Chandogya Upanishad Sanskrit

75
z;NdoGyopinWd( a;Py;yNtu mm;©;in v;Kp[;,í=u" ≈o]mqo blimiN{y;i, c sv;Ri, sv| b[˜opinWd' m;h' b[˜ inr;k⁄y;| m; m; b[˜ inr;krodinr;kr,m- STvinr;kr,' meåStu td;Tmin inrte y ¨pinWTsu /m;RSte miy sNtu te miy sNtu — x;iNt" x;iNt" x;iNt" aoimTyetd=rmu˝Iqmup;sIt aoimit Áu˝;yit tSyopVy;:y;nm( 1 EW;' .U t;n;' pOiqvI rs" pOiqVy; a;po rsoåp;moW/yo rs aoW/In;' pu®Wo rs" pu®WSy v;g[so v;c Ag[s Ac" s;m rs" s;ª ¨˝Iqo rs" 2 s EW rs;n;\ rstm" prm" pr;?yoRå∑mo ydu˝Iq" 3 ktm; ktmKkútmTktmTs;m ktm" ktm ¨˝Iq îit ivmO∑' .vit 4 v;gevkú™ p[;," s;moimTyetd=rmu˝Iq" t√; EtiNmqun' y√;k™ c p[;,íkú™ c s;m c 5 tdetiNmqunmoimTyetiSm•=re s\sOJyte yd; vw imqun* sm;gCzt a;p- yto vw t;vNyoNySy k;mm( 6 a;piyt; h vw k;m;n;' .vit y Etdev' iv√;n=rmu˝Iqmup;Ste 7 t√; EtdnuD;=r' yiı ik˘c;nuj;n;TyoimTyev td;hwWo Ev smOiıyRd- nuD; sm/Riyt; h vw k;m;n;' .vit y Etdev' iv√;n=rmu˝Iqmup;Ste 8 teney' ]yI iv¥; vtRt aoimTy;≈;vyTyoimit x\sTyoimTyu˝;yTyetSyw v;=rSy;picTyw mihª; rsen 9 81

Transcript of Chandogya Upanishad Sanskrit

Page 1: Chandogya Upanishad Sanskrit

z;NdoGyopinWd(

a;Py;yNtu mm;©;in v;Kp[;,í=u" ≈o]mqo blimiNy;i, c sv;Ri, sv| b[˜opinWd' m;h' b[˜ inr;k⁄y;| m; m; b[˜ inr;krodinr;kr,m-STvinr;kr,' meåStu td;Tmin inrte y pinWTsu /m;RSte miy sNtu te miy sNtu

— x;iNt" x;iNt" x;iNt"

aoimTyetd=rmu˝Iqmup;sIt aoimit Áu˝;yit tSyopVy;:y;nm( 1

EW;' .Ut;n;' pOiqvI rs" pOiqVy; a;po rsoåp;moW/yo rs aoW/In;' pu®Wo rs" pu®WSy v;g[so v;c Ag[s Ac" s;m rs" s;ª ¨˝Iqo rs" 2

s EW rs;n;\ rstm" prm" pr;?yoRå∑mo ydu˝Iq" 3

ktm; ktmKkútmTktmTs;m ktm" ktm ¨˝Iq îit ivmO∑' .vit 4

v;gevkú™ p[;," s;moimTyetd=rmu˝Iq" t√; EtiNmqun' y√;k™ c p[;,íkú™ c s;m c 5

tdetiNmqunmoimTyetiSm•=re s\sOJyte yd; vw imqun* sm;gCzt a;p-yto vw t;vNyoNySy k;mm( 6

a;piyt; h vw k;m;n;' .vit y Etdev' iv√;n=rmu˝Iqmup;Ste 7

t√; EtdnuD;=r' yiı ikc;nuj;n;TyoimTyev td;hwWo Ev smOiıyRd-nuD; sm/Riyt; h vw k;m;n;' .vit y Etdev' iv√;n=rmu˝Iqmup;Ste 8

teney' ]yI iv¥; vtRt aoimTy;≈;vyTyoimit x\sTyoimTyu˝;yTyetSyw

v;=rSy;picTyw mihª; rsen 9

81

Page 2: Chandogya Upanishad Sanskrit

teno.* k⁄®to yíwtdev' ved yí n ved n;n; tu iv¥; c;iv¥; c ydev iv¥y; kroit ≈ıyopinWd; tdev vIyRvˇr' .vtIit %LvetSywv;=rSyopVy;:y;n' .vit 10

îit p[qm;?y;ye p[qm" %<@" 1

dev;sur; h vw y] s'yeitr ¨.ye p[;j;pTy;Stı dev; ¨˝Iqm;jÓërnenw-n;mi..iv„y;m îit 1

te h n;isKy' p[;,mu˝Iqmup;s;'ci£re t\h;sur;" p;Pmn; iviv/uStSm;ˇe-no.y' ij [it suri. c dugRiN/ c p;Pmn; ÁeW ivı" 2

aq h v;cmu˝Iqmup;s;'ci£re t;\h;sur;" p;Pmn; iviv/uStSm;ˇyo.y' vdit sTy' c;nOt' c p;Pmn; ÁeW; ivı; 3

aq h c=u®˝Iqmup;s;'ci£re tı;sur;" p;Pmn; iviv/uStSm;ˇeno.y' pXyit dxRnIy' c;dxRnIy' c p;Pmn; Áeti√ım( 4

aq h ≈o]mu˝Iqmup;s;'ci£re tısur;" p;Pmn; iviv/uStSm;ˇeno.y\ Í,oit ≈v,Iy' c;≈v,Iy' c p;Pmn; Áeti√ım( 5

aq h mn ¨˝Iqmup;s;'ci£re tı;sur;" p;Pmn; iviv/uStSm;ˇeno.y\ s'kLpyte s'kLpnIy' c;s'kLpnIy' c p;Pmn; Áeti√ım( 6

aq h y Ev;y' mu:y" p[;,Stmu˝Iqmup;s;'ci£re t\h;sur; ATv; ivd-?v\suyRq;Xm;nm;%,mOTv; iv?v\set 7

Ev' yq;Xm;nm;%,mOTv; iv?v\st Ev\ hwv s iv?v\ste y Ev'ivid p;p' k;myte yíwnmi.d;sit s EWoåXm;%," 8

nwvwten suri. n dugRiN/ ivj;n;Typhtp;Pm; ÁeW ten ydXn;it yiTp-bit tenetr;n( p[;,;nvit

CHÌNDOGYA I.1.10 • FIFTEEN UPANISHADS

82

Page 3: Chandogya Upanishad Sanskrit

Etmu Ev;NttoåivÊvoT£;mit Vy;dd;Tyev;Ntt îit 9

t\h;i©r; ¨˝Iqmup;s;'c£ Etmu Ev;i©rs' mNyNteå©;n;' ys" 10

ten t\h bOhSpit®˝Iqmup;s;'c£ Etmu Ev bOhSpit' mNyNte v;iG` bOh-tI tSy; EW pit" 11

ten t\h;y;Sy ¨˝Iqmup;s;'c£ Etmu Ev;y;Sy' mNyNt a;Ty;¥dyte 12

ten t\ h bko d;L>yo ivd;'ck;r s h nwimWIy;n;mu˝;t; b.Uv s h Smw>y" k;m;n;g;yit 13

a;g;t; h vw k;m;n;' .vit y Etdev' iv√;n=rmu˝Iqmup;St îTy?y;-Tmm( 14

îit p[qm;?y;ye i√tIy" %<@" 2

aq;i/dwvt' y Ev;s* tpit tmu˝Iqmup;sIto¥Nv; EW p[j;>y ¨˝;-yit ¨¥\Stmo.ymphNTyphNt; h vw .ySy tmso .vit y Ev' ved 1

sm;n ¨ Ev;y' c;s* co„,oåymu„,oås* Svr îtImm;c=te Svr îit p[Ty;Svr îTymu' tSm;√; Etimmmmu' co˝Iqmup;sIt 2

aq %lu Vy;nmevo˝Iqmup;sIt y√Ÿ p[;i,it s p[;,o ydp;init so åp;n" aq y" p[;,;p;nyo" siN/" s Vy;no yo Vy;n" s; v;k™ tSm;dp[;,•-np;nNv;cmi.Vy;hrit 3

y; v;Ksˇ_úSm;dp[;,•np;n•Ocmi.Vy;hrit yˇ_úTs;m tSm;dp[;,•n-p;nNs;m g;yit yTs;m s ¨˝IqStSm;dp[;,•np;n•u˝;yit 4

ato y;NyNy;in vIyRviNt km;Ri, yq;¶emRNqnm;je" sr,' Î!Sy /nuW

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD I.3.5

83

Page 4: Chandogya Upanishad Sanskrit

a;ymnmp[;,•np;n\St;in kroTyetSy hetoVy;Rnmevo˝Iqmup;sIt 5

aq %lU Iq;=r;<yup;sIto˝Iq îit p[;, EvoTp[;,en Áuiˇœit v;GgI-v;Rco h igr îTy;c=teå•' qm•e hId\ svú\ iSqtm( 6

¥*revodNtir=' gI" pOiqvI qm;idTy Evo√;yugIRri¶Sq\ s;mved Evo¥-juveRdo gIARGvedSq' duG/eåSmw v;Gdoh' yo v;co dohoå•v;n•;do .vit y Et;Nyev' iv√;nu˝Iq;=r<yup;St ¨˝Iq îit 7

aq %Lv;xI"smOiı®psr,;nITyup;sIt yen s;ª; Sto„yNSy;ˇTs;-mop/;vet( 8

ySy;mOic t;mOc' yd;WeRy' tmOiW' y;' devt;mi.∑o„yNSy;ˇ;' devt;mup/;-vet( 9

yen CzNds; Sto„yNSy;ˇCzNd ¨p/;ve¥en Stomen Sto„ym;," Sy; \ Stommup/;vet( 10

y;' idxmi.∑o„yNSy;ˇ;' idxmup/;vet( 11

a;Tm;nmNtt ¨psOTy StuvIt k;m' ?y;y•p[mˇoå>y;xo h ydSmw s k;m" smOd(?yet yTk;m" StuvIteit yTk;m" StuvIteit 12

îit p[qm;?y;ye tOtIy" %<@" 3

—imTyetd=rmu˝Iqmup;sItoimit Áu˝;yit tSyopVy;:y;nm( 1

dev; vw mOTyoibR>ytS]yI' iv¥;' p[;ivx\Ste zNdoi.rCz;dyNydei.rCz;-dy\StCzNds;' zNdSTvm( 2

t;nu t] mOTyuyRq; mTSymudkÉ pirpXyedev' pyRpXyÎic s;iª yjuiW te nu ivÊvo?v;R Ac" s;ªo yjuW" Svrmev p[;ivxn( 3

CHÌNDOGYA I.3.5 • FIFTEEN UPANISHADS

84

Page 5: Chandogya Upanishad Sanskrit

yd; v; Acm;PnoTyoimTyev;itSvrTyev\ s;mwv' yjureW ¨ Svro ydetd-=rmetdmOtm.y' tTp[ivXy dev; amOt; a.y; a.vn( 4

s y Etdev' iv√;n=r' p[,*Tyetdev;=r\ SvrmmOtm.y' p[ivxit tTp[-ivXy ydmOt; dev;StdmOto .vit 5

îit p[qm;?y;ye ctuqR" %<@" 4

aq %lu y ¨˝Iq" s p[,vo y" p[,v" s ¨˝Iq îTys* v; a;idTy ¨˝Iq EW p[,v aoimit ÁeW Svr•eit 1

Etmu Ev;hm>yg;isW' tSm;Nmm TvmekoåsIit h k*WItik" pu]muv;c rXmI\STv' py;RvtRy;ähvo vw te .iv„yNtITyi/dwvtm( 2

aq;?y;Tm' y Ev;y' mu:y" p[;,Stmu˝Iqmup;sItoimit ÁeW Svr•eit 3

Etmu Ev;hm>yg;isW' tSm;Nmm TvmekoåsIit h k*WItik" pu]muv;c p[;,;\STv' .Um;nmi.g;yt;ähvo vw me .iv„yNtIit 4

aq %lu y ¨˝Iq" s p[,vo y" p[,v" s ¨˝Iq îit hotOWdn;ıwv;ip du®˝Itmnusm;hrtITynusm;hrtIit 5

îit p[qm;?y;ye pçm" %<@" 5

îymevgRi¶" s;m tdetdetSy;mOCy?yU!\ s;m tSm;ÎCy?yU!\ s;m gIyt îymev s;i¶rmStTs;m 1

aNtir=mevGvR;yu" s;m tdetdetSy;mOCy?yU!\ s;m tSm;ÎCy?yU!\ s;m gIyteåNtir=mev s; v;yurmStTs;m 2

¥*revg;RidTy" s;m tdetdetSy;mOCy?yU!\ s;m tSm;ÎCy?yU!\ s;m gI-yte ¥*rev s;idTyoåmStTs;m 3

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD I.6.3

85

Page 6: Chandogya Upanishad Sanskrit

n=];<yevKcúNm;" s;m tdetdetSy;mOCy?yU!\ s;m tSm;ÎCy?yU!\ s;m gIyte n=];<yev s; cNm; amStTs;m 4

aq ydetd;idTySy xuKl .;" swvgRq y•Il' pr" ’„,' tTs;m tdetde-tSy;mOCy?yU!\ s;m tSm;ÎCy?yU!\ s;m gIyte 5

aq ydevwtd;idTySy xuKl .;" swv s;q y•Il' pr" ’„,' tdmSt-Ts;m;q y EWoåNtr;idTye ihr<my" pu®Wo ÎXyte ihr<yXm≈uihRr<ykÉ-x a;p[,%;TsvR Ev suv,R" 6

tSy yq; kPy;s' pu<@rIkmevmi=,I tSyoidit n;m s EW sveR>y" p;Pm>y ¨idt ¨deit h vw sveR>y" p;Pm>yo y Ev' ved 7

tSykú™ c s;m c ge„,* tSm;du˝IqStSm;Êvevo˝;twtSy ih g;t; s EW ye c;mu„m;Tpr;ço lok;SteW;' ce∑e devk;m;n;' ceTyi/dwvtm( 8

îit p[qm;?y;ye Wœ" %<@" 6

aq;?y;Tm' v;gevkú™ p[;," s;m tdetdetSy;mOCy?yU!\ s;m tSm;Î- Cy?yU!\ s;m gIytev;gev s; p[;,oåmStTs;m 1

c=revg;RTm; s;m tdetdetSy;mOCy?yU!\ s;m tSm;ÎCy?yU!\ s;m gIyte c=urev s;Tm;mStTs;m 2

≈o]mevÑ≥n" s;m tdetdetSy;mOCy?yU!\ s;m tSm;ÎCy?yU!\ s;m gIyte ≈o]mev s; mnoåmStTs;m 3

aq ydetd+," xuKl .;" swvgRq y•Il' pr" ’„,' tTs;m tdetdet Sy;mOCy?yU!\ s;m tSm;ÎCy?yU!\ s;m gIyte aq ydevwtd+," xuKl .;" swv s;q y•Il' pr" ’„,' tdmStTs;m 4

CHÌNDOGYA I.6.4 • FIFTEEN UPANISHADS

86

Page 7: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq y EWoåNtri=i, pu®Wo ÎXyte swvˇ_úTs;m tduKq' t¥juStd(b[˜ t-SywtSy tdev Âp' ydmu„y Âp' y;vmu„y ge„,* t* ge„,* y•;m t•;m 5

s EW ye cwtSm;dv;Rço lok;SteW;' ce∑e mnu„yk;m;n;' ceit t¥ îmevI,;y;' g;yNTyet' te g;yiNt tSm;ˇe /nsny" 6

aq y Etdev' iv√;Ns;m g;yTyu.* s g;yit soåmunwv s EW ye c;mu-„m;Tpr;ço lok;St;\í;Pnoit devk;m;\í 7

aq;nenwv ye cwtSm;dv;Rço lok;St;\í;Pnoit mnu„yk;m;\í tSm;du hw-v'ivdu˝;t; b[Uy;t( 8

k te k;mm;g;y;nITyeW Áev k;m;g;nSyeœº y Ev' iv√;Ns;m g;yit s;m g;yit 9

îit p[qm;?y;ye s¢m" %<@" 7

]yo ho˝Iqe k⁄xl; b.Uvu" ixlk" x;l;vTyíwikt;yno d;L>y" p[v;-h,o jwvilirit te hocu®˝Iqe vw k⁄xl;" Smo hNto˝Iqe kq;' vd;m îit1

tqeit h smupivivxu" s h p[v;h,o jwvil®v;c .gvNt;vg[e vdt;' b[;˜,yovRdtov;Rc\ ≈o„y;mIit 2

s h ixlk" x;l;vTyíwikt;yn' d;L>ymuv;c hNt Tv; pOCz;nIit pOCzπit hov;c 3

k; s;ªo gitirit Svr îit hov;c SvrSy k; gitirit p[;, îit ho-v;c p[;,Sy k; gitirTy•imit hov;c;•Sy k; gitirTy;p îit hov;-c 4

ap;' k; gitirTys* lok îit hov;c;mu„y lokSy k; gitirit n

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD I.8.5

87

Page 8: Chandogya Upanishad Sanskrit

Svg| lokmitnyeidit hov;c Svg| vy' ilk\ s;m;i.s'Sq;py;m" SvgRs\St;v\ ih s;meit 5

t\ h ixlk" x;l;vTyíwikt;yn' d;L>ymuv;c;p[itiœt' vw ikl te d;L>y s;m ySTvetihR b[Uy;NmU/;R te ivpit„ytIit mU/;R te ivpteidit 6

hNt;hmet∫gvto ved;nIit ivıIit hov;c;mu„y lokSy k; gitir-Tyy' lok îit hov;c;Sy lokSy k; gitirit n p[itœ;' lokminye-idit hov;c p[itœ;' vy' lok\ s;m;i.s\Sq;py;m" p[itœ;s\St;v\ ih s;meit 7

t\ h p[v;h,o jwvil®v;c;Ntv√Ÿ ikl te x;l;vTy s;m ySTvetihR b[Uy;NmU/;R te ivpit„ytIit mU/;R te ivpteidit hNt;hmet∫gvto ved;-nIit ivıIit hov;c 8

îit p[qm;?y;yeå∑m" %<@" 8

aSy lokSy k; gitirTy;k;x îit hov;c sv;Ri, h v; îm;in .U-t;Ny;k;x;dev smuTp¥Nt a;k;x' p[TySt' yNTy;k;xo Áevw>yo Jy;y;- n;k;x" pr;y,m( 1

s EW provrIy;nu˝Iq" s EWoånNt" provrIyo h;Sy .vit provrIy-so h lok;Ôyit y Etdev' iv√;NprovrIy;\ smu˝Iqmup;Ste 2

t\ hwtmit/Nv; x*nk ¨drx;i<@Ly;yoKTvov;c y;vˇ En' p[j;y;mu-˝Iq' veid„yNte provrIyo hw>ySt;vdiSm\LlokÉ jIvn' .iv„yit 3

tq;mui„m\LlokÉ lok îit s y Etmev' iv√;nup;Ste provrIy Ev h;-Sy;iSm\LlokÉ jIvn' .vit tq;mui„m\LlokÉ lok îit lokÉ lok îit

4

îit p[qm;?y;ye nvm" %<@" 9

CHÌNDOGYA I.8.5 • FIFTEEN UPANISHADS

88

Page 9: Chandogya Upanishad Sanskrit

m$cIhteWu k⁄®„v;i$Ky; sh j;yyoWiSthR c;£;y, î>yg[;me p[;,k ¨v;s 1

s he>y' k⁄Lm;W;N%;dNt' ibi.=e t\ hov;c netoåNye iv¥Nte y∞ ye m îm ¨piniht; îit 2

EteW;' me dehIit hov;c t;nSmw p[dd* hNt;nup;nimTyuiCz∑' vw me pIt\ Sy;-idit hov;c 3

n iSvdeteåPyuiCz∑; îit n v; ajIiv„yimm;n%;di•it hov;c k;mo m ¨dp;nimit 4

s h %;idTv;itxeW;Ô;y;y; a;jh;r s;g[ Ev sui.=; b.Uv t;Np[it-gOÁ ind/* 5

s h p[;t" s'ijh;n ¨v;c yät;•Sy l.emih l.emih /nm;];\ r;j;-s* y+yte s m; svwRr;iTvRJywvOR,Iteit 6

t' j;yov;c hNt pt îm Ev k⁄Lm;W; îit t;N%;idTv;mu' yD' ivttme-y;y 7

t]o˝;tøn;St;ve Sto„ym;,;nupopivvex s h p[Stot;rmuv;c 8

p[Stoty;R devt; p[St;vmNv;yˇ; t;' cediv√;Np[Sto„yis mU/;R te ivp-it„ytIit 9

Evmevo˝;t;rmuv;co˝;ty;R devto˝IqmNv;yˇ; t;' cediv√;nu˝;Syis mU-mU/;R te ivpit„ytIit 10

