CHAPTER 15 MIKE & LARRY’S “ALL NIGHT” BIBLE DISCUSSION CHAPTER 15.
Chapter 15
-
Upload
mariam-talakhadze -
Category
Documents
-
view
113 -
download
6
description
Transcript of Chapter 15
■ am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
11.. ganixiloT, ra gavlenas axdens saerTaSoriso savaWro sistema, ekonomikuri, politikur-samarTlebrivi da
kulturuli garemo kompaniis saerTaSoriso marketingul gadawyvetilebebze; 22.. aRweroT saerTaSoriso
bazarze Sesvlis sami ZiriTadi midgoma; 33.. ganmartoT, rogor axorcielebs kompania Tavisi marketinguli
kompleqsis saerTaSoriso bazrebze morgebas; 44.. gansazRvroT saerTaSoriso marketinguli organizaciis sami
ZiriTadi forma.
globaluri bazari 15ggzzaammkkvvlleevvii || ideebis kvaldakval
amjerad, globalur marketings gadavavlebT Tvals. TiToeul TavSi mocemuli
iyo calkeuli globaluri Tema – Znelia, ipovo marketingis iseTi sfero,
romelic ar moicavs Tundac ramdenime saerTaSoriso sakiTxs. Cven
ganvixilavT mxolod imaT, romelTa winaSec kompaniebi sakuTari brendisaTvis
globaluri marketingis ganxorcielebisas aRmoCndebian. axal aTaswleulSi,
komunikaciebis, transportisa da teqnologiebis ganviTarebam msoflio sivrce
Zalze Seamcira. dRes, TiTqmis yvela firma, didi Tu mcire, saerTaSoriso
marketinguli problemebis winaSe dgas. am TavSi msoflio asparezze
gasvlisaTvis saWiro eqvs ZiriTad gadawyvetilebas ganvixilavT.
aba, SevudgeT! Cveni pirveli gaCerebaa Coca-Cola – amerikuli ualkoholo
sasmeli. Tumca, aris Tu ara igi mxolod amerikuli brendi? waikiTxeT da
naxeT, rogor uzrunvelyo globalur standartebsa da adgilobriv
pirobebTan adaptacias Soris sworma balansma Coca-Cola msoflioSi nomer
pirveli brendis adgiliT.
ra SeiZleba iyos Coca-Cola–ze ufro amerikuli? asea, ara? es brendi
iseTive amerikulia, rogorc beisboli an vaSlis namcxvari. Coke-ipirvelad, 1893 wels, atlantis afTiaqebSi gamoCnda, sadac misi erTi
boTli 5 centad iyideboda. mas Semdeg, kompaniis pirvelma prezidentma,
sazrianma biznesmenma asa kandlerma yvelaferi gaakeTa, raTa amerika
daerwmunebina, rom Coca-Cola marTlac `gamagrilebeli Sesveneba~ iyo. man
dabeWda kuponebi Coca-Cola-s pirveli dagemovnebis SesaTavazeblad, xolo
brendis distribuciiT dakavebuli afTiaqebi moamaraga Coca-Cola–s axla ukve
kargad cnobili wiTeli da TeTri logos mqone saaTebiT, kalendrebiT,
sasworebiTa da langrebiT. sasmeli swrafad iqca sruliad amerikul
fenomenad. 1885 wlisaTvis, kompaniam fabrikebi gaxsna CikagoSi, dalassa da
los-anjelesSi.
magram, Canafiqris Tanaxmad, Coca-Cola mxolod amerikuli brendi unda
yofiliyo. 1900 wels, man amerikis farglebs gareTac scada bedi. am qveynebis
siaSi iyo kuba, Ppuerto-riko da safrangeTi. 1920 wlisaTvis, Coca-Cola-s logos
yvelgan naxavdiT: ZaRlis marxilebiT dawyebuli – kanadaSi da koridas
arenebis kedlebiT damTavrebuli _ espaneTSi. meore msoflio omis dros ki,
brZolis velze jariskacebis mosamarageblad,Coca-Cola-m Camosasxmeli qarxnebi
evropasa da aziaSic aago.
wlebis ganmavlobaSi, Coca-Cola-s damajerebelma da nayofierma
reklamirebam brendi mTlianad amerikul sasmelad aqcia. amavdroulad,
sazRvrebs gareT warmoebulma Zlierma marketingulma kampaniam mas mTel
msoflioSi moutana popularoba. 1971 wels, kompaniam Seqmna legendaruli
516 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
satelevizio reklama _ `minda msoflios Coke-i vuyido~, sadac italiis erT-
erT gorakze TavSeyrili bavSvebi mRerian. amjerad, Coca-Cola-m yuradReba axalbazrebze gadaitana _ CineTze, indoeTsa da indoneziaze (sadac 2.4 miliardi
adamiani cxovrobs, rac msoflios mosaxleobis TiTqmis naxevaria), riTac
brendis globalur warmatebas dauWira mxari. dRes, Coca-Cola,erTmniSvnelovnad, msoflios yvelaze cnobili da aRiarebuli brendia.
Coca-Cola-s msoflio warmateba Sedegia ostaturi balansisa globalur
standartizaciasa da adgilobriv pirobebTan adaptaciiT brendis agebas
Soris. wlebis ganmavlobaSi, kompania Semdegi devizis (mantris) erTguli iyo:
`ifiqre globalurad, imoqmede lokalurad.~ Coca-Cola Tanxebs globalur
reklamaze guluxvad xarjavs (weliwadSi, daaxloebiT, 900 milion dollars),
raTa brends Seuqmnas yovlismomcveli pozicionireba im 200 qveyanaSi,
romelTac igi emsaxureba. amasTan, mkacrad standartizebulia Coke-is gemo daSefuTva. Coca-Cola-s, romelsac Tqven niu-ourkSi an filadelfiaSi dalevT,
zustad iseTive Sesaxedaoba da gemo aqvs, rogoric parizSi, hon-kongSi,
moskovSi, sidneisa Tu abu-dabiSi. erT-erTi sareklamo saagentos
aRmasrulebeli amtkicebs, rom `arsebobs sul ramdenime produqti, romelTac
globalur marketingze morgeba SeZles da erT-erTi maT Soris aris Coca-Cola.~ miuxedavad imisa, rom, erTis mxriv, Coke-is gemo da pozicionireba
SeTavsebadia mTel msoflioSi, meores mxriv, Coca-Cola-s marketingi mkacradadgilobrivia. kompania axorcielebs Tavisi brendisa da aromatis kompleqsis,
stimulirebis, fasebisa da distribuciis TiToeuli bazris adgilobriv wes-
Cveulebebsa da upiratesobebze morgebas. magaliTad, Coca-Cola-s mTavari
brendis garda, kompania awarmoebs daaxloebiT 300 sxvadasxva sasmel brends,
romlebic, specialurad, adgilobrivi momxmareblis gemovnebiTaa Seqmnili.
TurqeTSi igi msxlis aromatis mqone sasmels yidis, germaniaSi – Fanta-skenkris aromatiT, CineTSi – mwvane Cais Taflis aromatiT, kanadaSi – pitnis
Sprite-s, xolo belgiasa da niderlandebSi _ sportul sasmels saxelwodebiT
Aquarius.adgilobrivi pirobebis gaTvaliswinebasTan erTad, ufro farTo,
globaluri pozicionirebis farglebSi, Coca-Cola konkretuli qveynebis
bazrebisaTvis specialur reklamirebas iyenebs. magaliTad, CineTSi misi
saaxalwlo reklama gviCvenebs, sadResaswaulo seirnobis dros, Tavidan
fexebamde Coke-is wiTel qilebSi Semosil drakons. daskvna: `saukuneebis
ganmavlobaSi, wiTeli feri iRblisa da keTildReobis feri iyo. vin varT Cven,
rom win aRvudgeT uZveles sibrZnes?~ aSS-is Green TV-ze gaSvebuli axla ukve
klasikad qceuli Coke-is reklama _ `gulubryvilo jo~ (sadac fexburTis
daqanculi varskvlavi Tavisi axalgazrda, moxibluli Tayvanismcemlisgan
wvens uxalisod iRebs, Semdeg ki, mokrZalebul bavSvs Tavis naqsov Jakets
esvris) imave formatiT ramdenime qveyanaSi gaimeores. icvlebodnen mxolod
adgilobrivi varskvlavebi: samxreT amerikis reklamaSi argentineli
fexburTeli maradona iRebda monawileobas, aziaSi ki _ fexburTis
tailandeli varskvlavi niati.
Coke-ma, sul axlaxan, 2002 wlis msoflio safexburTo Tasis gaTamaSebis
mxardasaWerad, adgilobrivi reklama SeimuSava. mimdinare movlenebis Sesaxeb
adgilobriv SefasebaTa kvlevebze dayrdnobiT, reklamebi TiToeuli qveynis
SejibrebebTan dakavSirebul niuansebs moarges. italiuri reklama romis
mofusfuse bazars asaxavs. emociuri Turquli satelevizio reklama ki
gviCvenebs or bavSvs, romlebic mTel ankaraSi wiTeli da TeTri naTurebis
asxmebs amagreben, raTa qalaqi gundis ferebSi gaanaTon. `niderlandebSic ki,
romelmac am turnirSi gasvla ver SeZlo, msoflio Tasis mxardasaWeri
specialuri satelevizio reklama arsebobs, _ aRniSnavs globaluri
sareklamo analitikosi, _ reklamis mixedviT, holandieli varskvlavi ruud van
nistelroi mSvidad kreWs gazons maSin, rodesac iaponiasa da samxreT koreaSi
msoflio Cempionati mimdinareobs.~
indoeTSi Coca-Cola stimulirebis adgilobriv saSualebebs iyenebs,
aqtiurad muSaobs ra adgilobrivi imijis gasaumjobeseblad. igi iyo kriketSi
(yvelaze sayvareli sportis saxeoba indoeTSi) msoflio Tasis gaTamaSebis
oficialuri sponsori da man, Coke-is produqciis stimulirebisaTvis,
msaxiobebis nacvlad, kriketis indoeli fanebi gamoiyena. Coca-Cola-s
TTaavvii 1155 globaluri bazari 517
marketinguli saqmianoba efeqturia rogorc sacalo movaWreebis, ise misi
momxmareblebisTvisac. Coke-is aqtivobaTa erT-erTi Semfaseblis dakvirvebis
Tanaxmad, `kompanias iyenebs daaxloebiT 15000 sacalo movaWres,raTa gamofinos
yvelaferi, dawyebuli ukanaskneli qulerebiTa da macivrebiT, damTavrebuli
sareklamo CvenebebiT. axali myidvelebis mosaZieblad misi realizatorebi
kardakar dadian. gasul wels, mxolod axal deliSi kompaniis TanamSromlebma
Coke-isa da Fanta-s 100 000-ze meti ufaso boTli daariges.~
araferi ise kargad ar gamoxatavs standartizebuli globaluri brendis
agebasa da adgilobriv pirobebTan adaptacias Soris arsebuli balansis
SesaZleblobebs, rogorc Sprite-is sayovelTao zrda. misi reklama msoflios
axalgazrdobas mizanSi iRebs Semdegi fraziT _ `imiji araferia, wyurvili _
yvelaferi. daemorCile wyurvils.~ kampania umiznebs Tineijerebis meamboxe
sulsa da maT moTxovnilebebs pirovnebad Camoyalibebis procesSi. rogorc
Sprite-is brend-marketingis direqtori ambobs, `Sprite-is mniSvneloba da Cveni
interesebi, orive erTnairad globaluria. Tineijerebi migvaniSneben, rom
TiTqmis yvela bazarze, romelzec ki Cven SevediT, igi uaRresad
relevanturia.~ Tumca,rogorc yovelTvis,Coca-Cola Tavis gzavnilebs TiToeul
momxmarebelze agebs. magaliTad, CineTSi sareklamo kampania ufro rbili
xasiaTisaa. `CineTSi ver iqnebi ararelevanturi, mkveTri, radgan am
sazogadoebaSi es miuRebelia. yvelaferi Sesatyvisi unda iyos~, _ aRniSnavs
marketologi. gonivrulad mizanmimarTuli da Zlieri pozicionirebis
Sedegad, Sprite-is msoflio gayidvebma, kampaniis dawyebidan sam weliwadSi, 35
procents miaRwia da igi msoflios meoTxe ualkoholo brendad aqcia.
Tavisi saerTaSoriso marketinguli Zalisxmevis Sedegad, Coca-Colamsoflios ualkoholo bazris dominantia. kompaniis gayidvebis 70 procentze
meti sazRvargareTze modis. amerikis SeerTebul StatebSi Coca-Cola STambeWdav
44-procentian sabazro wils flobs maSin, rodesac Pepsi-ze mxolod 32
procenti modis. qveynis farglebs gareT misi da Pepsi-s gayidvebis
Tanafardoba iseTivea, rogorc 2.5-is 1-Tan da igi msoflioSi ualkoholo
sasmelebis eqvsi wamyvani brendidan oTxs flobs: Coca-cola, Diet Coke, Sprite da
Fanta. amrigad, Coca-Cola, marTlac rom msoflio brendia. ara aqvs mniSvneloba,
msoflios romel kuTxeSi imyofebiT, `survilis SemTxvevaSi,Coke-s xelis erTi
gawvdiT~ miiRebT. da mainc, msoflios sxvadasxva kuTxeSi mcxovrebi
myidvelisaTvis Coca-Cola-s Zalian pirovnuli mniSvneloba aqvs. Coca-ColaiseTive amerikulia, rogorc beisboli da vaSlis namcxvari; magram, igi iseTive
inglisuria, rogorc Big-Ben da SuadRis Cai; iseTive germanuli _ rogorc
ludi; iseTive iaponuri _ rogorc sumo da suSi; iseTive Cinuri _ rogorc
ping-pongi da didi kedeli. msoflios 200-ze met qveyanaSi momxmarebeli Coke-ssakuTar sasmelad Tvlis. espaneTSi mas RvinoSi ureven, italiaSi, saWmelTan
erTad, Rvinis an kapuCinos nacvlad miirTmeven, CineTSi ki Coke-iT,
gansakuTrebul samTavrobo Sexvedrebze, stumrebs umaspinZldebian.
kompaniis veb-gverdze naTqvamia: `Cveni adgilobrivi strategia saSualebas
gvaZlevs, mTel msoflioSi movusminoT yvelas, visac sasmelis daleva surs,
rac gemovnebisa da SesaZleblobebis mTlian speqtrs moicavs. is, rasac xalxi
sasmelisgan moiTxovs, aris anarekli imisa, Tu vin arian isini, sad cxovroben,
rogor muSaoben, TamaSoben, isveneben Tu erTobian. ara aqvs mniSvneloba, Tu vin
xarT Tqven: studenti amerikis SeerTebul StatebSi, romelsac siamovnebas
gamagrilebeli Coca-Cola aniWebs Tu qalbatoni italiaSi, romelic svams Cais;
bavSvi peruSi, romelic iTxovs wvens, Tu wyvili koreaSi, romelic, erTad
sirbilis Semdeg, boTlis wyals yidulobs. Cven TqvenTvis varT,… es aris mTel
msoflioSi miliardobiT megobris gaCenis gansakuTrebuli saSualeba da Cven
amas arasdros daviviwyebT.~1
warsulSi, aSS-is kompaniebi saerTaSoriso vaWrobas nakleb yuradRebas
uTmobdnen. eqsportiorebisgan damatebiTi gayidvebis miReba ukve karg Sedegad
iTvleboda. maT bazris umetesi wili samSobloSi hqondaT, rac uamrav
xelsayrel pirobas gulisxmobda. saSinao bazari ufro usafrTxoc iyo.
menejerebs ar sWirdebodaT sxva enebis Seswavla, ucnaur da cvalebad
■ bevrma amerikulma kompaniam msoflio sakuTar bazrad aqcia.
valutasTan Segueba, politikur da samarTlebliv gaurkvevlobasTan dapiris-
pireba an TavianTi produqtis sxvadasxva momxmareblis moTxovnilebebsa da
molodinze morgeba. Tumca, dReisaTvis mdgomareoba bevrad gansxvavebulia.
■❚ gglloobbaalluurrii bbaazzaarrii XXXXII ssaauukkuunneeSSii
ufro swrafi da qmediTi komunikaciebis, satransporto saSualebebisa da
finansuri nakadebis gamoCenasTan erTad, msoflio, SeiZleba iTqvas, swrafad
ikumSeba drosa da sivrceSi. erT qveyanaSi warmoebuli produqcia _ Gucci-ssafuleebi, Sony-s eleqtronuli saqoneli, McDolad’s-is hamburgerebi, iaponurisuSi,gernmanuli BMW – sxva qveynebSic didi moTxovniT sargeblobs da iwvevs
arnaxul enTuziazms. sulac ar gagvikvirdeba, Tu italiur kostiumSi
gamowyobili germaneli biznesmeni inglisel megobars iaponur restoranSi
Sexvdeba, saxlSi dabrunebis Semdeg ki rusul arays miirTmevs da West Wing-istelevizoris yurebiT gaerToba.
saerTaSoriso vaWroba mkveTr aRmavlobas ganicdis. 1969 wlidan
moyolebuli, msoflios 14 umdidres qveyanaSi mravalerovnuli korporaciebis
raodenoba TiTqmis gasammagda da 7000-dan 24 000-s miaRwia. dRes, saqonlisa da
momsaxurebis importi, mTel msoflioSi, mTliani saSinao produqtis (GDP) 24procents iTvlis, rac 40 wlis win arsebul maCvenebels 2-jer aRemateba.
amJamad, saerTaSoriso vaWroba aSS-is GDP-is meoTxeds Seadgens; 1996-2006
wlebSi ki mosalodnelia aSS-is eqsportis 51 procentiT gazrda. dRes,
msoflio vaWroba msoflio GDP-is 29 procents iTvlis; amasTanave, 1990 wlis
Semdeg, aRiniSneba 10-procentiani zrda.2
aSS-s bevri kompania saerTaSoriso marketingSi xangrZlivi warmatebiT
sargeblobs: Coca-Cola, McDonald’s, IBM, Xerox, Gillette, Colgate, General Electric, Caterpillar,Ford, Kodak, 3M, Boeing, Motorola da aTobiT sxva firma, romlebmac msoflio
sakuTar bazrad aqcies. bevri iseTi saxeli ki, rogoric aris Sony, Toyota, Nestle,Norelco, Nokia, BMW, Panasonic da Prudential, amerikis SeerTebul StatebSi yofiT
sityvebad iqca. araerT produqciasa da momsaxurebas, romlebic TiTqos
amerikulia, sinamdvileSi, ucxouri kompaniebi floben da awarmoeben.
sakmarisia davasaxeloT sul ramdenime maTgani: Bantam-is wignebi, Baskin-Robins-is nayini, GE-isa da RCA-is televizorebi, Carnation-is rZe, Pillsbury-is kvebis
produqtebi, Universal Studios-i da Motel 66-i. `mTliani industriis ori mesamedi an
518 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
TTaavvii 1155 globaluri bazari 519
gglloobbaalluurrii ffiirrmmaa
(Global firm)firma, romelic, er-
Tze met qveyanaSi
muSaobis Sedegad,
iRebs kvlevisa da
ganviTarebis, warmoe-
bis, marketingul da
finansur upirateso-
bas, xarjebisa da re-
putaciis mxriv, rac
mxolod qveynis Sig-
niT moqmedi konku-
rentebisaTvis miuwv-
domelia.
ukve axorcielebs globalur saqmianobas, an am procesSia CarTuli,_ aRniSnavs
erT-erTi analitikosi, _ Michelin-i, qalebis qudebis frangi mwarmoebeli, dRes,
Tavisi Semosavlis 35 procents amerikis SeerTebuli Statebidan iRebs maSin,
rodesac Johnson & Johnson-is biznesis 43 procenti sazRvargareT xorcieldeba...
msoflio, es aris yvela menejeris Tvalsawieri~.3
sadReisod, sakmaod Zlierdeba globaluri konkurencia. ucxouri firmebi
agresiulad farTovdebian axal saerTaSoriso bazrebze da saSinao bazaric
ukve aRar gamoirCeva gansakuTrebulad mdidari SesaZlobebiT. dRes, ucxouri
konkurenciisgan mxolod ramdenime industria aris daculi. miuxedavad imisa,
rom, proteqcionizmis meSveobiT, zogierT kompanias aqvs ucxouri eqsportis
nakadebis SeCerebis survili, grZelvadian perspeqtivaSi, es mxolod cxovrebis
fass gazrdis da daicavs araefeqtur adgilobriv firmebs. konkurenciis
gawevis ukeTesi gza kompaniebisaTvis aris qveynis SigniT produqtis mudmiv
gaumjobesebasa da ucxour bazrebze maT gafarToebaze zrunva.
