btcabf

CODEX IURIS CANONICI (1917)

LIBER PRIMUS NORMAE GENERALES

TITULUS I De legibus ecclesiasticis

TITULUS II De consuetudine

TITULUS III. De temporis supputatione

TITULUS IV De rescriptis

TITULUS V De privilegiis

TITULUS VI De dispensationibus

LIBER SECUNDUS DE PERSONIS

PARS PRIMA DE CLERICIS

SECTIO I De clericis in genere

TITULUS I De clericorum adscriptione alicui dioecesi

TITULUS II De iuribus et privilegiis clericorum

TITULUS III De obligationibus clericorum

TITULUS IV De officiis ecclesiasticis

TITULUS V De potestate ordinaria et delegata

TITULUS VI De reductione clericorum ad statum laicalem

SECTIO II De clericis in specie

TITULUS VII De suprema potestate deque iis qui eiusdem sunt ecclesiastico iure participes

TITULUS VIII De potestate episcopali deque iis qui de eadem participant

PARS SECUNDA DE RELIGIOSIS

TITULUS IX De erectione et suppressione religionis, provinciae, domus

TITULUS X De religionum regimine

TITULUS XI De admissione in religionem

TITULUS XII De ratione studiorum in religionibus clericalibus

TITULUS XIII De obligationibus et privilegiis religiosorum

TITULUS XIV De transitu ad aliam religionem

TITULUS XV De egressu e religione

TITULUS XVI De dimissione religiosorum

TITULUS XVII De societatibus sive virorum sive mulierum in communi viventium sine votis

PARS TERTIA DE LAICIS

TITULUS XVIII De fidelium associationibus in genere

TITULUS XIX De fidelium associationibus in specie

LIBER TERTIUS DE REBUS

PARS PRIMA DE SACRAMENTIS

TITULUS I De baptismo

TITULUS II De confirmatione

TITULUS III De sanctissima Eucharistia

TITULUS IV De poenitentia

TITULUS V De extrema unctione

TITULUS VI De ordine

TITULUS VII De matrimonio

Codex Iuris Canonici 1917TITULUS VIII. De Sacramentalibus

PARS SECUNDA DE LOCIS ET TEMPORIBUS SACRIS

SECTIO I De locis sacris

TITULUS IX De ecclesiis

TITULUS X De oratoriis

TITULUS XI De altaribus

TITULUS XII De sepultura ecclesiastica

SECTIO II De temporibus sacris

TITULUS XIII De diebus festis

TITULUS XIV De abstinentia et ieiunio

PARS TERTIA DE CULTU DIVINO

TITULUS XV De custodia et cultu sanctissimae Eucharistiae

TITULUS XVI De cultu Sanctorum, sacrarum imaginum, et reliquiarum

TITULUS XVII De sacris processionibus

TITULUS XVIII De sacra supellectili

TITULUS XIX De voto et iureiurando

PARS QUARTA DE MAGISTERIO ECCLESIASTICO

TITULUS XX De divini verbi praedicatione

TITULUS XXI De Seminariis

TITULUS XXII De scholis

TITULUS XXIII De praevia censura librorum eorumque prohibitione.

TITULUS XXIV De fidei professione

PARS QUINTA DE BENEFICIIS ALIISQUE INSTITUTIS ECCLESIASTICIS NON COLLEGIALIBUS

TITULUS XXV De beneficiis ecclesiasticis

TITULUS XXVI De aliis institutis ecclesiasticis non collegialibus

PARS SEXTA DE BONIS ECCLESIAE TEMPORALIBUS

TITULUS XXVII De bonis ecclesiasticis acquirendis

TITULUS XXVIII De bonis ecclesiasticis administrandis

TITULUS XXIX De contractibus

TITULUS XXX De piis fundationibus

LIBER QUARTUS DE PROCESSIBUS

PARS PRIMA DE IUDICIIS

SECTIO I De iudiciis in genere

TITULUS I De foro competenti

TITULUS II De variis tribunalium gradibus et speciebus

TITULUS III De disciplina in tribunalibus servanda

TITULUS IV De partibus in causa

TITULUS V De actionibus et exceptionibus

TITULUS VI De causae introductione

TITULUS VII De litis contestatione

TITULUS VIII De litis instantia

TITULUS IX De interrogationibus partibus in iudicio faciendis

TITULUS X De probationibus

TITULUS XI De causis incidentibus

TITULUS XII De processus publicatione, de conclusione in causa et de causae discussione

btcabf

2

Codex Iuris Canonici 1917TITULUS XIII De sententia.

TITULUS XIV De iuris remendiis contra sententiam

TITULUS XV De re iudicata et de restitutione in integrum

TITULUS XVI De expensis iudicialibus et gratuito patrocinio

TITULUS XVII De exsecutione sententiae

SECTIO II De peculiaribus normis in certis quibusdam iudiciis servandis

TITULUS XVIII. De modis evitandi iudicium contentiosum

TITULUS XIX De iudicio criminali

TITULUS XX De causis matrimonialibus

TITULUS XXI De causis contra sacram ordinationem

PARS SECUNDA DE CAUSIS BEATIFICATIONIS SERVORUM DEI ET CANONIZATIONIS BEATORUM

TITULUS XXII De nonnullis personis quae in his processibus partem habent

TITULUS XXIII De probationibus in his processibus adhibendis

TITULUS XXIV De processu beatificationis Servorum Dei per viam non cultus

TITULUS XXV De processu beatificationis Servorum Dei per viam cultus seu casus excepti

TITULUS XXVI De Beatorum canonizatione

PARS TERTIA DE MODO PROCEDENDI IN NONNULLIS EXPEDIENDIS NEGOTIIS VEL SANCTIONIBUS POENALIBUS APPLICANDIS

TITULUS XXVII De modo procedendi in remotione parochorum inamovibilium

TITULUS XXVIII De modo procedendi in remotione parochorum amovibilium

TITULUS XXIX De modo procedendi in translatione parochorum

TITULUS XXX De modo procedendi contra clericos non residentes

TITULUS XXXI De modo procedendi contra clericos concubinarios

TITULUS XXXII De modo procedendi contra, parochum in adimplendis paroecialibus officiis negligentem

TITULUS XXXIII De modo procedendi in suspensione ex informata conscientia infligenda

LIBER QUINTUS DE DELICTIS ET POENIS

PARS PRIMA DE DELICTIS

TITULUS I De natura delicti eiusque divisione

TITULUS II De imputabilitate delicti, de causis illam aggravantibus vel minuentibus et de iuridicis delicti effec-tibus

TITULUS III De conatu delicti

PARS SECUNDA DE POENIS

SECTIO I De poenis in genere

TITULUS IV De poenarum notione, speciebus, iuterpretatione atque applicatione

TITULUS V De Superiore potestatem coactivam habente

TITULUS VI De subiecto coactivae potestati obnoxio

TITULUS VII De poenarum remissione

SECTIO II De poenis in specie

TITULUS VIII De poenis medicinalibus seu de censuris

TITULUS IX De poenis vindicativis

TITULUS X De remediis poenalibus et poenitentiis

PARS TERTIA DE POENIS IN SINGULA DELICTA

TITULUS XI De delictis contra fidem et unitatem Ecclesiae

TITULUS XII De delictis contra religionem

TITULUS XIII De delictis contra auctoritates, personas, res ecclesiasticas

btcabf

3

Codex Iuris Canonici 1917TITULUS XIV De delictis contra vitam, libertatem, proprietatem, bonam famam ac bonos mores

TITULUS XV De crimine falsi

TITULUS XVI De delictis in administratione vel susceptione ordinum aliorumque Sacramentorum

TITULUS XVII De delictis contra obligationes proprias status clericalis vel religiosi

TITULUS XVIII De delictis in collatione, susceptione et dimissione dignitatum, officiorum et beneficiorum ec-clesiasticorum

TITULUS XIX De abusu potestatis vel officii ecclesiastici

LIBER PRIMUS NORMAE GENERALES

Can. 1. Licet in Codice iuris canonici Ecclesiae quoque Orientalis disciplina saepe re-feratur, ipse tamen unam re-spicit Latinam Ecclesiam, ne-que Orientalem obligat, nisi de iis agatur, quae ex ipsa rei natura etiam Orientalem affi-ciunt.

Can. 2. Codex, plerumque, nihil decernit de ritibus et caeremoniis quas liturgici li-bri, ab Ecclesia Latina proba-ti, servandas praecipiunt in celebratione sacrosancti Mis-sae sacrificii, in administra-tione Sacramentorum et Sa-cramentalium aliisque sacris peragendis. Quare omnes li-turgicae leges vim suam reti-nent nisi earum aliqua in Co-dice expresse corrigatur.

Can. 3. Codicis canones ini-tas ab Apostolica Sede cum variis Nationibus conventio-nes nullatenus abrogant aut iis aliquid obrogant; eae idcir-co perinde ac in praesens vi-gere pergent, contrariis huius Codicis praescriptis minime obstantibus.

Can. 4. Iura aliis quaesita, itemque privilegia atque in-dulta quae, ab Apostolica Sede ad haec usque tempora personis sive physicis sive moralibus concessa, in usu adhuc sunt nec revocata, in-tegra manent, nisi huius Co-dicis canonibus expresse re-vocentur.

Can. 5. Vigentes in prae-sens contra horum statuta canonum consuetudines sive universales sive particulares,

si quidem ipsis canonibus ex-presse reprobentur, tanquam iuris corruptelae corrigantur, licet sint immemorabiles, neve sinantur in posterum re-viviscere; aliae, quae quidem centenariae sint et immemo-rabiles, tolerari poterunt, si Ordinarii pro locorum ac per-sonarum adiunctis existiment eas prudenter submoveri non posse; ceterae suppressae habeantur nisi expresse Co-dex aliud caveat.

Can. 6. Codex vigentem huc usque disciplinam ple-rumque retinet, licet opportu-nas immutationes afferat. Itaque:

1º. Leges quaelibet, sive universales sive particulares, praescriptis huius Codicis op-positae, abrogantur nisi de particularibus legibus aliud expresse caveatur;

2º. Canones qui ius vetus ex integro referunt, ex vete-ris iuris auctoritate, atque ideo ex receptis apud proba-tos auctores interpretationi-bus, sunt aestimandi;

3º. Canones qui ex parte tantum cum veteri iure con-gruunt, qua congruunt, ex iure antiquo aestimandi sunt; qua discrepant, sunt ex sua ipsorum sententia diiudican-di;

4º. In dubio num aliquod canonum praescriptum cum veteri iure discrepet, a veteri iure non est recedendum;

5º. Quod ad poenas attinet, quarum in Codice nulla fit mentio, spirituales sint vel temporales, medicinales vel, ut vocant, vindicativae, latae

vel ferendae sententiae, eae tanquam abrogatae habean-tur;

6º. Si qua ex ceteris disci-plinaribus legibus, quae usque adhuc viguerunt, nec explicite nec implicite in Codi-ce contineatur, ea vim om-nem amisisse dicenda est, nisi in probatis liturgicis libris reperiatur, aut lex sit iuris di-vini sive positivi sive natura-lis.

Can. 7. Nomine Sedis Apo-stolicae vel Sanctae Sedis in hoc Codice veniunt non solum Romanus Pontifex, sed etiam, nisi ex rei natura vel sermo-nis contextu aliud appareat, Congregationes, Tribunalia, Officia, per quae idem Roma-nus Pontifex negotia Eccle-siae universae expedire solet.

TITULUS I De legibus eccle-siasticis

Can. 8. § 1. Leges insti-tuuntur, cum promulgantur.

§ 2. Lex non praesumitur personalis, sed territorialis, nisi aliud constet.