Evmev p[itht;Rrmuv;c p[ithtRy;R devt; p[ith;rmNv;yˇ; t;' cediv√;-

Np[ithir„yis mU/;R te ivpit„ytIit te h sm;rt;StU„,Im;s;'ci£re 11

îit p[qm;?y;ye dxm" %<@" 10

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD I.10.11

89

Page 10: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq hwn' yjm;n ¨v;c .gvNt' v; ah' ivividW;,ITyuWiStriSm c;-£;y, îit hov;c 1

s hov;c .gvNt' v; ahmei." svwRr;iTvRJyw" pywRiWW' .gvto v; ah-mivÊy;Ny;nvOiW 2

.gv;\STvev me svwRr;iTvRJywirit tqeTyq tÁeRt Ev smitsO∑;" Stuvt;' y;vÊve>yo /n' d¥;St;vNmm d¥; îit tqeit h yjm;n ¨v;c 3

aq hwn' p[Stotopss;d" p[Stoty;R devt; p[St;vmNv;yˇ; t;' cediv√;-Np[Sto„yis mU/;R te ivpit„ytIit m; .gv;nvocTktm; s; devteit 4

p[;, îit hov;c sv;Ri, h v; îm;in .Ut;in p[;,mev;i.s'ivxiNt p[;-,m>yui∆hte swW; devt; p[St;vmNv;yˇ; t;' cediv√;Np[;Sto„yo mU/;R te Vypit„yˇqoˇ_Sy myeit 5

aq hwnmu˝;topss;do˝;ty;R devto˝IqmNv;yˇ; t;' cediv√;nu˝;Syis mU/;R te ivpit„ytIit m; .gv;nvocTktm; s; devteit 6

a;idTy îit hov;c sv;Ri, h v; îm;in .Ut;Ny;idTymu∞w" sNt' g;y-iNt swW; devto˝IqmNv;yˇ; t;' cediv√;nudg;Syo mU/;R te Vypit„yˇ-qoˇ_Sy myeit 7

aq hwn' p[ithtoRpss;d p[ithtRy;R devt; p[ith;rmNv;yˇ; t;' cediv-√;Np[ithir„yis mU/;R te ivpit„ytIit m; .gv;nvocTktm; s; dev-teit 8

a•imit hov;c sv;Ri, h v; îm;in .Ut;Ny•mev p[ithrm;,;in jI-viNt swW; devt; p[ith;rmNv;yˇ; t;' cediv√;Np[Tyhir„yo mU/;R te Vy-pit„yˇqoˇ_Sy myeit tqoˇ_Sy myeit 9

îit p[qm;?y;y Ek;dx" %<@" 11

CHÌNDOGYA I.11.1 • FIFTEEN UPANISHADS

90

Page 11: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq;t" x*v ¨˝IqStı bko d;L>yo Gl;vo v; mw]ey" Sv;?y;ymu√-v[;j 1

tSmw ê; êet" p[;dubR.Uv tmNye ê;n ¨psmeTyocur•' no .gv;n;g;yTv-xn;y;m v; îit 2

t;Nhov;cehwv m; p[;t®psmIy;teit tı bko d;L>yo Gl;vo v; mw]ey" p[itp;ly;'ck;r 3

te h yqwved' bih„pvm;nen Sto„ym;,;" s\rB/;" spRNtITyev m;ssOpuSte h smupivXy ih'c£⁄" 4

—3md;3mo'3ipb;3mo'3devo v®," p[j;pit" sivt;2•imh;2hrd•p-te3•imh;2hr;2hro3imit 5

îit p[qm;?y;ye √;dx" %<@" 12

ay' v;v loko h;¨k;ro v;yuh;Rîk;ríNm; aqk;r a;Tmehk;roåi¶-rIk;r" 1

a;idTy Ëk;ro inhv Ek;ro ivêedev; a*hoîk;r" p[j;pitih|k;r" p[;-," Svroå•' y; v;iGvr;$( 2

ain®ˇ_S]yodx" Sto." s'cro 'k;r" 3

duG/eåSmw v;Gdoh' yo v;co dohoå•v;n•;do .vit y Et;mev\ s;ª;mup-inWd' vedopinWd' ved îit 4

îit p[qm;?y;ye ]yodx" %<@" 13

îit p[qmoå?y;y" 1

aq i√tIyoå?y;y" 2 smStSy %lu s;ª ¨p;sn\ s;/u yT%lu s;/u tTsmTy;c=te yds;-

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD II.1.1

91

Page 12: Chandogya Upanishad Sanskrit

/u tds;meit 1

tdut;Py;¸" s;ªwnmup;g;idit s;/unwnmup;g;idTyev td;¸rs;ªwnmup;-g;idTys;/unwnmup;g;idTyev td;¸" 2

aqot;Py;¸" s;m no bteit yTs;/u .vit s;/u bteTyev td;¸rs;m no bteit yds;/u .vTys;/u bteTyev td;¸" 3

s y Etdev' iv√;Ns;/u s;meTyup;Steå>y;xo h yden\ s;/vo /m;R a; c gCzπyu®p c nmeyu" 4

îit i√tIy;?y;ye p[qm" %<@" 1

lokÉWu pçiv/\ s;mop;sIt pOiqvI ih'k;roåi¶" p[St;voåNtir=mu˝Iq a;idTy" p[ith;ro ¥*inR/nimTyU?veRWu 1

aq;vO eWu ¥*ih|k;r a;idTy" p[St;voåNtir=mu˝Iqoåi¶" p[ith;r" pOiq-vI in/nm( 2

kLpNte h;Smw lok; Ë?v;Rí;vO ;í y Etdev' iv√;'LlokÉWu pçiv/\ s;mop;Ste 3

îit i√tIy;?y;ye i√tIy" %<@" 2

vO∑* pçiv/\ s;mop;sIt purov;to ih'k;ro me o j;yte s p[St;vo vWR-it s ¨˝Iqo iv¥otte Stnyit s p[ith;r" 1

¨ »;it ti•/n' vWRit h;Smw vWRyit h y Etdev' iv√;NvO∑* pçiv/\ s;mop;Ste 2

îit i√tIy;?y;ye tOtIy" %<@" 3

sv;RSvPsu pçiv/\ s;mop;sIt me o yTs'Plvte s ih'k;ro y√WRit s p[St;vo y;" p[;Cy" SyNdNte s ¨˝Iqo y;" p[tICy" s p[ith;r" smuo

CHÌNDOGYA II.1.1 • FIFTEEN UPANISHADS

92

Page 13: Chandogya Upanishad Sanskrit

in/nm( 1

n h;Psu p[wTyPsum;N.vit y Etdev' iv√;Nsv;RSvPsu pçiv/\ s;mop;Ste 2

îit i√tIy;?y;ye ctuqR" %<@" 4

AtuWu pçiv/\ s;mop;sIt vsNto ih'k;ro g[I„m" p[St;vo vW;R ¨˝Iq" xrTp[ith;ro hemNto in/nm( 1

kLpNte h;Sm; Atv Atum;N.vit y Etdev' iv√;nOtuWu pçiv/\ s;mo-p;Ste 2

îit i√tIy;?y;ye pçm" %<@" 5

pxuWu pçiv/\ s;mop;sIt;j; ih'k;roåvy" p[St;vo g;v ¨˝Iqoåê;" p[ith;r" pu®Wo in/nm( 1

.viNt h;Sy pxv" pxum;N.vit y Etdev' iv√;NpxuWu pçiv/\ s;mo-p;Ste 2

îit i√tIy;?y;ye Wœ" %<@" 6

p[;,eWu pçiv/' provrIy" s;mop;sIt p[;,o ih'k;ro v;Kp[St;ví=u®˝I-q" ≈o]' p[ith;ro mno in/n' provrIy;\is vwt;in 1

provrIyo h;Sy .vit provrIyso h lok;Ôyit y Etdev' iv√;Np[;,e-Wu pçiv/' provrIy" s;mop;St îit tu pçiv/Sy 2

îit i√tIy;?y;ye s¢m" %<@" 7

aq s¢iv/Sy v;ic s¢iv/\ s;mop;sIt yiTkc v;co ¸imit s ih'k;ro yTp[eit s p[St;vo ydeit s a;id" 1

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD II.8.1

93

Page 14: Chandogya Upanishad Sanskrit

yduidit s ¨˝Iqo yTp[tIit s p[ith;ro ydupeit s ¨pvo y•Iit t-i•/nm( 2

duG/eåSmw v;Gdoh' yo v;co dohoå•v;n•;do .vit y Etdev' iv√;Nv;-ic s¢iv/\ s;mop;Ste 3

îit i√tIy;?y;yeå∑m" %<@" 8

aq %Lvmum;idTy\ s¢iv/\ s;mop;sIt svRd; smSten s;m m;' p[it m;' p[tIit sveR, smSten s;m 1

tiSmi•m;in sv;Ri, .Ut;NyNv;yˇ;nIit iv¥;ˇSy yTpurody;Ts ih'-k;rStdSy pxvoåNv;yˇ;StSm;ˇe ih'k⁄vRiNt ih'k;r.;ijno ÁetSy s;ª" 2

aq yTp[qmoidte s p[St;vStdSy mnu„y; aNv;yˇ;StSm;ˇe p[Stuit-k;m;" p[x\s;k;m;" p[St;v.;ijno ÁetSy s;ª" 3

aq yTs©vvel;y;\ s a;idStdSy vy;\SyNv;yˇ;in tSm;ˇ;NyNtir-=eån;rMb,;Ny;d;y;Tm;n' pirptNTy;id.;jIin ÁetSy s;ª" 4

aq yTs'p[it m?yiNdne s ¨˝IqStdSy dev; aNv;yˇ;StSm;ˇe sˇm;"p[;j;pTy;n;mu˝Iq.;ijno ÁetSy s;ª" 5

aq ydU?v| m?y'idn;Tp[;gpr;;Ts p[ith;rStdSy g.;R aNv;yˇ;St-Sm;ˇe p[it˙t; n;vp¥Nte p[ith;r.;ijno ÁetSy s;ª" 6

aq ydU?vRmpr;;Tp[;gStmy;Ts ¨pvStdSy;r<y; aNv;yˇ;St-Sm;ˇe pu®W' ÎÇ; k=\ ê.[imTyupvNTyupv.;ijno ÁetSy s;ª" 7

aq yTp[qm;Stimte ti•/n' tdSy iptroåNv;yˇ;StSm;ˇ;i•d/it in-/n.;ijno ÁetSy s;ª Ev' %Lvmum;idTy\ s¢iv/\ s;mop;Ste 8

îit i√tIy;?y;ye nvm" %<@" 9

CHÌNDOGYA II.8.2 • FIFTEEN UPANISHADS

94

Page 15: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq %Lv;Tms'imtmitmOTyu s¢iv/\ s;mop;sIt ih'k;r îit y=r' p[St;v îit y=r' tTsmm( 1

a;idirit d(Vy=r' p[ith;r îit ctur=r' tt îhwk tTsmm( 2

¨˝Iq îit y=rmupv îit ctur=r' i]i.iS]i." sm' .vTy=rmit-ix„yte y=r' tTsmm( 3

in/nimit y=r' tTsmmev .vit t;in h v; Et;in √;iv\xitr=r;i, 4

Ekiv\xTy;idTym;PnoTyekiv\xo v; îtoås;v;idTyo √;iv\xen prm;id-Ty;∆yit t•;k ti√xokm( 5

a;PnotIh;idTySy jy' pro h;Sy;idTyjy;∆yo .vit y Etdev' iv√;-n;Tms'imtmitmOTyu s¢iv/\ s;mop;Ste s;mop;Ste 6

îit i√tIy;?y;ye dxm" %<@" 10

mno ih'k;ro v;Kp[St;ví=u®˝Iq" ≈o]' p[ith;r" p[;,o in/nmet˝;y]' p[;,eWu p[otm( 1

s y Evmet˝;y]' p[;,eWu p[ot' ved p[;,I .vit svRm;yureit JyoGjIvit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;Nk°Ty;R mh;mn;" Sy;ˇd(b[tm( 2

îit i√tIy;?y;ye Ek;dx" %<@" 11

ai.mNqit s ih'k;ro /Umo j;yte s p[St;vo Jvlit s ¨˝Iqoå©;r; .viNt s p[ith;r ¨px;Myit ti•/n\ s\x;Myit ti•/nmetqNtrm¶* p[otm( 1

s y Evmet.Ntrm¶* p[ot' ved b[˜vcRSy•;do .vit svRm;yureit JyoGjIvit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;Nk°Ty;R n p[Tyõ™õi¶m;c;me•

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD II.12.2

95

Page 16: Chandogya Upanishad Sanskrit

inœIve d(v[tm( 2

îit i√tIy;?y;ye √;dx" %<@" 12

¨pmN]yte s ih'k;ro Dpyte s p[St;v" iS]y; sh xete s ¨˝Iq" p[it S]I' sh xete s p[ith;r" k;l' gCzit ti•/n' p;r' gCzit ti•/nme-t√;mdeVy' imqune p[otm( 1

s y Evmet√;mdeVy' imqune p[ot' ved imqunI .vit imqun;iNmqun;Tp[-j;yte svRm;yureit JyoGjIvit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;Nk°Ty;R n k;'cn pirhre d(v[tm( 2

îit i√tIy;?y;ye ]yodx" %<@" 13

¨¥iNh'k;r ¨idt" p[St;vo m?yiNdn ¨˝Iqoåpr;" p[ith;roåSt' yi•-/nmetd(bOhd;idTye p[otm( 1

s y Evmetd(bOhd;idTye p[ot' ved tejSVy•;do .vit svRm;yureit Jyo-GjIvit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;Nk°Ty;R tpNt' n inNde d(v[tm( 2

îit i√tIy;?y;ye ctudRx" %<@" 14

a.[;i, s'PlvNte s ih'k;ro me o j;yte s p[St;vo vWRit s ¨˝Iqo iv¥otte Stnyit s p[ith;r ¨ »;it ti•/nmet√ŸÂp' pjRNye p[otm( 1

s y Evmet√ŸÂp' pjRNye p[ot' ved ivÂp;\í suÂp;'xc pxUnv®N/e s-vRm;yureit JyoGjIvit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;Nk°Ty;R vWRNt' n in-inNde d(v[tm( 2

îit i√tIy;?y;ye pçdx" %<@" 15

vsNto ih'k;ro g[I„m" p[St;vo vW;R ¨˝Iq" xrTp[ith;ro hemNto in/n-met√Ÿr;jmOtuWu p[otm( 1

CHÌNDOGYA II.12.2 • FIFTEEN UPANISHADS

96

Page 17: Chandogya Upanishad Sanskrit

s y Evmet√Ÿr;jmOtuWu p[ot' ved ivr;jit p[jy; pxui.b[R˜vcRsen svR-m;yureit JyoGjIvit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;Nk°TyRtUR• inNde d(v[-tm( 2

îit i√tIy;?y;ye Wo@x" %<@" 16

pOiqvI ih'k;roåNtir=' p[St;vo ¥*®˝Iqo idx" p[ith;r" smuo in/n-met;" xKvyoR lokÉWu p[ot;" 1

s y Evmet;" xKvyoR lokÉWu p[ot; ved lok° .vit svRm;yureit Jyo-GjIvit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;Nk°Ty;R lok;• inNde d(v[tm( 2

îit i√tIy;?y;ye s¢dx" %<@" 17

aj; ih'k;roåvy" p[St;vo g;v ¨˝Iqoåê;" p[ith;r" pu®Wo in/nmet; revTy" pxuWu p[ot;" 1

s y Evmet; revTy" pxuWu p[ot; ved pxum;N.vit svRm;yureit JyoGjI-vit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;Nk°Ty;R pxU• inNde d(v[tm( 2

îit i√tIy;?y;yeå∑;dx" %<@" 18

lom ih'k;rSTvKp[St;vo m;\smu˝IqoåiSq p[ith;ro m∆; in/nmet¥D;-yDIym©πWu p[otm( 1

s y Evmet¥D;yDIym©πWu p[ot' ved;©I .vit n;©πn iv˛Cz≥it svR-m;yureit JyoGjIvit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;Nk°Ty;R s'vTsr' mJDo n;XnIy;ˇd(v[t' mJDo n;XnIy;idit v; 2

îit i√tIy;?y;ye Ekoniv'x" %<@" 19

ai¶ih|k;ro v;yu" p[St;v a;idTy ¨˝Iqo n=];i, p[ith;ríNm; in-/nmet;jn' devt;su p[otm( 1

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD II.20.1

97

Page 18: Chandogya Upanishad Sanskrit

s y Evmet;jn' devt;su p[ot' vedwt;s;mev devt;n;\ slokt;\ s;i∑Rt;\ s;yuJy' gCzit svRm;yureit JyoGjIvit mh;Np[jy; pxui..Rvit mh;-Nk°Ty;R b[;˜,;• inNde d(v[tm( 2

îit i√tIy;?y;ye iv'x" %<@" 20

]yI iv¥; ih'k;rS]y îme lok;" s p[St;voåi¶v;Ryur;idTy" s ¨˝Iqo n=];i, vy;\is mrIcy" s p[ith;r" sp;R gN/v;R" iptrSti•/nmet-Ts;m svRiSmNp[otm( 1

s y EvmetTs;m svRiSmNp[ot' ved svú\ h .vit 2

tdeW Xlok" y;in pç/; ]Ii, ]Ii, te>yo n Jy;y" prmNydiSt 3

ySt√πd s ved svú\ sv;R idxo bilmSmw hriNt svRmSmITyup;sIt t-d(v[t' td(v[tm( 4

îit i√tIy;?y;ye Ekiv'x" %<@" 21

ivnidR s;ªo vO,e pxVyimTy¶e®˝Iqoåin®ˇ_" p[j;pteinR®ˇ_" somSy mOdu Xl+,' v;yo" Xl+,' blvidNSy £*ç' bOhSpterp?v;Nt' v®,Sy t;Nsv;Rnevopsevet v;®,' Tvev vjRyet( 1

amOtTv' deve>y a;g;y;nITy;g;yeTSv/;' iptO>y a;x;' mnu„ye>yStO,o-dk pxu>y" Svg| lok yjm;n;y;•m;Tmn a;g;y;nITyet;in mns; ?y;y•p[mˇ" StuvIt 2

sveR Svr; îNSy;Tm;n" svR Ë„m;," p[j;pter;Tm;n" sveR Spx;R mOTyo- r;Tm;nSt' yid SvreWUp;l.eteN\ xr,' p[p•oå.Uv' s Tv; p[it v+ytI- Tyen' b[Uy;t( 3

aq y¥enmU„msUp;l.et p[j;pit\ xr,' p[p•oå.Uv' s Tv; p[it pe+ytI-

CHÌNDOGYA II.20.2 • FIFTEEN UPANISHADS

98

Page 19: Chandogya Upanishad Sanskrit

Tyen' b[Uy;dq y¥en\ SpxeRWUp;l.et mOTyu\ xr,' p[p•oå.Uv' s Tv; p[it /-+ytITyen' b[Uy;t( 4

sveR Svr; `oWvNto blvNto vˇ_Vy; îNe bl' dd;nIit svR Ë„m;,oåg[St; ainrSt; ivvOt; vˇ_Vy;" p[j;pter;Tm;n' pirdd;nIit sveR Sp-x;R lexen;ni.iniht; vˇ_Vy; mOTyor;Tm;n' pirhr;,Iit 5

îit i√tIy;?y;ye √;iv'x" %<@" 22

]yo /mRSkN/; yDoå?yyn' d;nimit p[qmStp Ev i√tIyo b[˜c;y;Rc;yRk⁄lv;sI tOtIyoåTyNtm;Tm;nm;-c;yRk⁄leåvs;dyNsvR Ete pu<ylok; .viNt b[˜s\SqoåmOtTvmeit 1

p[j;pitloRk;n>ytpˇe>yoåi.t¢e>yS]yI iv¥; s'p[;ßvˇ;m>ytpˇ-Sy; ai.t¢;y; Et;Ny=r;i, s'p[;ßvNt .U.uRv" Svirit 2

t;Ny>ytpˇe>yoåi.t¢e>y —k;r" s'p[;ßvˇ¥q; xïn; sv;Ri, p,;R-in s'tO<,;Nyevmo'k;re, sv;R v;k™ s'tO<,o'k;r Eved\( svRmo'k;r Eved\( svRm( 3

îit i√tIy;?y;ye ]yoiv'x" %<@" 23

b[˜v;idno vdiNt y√sUn;' p[;t"svn\ ®;,;' m;?yiNdn\ svnm;idTy;-n;' c ivêeW;' c dev;n;' tOtIysvnm( 1