Tu kompaniebi daayovneben internacionalizaciisaken swrafvas, isini
riskis winaSe daayeneben dasavleT da aRmosavleT evropis, wynari okeanis
auzisa da sxva mniSvnelovan bazrebze SeRwevas. firmebma, romlebic,
usafrTxoebis mizniT, qveynis SigniT darCenas amjobineben, SesaZloa dakargon
ara marto sxva bazrebze Sesvlis Sansi, aramed TviT saSinao bazaric.
adgilobriv kompaniebs, romlebic arasodes fiqroben ucxour konkurentebze,
ukana planze gadanacvlebis saSiSroeba emuqrebaT.
samwuxarod, kompaniebis mxridan sazRvargareT gasvlis moTxovnilebis
zrdasTan erTad, izrdeba riskis faqtoric. kompaniebi, romlebic globalur
biznesze fiqroben, ramdenime mniSvnelovan problemas awydebian. bevr qveyanaSi
umuSevrobam da inflaciam valutisa da mTavrobis gansakuTrebuli
arastabiluroba gamoiwvia, rac, Tavis mxriv, zRudavs vaWrobas, xolo ucxour
firmebs riskis winaSe ayenebs. importiorebs adgilobrivi mTavroba garkveul
regulirebas uwevs: Tanamflobelebad adgilobrivi partniorebis yolis
moTxovna, adgilobrivi moqalaqeebis dasaqmebis piroba, qveynidan miRebuli
SesaZlo mogebis SezRudva. ufro metic, sakuTari industriis dasacavad
ucxour firmebs xSirad maRal tarifebsa da savaWro barierebs uweseben. da
bolos, sul ufro mwvavdeba korufciis problema –aris qveynebi, sadac
oficialuri pirebi ucxour kompaniebs prioritets aniWeben ara saukeTeso
SeTavazebebis, aramed saukeTeso qrTamis gamo.
da mainc, globalur industriaSi dasaqmebul kompaniebs sxva arCevani ar
gaaCniaT – maT TavianTi operaciebis internacionalizacia unda moaxdinon.
globaluri industriis SemTxvevaSi, anu mocemul adgilobriv da nacionalur
bazrebze, firmebis globalur poziciebs maTi konkurentuli poziciebi
ganapirobebs. gglloobbaalluurriiaa ffiirrmmaa,, romelic, erTze met qveyanaSi muSaobis
Sedegad, iRebs marketingul, warmoebis, kvlevis, ganviTarebisa da finansur
upiratesobas, rac mxolod qveynis SigniT moqmedi konkurentebisaTvis
miuwvdomelia.
globaluri kompaniis gadmosaxedidan msoflio erT bazrad aRiqmeba. igi
minimumamde amcirebs nacionaluri sazRvrebis mniSvnelobas da aviTarebs zena-
cionalur brendebs. igi zrdis kapitals, moipovebs masalebsa da komponentebs,
awarmoebs Tavis saqonelsa da marTavs marketings iq, sadac amis keTeba
saukeTesod SeiZleba. magaliTad, Ford-is `msoflio satvirTo manqanis~ kabinas
evropaSi amzadeben, Zaras ki _ CrdiloeT amerikaSi; igi braziliaSia awyobili,
gasayidad ki misi eqsporti aSS-Si xorcieldeba. Otis Elevator-i Tavisi liftebis
karebis sistemebs safrangeTidan iRebs, zogierTi meqanizmebis nawilebs _
espaneTidan, eleqtronikas _ germaniidan, xolo specialur eleqtroZravebs _
iaponiidan. SeerTebul StatebSi igi mxolod sistemebs awyobs. amrigad, glob-
aluri firmis upiratesoba msoflio bazarze misi saqmianobis dagegmvas, eqs-
pluataciasa da koordinacias emyareba.
es imas ar niSnavs, rom, warmatebis misaRwevad, patara da saSualo firmebma
aTeulobiT qveyanaSi unda imuSaon. aseT firmebs SeuZliaT globaluri
niSebis praqtikaSi gamoiyeneba. magram msoflio sul ufro pataravdeba da
globalur industriaSi momuSave yvela kompaniam, didi iqneba igi Tu mcire,
unda Camoayalibos da Seafasos msoflio bazarze sakuTari pozicia.
swrafi globalizaciis Tanaxmad, yvela kompaniam pasuxi unda gasces
ramodenime ZiriTad kiTxvas: rogori sabazro pozicia unda movsinjoT Cvens
qveyanaSi, Cvens ekonomikur regionsa da mTels msoflioSi? vin iqnebian Cveni
globaluri konkurentebi da ra strategiebi da resursebi gaaCniaT maT? sad
SegviZlia Cveni produqciis warmoeba an resursebis momaregeba? ra strate-
giuli aliansebi unda SevqmnaT sxva firmebTan msoflioSi?
rogorc naCvenebia suraTze 15.1, saerTaSoriso marketingis pirobebSi, kom-
pania eqvsi ZiriTadi gadawyvetilebis winaSe dgeba. am TavSi Cven detalurad
ganvixilavT TiToeul maTgans.
■❚ gglloobbaalluurrii mmaarrkkeettiinngguullii ggaarreemmooss mmiimmooxxiillvvaa
saerTaSoriso bazarze moqmedebebis dawyebis Sesaxeb gadawyvetilebis
miRebamde, kompaniam safuZvlianad unda Seiswavlos saerTaSoriso mar-
ketinguli garemo. ukanaskneli ori aTwleulis ganmavlobaSi, am garemom sak-
mao cvlilebebi ganicada rogorc axali SesaZleblobebis, ise axali proble-
mebis TvalsazrisiT. msoflio ekonomikaSi sul ufro aqtualuri xdeba
globalizaciis procesi. dasavleT da aRmosavleT evropaSi, CineTSi,
atlantikis okeanis qveynebSi, ruseTsa da sxva adgilebSi mimzidveli bazrebis
gaxsnasTan erTad, swrafad gaizarda msoflio vaWroba da investiciebi. mom-
ravlda globaluri brendebi _ saavtomobilo industriaSi, sakveb
produqtebSi, tansacmelSi, samomxmareblo eleqtronikaSi, kompiuterul
teqnikaSi, programebsa da bevr sxva kategoriaSi. mniSvnelovnad gaizarda
globaluri kompaniebis ricxvi.
ssaaeerrTTaaSSoorriissoo ssaavvaaWWrroo ssiisstteemmaa
aSS-s kompaniam, romelsac Tvali sazRvargareTze uWiravs, saqmianoba
saerTaSoriso savaWro sistemis aRqmiT unda daiwyos. gayidvebis sxva qveynebSi
ganxorcielebisas aSS-s firmebi sxvadasxva savaWro SezRudvas awydebian. yve-
laze xSirad, es aris ttaarriiffeebbii anu garkveul importirebul produqciaze
mTavrobis mier dawesebuli gadasaxadi. tarifis dawesebis mizezi SeiZleba
iyos Semosavlebis gazrda an adgilobrivi firmebis dacva. eqsportiori
SesaZloa waawydes qqvvoottaass, anu mimRebi qveynis mier gansazRvruli kategoriis
produqtis importze dawesebul raodenobriv SezRudvas. qvotis mizania
sagareo valutis SenarCuneba da adgilobrivi industriisa da dasaqmebis
dacva. rac Seexeba eemmbbaarrggooss an boikots, igi garkveuli produqciis imports
mTlianad krZalavs da qvotis yvelaze Zlieri formaa.
firmebi SesaZloa aRmoCndnen vvaalluuttiiss ggaaccvvlliiss kkoonnttrroolliiss winaSe,
rodesac saxelmwifo zRudavs sxva qveynebTan ucxouri valutis gacvlis
moculobasa da savaluto kurss. agreTve, maT winaSe SesaZloa Tavi iCinon
aarraassaattaarriiffoo ssaavvaaWWrroo bbaarriieerreebbmmaacc,, rogoricaa zegavlena ucxouri kompaniis
mier SeTavazebul fasebze an produqciaze iseTi standartebisa Tu sxva
normebis dawesebiT, romlebic ewinaaRmdegeba ucxouri kompaniis produqtebis
maxasiaTeblebs.
erT-erTi yvelaze gonivruli gza, romlis saSualebiT iaponiam
Tavis saSinao bazarze ar SeuSva ucxoeli mwarmoeblebi,
`uunniikkaalluurroobbiiss~~ SenarCuneba iyo. iaponelebs gansxvavebuli kani aqvT,
amtkicebs mTavroba, amitom ucxouri kosmetikis mwarmoebelma
kompaniebma, TavianTi produqciis iaponiaSi Setanamde, kargad unda
520 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
ssuurraaTTii 1155..11
ZiriTadi saerTaSo-
riso marketinguli
gadawyvetilebebi
ttaarriiffii (Tariff)garkveul importire-
bul produqciaze
mTavrobis mier dawe-
sebuli gadasaxadi.
tarifis dawesebis
mizezi SeiZleba
iyos Semosavlebis
gazrda an adgilob-
rivi firmebis dacva.
qqvvoottaa (Quota)mimRebi qveynis mier
gansazRvruli kate-
goriis saqonlis im-
portze dawesebuli
raodenobrivi Sez-
Rudva, sagareo valu-
tis SenarCunebisa da
adgilobrivi indus-
triisa da dasaqmebis
dacvis mizniT.
eemmbbaarrggoo (Embargo)garkveuli produq-
ciis importis
akrZalva.
vvaalluuttiiss ggaaccvvlliiss
kkoonnttrroollii (Exchangecontrols)saxelmwifos mier
sxva qveynebTan ucx-
ouri valutis gacv-
lis moculobasa da
mis gacvliT kursze
dawesebuli limitebi.
aarraassaattaarriiffoo
ssaavvaaWWrroo bbaarriieerreebbii
(Nontariff trade barriers)arasavaluto bari-
erebi ucxouri pro-
duqciisaTvis, rogo-
ricaa zegavlena uc-
xouri kompaniis mier
SeTavazebul faseb-
ze an produqciaze
iseTi standartebis
dawesebiT, romlebic
gansxvavdeba ucxou-
ri kompaniis produq-
tebis maxasiaTeble-
bisgan.
TTaavvii 1155 globaluri bazari 521
Seamowmon igi. iaponelebi acxadeben, rom maT patara kuWi aqvT da
mxolod mikanis (adgilobrivi mandarini) Wama SeuZliaT, amitom
amerikuli forToxlis importi SezRudulia. amjerad ki, iaponelebi
yvelaze originalur arguments gvTavazoben: maTTan sxvanairi
Tovlia, amitom sacigurao aRWurvilobac gansxvavebuli unda iyos.4
amavdroulad, qveynebs Soris vaWrobis ganviTarebas garkveuli Zalebi
uwyobs xels. amis magaliTebia tarifebisa da vaWrobis (GATT) Sesaxeb
arsebuli sayovelTao SeTanxmeba da Tavisufali regionaluri vaWrobis sxva
SeTanxmebebi.
mmssoofflliioo ssaavvaaWWrroo oorrggaanniizzaacciiaa ddaa GATT. tarifebisa da vaWrobis sayovelTao
SeTanxmeba ((GATT), romelic 56 wels iTvlis, miRebuli iyo tarifebisa da sxva
saerTaSoriso savaWro barierebis Sesamcireblad, msoflio vaWrobis
stimulirebisaTvis. daarsebidan, anu 1948 wlidan, GATT-is wevrma qveynebma(amJamad 148 qveyana) molaparakebebis rva raundi Caatares, raTa xelaxla
SeefasebinaT savaWro barierebi da daedginaT saerTaSoriso vaWrobis axali
wesebi. molaparakebaTa pirveli Svidi raundis Sedegad, warmoebuli saqonlis
saSualo tarifebi, msoflio masStabiT, 45 procentidan, sul raRac 5
procentamde Semcirda.5
aRsaniSnavia,rom urugvais raundis saxeliT cnobili GATT-is molaparakebaTa
cikli Svidi weli gaWianurda da 1993 wels dasrulda. SeTanxmebam globaluri
vaWrobis zrdis grZelvadiani stimulireba moaxdina, amdenad, urugvais raundis
mier motanili sargebeli didi xnis ganmavlobaSi iqneba aRsaniSnavi. am raundis
Sedegad, 30 procentiT Semcirda danarCeni msoflio sasaqonlo tarifebi, ramac
globaluri vaWroba 10 procentiT gazarda, anu, 2002 wlisaTvis, es maCvenebeli 270
miliard dolars gautolda. axalma SeTanxmebam gaafarTova GATT-is moqmedebisareali; man sasoflo-sameurneo produqcia da momsaxurebis farTo speqtri
moicva, agreTve, gaaZliera saavtoro uflebebis, patentebis, savaWro niSnebisa da
sxva inteleqtualuri sakuTrebis saerTaSoriso dacva.6
savaWro barierebis Semcirebisa da saerTaSoriso savaWro standartebis
dawesebasTan erTad, urugvais turma, GATT-is kanonebis gasaZliereblad,
msoflio savaWro organizacia (WTO) Seqmna. WTO-s erT-erTi upirvelesi
amocanaa molaparakebebis warmoeba
servisis sferoSi vaWrobis Sesaxeb
SeTanxmebis Taobaze, rac ukavSir-
deba msoflio vaWrobas sabanko,
sadazRvevo da fasiani qaRaldebiT
momsaxurebis segmentebze. zogadad,
WTO moqmedebs, rogorc organi-
zacia `qolga~, romelic Tvalyurs
adevnebs GATT-s _ sayovelTao
SeTanxmebas vaWrobasa da momsaxu-
rebebze, aseve xelSekrulebebs,
romlebic marTaven inteleqtualur
sakuTrebas. amasTan, WTO warmoad-gens mediators globalur deba-
tebSi da awesebs savaWro sanqciebs.
es upiratesobani adrindel GATT-sar gaaCnda. 2001 wlis dasasruls,
dohaSi (katari) GATT-is molapara-
kebebis axali raundi DOHA daiwyo,
romelic 2005 wlis ianvarSi das-
rulda.7
TTaavviissuuffaallii rreeggiioonnaalluurrii ssaavvaaWWrroo
zzoonneebbii.. garkveulma qveynebma Tavi-
sufali ssaavvaaWWrroo zzoonneebbii da eekkoonnoommii--
kkuurrii ggaaeerrTTiiaanneebbeebbii Camoayalibes,
■ WTO da GATT: tarifebisa da vaWrobis sayovelTao SeTanxmeba (GATT), tar-ifebisa da sxva saerTaSoriso savaWro barierebis SemcirebiT, msoflio vaW-
robas uwyobs xels. WTO-m, romelic zedamxedvelobs GATT-s, 2001 wlis dasa-
sruls, dohaSi (katari) molaparakebebis axali raundi daiwyo.
eekkoonnoommiikkuurrii ggaaeerr--
TTiiaanneebbeebbii (Economiccommunity)qveynebis gaerTiane-
ba, romlis mizania
saerTaSoriso vaW-
robis regulirebi-
saTvis erTiani wese-
bis Seqmna.
romelTa mizans, saerTaSoriso vaWrobis regulirebisaTvis, erTiani wesebis
Seqmna warmoadgens. erT-erTi aseTi gaerTianebaa `saerTo bazrad~ wodebuli
evrogaerTianeba (EU), romelic 1957 wels Camoyalibda. misi mizani iyo,
arsebuli barierebis Semcirebis gziT, wevr qveynebs Soris produqciis,
momsaxurebis, finansebisa da muSa xelis Tavisufali gadaadgilebis
uzrunvelyofa. agreTve, arawevr qveynebTan savaWro politikis ganviTarebiT,
erTiani evropuli bazris Seqmna. dRes, EU warmoadgens msoflios erT-erT
umsxviles ganuyofel bazars. 2004 wlamde, igi 15 wevr qveyanasa da 375 milionze
met momxmarebels aerTianebda da msoflio eqsportis 20 procents iTvlida.
2004 wlis Semdeg, mas aRmosavleT da samxreT evropis 10 axali wevri qveyana
daemata. momaval aTwleulSi, ufro meti evropuli qveyana miiRebs masSi
Sesvlis uflebas da EU-Si SesaZloa 28 qveyanam da 481 milionma adamianma
moiyaros Tavi.8
SeerTebul Statebsa da sxva
araevropul firmebs evrogaerTia-
neba uzarmazar savaWro SesaZleb-
lobebs sTavazobs. Tumca, igi gar-
kveul safrTxesac Seicavs.
gaerTianebis zrdasTan erTad,
izrdeba evropuli firmebis sidide
da konkurentunarianoba. Tumca, ev-
ropaSi arsebulma ufro dabalma
savaWro barierebma gareTa kedlebi
SesaZloa kidev ufro ganamtkicos.
zogierTi damkvirveblis warmodge-
niT, `evropis cixesimagre~ keTil-
ganwyobilia evrogaerTianebis qvey-
nebisadmi, magram igi gareSe
moTamaSeebs uqmnis iseT dabrko-
lebebs, rogoric aris xisti saim-
porto kvota, adgilobrivi speci-
fikuri moTxovnebi da sxva
arasatarifo barierebi.
evropis gaerTianebis procesi
sakmaod nela mimdinareobs – bevri
eWvobs, rom igi verasodes miaRwevs
srul unifikacias. Tumca, 1999 wlis
pirvel ianvars, eevvrrooss saerTo
valutad aRiarebiT, 15 wevri qvey-
nidan 11-ma gaerTianebisaken mniSvnelovani nabiji gadadga. 2001 wels,
saberZneTi gaxda me-12 qveyana, romelmac evro miiRo. 2002 wlis 1 ianvari aris
TariRi, rodesac qveynebis erovnuli valutebi, TandaTan, amoRebul iqna
xmarebidan da evro erTaderT valutad iqca. evros miReba evropaSi biznesis
warmoebisas valutasTan dakavSirebul risks bevrad amcirebs, rac susti
valutis mqone wevri qveynebis bazrebs ufro mimzidvels xdis. amasTan erTad,
evros zonis qveynebi imedovneben, rom, valutis gacvlasTan dakavSirebuli
dabrkolebebis moSliT, ganviTardeba sasazRvro vaWroba da wina planze
wamoiwevs qveynebs Soris faswarmoqmnisa da marketingis mixedviT arsebuli
sxvaoba.9
marketinguli TvalsazrisiT, evros standartul valutad miRebac ki, anu
ekonomikuri gaerTianebis Seqmna, ver uzrunvelyofs erTgvarovani bazris
Camoyalibebas. naklebad dasajerebelia, rom EU odesme oriaTaswlian
tradicias daarRvevs da `evropis gaerTianebuli Statebi~ gaxdeba. erT-erTi
damkvirvebeli aseT kiTxvas svams: `SeuZlia Tu ara evrogaerTianebas,romelic,
sul mcire, 12 enaze laparakobs, da romelsac 2 aTeuli sxvadasxva kultura
gaaCnia, efeqturad Serwyma da muSaoba, rogorc mTlian erTeuls?~ miuxedavad
imisa, rom SesaZlebelia politikuri da ekonomikuri sazRvrebis rRveva, mainc
SenarCundeba socialuri da ekonomikuri gansxvavebebi; evropaSi kompaniebis
marketingi ki adgilobrivi kanonebis saxifaTo erTobliobis winaSe
aRmoCndeba. da mainc, am nawilobrivi warmatebiT, evropuli gaerTianeba evropas
522 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
■ ekonomikuri gaerTianeba: evrogaerTianeba msoflios erT-erT udides ganu-
yofel bazars warmoadgens. 2004 wlisTvis, igi 15 wevr qveyanas da 375 milionze
met momxmarebels aerTianebda da msoflio eqsportis 20 procents iTvlida.
TTaavvii 1155 globaluri bazari 523
ufro efeqtur da konkurentul, globalur, saimedo Zalad aqcevs.10
CrdiloeT amerikaSi amerikis SeerTebulma Statebma da kanadam savaWro
barierebi 1989 wels gaauqmes. 1994 wlis ianvarSi, CrdiloeT amerikis
Tavisufali vaWrobis SeTanxmebis Tanaxmad (NAFTA), SeerTebul Statebs,
meqsikasa da kanadas Soris Tavisufali vaWrobis zona Camoyalibda.
SeTanxmebam Seqmna erTiani bazari 360 milionze meti adamianiT, romlebic
awarmoeben da iyeneben 6.7 trilioni dolaris Rirebulebis saqonelsa da
momsaxurebas. NAFTA, dasaxuli gegmebis sarealizacio 15-wlian periodSi,
gaauqmebs am sam qveyanas Soris arsebul yvela savaWro bariersa da
sainvesticio SezRudvas.
amrigad, SeTanxmebam qveynebs Soris vaWrobis ayvavebas Seuwyo xeli.
yoveldRe,SeerTebul Statebsa da mis udides savaWro partnior kanadas Soris
1 miliardi dolaris Rirebulebis momsaxurebisa da saqonlis urTierTgacvla
mimdinareobs. 1998 wels, meqsikam ukan Camoitova iaponia da amerikis meore
umsxvilesi partniori gaxda. 1993 wlidan, mas Semdeg, rac am SeTanxebas xeli
moewera, sasaqonlo vaWroba meqsikasa da aSS-s Soris gasammagda da dReisaTvis
232 miliard dolars gadaaWarba. NAFTA-s aseTma aSkara warmatebam amerikis
Tavisufali vaWrobis zonis Camoyalibebis sakiTxi daayena (FTAA). esuzarmazari savaWro zona 34 qveynisagan iqneba Semdgari, beringis srutidan
hornis koncxamde, 800 milioni mosaxliT, 13 trilion dolarze meti mTliani
Sida produqtiTa da 3.4 trilion dolarze meti wliuri msoflio vaWrobiT.11
Tavisufali vaWrobis zonebi, aseve, Camoyalibda centralur da samxreT
amerikaSi. magaliTad, MERCOSUR-i, dRes, 6 wevr qveyanas akavSirebs. maT Soris
sruluflebiani wevrebi arian argentina, brazilia, paragvai da urugvai;
asocirebuli wevrebi ki _ Cile da Bbolivia. 200 milionze meti mosaxliTa da
1 trilion dolarze meti mTliani wliuri SemosavliT,es qveynebi,NAFTA-sa daevrogaerTianebis Semdeg,udides savaWro gaerTianebas qmnian. saubaria EU-sa daMERCOSUR-s Soris Tavisufali savaWro SeTanxmebebis Seqmnaze, MERCOSUR-iswevri qveynebi ki saerTo valutis _ mmeekkrrooss _ miRebis sakiTs ganixilaven.12
miuxedvad imisa, rom Tavisufali savaWro zonebis Seqmnis ukanasknel
tendenciebs didi emociebi da axali sabazro SesaZleblobebi moyva, igi
garkveul dabrkolebebsac gulisxmobs. magaliTad, SeerTebul StatebSi
profesiuli gaerTianebebi SiSoben,rom,NAFTA-s gamoCeniT,samrewvelo samuSao
adgilebi, masobrivad, meqsikaSi gadainacvlebs, sadac anazRaureba bevrad
dabalia. garemos damcvelebi ki varaudoben, rom kompaniebi, romlebic cudad
arian ganwyobilni aSS-is garemos dacvis saagentos mkacri wesebis mimarT,
meqsikaSi gadaadgildebian, sadac kanonmdebloba, garemos dabinZurebis
TvalsazrisiT, ufro loialuria.
TiToeul qveyanas unikaluri SesaZleblobebi da maxasiaTeblebi gaaCnia
da saWiroa maTi gaTvaliswineba. qveynis mzadyofna sxvadasxva produqciis
warmoeba-moxmarebisa da momsaxurebisaTvis, agreTve, misi, rogorc ucxouri
bazris, mimzidveloba damokidebulia ekonomikur, politikur-samarTlebriv da
kulturul garemoze.
eekkoonnoommiikkuurrii ggaarreemmoo
saerTaSoriso marketologebma TiToeuli qveynis ekonomika unda Seiswavlon.
qveynis,rogorc bazris, mimzidvelobas ori ekonomikuri faqtori gansazRvravs:
qveynis industriuli struqtura da misi Semosavlis ganawileba.
qveynis industriuli struqtura gansazRvravs moTxovnilebebs mis
produqciasa da momsaxurebebze, Semosavalebisa da dasaqmebis doneebs.
arsebobs ekonomikuri struqturis oTxi tipi:
■ saarsebo ekonomika: saarsebo ekonomikis pirobebSi, xalxis didi umravle-
soba martivi soflis meurneobiTaa dakavebuli; isini sakuTari nawarmis ume-
tesobas moixmaren, darCenil produqcias ki martiv saqonelsa da momsaxure-
bebze cvlian. isini mcire sabazro SesaZleblobebs gvTavazoben.
■ nedleulis eqsportis ekonomika: es ekonomika mdidaria erTi an ramdenime
bunebrivi resursiT, magram mwiria sxva SesaZleblobebis mxriv. maTi
Semosavlis umetesoba am resursebis eqsportidan miiReba. amis magaliTebia
Cile (spilenZi da kala),zairi (spilenZi, kobalti da yava) da saudis arabeTi
(navTobi). es qveynebi kargi bazrebia didi danadgarebis, iaraRebis, sxvadasxva
resursebisa da mZime satransporto saSualebebisaTvis. agreTve, im Sem-
TxvevaSi, Tu qveyanaSi bevri ucxoeli mosaxlea da arsebobs SeZlebuli
maRali klasi, es qveynebi kargi bazrebia fufunebis sagnebisTvisac.
