 13: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

Muadmodum &btnigne": to QI Rex ·przdiau. me (ratrem Cuum di" gforiabarur .Erfi anÎmum te uoarcnt :&hisqui in an;t man(trur noeut vclint : nequcunt:quia.annis cuent:nudi Înctdunt: &ni~ mium rimidi .idto difum arctm rem.nu:s: dunra~ xatpo lTunrtoramum înCub.m nullu abi immini" te difcrimint {dlimodo Itges quas dedimus ae; tc::: gimen non exccdant)bcilederinere. In omnihus h ili Infulis vt intdlexi:quuqI vni tanNm côiugi <lC;­

q uiercir:pr::ctr:r princiIXsauttt>gcs : quibus viginti h abtrc licer. Ff:mlnzmagîs ii vin lahor:tre videnf: nec bene porui inttlligcrc an habea r bona pro pria vidi (mm quod VOUS habcbu aliis impan lri: pfer,: tirn dapulobfonial &huiufmodi . Nulillm apud cosmonlhum ceperi: vrplcri" exiftimabanr: [cd h omines magn~ rtutri[i~ arC}! benignos. Nee runt nigri velut erhiopcs. habic crines pianos ac demlf", fos : nô degunt ybi ruliorum (olans tmicaralor. p t rmagnananql hic dlfo!is ythemitla; ,ppttrta abtquinod:illli !inta dinat (vbi v{clef) gradus fex & viginti Ex monaû acumÎn{b' maximu quoqJ vi gtt fligus:ftd id quidi modtranf Indi :tû loci con futtudine: tû rerû calidiffimalJl quib' frequittr & luxunoft ytfronf piidio.Itup mallu aliq nô vidi: n tql to!J.: a1icubî habui cognitioni:txctpta quadi Infula Charis nûcupara:qua': fecûda ex Hifpa na in Indiam ttanffreratibusexiflit .quam gens qUt '" dam a finitÎmis habita ferodor J {neolit • hl came:

,

Page 14: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

humana vc(cuntut .H abcnt prcdilli bÎrtmiü gtAr ra plurima:quibus in omnn Indîc3SInfulu traiici uncldcpudant/furripiu.nrq, qUtcunqi porrunt. Ni. h i] ab aliis dilUrü.t :nIG ~ gCfüt more ftmiMo Ion gOI crines. vtunturarcubus &: fpiculisarundintis : fixis (vt diximus) in gromori parte artenuans hv ftillbus.idcocp habtnturfuocts : quart q:ttri lndi inexhaull:o mttu plell:untur:fed ho, ego mhlli fa~ cio plus §:a1ios. H ifuntquÎ COtunt eum quibufdi fcminis :quzfole: Infulà Marheunin prima ex. H i" [pan,;: inlndi.:un traHcientlbuS habitant. H e ~te fcm ine: nullum fui (exus opus (xcrectU : vtunl.cnirn ucubus III (pieulî! Geuti de: urum côiugibus dixi: mun{Ut fcfc laminisrncis: quarum maxima apud us copiauifiit .Aliam mihi Infulam affirmant(u p radill:a,H..fpana m;uon:m :CiU5 Înco\ecartt pilis. auro" inter alias poriffimum uuberat .H uius In rule '" aliarum(quas vtdi)hol1'lines mecum porto : qui horum quaedixi ullimonium ptthibtnt. De ... ni" v [ nolhi difcdfus Bi: celeris reuerGonis ci5pe~ dÎum :acemolumentum brtuibus afiringa hoc pol ficeor:me no11:rîs Rtgîbus Înuiéliffimis paruo eo~ fu lrom auxilio :tirom auri darurum quantü eil fu ,. trit opus.tanrum vero arom:uum.bombids. m.l" ruol{ q uf a pud Chium duntaxat inuenif)ta n tÜqJ ligni aloes.tanrum (eruom hydrophtlatorü :quan rum t'orum m.tte{l".:u voJut'rir exigut' .Ium Ttubar barum '" aliaarom:uù gcntra:qua:hii quos ln di~