Kv tihR yjm;nSy lok îit s ySt' n iv¥;Tkq' k⁄y;Rdq iv√;Nk⁄-y;Rt( 2

pur; p[;trnuv;kSyop;kr,;∆`nen g;hRpTySyodÑë% ¨pivXy s v;sv\ s;m;i.g;yit 3

lo3k√;rmp;v;3,RU33 pXyem Tv; vy\r; 3 3 3 3 3 '3 a; 33 Jy; 3 yo 3 a; 32111 îit 4

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD II.24.4

99

Page 20: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq juhoit nmoå¶ye pOiqvIi=te loki=te lok me yjm;n;y ivNdwW vw yjm;nSy lok Et;iSm 5

a] yjm;n" prSt;d;yuW" Sv;h;pjih pir`imTyuKTvoiˇœit tSmw v-sv" p[;t"svn\ s'p[yCziNt 6

pur; m;?yiNdnSy svnSyop;kr,;∆`nen;¶I/[IySyodÑë% ¨pivXy s r*\ s;m;i.g;yit 7

lo3k√;rmp;v;3,RU33 pXyem Tv; vy' vw r; 33333 '3 a; 33 Jy; 3 yo 3 a; 32111 îit 8

aq juhoit nmo v;yveåNtir=i=te loki=te lok me yjm;n;y iv-NdwW vw yjm;nSy lok Et;iSm 9

a] yjm;n" prSt;d;yuW" Sv;h;pjih pir`imTyuKTvoiˇœit tSmw ®; m;?yiNdn\ svn\ s'p[yCziNt 10

pur;tOtIysvnSyop;kr,;∆`nen;hvnIySyodÑë% ¨pivXy s a;idTy\ s vwêdev\ s;m;i.g;yit 11

lo3k√;rmp;v;3,UR33 pXyem Tv; vy\ Sv;r; 33333 '3 a; 33 Jy; 3 yo 3 a; 32111 îit 12

a;idTymq vwêdev' lo3k√;rmp;v;3,UR 33 pXyem Tv; vy\ s;m[; 33333 '3 a; 33 Jy;3 yo3 a; 32111 îit 13

aq juhoit nm a;idTye>yí ivêe>yí deve>yo idivi=Œo loki=Œo lok me yjm;n;y ivNdt 14

EW vw yjm;nSy lok Et;SMy] yjm;n" prSt;d;yuW" Sv;h;phtp-

CHÌNDOGYA II.24.5 • FIFTEEN UPANISHADS

100

Page 21: Chandogya Upanishad Sanskrit

ir`imTyuKTvoiˇœit 15

tSm; a;idTy;í ivêe c dev;StOtIy\ svn\ s'p[yCzNTyeW h vw yDSy m;];' ved y Ev' ved y Ev' ved 16

îit i√tIy;?y;ye ctuivRx" %<@" 24

îit i√tIyoå?y;y" 2

aq tOtIyoå?y;y" 3 as* v; a;idTyo devm/u tSy ¥*rev itríInv\xoåNtir=mpUpo mrIcy"pu];" 1

tSy ye p[;ço rXmySt; Ev;Sy p[;Cyo m/un;@‰" ) Ac Ev m/u’t AGved Ev pu„pu' t; amOt; a;pSt; v; Et; Ac" 2

EtmOGvedm>ytp\StSy;i.t¢Sy yxStej îiNy' vIyRm•;¥\ rsoåj;yt 3

td(Vy=rˇd;idTymi.toå≈yˇ√; Et¥detd;idTySy roiht\ Âpm( 4

îit tOtIy;?y;ye p[qm" %<@" 1

aq yeåSy di=,; rXmySt; Ev;Sy di=,; m/un;@‰o yjU\„yev m/u-’to yjuveRd Ev pu„p' t; amOt; a;p" 1

t;in v; Et;in yjU\„yet' yjuveRdm>ytp\StSy;i.t¢Sy yxStej îiNy' vIyRm•;¥\ rsoåj;yt 2

td(Vy=rˇd;idTymi.toå≈yˇ√; Et¥detd;idTySy xuKl\ Âpm( 3

îit tOtIy;?y;ye i√tIy" %<@" 2

aq yeåSy p[Tyço rXmySt; Ev;Sy p[tICyo m/un;@‰" s;m;Nyev m-/u’t" s;mved Ev pu„p' t; amOt; a;p" 1

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD III.3.1

101

Page 22: Chandogya Upanishad Sanskrit

t;in v; Et;in s;m;Nyet\ s;mvedm>ytp\StSy;i.t¢Sy yxStej î-iNy' vIyRm•;¥\ rsoåj;yt 2

td(Vy=rˇd;idTymi.toå≈yˇ√; Et¥detd;idTySy pr' ’„,\ Âpm( 3

îit tOtIy;?y;ye tOtIy" %<@" 3

aq yeåSyodço rXmySt; Ev;SyodICyo m/un;@‰oåqv;Ri©rs Ev m-/u’t îith;spur;,' pu„p' t; amOt; a;p" 1

te v; Eteåqv;Ri©rs Etidith;spur;,m>ytp\StSy;i.t¢Sy yxStej îiNy' vIyRm•;¥\ rsoåj;yt 2

td(Vy=rˇd;idTymi.toå≈yˇ√; Et¥detd;idTySy pr' ’„,\ Âpm( 3

îit tOtIy;?y;ye ctuqR" %<@" 4

aq yeåSyo?v;R rXmySt; Ev;Syo?v;R m/un;@‰o guÁ; Ev;dex; m/u’-to b[ wv pu„p' t; amOt; a;p" 1

te v; Ete guÁ; a;dex; Etd(b[˜;>ytp\StSy;i.t¢Sy yxStej îiNy' vIyRm•;¥\ rsoåj;yt 2

td(Vy=rˇd;idTymi.toå≈yˇ√; Et¥detd;idTySy m?ye =o.t îv 3

te v; Ete rs;n;\ rs; ved; ih rs;SteW;mete rs;St;in v; Et;NymOt;n;-mmOt;in ved; ÁmOt;SteW;met;NymOt;in 4

îit tOtIy;?y;ye pçm" %<@" 5

t¥Tp[qmmmOt' t√sv ¨pjIvNTyi¶n; mu%en n vw dev; aXniNt n ip-bNTyetdev;mOt' ÎÇ; tOPyiNt 1

t Etdev Âpmi.s'ivxNTyetSm;Up;du¥iNt 2

CHÌNDOGYA III.3.2 • FIFTEEN UPANISHADS

102

Page 23: Chandogya Upanishad Sanskrit

s y EtdevmmOt' ved vsUn;mevwko .UTv;i¶nwv mu%enwtdev;mOt' ÎÇ; tO-Pyit s y Etdev Âpmi.s'ivxTyetSm;Up;dudeit 3

s y;vd;idTy" purSt;dudet; pí;dStmet; vsUn;mev t;vd;i/pTy\ Sv;-r;Jy' pyeRt; 4

îit tOtIy;?y;ye Wœ" %<@" 6

aq yid(√tIymmOt' t&; ¨pjIvNtINe, mu%en n vw dev; aXniNt n ipbNTyetdev;mOt' ÎÇ; tOPyiNt 1

t Etdev Âpmi.s'ivxNTyetSm;Up;du¥iNt 2

s y EtdevmmOt' ved ®;,;mevwko .UTveNe,wv mu%enwtdev;mOt' ÎÇ; tO-Pyit s Etdev Âpmi.s'ivxTyetSm;Up;dudeit 3

s y;vd;idTy" purSt;dudet; pí;dStmet; i√St;v∂i=,t ¨detoˇrto-åStmet; ®;,;mev t;vd;i/pTy\ Sv;r;Jy' pyeRt; 4

îit tOtIy;?y;ye s¢m" %<@" 7

aq y OtIymmOt' td;idTy; ¨pjIviNt v®,en m%en n vw dev; aXn-iNt t ipbNTyetdev;mOt' ÎÇ; tOPyiNt 1

t Etdev Âpmi.s'ivxNTyetSm;Up;du¥iNt 2

s y EtdevmmOt' ved;idTy;n;mevwko .UTv; v®,enwv mu%enwtdev;mOt' ÎÇ; tOPyit s Etdev Âpmi.s'ivxTyetSm;Up;dudeit 3

s y;vd;idTyo di=,t ¨detoˇrtoåStmet; i√St;vTpí;dudet; purSt;-dStmet;idTy;n;mev t;vd;i/pTy\ Sv;r;Jy' pyeRt; 4

îit tOtIy;?y;yeå∑m" %<@" 8

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD III.8.4

103

Page 24: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq y∞tuqRmmOt' tNm®t ¨pjIviNt somen mu%en n vw dev; aXniNt n ipbNTyetdev;mOt' ÎÇ; tOPyiNt 1

t Etdev Âpmi.s'ivxNTyetSm;Up;du¥iNt 2

s y EtdevmmOt' ved m®t;mevwko .UTv; somenwv mu%enwtdev;mOt' ÎÇ; tOPyit s Etdev Âpmi.s'ivxTyetSm;Up;dudeit 3 s y;vd;idTy"pí;dudet; purSt;dStmet; i√St;vduˇrt ¨det; di=,toåStmet; m®t;-mev t;vd;i/pTy\ Sv;r;Jy' pyeRt; 4

îit tOtIy;?y;ye nvm" %<@" 9

aq yTpçmmmOt' tTs;?y; ¨pjIviNt b[˜,; mu%en n vw dev; aXniNt n ipbNTyetdev;mOt' ÎÇ; tOPyiNt 1

t Etdev Âpmi.s'ivxNTyetSm;Up;du¥iNt 2

s y EtdevmmOt' ved s;?y;n;mevwko .UTv; b[˜,wv mu%enwtdev;mOt' ÎÇ; tOPyit s Etdev Âpmi.s'ivxTyetSm;Up;dudeit 3

s y;vd;idTy ¨ˇrt ¨det; di=,toåStmet; i√St;vdU?vR ¨det;v;Rõ-Stmet; s;?y;n;mev t;vd;i/pTy\ Sv;r;Jy' pyeRt; 4

îit tOtIy;?y;ye dxm" %<@" 10

aq tt Ë?vR ¨deTy nwvodet; n;Stmetwkl Ev m?ye Sq;t; tdeW Xlo-k" 1

n vw t] n inMloc noidy;y kd;cn dev;Sten;h\ sTyen m; ivr;i/iW b[˜,eit 2

n h v; aSm; ¨deit n inMlocit s’i∂v; hwv;Smw .vit y Et;mev' b[˜opinWd' ved 3

CHÌNDOGYA III.9.1 • FIFTEEN UPANISHADS

104

Page 25: Chandogya Upanishad Sanskrit

tıwtd(b[˜; p[j;pty ¨v;c p[j;pitmRnve mnu" p[j;>yStıwtdu∂;lk;-y;®,ye Jyeœ;y pu];y ipt; b[˜ p[ov;c 4

îd' v;v tJJyeœ;y pu];y ipt; b[˜ p[b[Uy;Tp[,;Yy;y v;Ntev;isne 5

n;NySmw kSmwcn y¥PySm; îm;mi∫" pirgOhIt;' /nSy pU,;| d¥;det-dev tto .Uy îTyetdev tto .Uy îit 6

îit tOtIy;?y;ye Ek;dx" %<@" 11

g;y]I v; îd\ sv| .Ut' yidd' ikc v;Gvw g;y]I v;Gv; îd\ sv| .Ut' g;yit c ];yte c 1

y; vw s; g;y]Iy' v;v s; yey' pOiqVySy;\ hId\ sv| .Ut' p[itiœtmet;-mev n;itxIyte 2

y; vw s; pOiqvIy' v;v s; yiddmiSmNpu®We xrIrmiSmNhIme p[;,;" p[-itiœt; Etdev n;itxIyNte 3

y√Ÿ tTpu®We xrIrimd' v;v t¥iddmiSm•Nt" pu®We ˙dymiSmNhIme p[;-,;" p[itiœt; Etdev n;itxIyNte 4

swW; ctu„pd; Wi@±v/; g;y]I tdetÎc;>ynU _m( 5

t;v;nSy mihm; tto Jy;y;\í pU®W" p;doåSy sv;R .Ut;in i]p;dSy;mOt' idvIit 6

y√Ÿ td(b[ etId' v;v t¥oåy' bih/;R pu®W;d;k;xo yo vw s bih/;R pu-®W;d;k;x" 7

ay' v;v s yoåymNt" pu®W a;k;xo yo vwsoåNt" pu®W a;k;x" 8

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD III.12.8

105

Page 26: Chandogya Upanishad Sanskrit

ay' v;v s yoåymNt˙≥dy a;k;xStdetTpU,Rmp[vitR pU,Rmp[vitRnI\ i≈-y' l.te y Ev' ved 9

îit tOtIy;?y;ye √;dx" %<@" 12

tSy h v; EtSy ˙dySy pç devsuWy" s yoåSy p[;õ™suiW" s p[;,- St∞=u" s a;idTyStdet ejoå•;¥imTyup;sIt tejSVy•;do .vit y E- v' ved 1

aq yoåSy di=," suiW" s Vy;nStCzo]\ s cNm;StdetCzIí yx-íeTyup;sIt ≈Im;NyxSvI .vit y Ev' ved 2

aq yoåSy p[Tyõ™suiW" soåp;n" s; v;k™soåi¶Stdetd(b[˜vcRsm•;-¥imTyup;sIt b[˜vcRSy•;do .vit y Ev' ved 3

aq yoåSyodõ™ suiW" s sm;nStNmn" s pjRNyStdetTk°itRí Vyui∑íe-Tyup;sIt k°itRm;NVyui∑m;N.vit y Ev' ved 4

aq yoåSyo?vR" suiW" s ¨d;n" s v;yu" s a;k;xStdetdojí mhíe-Tyup;sIt*jSvI mhSv;N.vit y Ev' ved 5

te v; Ete pç b[˜pu®W;" SvgRSy lokSy √;rp;" s y Et;nev' pç b[-˜pu®W;NSvgRSy lokSy √;rp;Nved;Sy k⁄le vIro j;yte p[itp¥te Svg|lok y Et;nev' p'c b[˜pu®W;NSvgRSy lokSy √;rp;Nved 6

aq ydt" pro idvo JyoitdIRPyte ivêt" pOœºWu svRt" pOœº„vnuˇmeWU -meWu lokÉi„vd' v;v t¥iddmiSm•Nt" pu®We JyoitStSywW; Îi∑yR]wtd-iSmHzrIre s\SpxeRnoi„,m;n' ivj;n;it tSywW; ≈uityR]wtTk,;RvipgOÁ inndimv ndquirv;¶eirv Jvlt ¨pÍ,oit tdetd(Î∑' c ≈ut' ceTyup;-sIt c=u„y" ≈uto .vit y Ev' ved y Ev' ved 7

îit tOtIy;?y;ye ]yodx" %<@" 13

CHÌNDOGYA III.12.9 • FIFTEEN UPANISHADS

106

Page 27: Chandogya Upanishad Sanskrit

sv| %iLvd' b[˜ t∆l;init x;Nt ¨p;sIt aq %lu £tumy" pu®Wo yq;£turiSm\LlokÉ pu®Wo .vit tqet" p[eTy .vit s £tu' k⁄vIRt 1

mnomy" p[;,xrIro .;Âp" sTys'kLp a;k;x;Tm; svRkm;R svRk;m" svRgN/" svRrs" svRimdm>y;ˇoåv;Kyn;dr" 2

EW m a;Tm;Nt˙≥dyeå,Iy;Nv[Ihev;R yv;√; sWRp;√; Xy;m;k;√; Xy;m;-kt<@ël;√; EW m a;Tm;Nt˙≥dye Jy;y;NpOiqVy; Jy;y;nNtir=;JJy;-y;iNdvo Jy;y;ne>yo lokÉ>y" 3

svRkm;R svRk;m" svRgN/" svRrs" svRimdm>y;ˇoåv;Kyn;dr EW m a;Tm;Nt˙≥dy Etd(b[ wtimt" p[eTy;i.s'.ivt;SmIit ySy Sy;dı; n ivicikTs;StIit h Sm;h x;i<@Ly" x;i<@Ly" 4

îit tOtIy;?y;ye ctudRx" %<@" 14

aNtir=odr" koxo .Uimbu›o n jIyRit idxo ÁSy ߡ_yo ¥*rSyoˇr' ibl\ s EW koxo vsu/;nStiSmiNvêimd\ i≈tm( 1

tSy p[;cI idGju˛n;Rm shm;n; n;m di=,; r;DI n;m p[tIcI su.Ut; n;modIcI t;s;' v;yuvRTs" s y Etmev' v;yu' idx;' vTs' ved n pu]rod\ roidit soåhmetmev' v;yu' idx;' vTs' ved m; pu]rod\ ®dm( 2

air∑' kox' p[p¥eåmun;mun;mun; p[;,' p[p¥eåmun;mun;mun; .U" p[p¥eåmun;-mun;mun; .uv" p[p¥eåmun;mun;mun; Sv" p[p¥eåmun;mun;mun; 3

s ydvoc' p[;,' p[p¥ îit p[;,o v; îd\ sv| .Ut' yidd' ikc tmev t-Tp[;piTs 4

aq ydvoc' .U" p[p¥ îit pOiqvI' p[p¥eåNtir=' p[p¥e idv' p[p¥ îTyev tdvocm( 5

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD III.15.5

107

Page 28: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq ydvoc' .uv" p[p¥ îTyi¶' p[p¥e v;yu' p[p¥ a;idTy' p[p¥ îTyev tdvocm( 6

aq ydvoc\ Sv" p[p¥ îTyOGved' p[p¥e yjuveRd' p[p¥e s;mved' p[p¥ î-Tyev tdvoc' tdvocm( 7

îit tOtIy;?y;ye pçdx" %<@" 15

pu®Wo v;v yDStSy y;in ctuiv\RxitvW;Ri, tTp[;t" svn' ctuiv\RxTy-=r; g;y]I g;y]' p[;t"svn' tdSy vsvoåNv;yˇ;" p[;,; v;v vsv Ete hId\ sv| v;syiNt 1

t' cedetiSmNvyis ikicduptpeTs b[Uy;Tp[;,; vsv îd' me p[;t"svn' m;?yiNdn\ svnmnus'tnuteit m;h' p[;,;n;' vsUn;' m?ye yDo ivloPsI-yeTyuıwv tt ETygdo h .vit 2

aq y;in ctuíTv;ir\x√W;Ri, tNm;?yiNdn\ svn' ctuíTv;ir\xd=r; i]∑ëp( ]w∑ë.' m;?yiNdn\ svn' tdSy ®; aNv;yˇ;" p[;,; v;v ®; Ete hId\ svú\ rodyiNt 3

t' cedetiSmNvyis ikicduptpeTs b[Uy;Tp[;,; ®; îd' me m;?yiNdn\ s-vn' tOtIysvnmnusNtnuteit m;h' p[;,;n;\ ®;,;' m?ye yDo ivloPsI-yeTyuıwv tt ETygdo h .vit 4

aq y;Ny∑;cTv;ir\x√W;Ri, t OtIysvnm∑;cTv;ir\xd=r; jgtIj;gt' tOtIysvn' tdSy;idTy; aNv;yˇ;" p[;,; v;v;idTy; Ete hId\ svRm;ddte 5

t' cedetiSmNvyis ikicduptpeTs b[Uy;Tp[;,; a;idTy; îd' me tOtIys-vnm;yurnus'tnuteit m;h' p[;,;n;m;idTy;n;' m?ye yDo ivloPsIyeTyuıwvtt ETygdo hwv .vit 6

CHÌNDOGYA III.15.6 • FIFTEEN UPANISHADS

108

Page 29: Chandogya Upanishad Sanskrit

Etı Sm vw ti√√;n;h mihd;s Eetrey" s ik m Etduptpis yoåhm-nen n p[e„y;mIit s h Wo@x' vWRxtmjIvTp[ h Wo@x' vWRxt' jIvit y Ev' ved 7

îit tOtIy;?y;ye Wo@x" %<@" 16

s ydixixWit yiTpp;sit y• rmte t; aSy dI=;" 1

aq ydXn;it yiTpbit ymte tdupsdwreit 2

aq yısit y∆=it yNmwqun' crit StutxS]wrev tdeit 3

aq yˇpo d;nm;jRvmih\s; sTyvcnimit t; aSy di=,;" 4

tSm;d;¸" so„yTyso∑eit pun®Tp;dnmev;Sy tNmr,mev;Sy;v.Oq" 5

tıwt´or a;i©rs" ’„,;y devk°pu];yoKTvov;c;ipp;s Ev s b.Uv soåNtvel;y;metT]y' p[itp¥et;i=tmSyCyutmis p[;,s\ixtmsIit t-]wte √π Ac* .vt" 6

a;idTp[àSy rets ¨√y' tmsSpir Jyoit" pXyNt ¨ˇr\ Sv" pXyNt ¨-ˇr' dev' dev]; sUyRmgNm Jyoit®ˇmimit Jyoit®ˇmimit 7

îit tOtIy;?y;ye s¢dx" %<@" 17

mno b[ eTyup;sIteTy?y;Tmmq;i/dwvtm;k;xo b[ eTyu.ym;id∑' .v-Ty?y;Tm' c;i/dwvt' c 1

tdet∞tu„p;d(b[˜ v;Kp;d" p[;," p;dí=u" p;d" ≈o]' p;d îTy?y;Tmm-q;i/dwvtmi¶" p;do v;yu" p;d a;idTy" p;do idx" p;d îTyu.ymev;-id∑' .vTy?y;Tm' cwv;i/dwvt' c 2

v;gev b[˜,ítuqR" p;d" soåi¶n; JyoitW; .;it c tpit c .;it c

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD III.18.3

109

Page 30: Chandogya Upanishad Sanskrit

tpit c k°Ty;R yxs; b[˜vcRsen y Ev' ved 3

p[;, Ev b[˜,ítuqR" p;d" s v;yun; JyoitW; .;it c tpit c .;it c tpit c k°Ty;R yxs; b[˜vcRsen y Ev' ved 4

c=urev b[˜,ítuqR" p;d" s a;idTyen JyoitW; .;it c tpit c .;it c tpit c k°Ty;R yxs; b[˜vcRsen y Ev' ved 5