■ industrializaciis procesSi myofi ekonomika: am tipis ekonomikis
SemTxvevaSi, warmoebis sfero qveynis ekonomikis 10-20 procents Seadgens.
amis magaliTebia egvipte, filipinebi, indoeTi, brazilia da a.S. warmoebis
zrdasTan erTad, qveyana saWiroebs safeiqro nedleulis, liTonisa da mZime
manqana-danadgarebis sul ufro met imports; Sesabamisad, mza qsovilebis,
saqaRalde produqciisa da avtomobilebis nakleb imports. rogorc wesi,
industrializacia qmnis axal mdidar klass da patara, magram mzard,
saSualo klass, romelTac gaaCniaT moTxovna axali tipis importirebul
saqonelze.
■ industriuli ekonomika: industriuli ekonomika aris warmoebuli saqon-
lisa da sainvesticio fondebis mTvari eqsportiori. aseTi qveynebi
erTmaneTSi yidian saqonels, agreTve, axorcieleben maT eqsports sxva tipis
ekonomikis qveynebSi, nedleulis an saqonlis naxevarfabrikatebis misaRebad.
industriul qveynebs sxvadasxva samewarmeo saqmianoba da udidesi saSualo
klasi mdidar bazrebad aqcevs nebismieri saxis saqonlisaTvis.
meore ekonomikuri faqtori aris qveynis Semosavlis ganawileba
(distribucia). saarsebo ekonomikis mqone qveynebSi, ZiriTadad, Zalian dabali
Semosavlis mqone ojaxebi cxovroben. amis sapirispirod, industrializebuli
qveynebi Sedgebian dabali, saSualo da maRali Semosavlis mqone ojaxebisgan.
sxva qveynebSi SesaZloa arsebobdnen Zalian dabali an Zalian maRali
Semosavlis mqone ojaxebi. Tumca, xSir SemTxvevaSi,ufro Raribi qveynebisaTvis
damaxasiaTebelia patara, magram maRali Semosavlis mqone, samomxmareblo
segmenti. dabali Semosavlisa da ganviTarebadi ekonomikis pirobebSic ki,
xalxma SesaZloa moiZios im produqciis yidvis gzebi, romelic maTTvis
mniSvnelovania.
magaliTad, filosofiis profesori nina gladziuki bevrs
fiqrobs, sanam Tavis Znelad mopovebul zlotebs brwyinvale
polonur tansacmelSi daxarjavs. magram, igi mainc xarjavs.
miuxedavad imisa, rom 41 wlis
gladziuki, or akademiur
samsaxurSi, TveSi mxolod 500
dolars gamoimuSavebs, mas
sayidlebze siaruli uyvars:
es cvlis misi cxovrebis
stils,romelic,wlebis win, mas
komunizmma CamoarTva. gasul
wlebSi, man, varSavis kabaTis
tyis maxloblad, popularul
raionSi, axali bina avejiT
moiwyo; SeiZina sazRvargareT
warmoebuli silamazis pro-
duqcia da, universitetis mier
dafinansebul seminarze das-
wrebamde, dasvenebis dReebi
parizSi gaatara... aseTia cen-
traluri evropis momxmareb-
lebis swrafad mzardi klasi,
dawyebuli gladziukis ,,TeT-
rsayeloiani~ muSakebiT da
damTavrebuli budapeStis fab-
rikis muSebiTa Tu praRis
axalgazrda hipi profesio-
nalebiT. ekonomikuri zrdis
Sedegad, izrdeba Semosavlebi
524 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
■ ganviTarebadi ekonomika: centralur evropaSi kompaniebi emsaxurebian myidve-
lebis axal klass,romelic karg cxovrebaze ocnebobs da yidvaze morgebul
Cvevebs eufleba; romelsac itacebs yvelaferi,dawyebuli dasavluri samomxma-
reblo saqonliT da damTavrebuli modis ukanaskneli tendenciebiTa da
ukanaskneli fiWuri telefonebiT.
TTaavvii 115 globaluri bazari 525
da yalibdeba TviTdajerebuloba. wamyvani ekonomikis mqone
regionebSi – Cexiis respublika, ungreTi da poloneTi _ ara marto
raodenobrivad izrdebian myidvelebi, aramed ixveweba maTi
moTxovnilebebic. sareklamo saagento Young&Rubicam-is mixedviT,
ungreTSi qveynis mosaxleobis 11 procents `miswrafebis mqoneTa~
kategorias akuTvneben, romlebic karg cxovrebaze ocneboben da
floben yidvis Cvevebs. 30 wlamde asakis yvela Cex, polonel da
ungrel moqalaqeTa daaxloebiT erT mesameds (1.7 milioni adamiani)
itacebs yvelaferi, dawyebuli modis ukanaskneli tendenciebiTa da
kompaqtdiskebiT damTavrebuli.13
amrigad, saerTaSoriso marketologebs mouwevT araerTi gamowvevis
gadalaxva imis dasadgenad, Tu ra zemoqmedebas iqoniebs ekonomikuri garemo
maT gadawyvetilebebze globaluri bazris SerCevisa da masze Sesvlis gzebis
Sesaxeb.
ppoolliittiikkuurr--ssaammaarrTTlleebbrriivvii ggaarreemmoo
qveynebi erTmaneTisgan TavianTi politikur-samarTlebrivi garemos mixedviTac
gansxvavdebian. rodesac konkretul qveyanaSi biznesis warmoebis
gadawyvetilebas iRebT, gasaTvaliswinebelia, sul mcire, oTxi politikur-
samarTlebrivi sakiTxi: saerTaSoriso Sesyidvebisadmi damokidebuleba,
samTavrobo biurokratia, politikuri stabiluroba da fuladi (monetaruli)
regulirebis sakiTxebi.
saerTaSoriso Sesyidvebisadmi damokidebulebis TvalsazrisiT, zogierTi
qveyana sazRvargareTis firmebisadmi sakmaod lmobieria, zogierTi ki, piriqiT,
sakmaod mtrulad aris ganwyobili. magaliTad, indoeTi ucxour bizness
awuxebs saimporto kvotebiT, savaluto SezRudvebiTa da kompaniis menejmentSi
araindoeli specialistebis procentuli maCveneblis SezRudviT, ris gamoc
aSS-is bevrma kompaniam indoeTi datova. sapirispirod, mezobeli aziis qveynebi
_ singapuri, tailandi, malaizia da filipinebi _ izidaven investorebs da
waxalisebebiTa da xelsayreli saeqspluatacio pirobebiT uzrunvelyofen
maT.14
meore faqtori aris samTavrobo biurokratia – sivrce, sadac maspinZel
mTavrobas, ucxouri kompaniebis dasaxmareblad, efeqturi sistemebi gaaCnia:
sando sabazro informacia, momxmareblis efeqturi marTva da sxva, rac bizne-
sis warmoebas uwyobs xels. rig qveynebSi, zogierTi oficialuri pirisTvis
saTanado gasamrjelos (qrTamis) sanacvlod, savaWro barierebi sakmaod
swrafad qreba, rac amerikelebs SokSi agdebs.
calke sakiTxia politikuri stabiluroba. icvleba mTavrobebi, xandaxan,
Zalismieri formiTac ki. cvlilebebis gareSec, mTavrobam SesaZloa gadawyvi-
tos axal, populistur moTxovnebze reagireba. SesaZloa ganxorcieldes ucx-
ouri kompaniis qonebis gankargvis sxvadasxva formiT cvlileba, misi fuladi
sakuTrebis dablokva an saimporto kvotisa Tu axali valdebulebebis dawe-
seba. arastabilur qveyanaSi biznesis warmarTva saerTaSoriso
marketologTaTvis SesaZloa xelsayrelic aRmoCndes, magram, sabolood,
arastabiluri mdgomareoba gavlenas moaxdens maTi biznesis marTvasa da
finansur sakiTxebze.
da bolos, kompaniebma unda gaiTvaliswinon qveynis fuladi (monetaruli)
regulirebis sakiTxebi. gamyidvelisaTvis mogeba fulad faseulobaSi gamoix-
ateba. idealur SemTxvevaSi, myidveli ixdis fuls gamyidvelis an msoflios
sxva kuTxis valutaSi. sapirispirod, gamyidvelma SeiZleba miiRos e.w.
blokirebuli valuta, romlis qveynidan gatanasac mkacrad krZalavs myid-
velis mTavroba. kargia, Tu gamyidvelebs am qveyanaSi maTTvis saWiro sxva
saqonlis SeZena SeuZlaiT an miRebuli TanxebiT saWiro valutas sxvagan yidu-
loben. savaluto SezRudvebis garda, gamyidvelisaTvis maRal risks qmnis
cvalebadi savaluto kursic.
saerTaSoriso vaWroba, umetes SemTxvevaSi, naRd fulad operaciebs (tran-
zaqciebs) gulisxmobs, magram, bevr qveyanas ar gaaCnia sakmarisi raodenobis
myari valiuta,sxva qveynebidan Semotanili saqonlis Sesasyidad. maT SesaZloa
angariSsworeba sxva saxiT surdeT, rac, sabolood, egreT wodebuli ggaaccvvlliiTTii
vvaaWWrroobbiiss zrdas iwvevs. gacvliTi vaWroba mTliani msoflio vaWrobis 20 pro-
cents Seadgens. igi gulisxmobs ramdenime formas: barteri – momsaxurebis an
saqonlis pirdapiri gadacvla. magaliTad, avstralieli xorcis mwarmoebeli
Tavis produqcias indoneziur saqonelSi, maT Soris ludSi,cementsa da zeTSi
cvlis. meore forma aris kompensacia (an gamosyidva), rodesac gamyidveli sxva
qveyanaSi yidis mcenareulobas, aRWurvilobas an teqnologias da Tanaxmaa,
gadasaxadi saboloo produqtis saxiT miiRos. magaliTad, Goodyear CineTs
saWiro masaliT amaragebs da trenings utarebs, sanacvlod ki, dasrulebul
produqts iRebs. kidev erTi forma aris gacvliTi Sesyidva, rodesac gamyid-
veli iRebs srul naRd angariSsworebas, magram Tanaxmaa, am Tanxis garkveuli
nawili, garkveuli periodis ganmavlobaSi, saxelmwifos moaxmaros. magaliTad,
ruseTSi Pepsi sirofs rublebSi yidis da Tanaxmaa, amerikis SeerTebul
StatebSi gasayidad, rusuli warmoebis arayi Stolichnaya Seisyidos.gacvliTi vaWrobis garigeba SeiZleba Zalian kompleqsuri iyos.
magaliTad, ramdenime wlis win, Daimler-Chryisler-i daTanxmda, rumineTisaTvis 30
satvirTo manqana mieyida ruminuli warmoebis 150 jipis sanacvlod, romlebic,
Semdeg, ekvadorSi, bananebze gayida, romlebic miyida germanuli supermarkete-
bis qsels germanul valutaSi. am SemovliTi procesis meSveobiT, sabolood,
Daimler Chrysler-ma Tanxa germanul valutaSi miiRo.16
kkuullttuurruullii ggaarreemmoo
TiToeul qveyanas sakuTari normebi da erovnuli wes-Cveulebebi aqvs. glob-
aluri marketinguli strategiebis dagegmvisas, kompaniam unda gaacnobieros,
Tu rogor gavlenas axdens momxmarebelze kultura msoflios sxvadasxva
bazris SemTxvevaSi. agreTve, maT unda esmodeT, Tu ra gavlenas axdens maTi
strategiebi adgilobriv kulturaze.
kkuullttuurriiss ggaavvlleennaa mmaarrkkeettiinngguull ssttrraatteeggiiaazzee.. marketinguli programis dagegm-
vamde gamyidvelma unda ganixilos sxvadasxva qveynis momxmareblis
Sexedulebebi da midgoma garkveuli produqciisadmi. arniSnul sakiTxTan
dakavSirebiT, xSiria siurprizebi. magaliTad, frangi mamakaci, Tavis
meuRlesTan SedarebiT, saSualod, 2-jer met kosmetikur da silamazis
saSualebebs xmarobs. italielebTan SedarebiT, germanelebi da frangebi met
SefuTul da brendirebul spagetis moixmaren. italieli bavSvebi sauzmeze
Sokoladis filas puris naWrebs Soris aTavseben. Tmis gacvenisa da impo-
tenciis SiSiT, tanzanieli qalebi bavSvebs kvercxs ar aWmeven.
kompaniebi, romlebic am gansxvavebebs ugulebelyofen, SesaZloa Zalian
ZviradRirebuli da samarcxvino Secdomebis winaSe aRmoCndnen. ai, magaliTic:
McDonald’s-ma da Coca-Cola-m, TavianT SefuTvaze arabuli droSis
ganTavsebiT, mTeli mahmadianuri samyaro gaanawyenes _ droSaze
warwerilma pasaJma yuranidan gamoiwvia mZafri gancda imisa, rom maTi
saRmrTo werili, sakvebis miRebis Semdeg, nagavSi aRmoCndeboda.
arabul qveynebSi, analogiur viTarebaSi aRmoCnda Nike-i, rodesacmuslimanebma gaaprotestes fexsacmelze ganTavsebuli eleganturi
logo ~Air~, romelic arabuli damwerlobiT ikiTxeba, rogorc `alahi~.
Nike-ma, daSvebuli SecdomisaTvis, bodiSi moixada da fexsacmeli
distribuciidan amoiRo.17
qveynebis mixedviT gansxvavdeba maTi biznesnormebi da saqcielic. ucxo
qveyanaSi biznesis warmoebamde, biznesmenebma udaod unda gaamaxvilon am
faqtorebze yuradReba. aq moyvanilia magaliTebi sxvadasxva globaluri
biznesqcevis Sesaxeb:18
■ saqmiani saubrisas samxreTamerikelebi erTmaneTTan Zalian axlos sxedan an
dganan – faqtobrivad, cxvirebi erTmaneTze aqvT midebuli. amerikeli biz-
nesmenebi ki saubrisas ukan iweven maSin, rodesac samxreTamerikeli axlos
misvlas cdilobs. ASesaZloa maTi Sexvedra orive mxaris ganawyenebiT
damTavrdes.
526 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
ggaaccvvlliiTTii vvaaWWrroobbaa
(Countertrade)saerTaSoriso vaW-
roba, romelic moi-
cavs saqonlis pir-
dapir da arapirda-
pir urTierTgacvlas
naRdi fulis sanac-
vlod.
■ swrafi da mtkice vaWroba, romelic msoflios
araerT qveyanaSi kargad muSaobs, SesaZlebelia
Seuferebeli aRmoCndes iaponiaSi an aziis sxva
qveynebSi. ufro metic, pirispir urTierTobisas,
iaponeli biznesmenebi iSviaTad amboben `aras~.
amrigad, amerikelebisaTvis, xSirad, autanelia,
saqmiani saubris dawyebamde, drois daxarjva
zrdilobian dialogze, amindze an sxva Temebze.
rodesac amerikelebi swrafad gadadian saqmeze,
es iaponeli biznesaRmasruleblebisaTvis
SesaZloa Seuracxmyofeli aRmoCndes.
■ safrangeTSi biTumad movaWreebs ar aqvT pro-
duqtis stimulirebis survili. isini miwodebas
sacalo movaWreebis survilis gaTvaliswinebiT
axorcieleben. Tu amerikuli kompania Tavis
strategias frangi biTumad movaWre korpo-
raciis stimulirebis irgvliv aagebs, igi marcxs
unda elodos.
■ rodesac amerikeli biznesmenebi erTmaneTSi sav-
izito baraTebs cvlian, TiToeuli maTgani,
rogorc wesi, mas zereled uyurebs da Semdgomi
gamoyenebisaTvis jibeSi idebs. magram, iaponiaSi
biznesmenebi, Sexvedrisas, erTmaneTis savizito
baraTebs gulmodgined swavloben _ ukvirdebian
am baraTis mflobelis kompaniaSi poziciasa da
rangs. isini savizito baraTs iseTive
pativiscemiT ekidebian, rogorc TviTon mis
mflobels. agreTve, isini TavianT baraTs, pirvel
rigSi, gadascemen im pirovnebas, romelsac yve-
laze did mniSvnelobas aniWeben.
produqtis saerTaSoriso arenaze ganTavse-
bisas, kompaniebs, romlebsac kulturuli niuansebi
esmiT, SeuZliaT imave simboloebis upiratesobaTa
gamoyeneba. ganvixiloT magaliTebi:
amJamad, indoeTSi aseTi satelevizio
reklama gadis: deda sizmarSi xedavs fifqias kabaSi gamowyobil
axalgazrda qaliSvils, romelic silamazis konkursze cekvavs. misi
mSvenieri kaba TovliviT TeTria, sxva metoqeebi ki ufro ruxi feris
tansacmelSi arian gamowyobilebi. gasakviri ar aris, rom cisfer
bafTas fifqia igebs. sakuTari ojaxiT aRtacebuli deda gaRimebli
saxiT iRviZebs da siamayiT uyurebs sarecx manqanas Whirpool White Magic.es satelevizio reklama Whirpool-is mier Catarebuli indoeli
momxmareblis 14-Tviani kvlevis Sedegia. bevr sxva ramesTan erTad,Whirpool-ma aRmoaCina, rom indoeli diasaxlisebi afaseben higienasa da
sisufTaves da mas TeTr fers ukavSireben. magram, adgilobrivi wyliT
xSiri recxvis gamo, TeTri tansacmeli xSirad fers icvlis. am
reklamiT, Whirpool-ma momxmarebels, sisufTavis siyvarulisken
mowodebis garda, iseTi sarecxi manqanebi SesTavaza, romlebic TeTr
qsovils gansakuTrebiT kargad recxaven. Whirpool-i amaze ar
SeCerebula. misi nayofieri waxalisebebis wyalobiT, aTasobiT
sacalo movaWre yidis mis saqonels. qveynis TiToeul kunWulTan
dasakavSireblad, igi iyenebs indoeTis 18 enis mcodne kontraqtorebs,
romlebic gadasaxads naRdi angariSsworebiT agroveben da
mowyobilobis miwodebas satvirTo manqanebiT, velosipedebiTa da
urmebiTac ki axorcieleben. 1996 wlis Semdeg, Whirpool-is gayidvebiindoeTSi naxtomiseburad gaizarda da 80 procents gautolda,
mosalodnelia, rom es maCvenebeli 200 milion dolars miaRwevs. dRes,
avtomaturi sarecxi manqanebis indoeTis swrafad mzard bazarze
Whirpool-i wamyvani brendia.19
■ kulturuli niuansebis ugulebelyofam SesaZloa samar-
cxvino Secdoma dagvaSvebinos. rodesac Nike-ma Seityo,rommis fexsacmelze ganTavsebuli eleganturi logo ~Air~, ara-buli damwerlobiT, ikiTxeba,rogorc `alahi~, man daSvebu-
li SecdomisaTvis bodiSi moixada da fexsacmeli distri-
buciidan amoiRo.
TTaavvii 1155 globaluri bazari 527
528 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
amrigad, kulturuli tradiciebis, upiratesobebisa da qcevebis Seswavla
kompaniebs ara marto samarcxvino Secdomebis Tavidan acilebaSi exmareba,
aramed maT kulturaTaSorisi SesaZleblobebis upiratesobiT sargeblobis
saSualebas aZlevs.
mmaarrkkeettiinngguullii ssttrraatteeggiiiiss ggaavvlleennaa kkuullttuurraazzee.. maSin, rodesac zogierTi
marketologi Tavis globalur marketingul strategiebze kulturis
zegavlenas ufrTxis, sxvebi SesaZloa globalur kulturaze marketinguli
strategiebis zegavleniT iyvnen SeSfoTebulni. magaliTad, zogierTi
kritikosi amtkicebs,rom `globalizacia~, realurad, `amerikanizacias~ niSnavs.
isini SiSoben, rom rac ufro meti adamiani miiwevs msoflioSi amerikuli
kulturisa da maTi cxovrebis stilisaken (ikvebebian msgavsi sakvebiT,
sargebloben analogiuri maRaziebiT da uyureben imave satelevizio filmebs)
miT ufro meti maTgani kargavs kulturul individualizms. igive kritikosebi
amtkiceben,rom amerikuli faseulobebisa da produqciis zegavlena iwvevs sxva
kulturebis gamofitvas. es procesi msoflios dasavlur iers aniWebs (ix.
marketingi muSaobis procesSi 15.1).
■❚ ssaaeerrTTaaSSoorriissoo aassppaarreezzzzee ggaassvvlliiss ggaaddaawwyyvveettiilleebbaa
kompaniis gadarCenisaTvis yovelTvis ar aris saWiro iseTi riskis gaweva,
rogoric saerTaSoriso bazarze gasvlaa. magaliTad, adgilobrivi biznesebis
umravlesoba sabazro saqmianobas warmatebiT mxolod adgilobriv bazarze
awarmoebs. samSobloSi muSaoba ufro advili da usafrTxoa. menejerebs ar
sWirdebaT sxva qveynebis enebisa da kanonebis Seswavla, ar aqvT Sexeba
cvalebad valutasTan, isini ar upirispirdebian sxva qveynebis politikur da
samarTlebriv sirTuleebs da ar saWiroeben TavianTi produqciis sxvadasxva
qveynis momxmareblis moTxovnilebebsa da molodinze morgebas. Tumca,
globalur industriebSi momuSave kompaniebma, sadac maT strategiul
poziciebs konkretul bazrebze mniSvnelovnad gansazRvravs maTi saerTo
globaluri poziciebi, warmatebis misaRwevad, mTeli msoflios masStabiT unda
gawion konkurencia.
kompaniebi saerTaSoriso arenaze ramdenime faqtoris gamo gadian.
■ globaluri kulturuli garemo: kulturuli niuansebis SeswavliT Whirpool avtoma-
turi sarecxi manqanebis indoeTis swrafad mzardi bazris wamyvan brendad iqca. man
gamouSva manqanebi, romlebic TeTr tansacmels siTeTres matebs.
TTaavvii 1155 globaluri bazari 529
dRes, bevri kritikosisaTvis davis
sagani xdeba is, rom udidesi ameri-
kuli kompaniebi, rogorebic arian
McDonald’s, Coca-Cola, Nike, Microsoft,Disney da MTV, ara marto TavianTi
brendebis globalizacias, aramed
msoflio kulturis amerikanizacia-
sac axorcieleben. tomas fridmani
Tavis wignSi `leqsusi da zeTisxi-
lis xe~ acxadebs, rom: `globaliza-
cias, dRes, Mickey Mouse-is yurebiaqvs, Pepsi-sa da Coke-s svams, Big Macs-s miirTmevs, IBM PC-ze angari-Sobs daWindows-s iyenebs.~
kritikosebs aRelvebT is faqti,
rom am tendencias qveynebis kultu-
ruli individualobis dakargva moy-
veba. indoeli Tineijerebi televi-
zors uyureben da mSoblebisgan
dasavluri modis tansacmelsa da
amerikuli popkulturisa Tu sxva
Rirebulebebis simboloebs iTxoven.