Page 15: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

éta :LtCc reliquil lam inutnilTe:acq; inuéruros l'xiC1:i mo.quadoquidcm ego null ihi magis fum moratus niG quamulnc cocgcrD.t vcnri:prztcrClin vIlla Na tiuitatis :dü arccm condue & tura omnia cITe ,puj" di.Quz&fïmaxlma&inaudÎta (unt :mulro ramé m :r.iora forit Il naues mihi ( \I r ratio t",gil) rubue" n ilTent. V Cf;! mulrüac mirabllc hoc:ncc nonris me t itis corrc(p6dcns: fcd CanélfChrlllianf fidcÎ: no" firoruq; Regum pietat! ac religionÎ. quia q uod h u. manus con((quÎ non potcrat intclldl:us:id huma" n isconcdlït diuinus ,Soler cnim dtus (eruos(uos: qUÎq; (u:!. prœccpta diligunc : cria in impoŒbiltbus cxaudirc: \Ir no bls in pra:rc:ntiacontigit : qUI eJ. CÔ~ {tcuri Cumus :quf haél:cnus morraliulIl vires mini" me au igeranr.nam fi hri Inrubrü quicpia aliqui Cmprerunt autlocuti funr:omnu ~ amb.r.gu& co iell:uru/ncmo fe taS vidilTe afTenr:vnde ,ppe vidc barur fa.bu la.IgîCRex &:: Reginal principe" aceo,. rum regna fœliciffima :c:unlta:q! al Îz Chriftianoru i'uindf: Saluarori domino noftro Icfu chrifto aga mus gratias: qui tara. nosviltoria munerl'qJ dona" ur [: cel ebren tu r prouffiones: pc ragan C [ol(nnla fa cra.f\;f1:aql fronde vd enturdd,ubra. Exul ter Chr," fius in rerris:qui a.dmodu in cœlis cxulta.t:cum rot popolorum perditas a.n tl' hac animas falua.nlm iri p t\,=uidu. Lftemur &nos: tum,ppter cxaltationi nofha:6dti .rum .pptcr terll tempotal,ii Înctemi" u. :quorii nô foluHifparua:(~d vniunfa C hrill-ia:;

Page 16: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

nitas dl fututa pticeps. H,c vt ~ena funt Ge bft'Ui~ ttrenarrata. V ale. Vhfbonr/prldic ydllSMarcii.

OninoforusColom Octanie~ daffis Pr~ftélus.

Epigrama.R. L .deCorbaria EpUeopi Motif" plÙufii.

Ad Inuitliffimü Regem H l!' pa.ni~ •

bm nulla H ifpanis ttllus addenda triumphis: Atqlparum tantis virihus/orbis trat.

Nunc longe Eois regio deprenCa Cub vndis: Aulharaefl: titulos B~thice magne tuOI.

V nde r(perrori merito referenda Columba Gratia:Ced Cummo (fi: maior habendadeo:

Qui vmccnda parat nouaregnal tibiql libiql: T eqllimul fomm przfl:at & efTe piwn.

'tI

Page 17: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

• , ,

Page 18: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

ln taudem ~crcnifTi ml Ftrdinandi Hlfpania~ ugi, j Buhi~ (% &: rtgni Gramtt:r/obGdio 1 villonal &: triiiphuSI Et de Infulisln mari Indico

, ' nupu muenas ,

• ,

Page 19: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

Kolumbus

Columbus, Christophorus: Epistola de insulis nuperinventis.(Beigefügt an:) Verardus, Carolus: Historia Baetica.