≈o]mev b[˜,ítuqR" p;d" s idiG.JyoRitW; .;it c tpit c .;it c tpit c k°Ty;R yxs; b[˜vcRsen y Ev' ved y Ev' ved 6

îit tOtIy;?y;yeå∑;dx" %<@" 18

a;idTyo b[ eTy;dexStSyopVy;:y;nmsdevedmg[ a;sIt( tTsd;sIˇTsm.vˇd;<@÷ inrvtRt tTs'vTsrSy m;];mxyt ti•r-i.¥t te a;<@kp;le rjt' c suv,| c;.vt;m( 1

t¥jt\ sey' pOiqvI yTsuv,\R s; ¥*yR∆r;yu te pvRt; yduLb\ s me o nIh;ro y; /mnySt; n¥o y√;Steymudk\ s smu" 2

aq yˇdj;yt soås;v;idTySt' j;ym;n' `oW; ¨lUlvoånUditœNTs-v;Ri, c .Ut;in c sveR c k;m;StSm;ˇSyody' p[it p[Ty;yn' p[it `oW; ¨lUlvoånUiˇœiNt sv;Ri, c .Ut;in sveR cwv k;m;" 3

s y Etmev' iv√;n;idTy' b[ eTyup;Steå>y;xo h yden\ s;/vo `oW; a; c gCzπyu®p c inm[e@ºri•m[e@ºrn( 4

îit tOtIy;?y;ye Ekoniv'x" %<@" 19

îit tOtIyoå?y;y" 3

aq ctuqoRå?y;y" 4 j;n≈uithR p*];y," ≈ı;deyo b¸d;yI b¸p;Ky a;s s h svRt a;v-

CHÌNDOGYA III.18.3 • FIFTEEN UPANISHADS

110

Page 31: Chandogya Upanishad Sanskrit

sq;Nm;py;'c£É svRt Ev meåTSyNtIit 1

aq h h\s; inx;y;mitpetuStıwv\ h\so h\sm>yuv;d ho hoåiy .Ll;= .Ll;= j;n≈ute" p*];y,Sy sm' idv; Jyoitr;tt' tNm; p[s;ÕIStÊv; m; p[/;=Iirit 2

tmu h pr" p[Tyuv;c kMvr EnmetTsNt\ syuGv;nimv rwKvm;Tqeit yo nukq\ syuGv; rwKv îit 3

yq; ’t;yivijt;y;/rey;" s'yNTyevmen\ sv| tdi.smeit yiTkc p[-j;" s;/u k⁄vRiNt ySt√πd yTs ved s mywtdu _ îit 4

tdu h j;n≈uit" p*];y, ¨pxu≈;v s h s'ijh;n Ev =ˇ;rmuv;c;-©;re h syuGv;nimv rwKvm;Tqeit yo nu kq\ syuGv; reKv îit 5

yq; ’t;yivijt;y;/rey;" s'yNTyevmen\ sv| tdi.smeit yiTkc p[-j;" s;/u k⁄vRiNt ySt√πd yTs ved s mywtdu _ îit 6

s h =ˇ;iNv„y n;ivdimit p[Tyey;y t\ hov;c y];re b[;˜,Sy;NveW,; tdenmCz≥πit 7

soå/St;Czk$Sy p;m;n' kWm;,mupopivvex t\ h;>yuv;d Tv' nu .g-v" syuGv; rwKv îTyh\ Ár; 3 îit h p[itjDe s h =ˇ;ivdimit p[Tye-y;y 8

îit ctuq;R?y;ye p[qm" %<@" 1

tdu h j;n≈uit" p*];y," W$( xt;in gv;' in„kmêtrIrq' td;d;y p[-itc£me t\ h;>yuv;d 1

rwKvÉm;in W$( xt;in gv;my' in„koåymêtrIrqoånu m Et;' .gvo de-vt;\ x;i/ y;' devt;mup;Ss îit 2

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD IV.2.2

111

Page 32: Chandogya Upanishad Sanskrit

tmu h pr" p[Tyuv;c;h h;reTv; xU tvwv sh goi.riSTvit tduh punrev j;n≈uit" p*];y," shß' gv;' in„kmêtrIrq' duihtr' td;d;y p[itc-£me 3

t\ h;>yuv;d rwKvÉd\ shß' gv;my' in„koåymêtrIrq îy' j;y;y' g[;mo yiSm•;SseåNvev m; .gv" x;/Iit 4

tSy; h mu%mupo »•uv;c;jh;rem;" xU;nenwv mu%en;l;piy„yq; îit te hwte rwKvp,;R n;m mh;vOWeWu y];Sm; ¨v;s tSmw hov;c 5

îit ctuq;R?y;ye i√tIy" %<@" 2

v;yuv;Rv s'vgoR yd; v; ai¶®√;yit v;yumev;Pyeit yd; sUyoRåStmeit v;yumev;Pyeit yd; cNoåStmeit v;yumev;Pyeit 1

yd;p ¨Cz⁄„yiNt v;yumev;ipyiNt v;yuÁeRvwt;Nsv;RNs'vO¤ îTyi/dwvtm( 2

aq;?y;Tm' p[;,o v;v s'vgR" s yd; Svipit p[;,mev v;gPyeit p[;,' c=u" p[;,\ ≈o]' p[;,' mn" p[;,o Áevwt;Nsv;RNs'vO¤ îit 3

t* v; Et* √* s'vg*R v;yurev deveWu p[;," p[;,eWu 4

aq h x*nk c k;peymi.p[t;ir,' c k;=sein' piriv„ym;,* b[˜-c;rI ibi.=e tSm; ¨ h n ddtu" 5

s hov;c mh;Tmníturo dev Ek" k" s jg;r .uvnSy gop;St' k;pey n;i.pXyiNt mTy;R ai.p[t;irNb¸/; vsNt' ySmw v; Etd•' tSm; Et• dˇimit 6

tdu h x*nk" k;pey" p[itmNv;n" p[Tyey;y;Tm; dev;n;' jint; p[j;n;\ ihr<yd\∑o b.soånsUirmRh;NtmSy mihm;nm;¸rn¥m;no ydn•mˇIit

CHÌNDOGYA IV.2.3 • FIFTEEN UPANISHADS

112

Page 33: Chandogya Upanishad Sanskrit

vw vy' b[˜c;ir•edmup;Smhe dˇ;Smw i.=;imit 7

tSm; ¨ h dduSte v; Ete pç;Nye pç;Nye dx s'tStT’t' tSm;Tsv;Rsuid+v•mev dx ’t\ swW; ivr;@•;dI tyed\ sv| Î∑\ svRmSyed' Î∑' .-vTy•;do .vit y Ev' ved y Ev' ved 8

îit ctuq;R?y;ye tOtIy" %<@" 3

sTyk;mo h j;b;lo jb;l;' m;trm;mN]y;'c£É b[˜cy| .vit ivv- TSy;im ikgo]oNvhmSmIit 1

s; hwnmuv;c n;hmet√πd t;t y˝o]STvmis b◊h' crNtI pirc;ir,Iy*vne Tv;ml.e s;hmet• ved y˝o]STvmis jb;l; tu n;m;hmiSm sTyk;mo n;m Tvmis s sTyk;m Ev j;b;lo b[uvIq; îit 2

s h h;ir&mt' g*tmmeTyov;c b[˜cy| .gvit vTSy;Myupey;' .gvNt-imit 3

t\ hov;c ikgo]o nu soMy;sIit s hov;c n;hmet√πd .o y˝o]oåhm-SMypOCz÷ m;tr\ s; m; p[Tyb[vIä◊h' crNtI pirc;ir,I y*vne Tv;ml.e s;hmet• ved y˝o]STvmis jb;l; tu n;m;hmiSm sTyk;mo n;m TvmsIit soåh\ sTyk;mo j;b;loåiSm .o îit 4

t\ hov;c nwtdb[;˜,o ivvˇ_⁄mhRit sim/\ soMy;hrop Tv; ne„ye n s-Ty;dg; îit tmupnIy ’x;n;mbl;n;' ctu"xt; g; inr;’Tyov;cem;" soMy;nus'v[jeit t; ai.p[Sq;py•uv;c n;shße,;vteRyeit s h vWRg,' p[ov;s t; yd; shß\ s'pedu" 5

îit ctuq;R?y;ye ctuqR" %<@" 4

aq hwnmOW.oå>yuv;d sTyk;m 3 îit .gv îit h p[itxu≈;v p[;¢;" soMy shß\ Sm" p[;py n a;c;yRk⁄lm( 1

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD IV.5.1

113

Page 34: Chandogya Upanishad Sanskrit

b[˜,í te p;d' b[v;,Iit b[vItu me .gv;init tSmw hov;c p[;cI id-Kkl; p[tIcI idKkl; di=,; idKklodIcI idKklwW vw soMy c-tu„kl" p;do b[˜," p[k;xv;•;m 2

s y Etmev' iv√;\ítu„kl' p;d' b[˜," p[k;xv;inTyup;Ste p[k;xv;-niSm\LlokÉ .vit p[k;xvto h lok;Ôyit y Etmev' iv√;\ítu„kl' p;d' b[˜," p[k;xv;inTyup;Ste 3

îit ctuq;R?y;ye pçm" %<@" 5

ai¶∑e p;d' vˇ_Éit s h êo.Ute g; ai.p[Sq;py;'ck;r t; y];i.s;y' b.UvuSt];i¶mupsm;/;y g; ¨p®?y sim/m;/;y pí;d¶e" p[;õ⁄pop-ivvex 1

tmi¶r>yuv;d sTyk;m 3 îit .gv îit h p[itxu≈;v 2

b[˜," soMy te p;d' b[v;,Iit b[vItu me .gv;init tSmw hov;c pOiq-vI kl;Ntir=' kl; ¥*" kl; smu" klwW vw soMy ctu„kl" p;do b[˜,oånNtv;•;m 3

s y Etmev' iv√;\ítu„kl' p;d' b[˜,oånNtv;inTyup;SteånNtv;niSm\-LlokÉ .vTynNtvto h lok;Ôyit y Etmev' iv√;\ítu„kl' p;d' b[˜-,oånNtv;inTyup;Ste 4

îit ctuq;R?y;ye Wœ" %<@" 6

h\sSte p;d' vˇ_Éit s h êo.Ute g; ai.p[Sq;py;'ck;r t; y];i. s;y' b.UvuSt];i¶mupsm;/;y g; ¨p®?y sim/m;/;y pí;d¶e" p[;õ⁄pop-ivvex 1

t\ h\s ¨pinpTy;>yuv;d sTyk;m 3 îit .gv îit h p[itxu≈;v 2

b[˜," soMy te p;d' b[v;,Iit b[vItu me .gv;init tSmw hov;c;i¶"

CHÌNDOGYA IV.5.2 • FIFTEEN UPANISHADS

114

Page 35: Chandogya Upanishad Sanskrit

kl; sUyR" kl; cN" kl; iv¥uTklwW vw soMy ctu„kl" p;do b[˜-,o Jyoit„m;•;m 3

s y Etmev' iv√;\ítu„kl' p;d' b[˜,o Jyoit„m;inTyup;Ste Jyoit„m;-niSm\LlokÉ .vit Jyoit„mto h lok;Ôyit y Etmev' iv√;\ítu„kl' p;d' b[˜,o Jyoit„m;inTyup;Ste 4

îit ctuq;R?y;ye s¢m" %<@" 7

m u∑e p;d' vˇ_Éit s h êo.Ute g; ai.p[Sq;py;'ck;r t; y];i. s;y' b.UvuSt];i¶mupsm;/;y g; ¨p®?y sim/m;/;y pí;d¶e" p[;õ⁄pop-ivvex 1

t' m u®pinpTy;>yuv;d sTyk;m 3 îit .gv îit h p[itxu≈;v 2

b[˜," soMy te p;d' b[v;,Iit b[vItu me .gv;init tSmw hov;c p[;," kl; c=u" kl; ≈o]' kl; mn" klwW vw soMy ctu„kl" p;do b[˜, a;ytnv;•;m 3

s y Etmev' iv√;\ítu„kl' p;d' b[˜, a;ytnv;inTyup;St a;ytnv;-niSm\LlokÉ .vTy;ytnvto h lok;Ôyit y Etmev' iv√;\ítu„kl' p;d' b[˜, a;ytnv;inTyup;Ste 4

îit ctuq;R?y;yeå∑m" %<@" 8

p[;p h;c;yRk⁄l' tm;c;yoRå>yuv;d sTyk;m 3 îit .gv îit h p[it-xu≈;v 1

b[˜ividv vw soMy .;is ko nu Tv;nuxx;seTyNye mnu„ye>y îit h p[-itjDe .gv;\STvev me k;me b[Uy;t( 2

≈ut\Áev me .gvd(Îxe>y a;c;y;Rıwv iv¥; ividt; s;i/œ' p[;ptIit tSmw hwtdevov;c;] h n ikcn vIy;yeit vIy;yeit 3

îit ctuq;R?y;ye nvm" %<@" 9

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD IV.9.3

115

Page 36: Chandogya Upanishad Sanskrit

¨pkoslo h vw k;ml;yn" sTyk;me j;b;le b[˜cyRmuv;s tSy h √;dxvW;R<y¶INpircc;r s h Sm;Ny;nNtev;isn" sm;vtRy\St\ h Smw-v n sm;vtRyit 1

t' j;yov;c t¢o b[˜c;rI k⁄xlm¶INpircc;rINm; Tv;¶y" pirp[vo-cNp[b[UÁSm; îit tSmw h;p[oCywv p[v;s;'c£É 2

s h Vy;i/n;nixtu' d/[e tm;c;yRj;yov;c b[˜c;ir•x;n ik nu n;-Xn;sIit s hov;c bhv îmeåiSmNpu®We k;m; n;n;Tyy; Vy;i/i." p[-itpU,oRåiSm n;ix„y;mIit 3

aq h;¶y" smUidre t¢o b[˜c;rI k⁄xl' n" pyRc;rIıNt;Smw p[b[v;meit tSmw hocu" 4

p[;,o b[˜ k b[˜ %' b[ eit s hov;c ivj;n;Myh' yTp[;,o b[˜ k c tu %' c n ivj;n;mIit te hocuyR√;v k tdev %' ydev %' tdev kimit p[;,' c h;Smw td;k;x' cocu" 5

îit ctuq;R?y;ye dxm" %<@" 10

aq hwn' g;hRpTyoånuxx;s pOiqVyi¶r•m;idTy îit y EW a;idTye pu-®Wo ÎXyte soåhmiSm s Ev;hmSmIit 1

s y Etmev' iv√;nup;Steåphte p;p’Ty;' lok° .vit svRm;yureit Jyo-GjIvit n;Sy;vrpu®W;" =IyNt ¨p vy' t' .uÔ;moåiSm\í lokÉåmui„m\í y Etmev' iv√;nup;Ste 2

îit ctuq;R?y;ye Ek;dx" %<@" 11

aq hwnmNv;h;yRpcnoånuxx;s;po idxo n=];i, cNm; îit y EW cNmis pu®Wo ÎXyte soåhmiSm s Ev;hmSmIit 1

s y Etmev' iv√;nup;Steåphte p;p’Ty;' lok° .vit svRm;yureit Jyo-

CHÌNDOGYA IV.10.1 • FIFTEEN UPANISHADS

116

Page 37: Chandogya Upanishad Sanskrit

GjIvit n;Sy;vrpu®W;" =IyNt ¨p vy' t' .uÔ;moåiSm\í lokÉåmu-i„m\í y Etmev' iv√;nup;Ste 2

îit ctuq;R?y;ye √;dx" %<@" 12

aq hwnm;hvnIyoånuxx;s p[;, a;k;xo ¥*ivR¥uidit y EW iv¥uit pu®Wo ÎXyte soåhmiSm s Ev;hmSmIit 1

s y Etmev' iv√;nup;Steåphte p;p’Ty;' lok° .vit svRm;yureit Jyo-GjIvit n;Sy;vrpu®W;" =IyNt ¨p vy' t' .uÔ;moåiSm\í lokÉåmui„m\í y Etmev' iv√;nup;Ste 2

îit ctuq;R?y;ye ]yodx" %<@" 13

te hocu®pkoslwW; soMy teåSmi√¥;Tmiv¥; c;c;yRStu te git' vˇ_É-Ty;jg;m h;Sy;c;yRStm;c;yoRå>yuv;dopkosl 3 îit 1

.gv îit h p[itxu≈;v b[˜ivd îv soMy te mu%' .;it ko nu Tv;nux-x;seit ko nu m;nuix„y;∫o îtIh;pev inh(nute îme nUnmIÎx; aNy;Îx; îtIh;¶In>yUde ik nu soMy ikl teåvoci•it 2

îdimit h p[itjDe lok;Nv;v ikl soMy teåvoc•h' tu te t√+y;im yq; pu„krpl;x a;po n iXl„yNt Evmev'ivid p;p' kmR n iXl„yt îit b[vItu me .gv;init tSmw hov;c 3

îit ctuq;R?y;ye ctudRx" %<@" 14

y EWoåi=i, pu®Wo ÎXyt EW a;Tmeit hov;cwtdmOtm.ymetd(b[ eit t¥¥PyiSmNsipRvoRdk v; isçit vTmRnI Ev gCzit 1

Et\ s'y√;m îTy;c=t Et\ ih sv;Ri, v;m;Nyi.s'yiNt sv;R<yen' v;-m;Nyi.s'yiNt y Ev' ved 2

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD IV.15.2

117

Page 38: Chandogya Upanishad Sanskrit

EW ¨ Ev v;mnIreW ih sv;Ri, v;m;in nyit sv;Ri, v;m;in nyit y Ev' ved 3

EW ¨ Ev .;mnIreW ih sveRWu lokÉWu .;it sveRWu lokÉWu .;it y Ev' ved 4

aq ydu cwv;iSmHzVy' k⁄vRiNt yid c n;icRWmev;i.s'.vNTyicRWoåh-rˆ a;pUyRm;,p=m;pUyRm;,p=;¥;NW@ëdõ™õπit m;s;\St;Nm;se>y" s'v-Tsr\ s'vTsr;d;idTym;idTy;∞Nms' cNmso iv¥ut' tTpu®Woåm;nv" s En;Nb[˜ gmyTyeW devpqo b[˜pq Eten p[itp¥m;n; îm' m;nvm;-vt| n;vtRNte n;vtRNte 5

îit ctuq;R?y;ye pçdx" %<@" 15

EW h vw yDo yoåy' pvt EW h yi•d\ sv| pun;it ydeW yi•d\ sv| pu-n;it tSm;deW Ev yDStSy mní v;Kc vtRnI 1

tyorNytr;' mns; s\Skroit b[˜; v;c; hot;?vyuR®˝;t;Nytr;\ s y]o-p;’te p[;trnuv;kÉ pur; pir/;nIy;y; b[˜; Vyvvdit 2

aNytr;mev vtRnI\ s\Skroit hIyteåNytr; s yqwkp;d(v[jn[qo vwkÉn c£É, vtRm;no ir„yTyevmSy yDo ir„yit yD\ ir„yNt' yjm;noånuir-„yit s îÇ; p;pIy;N.vit 3

aq y]op;’te p[;trnuv;kÉn pur; pir/;nIy;y; b[˜; VyvvdTyu.e Ev vtRnI s\Sk⁄vRiNt n hIyteåNytr; 4

s yqo.yp;d(v[jn[qo vo.;>y;' c£;>y;' vtRm;n" p[ititœTyevmSy yD" p[ititœit yD' p[ititœNt' yjm;noånup[ititœit s îÇ; ≈ey;N.v-it 5

îit ctuq;R?y;ye Wo@x" %<@" 16

CHÌNDOGYA IV.15.3 • FIFTEEN UPANISHADS

118

Page 39: Chandogya Upanishad Sanskrit

p[j;pitloRk;n>ytpˇeW;' tPym;n;n;\ rs;Np[;vOhdi¶' pOiqVy; v;yumNt-ir=;d;idTy' idv" 1

s Et;iStßo devt; a>ytpˇ;s;' tPym;n;n;\ rs;Np[;vOhd¶eARco v;-yoyRjU\iW s;m;Ny;idTy;t( 2

s Et;' ]yI' iv¥;m>ytpˇSy;StPym;n;y; rs;Np[;vOh∫UirTyOG>yo .uv-irit yju>yR" Svirit s;m>y" 3

t¥¥Oˇ_o ir„ye∫U" Sv;heit g;hRpTye ju¸y;Îc;mev tsenc;| vIyeR,c;|yDSy ivir∑\ s'd/;it 4

aq yid yju∑o ir„ye∫üv" Sv;heit di=,;¶* ju¸y;¥juW;mev tsen yjuW;' vIyeR, yjuW;' yDSy ivir∑\ s'd/;it 5

aq yid s;mto ir„yeTSv" Sv;heTy;hvnIye ju¸y;Ts;ª;mev tsen s;ª;' vIyeR, s;ª;' yDSy ivir∑\ s'd/;it 6

t¥q; lv,en suv,\R s'd?y;Tsuv,eRn rjt\ rjten ]pu ]pu,; sIs\ sI-sen loh' lohen d;® d;® cmR,; 7