Can. 9. Leges ab Apostolica Sede latae promulgantur per editionem in Actorum Aposto-licae Sedis commentario offi-ciali, nisi in casibus particula-ribus alius promulgandi mo-dus fuerit praescriptus; et vim suam exserunt tantum expletis tribus mensibus a die qui Actorum numero apposi-tus est, nisi ex natura rei illi-co ligent aut in ipsa lege bre-vior vel longior vacatio spe-cialiter et expresse fuerit sta-tuta.

Can.10. Leges respiciunt futura, non praeterita, nisi

btcabf

4

Codex Iuris Canonici 1917nominatim in eis de praeteri-tis caveatur.

Can. 11. Irritantes aut in-habilitantes eae tantum leges habendae sunt, quibus aut actum esse nullum aut inha-bilem esse personam expres-se vel aequivalenter statuitur.

Can. 12. Legibus mere ec-clesiasticis non tenentur qui baptismum non receperunt, nec baptizati qui sufficienti rationis usu non gaudent, nec qui, licet rationis usum asse-cuti, septimum aetatis annum nondum expleverunt, nisi aliud iure expresse caveatur.

Can. 13. § 1. Legibus ge-neralibus tenentur ubique terrarum omnes pro quibus latae sunt.

§ 2. Legibus conditis pro peculiari territorio ii subiiciun-tur pro quibus latae sunt qui-que ibidem domicilium vel quasi-domicilium habent et simul actu commorantur, fir-mo praescripto can. 14.

Can.14. § 1. Peregrini:1º. Non adstringuntur legi-

bus particularibus sui territo-rii quandiu ab eo absunt, nisi aut earum transgressio in proprio territorio noceat, aut leges sint personales;

2º. Neque legibus territorii in quo versantur, iis exceptis quae ordini publico consulunt, vel actuum sollemnia deter-minant;

3º. At legibus generalibus tennentur etiamsi hae suo in territorio non vigeant, mini-me vero si in loco in quo ver-santur non obligent.

§ 2. Vagi obligantur legibus tam generalibus quam parti-cularibus quae vigent in loco in quo versantur.

Can. 15. Leges, etiam irri-tantes et inhabilitantes, in dubio iuris non urgent; in du-bio autem facti potest Ordi-narius in eis dispensare,

dummodo agatur de legibus in quibus Romanus Pontifex dispensare solet.

Can. 16. § 1. Nulla igno-rantia legum irritantium aut inhabilitantium ab eisdem ex-cusat, nisi aliud expresse di-catur.

§ 2. Ignorantia vel error circa legem aut poenam aut circa factum proprium aut cir-ca factum alienum notorium generatim non praesumitur; circa factum alienum non no-torium praesumitur, donec contrarium probetur.

Can. 17. § 1. Leges au-thentice interpretatur legisla-tor eiusve successor et is cui potestas interpretandi fuerit ab eisdem commissa.

§ 2. Interpretatio authenti-ca, per modum legis exhibita, eandem vim habet ac lex ipsa; et si verba legis in se certa declaret tantum, pro-mulgatione non eget et valet retrorsum; si legem coarctet vel extendat aut dubiam ex-plicet, non retrotrahitur et debet promulgari.

§ 3. Data autem per mo-dum sententiae iudicialis aut rescripti in re peculiari, vim legis non habet et ligat tan-tum personas atque afficit res pro quibus data est.

Can. 18. Leges ecclesiasti-cae intelligendae sunt secun-dum propriam verborum si-gnificationem in textu et con-textu consideratam; quae si dubia et obscura manserit, ad locos Codicis parallelos, si qui sint, ad legis finem ac cir-cumstantias et ad mentem legislatoris est recurrendum.

Can. 19. Leges quae poe-nam statuunt, aut liberum iu-rium exercitium coarctant, aut exceptionem a lege conti-nent, strictae subsunt inter-pretationi.

Can. 20. Si certa de re de-sit expressum praescriptum legis sive generalis sive parti-cularis, norma sumenda est, nisi agatur de poenis appli-candis, a legibus latis in simi-libus; a generalibus iuris principiis cum aequitate ca-nonica servatis; a stylo et praxi Curiae Romanae; a communi constantique sen-tentia doctorum.

Can. 21. Leges latae ad praecavendum periculum ge-nerale, urgent, etiamsi in casu peculiari periculum non adsit.

Can. 22. Lex posterior, a competenti auctoritate lata, obrogat priori, si id expresse edicat, aut sit illi directe con-traria, aut totam de integro ordinet legis prioris mate-riam; sed firmo praeseripto can. 6, n. 1, lex generalis nullatenus derogat locorum specialium et personarum singularium statutis, nisi aliud in ipsa expresse caveatur.

Can. 23. In dubio revocatio legis praeexsistentis non praesumitur, sed leges poste-riores ad priores trahendae sunt et his, quantum fieri possit conciliandae.

Can. 24. Praecepta, singu-lis data, eos quibus dantur, ubique urgent, sed iudicialiter urgeri nequeunt et cessant resoluto iure praecipientis nisi per legitimum documentum aut coram duobus testibus imposita fuerint.

TITULUS II De consuetudi-ne

Can. 25. Consuetudo in Ec-clesia vim legis a consensu competentis Superioris eccle-siastici unice obtinet.

Can. 26. Communitas quae legis ecclesiasticae saltem re-cipiendae capax est, potest consuetudinem inducere quae vim legis obtineat.

btcabf

5

Codex Iuris Canonici 1917Can. 27. § 1. Iuri divino

sive naturali sive positivo nul-la consuetudo potest aliqua-tenus derogare; sed neque iuri ecclesiastico praeiudicium affert, nisi fuerit rationabilis et legitime per annos quadra-ginta continuos et completos praescripta; contra legem vero ecclesiasticam quae clausulam contineat futuras consuetudines prohibentem, sola praescribere potest ra-tionabilis consuetudo cente-naria aut immemorabilis.

§ 2. Consuetudo quae in iure expresse reprobatur non est rationabilis.

Can. 28. Consuetudo prae-ter legem, quae scienter a communitate cum animo se obligandi servata sit, legem inducit, si pariter fuerit ratio-nabilis et legitime per annos quadraginta continuos et completos praescripta.

Can. 29. Consuetudo est optima legum interpres.

Can. 30. Firmo praescripto can. 5, consuetudo contra le-gem vel praeter legem per contrariam consuetudinem aut legem revocatur; sed, nisi expressam de iisdem mentionem fecerit, lex non revocat consuetudines cente-narias aut immemorabiles, nec lex generalis consuetudi-nes particulares.

TITULUS III. De temporis supputatione

Can. 31. Salvis legibus li-turgicis, tempus, nisi aliud expresse caveatur, suppute-tur ad normam canonum qui sequuntur.

Can. 32. § 1. Dies constat 24 horis continuo supputan-dis a media nocte, hebdoma-da 7 diebus.

§ 2. In iure nomine mensis venit spatium 30, anni vero spatium 365 dierum, nisi mensis et annus dicantur su-

mendi prout sunt in calenda-rio.

Can. 33. § 1. In supputan-dis horis diei standum est communi loci usui; sed in pri-vata Missae celebratione, in privata horarum canonicarum recitatione, in sacra commu-nione recipienda et in ieiunii vel abstinentiae lege servan-da, licet alia sit usualis loci supputatio, potest quis sequi loci tempus aut locale sive verum sive medium, aut le-gale sive regionale sive aliud extraordinarium.

§ 2. Quod attinet ad tem-pus urgendi contractuum obligationes, servetur, nisi aliter expressa pactione con-ventum fuerit, praescriptum iuris civilis in territorio vigen-tis.

Can. 34. § 1. Si mensis et annus designentur proprio nomine vel aequivalenter, ex. gr., mense februario, anno proxime futuro, sumantur prout sunt in calendario.

§ 2. Si terminus a quo nec explicite nec implicite assi-gnetur, ex. gr., suspensio a Missae celebratione per men-sem aut duos annos, tres in anno vacationum menses, etc., tempus supputetur de momento ad momentum; et si tempus sit continuum, ut in allato primo exemplo, men-ses et anni sumantur prout sunt in calendario; si inter-missum, hebdomada intelli-gatur 7 dierum, mensis 30, annus 365.

§ 3. Si tempus constet uno vel pluribus mensibus aut an-nis, una vel pluribus hebdo-madibus aut tandem pluribus diebus, et terminus a quo ex-plicite vel implicite assigne-tur:

1º. Menses et anni suman-tur prout sunt in calendario;

2º. Si terminus a quo coin-cidat cum initio diei, ex. gr.,

duo vacationum menses a die 15 augusti, primus dies ad explendam numerationem computetur et tempus finia-tur incipiente ultimo die eiu-sdem numeri;

3º. Si terminus a quo non coincidat cum initio diei, ex. gr., decimus quartus aetatis annus, annus novitiatus, octi-duum a vacatione sedis epi-scopalis, decendium ad ap-pellandum, etc., primus dies ne computetur et tempus fi-niatur expleto ultimo die eiu-sdem numeri;

4º. Quod si mensis die eiu-sdem numeri careat, ex. gr., unus mensis a die 30 ianua-rii, tunc pro diverso casu tempus finiatur incipiente vel expleto ultimo die mensis;

5º. Si agatur de actibus eiu-sdem generis statis tempori-bus renovandis, ex. gr., triennium ad professionem perpetuam post tempora-riam, triennium aliudve tem-poris spatium ad electionem renovandam, etc., tempus fi-nitur eodem recurrente die quo incepit, sed novus actus per integrum eundem diem poni potest.

Can. 35. Tempus utile illud intelligitur quod pro exercitio aut prosecutione sui iuris ita alicui competit ut ignoranti aut agere non valenti non currat; continuum, quod nul-lam patitur interruptionem.

TITULUS IV De rescriptisCan. 36. § 1. Rescripta

tum Sedis Apostolicae tum aliorum Ordinariorum impe-trari libere possunt ab omni-bus qui expresse non prohi-bentur.

§ 2. Gratiae et dispensatio-nes omne genus a Sede Apo-stolica concessae etiam cen-sura irretitis validae sunt, sal-vo praescripto can. 2265, § 2, 2275, n. 3, 2283.

btcabf

6

Codex Iuris Canonici 1917Can. 37. Rescriptum impe-

trari potest pro alio etiam praeter eius assensum; et li-cet ipse possit gratia per re-scriptum concessa non uti, rescriptum tamen valet ante eius acceptationem, nisi aliud ex appositis clausulis appa-reat.

Can. 38. Rescripta quibus gratia conceditur sine inte-riecto exsecutore, effectum habent a momento quo datae sunt litterae; cetera a tempo-re exsecutionis.

Can. 39. Conditiones in re-scriptis tunc tantum essentia-les pro eorundem validitate censentur, cum per particulas si, dummodo, vel aliam eiu-sdem significationis expri-muntur.

Can. 40. In omnibus re-scriptis subintelligenda est, etsi non expressa, conditio: Si preces veritate nitantur, salvo praescripto can. 45, 1054.

Can. 41. In rescriptis quo-rum nullus est exsecutor, preces veritate nitantur opor-tet tempore quo rescriptum datum est; in ceteris tempore exsecutionis.

Can. 42. § 1. Reticentia veri, seu subreptio, in preci-bus non obstat quominus re-seriptum vim habeat ratum-que sit, dummodo expressa fuerint quae de stylo Curiae sunt ad validitatem expri-menda.

§ 2. Nec obstat expositio falsi, seu obreptio, dummodo vel unica causa proposita vel ex pluribus propositis una saltem motiva vera sit.

§ 3. Vitium obreptionis vel subreptionis in una tantum parte rescripti aliam non infir-mat, si una simul plures gra-tiae per rescriptum conce-dantur.