- Basel: Johann Bergmann von Olpe, 1494. - 36 Bl., 6 Holzschnitte; 19,2 x 14,6 cm

Als Kolumbus im März 1493 von den neuentdeckten"indischen" Inseln zurückkehrte und in Lissabon an Land ging,sandte er einen Rechenschaftsbericht an den Schatzmeister desspanischen Königspaares, das seine Expedition finanziert hatte.Darin bestätigte er, daß das von ihm gefundene Land allenHoffnungen und Erwartungen, die man mit der ebensowagemutigen wie kostspieligen Entdeckungsfahrt verbundenhatte, entsprach. Er schilderte eine paradiesische Natur,Reichtümer an Gold und freundliche Eingeborene, dieunschwer zu guten Christen und gefügigen Arbeitskräften zuerziehen seien. Schon die zweite Reise, die Kolumbus 1493-1496 unternahm, sollte freilich den Traum von friedlicherZusammenarbeit (oder vielmehr: Ausbeutung) zerstören.

Der Kolumbus-Brief wurde bereits im April 1493 in Barcelonagedruckt. Die europäische Öffentlichkeit erfuhr von derEntdeckung durch eine lateinische Übersetzung des Briefs, dienoch im selben Jahr in Rom, Antwerpen, Paris und Baselerschien. In der Baseler Ausgabe traten zum Text erstmalsIllustrationen hinzu. Die Holzschnitte, die vom Meister desHaintz Narr geschaffen wurden, geben die spanischenKaravellen recht genau wieder, vermitteln von den karibischenInseln und ihren Bewohnern aber nur eine schematische

Vorstellung.

Prosa die Eroberung Granadas, der letzten Bastion der Mauren auf der iberischen Halbinsel, durch die"katholischen Könige" Ferdinand von Aragonien und Isabella von Kastilien (seine Gemahlin) feiert. Dieseszenische Darstellung wurde im April 1492, drei Monate nach der Wiedergewinnung der einstigen Hauptstadt derrömischen Provinz Baetica, in Rom im Palast des Kardinals Raffaele Riario aufgeführt. Wie groß die Begeisterungüber den Doppeltriumph der spanischen Monarchie allgemein war, bezeugt das unsere Ausgabe einleitendeGlückwunschgedicht des oberrheinischen Humanisten Sebastian Brant (1457-1521), das König Ferdinand alsVorkämpfer der Christenheit rühmt.

Das Mannheimer Exemplar des außerordentlich seltenen und kostbaren Drucks stammt aus der Sammlung desgelehrten französischen Jesuiten François-Joseph Desbillons (1711-1789), der 1764 durch Kurfürst Karl Theodorim Mannheimer Jesuitenkolleg ein Asyl für sich und seine Bücher gefunden hat.

http://www.uni-mannheim.de/mateo/desbillons/kolumbus.html [24/04/2012]

Der vorliegende zweite Baseler Druck von 1494 vereint mit dem Kolumbus-Brief ein Festspiel, das in lateinischer

Page 20: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

Kolumbus

http://www.uni-mannheim.de/mateo/desbillons/kolumbus.html [24/04/2012]

Inhalt

Seite 1Seite 2Seite 3Seite 4Seite 5Seite 6Seite 7Seite 8Seite 9Seite 10Seite 11Seite 12Seite 13Seite 14Seite 15Seite 16

Mail an MATEO

Heinz Kredel, E-mail: [email protected]

Wolfgang Schibel, E-mail: [email protected]

Emir Zuljevic, E-mail: [email protected]

Mannheim, 8. März 1996

Page 21: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

MATEO: Herzlich Willkommen

http://www.uni-mannheim.de/mateo/ [24/04/2012]

Home

Publikationen

MARABU

CAMENA

Wir über uns

Links

Herzlich Willkommen bei MATEO

MATEO (= MAnnheimer TExte Online) publiziert wissenschaftliche Arbeiten undPrimärquellen im World Wide Web. MATEO umfasst zwei Bereiche mit jeweilseigenem Profil:

MATEO/Verlag enthält wissenschaftliche Arbeiten und Datenbanken bis 2004 imWWW oder auf CD-Rom. Neuere elektronische Publikationen der UniversitätMannheim werden über den Hochschulserver MADOC oder über MannheimUniversity Press veröffentlicht.

