81

แผนบรหารการสอนประจำาบทท 4สญญาซอขายลวงหนาฟอรเวรดและฟวเจอรส

คำาอธบายรายละเอยดเนอหาประจำาบทศกษาความหมาย ลกษณะ โครงสรางตลาดของสญญา

ฟอรเวรดและสญญาฟวเจอรส.วธการทำา Mark.to.Market.การทำากำาไรในรปแบบของ.Arbitrage.และการสรางสญญาฟวเจอรสทใชในการลงทนในประเทศไทย

วตถประสงคประจำาบท1. เพอใหนกศกษามความรความเขาใจถงความหมายของ

สญญาฟอรเวรดและสญญา ฟวเจอรส2. เพอใหนกศกษาสามารถจำาแนกลกษณะของสญญา

ฟอรเวรดและสญญาฟวเจอรสได3. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายถงโครงสรางตลาดของ

สญญาฟอรเวรดและสญญา ฟวเจอรสได4. เพอใหนกศกษาสามรถคำานวณผลกำาไรขาดทนดวยวธการ

ทำา Mark to Market ของ สญญาฟวเจอรสได5. เพอใหนกศกษาสามารถอธบายวธการทำา Arbitrage ของ

สญญาฟวเจอรสได6. เพอใหนกศกษาอธบายถงกลยทธทใชในการสรางสญญา

ฟวเจอรสในประเทศไทยได

กจกรรมการเรยนการสอน1. ศกษาเอกสารประกอบการสอน2. บรรยาย

82

3. ทำาแบบทดสอบทายบท และเฉลยแบบฝกหด4. ศกษาคำาศพทภาษาองกฤษ เกยวกบสญญาซอขายลวงหนา

และนำาเสนอเปนภาษาองกฤษ5. สบคนขอมลของสญญาซอขายลวงหนาทางอนเทอรเนต

และวเคราะหถงความเสยงและ อตราผลตอบแทนจากการลงทนรวมทงอภปรายและแสดงความคดเหน

สอการเรยนการสอน1. เอกสารประกอบการสอนรายวชาอนพนธทางการเงนเบอง

ตน2. Power Point3. แบบทดสอบทายบท4. คอมพวเตอรและระบบอนเทอรเนต5. ทดลองซอขายโดยใช Click2Win

การวดและประเมนผล1. สงเกตพฤตกรรมการเรยนของนกศกษา2. ทดสอบจากแบบทดสอบทายบท3. การตงคำาถามใหนกศกษาตอบ4. ตรวจแบบฝกหด5. วเคราะหผลการอภปรายกลมตามหวขอทไดรบมอบหมาย6. ผลจากการทดลองซอขายโดยใช Click2Win

83

บทท 4สญญาซอขายลวงหนาฟอรเวรดและฟวเจอรส (Forward and Future Contract)

การเรยนรในยคศตวรรษท 21 นบเปนอกรปแบบหนงทตองใหความสำาคญทางดานเทคโนโลยการสอสารหรอแมกระทงการลงทน โดยการลงทนทใชระบบเทคโนโลยเขามาเกยวของนนจะเปนอกรปแบบหนงของการลงทนทสะดวก รวดเรว ปลอดภย และสรางความนาเชอถอใหแกผลงทน ซงตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ททำา

84

หนาทเปนตลาดรองเพอแลกเปลยนซอขายตราสารทนของบรษทตางๆ ทขนทะเบยนไว ไดมการนำาเทคโนโลยดานการลงทนเขามาใชเพอเปนเครองมอในการซอขายสญญาลวงหนา เพออำานวยความสะดวก และสรางรปแบบการลงทนทมความสอดคลองกบการดำาเนนชวตของผลงทนในยคไทยแลนด 4.0 มากขน โดยในบทเรยนนจะไดกลาวถงรปแบบการลงทน 2 รปแบบ คอ สญญาซอขายลวงหนาฟอรเวรดและฟวเจอรส โดยจะศกษาถงความหมาย ลกษณะ โครงสรางตลาดของสญญาฟอรเวรดและสญญาฟวเจอรส วธการทำา Mark.to.Market.การทำา Arbitrage.และการสรางสญญาฟวเจอรสทใชในการลงทนในประเทศไทย เพอใชเปนแนวทางในการพจารณาตดสนใจลงทนตอไป

ความหมายของสญญาฟอรเวรด

มผใหความหมายของสญญาฟอรเวรดไว สามารถสรปไดดงนศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอ

พฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (2554 : 3) กลาววา สญญาฟอรเวรด คอ ขอตกลงระหวางผซอและผขายในการทจะตกลงสญญาจะซอจะขาย โดยมการกำาหนดราคาและวนสงมอบไวลวงหนา ซงรวมไปถงเงอนไขดานอนๆ อาทเชน สถานททำาการสงมอบหลกทรพยนนๆ โดยลกษณะการซอขายลวงหนา เมอมการตกลงเงอนไขตางๆ โดยผซอและผขายตกลงกนตามตองการในแตละกรณ ผซอและผขายตองเผชญกบโอกาสทคสญญาจะผดนดไมปฏบตตามสญญา

วรด จงอศญากล (2558 : 1) กลาววา.สญญาฟอรเวรด คอ ขอตกลงหรอสญญาระหวาง ผซอและผขายทจะซอหรอจะขายสนคา