EvmeW;' lok;n;m;s;' devt;n;mSy;S]Yy; iv¥;y; vIyeR, yDSy ivir-∑\ s'd/;it .eWj’to h v; EW yDo y]wv'ivd(b[˜; .vit 8

EW h v; ¨dKp[v,o yDo y]wv'ivd(b[˜; .vTyev'ivd\ h v; EW; b[˜;-,mnug;q; yto yt a;vtRte tˇ˝Czit 9

m;nvo b[ wvwk AiTvKk⁄Ânê;i.r=Tyev'ivı vw b[˜; yD' yjm;n\ s-v;|íiTvRjoåi.r=it tSm;dev'ivdmev b[˜;,' k⁄vIRt n;nev'ivd' n;nev'-ivdm( 10

îit ctuq;R?y;ye s¢dx" %<@" 17

îit ctuqoRå?y;y" 4

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD IV.17.10

119

Page 40: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq pçmoå?y;y" 5 yo h vw Jyeœ' c ≈eœ' c ved Jyeœí h vw ≈eœí .vit p[;,o v;v Jyeœí ≈eœí 1

yo h vw visœ' ved visœo h Sv;n;' .vit v;Gv;v visœ" 2

yo h vw p[itœ;' ved p[it h itœTyiSm\í lokÉåmui„m\í c=uv;Rv p[itœ; yo h vw s'pd' ved s\h;Smw k;m;" p¥Nte dwv;í m;nuW;í ≈o]' v;v s'pt(

4

yo h v; a;ytn' ved;ytn\ h Sv;n;' .vit mno h v; a;ytnm( 5

aq h p[;,; ah\ ≈eyis VyUidreåh\ ≈ey;nSMyh\ ≈ey;nSmIit 6

te h p[;,;" p[j;pit' iptrmeTyocu.RgvNko n" ≈eœ îit t;Nhov;c yiSm-Nv ¨T£;Nte xrIr' p;ipœtrimv ÎXyet s v" ≈eœ îit 7

s; h v;gu∞£;m s; s'vTsr' p[o„y pyeRTyov;c kqmxktteR m∆Iiv-tuimit yq; kl; avdNt" p[;,Nt" p[;,en pXyNtí=uW; Í<vNt" ≈o]e, ?y;yNto mnswvimit p[ivvex h v;k™ 8

c=uhoR∞£;m tTs'vTsr' p[o„y pyeRTyov;c kqmxktteR m∆Iivtuimit yq;N/; apXyNt" p[;,Nt" p[;,en vdNto v;c; Í<vNt" ≈o]e, ?y;yNto mnswvimit p[ivvex h c=u" 9

≈o]\ ho∞£;m tTs'vTsr' p[o„y pyeRTyov;c kqmxktteR m∆Iivtuimit yq; bi/r; aÍ<vNt" p[;,Nt" p[;,en vdNto v;c; pXyNtí=uW; ?y;-yNto mnswvimit p[ivvex h ≈o]m( 10

mno ho∞£;m tTs'vTsr' p[o„y pyeRTyov;c kqmxktteR m∆Iivtuimit yq; b;l; amns" p[;,Nt" p[;,en vdNto v;c; pXyNtí=uW; Í<vNt"

CHÌNDOGYA V.1.1 • FIFTEEN UPANISHADS

120

Page 41: Chandogya Upanishad Sanskrit

≈o]e,wvimit p[ivvex h mn" 11

aq h p[;, ¨i∞£imWNs yq; suhy" p@±vIxx ÀNs'i%dedevimtr;-Np[;,;Nsmi%d \ h;i.smeTyocu.Rgv•ei/ Tv' n" ≈eœoåis moT£mIirit 12

aq hwn' v;guv;c ydh' visœoåiSm Tv' t√isœoåsITyq hwn' c=u®-v;c ydh' p[itœ;iSm Tv' tTp[itœ;sIit 13

aq hwn' ≈o]muv;c ydh\ s'pdiSm Tv' tTs'pdsITyq hwn' mn ¨v;c ydhm;ytnmiSm Tv' td;ytnmsIit 14

n vw v;co n c=U\iW n ≈o];i, n mn;\sITy;c=te p[;,; îTyev;c=te p[;,o Áevwt;in sv;Ri, .vit 15

îit pçm;?y;ye p[qm" %<@" 1

s hov;c ik meå•' .iv„ytIit yiTkiciddm;ê>y a;xk⁄in>y îit hocuSt√; EtdnSy;•mno n;m p[Ty=' n h v; Ev'ivid ikcn;n•' .-vtIit 1

s hov;c ik me v;so .iv„ytITy;p îit hocuStSm;√; Etdix„yNt" purSt;∞opir∑;∞;i∫" pird/it lM.uko h v;so .vTyn¶o h .vit 2

tıwtTsTyk;mo j;b;lo go≈utye vwy; [p¥;yoKTvov;c y¥PyenCz⁄-„k;y Sq;,ve b[Uy;∆;yer•ev;iSmHz;%;" p[roheyu" pl;x;nIit 3

aq yid mhi∆gimWedm;v;Sy;y;' dIi=Tv; p*,Rm;Sy;\ r;]* sv*RW/Sy mNq' di/m/uno®pmQy Jyeœ;y ≈eœ;y Sv;heTy¶;v;JySy ¸Tv; mNqe s'p;tmvnyet( 4

visœ;y Sv;heTy¶;v;JySy ¸Tv; mNqe s'p;tmvnyeTp[itœ;yw Sv;heTy-

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD V.2.5

121

Page 42: Chandogya Upanishad Sanskrit

¶;v;JySy ¸Tv; mNqe s'p;tmvnyeTs'pde Sv;heTy¶;v;JySy ¸Tv; m-Nqe s'p;tmvnyed;ytn;y Sv;heTy¶;v;JySy ¸Tv; mNqe s'p;tmvnyet(

5

aq p[itsOPy;Ôl* mNqm;/;y jpTymo n;m;Sym; ih te svRimd\ s ih Jyeœ" ≈eœo r;j;i/pit" s m; Jywœ‰' ≈wœ‰' r;Jym;i/pTy' gmyTvhme-ved\ svRms;nIit 6

aq %Lvetyc;R pCz a;c;mit tTsivtuvOR,Imh îTy;c;mit vy' dev-Sy .ojnimTy;c;mit ≈eœ\ svR/;tmimTy;c;mit tur' .gSy /ImhIit sv| ipbit ini,RJy k\s' cms' v; pí;d¶e" s'ivxit cmRi, v; Sq-i<@le v; v;c'ymoåp[s;h" s yid iS]y' pXyeTsmOı' kmeRit iv¥;t( 7

tdeW Xlok" yd; kmRsu k;MyeWu iS]y\ SvPneWu pXyit smOiı' t] j;nIy;ˇiSmNSvPnindxRne tiSmNSvPnindxRn îit 8

îit pçm;?y;ye i√tIy" %<@" 2

êetkÉtuh;R®,ey" pç;l;n;\ simitmey;y t\ h p[v;h,o jwvil®v;c k⁄-m;r;nu Tv;ixWiTpteTynu ih .gv îit 1

veTq yidtoåi/ p[j;" p[yNtIit n .gv îit veTq yq; punr;vtRNt 3 îit n .gv îit veTq pqodeRvy;nSy iptOy;,Sy c Vy;vtRn;3 îit n .gv îit 2

veTq yq;s* loko n s'pUyRt3îit n .gv îit veTq yq; pçMy;m;¸-t;v;p" pu®Wvcso .vNtIit nwv .gv îit 3

aq;nu ikmnuix∑oåvocq; yo hIm;in n iv¥;Tkq\ soånuix∑o b[uvI-teit s h;ySt" iptur/Rmey;y t\ hov;c;nnuix„y v;v ikl m; .gv;-nb[vIdnu Tv;ixWimit 4

CHÌNDOGYA V.2.5 • FIFTEEN UPANISHADS

122

Page 43: Chandogya Upanishad Sanskrit

pç m; r;jNybN/u" p[Xn;np[;=I eW;' nwk c n;xk ivvˇ_⁄imit s ho-v;c yq; m; Tv' tdwt;nvdo yq;hmeW;' nwk c n ved y¥himm;nve-id„y' kq' te n;v+yimit 5

s h g*tmo r;Doå/Rmey;y tSmw h p[;¢;y;h;|ck;r s h p[;t" s.;g¨dey;y t\ hov;c m;nuWSy .gvn( g*tm ivˇSy vr' vO,Iq; îit s hov;c tvwv r;jNm;nuW' iv ' y;mev k⁄m;rSy;Nte v;cm.;Wq;St;mev me b[UhIit s h ’CzI b.Uv 6

t\ h icr' vseTy;D;py;'ck;r t\ hov;c yq; m; Tv' g*tm;vdo yqey' np[;k™ Tvˇ" pur; iv¥; b[;˜,;NgCzit tSm;du sveRWu lokÉWu =]Sywv p[-x;snm.Uidit tSmw hov;c 7

îit pçm;?y;ye tOtIy" %<@" 3

as* v;v loko g*tm;i¶StSy;idTy Ev simXmyo /UmoåhricRíN-m; a©;r; n=];i, ivSf⁄il©;" 1

tiSm•etiSm•¶* dev;" ≈ı;' ju◊it tSy; a;¸te" somo r;j; s'.vit 2

îit pçm;?y;ye ctuqR" %<@" 4

pjRNyo v;v g*tm;i¶StSy v;yurev simd.[' /Umo iv¥udicRrxinr©;r; Ó;dnyo ivSf⁄il©;" 1

tiSm•etiSm•¶* dev;" som\ r;j;n' ju◊it tSy; a;¸tevRW\R s'.vit 2

îit pçm;?y;ye pçm" %<@" 5

pOiqvI v;v g*tm;i¶StSy;" s'vTsr Ev simd;k;xo /Umo r;i]ricR-idRxoå©;r; av;Ntridxo ivSf⁄il©;" 1

tiSm•etiSm•¶* dev; vW| ju◊it tSy; a;¸ter•\ s'.vit 2

îit pçm;?y;ye Wœ" %<@" 6

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD V.6.2

123

Page 44: Chandogya Upanishad Sanskrit

pu®Wo v;v g*tm;i¶StSy v;gev simTp[;,o /Umo ij◊;icRí=ur©;r;" ≈o]' ivSf⁄il©;" 1

tiSm•etiSm•¶* dev; a•' ju◊it tSy; a;¸te ret" s'.vit 2

îit pçm;?y;ye s¢m" %<@" 7

yoW; v;v g*tm;i¶StSy; ¨pSq Ev sim¥dupmN]yte s /Umo yoinr-icRyRdNt" kroit teå©;r; ai.nNd; ivSf⁄il©;" 1

tiSm•etiSm•¶* dev; reto ju◊it tSy; a;¸tegR.R" s'.vit 2

îit pçm;?y;yeå∑m" %<@" 8

îit tu pçMy;m;¸t;v;p" pu®Wvcso .vNtIit s ¨Lb;vOto g.oR dx v; nv v; m;s;nNt" xiyTv; y;v√;q j;yte 1

s j;to y;vd;yuW' jIvit t' p[et' id∑imtoå¶y Ev hriNt yt Eveto yt" s'.Uto .vit 2

îit pçm;?y;ye nvm" %<@" 9

t¥ îTq' ivdu" ye cemeår<ye ≈ı; tp îTyup;ste teåicRWmi.s'.vNTyicRWoåhrˆ a;pUyR-m;,p=m;pUyRm;,p=;¥;NW@ëdõ™õπit m;s;\St;n( 1

m;se>y" s'vTsr\ s'vTsr;d;idTym;idTy;∞Nms' cNmso iv¥ut' t-Tpu®Woåm;nv" s En;Nb[˜ gmyTyeW devy;n" pNq; îit 2

aq y îme g[;m î∑;pUteR dˇimTyup;ste te /Ummi.s'.viNt /Um;;i]' r;-]erprp=mprp=;¥;NW@±di=,wit m;s;\St;•wte s'vTsrmi.p[;PnuviNt 3

m;se>y" iptOlok iptOlok;d;k;xm;k;x;∞NmsmeW somo r;j; t-

CHÌNDOGYA V.7.1 • FIFTEEN UPANISHADS

124

Page 45: Chandogya Upanishad Sanskrit

∂ºv;n;m•' t' dev; .=yiNt 4

tiSmNy;vTs'p;tmuiWTv;qwtmev;?v;n' puninRvtRNte yqetm;k;xm;k;-x;√;yu' v;yu.URTv; /Umo .vit /Umo .UTv;.[' .vit 5

a.[' .UTv; me o .vit me o .UTv; p[vWRit t îh v[Iihyv; aoWi/vn-SptyiStlm;W; îit j;yNteåto vw %lu duinR„p[ptr' yo yo Á•miˇ yo ret" isçit t∫Uy Ev .vit 6

t¥ îh rm,Iycr,; a>y;xo h yˇe rm,Iy;' yoinm;p¥erNb[;˜,yoin' v; =i]yyoin' v; vwXyyoin' v;q y îh kpUycr,; a>y;xo h yˇekpUy;' yoinm;p¥erHêyoin' v; sUkryoin' v; c<@;lyoin' v; 7

aqwtyo" pqonR ktre, c n t;nIm;in =u;<ys’d;vtIRin .Ut;in .-viNt j;ySv im[ySveTyet OtIy\ Sq;n' ten;s* loko n s'pUyRte tSm;∆-guPset tdeW Xlok" 8

Steno ihr<ySy sur;' ipb\í guroStLpm;vsNb[˜h; c Ete ptiNt cTv;r" pçmí;cr\Stwirit 9

aq h y Et;nev' pç;¶INved n sh twrPy;crNp;Pmn; ilPyte xuı" pU-t" pu<yloko .vit y Ev' ved y Ev' ved 10

îit pçm;?y;ye dxm" %<@" 10

p[;cInx;l a*WmNyv" sTyyD" p*luiWirN¥uªo .;Llveyo jn" x;-kúr;+yo bui@l a;êtr;iêSte hwte mh;x;l; mh;≈oi]y;" smeTy mIm;\s;' c£⁄" ko nu a;Tm; ik b[ eit 1

te h s'p;dy;'c£⁄®∂;lko vw .gvNtoåym;®i," s'p[tImm;Tm;n' vwê;-nrm?yeit t\ hNt;>y;gCz;meit t\ h;>y;jGmu" 2

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD V.11.2

125

Page 46: Chandogya Upanishad Sanskrit

s h s'p;dy;'ck;r p[+yiNt m;imme mh;x;l; mh;≈oi]y;Ste>yo n s-svRimv p[itpTSye hNt;hmNym>ynux;s;nIit 3

t;Nhov;c;êpitvwR .gvNtoåy' kìkÉy" s'p[tImm;Tm;n' vwê;nrm?yeit t\ hNt;>y;gCz;meit t\ h;>y;jGmu" 4

te>yo h p[;¢e>y" pOqgh;Ri, k;ry;'ck;r s h p[;t" s'ijh;n ¨v;c n me Steno jnpde n kdyoR n m¥po n;n;iht;i¶n;Riv√;• SvwrI Svwir,Ik⁄to y+ym;,o vw .gvNtoåhmiSm y;vdekìkSm; AiTvje /n' d;Sy;- im t;v∫gvŒo d;Sy;im vsNtu .gvNt îit 5

te hocuyeRn hwv;qeRn pu®Wíre \ hwv vded;Tm;nmevem' vwê;nr\ s'p[Ty?yeiW tmev no b[UhIit 6

t;Nhov;c p[;tvR" p[itvˇ_;SmIit te h simTp;,y" pUv;Rº p[itc£imre t;Nh;nupnIywvwtduv;c 7

îit pçm;?y;ye Ek;dx" %<@" 11

a*pmNyv k Tvm;Tm;nmup;Ss îit idvmev .gvo r;ji•it hov;cwW vw sutej; a;Tm; vwê;nro y' Tvm;Tm;nmup;Sse tSm;ˇv sut' p[sutm;sut' k⁄le ÎXyte 1

aTSy•' pXyis ip[ymÊy•' pXyit ip[y' .vTySy b[˜vcRs' k⁄le y E-tmevm;Tm;n' vwê;nrmup;Ste mU/;R TveW a;Tmn îit hov;c mU/;R te Vy-pit„y¥Nm;' n;gim„y îit 2

îit pçm;?y;ye √;dx" %<@" 12

aq hov;c sTyyD' p*luiW' p[;cInyoGy k Tvm;Tm;nmup;Ss îTy;id-Tymev .gvo r;ji•it hov;cwW vw ivêÂp a;Tm; vwê;nro y' Tvm;- Tm;nmup;Sse tSm;ˇv b¸ ivêÂp' k⁄le ÎXyte 1

CHÌNDOGYA V.11.3 • FIFTEEN UPANISHADS

126

Page 47: Chandogya Upanishad Sanskrit

p[vO oåêtrIrqo d;sIin„koåTSy•' pXyis ip[ymÊy•' pXyit ip[y' .-vTySy b[˜vcRs' k⁄le y Etmevm;Tm;n' vwê;nrmup;Ste c=uǺtd;Tmn îit hov;c;N/oå.iv„yo yNm;' n;gim„y îit 2

îit pçm;?y;ye ]yodx" %<@" 13

aq hov;ceN¥uª' .;Llvey' vwy; [p¥ k Tvm;Tm;nmup;Ss îit v;yu-mev .gvo r;ji•it hov;cwW vw pOqGvTm;RTm; vwê;nro y' Tvm;Tm;nmu-p;Sse tSm;Êv;' pOqGbly a;yiNt pOqg[q≈e,yoånuyiNt 1

aTSy•' pXyis ip[ymÊy•' pXyit ip[y' .vTySy b[˜vcRs' k⁄le y E-tmevm;Tm;n' vwê;nrmup;Ste p[;,STveW a;Tmn îit hov;c p[;,St ¨d-£im„y¥Nm;' n;gim„y îit 2

îit pçm;?y;ye ctudRx" %<@" 14

aq hov;c jn\ x;kúr;+y k Tvm;Tm;nmup;Ss îTy;k;xmev .gvo r;ji•it hov;cwW vw b¸l a;Tm; vwê;nro y' Tvm;Tm;nmup;Sse tSm;-Êv' b¸loåis p[jy; c /nen c 1

aTSy•' pXyis ip[ymÊy•' pXyit ip[y' .vTySy b[˜vcRs' k⁄le y E-tmevm;Tm;n' vwê;nrmup;Ste s'dehSTveW a;Tmn îit hov;c s'dehSte VyxIyR¥Nm;' n;gim„y îit 2

îit pçm;?y;ye pçdx" %<@" 15

aq hov;c bui@lm;êtr;iê' vwy; [p¥ k Tvm;Tm;nmup;Ss îTyp Ev .gvo r;ji•it hov;cwW vw riyr;Tm; vwê;nro y' Tvm;Tm;nmup;Sse t-Sm;Êv\ riym;Npui∑m;nis 1

aTSy•' pXyis ip[ymÊy•' pXyit ip[y' .vTySy b[˜vcRs' k⁄le y E-tmevm;Tm;n' vwê;nrmup;Ste biStSTveW a;Tmn îit hov;c biStSte Vy.eTSy¥Nm;' n;gim„y îit 2

îit pçm;?y;ye Wo@x" %<@" 16

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD V.16.2

127

Page 48: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq hov;co∂;lkm;®i,' g*tm k Tvm;Tm;nmup;Ss îit pOiqvImev .gvo r;ji•it hov;cwW vw p[itœ;Tm; vwê;nro y' Tvm;Tm;nmup;Sse t-Sm;Êv' p[itiœtoåis p[jy; c pxui.í 1

aTSy•' pXyis ip[ymÊy•' pXyit ip[y' .vTySy b[˜vcRs' k⁄le y E-tmevm;Tm;n' vwê;nrmup;Ste p;d* Tvet;v;Tmn îit hov;c p;d* te Vy-Ml;Syet;' yNm;' n;gim„y îit 2

îit pçm;?y;ye s¢dx" %<@" 17

t;Nhov;cwte vw %lu yUy' pOqigvemm;Tm;n' vwê;nr' iv√;\soå•mTq y-STvetmev' p[;dexm;]mi.ivm;nm;Tm;n' vwê;nrmup;Ste s sveRWu lokÉWusveRWu .UteWu sveR„v;TmSv•miˇ 1

tSy h v; EtSy;Tmno vwê;nrSy mU/Rwv sutej;í=uivRêÂp" p[;," pO-qGvTm;RTm; s'deho b¸lo biStrev riy" pOiqVyev p;d;vur Ev veidloR-m;in bihR ≥dy' g;hRpTyo mnoåNv;h;yRpcn a;Sym;hvnIy" 2

îit pçm;?y;yeå∑;dx" %<@" 18

t¥∫ˇ_ p[qmm;gCzπˇıomIy\ s y;' p[qm;m;¸it' ju¸y; ' juyuy;Tp[;-,;y Sv;heit p[;,StOPyit 1

p[;,e tOPyit c=uStOPyit c=uiW tOPyTy;idTyStOPyTy;idTye tOPyit ¥*-StOPyit idiv tOPyNTy;' yiTkc ¥*í;idTyí;i/itœtSt OPyit tSy;nutOi¢' tOPyit p[jy; pxui.r•;¥en tejs; b[˜vcRseneit 2