Can. 43. Gratia ab una Sa-cra Congregatione vel Officio Romanae Curiae denegata, invalide ab alia Sacra Con-gregatione vel Officio aut a loci Ordinario, etsi potesta-tem habente, conceditur sine assensu Sacrae Congregatio-nis vel Officii quocum vel qui-buscum agi coeptum fuit, sal-vo iure S. Poenitentiariae pro foro interno.

Can. 44. § 1. Nemo gra-tiam a proprio Ordinario de-negatam ab alio Ordinario petat, nulla facta denegatio-nis mentione; facta autem mentione, Ordinarius gratiam ne concedat, nisi habitis a priore Ordinario denegationis rationibuns.

§ 2. Gratia a Vicario Gene-rali denegata et postea, nulla facta huius denegationis mentione, ab Episcopo impe-trata, invalida est; gratia au-tem ab Episcopo denegata nequit valide, etiam facta de-negationis mentione, a Vica-rio Generali, non consentien-te Episcopo, impetrari.

Can. 45. Cum rescriptis ad preces alicuius impetratis ap-ponitur clausula: Motu pro-prio, valent quidem ea, si in precibus reticeatur veritas alioquin necessario exprimen-da, non tamen si falsa causa finalis eaque unica propona-tur, salvo praescripto can. 1054.

Can. 46. Rescripta etiam Motu proprio concessa perso-nae de iure communi inhabili ad consequendam gratiam de qua agitur, itemque edita contra alicuius loci legitimam consuetudinem vel statutum peculiare, vel contra ius alteri iam quaesitum, non sustinen-tur, nisi expressa derogatoria clausula rescripto apponatur.

Can. 47. Rescripta non fiunt irrita ob errorem in no-mine personae cui vel a qua

conceduntur, aut loci in quo ipsa moratur, aut rei de qua agitur, dummodo iudicio Or-dinarii, nulla sit de ipsa per-sona vel re dubitatio.

Can. 48. § 1. Si contingat ut de una eademque re duo rescripta inter se contraria impetrentur, peculiare, in iis quae peculiariter exprimun-tur, praevalet generali.

§ 2. Si sint aeque peculiaria aut generalia, prius tempore praevalet posteriori, nisi in altero fiat expressa mentio de priore, aut nisi prior impetra-tor dolo vel notabili negligen-tia suo rescripto usus non fuerit.

§ 3. Quod si eodem die fue-rint concessa nec liqueat uter prior impetraverit, utrumque irritum est, et, si res ferat, rursus ad eum qui rescripta dedit, est recurrendum.

Can. 49. Rescripta intelli-genda sunt secundum pro-priam verborum significatio-nem et communem loquendi usum, nec debent ad casus alios praeter expressos ex-tendi.

Can. 50. In dubio, rescripta quae ad lites referuntur, vel iura aliis quaesita laedunt, vel adversantur legi in commo-dum privatorum, vel denique impetrata fuerunt ad beneficii ecclesiastici assecutionem, strictam interpretationem re-cipiunt; cetera omnia latam.

Can. 51. Rescriptum Sedis Apostolicae in quo nullus da-tur exsecutor, tunc tantum debet Ordinario impetrantis praesentari, cum id in eisdem litteris praecipitur, aut de re-bus agitur publicis, aut com-probare conditiones quasdam oportet.

Can. 52. Rescripta, quorum paesentationi nullum est defi-nitum tempus, possunt exse-cutori exhiberi quovis tempo-re, modo absit fraus et dolus.

btcabf

7

Codex Iuris Canonici 1917Can. 53. Rescripti exsecu-

tor invalide munere suo fun-gitur, antequam litteras rece-perit earumque authenticita-tem et integritatem recogno-verit, nisi praevia

earundem notitia ad eum fuerit auctoritate rescribentis transmissa.

Can. 54. § 1. Si in rescrip-to committatur merum exse-cutionis ministerium, exsecu-tio rescripti denegari non po-test, nisi aut manifeste pa-teat rescriptum vitio subrep-tionis aut obreptionis nullum esse, aut in rescripto appo-nantur conditiones quas ex-secutori constet non esse im-pletas, aut qui rescriptum im-petravit adeo iudicio exsecu-toris, videatur indignus ut aliorum offensioni futura sit gratiae concessio; quod ulti-mum si accidat, exsecutor, intermissa exsecutione statim ea de re certiorem faciat re-scribentem.

§ 2. Quod si in rescripto concessio gratiae exsecutori committatur, ipsius est pro suo prudenti arbitrio et con-scientia gratiam concedere vel denegare.

Can. 55. Exsecutor proce-dere debet ad mandati nor-mam, et nisi conditiones es-sentiales in litteris appositas impleverit ac substantialem procedendi formam servave-rit, irrita est exsecutio.

Can. 56. Exsecutio rescrip-torum quae forum externum respiciunt, scripto facienda est.

Can. 57. § 1. Rescriptorum exsecutor potest alium pro suo prudenti arbitrio sibi sub-stituere, nisi substitutio pro-hibita fuerit, aut substituti persona praefinita.

§ 2. Si tamen fuerit electa industria personae, exsecuto-ri non licet alteri committere, nisi actus praeparatorios.

Can. 58. Rescripta quaeli-bet exsecutioni mandari pos-sunt etiam ab exsecutoris successore in dignitate vel of-ficio, nisi fuerit electa indu-stria personae.

Can. 59. § 1. Exsecutori fas est, si quoquo modo in rescriptorum exsecutione er-raverit, iterum eadem exse-cutioni mandare.

§ 2. Quod attinet ad taxas pro rescriptorum exsecutione, servetur praescriptum can. 1507, § 1.

Can. 60. § 1. Rescriptum, per peculiarem Superioris ac-tum revocatum, perdurat usque dum revocatio ei, qui illud obtinuit, significetur.

§ 2. Per legem contrariam nulla rescripta revocantur, nisi aliud in ipsa lege cavea-tur, aut lex lata sit a Superio-re ipsius rescribentis.

Can. 61. Per Apostolicae Sedis aut dioecesis vacatio-nem nullum eiusdem Sedis Apostolicae aut Ordinarii re-scriptum perimitur, nisi aliud ex additis clausulis appareat, aut rescriptum contineat po-testatem alicui factam conce-dendi gratiam peculiaribus personis in eodem expressis, et res adhuc integra sit.

Can. 62. Si rescriptum con-tineat non simplicem gratiam, sed privilegium vel dispensa-tionem, serventur insuper praescripta canonum qui se-quuntur.

TITULUS VDe privilegiisCan. 63. § 1. Privilegia ac-

quiri possunt non solum per directam concessionem com-petentis auctoritatis et per communicationem, sed etiam per legitimam consuetudinem aut praescriptionem.

§ 2. Possessio centenaria vel immemorabilis inducit praesumptionem concessi privilegii.

Can. 64. Per communica-tionem privilegiorum, etiam in forma aeque principali, ea tantum privilegia impertita censentur, quae directe, per-petuo et sine speciali relatio-ne ad certum locum aut rem aut personam concessa fue-rant primo privilegiario, habi-ta etiam ratione capacitatis subiecti, cui fit communicatio.

Can. 65. Cum privilegia ac-quiruntur per communicatio-nem in forma accessoria, au-gentur, imminuuntur vel amittuntur ipso facto, si forte augeantur, imminuantur vel cessent in principali privile-giario; secus si acquirantur per communicationem in for-ma aeque principali.

Can. 66. § 1. Facultates habituales quae conceduntur vel in perpetuum vel ad prae-finitum tempus aut certum numerum casuum, accensen-tur privilegiis praeter ius.

§ 2. Nisi in earum conces-sione electa fuerit industria personae aut aliud expresse cautum sit, facultates habi-tuales, Episcopo aliisve de quibus in can. 198, § 1 ab Apostolica Sede concessae, non evanescunt, resoluto iure Ordinarii cui concessae sunt, etiamsi ipse eas exsequi coe-perit, sed transeunt ad Ordi-narios qui ipsi in regimine succedunt; item concessae Episcopo competunt quoque Vicario Generali.

§ 3. Concessa facultas se-cumfert alias quoque potesta-tes quae ad illius usum sunt necessariae; quare in faculta-te dispensandi includitur etiam potestas absolvendi a poenis ecclesiasticis, si quae forte obstent, sed ad effec-tum dumtaxat dispensationis consequendae.

Can. 67. Privilegium ex ip-sius tenore aestimandum est,

btcabf

8

Codex Iuris Canonici 1917nec licet illud extendere aut restringere.

Can. 68. In dubio privilegia interpretanda sunt ad nor-mam can. 50; sed ea semper adhibenda interpretatio, ut privilegio aucti aliquam ex in-dulgentia concedentis videan-tur gratiam consecuti.

Can. 69. Nemo cogitur uti privilegio in sui dumtaxat fa-vorem concesso, nisi alio ex capite exsurgat obligatio.

Can. 70. Privilegium, nisi aliud constet, censendum est perpetuum.

Can. 71. Per legem genera-lem revocantur privilegia in hoc Codice contenta; ad cete-ra quod attinet, servetur praescriptum can. 60.

Can. 72. § 1. Privilegia cessant per renuntiationem a competenti Superiore accep-tatam.

§ 2. Privilegio in sui tantum favorem constituto quaevis persona privata renuntiare potest.

§ 3. Concesso alicui com-munitati, dignitati locove re-nuntiare privatis personis non licet.

§ 4. Nec ipsi communitati seu coetui integrum est re-nuntiare privilegio sibi dato per modum legis, vel si re-nuntiatio cedat in Ecclesiae aliorumve praeiudicium.

Can. 73. Resoluto iure con-cedentis, privilegia non ex-stinguuntur, nisi data fuerint cum clausula: ad beneplaci-tum nostrum, vel alia aequi-pollenti.

Can. 74. Privilegium perso-nale personam sequitur et cum ipsa exstinguitur.

Can. 75. Privilegia realia cessant per absolutum rei vel loci interitum; privilegia vero localia, si locus intra quadra-ginta annos restituatur, revi-viscunt.

Can. 76. Per non usum vel per usum contrarium privile-gia aliis haud onerosa non cessant; quae vero in aliorum gravamen cedunt, amittun-tur, si accedat legitima prae-scriptio vel tacita renuntiatio.

Can. 77. Cessat quoque privilegium, si temporis pro-gressu rerum adiuncta sic, iu-dicio Superioris, immutentur ut noxium evaserit, aut eius usus illicitus fiat; item elapso tempore vel expleto numero casuum pro quibus privile-gium fuit concessum, firmo praescripto can. 207, § 2.

Can. 78. Qui abutitur pote-state sibi ex privilegio per-missa, privilegio ipso privari meretur; et Ordinarius Sanc-tam Sedem monere ne omit-tat, si quis privilegio ab ea-dem concesso graviter abuta-tur.

Can. 79. Quamvis privile-gia, oretenus a Sancta Sede obtenta, ipsi petenti in foro conscientiae suffragentur, nemo tamen potest cuiusvis privilegii usum adversus quemquam in foro externo vindicare, nisi privilegium ip-sum sibi concessum esse le-gitime evincat.

TITULUS VI De dispensatio-nibus

Can. 80. Dispensatio, seu legis in casu speciali relaxa-tio, concedi potest a condito-re legis, ab eius successore vel Superiore, nec non ab illo cui iidem facultatem dispen-sandi concesserint.

Can. 81. A generalibus Ec-clesiae legibus Ordinarii infra Romanum Pontificem dispen-sare nequeunt, ne in casu quidem peculiari, nisi haec potestas eisdem fuerit expli-cite vel implicite concessa, aut nisi difficilis sit recursus ad Sanctam Sedem et simul in mora sit periculum gravis damni, et de dispensatione

agatur quae a Sede Aposto-lica concedi solet.