CrdiloeT italiaSi bebiebi ukve
aRar dadian adgilobriv marketebSi
xorcis, purisa Tu sxva produqtis
sayidlad. amis nacvlad, isini Wal-Mart-is supermarketebSi vaWroben.saudis arabeTSi qalebi amerikul
filmebs uyureben da sazogadoebriv
funqciebs moiTxoven. CineTis bazarze,
Starbucks-is gamoCenamde, yavas aravin
svamda; axla ki Cineli momxmarebeli
Starbucks-is maRaziisken miiCqaris,radgan igi cxovrebis axali stilis
simbolod iqca. pekinSi, sadac
McDonald’s-is 80 restorani funqcioni-rebs, bavSvebis TiTqmis naxevari am
qsels erovnul brendad miiCnevs.
amerikeli reportiori iaponiidan
iwereba:
sul male, aziuri ojaxi ameri-
kuli bankidan fuls gamoitans da
Wal-Mart-is savaWro centrisken gae-marTeba, sadac misTvis sasurveli
yvela produqtiT (rogorebicaa,magaliTad, Fritos-isa da Snickers-isproduqcia) Ford-is firmis manqanasdatvirTavs da, iqidan wamosuli,
amerikul kinoTeatrTan Disney-isukanaskneli filmis sanaxavad Se-
Cerdeba. saxlSi dabrunebuli ki,
IBM-is kompiuterze, Microsott-isprogramebis gamoyenebiT, internet-
Si Seamowmebs aSS-Si ganTavsebul
saziaro safondo angariSs. amas
azielebi uyureben, rogorc ameri-
kelebis `survils, daasamaron azi-
uri Rirebulebebi~ da amiT ukmayo-
filoni arian.
axlaxan, analogiurma sakiTxebma
warmoqmna mwvave reaqcia amerikuli
globalizaciis winaaRmdeg. bevr
saerTaSoriso bazarze aSS-is kar-
gad cnobili brendebi boikotisa da
protestis samizned iqca. maSin, ro-
desac anti-amerikuli sentimenta-
loba piks aRwves, antiglobalistebi
msoflios sadao Temad aqceven iseT
kompaniebs, rogorebic arian
McDonald’s, Coca-Cola da KFC, rogorcamerikuli kapitalizmis simboloebs.
magaliTad, 2001 wels 11 seqtembris
teraqtis Semdeg, rodesac amerikam
avRaneTze miitana ieriSi, pakistanSi,
indoeTsa Tu msoflios sxva adgi-
lebSi gaxsnili McDonald’s-isa daKFC-is restornebi daangries. pakis-tanSi, karaCiSi, aTasobiT protestan-
ti amerikis sakonsulosTan Seikriba
simReriT `sikvdili amerikas.~ rode-
sac policiam maT winaSe barikadebi
aRmarTa da cremlsadeni gazic ki
gamoiyena `maT ieriSis saukeTeso
gza airCies~. polkovnikma sanderma
SemTxvevis adgilidan aseTi komen-
tari gaakeTa: `sulac ar hqonia mniS-
vneloba imas, rom KFC-is 18 maRazii-
dan 1 pakistanelebis sakuTreba iyo.
KFC-is wiTeli, TeTri da lurji
logo amis sakmarisi damamtkicebeli
faqtia.~ vidre policia maT gabru-
nebas SeZlebda, protestantebma maRa-
ziebs cecxli waukides.
gglloobbaalliizzaacciiaa aammeerriikkaanniizzaacciiiiss wwiinnaaaaRRmmddeegg __ aaqqvvss
TTuu aarraa gglloobbaalliizzaacciiaass Mickey Mouse--iiss yyuurreebbii??
15.1
(gagrZeleba ix. gv. 530)
globaluri marketingis gavlena kulturaze: zogjer, imis gancda, rom ,,globalizacia~, realurad, ,,amerikaniza-
cias~ niSnavs, iwvevs negatiur reaqcias da amerikuli kompaniebis globaluri politikis winaaRmdeg gamosvlebs.
mmaarrkkeettiinnggii mmuuSSaaoobbiiss pprroocceessSSii
globalur konkurentebs, saSinao bazarze, SeuZliaT kompanias dartyma
miayenon, ukeTesi produqciis an dabali fasebis SeTavazebiT. aRniSnul
bazarze kompanias SesaZloa mouxdes am konkurentebis kontrSeteva, raTa
SezRudos maTi resursebi; agreTve, kompaniam SesaZloa aRmoaCinos ucxouri
bazrebi, romlebic, saSinao bazrebTan SedarebiT, ufro sargebliani iqneba.
aseve, SesaZloa saSinao bazari stagnaciasa da Seviwroebas ganicdides;
amasTan, masStaburi ekonomiis misaRwevad, ufro farTo momxmarebelTa bazis
mocva iyos saWiro. da bolos, SesaZlebelia kompaniis momxmarebeli qveynis
sazRvrebs gareT imyofebodes da saerTaSoriso momsaxurebas saWiroebdes.
sazRvargareT gasvlamde, kompaniam ramdenime sarisko faqtori unda
Seafasos da, globaluri saqmianobis SesaZleblobebis Sesamowmeblad, bevr
kiTxvas gasces pasuxi. SeuZlia Tu ara kompanias Seiswavlos sxva qveynis
myidvelebis prioritebebi da maTi qcevis principebi? SeuZlia Tu ara mas
SedarebiT mimzidveli produqciis SeTavazeba? SeZlebs sxva qveynis
bizneskulturebTan Seguebas da ucxoel partniorebTan efeqturi garigebebis
warmoebas? aucilebelia Tu ara kompaniis menejerebisaTvis saerTaSoriso
gamocdileba? unda gaiTvaliswinos Tu ara menejerma sxva qveynebis
kanonmdeblobisa da politikuri garemos zegavlena?
saerTaSoriso bazarze Sesvlis sirTuleebisa da sarisko faqtorebis
530 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
aseTi imijis miuxedavad, globa-
lizaciis momxreebi amtkiceben, rom
`amerikanizacia~ ukve dromoWmuli
koncefciaa. gamokvlevebiT dastur-
deba, rom globalizaciam SeiZleba
gansxvavebuli kulturebi daakav-
Siros, magram igi maT ar gaauqmebs,
piriqiT, kulturaTa gaziareba
ormxrivi procesia:
afrikis momxmarebels Hindi-smiuziklebisken ufro aqvs midre-
kileba, vidre MTV-sken. TviT ame-
rikeli bavSvebic ki mieCvivnen
aziur kulturul nawarms. bevri
mSobeli ukve icnobs Power Rangers-s,Tamagotchi-sa da Pokemon-s, Seya-sa daNintendon-s; dReisaTvis, inglisuri
kibersivrcis dominant enad rCeba
da internetmomsaxurebis SesaZ-
lebloba e.w. mesame msoflios
axalgazrdebs amerikul kultu-
rasTan ziarebis did SesaZleb-
lobas aZlevs. amave teqnologiiT,
balkaneTis qveynebis studentebs
SeuZliaT distanciurad iswavlon
aSS-Si, gaecnon Webcast-is axalambebs, mousminon musikas bosniidan
da serbiidan. farTozoliani
komunikaciis wyalobiT, ucxouri
mediaprodiuserebi satelevizio
programebsa Tu filmebs, sasaz-
Rvro barierebis gadalaxvis ga-
reSe, pirdapir amerikel momxma-
rebels awvdian.
amgvarad, amerikulma kompaniebma
gaacnobieres, rom, sazRvargareT war-
matebis misaRwevad, isini ufro unda
moergon adgilobriv kulturul Ri-
rebulebebsa da tradiciebs, vidre
sakuTari moaxvion Tavs. McDonald’s-isgeneraluri direqtori jek grin-
bergi aRniSnavs, rom McDonald’s-iaris `decentralizebuli, ... adgi-
lobrivi sakuTrebis maRaziebis qse-
li, romelic kargad egueba da, aseve,
kargad ergeba adgilobriv piro-
bebs.~ kompania cdilobs, waaxalisos
franCaizebi, raTa maT meniuSi adgi-
lobrivi gemovnebis Sesatyvisi ker-
Zebi Seitanon. aseTebia: Maharaja MacindoeTSi (romelic mzaddeba cxvris
xorciT), Tatsuta Burger _ iaponiaSi,McPork Burger _ tailandSi, McTempehMurger _ indoneziaSi (damzadebuli
moduRebuli soiosagan). bombeisa da
deliSi McDonald’s-is menius 75 pro-
centi adgilobrivad aris SemuSave-
buli
analogiurad, pervel etapze, pari-
zis Disneyland-ma warmatebas vermiaRwia, radganac man adgilobrivi
Rirebulebebi ar gaiTvaliswina. EuroDisney-is xelmZRvaneli jei rasulo
ambobs: `Tavdapirvelad, vfiqrobdiT,
rom yovelive es Disney-saTvis sak-
marisi iyo. axla ki vaanalizebT, rom
Cvens stumrebs adgilobrivi kul-
turisa da Rirebulebebis CarCoSi
unda movemsaxuroT~. amis gaanali-
zebam da, SemdegSi, gamoyenebam pari-
zis Disneyland-i evropaSi sanaxao-baTa
upirveles centrad aqcia. igi Tavad
eifelis koSkze metad popu-laruli
gaxda. sanaxaobaTa parki, axla, yovel
weliwads, 13 milionze met stumars
izidavs. axlaxan, Disney-m warmoad-gina axali kinoTematikis parki,
romelic parizis Disneyland-Tan
SeTanxmebulad imoqmedebs. axali
parki Disney-s gasarTobebsa da
atraqcionebs evropuli filmis is-
toriasTan azavebs. animaciis isto-
riis aRsaniSnavad, SouSi Disney-sanimaciuri gmirebi eqvs enaze saub-
roben. animaciuri filmebs mSob-
liur enebze ucxoeli varskvlavebi
axmovaneben, maT Soris jeremi airon-
si, izabela roselini da nastasia
kinski.
amgvarad, aqvs Tu ara globali-
zacias Mickey Mouse-is yurebi? ro-gorc aRmoCnda, amerikul kulturas
ufro meti tvirTis zidva SeuZlia,
vidre sxva qveynebs _ amerika kul-
turis msoflio eqsportioria. mag-
ram globalizacia ormxrivi quCaa.
rogorc erTi eqsperti xsnis _ `Tu
globalizacias Mickey Mouse-is yu-rebi aqvs, mas franguli beretic axu-
ravs, Nokia-s firmis telefonzec
saubrobs da Sony-s pleiersac
usmens.~
wwyyaarrooeebbii:: Quotes and other information fromThomas L. Friedman, The Lexus and the Olive Tree:Understanding Globalization (New York: AnchorBooks, 2000); Karl Moore and Alan Rugman, “DoesGlobalization Wear Mickey Mouse Ears?” Across theBoard, January–February 2003, pp. 11–12; WalterLaFeber, Michael Jordan and the New GlobalCapitalism (New York: Norton, 1999), p. 23; MoisesNaim, “McAtlas Shrugged,” Foreign Policy, May–June2001, pp. 26–37; Suh-Kyung Yoon, “Look Who’sGoing Native,” Far Eastern Economic Review,February 1, 2001, pp. 68–69; Elisabeth Rosenthal,“Buicks, Starbucks and Fried Chicken. Still China?”New York Times, February 25, 2002, p. A4; BrianO’Keefe, “Global Brands,” Fortune, November 26,2001, pp. 102–110; Susan Postlewaite, “U.S. MarketersTry to Head Off Boycotts,” Advertising Age, March 31,2003, pp. 3, 90; Henry Jenkins, “Culture Goes Global,”Technology Review, July–August 2001, p. 89; PauloPrada and Bruce Orwall, “A Certain ‘Je Ne Sais Quoi’at Disney’s New Park—Movie-Themed Site Near ParisIs Multilingual, Serves Wine, and Better SausageVariety,” Wall Street Journal, March 12, 2002, p. B1;and “Euro Disney S. C. A.,” Hoover’s CompanyCapsules, Austin, July 2003, p. 90721.
gamo, sanam raime ZaldatanebiTi situacia an RonisZieba ar iCens Tavs,
kompaniebi Tavs arideben globalur asparezze gasvlas. gayidvebis
sazRvargareT warmoeba kompanias SeiZleba mosTxovos saSinao eqsportiorma,
ucxoelma importiorma an ucxoeTis mTavrobam. SesaZlebelia kompania
gadaitvirTos Warbi warmoebiT da misi saqonlisaTvis damatebiTi bazrebis
moZieba gaxdes saWiro.
■❚ ggaaddaawwyyvveettiilleebbaa mmiiRReebbaa
rroommeell bbaazzaarrzzee SSeevviiddeeTT
sazRvargareT gasvlamde, kompaniisaTvis umjobesi iqneba, Tu igi Tavisi
saerTaSoriso marketinguli miznebisa da politikis gansazRvras Seecdeba.
man unda gadawvitos, ra moculobis ucxouri gayidvebis warmoeba surs.
ucxoeTSi gasvlas bevri kompania patara nabijebiT iwyebs. zogierTi maTgani
mcire masStabebis SenarCunebas gegmavs, radgan, maTi gadmosaxedidan,
saerTaSoriso gayidvebi maTi biznesis mcire nawilia. zogierT kompanias ki
ufro didi gegmebi aqvs, radgan igi saerTaSoriso bazars Tavisi saSinao
bazris Tanasworad an ufro mniSvnelovnadac aRiqvams.
agreTve, kompaniam unda gansazRvros im qveynebis raodenoba, sadac igi
sabazro saqmianobas ganaxorcielebs. xSir SemTxvevaSi, qveyanaSi swrafad
Sesvlisas maT sifrTxile marTebT, raTa ar moxdes Zalebis gafantva an maTi
SesaZleblobebis gadameteba. magaliTad, miuxedavad imisa, rom yoveldRiuri
moxmarebis saqonlis kompania Amway axal bazrebze saocari siswrafiT Sedis,
es aris Sedegi sazRvargareT misi xangrZlivi qmedebebisa.
samezobloebze agebuli pirdapiri gayidvebis qseliT cnobilma
kompania Amway-m, 1971 wels, Tavisi SesaZleblobebi avstraliaSi
gaafarTova _ qveyanaSi, romelic amerikis SeerTebuli Statebidan
yvelaze daSorebulia, magram, amavdroulad, masTan yvelaze meti
msgavseba aqvs. 1980-ian wlebSi, Amway 10-ze met qveyanaSi Sevida da, mas
Semdeg, swrafi tempiT daiwyo zrda. 1994 wels,Amway mtkiced dafuZnda60 qveyanaSi, maT Soris ungreTSi, poloneTisa da Cexiis respublikebSi.
amas moyva mniSvnelovani warmatebebi iaponiaSi, CineTsa da aziis sxva
qveynebSi. indoeTSi kompania 1998 wels Sevida. dRes, Amway Tavis
produqcias 80 qveyanaSi yidis da kompaniis mTliani mogebis 70
procenti misi saerTaSoriso saqmianobis Sedegia.20
Semdeg, kompaniam unda SearCios im qveynebis tipebi, sadac apirebs Sesvlas.
qveynis mimzid-veloba damokidebulia produqciaze, geografiul faqtorebze,
Semosavalze, mosaxleobaze, politikur klimatsa
da sxva faqtorebze. gamyidvelma SesaZ-loa
garkveuli qveynebis jgufebs an msoflios
nawilebs mianiWos upiratesoba. ukanasknel wleb-
Si, bevri axali bazari warmoiSva, mniSvnelovani
SesaZleblobebiTa da gamowvevebiT.
saerTaSoriso bazrebis SerCevis Semdeg,
kompaniam unda moaxdinos TiToeulis klasifi-
kacia da ranJireba. ganvixiloT Semdegi magaliTi:
masobriv realizaciaze orientirebuli
bevri marketologi ocnebobs CineTSi (1.3
miliardze meti adamiani) gayidvebis warmoe-
baze. magaliTad, kbilis pastis udides msof-
lio bazarze kontrolis mopovebis ZiebaSi,
Colgate-i gadamwyvet brZolas CineTSi awar-
moebs. jagrisis iSviaTad momxmarebeli es
qveyana did potencials gvTavazobs. CineTis
soflis macxovreblebis mxolod 20 procenti
ixexavs yoveldRe kbilebs, amitom, Colgate-i damisi konkurentebi maT, gegmiuri stimulirebisa
TTaavvii 1155 globaluri bazari 531
■ Colgate-is gadawyvetileba, Sesuliyo CineTis uzarmazar
bazarze, sakmaod pirdapiria. stimulirebisa da ganaTle-
bis agresiuli programebis gamoyenebiT, Colgate-ma, sulraRac 10 welze mcire periodSi, Tavisi sabazro wili 7-
dan 35 procentamde gazarda.
532 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
da ganmanaTlebluri programebis saSualebiT, agresiulad uteven;
amisaTvis ki iyeneben sareklamo kampaniebs, dadian adgilobriv
skolebSi da afinanseben piris Rruze zrunvis kvleviT samuSaoebs.
aseTi aqtivobebis meSveobiT, am 350 milion dolarian bazarze,
miuxedavad Unilever-isa da P&G Crest-is aRiarebul brendebTan
konkurenciisa, Colgate-ma Tavisi sabazro wili (romelic 1995 wels 7
procents utoldeboda), dReisaTvis, 35 procentamde gazarda.21
Colgate-is gadawyvetileba, Sesuliyo CineTis bazarze, marTlac rom, martivi
da pirdapiria: CineTi aris uzarmazari bazari mZlavrad fexmokidebuli
konkurentebis gareSe. jagrisis momxmareblebis dabali maCveneblis pirobebSi,
es uzarmazari bazari SeiZleba kidev ufro gaizardos. Tumca, Cven mainc
SegviZlia vikiTxoT, CineTis SerCevisTvis sakmarisi mizezia Tu ara mxolod
bazris zoma? Colgate-ma sxva faqtorebic unda gaiTvaliswinos: SeinarCunebs Tu
ara CineTis mTavroba stabilurobas da mxardaWeris survils? uzrunvelyofs
Tu ara CineTi Colgate-is produqciis momgebiani warmoebisa da gayidvisaTvis
saWiro sawarmoo da sadistribucio teqnologiebs? SeZlebs Tu ara Colgate-ikulturuli barierebis daZlevas da Cineli mosaxleobis darwmunebas, rom maT
kbilebi regularulad unda gaixexon? SeZlebs Tu ara Colgate-i sxva aTobiT
adgilobriv konkurentTan Semdgom efeqtur konkurencias? Colgate-is warmatebaCineTSi gvarwmunebs, rom mas yvela am kiTxvaze dadebiTi pasuxis gacema
SeuZlia. da mainc, kompaniis momavali CineTSi gaurkvevlobiTaa aRsavse.
SesaZlo globaluri bazrebis klasifikacia ramdenime faqtoris
gaTvaliswinebiT unda moxdes, maT Soris aris bazris zoma, bazris zrda,
biznesis warmoebis xarjebi, konkurentuli upiratesoba da riskis done.
TiToeuli bazris potenciali im maCveneblebis gamoyenebiT unda
ganisazRvros, romlebic 15.1 cxrilSia mocemuli. mxolod amis Semdeg unda
gadawyvitos marketologma, Tu romeli bazari sTavazobs yvelaze did,
xangrZliv ukugebas gaweul investiciaze.
■❚ ggaaddaawwyyvveettiilleebbiiss mmiiRReebbaa
rrooggoorr SSeevviiddeeTT bbaazzaarrzzee
rodesac kompania gayidvebis ucxour qveynebSi ganxorcielebas gadawyvets, man
ccxxrriillii 1155..11 sabazro potencialis indikatorebi
ddeemmooggrraaffiiuullii mmaaxxaassiiaaTTeebblleebbii ssoocciiaalluurr--kkuullttuurruullii ffaaqqttoorreebbii
ganaTleba momxmarebelTa cxovrebis stili, rwmena
da faseulobebi
mosaxleobis sidide da zrda biznesis normebi da midgomaebi
mosaxleobis asaki socialuri normebi
ggeeooggrraaffiiuullii mmaaxxaassiiaaTTeebblleebbii enebi
klimati ppoolliittiikkuurrii ddaa ssaammaarrTTlleebbrriivvii ffaaqqttoorreebbii
qveynis sidide erovnuli prioritetebi
mosaxleobis simWidrove _ qalaqis, soflis politikuri stabiluroba
satransporto struqtura da bazris mTavrobis damokidebuleba globaluri
misawvdomoba vaWrobisadmi
eekkoonnoommiikkuurrii ffaaqqttoorreebbii mTavrobis biurokratia
GDP_ mSp-is sidide da zrda savaluto da savaWro regulireba
Semosavlis distribucia
industriuli infrastruqtura
bunebrivi resursebi
finansuri da adamianuri resursebi
TTaavvii 1155 globaluri bazari 533
unda gansazRvros SeRwevis saukeTeso meTodi _ arCevani unda gaakeTos
eqsportirebas, erTobliv warmoebasa da pirdapir investicias Soris. suraTi
15.2 bazarze Sesvlis sam strategias gviCvenebs. rogorc suraTidan Cans,
TiToeuli warmatebuli strategia, met valdebulebasa da riskTan erTad, met
kontrolsa da potenciur sargebels gulisxmobs.
eeqqssppoorrttiirreebbaa
ucxour bazarze Sesvlis umartivesi gza eeqqssppoorrttiirreebbaaaa.. kompanias, drodadro,
SeuZlia Tavisi Warbi produqciis pasiurad eqsportireba. aseve, garkveul
bazarze Tavisi eqsportis gasafarToeblad, man SeiZleba aqtiuri valdebuleba
aiRos. nebismier SemTxvevaSi, kompania Tavis produqcias mTlianad Tavis
samSobloSi awarmoebs. mas es saqoneli saeqsporto bazarze SeuZlia gaitanos
an ar gaitanos; amasTan, saeqsporto produqciis modernizeba moaxdinos an ar
moaxdinos. eqsporti gulisxmobs mcireoden cvlilebas kompaniis produqciis
seriaSi, warmoebis organizaciaSi, investiciaSi an misiaSi.
rogorc wesi, kompaniebi arapirdapiri eqsportirebiT iwyeben – muSaoba
damoukidebeli saerTaSoriso marketinguli Suamavlebis meSveobiT.
arapirdapiri eqsportireba nakleb investicias saWiroebs, radgan firmebi
sazRvrebs iqiTa realizatorebsa da kontaqtebs ar saWiroeben. igi nakleb
risksac gulisxmobs. saerTaSoriso marketingul Suamavlebs – saSinao
saeqsporto vaWrebsa an agentebs, korporaciul organizaciebs da eqsportis
marTvis kompaniebs – urTierTobebSi nou-hau (know-how) da momsaxureba
SemoaqvT, amitom, rogorc wesi, gamyidveli nakleb Secdomas uSvebs.
gamyidvelebs SeuZliaT pirdapiri eqsportirebisken gadanacvleba, iqedan
gamomdinare, Tu ramdenad marTavs kompania sakuTar eqsports. garkveulwilad,
am strategiaSi investiciisa da riskis meti albaToba arsebobs, magram aseTive
maCvenebelia potenciur mogebasTan dakavSirebiTac. pirdapiri eqsportirebis
marTva kompanias ramdenime meTodis saSualebiT SeuZlia: saSinao eqsportis
departamentis daarsebiT, romelic ganaxorcielebs saeqsporto saqmianobas;
gayidvebis ucxouri filialis CamoyalibebiT, romelic uxelmZRvanelebs
gayidvebs, distribuciasa da SesaZlo stimulirebasac ki. gayidvebis filiali
ukeTesad warmoadgens gamyidvels da ucxour bazarze programis meti
kontrolis saSualebas aniWebs mas; igi, xSirad, saCvenebeli centris an
momxmareblis momsaxurebis centris kontrols axorcielebs. biznesis
moZiebis mizniT kompanias, greTve, SeuZlia sakuTari realizatorebis
sazRvargareT gagzavna. da bolos, kompanias eqsportirebis ganxorcieleba
SeuZlia ucxoeli distributorebis saSualebiT, romlebic yiduloben da
floben saqonels, an ucxoeli agentebis meSveobiT, romlebic saqonels
kompaniis sasargeblod yidian.
eerrTToobblliivvii wwaammoowwyyeebbaa
ucxour bazarze Sesvlis meore meTodi aris eerrTToobblliivvii wwaammoowwyyeebbaa – momsax-
urebis, produqciis warmoebisa da misi bazarze gatanis mizniT, ucxour
kompaniebTan gaerTianeba. erToblivi wamowyeba eqsportisagan imiT gansx-
vavdeba,rom, am SemTxvevaSi, kompania maspinZeli qveynis partniorTan erTiandeba,
dasaxuli gayidvebis an sabazro saqmianobis sazRvargareT gansaxorciele-
blad. pirdapiri investiciisgan ki gansxvavdeba imiT, rom ayalibebs
eeqqssppoorrttiirreebbaa
(Exporting)ucxo qveynis bazar-
ze kompaniis mier
adgilobrivi warmoe-
bis produqciis
realizacia.
ssuurraaTTii 1155..22
bazarze Sesvlis
strategiebi
eerrTToobblliivvii wwaammoowwyyeebbaa
(Joint venturing)ucxour bazrebze
gasvla ucxour kom-
paniebTan dakav-
Sirebis saSualebiT,
produqtis warmoe-
bis an servisis da
ukve warmoebuli
produqciis bazarze
gatanis mizniT.