îit pçm;?y;ye Ekoniv'x" %<@" 19

aq y;' i√tIy;' ju¸y;ˇ;' ju¸y;d(Vy;n;y Sv;heit Vy;nStOPyit 1

Vy;ne tOPyit ≈o]' tOPyit ≈o]e tOPyit cNm;StOPyit cNmis tOPyit idxStOPyiNt id=u tOPyNtIWu yiTkc idxí cNm;í;i/itœiNt t OPy-

CHÌNDOGYA V.17.1 • FIFTEEN UPANISHADS

128

Page 49: Chandogya Upanishad Sanskrit

it tSy;nu tOi¢' tOPyit p[jy; pxui.r•;¥en tejs; b[˜vcRseneit 2

îit pçm;?y;ye iv'x" %<@" 20

aq y;' tOtIy;' ju¸y;ˇ;' ju¸y;dp;n;y Sv;heTyp;nStOPyit 1

ap;ne tOPyit v;ˇ_éPyit v;ic tOPyNTy;mi¶StOPyTy¶* tOPyit pOiqvItOPyit pOiqVy;' tOPyNTy;' yiTkc pOiqvI c;i¶í;i/itœtSt OPyit t-Sy;nu tOi¢' tOPyit p[jy; pxui.r•;¥en tejs; b[˜vcRseneit 2

îit pçm;?y;y Ekiv'x" %<@" 21

aq y;' ctuqI| ju¸y;ˇ;' ju¸y;Tsm;n;y Sv;heit sm;nStOPyit 1

sm;ne tOPyit mnStOPyit mnis tOPyit pjRNyStOPyit pjRNye tOPyit iv¥u OPyit iv¥uit tOPyNTy;' yiTkc iv¥u∞ pjRNyí;i/itœtSt OPyit tSy;nu tOi¢' tOPyit p[jy; pxui.r•;¥en tejs; b[˜vcRseneit 2

îit pçm;?y;ye √;iv'x" %<@" 22

aq y;' pçmI' ju¸y;ˇ;' ju¸y;dud;n;y Sv;heTyud;nStOPyit 1

¨d;ne tOPyit Tvk™ tOPyit Tvic tOPyNTy;' v;yuStOPyit v;y* tOPyTy;-k;xStOPyTy;k;xe tOPyit yiTkc v;yuí;k;xí;i/itœtSt OPyit t-Sy;nu tOi¢' tOPyit p[jy; pxui.r•;¥en tejs; b[˜vcRseneit 2

îit pçm;?y;ye ]yoiv'x" %<@" 23

s y îdmiv√;ni¶ho]' juhoit yq;©;r;npoÁ .Smin ju¸y;ˇ;Ρ_-TSy;t( 1

aq y Etdev' iv√;ni¶ho]' juhoit tSy sveRWu lokÉWu sveRWu .UteWu s-veR„v;Tmsu ¸t' .vit 2

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD V.24.2

129

Page 50: Chandogya Upanishad Sanskrit

t¥qeWIk;tUlm¶* p[ot' p[dUyetwv\ h;Sy sveR p;Pm;n" p[dUyNte y Etdev' iv√;ni¶ho]' juhoit 3

tSm;du hwv'iv¥¥ip c<@;l;yoiCz∑' p[yCzπd;Tmin hwv;Sy t√Ÿê;nre ¸t\ Sy;idit tdeW Xlok" 4

yqeh =ui/t; b;l; m;tr' pyuRp;ste Ev\ sv;Ri, .Ut;Nyi¶ho]mup;st îTyi¶ho]mup;st îit 5

îit pçm;?y;ye ctuiv|x" %<@" 24

îit pçmoå?y;y" 5

Wœoå?y;y" 6 êetkÉtuh;R®,ey a;s t\ h iptov;c êetkÉto vs b[˜cy| n vw soMy;-SmTk⁄lInoånnUCy b[˜bN/uirv .vtIit 1

s h √;dxvW| ¨peTy ctuiv\RxitvWR" sv;RNved;n/ITy mh;mn; anUc;-nm;nI StB/ Ey;y t\ h iptov;c êetkÉto y•u soMyed' mh;mn; anU-c;nm;nI StB/oåSyut tm;dexmp[;+y" 2

yen;≈ut\ ≈ut' .vTymt' mtmivD;t' ivD;timit kq' nu .gv" s a;de-xo .vtIit 3

yq; soMywkÉn mOiTp<@ºn sv| mONmy' ivD;t\ Sy;√;c;rM.,' ivk;ro n;m/ey' mOiˇkÉTyev sTym( 4

yq; soMywkÉn lohmi,n; sv| lohmy' ivD;t\ Sy;√;c;rM.,' ivk;ro n;m/ey' lohimTyev sTym( 5

yq; soMywkÉn n%in’Ntnen sv| k;„,;Rys' ivD;t\ Sy;√;c;rM.,' ivk;ro n;m/ey' ’„,;ysimTyev sTymev\ soMy s a;dexo .vtIit 6

CHÌNDOGYA V.24.3 • FIFTEEN UPANISHADS

130

Page 51: Chandogya Upanishad Sanskrit

n vw nUn' .gvNtSt EtdveidWuyRd(?yetdveid„yn( kq' me n;v+yi•it .gv;\STvev me td(b[vIiTvit tq; soMyeit hov;c 7

îit Wœ;?y;ye p[qm" %<@" 1

sdev soMyedmg[ a;sIdekmev;i√tIym( tıwk a;¸rsdevedmg[ a;sIdekmev;i√tIy' tSm;dst" s∆;yt 1

k⁄tStu %lu soMywv\ Sy;idit hov;c kqmst" s∆;yeteit sÊvev soMyedmg[ a;sIdekmev;i√tIym( 2

tdw=t b¸ Sy;' p[j;yeyeit tˇejoåsOjt t ej Ee=t b¸ Sy;' p[j;yeyeit tdpoåsOjt tSm;¥] Kv c xocit Svedte v; pu®WStejs Ev td?y;po j;yNte 3

t; a;p Ee=Nt b◊(y" Sy;m p[j;yemhIit t; a•msOjNt tSm;¥] Kvc vWRit tdev .Uiyœm•' .vTyŒ Ev td?y•;¥' j;yte 4

îit Wœ;?y;ye i√tIy" %<@" 2

teW;' %LveW;' .Ut;n;' ]I<yev bIj;in .vNTy;<@j' jIvjmui∫∆imit 1

sey' devtw=t hNt;himm;iStßo devt; anen jIven;Tmn;nup[ivXy n;-mÂpe Vy;krv;,Iit 2

t;s;' i]vOt' i]vOtmekìk;' krv;,Iit sey' devtem;iStßo devt; anenwv jIven;Tmn;nup[ivXy n;mÂpe Vy;krot( 3

t;s;' i]vOt' i]vOtmekìk;mkro¥q; nu %lu soMyem;iStßo devt;iS]vO-iT]vOdekìk; .vit tNme ivj;nIhIit 4

îit Wœ;?y;ye tOtIy" %<@" 3

yd¶e roiht\ Âp' tejsStUp' yCz⁄Kl tdp;' yT’„,' td•Sy;p;g;d¶er-

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VI.4.1

131

Page 52: Chandogya Upanishad Sanskrit

i¶Tv' v;c;rM.,' ivk;ro n;m/ey' ]Ii, Âp;,ITyev sTym( 1

yd;idTySy roiht\ Âp' tejsStUp' yCz⁄Kl tdp;' yT’„,' td•Sy;p;-g;d;idTy;d;idTyTv' v;c;rM.,' ivk;ro n;m/ey' ]Ii, Âp;,ITyev s-Tym( 2

y∞Nmso roiht\ Âp' tejsStUp' yCz⁄Kl tdp;' yT’„,' td•Sy;p;g;∞N;∞NTv' v;c;rM.,' ivk;ro n;m/ey' ]Ii, Âp;,ITyev sTym( 3

yi√¥uto roiht\ Âp' tejsStUp' yCz⁄Kl tdp;' yT’„,' td•Sy;p;g;-i√¥uto iv¥uÊv' v;c;rM.,' ivk;ro n;m/ey' ]Ii, Âp;,ITyev sTym( 4

Etı Sm vw ti√√;\s a;¸" pUveR mh;x;l; mh;≈oi]y; n noå¥ kín;-≈utmmtmivD;tmud;hir„ytIit Áe>yo ivd;'c£⁄" 5

ydu roihtimv;.Uidit tejsStUpimit ti√d;'c£⁄yRdu xuKlimv;.Uid-Typ;\ Âpimit ti√d;'c£⁄yRdu ’„,imv;.UidTy•Sy Âpimit ti√d;'c£⁄"

6

y√ivD;timv;.UidTyet;s;mev devt;n;\ sm;s îit ti√d;'c£⁄yRq; n %lu soMyem;iStßo devt;" pu®W' p[;Py i]vOiT]vOdekìk; .vit tNme iv-j;nIhIit 7

îit Wœ;?y;ye ctuqR" %<@" 4

a•mixt' ]e/; iv/Iyte tSy y" Sqivœo /;tuStTpurIW' .vit yo m-?ymStNm;\s' yoåi,œStNmn" 1

a;p" pIt;S]e/; iv/IyNte t;s;' y" Sqivœo /;tuStNmU]' .vit yo m-?ymStLloiht' yoåi,œ" s p[;," 2

CHÌNDOGYA VI.4.1 • FIFTEEN UPANISHADS

132

Page 53: Chandogya Upanishad Sanskrit

tejoåixt' ]e/; iv/Iyte tSy y" Sqivœo /;tuStdiSq .vit yo m-?ym" s m∆; yoåi,œ" s; v;k™ 3

a•my\ ih soMy mn a;pomy" p[;,StejomyI v;igit .Uy Ev m; .-gv;iNvD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 4

îit Wœ;?y;ye pçm" %<@" 5

d›" soMy m?ym;nSy yoåi,m; s Ë?vR" smudIWit tTsipR.Rvit 1

Evmev %lu soMy;•Sy;Xym;nSy yoåi,m; s Ë?vR" smudIWit tNmno .vit 2

ap;\ soMy pIym;n;n;' yoåi,m; s Ë?vR" smudIWit s p[;,o .vit 3

tejs" soMy;Xym;nSy yoåi,m; s Ë?vR" smudIWit s; v;G.vit 4

a•my\ ih soMy mn a;pomy" p[;,StejomyI v;igit .Uy Ev m; .g-v;iNvD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 5

îit Wœ;?y;ye Wœ" %<@" 6

Wo@xkl" soMy pu®W" pçdx;h;in m;xI" k;mmp" ipb;pomy" p[;,o n ipbto ivCzπTSyt îit 1

s h pçdx;h;in n;x;q hwnmupss;d ik b[vIim .o îTyOc" soMy yjU\iW s;m;nIit s hov;c n vw m; p[it.;iNt .o îit 2

t\ hov;c yq; soMy mhtoå>y;ihtSywkoå©;r" %¥otm;]" pirix∑" Sy;ˇen ttoåip n b¸ dhedev\ soMy te Wo@x;n;' kl;n;mek; kl;it-ix∑; Sy;ˇywtihR ved;•;nu.vSyx;n;q me ivD;SysIit 3

s h;x;q hwnmupss;d t\ h yiTkc pp[Cz svú\ h p[itpede 4

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VI.7.4

133

Page 54: Chandogya Upanishad Sanskrit

t\ hov;c yq; soMy mhtoå>y;ihtSywkm©;r' %¥otm;]' pirix∑' t' tO,w®psm;/;y p[;Jvlye en ttoåip b¸ dhet( 5

Ev\ soMy te Wo@x;n;' kl;n;mek; kl;itix∑;.UTs;•enopsm;iht; p[;Jv;lI tywtihR ved;nnu.vSy•my\ ih soMy mn a;pomy" p[;,Ste-jomyI v;igit tı;Sy ivjD;ivit ivjD;ivit 6

îit Wœ;?y;ye s¢m" %<@" 7

¨∂;lko h;®i," êetkÉtu' pu]muv;c SvPn;Nt' me soMy ivj;nIhIit y-]wtTpu®W" Svipit n;m st; soMy td; s'p•o .vit SvmpIto .vit tSm;den\ SviptITy;c=te Sv\ ÁpIto .vit 1

s yq; xk⁄in" sU]e, p[bıo idx' idx' pitTv;Ny];ytnmlB?v; b-N/nmevop≈yt Evmev %lu soMy tNmno idx' idx' pitTv;Ny];ytn-mlB?v; p[;,mevop≈yte p[;,bN/n\ ih soMy mn îit 2

axn;ipp;se me soMy ivj;nIhIit y]wtTpu®WoåixixWit n;m;p Ev tdixt' nyNte t¥q; gon;yoåên;y" pu®Wn;y îTyev' tdp a;c=teåx-n;yeit t]wtCz⁄©muTpitt\ soMy ivj;nIih nedmmUl' .iv„ytIit 3

tSy Kv mUl\ Sy;dNy];•;devmev %lu soMy;•en xu©πn;po mUlmiNv-Cz;i∫" soMy xu©πn tejo mUlmiNvCz tejs; soMy xu©πn sNmUlm-iNvCz sNmUl;" soMyem;" sv;R" p[j;" sd;ytn;" sTp[itœ;" 4

aq y]wtTpu®W" ipp;sit n;m tej Ev tTpIt' nyte t¥q; gon;yoåê-n;y" pu®Wn;y îTyev' t ej a;c∑ ¨dNyeit t]wtdev xu©muTpitt\ soMy ivj;nIih nedmmUl' .iv„ytIit 5

tSy Kv mUl\ Sy;dNy];Œoåi∫" soMy xu©πn tejo mUlmiNvCz tejs; soMy xu©πn sNmUlmiNvCz sNmUl;" soMyem;" sv;R" p[j;" sd;ytn;" sTp[itœ; yq; nu %lu soMyem;iStßo devt;" pu®W' p[;Py i]vOiT]vOdekì-

CHÌNDOGYA VI.7.5 • FIFTEEN UPANISHADS

134

Page 55: Chandogya Upanishad Sanskrit

k; .vit tdu _ purSt;dev .vTySy soMy pu®WSy p[yto v;Ñnis s'p-¥te mn" p[;,e p[;,Stejis tej" prSy;' devt;y;m( 6

s y EWoåi,mwtd;TMyimd\ sv| tTsTy\ s a;Tm; tÊvmis êetkÉto îit .Uy Ev m; .gv;n( ivD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 7

îit Wœ;?y;yeå∑m" %<@" 8

yq; soMy m/u m/u’to iniStœiNt n;n;Tyy;n;' vO=;,;\ rs;Nsmvh;-rmekt;\ rs' gmyiNt 1

te yq; t] n ivvek l.Nteåmu„y;h' vO=Sy rsoåSMymu„y;h' vO=Sy r-soåSmITyevmev %lu soMyem;" sv;R" p[j;" sit s'p¥ n ivdu" sit s'p¥;mh îit 2

t îh Vy; [o v; is\ho v; vOko v; vr;ho v; k°$o v; pt©o v; d\xo v; mxko v; y¥∫viNt td;.viNt 3

s y EWoåi,mwtd;TMyimd\ sv| tTsTy\ s a;Tm; tÊvmis êetkÉto îit .Uy Ev m; .gv;n( ivD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 4

îit Wœ;?y;ye nvm" %<@" 9

îm;" soMy n¥" purSt;Tp[;Cy" SyNdNte pí;Tp[tICySt;" smu;Tsmume-v;ipyiNt smu Ev .vit t; yq; t] n ivduirymhmSmIymhmSmIit

1

Evmev %lu soMyem;" sv;R" p[j;" st a;gMy n ivdu" st a;gCz;-mh îit t îh Vy; [o v; is\ho v; vOko v; vr;ho v; k°$o v; pt©o v; d\xo v; mxko v; y¥∫viNt td;.viNt 2

s y EWoåi,mwtd;TMyimd\ svR tTsTy\ s a;Tm; tÊvmis êetkÉto îit .Uy Ev m; .gv;n( ivD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 3

îit Wœ;?y;ye dxm" %<@" 10

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VI.10.3

135

Page 56: Chandogya Upanishad Sanskrit

aSy soMy mhto vO=Sy yo mUleå>y;hNy;∆Ivn( ßve¥o m?yeå>y; h-Ny;∆IvNßve¥oåg[eå>y;hNy;∆IvNßveTs EW jIven;Tmn;nup[.Ut" pepI-ym;no modm;niStœit 1

aSy ydek;\ x;%;' jIvo jh;Tyq s; xu„yit i√tIy;' jh;Tyq s; xu„yit tOtIy;' jh;Tyq s; xu„yit sv| jh;it svR" xu„yTyevmev %-lu soMy ivıIit hov;c 2

jIv;pet' v;v ikled' im[yte n jIvo im[yt îit s y EWoåi,mwtd;-TMyimd\ sv| tTsTy\ s a;Tm; tÊvmis êetkÉto îit .Uy Ev m; .g-v;n( ivD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 3

îit Wœ;?y;y Ek;dx" %<@" 11

Nyg[o/flmt a;hretId' .gv îit i.N/Iit i.•' .gv îit ikm] p-XysITy<Vy" îvem; /;n; .gv îTy;s;m©Ÿk;' i.N/Iit i.•; .gv î-it ikm] pXysIit n ikcn .gv îit 1

t\ hov;c y' vw soMywtmi,m;n' n in.;lys EtSy vw soMywWoåi,ª Ev' mh;NNyg[o/iStœit ≈ıTSv soMyeit 2

s y EWoåi,mwtd;TMyimd\ sv| tTsTy\ s a;Tm; tÊvmis êetkÉto îit .Uy Ev m; .gv;n( ivD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 3

îit Wœ;?y;ye √;dx" %<@" 12

lv,metdudkÉåv/;y;q m; p[;t®psIdq; îit s h tq; ck;r t\ ho-v;c y∂oW; lv,mudkÉåv;/; a© td;hreit tı;vmOXy n ivved 1

yq; ivlInmev;©;Sy;Nt;d;c;meit kqimit lv,imit m?y;d;c;meit kqimit lv,imTyNt;d;c;meit kqimit lv,imTyi.p[;Sywtdq mo-psIdq; îit tı tq; ck;r tCzêTs'vtRte t\ hov;c;] v;v ikl

CHÌNDOGYA VI.11.1 • FIFTEEN UPANISHADS

136

Page 57: Chandogya Upanishad Sanskrit

sTsoMy n in.;lyseå]wv ikleit 2

s y EWoåi,mwtd;TMyimd\ sv| tTsTy\ s a;Tm; tÊvmis êetkÉto îit .Uy Ev m; .gv;n( ivD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 3

îit Wœ;?y;ye ]yodx" %<@" 13

yq; soMy pu®W' gN/;re>yoåi.nı;=m;nIy t' ttoåitjne ivsOjeTs y-q; t] p[;õ™vodõ™v;/r;õ™v; p[Tyõ™v; p[?m;yIt;i.nı;= a;nItoåi.-nı;=o ivsO∑" 1

tSy yq;i.nhn' p[muCy p[b[Uy;det;' idx' gN/;r; Et;' idx' v[jeit s g[;m;d(g[;m' pOCzn( pi<@to me/;vI gN/;r;nevops'¥etwvmeveh;c;yRv;n( pu®Wo ved tSy t;vdev icr' y;v• ivmo+yeåq s'pTSy îit 2

s y EWoåi,mwtd;TMyimd\ sv| tTsTy\ s a;Tm; tÊvmis êetkÉto îit .Uy Ev m; .gv;iNvD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 3

îit Wœ;?y;ye ctudRx" %<@" 14

pu®W\ soMyotopt;ipn' D;ty" pyuRp;ste j;n;is m;' j;n;is m;imit t-Sy y;v• v;Ñnis s'p¥te mn" p[;,e p[;,Stejis tej" prSy;' devt;y;'t;v∆;n;it 1

aq yd;Sy v;Ñnis s'p¥te mn" p[;,e p[;,Stejis tej" prSy;' devt;-y;mq n j;n;it 2

s y EWoåi,mwtd;TMyimd\ sv| tTsTy\ s a;Tm; tÊvmis êetkÉto îit.Uy Ev m; .gv;n( ivD;pyiTvit tq; soMyeit hov;c 3

îit Wœ;?y;ye pçdx" %<@" 15

pu®W\ soMyot hStgOhItm;nyNTyph;WIRTSteymk;WIRTprxumSmw tpteit s

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VI.16.1

137

Page 58: Chandogya Upanishad Sanskrit

yid tSy kt;R .vit tt Ev;nOtm;Tm;n' k⁄®te soånOt;i.sN/oånOten;-Tm;nmNt/;Ry prxu' t¢' p[itgO;it s dÁteåq hNyte 1

aq yid tSy;kt;R .vit tt Ev sTym;Tm;n' k⁄®te s sTy;i.sN/" sTyen;Tm;nmNt/;Ry prxu' t¢' p[itgO;it s n dÁteåq muCyte 2

s yq; t] n;d;Áetwtd;TMyimd\ sv| tTsTy\ s a;Tm; tÊvmis êetkÉ-to îit tı;Sy ivjD;ivit ivjD;ivit 3

îit Wœ;?y;ye Wo@x" %<@" 16

îit Wœoå?y;y" 6

aq s¢moå?y;y" 7 a/Iih .gv îit hopss;d snTk⁄m;r' n;rdSt\ hov;c y√πTq ten mo-psId ttSt Ë?v| v+y;mIit s hov;c 1