Can. 82. Episcopi aliique lo-corum Ordinarii dispensare valent in legibus dioecesanis, et in legibus Concilii provin-cialis ac plenarii ad normam can. 291, § 2, non vero in le-gibus quas speciatim tulerit Romanus Pontifex pro illo pe-culiari territorio, nisi ad nor-mam can. 81.

Can. 83. Parochi nec a lege generali nec a lege peculiari dispensare valent, nisi haec potestas expresse eisdem concessa sit.

Can. 84. § 1. A lege eccle-siastica ne dispensetur sine iusta et rationabili causa, ha-bita ratione gravitatis legis a qua dispensatur; alias di-spensatio ab inferiore data il-licita et invalida est.

§ 2. Dispensatio in dubio de sufficientia causae licite peti-tur et potest licite et valide concedi.

Can. 85. Strictae subest in-terpretationi non solum di-spensatio ad normam can. 50, sed ipsamet facultas di-spensandi ad certum casum concessa.

Can. 86. Dispensatio quae tractum habet successivum, cessat iisdem modis quibus privilegium, nec non certa ac totali cessatione causae moti-vae.

LIBER SECUNDUS DE PERSONIS

Can. 87. Baptismate homo constituitur in Ecelesia Christi persona cum omnibus chri-stianorum iuribus et officiis, nisi, ad iura quod attinet, ob-stet obex, ecclesiasticae com-munionis vinculum impe-diens, vel lata ab Ecclesia censura.

Can. 88. § 1. Persona quae vicesimum primum aetatis

btcabf

9

Codex Iuris Canonici 1917annum explevit, maior est; infra hanc aetatem, minor.

§ 2. Minor, si masculus, censetur pubes a decimo-quarto, si femina, a duodeci-mo anno completo.

§ 3. Impubes, ante plenum septennium, dicitur infans seu puer vel parvulus et cen-setur non sui compos; exple-to autem septennio, usum ra-tionis habere praesumitur. Infanti assimilantur quotquot usu rationis sunt habitu de-stituti.

Can. 88. Persona maior plenum habet suorum iurium exercitium; minor in exercitio suorum iurium potestati pa-rentum vel tutorum obnoxia manet, iis exceptis in quibus ius minores a patria potestate exemptos habet.

Can. 90. § 1. Locus originis filii, etiam neophyti, est ille in quo, cum filius natus est, do-micilium, aut, in defectu do-micilii, quasi-domicilium ha-bebat pater vel, si filius sit il-legitimus aut postumus, ma-ter.

§ 2. Si agatur de filio vago-rum, locus originis est ipse-met nativitatis locus; si de exposito, est locus in quo in-ventus fuit.

Can. 91. Persona dicitur: incola, in loco ubi domicilium, advena, in loco ubi quasi-do-micilium habet peregrinus, si versetur extra domicilium et quasi-domicilium quod adhuc retinet; vagus, si nullibi do-micilium habeat vel quasi-do-micilium.

Can. 92. § I. Domicilium acquiritur commoratione in aliqua paroecia aut quasi-pa-roecia, aut saltem in dioecesi, vicariatu apostolico, praefec-tura apostolica; quae com-moratio vel coniuncta sit cum animo ibi perpetuo manendi, si nihil inde avocet, vel sit

protracta ad decennium com-pletum.

§ 2. Quasi-domicilium ac-quiritur commoratione uti su-pra, quae vel coniuncta sit cum animo ibi manendi sal-tem ad maiorem anni par-tem, si nihil inde avocet, vel sit reapse protracta ad maio-rem anni partem.

§ 3. Domicilium vel quasi-domicilium in paroecia vel quasi-paroecia dicitur paroe-ciale; in dioecesi, vicariatu, praefectura, non autem in paroecia vel quasi-paroecia, dioecesanum.

Can. 93. § 1. Uxor, a viro legitime non separata, neces-sario retinet domicilium viri sui; amens, domicilium cura-toris; minor, domicilium illius cuius potestati subiicitur.

§ 2. Minor infantia egressus potest quasi-domicilium pro-prium obtinere; item uxor a viro legitime non separata, legitime autem separata etiam domicilium.

Can. 94. § 1. Sive per do-micilium sive per quasidomi-cilium suum quisque paro-chum et Ordinarium sortitur.

§ 2. Proprius vagi parochus vel Ordinarius est parochus vel Ordinarius loci in quo va-gus actu commoratur.

§ 3. Illorum quoque qui non habent nisi dioecesanum do-micilium vel quasi-domicilium parochus proprius est paro-chus loci in quo actu commo-rantur.

Can. 95. Domicilium et quasi-domicilium amittitur di-scessione a loco cum animo non revertendi, salvo prae-scripto can. 93.

Can. 96. § 1. Consanguini-tas computatur per lineas et gradus.

§ 2. In linea recta, tot sunt gradus quot generationes,

seu quot personae, stipite dempto.

§ 3. In linea obliqua, si tractus uterque sit aequalis, tot sunt gradus quot genera-tiones in uno tractu lineae: si duo tractus sint inaequales, tot gradus quot generationes in tractu longiore.

Can. 97. § 1. Affinitas ori-tur ex matrimonio valido sive rato tantum sive rato et con-summato.

§ 2. Viget inter virum dum-taxat et consanguineos mu-lieris, itemque mulierem inter et viri consanguineos.

§ 3. Ita computatur ut qui sunt consanguinei viri, iidem in eadem linea et gradu sint affines mulieris, et vice ver-sa.

Can. 98. § 1. Inter varios catholicos ritus ad illum quis pertinet, cuius caeremoniis baptizatus fuit, nisi forte bap-tismus a ritus alieni ministro vel fraude collatus fuit, vel ob gravem necessitatem, cum sacerdos proprii ritus praesto esse non potuit, vel ex di-spensatione apostolica, cum facultas data fuit ut quis cer-to quodam ritu baptizaretur, quin tamen eidem adscriptus maneret.

§ 2. Clerici nullo modo in-ducere praesumant sive lati-nos ad orientalem, sive orien-tales ad latinum ritum assu-mendum.

§ 3. Nemini licet sine venia Apostolicae Sedis ad alium ri-tum transire, aut, post legiti-mum transitum, ad pristinum reverti.

§ 4. Integrum est mulieri diversi ritus ad ritum viri, in matrimonio ineundo vel eo durante, transire; matrimonio autem soluto, resumendi pro-prii ritus libera est potestas, nisi iure particulari aliud cau-tum sit.

btcabf

10

Codex Iuris Canonici 1917§ 5. Mos, quamvis diutur-

nus, sacrae Synaxis ritu alie-no suscipiendae non secum-fert ritus mutationem.

Can. 99. In Ecelesia, prae-ter personas physicas sunt etiam personae morales, pu-blica auctoritate constitutae, quae distinguuntur in perso-nas morales collegiales et non collegiales, ut ecclesiae, Seminaria beneficia, etc.

Can. 100. § 1. Catholica Ecclesia et Apostolica Sedes moralis personae rationem habent ex ipsa ordinatione di-vina; ceterae inferiores per-sonae morales in Ecclesia eam sortiuntur sive ex ipso iuris praeseripto sive ex spe-ciali competentis Superioris ecclesiastici concessione data per formale decretum ad fi-nem religiosum vel caritati-vum.

§ 2. Persona moralis colle-gialis constitui non potest, nisi ex tribus saltem personis physicis.

§ 3. Personae morales sive collegiales sive non collegia-les minoribus aequiparantur.

Can. 101. § 1. Circa actus personarum moralium colle-gialium :

1º. Nisi aliud expresse iure communi aut particulari sta-tutum fuerit, id vim iuris ha-bet, quod, demptis suffragis nullis, placuerit parti absolute maiori eorum qui suffragium ferunt, aut, post duo ineffica-cia scrutinia, parti relative maiori in tertio scrutinio; quod si suffragia aequalia fuerint, post tertium scruti-nium praeses suo voto pari-tatem dirimat aut, si agatur de electionibus et praeses suo voto paritatem dirimere nolit, electus habeatur senior ordine vel prima professione vel aetate;

2º Quod autem omnes, uti singulos, tangit, ab omnibus probari debet.

§ 2. Si de actibus persona-rum moralium non collegia-lium agatur, serventur parti-cularia statuta ac normae iu-ris communis, quae easdem personas respiciunt.

Can. 102. § 1. Persona moralis, natura sua, perpetua est; exstinguitur tamen si a legitima auctoritate suppri-matur, vel si per centum an-norum spatium esse desierit.

§ 2. Si vel unum ex perso-nae moralis collegialis mem-bris supersit, ius omnium in illud recidit.

Can. 103. § 1. Actus, quos persona sive physica sive moralis ponit ex vi extrinse-ca, cui resisti non possit, pro infectis habentur.

§ 2. Actus positi ex metu gravi et iniuste incusso vel ex dolo, valent, nisi aliud iure caveatur; sed possunt ad normam can. 1684-1689 per iudicis sententiam rescindi, sive ad petitionem partis lae-sae sive ex officio.

Can. 104. Error actum irri-tum reddit, si versetur circa id quod constituit substan-tiam actus vel recidat in con-ditionem sine qua non; secus actus valet, nisi aliud iure ca-veatur; sed in contractibus error locum dare potest ac-tioni rescissoriae ad normam iuris.

Can. 105. Cum ius statuit Superiorem ad agendum indi-gere consensu vel consilio ali-quarum personarum:

1º. Si consensus exigatur, Superior contra earundem votum invalide agit; si consi-lium tantum, per verba, ex. gr.: de consilio consultorum, vel audito Capitulo, parocho, etc., satis est ad valide agen-dum ut Superior illas perso-

nas audiat; quamvis autem nulla obligatione teneatur ad eorum votum, etsi concors, accedendi, multum tamen, si plures audiendae sint perso-nae, concordibus earundem suffragiis deferat, nec ab ei-sdem, sine praevalenti ratio-ne, suo iudicio aestimanda, discedat;

2º. Si requiratur consensus vel consilium non unius tan-tum vel alterius personae, sed plurium simul eae perso-nae legitime convocentur, salvo praescripto can. 162, § 4, et mentem suam manife-stent ; Superior autem pro sua prudentia ac negotiorum gravitate potest eas adigere ad iusiurandum de secreto servando praestandum ;

3º. Omnes de consensu vel consilio requisiti debent ea qua par est reverentia, fide ae sinceritate sententiam suam aperire.

Can. 106. Circa praeceden-tiam inter varias personas seu physicas seu morales, serventur normae quae se-quuntur, salvis normis spe-cialibus quae suis in locis tra-duntur:

1 deg. Qui alius personam gerit, ex eadem obtinet prae-cedentiam ; sed qui in Conci-liis aliisque similibus conven-tibus procuratorio nomine in-tersunt, sedent post illos eiu-sdem gradus qui intersunt nonmine proprio;

2º. Cui est auctoritas in personas sive physicas sive morales, eidem ius est prae-cedentiae supra illas;

3º. Inter diversas personas ecclesiasticas quarum nulla habeat in alias auctoritatem: qui ad gradum potiorem per-tinent, praecedunt eis qui sunt inferioris gradus; inter eiusdem gradus personas sed non eiusdem ordinis, qui al-tiorem ordinem tenet, prae-

btcabf

11

Codex Iuris Canonici 1917cedit iis qui in inferiore sunt positi; si denique ad eundem gradum pertineant eundem-que ordinem habeant, prae-cedit qui prius est promotus ad gradum; si eodem tempo-re promoti sint, senior ordi-natione, nisi iunior ordinatus fuerit a Romano Pontifice; et si eodem tempore ordinem receperint, senior aetate;

4º. In praecedentia diversi-tas ritus non attenditnur;

5º. Inter varias personas morales eiusdem speciei et gradus, illa praecedit quae est in pacifica quasiposses-sione praecedentiae et, si de hoc non constet,quae prius in loco, ubi quaestio oritur, in-stituta est; inter sodales vero alicuius collegii, ius praece-dentiae a determinetur ex propriis legitimis constitutio-nibus;secus ex legitima con-suetudine; qua deficiente, ex praescripto iuris communis;

6º. Loci Ordinarii est in sua dioecesi statuere praeceden-tias inter suos subditos, ra-tione habita principiorum iuris communis, legitimarum dioe-cesis consuetudinum et mu-nerum ipsis commissorum; et omnes de praecedentia con-troversias, etiam inter exemptos, quatenus ii colle-gialiter cum aliis procedant, componere in casibus urgen-tioribus, remota omni appel-latione in suspensivo, sed sine praeiudicio iuris uniu-scuiusque;

7º. Circa personas quae ad Domum pontificalem perti-nent, praecedentia moderan-da est secundum peculiaria privilegia, regulas et traditio-nes eiusdem pontificiae Do-mus.