534 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
gaerTianebas ucxouri qveynis romelime kompaniasTan. arsebobs erToblivi
wamowyebis oTxi tipi: licenzireba, xelSekruleba warmoebaze, xelSekruleba
marTvaze da erToblivi sakuTreba.
lliicceennzziirreebbaa.. mewarmisTvis saerTaSoriso bazarze Sesvlis martivi gzaa. kom-
pania ucxour bazarze licenziantTan aformebs xelSekrulebas. specialuri
salicenzio gadasaxadis safuZvelze, licenzianti yidulobs kompaniis same-
warmeo process, savaWro niSnebs, patents, warmoebis saidumlos an sxva
faseulobaTa flobis uflebas. samagierod, kompania bazarze naklebi riskiT
Sedis; licenzianti ki, sawyisi Zalis-xmevis gareSe, sargeblobs warmoebis
eqspertiziT, cnobili saxeliT an produqtis warmoebis saSualebiT.
Coca-Cola saerTaSoriso vaWrobas, mTel msoflioSi, Tavisi Camomsxmelebis
licenzirebiTa da produqtis warmoebi-saTvis saWiro sirofiT momaragebis
safuZvelze axorcielebs. iaponiaSi
Budweiser-is ludi Kirin-is ludis qar-
xnidan modis, Lady Borden-is nayinis war-moeba Meiji Milk Product-is sarZeve fermaSimimdinareobs, Marlboro-s sigaretebis sa-warmoo seriis Sexveva ki Japan Tobacco-Sixdeba. kanadaSi, avstraliaSi, axal
zelandiasa da safrangeTSi eleqtro-
nulma brokerulma firma E*TRADE-ma,licenziis TanxlebiT, Seqmna E*TRADE-is brendis mqone veb-gverdi. tokios
Disneyland-i ki, Walt Disney Company-slicenziiT, Oriental Land Company-issakuTrebaa, romlis eqspluataciasac
TviTon es ukanaskneli awarmoebs. 45-
wliani licenziis Tanaxmad, DisneyiRebs salicenzio gadasaxadebs, mnax-
velTa Sesvlis safasuris 10 da parkSi
sakvebis gayidvis 5 procents.
licenzireba, potenciurad, araxel-
sayrel pirobebsac gulisxmobs. firmas
naklebi kontroli gaaCnia licen-
ziantze, vidre sakuTar saeqspluatacio
obieqtze. ufro metic, Tu licenzianti
Zalian warmatebuli aRmoCnda, firma
uars ambobs mogebebze, radganac, kon-
traqtis damTavrebis Semdeg, man SesaZloa aRmoaCinos,rom sakuTari konkurenti
Seqmna.
ssaakkoonnttrraaqqttoo wwaarrmmooeebbaa warmoadgens SesaZlo alternativas, rodesac kompania
ucxo bazris mwarmoebelTan debs kontraqts produqtis warmoebis an momsax-
urebis mizniT. Sears-ma es meTodi gamoiyena univermaRebis gaxsnisas meqsikasa
da espaneTSi, sadac aRmoaCina kvalificiuri adgilobrivi mewarmeebi,romlebic
misi gasayidi produqciis bevr saxeobas awarmoebdnen. sakontraqto warmoebis
SesaZlo dabrkolebebia: warmoebis procesze Semcirebuli kontroli da war-
moebis potenciuri mogebis dakargva. sargebelia: ufro swrafi wamowyebis
Sansi, naklebi riski da adgilobriv mewarmesTan partniorobis an misi aqciebis
Sesyidvis Semdgomi SesaZlebloba.
xxeellSSeekkrruulleebbaa mmaarrTTvviiss ssppeecciiffiikkaazzee – adgilobrivi firma kompaniis marTvis
teqnologias (know-how-s) acnobs ucxour mxares, romelic kapitals abandebs
kompaniaSi da xdeba marTvis momsaxurebis da ara produqciis eqsportiori.
marTvis am saSualebebs Hilton-i mTel msoflioSi ganlagebuli sastumroebis
menejmentisaTvis iyenebs.
xelSekruleba marTvis specifikaze aris ucxour bazarze Sesvlis dabal-
riskiani meTodi,romelsac Semosavali dasawyisidanve moaqvs. es garigeba kidev
ufro efeqturia, Tu kontraqtor firmas gaaCnia ufleba, mogvianebiT, mis mier
lliicceennzziirreebbaa (Licensing)ucxour bazarze Ses-
vlis meTodi,risTvi-
sac kompania ukavSir-
deba ucxour bazarze
arsebul licenziants
da sTavazobs, moipo-
vos ufleba, isargeb-
los sawarmoo proce-
sebiT, savaWro markiT,
patentiT, sawarmoo sai-
dumloebiTa Tu sxva
faseulobebiT, specia-
luri salicenzio ga-
dasaxadis safuZvelze.
■ licenzireba: tokios Disneyland-i, Walt Disney Company-is licenziiT,
Oriental Land Company-is (iaponuri ganviTarebis kompania) sakuTrebaa, rom-
lis eqspluataciasac TviTon es ukanaskneli awarmoebs.
ssaakkoonnttrraaqqttoo wwaarrmmooeebbaa
(Contract manufacturing)organizaciaTa gaer-
Tianeba, romlis dro-
sac kompania kont-
raqts debs ucxo baz-
ris mwarmoeblebTan
produqtis warmoebis
an momsaxurebisaTvis.
xxeellSSeekkrruulleebbaa
mmaarrTTvviiss ssppeecciiffiikkaazzee
(Management contracting)erToblivi sawarmo,
romelSic adgilo-
brivi kompania kapi-
talis Camdeb ucxour
mxares kompaniis
marTvis teqnologias
(know-how-s) acnobs.
amgvarad, adgilo-
brivi sawarmo xdeba
marTvis momsaxurebis
da ara produqciis
eqsportiori.
TTaavvii 1155 globaluri bazari 535
■ erToblivi sakuTreba: KFC iaponiaSi iaponur konglomerat Mitsubishi-Tan erToblivi sakuTrebis wamowyebiT Sevida.
marTuli kompaniis garkveuli wili Seisyidos. Tumca, garigeba ar aris
gonivruli, Tu kompanias SeuZlia marTvis SesaZleblobebis ukeTesi gamoyeneba
an, mTliani riskis sakuTar Tavze aRebiT, ufro didi mogebis miReba. mas es
forma, garkveuli drois ganmavlobaSi, sakuTari operaciebis ganxorcie-
lebaSic SeuSlis xels.
eerrTToobblliivvii ssaakkuuTTrreebbaa.. aris ama Tu im kompaniis Zalebis gaerTianeba ucxoel
investorebTan adgilobrivi biznesis Sesaqmnelad, sadac isini erTobliv
mflobelobas ewevian da kontrolis uflebas inawileben. kompanias SeuZlia
adgilobrivi firmis procentis Sesyidva. aseve, orive mxares SeuZlia axali
biznesis dawyeba. erToblivi sakuTreba SeiZleba saWiro iyos ekonomikuri an
politikuri miznebisaTvis. riskis mxolod sakuTar Tavze asaRebad, firmas
SesaZloa ar aRmoaCndes sakmarisi finansuri, fizikuri an marTvis resursebi.
amasTan, ucxoeTis mTavrobam qveyanaSi Sesvlis pirobad SesaZloa erToblivi
sakuTreba moiTxovos.
KFC iaponiaSi Sevida iaponur konglomerat Mitsubishi-sTan erToblivi
sakuTebis wamowyebis winadadebiT. iaponiis swrafi kvebis msxvil, magram metad
rTul bazarze Sesasvlelad, KFC-ma saukeTeso gza gamonaxa. samagierod,
Mitsubishi-s, iaponiaSi frinvelis xorcis erT-erT umsxviles mwarmoebels,
esmoda iaponuri kultura da hqonda sainvesticio fuli. orive faqtoris
wyalobiT, KFC-ma iaponiis naxevrad daxurul bazarze warmatebas miaRwia.
gasaocaria, magram KFC-im, Mitsubishi-is xelmZRvanelobiT, Tavisi iaponuri
restornebisaTvis aSkarad araiaponuri pozicionireba ganaviTara.
Tavdapirvelad, KFC-s iaponiaSi kargad Sexvdnen, magram mas jer kidev
bevri dabrkoleba hqonda dasaZlevi. iaponelebs ar moswondaT swrafi kvebisa
da frenCaizingis arsi. maTi warmodgeniT, swrafi sakvebi iyo xelovnuri,
meqanikuri da arajansaRi saSulebebiT damzadebuli. iaponurma KFC-ma icoda,rom mas KFC-is brendisadmi ndobis mopoveba sWirdeboda da amisaTvis
kentukiSi gaemgzavra. iq gadaiRo Colonel Sander’s-is Tavdapirveli versia. KFC-ismsoflmxedvelobis saCveneblad (samxreTuli stumarTmoyvareoba, Zveli
amerikuli tradiciebi da WeSmariti saojaxo samzareulo), saagentom Seqmna
tipiuri samxreTeli deda, romlis prototipad gamoiyenes Stefan fosteris
TamaSi warmodgenaSi `Cemi Zveli saxli kentukiSi~. reklamaSi naCvenebia ColonelSanders-is deda, romelic Tavis SviliSvilebs 11 saidumlo sanelebliT
momzadebuli KFC-is wiwilebiT kvebavs. yuradReba gamaxvilda amerikis
samxreTis karg saojaxo samzareulo scenebze; KFC ki wardga, rogorc
sasargeblo, aristokratiuli sakvebi. Sedegad, iaponel momxmarebels aseTi
gansakuTebuli amerikuli wiwilebi, praqtikulad, aRar hyofnida. kampania
Zalze warmatebuli aRmoCnda da, sul raRac 8 weliwadSi, KFC-m Tavisi 400
savaWro adgili 1 000-mde gazarda. iaponelebis umetesobam zepirad icis `Cemi
Zveli saxli kentukiSi~.
erToblivi sakuTreba garkveul dabrkolebebsac gulisxmobs. part-
eerrTToobblliivvii mmfflloobbee--
lloobbaa (Joint ownership)erToblivi sawarmo,
sadac kompania ucx-
our bazarze ukav-
Sirdeba investorebs
lokaluri biznesis
Sesaqmnelad da ro-
melic funqcioni-
rebs erToblivi sa-
kuTrebis saxiT da
erTiani kontrolis
qveS.
536 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
niorebs SesaZloa uTanxmoeba mouvideT investirebis, marketingisa da sxva
strategiebis Taobaze. maSin,rodesac aSS-is firmebi, Semosavlis gasazrdelad,
xelaxal investicias arCeven, adgilobrivi firmebi, xSirad, am Semosavlis
miRebas aniWeben upiratesobas; an maSin, rodesac aSS-is firmebi yuradRebas
marketingze amaxvileben, adgilobrivi investorebi gayidvebs eyrdnobian.
ppiirrddaappiirrii iinnvveessttiicciiaa
ucxour bazarze dafuZneba saukeTesod xorcieldeba ppiirrddaappiirrii iinnvveessttiicciiiiss
saSualebiT _ es aris kapitaldabandebebis ucxour bazarze ganTavseba
Sesabamisi sawarmoo saSualebebis SeZenisa da ganviTarebis gziT. Tu kompanias
eqsportirebis gamocdileba gaaCnia da Tu bazari sakmarisad didia, ucxouri
warmoebis saSualebebi bevr upiratesobas gvTavazobs. firma SesaZloa
dabalxarjiani iyos, iafi muSaxelis an nedleulis gamo, agreTve, ucxoeTis
mTavrobis mier investiciebis waxalisebiTa da fraxtis dazogviT. samuSao
adgilebis Seqmnis sababiT, firmas SeuZlia maspinZel qveyanaSi imijis gaumjo-
beseba. zogadad, firma ufro Rrma urTierTobebs ayalibebs mTavrobasTan,
momxmarebelTan, adgilobriv mimwodeblebTan da distributorebTan, rac misi
produqtis adgilobriv bazarze ukeTesi damkvidrebis saSualebas iZleva. da
bolos, firma srul kontrols inarCunebs investiciaze da, aqedan gamomdinare,
Tavisi xangrZlivi saerTaSoriso miznebis realizaciisaTvis, SeuZlia saWiro
warmoebisa da marketinguli politikis ganviTareba.
pirdapiri investiciis mTavari nakli aris is, rom firma dgas iseTi riskebis
winaSe, rogoricaa SezRuduli da gaufasurebuli valuta, daRmavali bazrebi
an samTavrobo cvlilebebi. zogierT SemTxvevaSi, Tu firmas samuSaoebis war-
moeba sxva qveyanaSi surs, igi iZulebelia, am saxis riski gawios.
■❚ ggaaddaawwyyvveettiilleebbiiss mmiiRReebbaa gglloobbaalluurrii mmaarrkkeettiinngguullii
pprrooggrraammiiss SSeessaaxxeebb
kompaniebma, romlebic erT an ramdenime qveyanaSi saqmianoben, unda gadawyviton,
apireben Tu ara (an rogor apireben) TavianTi marketinguli kompleqsis adg-
ilobriv pirobebze morgebas. erTi ukiduresobaa globaluri kompaniebi, rom-
lebic iyeneben ssttaannddaarrttuull mmaarrkkeettiinngguull kkoommpplleeqqssss – mTel msoflioSi
msgavsi produqciis gayidva da msgavsi marketinguli midgomis gamoyeneba.
meore ukiduresobaa aaddaappttiirreebbuullii mmaarrkkeettiinngguullii kkoommpplleeqqssii. am SemTxvevaSi,
mwarmoebeli marketinguli kompleqsis elementebs TiToeul miznobriv bazars
usadagebs, rac did xarjebTan aris dakavSirebuli; Tumca, amiT SesaZlebelia
bazris ufro didi wilis mopoveba.
ukanasknel wlebSi, bevrs kamaToben arCevanze adaptirebul da standar-
tul marketingul kompleqsebs Soris. marketinguli koncefciis Tanaxmad, mar-
ketinguli programa ufro efeqturia maSin, rodesac igi momxmareblis
TiToeuli miznobrivi jgufis gansakuTrebul moTxovnilebebzea morgebuli.
Tu es koncefcia qveynis farglebSi gamoiyeneba, man saerTaSoriso bazrebzec
unda gaamarTlos. sxvadasxva qveyanaSi momxmarebels Zalze gansxvavebuli
kulturuli baza, moTxovnilebebi da survilebi, xarjvis SesaZlebloba, pro-
duqciisadmi prioritetebi da yidvis modelebi gaaCnia. imis gamo, rom am gansx-
vavebebis Secvla rTulia, marketologebis umetesoba Tavis produqtebs,fasebs,
arxebsa da stimulirebis saSualebebs TiToeuli qveynis momxmareblis
survilebs usadagebs.
Tumca, globaluri standartizacia ar aris SeTavazeba – yvelaferi an
araferi _ es ufro xarisxis sakiTxia. kompaniebma unda moiZion standartize-
bis gzebi, raTa xeli Seuwyon dabali fasebisa da xarjebis SenarCunebasa da
ufro Zlieri globaluri brendis Seqmnas. magram grZelvadiani marketinguli
azrovneba ar unda Caanacvlon moklevadiani finansuri azrovnebiT. miuxedavad
imisa, rom standartizaciis meSveobiT SesaZlebelia fulis dazogva, marke-
tologebi darwmunebulni unda iyvnen,rom maTi SeTavazebebi TiToeuli qveynis
momxmareblis survilebs Seesabameba.
standartizebisa da sruli adaptaciis ukiduresobebs Soris bevri
SesaZlebloba arsebobs. magaliTad, miuxedavad imisa, rom Whirpool-is Rumelebs,
ppiirrddaappiirrii iinnvveessttiicciiaa
(Direct investment)ucxour bazarze kap-
italdabandebebis
ganTavseba ucxouri
aqtivebisa da sawar-
moo saSualebebis
SeZeniT.
ssttaannddaarrttuullii mmaarrkkee--
ttiinngguullii kkoommpplleeqqssii
(Standardized marketingmix)saerTaSoriso mar-
ketinguli strate-
gia, rodesac kompania
yvela saerTaSoriso
bazrisaTvis iyenebs
produqtis,
reklamirebis, sadis-
tribucio arxebisa
da marketinguli
kompleqsis sxva naw-
ilebis TiTqmis
identur elementebs.
aaddaappttiirreebbuullii ((mmoorr--
ggeebbuullii)) mmaarrkkeettiinn--
gguullii kkoommpplleeqqssii
(Adapted marketing mix)saerTaSoriso mar-
ketinguli strate-
gia, rodesac kompania
axdens marketinguli
kompleqsis elemen-
tebis misadagebas
TiToeuli saerTa-
Soriso miznobrivi
bazrisaTvis, rac sak-
maod did xarjebTan
aris dakavSirebuli,
Tumca, iZleva bazris
ufro didi wilis
mopovebis
saSualebas.
TTaavvii 1155 globaluri bazari 537
macivrebs, sarecx manqanebsa da sxva ZiriTad danadgarebs, mTel msoflioSi,
erTi da igive Siga mowyobiloba aqvT, maTi garegnuli saxe sxvadasxva qveynis
momxmareblebis prioritetebis Sesabamisad mzaddeba. KFC-is restornebi,
TiTqmis yvelgan, Colonel Sander-is erTnair imijs iyenebs, magram iaponias
sTavazobs tempuras fxvier Cxirebs, tailands _ umarilo brinjsa da tkbil
civ souss, holandias _ kartofilisa da xaxvis kroketebs, xolo safrangeTs _
wiwilas, sakonditro nawarmTan erTad.
analogiurad, McDonald’s-i, mTels msoflioSi, Tavisi restornebisTvis
erTsa da imave ZiriTad samzareulo recepturas iyenebs, magram Tavis menius
adgilobriv gemovnebas argebs: meqsikaSi hamburgerisTvis, ketCupis nacvlad,
cxare souss iyenebs; venaSi misi restornebi moicavs McCafes-s, rome-lic adg-
ilobrivi gemovnebis Sesa-bamis yavas gvTavazobs; koreaSi yidis Semwvar Roris
xorcs qiSmiSian funTuSaSi, nivriani soi-oTi; indoeTSi, sadac Zroxa wminda
cxovelad iTvleba, McDonald’s-i momxmarebels sTavazobs wiwilis, Tevzisa da
bostneulis burgerebs da Maharaja Mac-s _ sezamismarcvlebiani funTuSa
cxvris xorciT, specialuri
sousiT, salaTebiT, yveliT,
mwniliTa da xaxviT.
saerTaSoriso marketologe-
bis umravlesoba gvTavazobs: `ifiq-
reT globalurad, magram imoqme-
deT lokalurad~, – anu kompaniebma
unda moZebnon balansi standarti-
zaciasa da adaptacias Soris. es
marketologebi emxrobian e.w.
`glokalur~ strategias, sadac
firma axdens gansazRvruli mTava-
ri marketinguli elementebis stan-
dartizebasa da sxvebis lokali-
zebas. korporaciuli done iZleva
globalur, strategiul mimarTu-
lebas. adgilobrivi ganayofi kon-
centrirebas axdens momxmareblis
individualurobaze mTel msof-
lioSi. ase muSaobs kosmetikuri
produqciis warmatebuli saerTa-
Soriso kompania L’Oneal-i. igi yidismarTlac globalur brendebs,
magram maT TiToeuli adgilobrivi
bazris kulturuli niuansebis
Sesabamisad awarmoebs (ix. marketingi muSaobis procesSi 15.2). rogorc say-
ofacxovrebo saqonlis umZlavresi msoflio kompania Unilever-is marketingisxelmZRvaneli saimon klipti ambobs: `Cven vcdilobT, davicvaT balansi
uazrod globalursa da uimedod adgilobrivs Soris~.
pprroodduuqqttii
globalur bazarze produqciis morgeba da misi stimulireba xuTi strate-
giis saSualebiT xorcieldeba (ix. suraTi 15.3). pirvelad Cven ganvixilavT
produqciis sam strategias, Semdeg ki mivubrundebiT danarCen ors.
pprroodduuqqttiiss ppiirrddaappiirrii ggaaffaarrTTooeebbaa gulisxmobs ucxour bazarze produqtis
ucvlelad Setanas. umaRlesi menejmenti Tavis marketingul personals eub-
neba: `aiReT produqti iseTi, rogoric aris da moZebneT misi myidveli.~ magram,
pirvel rigSi, unda gairkves, sWirdeba Tu ara momxmarebels es produqti da ra
formas arCevs igi.
arsebobs pirdapiri gafarToebis ramdenime rogorc warmatebuli, aseve
warumatebeli SemTxveva. Kellogg-is burRuleuli, Gillett-is samarTeblebi, IBM-is
kompiuteruli servisi, Heineken-is ludi da Black & Decker-is samuSao iaraRebi,erTi da imave saxiT, TiTqmis mTel msoflioSi warmatebiT iyideba. magram
General Foods-ma Tavisi standartuli Saqris fxvniliT damzadebuli tkbileuli
■ marketinguli kompleqsis adaptacia: indoeTSi McDonald's-i momxmarebels
sTavazobs wiwilis, Tevzisa da bostneulis burgerebsa da Maharaja Mac-s _sezamismarcvlebiani funTuSa cxvris xorciT, specialuri sousiT, salaTe-
biT, yveliT, mwniliTa da nivriT.
pprroodduuqqttiiss ppiirrddaa--
ppiirrii ggaaffaarrTTooeebbaa
(Straight productextension)ucxour bazarze
produqtis ucvle-
lad Setana.