MATEO/Altes Buch publiziert Primärquellen der Frühen Neuzeit imFaksimileabbild und/oder als maschinenlesbaren Volltext. Der Bereich umfasstzwei Editionsreihen:

MARABU (= MAnnheimer Reihe Altes BUch, bis Juli 2000 "EditioTheodoro-Palatina" genannt) gibt ausgewählte alte Drucke undHandschriften aus den wertvollen historischen Buchbeständen derUniversitätsbibliothek Mannheim im digitalen Faksimilebild wieder. Diese"Reprints" sind durch Einführung und Inhaltsverzeichnis erschlossen.Schwerpunkte der Reihe sind Porträtwerke, Emblem- und Fabelbücher,Schriften gelehrter Frauen und kurpfälzische Geschichtsquellen.CAMENA (= Corpus Automatum Manhemiense Electorum NeolatinitatisAuctorum) stellt alte Ausgaben neulateinischer Dichtung Deutschlands alsSeitenabbild und strukturierten Volltext ins WWW. Das 1999 angelaufeneDFG-Projekt, das auf den Erfahrungen von MARABU aufbaut, erprobtVerfahren der Markierung literarischer Texte (TEI) und der Verbundedition,die Text- und Bilddateien kombiniert.

Diese Seite wurde 133547 Mal aufgerufen. (seit 22. April 1998)

Page 22: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

MATEO - editio theodoro-palatina online

http://www.uni-mannheim.de/mateo/epo.html [24/04/2012]

Home

CAMENA

Links

MARABU

MAnnheimer Reihe Altes BUch

IllustrierteBücher

Frühe Ausgabenberühmter WerkeHandschriften undRarissima

Quellen zurGeschichte derKurpfalzFrauen desHumanismus

Anfang 1996 begann die Universitätsbibliothek Mannheim,ausgewählte Seiten alter Drucke und Handschriften für diePräsentation in MATEO zu scannen. Damit sollte ein Schaufenster derwertvollen historischen Buchbestände der Bibliothek geschaffenwerden. Bald bemerkten wir, daß einige bedeutende, schöne odermerkwürdige Drucke, die sich bei uns finden, noch nicht im Nachdruckvorliegen. Deshalb gingen wir dazu über, ganze Bücher inhochwertigen Farbscans online

Bei manchen Werken scheint die digitale Publikation den Nutzen eineskonventionellen Nachdrucks zu übertreffen. Wird ein Buch inBilddateien, die einzelne Seiten wiedergeben, segmentiert und durchIndexierung entsprechend aufgeschlüsselt, werden seine spezifischenInhalte für die Online-Recherche und die Verknüpfung mit relevantenweiteren Dokumenten verfügbar. So kann z.B. ein Kupferstichporträtmit einem biographischen Artikel oder die eine Version eines Emblems(einer Fabel) mit einer anderen verknüpft werden.

Inhaltliche Schwerpunkte der Reihe MARABU bilden graphische Werkemit Porträts, Emblemen, Fabeln, Karten u.a., lateinische Schriftengelehrter Frauen sowie Quellen zur kurpfälzischen Geschichte.

Page 23: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

MATEO - editio theodoro-palatina online

http://www.uni-mannheim.de/mateo/start2.html[24/04/2012 18:47:11]

Illustrierte Bücher

[ CAMENA ] [ Frühe Ausgaben berühmter Werke ] [ Handschriften und Rarissima] [ Quellen zur GeschichteMannheims und der Kurpfalz ] [Frauen des Humanismus]

Columbus, Christophorus: Epistola de insulis nuper inventis.

Basel: Bergmann, 1494. 16 S. (Teilreproduktion von Carolus Verardus: HistoriaBaetica)

Fünf Holzschnitte, die dem Bericht des Kolumbus von seiner erstenEntdeckungsreise beigegeben sind, zeigen dem europäischen Leser erstmals dieNeue Welt im Bild. Sie stammen von dem Baseler Meister des "Haintz Narr".

Aesopus: Esopi appologi sive mythologi, cum quibusdam carminum etfabularum additionibus Sebastiani Brant.