Can. 107. Ex divina institu-tione sunt in Ecclesia clerici a laicis distincti, licet non om-nes clerici sint divinae institu-

tionis; utrique autem possunt esse religiosi.

PARS PRIMA DE CLERICISSECTIO I De clericis in

genereCan. 108. § 1. Qui divinis

ministeriis per primam saltem tonsuram mancipati sunt, clerici dicuntur.

§ 2. Non sunt omnes in eo-dem gradu, sed inter eos sa-cra hierarchia est in qua alii aliis subordinantur.

§ 3. Ex divina institutione sacra hierarchia ratione ordi-nis constat Episcopis, presby-teris et ministris; ratione iuri-sdictionis, pontificatu supre-mo et episcopatu subordina-to; ex Ecclesiae autem irnsti-tutione alii quoque gradus ac-cessere.

Can. 109. Qui in ecclesia-sticam hierarehiam cooptan-tur, non ex populi vel pote-statis saecularis consensu aut vocatione adleguntur; sed in gradibus potestatis ordinis constituuntur sacra ordinatio-ne; in supremo pontificatu, ipsomet iure divino, adimple-ta conditione legitimae elec-tionis eiusdemque acceptatio-nis; in reliquis gradibus iuri-sdictionis, canonica missione.

Can. 110. Quamvis Praelati titulo, honoris causa, a Sede Apostolica etiam nonnulli cle-rici donentur sine ulla iuri-sdictione, proprio tamen no-mine Praelati in iure dicuntur clerici sive saeculares sive re-ligiosi qui iurisdictionem ordi-nariam in foro externo obti-nent.

TITULUS I De clericorum adscriptione alicui dioecesi

Can. 111. § 1. Quemlibet clericum oportet esse vel ali-cui dioecesi vel alicui religioni adscriptum, ita ut clerici vagi nullatenus admittantur.

§ 2. Per receptionem pri-mae tonsurae clericus adscri-

bitur seu, ut aiunt, incardi-natur dioecesi pro cuius ser-vitio promotus fuit.

Can. 112. Praeter casus de quibus in can. 114, 641, § 2, ut clericus alienae dioecesi valide incardinetur, a suo Or-dinario obtinere debet litteras ab eodem subscriptas excar-dinationis perpetuae et abso-lutae; et ab Ordinario alienae dioecesis litteras ab eodem subscriptas incardinationis pariter perpetuae et absolu-tae.

Can. 113. Excardinationem et incardinationem concedere nequit Vicarius Generalis sine mandato speciali, nec Vica-rius Capitularis, nisi post an-num a vacatione sedis epi-scopalis et cum consensu Ca-pituli.

Can. 114. Habetur excardi-natio et incardinatio, si ab Ordinario alienae dioecesis clericus beneficium residen-tiale obtinuerit cum consensu sui Ordinarii in scriptis dato, vel cum licentia ab eodem in scriptis concessa e dioecesi discedendi in perpetuum.

Can. 115. Etiam per pro-fessionem religiosam quis a propria dioecesi excardinatur, ad normam can. 585.

Can. 116. Excardinatio fieri nequit sine iustis causis, et effectum non sortitur, nisi in-cardinatione secuta in alia dioecesi, cuius Ordinarius de eadem priorem Ordinarium quantocius certiorem reddat.

Can. 117. Ad incardinatio-nem alieni clerici Ordinarius ne deveniat, nisi:

1º. Necessitas aut utilitas dioecesis id exigat, et salvis iuris praescriptis circa canoni-cum ordinationis titulum;

2º. Ex legitimo documento sibi constiterit de obtenta le-gitima excardinatione, et ha-buerit praeterea a Curia di-

btcabf

12

Codex Iuris Canonici 1917mittente, sub secreto, si opus sit, de clerici natalibus, vita, moribus ac studiis opportuna testimonia, maxime si agatur de incardinandis clericis di-versae linguae et nationis; Ordinarius autem dimittens, graviter onerata eius con-scientia, advigilare debet ut testimonia sint veritati con-formia;

3º. Clericus iureiurando co-ram eodem Ordinario eiusve delegato declaraverit se in perpetuum novae dioecesis servitio velle addici ad nor-mam sacrorum canonum.

TITULUS II De iuribus et privilegiis clericorum

Can. 118. Soli clerici pos-sunt potestatem sive ordinis sive iurisdictionis ecclesiasti-cae et beneficia ac pensiones ecclesiasticas obtinere.

Can. 119. Omnes fideles debent clericis, pro diversis eorum gradibus et muneri-bus, reverentiam seque sacri-legii delicto commaculant, si quando clericis realem iniu-riam intulerint.

Can. 120. § I. Clerici in omnibus causis sive conten-tiosis sive criminalibus apud iudicem ecclesiasticum con-veniri debent, nisi aliter pro locis particularibus legitime provisum fuerit.

§ 2. Patres Cardinales, Le-gati Sedis Apostolicae, Epi-scopi etiam titulares, Abbates vel Praelati nullius supremi religionum iuris pontificii Su-periores, Officiales maiores Romanae Curiae, ob negotia ad ipsorum munus pertinen-tia, apud iudicem laicum con-veniri nequeunt sine venia Sedis Apostolicae; ceteri pri-vilegio fori gaudentes, sine venia Ordinarii loci in quo causa peragitur; quam tamen licentiam Ordinarius, praeser-tim cum actor est laicus, ne deneget sine iusta et gravi

causa, tum maxime cum con-troversiae inter partes com-ponendae frustra operam de-derit.

§ 3. Si nihilominus ab eo qui nullam praehabuerit ve-niam, conveniantur, possunt, ratione necessitatis, ad vitan-da maiora mala comparere, certiore tamen facto Superio-re a quo venia obtenta non fuit.

Can.121. Clerici omnes a servitio militari, a muneribus et publicis civilibus officiis a statu clericali alienis immu-nes sunt.

Can. 122. Clericis qui cre-ditoribus satisfacere cogun-tur, salva sint quae ad hone-stam sui sustentationem, prudenti ecclesiastici iudicis arbitrio, sunt necessaria, fir-ma tamen eorundem obliga-tione creditoribus quampri-mum satisfaciendi.

Can. 123. Memoratis privi-legiis clericus renuntiare ne-quit; sed eadem amittit, si ad statum laicalem reducatur aut privatione perpetua iuris deferendi habitum ecclesiasti-cum plectatur, ad normam can. 213, § 1, 2304; recupe-rat vero, si haec poena remit-tatur aut ipse rursus inter clericos admittatur.

TITULUS III De obligationi-bus clericorum

Can. 124. Clerici debent sanctiorem prae laicis vitam interiorem et exteriorem du-cere eisque virtute et recte factis in exemplum excellere.

Can. 125. Curent locorum Ordinarii:

1º. Ut clerici omnes poeni-tentiae sacramento frequen-ter conscientiae maculas eluant;

2º. Ut iidem quotidie oratio-ni mentali per aliquod tempus incumbant, sanctissimum Sa-cramentum visitent, Deipa-

ram Virginem mariano ro-sario colant, conscientiam suam discutiant.

Can. 126. Omnes sacerdo-tes saeculares debent tertio saltem quoque anno spiritua-libus exercitiis, per tempus a proprio Ordinario determi-nandum, in pia aliqua religio-save domo ab eodem desi-gnata vacare; neque ab eis quisquam eximatur, nisi in casu particulari, iusta de cau-sa ac de expressa eiusdem Ordinarii licentia.

Can. 127. Omnes clerici, praesertim vero presbyteri, speciali obligatione tenentur suo quisque Ordinario reve-rentiam et obedientiam exhi-bendi.

Can. 128. Quoties et quan-diu id, iudicio proprii Ordina-rii, exigat Ecelesiae necessi-tas, ac nisi legitimum impedi-mentum excuset, suscipien-dum est clericis ac fideliter implendum munus quod ipsis fuerit ab Episcopo commis-sum.

Can. 129. Clerici studia, praesertim sacra, recepto sa-cerdotio, ne intermittant; et in sacris disciplinis solidam il-lam doctrinam a maioribus traditam et communiter ab Ecclesia receptam sectentur, devitantes profanas vocum novitates et falsi nominis scientiam.

Can. 130. § 1. Expleto stu-diorum curriculo, sacerdotes omnes, etsi beneficium pa-roeciale aut canonicale con-secuti, nisi ab Ordinario loci ob iustam causam fuerint exempti, examen singulis an-nis saltem per integrum triennium in diversis sacra-rum scientiarum disciplinis, antea opportune designatis, subeant secundum modum ab eodem Ordinario determi-nandum.

btcabf

13

Codex Iuris Canonici 1917§ 2. In collatione officiorum

et beneficiorum ecclesiastico-rum ratio habeatur eorum, qui, ceteris paribus, in me-moratis periculis magis prae-stiterunt.

Can. 131. § 1. In civitate episcopali et in singulis vica-riatibus foraneis saepius in anno, diebus arbitrio Ordinarii loci praestituendis, conventus habeantur quos collationes seu conferentias vocant, de re morali et liturgica; quibus addi possunt aliae exercita-tiones quas Ordinarius oppor-tunas iudicaverit ad scientiam et pietatem clericorum pro-movendam.

§ 2. Si conventus haberi difficile sit, resolutae quae-stiones scriptae mittantur, secundum normas ab Ordina-rio statuendas.

§ 3. Conventui interesse, aut, deficiente conventu scriptam casuum solutionem mittere debent, nisi a loci Or-dinario exemptionem antea expresse obtinuerint tum om-nes sacerdotes saeculares, tum religiosi licet exempti cu-ram animarum habentes et etiam, si collatio in eorum domibus non habeatur, alii religiosi qui facultatem au-diendi confessiones ab Ordi-nario obtinuerunt.

Can. 132. § 1. Clerici in maioribus ordinibus constituti a nuptiis arcentur et servan-dae castitatis obligatione ita tenentur, ut contra eandem peccantes sacrilegii quoque rei sint, salvo praescripto can. 214, § 1.

§ 2. Clerici minores possunt quidem nuptias inire sed, nisi matrimonium fuerit nullum vi aut metu eisdem incusso, ipso iure e statu clericali deci-dunt.

§ 3. Coniugatus qui sine di-spensatione apostolica ordi-nes maiores, licet bona fide,

suscepit, ab eorundem ordi-num exercitio prohibetur.

Can. 133. § 1. Caveant clerici ne mulieres, de quibus suspicio esse possit, apud se retineant aut quoquo modo frequentent.