538 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
rogor axerxebs franguli kompania,
britaneli mTavari aRmasrulebeli
direqtoris saSualebiT, ruseTSi
ganaxorcielos amerikuli tuCis
sacxis iaponuri versiis warmate-
buli marketingi? _ hkiTxeT sakmaod
warmatebul saerTaSoriso kompania
L’Oreal–s. franguli kompania, romlis
mTavari ofisi safrangeTSia ganTav-
sebuli, msoflios 150 qveyanaSi 14 mi-
liardi dolaris Rirebulebis kos-
metikuri produqciisa da sunamoebis
realizacias axdens. es aris 85 pro-
duqti, romelTa realizaciac yovel
wuTSi xdeba da maTi wilic msof-
lios kosmetikur produqciaSi 13
procents Seadgens. L’Oreal-is glob-
alur produqciaSi Sedis: Garnier,Maybelline, Redkin, Lancome, MelenaRubinstein, Kiehl’s, Biotherm, Softsheen-Carson, Vichy, Rolp Lauren-isa da GiorgioArmani-is sunamoebi. mravlismetyve-
lia is, rom, 17 wlis ganmavlobaSi,
L’Oreal-ma miaRwia saerTaSoriso
zrdas orcifriani (anu 10 procen-
tze meti) mogebiT.
mainc ra aris L’Oreal-is saocariwarmatebis saidumlo? kompania Tavi-
si produqciis realizacias mTel
msoflioSi axdens, adgilobrivi baz-
ris specifikuri kulturuli niuan-
sebis gaTvaliswinebiT. erT-erTi
damkvirvebeli aRniSnavs: `L’Oreal-imxolod maSin aris franguli, rode-
sac mas es Tavad surs. sxva dros
igi siamovnebiT warmogvidgeba afri-
kulad, aziurad da sxva qveynebis
warmomadgenlad, rodesac maTi
produqciis realizacias axdens.~
kosmetikuri produqciis giganti sa-
calo movaWre yidulobs adgilob-
riv produqts, aumjobesebs, alamazebs
mas da, msoflioSi TiToeuli momxma-
reblisaTvis gansxvavebuli saxiT,
globaluri masStabiT axdens mis
eqsportirebas.
magaliTad, 1996 wels, kompaniam
iyida makiaJis arc Tu ise warmate-
buli amerikuli mwarmoebeli
Maybelline. produqciis gamococ-xlebisa da globalizaciisaTvis,
kompaniam misi mTavari ofisi tenesi-
dan niu-iorkSi gadaitana da iarliy-
ze datanil saxelwodebas ~New York”-imiamata. Big Apple-is (didi vaSlis)
imijma yoveldRiuri makiaJis pro-
duqciis saSualo fasebze dadebiTad
imoqmeda. imijis gaumjobesebam
Maybelline-s, dasavleT evropaSi, Tavisi
kategoriis produqtebSi 20%-iani
sabazro wili daumkvidra. axalma
daxvewilma poziciam warmatebas
aziaSic miaRwia. erT-erTi analiti-
kosi ixsenebs:
gareT mziani SuadRea, SanxaiSi
mdebare Parkson-is univermaRSi, Ci-
L’Oréal __ gglloobbaalluurrii bbrreennddeebbiiss aaddggiilloobbrriivv
kkuullttuurreebbzzee mmoorrggeebbaa
15.2
mainc ra aris L'Oreal-is saocari saerTaSoriso warma-
tebis saidumlo? kompania Tavisi produqciis realiza-
cias msoflioSi axdens adgilobrivi bazrebis speci-
fikuri kulturuli niuansebis gaTvaliswinebiT. igi
`silamazis gaerTianebul erebad~ iqca.
mmaarrkkeettiinnggii mmuuSSaaoobbiiss pprroocceessSSii
`Uell-O~ britanul bazarze mxolod imisTvis gaitana, raTa gaerkvia, ras arCevda
britaneli momxmarebeli _ mkvrivi vaflisa Tu namcxvris formas. iaponiaSi ki
Philips-ma warmatebas mxolod mas Semdeg miaRwia, rac Seamcira Tavisi yavis
maduRarebis zoma, romlebic iaponelebis patara samzareuloebisaTvis ufro
TTaavvii 1155 globaluri bazari 539
neli qalebis yuradRebis misaqce-
vad, gaafTrebuli marketinguli
brZola mimdinareobs. Ria yavisfer
kabebsa da gamWvirvale maisurebSi
gamowyobili maRali, tuCebdaberi-
li modelebi Revlon-is axali sazaf-
xulo katalogebis realizacias
ewevian. magram, maTi mcdeloba ma-
leve marcxdeba Maybelline-is Tva-
lismomWreli produqciis CvenebiT.
mbzinavi likris tansacmelSi ga-
mowyobili ori modeli pulsire-
bul ritmSi cekvavs podiumze niu-
iorkis caTambjenebis gamosaxule-
biani tilos win. musika wydeba da,
sanam gamyidveli Cineli qalebi
produqcias efeqturi frazebiT
waradgenen, stilistebi modelebs
makiaJs ucvlian. frazebi ki aseTi
Sinaarsisaa: `es produqcia ameriku-
lia da is Zalian moduria~, `Tu
gsurT, iyoT moduri, ubralod,
airCieT Maybelline~. iq myofi qalba-
tonebidan cota Tu mixvdeba, rom
Maybelline-is moduri produqcia~New York” -i gigantur kosmetikur
kompania L’Oreal-is kuTvnilebaa.
miuxedavad imisa, rom Maybelline-isproduqciis warmatebas mniSvnelov-
nad ganapirobebs amerikuli energia,
L’Oreal-i ubralod `vesternuli~ ide-
alebis miwodebaze bevrad mets ake-
Tebs. igi cdilobs silamazis Sesa-
xeb gansxvavebuli kulturuli per-
speqtivebis gamocnobas mTeli msof-
lios masStabiT da, SeZlebisdag-
varad, ganWvrets silamazis sferoSi
samomavlo gamowvevebs. magaliTad,
misi yovelwliuri gamocemis gare-
kanze gamosaxulia iaponeli modeli
wiTeli TmiTa da alisferi tuCis
sacxiT. rac Seexeba Garnier-is Tmis
saRebavs, mas, Jurnal Moscow-s gver-
debze, afrikeli da azieli qeraT-
miani modelebi warmoadgenen.
L’Oreal-is mTavari aRmasrulebeli
direqtoris lindsi Oouens-jonsis
gancxadebiT, produqciis kargi mene-
jmentis saidumlo konkretuli momx-
mareblisTvis saTanado produqtis
miwodebaSia. `TiToeuli produqcia
Zalian zust segmentzea pozicioni-
rebuli~, – acxadebs igi. L’Oreal-saTvises niSnavs adgilobrivi produqciis
aRmoCenas, maTTvis eleganturi saxis
micemas, gansakuTrebuli miznobrivi
bazrisaTvis pozicionirebas da, Sem-
deg, msoflio bazarze maT eqsporti-
rebas. aseTi mcdelobis mxardasa-
Werad, kompania, yovelwliurad, 4 mi-
liard dolars xarjavs, raTa, msof-
lios sxvadasxva kuTxeSi, globa-
luri marketinguli Setyobinebebi
adgilobriv kulturul gansxvave-
bebs moargos.
magaliTisTvis, aviRoT L’Oreal-isaxali SenaZeni, kerZod ki, Soft Sheen-isa da Carson-is brendebis Serwymisfaqti. Soft Sheen-Carson-is produqcia,Tavdapirvelad, aSS-Si iyideboda,
dRes ki, igi Semosavlis 30 procents
sazRvargareTidan iRebs. samxreT
afrikaSi (sadac aRniSnuli produq-
cia sabazro wilis 41 procents
flobs) L’Oreal-ma maqsimalurad Seuw-
yo xeli misi axali produqciis adg-
ilobriv doneze popularizacias.
senegalSi kompaniis marketologebi
silamazis salonebis saqmianobis
Semswavlel kursebs awyoben.
gamiznuli informaciuli Setyo-
binebebisa da reklamirebis garda,
L’Oreal-is produqciam unda daakmay-ofilos erTmaneTisagan Zalze gan-
sxvavebuli xalxis kulturuli da
klimaturi moTxovnebi. da bolos,
rac Seexeba Semosavlis ganawilebas,
L’Oreal-i produqciis gamokvlevasa da
gaumjobesebaze, saSualod, 50 procen-
tiT mets xarjavs, vidre am sferoSi
moqmedi sxva firmebi. marto gasul
wels, man 490 patenti Seqmna. maga-
liTad, kvleviTi centrebi iaponiaSi
gansakuTrebul yuradRebas aziuri
Tmisa da kanis tips uTmoben; L’Oreal-is Tmisa da kanis eTnikuri kvleviTi
institutebi ki afrikuli warmo-
mavlobis momxmareblis saWiroebebs
swavloben. safrangeTSi qaris gvira-
bi klimat-kontroliT xels uwyobs
kosmetikaze amindis zemoqmedebis
Seswavlas. kvlevebi da ganviTareba
(R&D) L’Oreal-s exmareba, raTa Seqmnas
produqcia iseTi maRali tempera-
turisa da tenianobis garemosaTvis,
rogoricaa indoeTi. agreTve, R&Dqmnis baziss L’Oreal-is swrafadmzardi segmentisaTvis, ro-melsac e.w.
`aqtiur kosmetikad~ moixsenieben. es
segmenti Seqmnilia kompaniis mec-
nierebisa da dermatologebis mier,
bio-samedicino sainJinro kvlevebis
safuZvelze.
L’Oreal-is brendebis aRsaweradkontrastuli mniSvnelobis sityvebi
SeiZleba gamoviyenoT. esenia: mecnie-
ruli da sulieri, masobrivi bazari
da Wori (informaciis sityvieri gav-
rceleba), franguli daxvewiloba da
niu-iorkis gamocdileba, SeTanxme-
buloba da unikaluroba, fufuneba
da dasaSvebi fasebi. rogor SeZlo
kompaniam, moecva moTxovnebis aseTi
gansxvavebuli ganzomilebebis spe-
qtri? L’Oreal-isaTvis gansxvavebuli
produqcia niSnavs `produqciis
saxiT sxvadasxva kulturis momxib-
vlelobis gadmocemas~, – acxadebs
analitikosi. meore damkvirvebeli ki
aRniSnavs:
,,dasavluri brendebisgan gansxva-
vebiT, rogorebicaa Coca-Cola da
McDonald’s, romlebic mxolod erT
kulturul simbolos gvTavazoben,
L’Oreal-s SeuZlia, magaliTad, aziis
momxmarebeli moxiblos franguli
SarmiT, niu-iorkuli damokidebu-
lebiTa da italiuri eleganturo-
biT. gindaT gjerodeT amerikuli
ocnebebis _ Maybelline New York swo-
red amisTvisaa. gsurT cxovrebis
laTinuri stili _ amisaTvis
Giorgio Armani arsebobs’’.
L’Oreal-is produqciis naxva SesaZ-lebelia elegantur maRaziebSi, sil-
amazis salonebSi, afTiaqebSi, univer-
maRebsa da sursaTis maRaziebSic ki.
kompania midis iq, sadac klientia da
miaqvs is, razec momxmareblis moT-
xovna arsebobs. kerZod: Giorgio Armani– maRali klasis maRaziebSi da
Maybelline-is produqcia – Wal-Mart-issavaWro centrebSi. rodesac aRmas-
rulebelma direqtorma ouens-jon-
sma, axlaxan, UNESCO-s konferencias
mimarTa, Tvalic aravis dauxamxame-
bia, rodesac man L’Oreal-i `silamazis
gaerTianebul erebad~ moixsenia.
wwyyaarrooeebbii:: Quotes and other information from GailEdmondson, “The Beauty of Global Branding,”Business Week, June 28, 1999, pp.70–75; RichardTomlinson, “L’Oréal’s Global Makeover,” Fortune,September 30, 2002, p. 141. See also “EuroFileBackgrounder: L’Oréal,” September 11, 2001, accessedonline at www.hemscott.co.uk; “Top Global Brands,”Global Cosmetic Industry, February 2003, pp. 28–34;Jeremy Josephs, “O-J’s Powers of Seduction ProveHard to Resist,” March 25, 2003, accessed online atwww.jeremyjosephs.com; “History: Making Sure theHair Creams Taste OK,” accessed online atwww.iwon.com, July 2003; and information accessedat www.loreal.com, September 2003.
mosaxerxebeli iyo. man, aseve, Seamcira Tavisi saparsebis zomac da isini
iaponelebis patara xelebs moargo. pirdapiri gafarToeba mimzidvelia, radgan
igi ar saWiroebs damatebiTi produqtis ganviTarebis xarjebs, samewarmeo
cvlilebebsa da axal stimulirebas. magram, xangrZlivi gamoyenebisas, igi did
540 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
xarjebTan iqneba dakavSirebuli, Tu produqti ucxoeli momxmareblis
dakmayofilebas ver SeZlebs.
pprroodduuqqttiiss aaddaappttaacciiaa – produqciis morgeba adgilobriv pirobebsa da
survilebze. magaliTad, Procter & Gamble-is Sampuni Vidal Sasoon mTel msoflioSi
erTnair surnels afrqvevs, magram misi koncentracia qveynebis mixedviT
gansxvavebulia – naklebia iaponiaSi, sadac upiratesobas naz surnels aniWeben
da metia evropaSi; General Foods-i yavis gansxvavebul nazavs gvTavazobs
britaneTSi (sadac yavas rZiT miirTmeven), safrangeTSi (sadac Sav yavas svamen)
da laTinur amerikaSi (sadac natexi Saqris gemos arCeven); Gerber-is sabavSvosakvebi iaponiaSi, romelic bevr dasavlel momxmarebelsac mSvenivrad
daanayrebda, Sedgeba kambalasa da ispanaxis, virTevzis xizilaliani spagetis,
orcxobilasa da TeTr-mowiTalo sousSi amovlebuli sardinebisagan; da
bolos, mobiluri telefonis mwarmoebelma firma Nokia-m, romelmac Tavisi 6100
seria TiToeul mniSvnelovan bazars moargo, Seqmna xmis elementaruli
amomcnobi aziisaTvis, sadac momxmarebels klaviaturasTan dakavSirebuli
problemebi aqvs da gazarda zaris xma, raTa igi sakmarisad maRali yofiliyo
aziis gadaWedili quCebis pirobebSi.
zogierT SemTxvevaSi, produqti adgilobriv adaT-wesebsa da sulier
rwmenaze unda iyos morgebuli. gayidvebi aziaSi, xSirad, sulier samyarosTanaa
pirdapir kavSirSi. amis kargi magaliTia Hyatt Hotel-is gamocdileba fen-Suis
koncefciasTan dakavSirebiT.
CineTSi, hong-kongsa da singapurSi misdeven `fen-Suis~ praqtikas
(romelic gavrcelda iaponiaSi, koreasa da vietnamSi), rac niSnavs _
`qari da wyali~. fen-Suis mimdevrebi, igive geomanebi, nebismieri
sarisko wamowyebisaTvis yvelaze misaReb pirobebsa da principebs
gvTavazoben, gansakuTrebiT saofise Senobebis ganlagebisa da masSi
avejisa da sxva sagnebis ganTavsebis mxriv. kargi fen-SuisaTvis
saWiroa, rom Senoba gadahyurebdes wyals da esazRvrebodes mTebs,
magram man ar unda dafaros mTis xedi. singapurSi Hyatt Hotel-isdizaini fen-Suis gaTvaliswinebis gareSe Seiqmna, amdenad, biznesis
ganviTarebisaTvis, misi xelaxali dagegmva gaxda saWiro.
Tavdapirvelad, konsierJis magida karis da gzis paralelurad idga
da iTvleboda,rom igi simdidres moitanda. ufro metic, kari Crdilo-
dasavleTs uyurebda, rasac SeeZlo advilad gamoewvia arasasurveli
ganwyobileba. geomanebis rCeviT, cvlilebebi unda ganxor-
cielebuliyo ise, rom SenarCunebuliyo simdidre da gamqraliyo ara-
sasurveli ganwyoba. dRes,dasavluri biznesi,dawyebuli sastumroebis
qselebiT, restornebiTa Tu gastronomebiT da damTavrebuli las-
vegasis kazinoebiT, romlebic bevr aziel stumars emsaxurebian,
dizainTan erTad, fen-Suis principebsac iTvaliswineben.
pprroodduuqqttiiss ggaammooggoonneebbaa gulisxmobs axali produqtebis an momsaxurebis Seqmnas
konkretuli qveynis bazrisaTvis. arsebobs am strategiis ori forma. pirvelia
produqtis formis xelaxali wardgena, romelic mocemuli qveynis
moTxovnilebebs kargad Seesabameba. sakaso aparatebis nacionalurma kompaniam
gaTanamedrovebuli Zveleburi, meqanikuri sakaso aparatebi, naxevar fasSi,
xelaxla waradgina aziaSi, espaneTsa da laTinur amerikaSi da didi
raodenobiTac gayida. meorea, mocemuli qveynis moTxovnilebaze morgebisaTvis,
ssuurraaTTii 1155..33
produqtisa da stim-
ulirebis xuTi glob-
aluri strategia
pprroodduuqqttiiss
aaddaappttaacciiaa (Productadaptation)produqciis morgeba
ucxoeTis bazrisaT-
vis damaxasiaTebel
pirobebTan da
survilebTan.
pprroodduuqqttiiss ggaammooggoo--
nneebbaa (Product invention)axali produqtebis
an momsaxurebis
Seqmna ucxouri
bazrisTvis.
TTaavvii 1155 globaluri bazari 541
sruliad axali produqtis Seqmna. magaliTad,naklebad ganviTarebul qveynebSi
arsebobs udidesi moTxovnileba dabalfasiani, proteinis maRali Semcvelobis
sakvebze. iseTi kompaniebi, rogorebic arian Quaber Oats, Switt, Monsanto da ArcherDaniels Midland, ikvleven sakvebisadmi am qveynebis moTxovnilebebs, qmnian axal
saWmelebs da, axali produqciis gavrcelebis uzrunvelsayofad, awarmoeben
saTanado sareklamo kampaniebs.
kidev erTi magaliTi: iaponeli momxmareblis gansakuTrebuli
moTxovnilebebis Sesabamisad, Sony-m Tavisi personaluri kompiuterebis seria
VAIO-s daamata ~U~ modeli, miuxedavad imisa, rom man aSS-isa da msoflios sxva
bazrebze arc ise didi mowoneba daimsaxura.
“U” ultra Sony-is VAIO seriis, albaT, yvelaze `iaponuri~ mod-
elia. igi yvelaze patara leptopia msoflioSi, misi sigane 7 diumze
naklebia, ekranis diagonali ki _ 6 diumi. Sony-m SeniSna, rom, pikissaaTebSi, tokios matareblebi Zalze gadaWedili iyo imisaTvis, rom
bevr mgzavrs, erTdroulad, sakuTari leptopis gamoyeneba SeZleboda.
`tokioSi adamianebi, romlebic leptopebis fufunebiT sargebloben,
matareblebSi pirvelebi Sedian,~ _ ambobs Sony-is vice-prezidentimark hensoni. ~U~-s fuZe giWiravs ori xeliT,_ ganmartavs igi, _ maSin,
rodesac cera TiTi klaviaturaze gidevs. me mas fexze mdgom kompi-
uters vuwodebdi~. rogor SeiZleba es gadaiTargmnos amerikuli
bazrisaTvis? kulturuli sxvaobebi SemaSfoTebelia. iaponelebisgan
gansxvavebiT, amerikelebi brmad beWdvaSi arian daxelovnebulni da,
rogorc Cans, brmad beWdvam winaaRmdegoba gauwia cera TiTebiT
beWdvis praqtikas. Sesabamisad, Zalian cota amerikels Tu aRmoaCenT,
pikis saaTebSi, tokioseburi beWdvis moyvarulTa adgilze.
ssttiimmuulliirreebbaa
kompaniebs SeuZliaT stimulirebis igive strategia miiRon, romelsac saSinao
bazarze iyeneben, an Secvalon igi TiToeuli adgilobrivi bazrisaTvis.
ganvixiloT sareklamo Setyobinebebi. zogierTi globaluri kompania mTel
msoflioSi standartul sareklamo Temas iyenebs. magaliTad, globaluri
komunikaciis xelSewyobis mizniT,
IBM-is servisis centrebi msoflios
aTeulobiT qveyanaSi identur rek-
lamebs iyeneben: `xalxi, romelic
fiqrobs. xalxi, romelic moqmedebs.
xalxi, romelsac es aqvs.~ ra Tqma
unda, Zalian maRali donis standar-
tizebuli stimulirebis kampaniis
SemTxvevaSic ki, enasa da umniSvnelo
kulturul sxvaobaze mosargebad,
mciredi cvlilebebis Setanaa sa-
Wiro. magaliTad, Guy Laroche-i Tavisi
sunamosTvis Drakkar Noir, faqtobri-
vad, erTnair reklamas iyenebs
rogorc evropaSi, aseve arabul
qveynebSi. magram arabul versiaSi
igi ostaturad arbilebs tons, raTa
kulturul gansxvavebas moergos.
sxva qveynebis tabus Tavidan
asacileblad, zogierT SemTxvevaSi,
icvleba ferebic. laTinuri amerikis
umetes qveyanaSi mewamuli feri
sikvdilTan asocirdeba, iaponiaSi
TeTri samgloviaro feria, xolo
malaiziaSi mwvane avadmyofobas
niSnavs. xandaxan, aucilebelia sax-
elwodebis Secvlac. SvedeTSi Helene
■ zogierTi kompania Tavisi produqciis reklamirebas mTeli msoflioSi
standartulad axorcielebs da saTanadod mxolod kulturul gansxvave-
bebs ergeba. Guy Laroche-i Tavisi sunamosTvis Drakkar Noir, faqtobrivad, erT-
nair reklamas iyenebs rogorc evropaSi (suraTze marcxniv), aseve arabul
qveynebSi (marjvniv). magram, arabul versiaSi igi ostaturad arbilebs
tons, raTa moergos kulturul gansxvavebas - mamakaci Semosilia, qali ki
mxolod exeba mas.