AGved' .gvoå?yeim yjuveRd\ s;mvedm;qvR,' ctuqRimith;spur;,' pçm' ved;n;' ved' ipy\ r;ix' dwv' ini/' v;kov;Kymek;yn' deviv¥;' b[˜iv-¥;' .Utiv¥;' =]iv¥;' n=]iv¥;\ spRdevjniv¥;met∫gvoå?yeim 2

soåh' .gvo mN]ivdev;iSm n;TmivCΩt\ Áev me .gvd(Îxe>yStrit xokm;Tmividit soåh' .gv" xoc;im t' m; .gv;HzokSy p;r' t;r-yiTvit t\ hov;c y√Ÿ ikcwtd?ygIœ; n;mwvwtt( 3

n;m v; AGvedo yjuveRd" s;mved a;qvR,ítuqR îith;spur;," pçmo ved;n;' ved" ipyo r;ixdRwvo ini/v;Rkov;Kymek;yn' deviv¥; b[˜iv-¥; .Utiv¥; =]iv¥; n=]iv¥; spRdevjniv¥; n;mwvwt•;mop;SSveit

4

s yo n;m b[ eTyup;Ste y;v•;ªo gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit yo n;m b[ eTyup;SteåiSt .gvo n;ªo .Uy îit n;ªo v;v .UyoåStIit t-

CHÌNDOGYA VI.16.1 • FIFTEEN UPANISHADS

138

Page 59: Chandogya Upanishad Sanskrit

Nme .gv;Nb[vIiTvit 5

îit s¢m;?y;ye p[qm" %<@" 1

v;Gv;v n;ªo .UysI v;Gv; AGved' ivD;pyit yjuveRd\ s;mvedm;qvR,' ctuqRimith;spur;,' pçm' ved;n;' ved' ipy\ r;ix' dwv' ini/' v;kov;-Kymek;yn' deviv¥;' b[˜iv¥;' .Utiv¥;' =]iv¥;' n=]iv¥;\ spRdev-jniv¥;' idv' c pOiqvI' c v;yu' c;k;x' c;pí tejí dev;\í mnu„y;\í pxU\í vy;\is c tO,vnSptIHz™v;pd;Ny;k°$pt©ippIlk /m| c;/m|c sTy' c;nOt' c s;/u c;s;/u c ˙dyD' c;˙dyD' c y√Ÿ v;õ™n;.iv-„y• /moR n;/moR VyD;piy„y• sTy' n;nOt' n s;/u n;s;/u n ˙dyDo n;˙dyDo v;gevwtTsv| ivD;pyit v;cmup;SSveit 1

s yo v;c' b[ eTyup;Ste y;v√;co gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit yo v;c' b[ eTyup;SteåiSt .gvo v;co .Uy îit v;co v;v .UyoåStIit tNme .gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;ye i√tIy" %<@" 2

mno v;v v;co .Uyo yq; vw √π v;mlkÉ √π v; kole √* v;=* mui∑rnu-.vTyev' v;c' c n;m c mnoånu.vit s yd; mns; mnSyit mN];n-/IyIyeTyq;/Ite km;Ri, k⁄vIRyeTyq k⁄®te pu];\í pxU\íeCzπyeTyqeCzt îm' c lokmmu' ceCzπyeTyqeCzte mno Á;Tm; mno ih loko mno ih b[˜ mn ¨p;SSveit 1

s yo mno b[ eTyup;Ste y;vNmnso gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit yo mno b[ eTyup;SteåiSt .gvo mnso .Uy îit mnso v;v .UyoåStIit t-Nme .gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;ye tOtIy" %<@" 3

s'kLpo v;v mnso .Ut;Nyd; vw s'kLpyteåq mnSyTyq v;cmIryit t;mu n;ªIryit n;iª mN]; Ek .viNt mN]eWu km;Ri, 1

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VII.4.1

139

Page 60: Chandogya Upanishad Sanskrit

t;in h v; Et;in s'kLpwk;yn;in s'kLp;Tmk;in s'kLpe p[itiœt;in smKlépt;' ¥;v;pOiqvI smkLpet;' v;yuí;k;x' c smkLpNt;pí te-jí teW;\ s'KlOPTyw vW\R s'kLpte vWRSy s'KlOPTy; a•\ s'kLpteå•Sys'KlOPTyw p[;,;" s'kLpNte p[;,;n;\ s'KlOPTyw mN];" s'kLpNte mN];,;\s'KlOPTyw km;Ri, s'kLpNte kmR,;\ s'KlOPTyw lok" s'kLpte lokSy s'KlOPTyw svú\ s'kLpte s EW s'kLp" s'kLpmup;SSveit 2

s y" s'kLp' b[ eTyup;Ste KlO¢;Nvw s lok;n( /[uv;n( /[uv" p[itiœt;Np[-itiœtoåVyqm;n;nVyqm;noåi.is?yit y;vTs'kLpSy gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit y" s'kLp' b[ eTyup;SteåiSt .gv" s'kLp;∫Uy î-it s'kLp;√;v .UyoåStIit tNme .gv;Nb[vIiTvit 3

îit s¢m;?y;ye ctuqR" %<@" 4

ic ' v;v s'kLp;∫Uyo yd; vw cetyteåq s'kLpyteåq mnSyTyq v;cmIryit t;mu n;ªIryit n;iª mN]; Ek .viNt mN]eWu km;Ri, 1

t;in h v; Et;in icˇwk;yn;in icˇ;Tm;in icˇe p[itiœt;in tSm;¥-¥ip b¸ivdicˇo .vit n;ymStITyevwnm;¸yRdy' ved y√; ay' iv√;-•eTqmicˇ" Sy;idTyq y¥Lpivi∞ˇv;N.vit tSm; Evot xu≈UWNte ic \ ÁevwW;mek;yn' icˇm;Tm; ic ' p[itœ; icˇmup;SSveit 2

s y…í ' b[ eTyup;Ste icˇ;Nvw s lok;n( /[uv;n( /[uv" p[itiœt;n( p[it-iœtoåVyqm;n;nVyqm;noåi.isd(?yit y;vi∞ˇSy gt' t];Sy yq;-k;mc;ro .vit y…í ' b[ eTyup;SteåiSt .gv…íˇ;∫Uy îit icˇ;√;v .UyoåStIit tNme .gv;Nb[vIiTvit 3

îit s¢m;?y;ye pçm" %<@" 5

?y;n' v;v icˇ;∫Uyo ?y;ytIv pOiqvI ?y;ytIv;Ntir=' ?y;ytIv ¥*?y;RyNtIv;po ?y;yNtIv pvRt; ?y;yNtIv devmnu„y;StSm;¥ îh m-nu„y;,;' mhˇ;' p[;PnuviNt ?y;n;p;d;\x; îvwv te .vNTyq yeåLp;" kl-

CHÌNDOGYA VII.4.2 • FIFTEEN UPANISHADS

140

Page 61: Chandogya Upanishad Sanskrit

ihn" ipxun; ¨pv;idnSteåq ye p[.vo ?y;n;p;d;\x; îvwv te .viNt ?y;nmup;SSveit 1

s yo ?y;n' b[ eTyup;Ste y;vd(?y;nSy gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit yo ?y;n' b[ eTyup;SteåiSt .gvo ?y;n;∫Uy îit ?y;n;√;v .UyoåStIittNme .gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;ye Wœ" %<@" 6

ivD;n' v;v ?y;n;∫Uyo ivD;nen v; AGved' ivj;n;it yjuveRd\ s;mve-dm;qvR,' ctuqRimith;spur;,' pçm' ved;n;' ved' ipy\ r;ix' dwv' ini/' v;kov;Kymek;yn' deviv¥;' b[˜iv¥;' .Utiv¥;' =]iv¥;' n=]iv¥;\ spRdevjniv¥;' idv' c pOiqvI' c v;yu' c;k;x' c;pí tejí dev;\í mnu„y;\í pxU\í vy;\is c tO,vnSptIHz™v;pd;Ny;k°$pt©ippIlk /m|c;/m| c sTy' c;nOt' c s;/u c;s;/u c ˙dyD' c;˙dyD' c;•' c rs' cem' c lokmmu' c ivD;nenwv ivj;n;it ivD;nmup;SSveit 1

s yo ivD;n' b[ eTyup;Ste ivD;nvto vw s lok;HD;nvtoåi.is?yit y;vi√D;nSy gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit yo ivD;n' b[ eTyup;Ste-åiSt .gvo ivD;n;∫Uy îit ivD;n;√;v .UyoåStIit tNme .gv;Nb[vI-iTvit 2

îit s¢m;?y;ye s¢m" %<@" 7

bl' v;v ivD;n;∫Uyoåip h xt' ivD;nvt;meko blv;n;kMpyte s yd; blI .vTyqoTq;t; .vTyuiˇœNpircirt; .vit pircr•upsˇ; .vTyupsIdN∑; .vit ≈ot; .vit mNt; .vit boı; .vit kt;R .-vit ivD;t; .vit blen vw pOiqvI itœit blen;Ntir=' blen ¥*bRlenpvRt; blen devmnu„y; blen pxví by;\is c tO,vnSpty" ê;pd;-Ny;k°$pt©ippIlk blen lokiStœit blmup;SSveit 1

s yo bl' b[ eTyup;Ste y;välSy gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit yo

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VII.8.2

141

Page 62: Chandogya Upanishad Sanskrit

bl' b[ eTyup;SteåiSt .gvo bl;∫Uy îit bl;√;v .UyoåStIit tNme .gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;yeå∑m" %<@" 8

a•' v;v bl;∫UyStSm;¥¥ip dxr;]In;RXnIy;¥¥u h jIvedqv;∑;-≈ot;mNt;boı;kt;RivD;t; .vTyq;•Sy;yw ∑; .vit ≈ot; .vit m-Nt; .vit boı; .vit kt;R .vit ivD;t; .vTy•mup;SSveit 1

s yoå•' b[ eTyup;Steå•vto vw s lok;Np;nvtoåi.is?yit y;vd•Sy gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit yoå•' b[ eTyup;SteåiSt .gvoå•;∫Uy îTy•;√;v .UyoåStIit tNme .gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;ye nvm" %<@" 9

a;po v;v;•;∫UySyStSm;¥d; suvOi∑nR .vit Vy;/IyNte p[;,; a•' knIyo .iv„ytITyq yd; suvOi∑.RvTy;niNdn" p[;,; .vNTy•' b¸ .-iv„ytITy;p Evem; mUt;R yey' pOiqvI ydNtir=' yd( ¥*yRTpvRt; y∂ºvm- nu„y; yTpxví vy;\is c tO,vnSpty" ê;pd;Ny;k°$pt©ippIlk-m;p Evem; mUt;R ap ¨p;SSveit 1

s yoåpo b[ eTyup;St a;Pnoit sv;RNk;m;\StOi¢m;N.vit y;vdp;' gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit yoåpo b[ eTyup;SteåiSt .gvoåŒo .Uy î-TyŒo v;v .UyoåStIit tNme .gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;ye dxm" %<@" 10

tejo v;v;Œo .UySt√; Et√;yum;gOÁ;k;xmi.tpit td;¸inRxocit intpit viWR„yit v; îit tej Ev tTpUv| dxRiyTv;q;p" sOjte tdetdU-?v;Ri.í itríIi.í iv¥ui∫r;Ó;d;íriNt tSm;d;¸ivR¥otte Stnyit v-iWR„yit v; îit tej Ev tTpUv| dxRiyTv;q;p" sOjte tej ¨p;SSveit 1

s yStejo b[ eTyup;Ste tejSvI vw s tejSvto lok;N.;Svtoåphttm-

CHÌNDOGYA VII.8.2 • FIFTEEN UPANISHADS

142

Page 63: Chandogya Upanishad Sanskrit

Sk;ni.isd(?yit y;vˇejso gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit yStejo b[ eTyup;SteåiSt .gvStejso .Uy îit tejso v;v .UyoåStIit tNme .-gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;y Ek;dx" %<@" 11

a;k;xo v;v tejso .Uy;n;k;xe vw sUy;RcNms;vu.* iv¥u•=];<y-i¶r;k;xen;◊yTy;k;xen Í,oTy;k;xen p[itÍ,oTy;k;xe rmt a;k;- xe n rmt a;k;xe j;yt a;k;xmi.j;yt a;k;xmup;SSveit 1

s y a;k;x' b[ eTyup;St a;k;xvto vw s lok;Np[k;xvtoås'b;/;-nu®g;yvtoåi.isd(?yit y;vd;k;xSy gt' t];Sy yq;k;mc;ro .v-it y a;k;x' b[ eTyup;SteåiSt .gv a;k;x;∫Uy îTy;k;x;√;v .Uyo åStIit tNme .gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;ye √;dx" %<@" 12

Smro v;v;k;x;∫UyStSm;¥¥ip bhv a;sIr•SmrNto nwv te kcn Í,uyunR mNvIr• ivj;nIrn( yd; v;v te Smreyurq Í,uyurq mNvIr•q ivj;nIrn( Smre, vw pu];iNvj;n;it Smre, pxUn( Smrmup;SSveit 1

s y" Smr' b[˜Tyup;Ste y;vTSmrSy gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit y" Smr' b[ eTyup;SteåiSt .gv" Smr;∫Uy îit Smr;√;v .UyoåStIit tNme .gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;ye ]yodx" %<@" 13

a;x; v;v Smr;∫UySy;xeıo vw Smro mN];n/Ite km;Ri, k⁄®te pu];\í pxU\íeCzt îm' c lokmmu' ceCzt a;x;mup;SSveit 1

s y a;x;' b[ eTyup;St a;xy;Sy sveR k;m;" smOd(?yNTymo`; h;Sy;-ixWo .viNt y;vd;x;y; gt' t];Sy yq;k;mc;ro .vit y a;x;' b[-

eTyup;SteåiSt .gv a;x;y; .Uy îTy;x;y; v;v .UyoåStIit tNme .-

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VII.14.2

143

Page 64: Chandogya Upanishad Sanskrit

gv;Nb[vIiTvit 2

îit s¢m;?y;ye ctudRx" %<@" 14

p[;,o v;v a;x;y; .Uy;Nyq; v; ar; n;.* smipRt; EvmiSmn( p[;,e svú\ smipRt' p[;," p[;,en y;it p[;," p[;,' dd;it p[;,;y dd;it p[;,o h ipt; p[;,o m;t; p[;,o .[;t; p[;," Svs; p[;, a;c;yR" p[;,o b[;˜," 1

s yid iptr' v; m;tr' v; .[;tr' v; Svs;r' v;c;y| v; b[;˜,' v; ik-icd( .Oximv p[Ty;h i/KTv;iSTvTyevwnm;¸" iptOh; vw Tvmis m;tOh; vwTvmis .[;tOh; vw Tvmis SvsOh; vw TvmSy;c;yRh; vw Tvmis b[;˜,h; vw TvmsIit 2

aq y¥Pyen;nuT£;Ntp[;,;HzÀlen sm;s' VyitW'dhe•wvwn' b[Uyu" iptOh;-sIit n m;tOh;sIit n .[;tOh;sIit n SvsOh;sIit n;c;yRh;sIit n b[;˜,h;sIit 3

p[;,o Áevwt;in sv;Ri, .vit s v; EW Ev' pXy•ev' mNv;n Ev' iv-j;n•itv;dI .vit t' ced(b[Uyuritv;¥sITyitv;¥SmIit b[Uy;•;p uvIt

4

îit s¢m;?y;ye pçdx" %<@" 15

EW tu v; aitvdit y" sTyen;itvdit soåh' .gv" sTyen;itvd;nIit sTy' Tvev ivijD;istVyimit sTy' .gvo ivijD;s îit 1

îit s¢m;?y;ye Wo@x" %<@" 16

yd; vw ivj;n;Tyq sTy' vdit n;ivj;nn( sTy' vdit ivj;n•ev s-Ty' vdit ivD;n' Tvev ivijD;istVyimit ivD;n' .gvo ivijD;s îit

îit s¢m;?y;ye s¢dx" %<@" 17

yd; vw mnuteåq ivj;n;it n;mTv; ivj;n;it mTvwv ivj;n;it mit-

CHÌNDOGYA VII.14.2 • FIFTEEN UPANISHADS

144

Page 65: Chandogya Upanishad Sanskrit

STvev ivijD;istVyeit mit' .gvo ivijD;s îit 1

îit s¢m;?y;yeå∑;dx" %<@" 18

yd; vw ≈∂/;Tyq mnute n;≈∂/Nmnute ≈∂/dev mnute ≈ı; Tvev ivij-D;istVyeit ≈ı;' .gvo ivijD;s îit 1

îit s¢m;?y;y Ekoniv'x" %<@" 19

yd; vw iniStœTyq ≈∂/;iˇ n;iniStœHz∂/;it iniStœ•ev ≈∂/;itinœ; Tvev ivijD;istVyeit inœ;' .gvo ivijD;s îit 1

îit s¢m;?y;ye iv'x" %<@" 20

yd; vw kroTyq iniStœit n;’Tv; iniStœit ’Tvwv iniStœit ’it-STvev ivijD;istVyeit ’it' .gvo ivijD;s îit 1

îit s¢m;?y;y Ekiv'x" %<@" 21

yd; vw su%' l.teåq kroit n;su%' lB?v; kroit su%mev lB?v; kroit su%' Tvev ivijD;istVyimit su%' .gvo ivijD;s îit 1

îit s¢m;?y;ye √;iv'x" %<@" 22

yo vw .Um; tTsu%' n;Lpe su%miSt .Umwv su%' .Um; Tvev ivijD;ist-Vy îit .Um;n' .gvo ivijD;s îit 1

îit s¢m;?y;ye ]yoiv'x" %<@" 23

y] n;NyTpXyit n;NyCzé,oit n;Nyi√j;n;it s .Um;q y];NyTpXy-TyNyCzé,oTyNyi√j;n;it tdLp' yo vw .Um; tdmOtmq ydLp' tNmTy\R s .gv" kiSmNp[itiœt îit Sve mihiª yid v; n mihªIit 1

goaêimh mihmeTy;c=te hiStihr<y' d;s.;y| =e];<y;ytn;nIit n;hmev' b[vIim b[vImIit hov;c;Nyo ÁNyiSmNp[itiœt îit 2

îit s¢m;?y;ye ctuiv|x" %<@" 24

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VII.24.2

145

Page 66: Chandogya Upanishad Sanskrit

s Ev;/St;Ts ¨pir∑;Ts pí;Ts purSt;Ts di=,t" s ¨ˇrt" s E-ved\ svRimTyq;toåh˚;r;dex Ev;hmev;/St;dhmupir∑;dh' pí;dh' pur-St;dh' di=,toåhmuˇrtoåhmeved\ svRimit 1

aq;t a;Tm;dex Ev;Tmwv;/St;d;Tmopir∑;d;Tm; pí;d;Tm; purSt;d;-Tm; di=,t a;Tmoˇrt a;Tmwved\ svRimit s v; EW Ev' pXy•ev' m-Nv;n Ev' ivj;n•;Tmritr;Tm£°@ a;Tmimqun a;Tm;nNd" s Svr;@± .vit tSy sveRWu lokÉWu k;mc;ro .vit aq yeåNyq;to ivdurNyr;j;nSte =Yylok; .viNt teW;\ sveRWu lokÉ-„vk;mc;ro .vit 2

îit s¢m;?y;ye pçiv'x" %<@" 25

tSy h v; EtSywv' pXyt Ev' mNv;nSywv' ivj;nt a;Tmt" p[;, a;-Tmt a;x;Tmt" Smr a;Tmt a;k;x a;TmtStej a;Tmt a;p a;Tmt a;iv.;Rvitro.;v;v;Tmtoå•m;Tmto blm;Tmto ivD;nm;Tmto ?y;n- m;Tmt…íˇm;Tmt" s'kLp a;Tmto mn a;Tmto v;g;Tmto n;m;Tmto mN]; a;Tmt" km;R<y;Tmt Eved\ svRimit 1

tdeW Xloko n pXyo mOTyu' pXyit n rog' not du"%t;\ svú\ h pXy" p-Xyit svRm;Pnoit svRx îit s Ek/; .vit i]/; .vit pç/; s¢-/; nv/; cwv puníwk;dx" SmOt" xt' c dx cwkí shß;i, c iv\-xitr;h;rxuı* sÊvxuiı" sÊvxuı* /[uv; SmOit" SmOitlM.e svRg[NqI-n;' ivp[mo=StSmw mOidtkW;y;y tmsSp;r' dxRyit .gv;n( snTk⁄m;-rSt\ SkNd îTy;c=te t\ SkNd îTy;c=te 2

îit s¢m;?y;ye Wõ™iv'x" %<@" 26

îit s¢moå?y;y" 7

a∑moå?y;y" aq yiddmiSmNb[˜pure dhr' pu<@rIk veXm dhroåiSm•Ntr;k;xSt-iSmNydNtStdNve∑Vy' t√;v ivijD;istVyimit 1