§ 2. Eisdem licet cum illis tantum mulieribus cohabitare in quibus naturale foedus ni-hil mali permittit suspicari, quales sunt mater, soror, amita et huiusmodi, aut a quibus spectata morum ho-nestas, cum provectiore ae-tate coniuncta, omnem suspi-cionem amoveat.

§ 3. Iudicium an retinere vel frequentare mulieres, etiam illas in quas communi-ter suspicio non cadit, in pe-culiari aliquo casu scandalo esse possit aut incontinentiae aferre periculum, ad Ordina-rium loci pertinet, cuius est clericos ab hac retentione vel frequentatione prohibere.

§ 4. Contumaces praesu-muntur concubinarii.

Can.134. Consuetudo vitae communis inter clericos lau-danda ac suadenda est, ea-que, ubi viget, quantum fieri potest, servanda.

Can. 135. Clerici, in maiori-bus ordinibus constituti, ex-ceptis iis de quibus in can. 213, 214, tenentur obligatio-ne quotidie horas canonicas integre

recitandi secundum proprios et probatos liturgicos libros.

Can. 136. § 1. Omnes cle-rici decentem habitum eccle-siasticum, secundum legiti-mas locorum consuetudines et Ordinarii loci praescripta, deferant, tonsuram seu coro-nam clericalem, nisi recepti populorum mores aliter fe-rant, gestent, et capillorum simplicem cultum adhibeant.

§ 2. Annulo ne utantur, nisi id ipsis a iure aut aposto-lico privilegio sit concessum.

§ 3. Clerici minores qui pro-pria auctoritate sine legitima causa habitum ecclesiasticum et tonsuram dimiserint, nec, ab Ordinario moniti, sese in-tra mensem emendaverint, ipso iure e statu clericali deci-dunt.

Can. 137. A fideiubendo, etiam de bonis propriis, cleri-cus prohibetur, inconsulto loci Ordinario.

Can. 138. Clerici ab iis om-nibus quae statum suum de-decent, prorsus abstineant: indecoras artes ne exerceant; aleatoriis ludis, pecunia expo-sita, ne vacent; arma ne ge-stent, nisi quando iusta ti-mendi causa subsit; venationi ne indulgeant, clamorosant antem nunquam exerceant; tabernas aliaque similia loca sine necessitate aut alia iusta causa ab Ordinario loci pro-bata ne ingrediantur.

Can. 139. § 1. Ea etiam quae, licet non indecora a clericali tamen statu aliena sunt, vitent.

§ 2. Sine apostolico indulto medicinam vel chirurgiam ne exerceant; tabelliones seu publicos notarios nisi in Curia ecclesiastica, ne agant; offi-cia publica, quae exercitium laicalis iurisdictionis vel admi-nistrationis secumferunt, ne assumant.

§ 3. Sine licentia sui Ordi-narii ne ineant gestiones bo-norum ad laicos pertinentium aut officia saecularia quae se-cumferant onus reddendarum rationum; procuratoris aut advocati munus ne exer-ceant, nisi in tribunali eccle-siastico, aut in civili quando agitur de causa propria aut suae ecclesiae; in laicali iudi-cio criminali, gravem perso-nalem poenam prosequente,

btcabf

14

Codex Iuris Canonici 1917nullam partem habeant, ne testimonium quidem sine ne-cessitate ferentes.

§ 4. Senatorum aut orato-rum legibus ferendis quos de-putatos vocant munus ne sol-licitent neve acceptent sine li-centia Sanctae Sedis in locis ubi pontificia prohibitio inter-cesserit; idem ne attentent aliis in locis sine licentia tum sui Ordinarii, tum Ordinarii loci in quo electio facienda est.

Can. 140. Spectaculis, cho-reis et pompis quae eos de-decent, vel quibus clericos in-teresse scandalo sit, praeser-tim in publicis theatris, ne in-tersint.

Can. 141. § 1. Saecularem militiam ne capessant volun-tarii, nisi cum sui Ordinarii li-centia, ut citius liberi eva-dant, id fecerint; neve inte-stinis bellis et ordinis publici perturbationibus opem quo-quo moda ferant.

§ 2. Clericus minor qui con-tra praescriptum § 1 sponte sua militiae nomen dederit, ipso iure e statu clericali deci-dit.

Can. 142. Prohibentur cle-rici per se vel per alios nego-tiationem aut mercaturam exercere sive in propriam sive in aliorum utilitatem.

Can. 143. Clerici, licet be-neficium aut officium residen-tiale non habeant, a sua ta-men dioecesi per notabile tempus sine licentia saltem praesumpta Ordinarii proprii ne discedant.

Can. 144. Qui cum licentia sui Ordinarii in aliam dioece-sim transierit, suae dioecesi manens incardinatus, revoca-ri potest, iusta de causa et naturali aequitate servata; et etiam Ordinarius alienae dioecesis potest ex iusta cau-sa eidem denegare licentiam ulterioris commorationis in

proprio territorio, nisi benefi-cium eidem contulerit.

TITULUS IV De officiis ec-clesiasticis

Can. 145. § 1. Officium ec-clesiasticum lato sensu est quodlibet munus quod in spi-ritualem finem legitime exer-cetur; stricto autem sensu est munus ordinatione sive divina sive ecclesiastica sta-biliter constitutum, ad nor-mam sacrorum canonum conferendum, aliquam saltem secumferens participationem ecclesiasticae potestatis sive ordinis sive iurisdictionis.

§ 2. In iure officium eccle-siasticum accipitur stricto sensu, nisi aliud ex contextu sermonis appareat.

Can. 146. De beneficialibus officiis in specie, praeter ca-nones qui sequuntur, custo-diantur insuper praescripta can. 1409 seqq.

CAPUT I.De provisione offi-ciorum ecclesiasticorum.

Can.147. § 1. Officium ec-clesiasticum nequit sine pro-visione canonica valide obti-neri.

§ 2. Nomine canonicae pro-visionis venit concessio officii ecclesiastici a competenti auctoritate ecclesiastica ad normam sacroruam canonum facta.

Can.148. § 1. Provisio offi-cii ecclesiastici fit vel per libe-ram collationem a legitimo Superiore, vel per eius insti-tutionem, si praecesserit praesentatio a patrono aut nominatio, vel per eius con-firmationem aut admissio-nem, si praecesserit electio aut postulatio, vel tandem per simplicem electionem et electi acceptationem, si elec-tio non egeat confirmatione.

§ 2. De officiorum provisio-ne per institutionem serven-

tur praescripta can. 1448-1471.

Can. 149. Electi, postulati, praesentati vel nominati a quibusvis personis ad eccle-siastica officia ne confirmen-tur, admittantur, instituantur a Superiore infra Romanum Pontificem, nisi antea fuerint a proprio Ordinario idonei re-perti, etiam per examen, si id ius vel officii ratio postulet aut Ordinarius opportunum iudicaverit.

Can. 150. § 1. Provisio of-ficii de iure non vacantis ad normam can. 183, § 1, est ipso facto irrita, nec subse-quente vacatione convalescit.

§ 2. Nec promissio eiusdem officii, quicunque illud promi-serit, ullum parit iuridicum ef-fectum.

Can. 151. Officium de iure vacans quod forte adhuc ab aliquo illegitime possidetur, conferri potest, dummodo rite secundum sacros canones declaratum fuerit eam pos-sessionem non esse legiti-mam, et de hac declaratione mentio fiat in litteris collatio-nis.

ART. I. De libera collatione.Can. 152. Loci Ordinarius

ius habet providendi officiis ecclesiasticis in proprio terri-torio, nisi aliud probetur; hac tamen potestate caret Vica-rius Generalis sine mandato speciali.

Can. 153. § 1. Ad vacans officium promovendus debet esse clericus, iis qualitatibus praeditus, quae a iure com-muni vel, particulari aut a lege fundationis ad idem offi-cium requiruntur.

§ 2. Assumatur, omnibus perpensis, magis idoneus sine ulla personarum accep-tione.

§ 3. Cum provisus caret qualitatibus requisitis, provi-

btcabf

15

file:///C:Documents and SettingsTomix.DBJBL71JEscritoriocic1917cic17.doc#_top#_top

Codex Iuris Canonici 1917sio est nulla, si ita cautum sit iure communi vel particulari aut lege fundationis; secus est valida, sed per senten-tiam a legitimo Superiore irri-tari potest.

Can. 154. Officia quae cu-ram animarum sive in foro externo sive in interno se-cumferunt, clericis nondum sacerdotio initiatis conferri valide nequeunt.

Can. 155. Officiorum provi-sio cui nullus terminus fuit speciali lege praescriptus, nunquam differatur ultra sex menses utiles ab habita noti-tia vacationis firmo praescrip-to can. 458.

Can. 156. § 1. Nemini con-ferantur duo officia incompa-tibilia.

§ 2. Sunt incompatibilia of-ficia quae una simul ab eo-dem adimpleri nequeunt.

§ 3. Firmo praescripto can. 188, n. 3, concessio alterius officii a Sede Apostolica facta non valet, nisi in supplici li-bello mentio prioris incompa-tibilis habeatur, aut clausula derogatoria adiiciatur.

Can. 157. Officium vacans per renuntiationem vel per sententiam privationis nequit ab Ordinario, qui renuntiatio-nem acceptavit aut senten-tiam tulit valide conferri suis aut resignantis familiaribus, consanguineis vel affinibus usque ad secundum gradum inclusive.

Can. 158. Qui, alius negli-gentiam vel impotentiam supplens, officium confert, nullam inde potestatem ac-quirit in nominatum; sed huius iuridicus status perinde constituitur, ac si provisio ad ordinariam iuris normam pe-racta fuisset.

Can. 159. Cuiuslibet officii provisio scripto consignetur.

ART. II. De electione.

Can.160. Romani Pontificis electio unice regitur const. Pii X Vacante Sede Apostolica, 25 Dec. 1904; in aliis electio-nibus ecclesiasticis serventur praescripta canonum qui se-quuntur, et peculiaria, si qua sint, pro singulis officiis legiti-me statuta.

Can. 161. Si cui collegio sit ius eligendi ad vacans offi-cium, electio, nisi aliud iure cautum fuerit, nunquam dif-feratur ultra trimestre utile computandum ab habita noti-tia vacationis officii; quo ter-mino inutiliter elapso, Supe-rior ecclesiasticus, cui ius confirmandae electionis vel ius providendi successive competit, officio vacanti libe-re provideat.

Can. 162. § 1. Salvis pecu-liaribus constitutionibus vel consuetudinibus, collegii praeses, statuto modo, loco ac tempore electoribus con-venienti, convocet omnes de collegio; et convocatio, quan-do personalis esse debet, va-let, si fiat vel in loco domicilii aut quasi-domicilii vel in loco commorationis.

§ 2. Si quis ex vocandis ne-glectus et ideo absens fuerit, electio valet, sed ad eius in-stantiam debet, probata praeteritione et absentia, a competenti Superiore irritari, etiam secuta confirmatione, dummodo iuridice constet re-cursum saltem intra triduum ab habita notitia electionis fuisse transmissum.

§ 3. Quod si plures quam tertia pars electorum neglecti fuerint, electio est ipso iure nulla.

§ 4. Defectus convocationis non obstat, si praetermissi nihilominus interfuerint.

§ 5. Si agatur de electione ad officium quod electus ad vitam retinet, convocatio electorum ante officii vacatio-

nem nullum habet iuridi-cum effectum.

Can. 163. Convocatione le-gitime secuta, ius eligendi pertinet ad eos qui praesen-tes sunt die in convocatione statuto, exclusa facultate fe-rendi suffragia non solum per epistolam, sed etiam per pro-curatorem, nisi lege peculiari aliud caveatur.

Can. 164. Etsi quis plures ob titulos ius habeat ferendi nomine proprio suffragii, non potest nisi unicum ferre.