Curtis-ma Tavisi Sampunis saxeli _ `yoveli Ramis Sampuni~ _ Secvala
,,yoveldRiuri SampuniT~, radgan Svedebi Tavs, xSirad, dilaobiT ibanen.
SvedeTSi Kollog-ma saxeli Seucvala Tavis burRuls Bran Bud, radgan Svedurades `damwvar fermers~ niSnavs (saerTaSoriso marketingSi daSvebuli uxeSi
Secdomebis Sesaxeb, ix. marketingi muSaobis procesSi 15.3).
sxva kompaniebi kkoommuunniikkaacciiiiss aaddaappttaacciiiiss strategias misdeven anu TavianTi
sareklamo Setyobinebebis srul adaptirebas adgilobrivi bazrebisaTvis.
amerikis SeerTebul StatebSi, Kellog-is reklamebi misi burRulis gemosa da
sakvebi Tvisebebis stimulirebas konkurenti brendebis sapirispirod axor-
cielebs. safrangeTSi, sadac momxmarebeli sauzmeze cotas miirTmevs, Kellog-igvarwmunebs, rom misi burRuli sauzmed metad gemrieli da sasargebloa.
indoeTSi ki, sadac bevri momxmarebeli SeCveulia mZime, Semwvar sauzmes, Kellog-is reklama ufro msubuqi sauzmisaken mogviwodebs.
amis msgavsad, Coca-Cola Tavis dabalkaloriul sasmels CrdiloeT
amerikaSi, gaeTianebul samefoSi, Sua da Soreul aRmosavleTSi dietur wvenad
yidis, danarCen qveynebSi ki _ msubuq sasmelad. dieturi wvenis globaluri
brendis menejeris TqmiT, espanurenovani qveynebisaTvis gansazRvrul Coke Light-is reklamebSi `ufro efeqturia Coke-is pozicionireba, rogorc ualkoholo
sasmelis, vidre sakuTari Tavis ukeTesad Secnobis saSualebisa, rogorc es
amerikis SeerTebul StatebSia gakeTebuli~. kvlevebma aCvena, rom `survilis
pozicionirebis wyalobiT~, msoflios sxva qveynebSi, Coca-Cola Light aRiqves,rogorc `seqsualuri Tavdajerebulobis mimcemi brendi~.
saerTaSoriso masStabSi, saWiroa mediaze misadagebac, radgan qveynebis
mixedviT misi xelmisawvdomoba gansxvavebulia. magaliTad, evropaSi satele-
vizio reklamis dro Zalian SezRudulia, dawyebuli safrangeTiT, sadac igi,
dReSi, 4 saaTs utoldeba da damTavrebuli skandinaviis qveynebiT, sadac igi
saerTod ar arsebobs. reklamis ganmcxadeblebma dro TveebiT adre unda
Seisyidon. amasTan, isini naklebad akontroleben saeTero dros. gansxvavebu-
lia Jurnalebis efeqturobac. magaliTad, italiaSi Jurnalebi mediis ZiriTad
saSualebas warmoadgens, xolo avstriaSi _ umniSvnelos; gaerTianebul
samefoSi arsebobs nacionaluri gazeTebi, xolo espaneTSi _ mxolod adgilo-
brivi.
ffaasseebbii
kompaniebi saeTaSoriso fasebis dawesebis drosac bevr problemebs awydebian.
magaliTad, rogori globaluri fasebi unda daawesos Black & Decker-ma Tavis
samuSao iaraRebze? mas mTel msoflioSi erTnairi fasebis daweseba SeuZlia,
magram es fasebi Raribi qveynebisaTvis Zalian maRali iqneba, mdidari
qveynebisaTvis ki _ arasakmarisad maRali. mas SeuZlia TiToeuli qveynis
momxmareblisaTvis Sesaferisi fasis daweseba, magram es strategia ugulebe-
lyofs mimdinare fasebSi qveynebs Soris arsebul gansxvavebebs. da bolos,kom-
panias Tavis fasebze, yvelgan, standartuli fasnamatis gamoyeneba SeuZlia,
magram, am midgomis gamo,Black & Decker-ma SesaZloa ver gawios saWiro konkuren-
cia da dakargos zogierTi qveynis bazari, sadac fasebi maRalia.
miuxedavad imisa, Tu rogor afaseben kompaniebi TavianT produqcias, maTi
sazRvargareTuli fasebi Sida fasebze maRali iqneba. Gucci-m Tavisi kos-
metikuri nakrebi italiaSi SesaZloa 60 dolarad gayidos, amerikis SeerTebul
StatebSi ki _ 240 dolarad. ratom? Gucci fasebis eskalaciis problemis winaSe
dgas. man qarxnis fass unda daumatos importioris, biTumad movaWrisa da
sacalo movaWris marJebi, transportirebis xarjebi da tarifebi. am zedmeti
xarjebidan gamomdinare, imave mogebis misaRebad, produqti SeiZleba 2-jer an 5-
jer maRal fasSi gaiyidos. magaliTad, Levi’s-is jinsebi, romlebic amerikis
SeerTebul StatebSi 30 dolari Rirs, tokioSi _ 63, parizSi ki 80 dolarad
iyideba; kompiuteris fasi, romelic niu-iorkSi 1000 dolari Rirs,
gaerTianebul samefoSi SesaZloa 1000 girvanqa sterlingi gaxdes. DaimlerChrysler-is avtomobili, romelic amerikis SeerTebul StatebSi 20 000 dolarad
aris Sefasebuli, samxreT koreaSi 80 000 dolaria.
problemas warmoadgens im saqonlis fasis dawesebac, romlis gadazid-
vasac kompania Tavisi ucxoeli filialebisTvis axorcielebs. Tu kompania
542 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
kkoommuunniikkaacciiiiss aaddaappttaa--
cciiaa (Communicationadaptation)srulad adaptirebu-
li sareklamo Set-
yobinebis globalu-
ri komunikaciis
strategia adgilo-
brivi bazrebisaTvis.
ucxour filials Zalian maRal fasebs uwesebs, am qveyanaSi arsebuli dabali
saSemosavlo gadasaxadebis miuxedavad, mas SesaZloa maRali tarifebis
gadaxda mouxdes. Tu kompania filialebs mcire fasebs uwesebs, igi SesaZloa
dempingis winaSe aRmoCndes. es maSin, rodesac kompania mis realur
Rirebulebaze an mis saSinao sabazro fasze dabal fasebs awesebs. amrigad,
Harley-Davidson-ma Honda da Kawasaki aSS-Si motocikletebis dempingSi
daadanaSaula. aSS-is saeTaSoriso savaWro komisia daTanxmda da iaponur mZime
motocikletebs 5-wliani tarifi dauwesa, rac, 1983 wels, 45 procentiT daiwyo
da, TandaTan, 1988 wlisaTvis, 10 procentamde Semcirda. mTavrobebi yovelTvis
dempingis molodinSi arian da, xSirad, maTi miTiTebiT, kompania iZulebulia,
igive an msgavs produqtebze konkurentebis fasebi daawesos.
globalur faswarmoqmnaze ukanasknelma ekonomikurma da teqnologiurma
Zalebmac iqonies gavlena. magaliTad, evrokavSirSi evros Semosvla amcirebs
fasebs Soris arsebul gansxvavebas. mas Semdeg, rac momxmarebeli acnobierebs
qveynebs Soris arsebul sxvaobebs fasebTan mimarTebaSi, kompaniebi
iZulebulebi arian, harmonizebuli fasebi daaweson im qveynebSi, sadac
miRebulia erTiani valuta. `fasebis aseTi gamWirvaloba~ yvelaze nakleb
gavlenas moaxdens im kompaniebsa da marketologebze, romlebic yvelaze
unikalur da aucilebel produqcias an momsaxurebas uzrunvelyofen.
72 wlis belgieli pensionerisTvis, safosto muSak mari-klaud
lengisaTvis, mineraluri wyalisa da franguli sosisis SesaZenad,
evro saukeTeso saSualebaa. wlebis ganmavlobaSi, yovel meore kviras,
yovelTvis dabali fasebis maZiebeli q-ni langi safrangeTSi dadis,
raTa moimaragos mineraluri wyali, rZe da iogurti. magram, evros
Semosvlis Semdeg, igi bevrad met produqts aqcevs yuradRebas,
romelTa fasi sazRvris aqeT bevrad dabalia. man SeamCnia, rom, dRes,
~saucisse de campange”, daaxloebiT, 5 centiT iafia. esaa danazogi, romel-
sac igi ver amCnevda, rodesac belgiur da frangul frankebs Soris
angariSobda gansxvavebas. ra Tqma unda, fasebisadmi mgrZnobiare evro-
pelebi,didi xnis ganmavlobaSi,gadadiodnen ucxour teritoriaze uf-
ro iafi televizoris an iaffasiani Coca-Cola-s mosaZebnad. magram,dRevandeli gamWvirva-loba yovelive amas bevrad amartivebs.
globalur fasebs Soris
sxvaoba kidev ufro aSkara gaxdeba
internetis saSualebiT. rodesac
firma Tavis saqonels internetiT
yidis, myidvels SeuZlia naxos
sxvadasxva qveyanaSi am produqciis
fasebs Soris sxvaoba. agreTve, maT
eqnebaT saSualeba, produqti pir-
dapir kompanias an yvelaze dabali
fasebis mqone dilers SeukveTon.
yovelive es kompaniebs ufro
stnadartizebuli saerTaSoriso
faswarmoqmnisaken ubiZgebs.
ssaaddiissttrriibbuucciioo aarrxxeebbii
produqciis saboloo momxmare-
blamde distribuciis SemTxvevaSi,
saerTaSoriso kompaniam problema
mmTTeellii aarrxxiiss ggaaTTvvaalliisswwiinneebbiiTT unda
ganixilos. suraTi 15.4 gviCvenebs
gamyidvelsa da saboloo myidvels
Soris kavSiris sam umTavres
saSualebas. kavSiris pirveli
saSualeba aris gamyidvelis saTao
TTaavvii 1155 globaluri bazari 543
■ saerTaSoriso faswarmoqmna: evropis gaerTianebis qveynebma saerTo valu-
tad evro miiRes, raTa SeeqmnaT `faswarmoqmnis gamWirvaloba~ da aeZule-
binaT kompaniebi, moexdinaT TavianTi fasebis harmonizeba mTel evropaSi.
mmTTeellii aarrxxiiss
ggaaTTvvaalliisswwiinneebbaa
(Whole-channel view)saerTaSoriso arxe-
bis dagegmva, rode-
sac, gamyidvelis
produqciis sabo-
loo myidvelamde mi-
satanad, yvela saWi-
ro makavSirebelia
gaTvaliswinebuli.
igi moicavs gamyid-
velis organizaciis
saTao ofiss, sadis-
tribucio arxebs
qveynebs Soris da
qveynis SigniT.
544 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
`̀yyuurraaddRReebbiiTT mmooeeppyyaarriiTT TTaarrggmmaannss!!~~
15.3
naSuadRevs.~ tokioSi, avtomobilis
gaqiravebis erT-erTi firmis broSu-
raSi metad gonivrul SemoTavazebas
waawydebiT: `rodesac fexiT mosia-
rule mgzavri gamoCndeba, aawrialeT
sayviri. Tavdapirvelad, melodiurad
SeexmianeT, xolo, Tu gzaze mainc da-
gabrkoles, maSin energiulad dahka-
riT mas.~
xSirad, sareklamo Temebi Targ-
manSi axal niuanss iZens an raimes
kargavs. magaliTad, firma Coors-isludis slogani _ `daikargeT Coors-TanerTad~ _ espaneTSi ase gamoCnda:
`gaiqeciT Coors-Tan erTad~. Coca-Cola-s`Coke sicocxles axangrZlivebs~ ki
CineTSi ase iTargmna: `Coke gar-
dacvlil winaprebs dagibrunebT~.
rZis mwarmoebelma kompaniam gvian
Seityo, rom misi amerikuli sarekla-
mo SekiTxva _ `gaqvT rZe?~ _ meqsika-
Si ufro provokaciulad iTargmna:
`iwvelebiT?~ KFC-is slogani ki _
`TiTis wova kargia~ _ CineTSi Sem-
degnairad iTargmna: `SeiWameT TiTe-
bi.~ Frank Derdue-s klasikur frazas _
`igi uxeS mamakacs Tvinier wiwilad
aqcevs~ _ espaneTSi gagrZeleba dae-
mata: `igi aqtiur mamakacs qaTmis
moyvaruls gaxdis.~ maSinac ki, roca
ena erTia, misi gamoyenebis stili,
qalaqebis mixedviT, gansxvavebulia.
amgvarad, britanuli firma Electrolux-is mtversasrutebisaTvis gamoyeneb-
uli fraza _ `araferi isrutavs ise,
rogorc Electrolux~ _ cota amerikeli
momxmareblis yuradRebas Tu
miiqcevs.
wwyyaarrooeebbii:: See David A. Ricks, “Perspectives: Trans-lation Blunders in International Business,” Journal ofLanguage for International Business, July 2, 1996, pp.50–55; David W. Helin, “When Slogans Go Wrong,”American Demographics, February 1992, p. 14; “ButWill It Sell in Tulsa?” Newsweek, March 17, 1997, p. 8;“What You Didn’t Learn in Marketing 101,” Sales &Marketing Management, May 1997, p. 20; KenFriedenreich, “The Lingua Too Franca,” World Trade,April 1998, p. 98; Richard P. Carpenter, “What TheyMeant to Say Was . . . ,” Boston Globe, August 2, 1998,p. M6; Thomas T. Sermon, “Cutting Corners inLanguage Risky Business,” Marketing News, April 23,2001, p. 9; and Lara L. Sowinski, “Ubersetzung,Traduzione, or Traduccion,” World Trade, February2002, pp. 48–49.
bevr kompanias hqonia enis barierTan
dakavSirebuli problemebi, dawyebu-
li msubuqi dabrkolebebidan, damTav-
rebuli sruli kraxiT. erTi Sexed-
viT sruliad uvnebelma dasaxelebam
an sareklamo frazam, sxva enaze Tar-
gmnisas, SeiZleba uneblie an faruli
mniSvneloba miiRos. uyuradRebo
Targmanma ki SeiZleba ucxoel momx-
marebels cudi STabeWdileba Seuq-
mnas marketingze.
Cven yvelani momswreni varT ase-
Ti SemTxvevebisa, ucxo qveynis pro-
duqciis yidvisas. amis magaliTia
taivanis erT-erTi firmis mcdeloba,
bavSvebisaTvis eswavlebina, Tu ro-
gor daemontaJebinaT avtofarexSi
urikebiani kibe saTamaSo manqanebi-
saTvis. instruqcia aseTi iyo: `Tama-
Sis dawyebamde, mosacdeli tablo,
sqemis mixedviT, miamagreT da ase ga-
nagrZeT TamaSi; misi xelaxla moxsna
saWiro ar aris~. aseT SemTxvevebSi
bevri sazRvargareT moRvawe ameriku-
li firmaa damnaSave, rac veraviTar
kritikas ver uZlebs.
TargmanTan dakavSirebuli klasi-
kuri Secdomebis umetesoba produq-
ciis dasaxelebebze modis, romlebic
ar iTargmneba saTanadod. rodesac,
1920 wels, CineTis bazarze Coca-Colapirvelad gamoCnda, Cinurma ierogli-
febma bgerebis iseTi jgufi Seqmna,
rom am enaze warmoTqmulma Coca-Cola-mgansxvavebuli produqtis saxel-
wodeba miiRo. samwuxarod, igi, Cinuri
ieroglifebis saSualebiT, Semdeg-
nairad iTargmna: `CakbiCeT cvilis
gombeSo~. xolo, dRes, Coca-Cola-sboTlebze arsebuli Cinuri warwera
iTargmneba, rogorc `kmayofileba
Tqvens pirSi~.
aseTive problemebs waawyda manqa-
nis mwarmoebeli ramdenime ameriku-
li firma, rodesac maTi prouqciis
saxelwodebebi enobriv bariers ga-
daawyda. magaliTad, Chevy’s Nova, rome-lic espanurad iTargmna, rogorc ,,nova~ anu `ar gamodgeba~. mas Semdeg,rac GM-ma Secvala saxeli Caribe, mi-si gayidvebi gaizarda. Ford-ma, Tavisi
Fiera-s modelis satvirTo avtomanqa-
nebis sazRvargareT realizaciisas,
aRmoaCena, rom es saxelwodeba espa-
nurad `uSno moxuc qals~ niSnavda.
Rolls-Royce-ma, germanul bazarze, uari
Tqva saxelze Silver Mist, radganac igiiTargmna, rogorc `nexvi~. rodesac
imave germanul bazarze gamoCnda
Mist strick-is Tmis saxvevi uToebi, ro-
gorc mosalodneli iyo, germaneleb-
ma naklebad gamoiyenes `nexvis jo-
xi~. aseTive marcxi ganicada
Colgate-ma, roca man frangul bazarze
Cue-is saxelwodebis kbilis pastebi
awarmoa, rac cnobili pornoJurna-
lis saxelwodebac iyo.
erTma firmam braziliis bazarze
sarealizaciod Sampuni Evitol-i gai-tana. maT maleve gaaanalizes, rom
isini `qertlis kontraceptivis~ rea-
lizacias iTxovdnen. amerikul kom-
panias ki Pet-is rZis marketingTan
dakavSirebiT Seeqmna problemebi,
vinaidan, rogorc aRmoCnda, sityva Petfrangulad `qaris amovardnas~ niS-
navs. Hunt-Wesson-ma kvebekSi awarmoaBig Joho-s produqcia saxelwodebiT
Gros Jos, vidre Seityobda, rom igifrangulad iTargmneba, rogorc `di-
di mkerdi~. am Secdomas produqciis
realizaciaze SesamCnevi efeqti ar
mouxdenia. Prozac da Acura-s Semqmnel-
ma firma Interbrand of London-ma axali
dasaxelebis produqciis sia Camoaya-
liba saxelwodebiT `sircxvilis
oTaxi~, romelSic Tavmoyrilia ucx-
ouri produqciis saxelwodebebi.
esenia: daniuri firma Krapp-sa dagermanuli firma Happy-End-is tua-letis qaRaldebi; franguli firma
Grapsy Fruit-is burRuli, italiuri
iogurti Mukk, argentinuli saweblis
fxvnili Poo, germanuli Zit-isa dafranguli Pschitt-is limonaTebi da
a.S.
mogzaurebi xSirad xvdebian pro-
duqcias, romelTa saxelwodebebic
gauTvaliswinebladaa naTargmni. mag-
ali-Tad, erT-erTi Sveicariuli res-
tornis meniuSi vkiTxulobT: `Cveni
Rvinoebi ar gitovebT imedis naper-
wkals~. iaponuri sastumroebis niS-
nebi ki ase iTargmna: `Tqven sastum-
ros moaxlis mosatyueblad giwve-
ven~. romSi samrecxaosTan Semdegi
saxis warwera iyo gamokruli: `qal-
batonebo, Tqveni tansacmeli gareT
datoveT da kargad gaatareT dro
mmaarrkkeettiinnggii mmuuSSaaoobbiiss pprroocceessSSii
TTaavvii 1155 globaluri bazari 545
organizacia, romelic meTvalyureobas uwevs arxs da TviT am arxis nawilia.
kavSiris meore saSualeba aris qveynebs Soris arsebuli arxebi, romelTac
produqcia ucxouri qveynis sazRvrisken gadaaqvT. mesame saSualeba ki aris
qveynis farglebSi arsebuli arxebi, romlebic axorcieleben produqtis
gadatanas sazRvridan saboloo momxmareblamde. zogierTi amerikeli mewarme,
SesaZloa, Tvlis, rom maTi saqme mTavrdeba maSin, rodesac produqti maT
Senobas tovebs, magram maTTvis ukeTesi iqneba, Tu isini met yuradRebas
dauTmoben produqtis sxva qveynebSi gatanis process.
qveynebis mixedviT gansxvavebulia sadistribucio arxebic. pirveli _
arsebobs Zalian didi sxvaoba TiToeuli bazris momsaxure Suamavlebis
tipebsa da raodenobebs Soris. magaliTad, aSS-is kompaniebis marketingi
CineTSi saxelmwifo kontrolis qveS myofi uamravi sacalo da sabiTumo
movaWreebis saSualebiT xorcieldeba. xSirad, Cineli distributorebi
konkurentebis produqcias yidian da mimwodeblebTan ZiriTadi gayidvebisa da
marketinguli informaciis gaziarebazec ki uars acxadeben. Cineli
distributorebisaTvis, romlebic SeCveulni arian gayidon is, risi mopovebac
SeuZliaT, ucxoa gayidvebisaTvis swrafi moqmedeba. es sistema, zogjer,
mniSvnelovan drosa da investicias moiTxovs.
magaliTad, rodesac Coke CineTSi pirvelad Sevida, myidvelebi, ualkoholo
sasmelis SesaZenad, qarxanaSi velosipediT midiodnen. Zalian bevr maRazias
jer kidev ara aqvs eleqtrogayvaniloba ualkoholo sasmelebis gasagrile-
blad. axla Coca-Cola-m ganaviTara pirdapiri distribuciis arxebi, romlebic
macivrebiTa da satvirTo manqane-biTaa aRWurvili. eleqtromomaragebis sis-
temis modernizebis Sedegad, bevr
sacalo movaWres qulerebis
damontaJebis saSualeba mieca. kom-
pania aseve flobs realizatorebis
mTel armias (10000-ze met realiza-
tors), romlebic, mara-gisa da
gayidvebis Canawerebis
Sesamowmeblad, fexiT an velosi-
pediT regularulad dadian gadam-
yidvelebTan. `Coke-ma da misma
Camomsxmelebma TiTqmis yvela
supermarketi, restorani da bazris
daxli dagegmes, sadac gamagrile-
beli sasmelis moxmareba aris
SesaZlebeli, _ aRniSnavs damkvirve-
beli, _ am monacemebis wyalobiT,
advilia sasmelis mitana, ara aqvs
mniSvneloba, didi hipermarketi
iqneba es Tu skola.~ ufro metic,
Coke, yovelTvis, sadistribucio
midgomebis inovaciis sadarajoze
dgas.
gaiareT CineTis nebismier dasaxlebul raionSi da, adre Tu gvian, Tqven
SexvdebiT moxucebul moqalaqes wiTeli samklauriT, romelic eWviT
aTvalierebs gamvlelebs. es pensionerebi arian _ raionis komitetis person-
ali, romlebic mmarTveli komunisturi partiis quCis modarajeebis funqcias
asruleben. Tumca, SanxaiSi zogierTi aseTi socialisturi daraji amerikuli
kapitalizmis simbolos Coca-Cola-s SeuerTda, rogorc misi produqtis momx-
mareblamde mimtani. swored am formiT, Coke-ma warmatebiT moicva qalaqis 14
raioni. kompaniis Sanxais filialis ufrosi garigebas ase warmogvidgens: `Cven
ssuurraaTTii 1155..44
mTeli arxis koncef-
cia saerTaSoriso
marketingisaTvis
■ `raionis komitetis~ wevri, romelic Coke-s SanxaiSi yidis.