Basel: Jacob Wolff von Pforzheim, 1501; 404 S.; 340 Ill. (VD 16: A 435)

Dieses von der Forschung bisher kaum beachtete Werk des berühmten Autors des"Narrenschiffs" wird hiermit erstmals allgemein zugänglich gemacht. Dievollständige Reproduktion wird durch ein ausführliches Inhaltsverzeichnis unddurch Resümees aller 140 Stücke des 2. Teils erschlossen. Dieser ist eine vonBrant neu zusammengestellte Sammlung von Fabeln, Schwänken und anderenunterhaltsam-belehrenden Texten, während der 1. Teil eine Reprise desberühmten "Ulmer Äsop" (um 1476) von Heinrich Steinhöwel darstellt.

Vosmeer, Michiel: Principes Hollandiae et Zelandiae, Domini Frisiae. Cumgenuinis ipsorum iconibus.

Antwerpen: Plantin, Galle, 1578. 87 S.

Auf dem Höhepunkt des Konflikts der aufständischen Niederlande mit derspanischen Herrschaft stellt ein Anhänger der letzteren die lange "Reihe derFürsten von Holland und Seeland und Herren von Friesland" in Text und Bild vor -wohl um die Untertanen Philipps II. an ihre Loyalitätspflicht zu erinnern. DenKupferstichen von Philipp Galle nach Zeichnungen Willem Thibauts stehenchronikartige Merkverse gegenüber.

Mikrokosmos = Parvus mundus.

Embleme, graviert von Gèrard de Jode, mit begleitenden Versen von LaurentiusGoidtsenhoven [Laurentius Goidtsenhoven].

Page 24: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

MATEO - editio theodoro-palatina online

http://www.uni-mannheim.de/mateo/start2.html[24/04/2012 18:47:11]

- Antwerpen: de Jode, 1579. - [157] S.; Titelill., 74 Embleme. 4° - Mithandschriftl. Übers. ins Franz. Mit ihrem "Mikrokosmos" haben Gerard de Jode (1509/1517-1591) und Laurentiusvan Goidtsenhoven (Laurentius Haechtanus, 1527-1603) ein ebenso erbaulicheswie unterhaltsames Werk geschaffen. Sie nutzen die Struktur des Emblems, alsodie regelmäßige Abfolge von Überschrift, Bild, Epigramm und Erläuterung, umLebensweisheiten anschaulich zu vermitteln. Dabei beziehen sie nebenSinnbildern, wie sie für die emblematische Gattung typisch sind, auchmythologische und historische Exempla, Anekdoten, Apophthegmata undSprichwörter ein.

Ortelius, Abraham: Aurei saeculi imago, sive Germanorum veterum vita,mores, ritus et religio.

Antwerpen: Galle, 1596. 12 Bl., 2 S.

"Ein Bild des goldenen Zeitalters" nennt der berühmte Kartograph undAltertumskundler Abraham Ortelius aus Antwerpen die kleine Schrift, in der erzusammenfaßt, was die antiken Schriftsteller über die Lebensweise der altenGermanen mitgeteilt haben. Der bedeutende Kupferstecher Philipp Galle hat dasfür die Jugend bestimmte Werkchen illustriert.

Heyns, Peeter: Le miroir du monde, ou Epitome du Théâtre d'AbrahamOrtelius.

Amsterdam: Z. Heyns, 1598. 82 Bl.

Dieser kleine Weltatlas beruht auf dem großen "Theatrum orbis terrarum" (zuerstAntwerpen 1570) des Abraham Ortelius. Die Kurzfassung wurde von Peeter Heynsgeschrieben und von Philipp Galle gestochen. Der kolorierte Druck dokumentiertdie enge Zusammenarbeit von Gelehrten, Künstlern und Verlegern in den reichenHandelsstädten der Niederlande.

Custos, Dominicus: Atrium heroicum Caesarum, regum, ... imaginibus ...illustratum. Pars 1-4.

Augsburg: Manger, Praetorius, 1600-1602. 195 Bl.; 169 (von 171) Porträts.