Can. 165. Nullus collegio extraneus admitti potest ad suffragium, salvis privilegiis legitime quaesitis; secus, electio est ipso facto nulla.

Can. 166. Si laici contra canonicam libertatem electio-ni ecclesiasticae quoquo modo sese immiscuerint, electio ipso iure invalida est.

Can. 167. § 1. Nequeunt suffragium ferre:

1º. Incapaces actus huma-ni;

2º. Impuberes;3º. Censura vel infamia iu-

ris affecti, post sententiam tamen declaratoriam vel con-demnatoriam;

4º. Qui sectae haereticae vel schismaticae nomen de-derunt vel publice adhaese-runt;

5º. Carentes voce activa sive ob legitimam iudicis sen-tentiam sive ex iure communi aut particulari.

§ 2. Si quis ex praedictis admittatur, eius suffragium est nullum, sed electio valet, nisi constet, eo dempto, elec-tum non retulisse requisitum suffragiorum numerum, aut nisi scienter admissus fuerit excommunicatus per senten-tiam declaratoriam vel con-demnatoriam.

btcabf

16

Codex Iuris Canonici 1917Can. 168. Si quis ex elec-

toribus praesens in domo sit in qua fit electio, sed eleetio-ni ob infirmam valetudinem interesse nequeat, suffragium eius seriptum a scrutatoribus exquiratur, nisi aliter particu-laribus legibus vel legitimis consuetudinibus fuerit consti-tutum.

Can. 169. § 1. Suffragium est nullum, nisi fuerit:

1º. Liberum et ideo invali-dum est suffragium, si elector metu gravi aut dolo, directe vel indirecte, adactus fuerit ad eligendam certam perso-nam aut plures disiunctive;

2º. Secretum, certum, ab-solutum, determinatum.

§ 2. Conditiones ante elec-tionem suffragio appositae tanquam non adiectae cen-sentur.

Can. 170. Sufiragium sibi-metipsi nemo valide dare po-test.

Can. 171. § 1. Ante elec-tionem per secreta suffragia deputentur, nisi iam propriis statutis deputati sint, e gre-mio collegii duo saltem scru-tatores, qui una cum praesi-de, si et ipse e gremio collegii sit, iusiurandum interponant de munere fideliter implendo ac de secreto servando circa acta in comitiis, etiam exple-ta electione.

§ 2. Scrutatores curent ut suffragia secreto, diligenter, singillatim et servato praece-dentiae ordine ab unoquoque electore ferantur; collectisque ad ultimum suffragiis, coram praeside electionis, secun-dum formam propriis consti-tutionibus vel legitimis con-suetudinibus statutam, inspi-ciant an suffragiorum nume-rus respondeat numero elec-torum, suffragia ipsa scruten-tur palamque faciant quot quisque retulerit.

§ 3. Si numerus suffragio-rum superet numerum eli-gentium, nihil est actum.

§ 4. Suffragia statim, pe-racto unoquoque scrutinio, vel post sessionem, si in ea-dem sessione habeantur plu-ra scrutinia, comburantur.

§ 5. Omnia electionis acta ab eo, qui actuarii munere fungitur, accurate describan-tur, et saltem ab eodem ac-tuario, praeside ac scrutatori-bus subscripta, in collegii ta-bulario diligenter asserven-tur.

Can. 172. § 1. Electio, nisi aliud iure caveatur, fieri etiam potest per compromis-sum, si nempe electores, unanimi et scripto consensu, in unum vel plures idoneos sive de gremio sive extraneos ius eligendi pro ea vice trans-ferant, qui nomine omnium ex recepta facultate eligant.

§ 2. Si agatur de clericali collegio, compromissarii de-bent esse sacerdotes, secus electio est invalida.

§ 3. Compromissarii debent pro validitate electionis con-ditiones compromisso apposi-tas, quae non sint contra ius commune, observare; si nul-lae conditiones additae fue-rint, servandum ipsis est ius commune circa electiones; conditiones autem contra ius pro non appositis habeantur.

§ 4. Si ab electoribus in unam tantum compromissum fuerit personam, haec nequit seipsam eligere; si plures de-signati fuerint compromissa-rii, nemo ex iis proprio con-sensu potest accedere reli-quis ipsum eligentibus ut electionem sui compleat.

Can. 173. Cessat compro-missum et ius eligendi redit ad compromittentes:

1º. Revocatione a collegio facta, re integra;

2º. Non secuta aut non servata aliqua conditione compromisso apposita;

3º. Electione absoluta, si fuerit nulla.

Can. 174. Is electus habea-tur et a collegii praeside pro-clametur, qui requisitum suf-fragiorum numerum retulerit, ad normam can. 101, § 1, n.1.

Can. 175. Electio illico inti-manda est electo, qui debet saltem intra octiduum utile a recepta intimatione manife-stare utrum electioni consen-tiat, an eidem renuntiet; se-cus omne ius ex electione quaesitum amittit.

Can. 176. § 1. Si electus renuntiaverit, omne ius ex electione quaesitum amittit, etsi renuntiationis eum po-stea poeniteat; sed rursus eligi potest; collegium autem intra mensem a cognita re-nuntiatione ad novam electio-nem procedere debet.

§ 2. Acceptatione electionis electus, si confirmatione non egeat, plenum ius statim ob-tinet; secus non acquirit nisi ius ad rem.

§ 3. Ante acceptam confir-mationem ipsi praetextu elec-tionis non licet. sese immi-scere admignistrationi officii sive in spiritualibus sive in temporalibus, et actus ab eo forte positi nulli sunt.

Can. 177. § 1. Electus, si electio confirmatione indi-geat, saltem intra octiduum a die acceptatae electionis con-firmationem a competenti Superiore petere per se vel per alium debet; secus omni iure privatur nisi probaverit se a petenda confirmatione iusto impedimento fuisse de-tentum.

§ 2. Superior, si electum repererit idoneum, et electio ad normam iuris fuerit perac-

btcabf

17

Codex Iuris Canonici 1917ta, nequit confirmationem de-negare.

§ 3. Confirmatio in scriptis dari debet.

§ 4. Recepta confirmatione, electus obtinet plenum ius in officio, nisi aliud in iure ca-veatur.

Can. 178. Si electio intra praescriptum tempus peracta non fuerit, aut collegium iure eligendi privetur in poenam, libera officii provisio ad eum Superiorem devolvitur, a quo confirmanda esset electio vel cui ius providendi successive competit.

ART. III. De postulatione.Can. 179. § 1. Si electioni

illius quem electores aptio-rem putent ac praeferant, im-pedimentum obest, super quo dispensari possit ac so-leat, suis ipsi suffragiis eum possunt, nisi aliud iure cavea-tur, a competenti Superiore postulare, etsi agatur de offi-cio, pro quo electus confirma-tione non egeat.

§ 2. Compromissarii postu-lare nequeunt, nisi id in man-dato aut compromisso fuerit expressum.

Can. 180. § 1. Ut postula-tio vim habeat, pro ea stet oportet maior suffragiorum pars, imo, si cum electione concurrat, saltem duae ter-tiae partes requiruntur.

§ 2. Suffragium pro postu-latione exprimi debet per ver-bum: postulo, aut aequiva-lens; formula: eligo vel po-stulo, aut aequipallens, valet pro electione, si impedimen-tum non exsistat, secus pro postulatione.

Can. 181. § 1. Postulatio saltem intra octiduum mitti debet ad Superiorem ad quem pertinet electionem confirmare, si facultatem ha-beat ab impedimento dispen-sandi; secus ad Romanum

Pontificem aut ad alium ha-bemtem facultatem.

Can. 1182. § 1. Reiecta a Superiore postulatione, ius eligendi ad collegium redit, nisi electores scienter illum postulaverint qui tali detine-tur impedimento in quo ne-queat aut non soleat dispen-sari; tunc enim provisio ad Superiorem pertinet.

§ 2. Quod si postulat ad-missa fuerit, id significetur postulato qui respondere de-bet ad normam can.175.

§ 3. Si eam acceptet, ple-num ius in officio eidem sta-tim acquiritur.

CAPUT II. De amissione of-ficiorum ecclesiasticorum.

Can. 183. § 1. Amittitur of-ficium ecclesiasticum renun-tiatione, privatione, amotio-ne, translatione lapsu tempo-ris praefiniti.

§ 2. Resoluto quovis modo iure Superioris a quo fuerat concessum, officium ecclesia-sticum non amittitur, nisi lex aliud caveat aut nisi in con-cessione habeatur clausula: ad beneplacitum nostrum, vel alia aequipollens.

Can. 184. Quisque sui compos potest officio eccle-siastico iusta de causa renun-tiare, nisi speciali prohibitione renuntiatio sit ipsi interdicta.

Can. 185. Renuntiatio ex metu gravi, iniuste incusso,dolo aut errore sub-stantiali vel simoniace facta irrita est ipso iure.

Can. 186. Renuntiatio, ut valida sit, fieri debet a renun-tiante aut scripto aut orete-nus coram duobus testibus aut etiam per procuratorem speciali mandato munitum; et scriptum renuntiationis do-cumentum in Curia depona-tur.

Can. 187. § 1. Renuntiatio generatim, ut valeat, ei fieri

debet a quo est acceptan-da, vel, si acceptatione non egeat, a quo clericus officium accepit vel qui eiusdem lo-cum tenet.

§ 2. Quare si officium per confirmationem, admissio-nem vel institutionem colla-tum fuerit, renuntiatio fieri debet Superiori ad quem de iure ordinario confirmatio, admissio vel institutio spec-tat.

Can. 188. Ob tacitam re-nuntiationem ab ipso iure ad-missam quaelibet officia va-cant ipso facto et sine ulla declaratione, si clericus:

1º. Professionem religiosam emiserit, salvo, circa benefi-cia, praescripto can. 584;

2º. Intra tempus utile iure statutum vel, deficiente iure, ab Ordinario determinatum, de officio provisus illud adire neglexerit;

3º. Aliud officium ecclesia-sticum cum priore incompati-bile acceptaverit et eiusdem pacificam possessionem obti-nuerit;

4º. A fide catholica publice defecerit;

5º. Matrimonium, etiam ci-vile tantum, ut aiunt, contra-xerit;

6º. Contra praescriptum can.141, § 1 militiae saecula-ri nomen sponte dederit;

7º. Habitum ecclesiasticum propria auctoritate sine iusta causa deposuerit, nec illum, ab Ordinario monitus, intra mensem a monitione recepta resumpserit;

8º. Residentiam, qua tene-tur, illegitime deseruerit et receptae Ordinarii monitioni, legitimo impedimento non detentus, intra congruum tempus ab Ordinario praefini-tum, nec paruerit nec respon-derit.

btcabf

18

Codex Iuris Canonici 1917Can.189. § 1. Superiores

sine iusta et proportionata causa renuntiationes ne ac-ceptent.

§ 2. Renuntiationem Ordi-narius loci intra mensem vel admittat vel reiiciat.

Can. 190. § 1. Officium, renuntiatione legitime facta et acceptata, vacat postquam renuntianti significata est ac-ceptatio.

§ 2. Renuntians in officio permaneat donec de Superio-ris acceptatione certum nun-tium acceperit.

Can. 191. § 1. Semel legi-time facta renuntiatione, non datur amplius poenitentiae locus, licet renuntians possit offcium ex alio titulo conse-qui.

§ 2. Acceptata renuntiatio tempestive nota fiat iis qui aliquod ius in officii provisio-nem habent.

Can. 192. § 1. Privatio offi-cii incurritur sive ipso iure, sive ex facto legitimi Superio-ris.

§ 2. Si agatur de officio ina-movibili, Ordinarius nequit clericum eodem privare, nisi mediante processu ad nor-mam iuris.