CHÌNDOGYA VII.25.1 • FIFTEEN UPANISHADS

146

Page 67: Chandogya Upanishad Sanskrit

t' ced(b[UyuyRiddmiSmNb[˜pure dhr' pu<@rIk veXm dhroåiSm•Ntr;k;x" ik td] iv¥te ydNve∑Vy' y√;v ivijD;istVyimit s b[Uy;t( 2

y;v;Nv; aym;k;xSt;v;neWoåNt ≥dy a;k;x ¨.e aiSmn( ¥;v;pOiq-vI aNtrev sm;ihte ¨.;vi¶í v;yuí sUy;RcNms;vu.* iv¥u•=];i, y∞;Syeh;iSt y∞ n;iSt sv| tdiSmNsm;ihtimit 3

t' ced(b[UyuriSm\íeidd' b[˜pure svú\ sm;iht\ sv;Ri, c .Ut;in sveR c k;m; ydwt∆r; v;Pnoit p[?v\ste v; ik ttoåitix„yt îit 4

s b[Uy;•;Sy jrywt∆IyRit n v/en;Sy hNyt EtTsTy' b[˜purmiSm-Nk;m;" sm;iht; EW a;Tm;phtp;Pm; ivjro ivmOTyuivRxoko ivij-`Tsoåipp;s" sTyk;m" sTys'kLpo yq; Áeveh p[j; aNv;ivxiNt yq;nux;sn' y' ymNtmi.k;m; .viNt y' jnpd' y' =e].;g' t' tmevo-pjIviNt 5

t¥qeh kmRijto lok" =Iyt Evmev;mu] pu<yijto lok" =Iyte t¥ îh;Tm;nmnnuiv¥ v[jNTyet;\í sTy;n( k;m;\SteW;\ sveRWu lokÉ„vk;m-c;ro .vTyq y îh;Tm;nmnuiv¥ v[jNTyet;\í sTy;n( k;m;\SteW;\ sveRWulokÉWu k;mc;ro .vit 6

îTy∑m;?y;ye p[qm" %<@" 1

s yid iptOlokk;mo .vit s'kLp;dev;Sy iptr" smuiˇœiNt ten ip-tOlokÉn s'p•o mhIyte 1

aq yid m;tOlokk;mo .vit s'kLp;dev;Sy m;tr" smuiˇœiNt ten m;tOlokÉn s'p•o mhIyte 2

aq yid .[;tOlokk;mo .vit s'kLp;dev;Sy .[;tr" smuiˇœiNt ten .[;tOlokÉn s'p•o mhIyte 3

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VIII.2.3

147

Page 68: Chandogya Upanishad Sanskrit

aq yid SvsOlokk;mo .vit s'kLp;dev;Sy Svs;r" smuiˇœiNt te-n SvsOlokÉn s'p•o mhIyte 4

aq yid si%lokk;mo .vit s'kLp;dev;Sy s%;y" smuiˇœiNt te-n si%lokÉn s'p•o mhIyte 5

aq yid gN/m;Lylokk;mo .vit s'kLp;dev;Sy gN/m;Lye smuiˇ-œtSten gN/m;LylokÉn s'p•o mhIyte 6

aq y¥•p;nlokk;mo .vit s'kLp;dev;Sy;•p;ne smuiˇœtSten;•-p;nlokÉn s'p•o mhIyte 7

aq yid gItv;idtlokk;mo .vit s'kLp;dev;Sy gItv;idte smu-iˇœtSten gItv;idtlokÉn s'p•o mhIyte 8

aq yid S]Ilokk;mo .vit s'kLp;dev;Sy iS]y" smuiˇœiNt ten S]I- lokÉn s'p•o mhIyte 9

y' ymNtmi.k;mo .vit y' k;m' k;myte soåSy s'kLp;dev smuiˇœ-it ten s'p•o mhIyte 10

îTy∑m;?y;ye i√tIy" %<@" 2

t îme sTy;" k;m; anOt;ip/;n;SteW;\ sTy;n;\ st;mnOtmip/;n' yo yo ÁSyet" p[wit n timh dxRn;y l.te 1

aq ye c;Syeh jIv; ye c p[et; y∞;NyidCz• l.te sv| td] gTv; ivNdteå] ÁSywte sTy;" k;m; anOt;ip/;n;St¥q;ip ihr<yini/' in-ihtm=e]D; ¨pyuRpir s'crNto n ivNdeyurevmevem;" sv;R" p[j; ahrh-gRCzNTy Et' b[˜lok n ivNdNTynOten ih p[TyU!;" 2

s v; EW a;Tm; ˙id tSywtdev in®ˇ_\ ˙¥yimit tSm;ıOdymhrhv;R

CHÌNDOGYA VIII.2.4 • FIFTEEN UPANISHADS

148

Page 69: Chandogya Upanishad Sanskrit

Ev'ivTSvg| lokmeit 3

aq y EW s'p[s;doåSm;CzrIr;TsmuTq;y pr' Jyoit®ps'p¥ Sven Â-pe,;i.in„p¥t EW a;Tmeit hov;cwtdmOtm.ymetd(b[ eit tSy h v; E-tSy b[˜,o n;m sTyimit 4

t;in h v; Et;in ]I<y=r;i, stIyimit t¥TsˇdmOtmq yiˇ tNm-TyRmq y¥' teno.e yCzit ydneno.e yCzit tSm;¥mhrhv;R Ev'ivTSv-g| lokmeit 5

îTy∑m;?y;ye tOtIy" %<@" 3

aq y a;Tm; s setuivR/OitreW;' lok;n;ms'.ed;y nwt\ setumhor;]e trto n jr; n mOTyunR xoko n su’t' n du„’t\ sveR p;Pm;noåto invtRNteåp-htp;Pm; ÁeW b[˜lok" 1

tSm;√; Et\ setu' tITv;RN/" s•nN/o .vit ivı" s•ivıo .vTyupt;-pI s•nupt;pI .vit tSm;√; Et\ setu' tITv;Rip nˇ_mhrev;i.in„p¥te s’i√.;to ÁevwW b[˜lok" 2

t¥ Evwt' b[˜lok b[˜cyeR,;nuivNdiNt teW;mevwW b[˜lokSteW;\ sveRWulokÉWu k;mc;ro .vit 3

îTy∑m;?y;ye ctuqR" %<@" 4

aq y¥D îTy;c=te b[˜cyRmev td(b[˜cyeR, Áev yo D;t; t' ivNdte- åq yid∑imTy;c=te b[˜cyRmev td(b[˜cyeR, ÁeveÇ;Tm;nmnuivNdte 1

aq yTsT];y,imTy;c=te b[˜cyRmev td(b[˜cyeR, Áev st a;Tmn-S];,' ivNdteåq yNm*nimTy;c=te b[˜cyRmev td(b[˜cyeR, Áev;Tm;n- mnuiv¥ mnute 2

aq ydn;xk;ynimTy;c=te b[˜cyRmev tdeW Á;Tm; n nXyit y' b[-

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VIII.5.3

149

Page 70: Chandogya Upanishad Sanskrit

˜cyeR,;nuivNdteåq ydr<y;ynimTy;c=te b[˜cyRmev tˇdrí h vw<yí;,Rv* b[˜lokÉ tOtIySy;imto idiv tdwr' mdIy\ srStdêTq" so-msvnStdpr;ijt; pUb[R˜," p[.uivimt\ ihr<mym( 3

t¥ Evwt;vr' c <y' c;,Rv* b[˜lokÉ b[˜cyeR,;nuivNdiNt teW;mevwW b[˜lokSteW;\ sveRWu lokÉWu k;mc;ro .vit 4

îTy∑m;?y;ye pçm" %<@" 5

aq y; Et; ˙dySy n;@‰St;" ip©lSy;i,ªiStœiNt xuKlSy nIlSy pItSy loihtSyeTys* v; a;idTy" ip©l EW xuKl EW nIl EW pIt EW loiht" 1

t¥q; mh;pq a;tt ¨.* g[;m* gCztIm' c;mu' cwvmevwt; a;idTySy rXmy ¨.* lok* gCzNtIm' c;mu' c;mu„m;d;idTy;Tp[t;yNte t; a;sun;@IWu sO¢; a;>yo n;@I>y" p[t;yNte teåmui„m•;idTye sO¢;" 2

t¥]wtTsu¢" smSt" s'p[s•" SvPn' n ivj;n;Ty;su td; n;@IWu sO¢o .vit t' n kín p;Pm; SpOxit tejs; ih td; s'p•o .vit 3

aq y]wtdbilm;n' nIto .vit tmi.t a;sIn; a;¸j;Rn;is m;' j;-n;is m;imit s y;vdSm;CzrIr;dnuT£;Nto .vit t;v∆;n;it 4

aq y]wtdSm;CzrIr;duT£;mTyqwtwrev riXmi.Â?vRm;£mte s aoimit v; ho√; mIyte s y;viT=PyeNmnSt;vd;idTy' gCzTyet√Ÿ %lu lok-√;r' ivduW;' p[pdn' inro/oåivduW;m( 5

tdeW Xlok" xt' cwk; c ˙dySy n;@‰St;s;' mU/;Rnmi.in"sOtwk; tyo?vRm;y•mOtTvmeit iv„võ™õ⁄Ny; ¨T£m,e .vNTyuT£m,e .viNt 6

îTy∑m;?y;ye Wœ" %<@" 6

CHÌNDOGYA VIII.5.3 • FIFTEEN UPANISHADS

150

Page 71: Chandogya Upanishad Sanskrit

y a;Tm;phtp;Pm; ivjro ivmOTyuivRxoko ivij`Tsoåipp;s" sTy- k;m" sTys'kLp" soåNve∑Vy" s ivijD;istVy" s sv;úú\í lok;-n;Pnoit sv;úú\í k;m;NyStm;Tm;nmnuiv¥ ivj;n;tIit h p[j;pit®v;-c 1

tıo.ye dev;sur; anububui/re te hocuhRNt tm;Tm;nmiNvCz;mo ym;Tm;-nmiNv„y sv;úú\í lok;n;Pnoit sv;úú\í k;m;intINo hwv dev;n;mi.p[-vv[;j ivrocnoåsur;,;' t* h;s'ivd;n;vev simTp;,I p[j;pitsk;x-m;jGmtu" 2

t* h √;i]\xt' vW;Ri, b[˜cyRmUWtuSt* h p[j;pit®v;c ikimCzNt;v-v;Stimit t* hoctuyR a;Tm;phtp;Pm; ivjro ivmOTyuivRxoko ivij`-Tsoåipp;s" sTyk;m" sTys'kLp" soåNve∑Vy" s ivijD;istVy" ssv;úú\í lok;n;Pnoit sv;úú\í k;m;NyStm;Tm;nmnuiv¥ ivj;n;tIit .gvto vco vedyNte timCzNt;vv;Stimit 3

t* h p[j;pit®v;c y EWoåi=i, pu®Wo ÎXyt EW a;Tmeit hov;cwt-dmOtm.ymetd(b[ eTyq yoåy' .gvoåPsu pir:y;yte yí;ym;dxeR ktm EW îTyeW ¨ EvwWu sveR„vNteWu pir:y;yt îit hov;c 4

îTy∑m;?y;ye s¢m" %<@" 7

¨dxr;v a;Tm;nmve+y yd;Tmno n ivj;nIqStNme p[b[Utimit t* hod-xr;veåve=;'c£;te t* h p[j;pit®v;c ik pXyq îit t* hoctu" s-vRmevedm;v;' .gv a;Tm;n' pXy;v a; lom>y a; n%e>y" p[itÂpim-it 1

t* h p[j;pit®v;c s;?vl'’t* suvsn* pir„’t* .UTvodxr;veåve=e-q;imit t* h s;?vl'’t* suvsn* pir„’t* .UTvodxr;veåve=;'c£;te t* h p[j;pit®v;c ik pXyq îit 2

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VIII.8.2

151

Page 72: Chandogya Upanishad Sanskrit

t* hoctuyRqwvedm;v;' .gv" s;?vl'’t* suvsn* pir„’t* Sv Evme-vem* .gv" s;?vl'’t* suvsn* pir„’t;ivTyeW a;Tmeit hov;cwtdmO-tm.ymetd(b[ eit t* h x;Nt˙dy* p[vv[jtu" 3

t* h;NvI+y p[j;pit®v;c;nupl>y;Tm;nmnnuiv¥ v[jto ytr Etdup-inWdo .iv„yiNt dev; v;sur; v; te pr;.iv„yNtIit s h x;Nt˙dy Ev ivrocnoåsur;Ôg;m te>yo hwt;mupinWd' p[ov;c;Tmwveh mhYy a;Tm; pircyR a;Tm;nmeveh mhy•;Tm;n' pircr•u.* lok;vv;PnotIm' c;mu' ceit 4

tSm;dPy¥eh;dd;nm≈∂/;nmyjm;nm;¸r;suro bteTysur;,;\ ÁeWopin-WTp[etSy xrIr' i.=y; vsnen;l'k;re,eit s\Sk⁄vRNTyeten Ámu' lok je-„yNto mNyNte 5

îTy∑m;?y;yeå∑m" %<@" 8

aq heNoåp[;Pywv dev;net∫y' ddxR yqwv %LvymiSmHzrIre s;?vl'-’te s;?vl'’to .vit suvsne suvsn" pir„’te pir„’t Evmev;ym-iSm•N/eåN/o .vit ß;me ß;m" pirvOK,e pirvOK,oåSywv xrIrSy n;-xmNveW nXyit 1

n;hm] .oGy' pXy;mIit s simTp;i," punrey;y t\ h p[j;pit®v;c m`vNyCz;Nt˙dy" p[;v[;jI" s;/| ivrocnen ikimCzn( punr;gm îit s hov;c yqwv %Lvy' .gvoåiSmHzrIre s;?vl'’te s;?vl'’to .-vit suvsne suvsn" pir„’te pir„’t Evmev;ymiSm•N/eåN/o .vit ß;me ß;m" pirvOK,e pirvOK,oåSywv xrIrSy n;xmNveW nXyit n;h-m] .oGy' pXy;mIit 2

EvmevwW m`vi•it hov;cwt' Tvev te .UyoånuVy;:y;Sy;im vs;pr;i, √;i]\xt' vW;R,Iit s h;pr;i, √;i]'xt' vW;R<yuv;s tSmw hov;c 3

îTy∑m;?y;ye nvm" %<@" 9

CHÌNDOGYA VIII.8.3 • FIFTEEN UPANISHADS

152

Page 73: Chandogya Upanishad Sanskrit

y EW SvPne mhIym;nírTyeW a;Tmeit hov;cwtdmOtm.ymetd(b[ eit s h x;Nt˙dy" p[vv[;j s h;p[;Pywv dev;net∫y' ddxR t¥¥pId\ xrIrmN/' .vTynN/" s .vit yid ß;mmß;mo nwvwWoåSy doWe, du„yit 1

n v/en;Sy hNyte n;Sy ß;Mye, ß;mo fliNt Tvevwn' ivCz;dyNtIv;ip[-yve ev .vTyip roidtIv n;hm] .oGy' pXy;mIit 2

s simTp;i," punrey;y t\ h p[j;pit®v;c m`vNyCz;Nt˙dy" p[;v[;-jI" ikimCzn( punr;gm îit s hov;c t¥¥pId' .gv" xrIrmN/' .-vTynN/" s .vit yid ß;mmß;mo nwvwWoåSy doWe, du„yit 3

n v/en;Sy hNyte n;Sy ß;Mye, ß;mo fliNt Tvevwn' ivCz;dyNtIv;ip[-yve ev .vTyip roidtIv n;hm] .oGy' pXy;mITyevmevwW m`vi•it hov;cwt' Tvev te .UyoånuVy;:y;Sy;im vs;pr;i, √;i]\xt' vW;R,Iit s h;pr;i, √;i]\xt' vW;R<yuv;s tSmw hov;c 4

îTy∑m;?y;ye dxm" %<@" 10

t¥]wtt( su¢" smSt" s'p[s•" SvPn' n ivj;n;TyeW a;Tmeit hov;cwt-dmOtm.ymetd(b[ eit s h x;Nt˙dy" p[vv[;j s h;p[;Pywv dev;net∫y' ddxR n;h %Lvymev\ s'p[Ty;Tm;n' j;n;TyymhmSmIit no Evem;in .U-t;in ivn;xmev;pIto .vit n;hm] .oGy' pXy;mIit 1

s simTp;i," punrey;y t\ h p[j;pit®v;c m`vNyCz;Nt˙dy" p[;v[;-jI" ikimCzNpunr;gm îit s hov;c n;h %Lvy' .gv Ev\ s'p[Ty;-Tm;n' j;n;TyymhmSmIit no Evem;in .Ut;in ivn;xmev;pIto .vit n;hm] .oGy' pXy;mIit 2

EvmevwW m`vi•it hov;cwt' Tvev te .UyoånuVy;:y;Sy;im no Ev;Ny]w-tSm;√s;pr;i, pç vW;R,Iit s h;pr;i, pç vW;R<yuv;s t;Nyekxt\ s'peduretˇ¥d;¸rekxt\ h vw vW;Ri, m`v;Np[j;pt* b[˜cyRmuv;s tSmw

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VIII.11.3

153

Page 74: Chandogya Upanishad Sanskrit

hov;c 3

îTy∑m;?y;y Ek;dx" %<@" 11

m`vNmTy| v; îd\ xrIrm; ' mOTyun; tdSy;mOtSy;xrIrSy;Tmnoåi/œ;n-m;ˇo vw sxrIr" ip[y;ip[y;>y;' n vw sxrIrSy st" ip[y;ip[yyorphit-rSTyxrIr' v;v sNt' n ip[y;ip[ye SpOxt" 1

axrIro v;yur.[' iv¥uTStniyàurxrIr;<yet;in t¥qwt;Nymu„m;d;k;x;-TsmuTq;y pr' Jyoit®ps'p¥ Sven Âpe,;i.in„p¥Nte 2

EvmevwW s'p[s;doåSm;CzrIr;TsmuTq;y pr' Jyoit®ps'p¥ Sven Âpe-,;i.in„p¥te s ¨ˇmpu®W" s t] pyeRit j=T£°@n[mm;," S]Ii.v;Ry;nwv;R D;iti.v;R nopjn\ Smri•d\ xrIr\ s yq; p[yoGy a;cr,e yu _Evmev;ymiSmHzrIre p[;,o yu _" 3

aq y]wtd;k;xmnuivW<,' c=u" s c;=uW" pu®Wo dxRn;y c=urq yo veded' ij [;,Iit s a;Tm; gN/;y [;,mq yo vededmi.Vy;hr;,Iit s a;Tm;i.Vy;h;r;y v;gq yo veded\ Í,v;nIit s a;Tm; ≈v,;y ≈o]m(

4

aq yo veded' mNv;nIit s a;Tm; mnoåSy dwv' c=u" s v; EW Eten dwven c=uW; mnswt;n( k;m;n( pXyn( rmte 5

y Ete b[˜lokÉ t' v; Et' dev; a;Tm;nmup;ste tSm; eW;\ sveR c lok; a;ˇ;" sveR c k;m;" s sv;úú\í lok;n;Pnoit sv;úú\í k;m;NyStm;Tm;-nmnuiv¥ ivj;n;tIit h p[j;pit®v;c p[j;pit®v;c 6

îTy∑m;?y;ye √;dx" %<@" 12

Xy;m;Czbl' p[p¥e xbl;Cz‰;m' p[p¥eåê îv rom;i, iv/Uy p;p' c-N îv r;homuR%;Tp[muCy /UTv; xrIrm’t' ’t;Tm; b[˜lokmi.s'.v;-

CHÌNDOGYA VIII.11.3 • FIFTEEN UPANISHADS

154

Page 75: Chandogya Upanishad Sanskrit

mITyi.s'.v;mIit 1

îTy∑m;?y;ye ]yodx" %<@" 13

a;k;xo vw n;m n;mÂpyoinRvRiht; te ydNtr; td(b[˜ tdmOt\ s a;Tm; p[j;pte" s.;' veXm p[p¥e yxoåh' .v;im b[;˜,;n;' yxo r;D;' yxo ivx;' yxoåhmnup[;piTs s h;h' yxs;' yx" XyetmdTkmdTk\ Xyet' ilNdu m;i.g;' ilNdu m;i.g;m( 1

îTy∑m;?y;ye ctudRx" %<@" 14

tıwtd(b[˜; p[j;pty ¨v;c p[j;pitmRnve mnu" p[j;>y a;c;yRk⁄l;√πd-m/ITy yq;iv/;n' guro" km;RitxeWe,;i.sm;vOTy k⁄$üMbe xuc* dexeSv;?y;ym/Iy;no /;imRk;iNvd/d;Tmin sveRiNy;i, s'p[itœ;Py;ih\s-NTsvR.Ut;NyNy] tIqeR>y" s %Lvev' vtRyNy;vd;yuW' b[˜lokmi.s'p-¥te n c punr;vtRte n c punr;vtRte 1

îTy∑m;?y;ye pçdx" %<@" 15

îTy∑moå?y;y" sm;¢" 8

a;Py;yNtu mm;©;in v;Kp[;,í=u" ≈o]mqo blimiNy;i, c sv;Ri, sv|b[˜*pinWd' m;h' b[˜ inr;k⁄y;| m; m; b[˜ inr;krodinr;kr,m-STvinr;kr,' meåStu td;Tmin inrte y pinWTsu /m;RSte miy sNtu te miy sNtu

— x;iNt" x;iNt" x;iNt"

îit z;NdoGyopinWTs'pU,;R

z;NdoGyopinWd( • CHÌNDOGYA UPANISHAD VIII.15.1

155