In den wirklichkeitsgetreuen und zugleich repräsentativen Kupferstichporträts vonFürsten, Heerführern, Hofleuten sowie Angehörigen der Familie Fuggermanifestiert sich das Interesse des 16. Jahrhunderts am Individuum und andessen Fortleben im Gedächtnis der Nachwelt.

Karl <Pfalz, Kurfürst>: Philothei Symbola Christiana.

Frankfurt a.M.: Zubrod, 1677. 5 Bl., 204 S.

Page 25: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

MATEO - editio theodoro-palatina online

http://www.uni-mannheim.de/mateo/start2.html [24/04/2012]

Das Emblembuch, das der pfälzische Kurprinz Karl zusammen mit seinem LehrerPaul Hachenberg schuf, ist frommer Erbauung abseits jeden weltlichen Treibensgewidmet. Es verbindet Sinnbilder mit einer Aufschrift, einer epigrammatischenAuslegung und einem Prosakommentar.

Boissard, Jean-Jacques; Bry, Theodor de: Bibliotheca chalcographica, hoc est Virtute et eruditione clarorum VirorumImagines.

Heidelberg: Clemens Ammon, 1669. Partes 1-5: 1669.- Pars 6: Frankfurt a.M.:Johann Ammon, o.J.- Pars 7: Frankfurt a.M.: Clemens Ammon, 1669.- Pars 8:Frankfurt a.M.: Johann Ammon, 1652.- Pars 9: Heidelberg: Johann Ammon,1664. 4

Diese Porträtgalerie mit 438 Kupferstichen von Humanisten und Reformatorenspiegelt den Ernst und das Selbstbewußtsein der gelehrten Elite der frühenNeuzeit.

Orationes duae, De ritu et modo depositionis beanorum.

Straßburg: Dolhopff, 1680. 56 S., 18 Kupfertafeln (Teilreprint: 19 S. + 18 Ill.)

In der frühen Neuzeit dokumentierte sich der Sonderstatus der Universitäten auchin einem Aufnahmeritus, den die Neuimmatrikulierten nicht ohne Grundfürchteten: Ältere Studenten trieben ihnen auf handgreifliche Weise ihreangebliche tierische Dummheit und kindische Einbildung aus. Die Illustrationendes vorliegenden Werks geben die derben Bräuche in drastischem Stil wieder.

Delgado y Gálvez, José: Tauromaquia o arte de torear á caballo y á pie:obra escrita por el celebre profesor Josef Delgado (vulgo) Hillo; corregiday aumentada con una noticia histórica sobre el origen de las fiestas detoros en España; adornada con treinta láminas que representan lasprincipales suertes. Por un aficionado.

Madrid: Vega, 1804. - [4] Bl., 103 S., XXX Bl.: Ill.; 8 Signatur: Mf s 068

1796 legte der berühmte Matador José Delgado in der Schrift 'Tauromaquia o artede torear á caballo y á pie' die Regeln seiner Kunst dar. Er warb damit für einedamals neue Form des Stierlaufs (corrida), die sich schließlich durchsetzte undnoch heute als 'fiesta nacional' begangen wird. Die 2. Auflage der Schrift (1804)wurde von einem Stierkampfbegeisterten überarbeitet und mit 30 handkoloriertenStichen versehen. 1957 illustrierte Pablo Picasso das klassische Werk.

[ CAMENA ] [ Frühe Ausgaben berühmter Werke ] [ Handschriften und Rarissima] [ Quellen zur Geschichte

Page 26: COLUMBUS, Christophorus (Cristovao COLOMBO, Christophe COLOMB) •  Epistola de insulis nuper inventis. Basel, 1494 (facsimile history source edition)

MATEO - editio theodoro-palatina online

http://www.uni-mannheim.de/mateo/start2.html[24/04/2012 18:47:11]

Mannheims und der Kurpfalz ] [Frauen des Humanismus]

[Zurück zur editio theodoro-palatina online-Homepage] [Nachricht an MATEO]