546 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
maT vuTxariT, Tqven gyavT moxucebuli adamianebi, romlebic didad ar arian
saqmiT dakavebulni. ratom ar SeiZleba, rom Cveni produqciis maragi Tqvens
ofisSi ganaTavsoT? Tqven SegiZliaT maTi gayidva, sakomisioebis gamomuSaveba
da cotaodeni fulis dagrovebac. Cven es SevZeliT~. gayidvebi STambeWdaobiT
ar gamoirCeva, magram im mizeziT, rom komitetebi orasamde ojaxis momcvel
proeqtebs meTvalyureobs, isini brendis cnobadobis agebisaTvis sasargeblo
saSualebaa.
kidev erTi sxvaobaa ucxouri sacalo vaWrobis erTeulis zoma da
xasiaTi. maSin, rodesac aSS-Si sacalo vaWrobis msxvili qselebi Warbobs, sxva
qveynebSi sacalo vaWrobas, ZiriTadad, Zalian patara, damoukidebeli sacalo
movaWreebi axorcieleben. indoeTSi milionobiT sacalo movaWre muSaobs
pawawina maRaziebsa da Ria bazrebze. maT maRali fasnamati aqvT, magram
realuri fasi, vaWrobis Semdeg, mcirdeba. supermarketebis saSualebiT
SesaZlebelia ufro dabali fasebis SeTavazeba, magram, bevri ekonomikuri da
kulturuli barieris gamo, rTulia supermarketebis aSeneba da gaxsna.
mosaxleobas dabali Semosavali aqvs, amitom, mTeli kviris maragis nacvlad,
xalxi upiratesobas yoveldRiur mcire sayidlebs aniWebs. cudad aris
ganviTarebuli SefuTvac, radgan igi produqcias zedmet xarjebs matebs. am
faqtorebis gaTvaliswinebiT, ganviTarebad qveynebSi msxvili sacalo vaWrobis
ganviTareba jerjerobiT izRudeba.
SeCerdi da kidev erTxel awon-dawone McDonald’s-is globaluri mar-
ketingis sakiTxebi.
■ ra farglebSi SeuZlia McDonald’s-s Cinuri bazrisaTvis standar-
tizeba? SeerTebuli Statebisa da sxva dasavluri qveynebis marke-
tinguli strategiebisa da programebis romeli elementebi SeiZleba
gamoviyenoT ucvlelad? romlebs sWirdeba adaptireba? iyavi konkre-
tuli.
■ ra farglebSi SeuZlia McDonald’s-s kanadis bazrisaTvis Tavisi pro-
duqtisa da programebis standartizeba? romeli elementebis stan-
dartizeba unda moxdes? romeli maTgani unda moergos?
■ ra farglebSi axorcielebs McDonald’s-i `globalizacias~ msoflios
qveynebsa da kulturebSi, `amerikanizaciis~ xelSewyobis mizniT? ra
dadebiTi da uaryofiTi mxareebi gaaCnia aseT kulturul ganvi-
Tarebas?
SSeerrwwyymmaakkoonncceeffcciieebbiiss
ssiiCCqqaarriiss
SSeemmzzRRuuddaavvii
■❚ ggaaddaawwyyvveettiilleebbiiss mmiiRReebbaa gglloobbaalluurrii mmaarrkkeettiinngguullii
oorrggaanniizzaacciiiiss SSeessaaxxeebb
kompaniebi TavianT saerTaSoriso marketingul saqmianobas, sul mcire, sami
sxvadasxva gziT axorcieleben: kompaniebis umetesoba jer axdens saeqsporto
departamentis organizebas, Semdeg qmnis saerTaSoriso filials da bolos _
globalur organizacias.
rogorc wesi, firma saerTaSoriso marketinguli saqmianobis ganxor-
cielebas, ubralod, saqonlis gataniT iwyebs. misi saerTaSoriso gayidvebis
gafarToebis SemTxvevaSi, kompania, gayidvebis menejerTan da ramdenime
asistentTan erTad, ayalibebs saeqsporto departaments. gayidvebis zrdasTan
erTad, saeqsporto departamentma Tavisi sazRvrebi SeiZleba sxvadasxva mar-
ketingul momsaxurebamde gaafarToos,Semdeg ki, aqtiurad gauZRves bizness. Tu
firma erToblivi wamowyebisken an pirdapiri investiciisken aiRebs gezs, saeqs-
porto departamenti ukve araadeqvaturi iqneba.
TTaavvii 1155 globaluri bazari 547
bevri kompania ramdenime bazarsa da erTobliv wamowyebaSi aris Cabmuli.
kompaniam SesaZloa erT qveyanaSi ganaxorcielos eqsportireba, meoreSi _
licenzireba, mesameSi wamoiwyos erToblivi mflobeloba da meoTxeSi daar-
sos sakuTari filiali. mTliani saerTaSoriso saqmianobis xelmZRvanelobis
mizniT, adre Tu gvian, igi saerTaSoriso ganayofebs an filialebs Seqmnis.
saerTaSoriso ganayofebis organizeba sxvadasxva saSualebiT xorcield-
eba. saerTaSoriso ganayofis korporaciuli personali Sedgeba marketinguli,
sawarmoo, kvlevis, finansebis, dagegmvisa da kadrebis SerCevis specialistebis-
agan. igi axorcielebs dagegmvas da sxvadasxva saeqspluatacio ganayofs
uzrunvelyofs momsaxurebiT, romelTa organizeba sami gziT SeiZleba. es
SesaZloa iyos geografiuli organizacia _ dakompleqtebuli qveynebis
menejerebiT, romlebic am qveynebSi pasuxismgebelni arian realizatorebze,
gayidvis filialebze, distributorebsa da licenziatebze. saeqspluatacio
ganayofs SesaZloa, aseve, hqondes msoflio produqciis jgufis forma, sadac
TiToeuli pasuxismgebelia sxvadasxva produqtis jgufis msoflio gayidvebze.
da bolos, saeqspluatacio ganayofebi SesaZloa iyos saerTaSoriso fil-
ialebi, romelTagan TiToeuli sakuTar mogebasa da gayidvebzea pasuxismge-
beli.
bevri firma gascda saeTaSoriso ganayofis etaps da WeSmaritad glob-
alur organizaciad iqca. isini sakuTar Tavs aRar aRiqvamen erovnul marke-
tologebad, romlebic produqcias sazRvargareT yidian; isini sakuTar Tavs
globalur marketologebad ganixilaven. msoflios maStabiT samewarmeo
saqmianobebisaTvis saWiro mowyobilobebis gankargvas, marketingul politikas,
finansur nakadebsa da logistikuri sistemebis dagegmvas umaRlesi korpo-
raciuli menejmenti da personali axorcielebs. globaluri saeqspluatacio
ganayofi angariSvaldebulia organizaciis mTavari aRmasruleblis an
aRmasrulebeli komitetis (da ara saerTaSoriso ganayofis) xelmZRvanelis
winaSe. aRmasruleblebis swavleba xorcieldeba ara mxolod saSinao an
saerTaSoriso, aramed msoflio operaciebis saSualebiT. kompania menejments
sxvadasxva qveynebidan izidavs, warmoebisaTvis saWiro komponentebsa da marags
umciresi danaxarjebiT yidulobs da investicias axorcielebs iq, sadac
udidesi mogebebi aris mosalodneli.
XXI saukuneSi gadasvlasTan erTad, kompania, romelic imeds konkurenci-
aze amyarebs, ufro globaluri unda gaxdes. maSin, rodesac ucxouri firmebi
warmatebulad ipyroben saSinao bazrebs, kompaniebi ufro agresiulad unda
gavidnen ucxour bazarze. kompaniebi, romlebic TavianT saerTaSoriso opera-
ciebs meorexarisxovan funqciad miiCneven, unda Seicvalon da Camoyalibdnen
kompaniebad, romlebic mTel msoflios erTian usazRvro bazrad xedaven.
548 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
droa, SeisvenoT da Tvali gadaavloT
am TavSi Seswavlil globaluri mar-
ketingis koncefciebs. warsulSi, aSS-
is kompaniebi saerTaSoriso vaWrobas
nakleb yuradRebas uTmobdnen. Tu
SeZlebdnen da cotaoden damatebiT saeqsporto
gayidvebs moipovebdnen, es ukve kargi Sedegi iyo.
magram didi da uxvi SesaZleblobebis bazari
maT saxlSi hqondaT. dRes, maTi sididis miuxe-
davad, kompaniebi sakuTar Tavs ver miscemen
uflebas, yuradReba mxolod saSinao bazrebs
dauTmon. bevri industria globalur indus-
triad iqca da firmebi, romlebic globalurad
muSaoben, saWiroeben dabalxarjiani brendis
maRal cnobadobas. amavdroulad, savaluto kur-
sis, arastabiluri mTavrobis, savaWro bariere-
bisa da ramdenime sxva faqtoris gamo, glob-
aluri marketingi garkveul risksac Seicavs.
potenciuri zrdisa da saerTaSoriso mar-
ketingis riskis mqone kompaniebi, globaluri
marketinguli gadawyvetilebebis misaRebad, sis-
tematurad axali gzebis Ziebis saWiroebis
winaSe dganan.
11.. ggaanniixxiilleeTT,, rraa ggaavvlleennaass aaxxddeennss ssaaeerrTTaaSSoorriissoo
ssaavvaaWWrroo ssiisstteemmaa,, eekkoonnoommiikkuurrii,, kkuullttuurruullii
ddaa ppoolliittiikkuurr--ssaammaarrTTlleebbrriivvii ggaarreemmoo kkoomm--
ppaanniiiiss ssaaeerrTTaaSSoorriissoo mmaarrkkeettiinngguull ggaaddaawwyyvvee--
ttiilleebbeebbzzee..
kompania unda icnobdes globalur marketingul
garemos, gansakuTrebiT ki saerTaSoriso
savaWro sistemas. man unda Seafasos TiToeuli
ucxouri bazris ekonomikuri, politikur-
samarTlebrivi da kulturuli maxasiaTeblebi.
amis Semdeg, kompaniam unda gadawyvitos, surs Tu
ara sazRvargareT gasvla da ganixilos poten-
ciuri riski da sargebeli. man unda gadawyvitos
sasurveli gayidvebis moculoba, ramden
qveyanaSi surs sabazro saqmianobis ganxor-
cieleba da romel konkretul bazrebze surs
Sesvla. es gadawyvetileba, riskfaqtorebis do-
nis gaTvaliswinebiT, ukugebis miRebis prob-
lemis Sefasebas saWiroebs.
22.. aaRRwweerreeTT ssaaeerrTTaaSSoorriissoo bbaazzaarrzzee ggaassvvlliiss
mmTTaavvaarrii mmiiddggoommeebbii..
kompaniam unda miiRos gadawyvetileba, rogor
Sevides TiToeul bazarze – eqsportirebis,
erToblivi wamowyebisa Tu pirdapiri inves-
ticiis saSualebiT. bevri kompania saqmianobas
eqsportirebiT iwyebs, Semdeg, erToblivi
wamowyebiT agrZelebs da, bolos, ucxour
bazarze pirdapir investicias axorcielebs. eqs-
portireba aris ucxour bazarze produqciis
gayidva da gagzavna saerTaSoriso marketinguli
Suamavlebis (arapirdapiri eqsportireba) an kom-
paniis sakuTari departamentis, filialis Tu
gayidvebis warmomadgenlisa Tu agentis saSua-
lebiT (pirdapiri eqsportireba). erToblivi
wamowyebis dros, kompania ucxour bazarze
Sedis ucxour kompaniebTan gaerTia-nebis
saSualebiT, raTa awarmoos an ganaxorcielos
produqtis Tu momsaxurebis marketinguli saqmi-
anoba. licenzireba aris ucxour bazarze
Sesvlis meTodi, romlis drosac kompania
ukavSirdeba ucxour bazarze arsebul licen-
ziats da sTavazobs mas, specialuri salicenzio
gadasaxadis safuZvelze, moipovos warmoebis,
savaWro markis, patentis, warmoebis saidumloe-
bis an sxva faseulobaTa flobis ufleba.
33.. ggaanniixxiilleeTT,, rrooggoorr aaxxoorrcciieelleebbss kkoommppaanniiaa
TTaavviissii mmaarrkkeettiinngguullii kkoommpplleeqqssiiss ssaaeerrTTaa--
SSoorriissoo bbaazzrreebbzzee mmoorrggeebbaass..
kompaniebma, aseve, unda gadawyviton, Tu ramdenad
moargon TavianTi produqcia, stimulireba,
fasebi da sadistribucio arxebi TiToeul ucx-
our bazars. erTis mxriv, kompaniebi mTel
msoflioSi iyeneben standartizebul mar-
ketingul kompleqss, sxvebi – adaptirebul mar-
ketingul kompleqss, romlis drosac kompania,
meti danaxarjebiT, magram ufro didi sabazro
wilisa da mogebis imediT, marketingul komple-
qss TiToeul bazars usadagebs.
44.. ggaannssaazzRRvvrreeTT ssaaeerrTTaaSSoorriissoo mmaarrkkeettiinngguullii
oorrggaanniizzaacciiiiss ssaammii ZZiirriiTTaaddii ffoorrmmaa..
saerTaSoriso marketingisaTvis kompaniam unda
Camoayalibos efeqturi organizacia. firmebis
umravlesoba iwyebs saeqsporto departamentiT
da amTavrebs saerTaSoriso filialiT. kom-
paniis umaRlesi moxeleebis (oficrebis) mier
dagegmili da marTuli msoflioSi gavrcele-
buli marketingis saSualebebiT, mcire maTgani
yalibdeba globalur organizaciad. glob-
aluri organizaciis gadmosaxedidan mTeli
msoflio erT usazRvro bazars warmoadgens.
SSeeiissvveenneeTT::kkoonncceeffcciieebbiiss kkvvaallddaakkvvaall
TTaavvii 1155 globaluri bazari 549
TTaavvSSii ggaammooyyeenneebbuullii tteerrmmiinneebbii
ggaannssaaxxiillvveellii ssaakkiiTTxxeebbii
11.. ganixileT, rogor SeiZleba tar-
ifebma, kvotebma da arasatarifo
savaWro barierebma SezRudos saerTa-
Soriso vaWroba. ratom SeiZleba mTavrobam
miiRos gadawyvetileba ucxouri produqciis
importis SezRudvaze? rogor exmareba
Tavisufali regionaluri vaWrobis SeTanxmeba
qveynebs Soris vaWrobis stimulirebas?
22.. ra dadebiTi da uaryofiTi mxareebi gaaCniaT
erToblivi wamowyebis Semdeg tipebs: licen-
zireba, sakontraqto warmoeba, xelSekruleba
marTvis specifikaze, erToblivi mflobeloba.
33.. gansazRvreT produqti, romlis SemTxvevaSi
gamoiyeneba standartizebuli marketinguli kom-
pleqsi, an romlis SemTxvevaSic mizanSewonilia
adaptirebuli marketinguli kompleqsiT sargeb-
loba. SeafaseT am strategiis am produqtebTan
Sesabamisoba.
44.. warmoidgineT, rom Tqven pasuxismgebeli xarT
pakistanSi Ford Explorer-is wardgenaze. ganmarteT,
produqtis an stimulirebis strategiis rogori
cvlileba aris saWiro,raTa igi 15.3 suraTze naC-
veneb TiToeul grafas moergos.
55.. ganmarteT, ra gansxvavebebi arsebobs saerTa-
Soriso marketinguli funqciis organizebisas
saeqsporto departaments, saerTaSoriso fil-
ialsa da globalur organizacias Soris. ra
iwvevs erTi organizaciuli formidan meoreze
gadasvlas?
ggaammooyyeenneebbiiTTii SSeekkiiTTxxvveebbii
11.. SeiswavleT 15.1 cxrilSi CamoTvlili sabazro
potencialis indikatorebi. ewvieT Tqveni sko-
lis biblioTekas da am eqvsi ZiriTadi kategori-
idan moiZieT monacemTa, sul mcire, ori eleq-
tronuli an beWdviTi wyaro. Tqven mier
moZiebuli sainformacio wyarodan, romelia yve-
laze metad da romeli yvelaze naklebad
saimedo? yvelaze naklebad saimedo monacemTa
gamoyenebiT sabazro potencialis Sefasebisas
,Tqven, rogorc marketingul menejers, ra
mosazreba geqnebodaT?
22.. Tqvenma xelmZRvanelma gTxovaT rCeva kom-
paniis axali brendis _ uSaqro nayinis italiur
bazarze saukeTeso gziT Setanis Taobaze. rome-
li xerxiT urCevdiT Sesvlas da ratom? am ga-
dawyvetilebis misaRebad, ra saxis informacia
sWirdeba kompanias, raTa igi rekomendirebul
arCe-vanad iqces? ra cvlilebebi unda ganicados
Sesvlis im meTodma, romelic ar amoirCieT?
33.. studentebi ganawildiT sam gjufad. warmoi-
dgineT, rom Tqvens jgufs evaleba meqsikis
bazarze Tqveni firmis leptopebis axali seriis
Setanis mimzidvelobis Sefaseba. SeafaseT lep-
topebis meqsikis bazarze Sesvlis xelsayreloba
ekonomikuri, politikur-samarTlebrivi da kul-
turuli garemos pirobebSi. warmoudgineT
Tqveni mosazrebebi klass.
iimmooggzzaauurreeTT
aaddaappttiirreebbuullii ((mmoorrggeebbuullii)) Adapted marketing mixmmaarrkkeettiinngguullii kkoommpplleeqqssii
aarraassaattaarriiffoo ssaavvaaWWrroo bbaarriieerreebbii Nantariff Trade barriersggaaccvvlliiTTii vvaaWWrroobbaa Countertradegglloobbaalluurrii ffiirrmmaa Global firmeekkoonnoommiikkuurrii ssaazzooggaaddooeebbaa Economic communityeemmbbaarrggoo Embargovvaalluuttiiss ggaaccvvlliiss kkoonnttrroollii Exchange controlseerrTToobblliivvii wwaammoowwyyeebbaa Joint venturingeeqqssppoorrttiirreebbaa ExportingeerrTToobblliivvii mmfflloobbeelloobbaa Joint ownershipkkoommuunniikkaacciiiiss aaddaappttaacciiaa Communication adapta-
tion lliicceennzziirreebbaa Licensing
mmTTeellii aarrxxiiss ggaaTTvvaalliisswwiinneebbaa Whole-channel viewppiirrddaappiirrii iinnvveessttiicciiaa Direct Investmentpprroodduuqqttiiss ppiirrddaappiirrii Straight product extensionggaaffaarrTTooeebbaa
pprroodduuqqttiiss aaddaappttaacciiaa Product adaptationpprroodduuqqttiiss ggaammooggoonneebbaa Product inventionssaakkoonnttrraaqqttoo wwaarrmmooeebbaa Contract manufacturingssttaannddaarrttuullii mmaarrkkeettiinngguullii Standardized marketing mixkkoommpplleeqqssii
xxeellSSeekkrruulleebbaa mmaarrTTvviiss Management Contractingssppeecciiffiikkaazzee
qqvvoottaa Quotattaarriiffii Tariff
550 nnaawwiillii mmeeooTTxxee marketingis damatebiTi sakiTxebi
tteeqqnnoollooggiiuurr ssaammyyaarrooSSii
daxmarebiT sargebloba yvelas
SeuZlia. magram sad SeiZleba wax-
vide, Tu flob bizness, romelic dax-
marebas operaciebis saerTaSoriso
asparezze gasafarToeblad saWiroebs? 1988
wels, aSS-is kongresma, mas Semdeg, rac gaacno-
biera amerikuli biznesis ufro konkurentul
globalur bazrebad Camoyalibebis aucile-
bloba, miiRo kanoni saerTaSoriso biznesis
saganmanaTleblo mxardaWerisa da kvleviTi
centrebis (CIBER) Seqmnis Taobaze. amJamad,
qveyanaSi arsebobs fondebiT uzrunvelyofili
30 universiteti, romelTa mizania programebis
ganviTareba, kvlevis marTva, enis Seswavla da
sxva resursebis xelmisawvdomobis uzrunvely-
ofa, rac daexmareba biznesmenebis, maswavle-
blebisa da studentebis saerTaSoriso SesaZ-
leblobebs. ewvieT CIBER-is veb-gverds
(http://ciber.centers.purdue.edul). ganixileT saerTaSo-
riso biznesis Camoyalibebis msurveli kompa-
niebisaTvis xelmisawvdomi informacia da
upasuxeT Semdeg kiTxvebs:
11.. saerTaSoriso marketinguli interesebis
gasagebad, biznesmenebisa da studentebisaTvis
ra resursebi aris xelmisawvdomi?
22.. rogor SeuZlia CBIER-is resursebis
gamoyeneba mcire biznesis mflobels, romelic
dainteresebulia laTinur amerikaSi saqmi-
anobis gafarToebiT?
33.. ra saxis resursebia xelmisawvdomi biznessko-
lis studentebisaTvis, romelnic dainterese-
bulni arian TavianTi saswavlo programis
saerTaSoriso komponentis gaumjobesebiT?
TTaavvii 1155 globaluri bazari 551
kompaniis saerTaSoriso arenaze
gasvlasTan erTad, globaluri baza-
ri marketingul menejerebs myidve-
lebisa da tradiciebis farTo spe-
qtris winaSe ayenebs. am dros
biznespraqtika, romelic erTma
qveyanam SesaZloa dagmos (magaliTad, biznes-
garigebebis misaRwevad saCuqrebis SeTavazeba),
msoflios sxva kuTxeSi SeiZleba biznesis war-
moebis Cveuli da miRebuli gza iyos. es
SesaZlebelia sainteresoa menejerebisaTvis,
romlebmac zustad ar ician, rogori reagireba
moaxdinon kulturul sxvaobebze. `kulturuli
relativizmis~ midgoma adgilobrivi kultu-
ruli adaT-wesebis miRebas gvTavazobs. meores
mxriv, `eTikuri imperializmis~ midgoma niSnavs,
rom pirovnebis mSobliuri qveynis wesebi aris
swori da unda moxdes maTi universalurad
gamoyeneba.
11.. romeli midgomis gamoyeneba aris marTebuli _
kulturuli relativizmis, eTikuri imperial-
izmisa Tu raime Sualeduri poziciis? ganmar-
teT Tqveni arCevani.
22.. arsebobs Tu ara raime gakvaluli gza, ro-
melsac yvela kompaniam unda misdios, miuxedavad
imisa, Tu sad muSaobs igi? (magaliTad, adamia-
nuri Rirsebis pativiscema)
33.. rogor gamoxatavT Tqvens diskomforts im
biznespraqtikis mimarT, romelic Tqvens
kulturaSi araeTikurad miiCneva, magram miRe-
bulia im adgilobrivi kulturisaTvis, romel-
Sic Tqven axorcielebT saqmianobas?
eeTTiikkiiss ssaammyyaarrooSSii
Starbucks-is biznesituacia moTavsebu-
lia wignis bolos, danarT 1-Si.
uuccxxoouurrii bbiizznneessssiittuuaacciiaa