§ 3. Si de amovibili, priva-tio decerni ab Ordinario pote-st ex qualibet iusta causa, prudenti eius arbitrio, etiam citra delictum, naturali aequi-tate servata, sed certum pro-cedendi modum sequi minime tenetur salvo canonum prae-scripto circa paroecias amovi-biles; privatio tamen effec-tum non habet, nisi post-quam fuerit a Superiore inti-mata; et ab Ordinarii decreto datur recursus ad Sedem Apostolicam, sed in devoluti-vo tantum.

Can. 193. § 1. Translatio ab uno ad aliud officium ec-clesiasticum ab eo tantum

perfici potest, qui ius habet tum acceptandi renuntiatio-nem, tum removendi a primo officio et promovendi ad alte-rum.

§ 2. Ad translationem, si de consensu clerici fiat quaelibet iusta causa sufficit; si invito clerico, eadem fere causa re-quiritur idemque procedendi modus ac pro privatione, fir-mo praescripto can. 2162-2167, quod ad translationem attinet parochorum.

Can. 194. § 1. In transla-tione prius officium vacat cum clericus alterius posses-sionem canonice capit, nisi aliud a iure cautum sit vel a legitimo Superiore praescrip-tum.

§ 2. Reditus prioris officii translatus percipit, donec aliud occupaverit.

Can. 195. Qui clericum ad officium elegerunt vel postu-laverunt aut praesentaverunt, nequeunt eundem officio pri-vare aut ab eo revocare seu amovere aut ad aliud trans-ferre.

TITULUS VDe potestate or-dinaria et delegata

Can. 196. Potestas iurisdic-tionis seu regiminis quae ex divina institutione est in Ec-clesia, alia est fori externi, alia fori interni, seu conscien-tiae, sive sacramentalis sive extra-sacramentalis.

Can. 197. § 1. Potestas iu-risdictionis ordinaria ea est quae ipso iure adnexa est of-ficio; delegata, quae commis-sa est personae.

§ 2. Potestas ordinaria po-test esse sive propria sive vi-caria.

Can. 198. § 1. In iure no-mine Ordinarii intelliguntur, nisi quis expresse excipiatur, praeter Romanum Pontificem, pro suo quisque territorio Episcopus residentialis, Abbas

vel Praelatus nullius eo-rumque Vicarius Generalis, Administrator, Vicarius et Praefectus Apostolicus, item-que ii qui praedictis deficien-tibus interim ex iuris prae-scripto aut ex probatis consti-tutionibus succedunt in regi-mine, pro suis vero subditis Superiores maiores in religio-nibus clericalibus exemptis.

§ 2. Nomine autem Ordina-rii loci seu locorum veniunt omnes recensiti, exceptis Su-perioribus religiosis.

Can. 199. § 1. Qui iurisdic-tionis potestatem habet ordi-nariam, potest eam alteri ex toto vel ex parte delegare, nisi aliud expresse iure ca-veatur.

§ 2. Etiam potestas iurisdic-tionis ab Apostolica Sede de-legata subdelegari potest sive ad actum, sive etiam habi-tualiter, nisi electa fuerit in-dustria personae aut subdele-gatio prohibita.

§ 3. Potestas delegata ad universitatem negotiorum ab eo qui infra Romanum Ponti-ficem habet ordinariam pote-statem, potest in singulis ca-sibus subdelegari.

§ 4. ln aliis casibus potestas iurisdictionis delegata subde-legari potest tantummodo ex concessione expresse facta, sed articulum aliquem non iu-risdictionalem etiam sine ex-pressa commissione iudices delegati possunt subdelegare.

§ 5. Nulla subdelegata po-testas potest iterum subdele-gari, nisi id expresse conces-sum fuerit.

Can. 200. § 1. Potestas iu-risdictionis ordinaria et ad universitatem negotiorum de-legata, late interpretanda est; alia quaelibet stricte; cui tamen delegata potestas est, ea quoque intelliguntur con-cessa, sine quibus eadem exerceri non posset.

btcabf

19

Codex Iuris Canonici 1917§ 2. Ei, qui delegatum se

asserit, incumbit onus gro-bandae delegationis.

Can. 201. § 1. Potestas iu-risdictionis potest in solos subditos directe exerceri.

§ 2. Iudicialis potestas tam ordinaria quam delegata exerceri nequit in proprium commodum aut extra territo-rium, salvis praescriptis can. 401, § 1, 881, § 2 et 1637.

§ 3. Nisi aliud ex rerum na-tura aut ex iure constet, po-testatem iurisdictionis volun-tariam seu non-iudicialem quis exercere potest etiam in proprium commodum, aut extra territorium exsistens, aut in subditum e territorio absentem.

Can. 202. § 1. Actus pote-statis iurisdictionis sive ordi-nariae sive delegatae collatae pro foro externo, valet quo-que pro interno, non autem e converso.

§ 2. Potestas collata pro foro interno exerceri potest etiam in foro interno extra-sacramentali, nisi sacramen-tale exigatur.

§ 3. Si forum, pro quo po-testas data est, expressum non fuerit, potestas intelligi-tur concessa pro utroque foro, nisi ex ipsa rei natura aliud constet.

Can. 203. § 1. Delegatus qui sive circa res sive circa personas mandati sui fines excedit, nihil agit.

§ 2. Hos tamen excessisse non intelligitur delegatus, qui alio modo ac deleganti pla-cuerit, ea ad quae delegatus est, peragit, nisi modus ipse fuerit a delegante praeserip-tus tanquam conditio.

Can. 204. § 1. Quod quis Superiorem adit, inferiore praetermisso, non idcirco vo-luntaria suspenditur inferioris

potestas, sive haec ordinaria fuerit sive delegata.

§ 2. Attamen rei ad Supe-riorem delatae ne se immi-sceat inferior, nisi ex gravi urgentique causa; et hoc in casu statim Superiorem de re moneat.

Can. 205. § 1. Si plures iu-risdictionem delegatam obti-nuerint pro eodem negotio, et dubitetur utrum delegatio facta fuerit in solidum an col-legialiter, praesumitur facta in solidum in re voluntaria, collegialiter in re iudiciali.

§ 2. Pluribus in solidum de-legatis, qui antea negotium occupavit, alios ab eodem ex-cludit, nisi aut posthac impe-diatur aut nolit ulterius in ne-gotio procedere.

§ 3. Pluribus collegialiter delegatis, omnes simul pro actorum validitate in negotio expediendo procedere de-bent, nisi in mandato aliud cautum sit.

Can. 206. Pluribus succes-sive delegatis, ille negotium expedire debet cuius manda-tum anterius est nec poste-riore rescripto expresse abro-gatum fuit.

Can. 207. § 1. Potestas delegata exstinguitur, expleto mandato; elapso tempore aut exhausto numero casuum pro quo concessa fuit; cessante causa finali delegationis; re-vocatione delegantis delegato directe intimata aut renuntia-tione delegati deleganti direc-te intimata et ab eodem ac-ceptata; non autem resoluto iure delegantis, nisi in duobus casibus de quibus in can. 61.

§ 2. Sed potestate pro foro interno concessa, actus per inadvertentiam positus, elap-so tempore vel exhausto ca-suum numero, validus est.

§ 3. Pluribus collegialiter delegatis, si unus deficiat,

aliorum quoque delegatio exspirat, nisi aliud ex tenore delegationis constet.

Can. 208. Ad normam can. 183, § 2, potestas ordinaria non exstinguitur resoluto iure concedentis officium cui ad-nexa est; sed cessat, amisso officio; silet, legitima appella-tione interposita, nisi forte appellatio sit tantum in devo-lutivo, firmo praescripto can. 2264, 2284.

Can. 209. In errore com-muni aut in dubio positivo et probabili sive iuris sive facti, iurisdictionem supplet Eccle-sia pro foro tum externo tum interno.

Can. 210. Potestas ordinis, a legitimo Superiore ecclesia-stico sive adnexa officio sive commissa personae, nequit aliis demandari, nisi id ex-presse fuerit iure vel indulto concessum.

TITULUS VI De reductione clericorum ad statum laica-lem

Can. 211. § 1. Etsi sacra ordinatio, semel valide recep-ta, nunquam irrita fiat, cleri-cus tamen maior ad statum laicalem redigitur rescripto Sanctae Sedis, decreto vel sententia ad normam can. 214, demum poena degrada-tionis.

§ 2. Clericus minor ad sta-tum laicalem regreditur, non solum ipso facto ob causas in iure descriptas, sed etiam sua ipsius voluntate, praemo-nito loci Ordinario, aut eiu-sdem Ordinarii decreto iusta de causa lato, si nempe Ordi-narius, omnibus perpensis, prudenter iudicaverit clericum non posse cum decore status clericalis ad ordines sacros promoveri.

Can. 212. § 1. Qui in mi-noribus ordinibus constitutus ad statum laicalem quavis de causa regressus est, ut inter

btcabf

20

Codex Iuris Canonici 1917clericos denuo admittatur, re-quiritur licentia Ordinarii dioecesis cui incardinatus fuit per ordinationem, non conce-denda, nisi post diligens exa-men super vita et moribus, et congruum, iudicio ipsius Ordi-narii, experimentum.

§ 2. Clericus vero maior qui ad statum laicalem rediit, ut inter clericos denuo admitta-tur, indiget Sanctae Sedis li-centia.

Can. 213. § 1. Omnes qui e clericali statu ad laicalem legitime redacti aut regressi sunt, eo ipso amittunt officia, beneficia, iura ac privilegia clericalia et vetantur in habitu ecclesiastico incedere ac ton-suram deferre.

§ 2. Clericus tamen maior obligatione caelibatus tene-tur, salvo praescripto can. 214.

Can. 214. § 1. Clericus qui metu gravi coactus ordinem sacrum recepit nec postea, remoto metu, eandem ordi-nationem ratam habuit sal-tem tacite per orainis exerci-tium, volens tamen per talem actum obligationibus clericali-bus se subiicere ad statum laicalem, legitime probata coactione et ratihabitionis de-fectu, sententia iudicis redi-gatur sine ullis caelibatus ac horarum canonicarum obliga-tionibus.

§ 2. Coactio autem et de-fectus ratihabitionis probari debent ad normam can. 1993-1998.

SECTIO II De clericis in specie

Can. 215. § 1. Unius su-premae ecclesiasticae pote-statis est provincias ecclesia-sticas dioeceses, abbatias vel praelaturas nullius, vicariatus apostolicos, praefecturas apostolicas erigere, aliter cir-cumscribere dividere, unire, supprimere.

§ 2. In iure nomine dioece-sis venit quoque abbatia vel praelatura nullius; et nomine Episcopi, Abbas vel Praelatus nullius, nisi ex natura rei vel sermonis contextu aliud con-stet.

Can. 216. § 1. Territorium cuiuslibet dioecesis dividatur in distinctas partes territoria-les; unicuique autem parti sua peculiaris ecclesia cum populo determinato est assi-gnanda, suusque peculiaris rector, tanquam proprius eiu-sdem pastor, est praeficien-dus pro necessaria animarum cura.

§ 2. Pari modo vicariatus apostolicus et praefectura apostolica, ubi commode fieri possit, dividantur.

§ 3. Partes dioecesis de quibus in § 1, sunt paroeciae; partes vicariatus apostolici ac praefecturae apostolicae, si peculiaris rector eisdem fuerit assignatus, appellantur qua-si-paroeciae.

§ 4. Non possunt sine spe-ciali apostolico indulto consti-tui paroeciae pro diversitate sermonis seu nationis fide-lium in eadem civitate vel territorio degentium,nec pa-roeciae mere familiares aut personales; ad constitutas autem quod attinet