85

อางองตามจำาวนทระบไวในสญญา หากแตการสงมอบสนคาและชำาระเงนจะเกดขน ณ สถานทและเวลาทกำาหนดไวในอนาคต

คอรป (Corb..2012.:.77) กลาววา.สญญาฟอรเวรด คอ ขอตกลงในการทจะซอหรอขายสนทรพยอางอง โดยมการกำาหนดราคา และระยะเวลาในการสงมอบสนทรพยกนในวนน แตจะสงมอบสนทรพยกนในอนาคตตามราคาและเวลาทกำาหนดกนในวนน

วอลเลนท และ.ไซ (Wallance.&.Xia..2015 : 106) กลาววา.สญญาฟอรเวรด คอ การตกลงทำาสญญาทไมเปนทางการระหวางผซอและผขายสนคาโภคภณฑ โดยมการกำาหนดราคา และเวลาทจะสงมอบสนคากนในวนน แตจะสงมอบสนคาและชำาระเงนกนในอนาคตตามราคาทกำาหนดไวในวนน

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา มผใหความหมายของสญญาฟอรเวรดทสอดคลองกน โดยกลาววา เปนขอตกลงในการซอหรอขายสนทรพย โดยมการกำาหนดราคา และระยะเวลาในการสงมอบสนทรพยกนในวนน แตจะสงมอบสนทรพยกนในอนาคตตามราคาและเวลาทกำาหนดกนในวนน นอกจากนแลว วอลเลนท และ.ไซ ยงไดกลาววา เปนการตกลงซอขายทไมเปนทางการระหวางผซอและผขายสนคา ดงนน สามารถสรปไดวา สญญาฟอรเวรด คอ.เปนสญญาทไมเปนทางการ โดยผซอและผขายจะตกลงวาจะซอหรอจะขายสนทรพยอางองกนเอง โดยมการกำาหนดราคา และเวลาในการสงมอบสนทรพยอางองกนในวนททำาสญญา แตจะสงมอบสนทรพยอางองและชำาระราคากนในอนาคตตามราคาและชวงระยะเวลาทกำาหนดไวในวนททำาสญญา

ลกษณะของสญญาฟอรเวรด

86

ลกษณะทสำาคญของสญญาฟอรเวรด.คอ อาจมการตกลงกนจากทงสองฝายของคสญญาท ตกลงทำาสญญาวาจะตองชำาระเงนประกน ซงจะเปนการลดความเสยงจากการผดนดชำาระเงนของคสญญาได และจดทสำาคญอกจดหนงของสญญาฟอรเวรด คอ ณ ตอนเรมตนของการทำาสญญาจะไมมการแลกเปลยนเงนระหวางกน นอกจากนแลวยงสามารถกลาวถงลกษณะตางๆ ของสญญาฟอรเวรดได ดงน (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 16-18)

1. การสงมอบและการปดฐานะในสญญาฟอรเวรด เมอสญญาฟอรเวรดหมดอายลง มขอตกลงทเปนไปได

เพยง 2 อยาง ทใชในการชำาระราคา ไดแก (1) การสงมอบสนทรพยอางอง (Physical.Delivery) โดยผซอลวงหนาสญญาฟอรเวรดจะจายเงนใหแกผขายลวงหนาตามราคาทไดตกลงกนไวลวงหนา และผขายลวงหนาจะนำาสนทรพยอางองภายใตสญญามาสงมอบใหกบผซอลวงหนา และ (2) การชำาระราคาดวยเงนสด.(Cash Settlement) ซงเปนการจายเงนสวนตางตามสญญาในวนสงมอบสนทรพยอางองนน

โดยทวไปแลวการชำาระราคาดวยเงนสดคสญญามความสะดวกและปฏบตตามสญญาไดงายกวา จงถกนำามาใชมากในสถานการณทไมสามารถสงมอบสนทรพยภายใตสญญาไดจรง เชน ในกรณของสญญาซอขายลวงหนาบนดชนของตลาดหลกทรพย ซงดชนถกสรางจากหลกทรพยทกตวทซอขายอยในตลาดหลกทรพย ดงนนการสงมอบสนทรพยจรงจงทำาไดลำาบาก บางครงสญญาซอขายลวงหนาทมการชำาระราคาดวยเงนสด จงถกเรยกวา

87

NDFs.หรอ.Nondeliverable.Forwards.โดยเฉพาะกบสญญาซอขายลวงหนาของอตราแลกเปลยนเงนตราระหวางประเทศ

2. ความเสยงในการผดนดชำาระของสญญาฟอรเวรด สวนสำาคญของสญญาฟอรเวรดทควรไดรบการคำานงถง

ไดแก ความเสยงของการผดสญญา (Default Risk) ไมวาจะเปนสญญาแบบมการสงมอบจรงหรอชำาระราคาดวยเงนสด ความเสยงนยงคงมอย เชน จากตวอยาง 4.1 ขางตน ถาผซอไมสามารถจายเงน 97.00.บาท ได หรอผขายไมสามารถหาพนธบตรมาสงมอบไดตามสญญาจะเกดการผดนดขน ในกรณนถาราคาของพนธบตรสงกวา 97.00 บาท และผขายไมนำาพนธบตรมาขายใหตามสญญา จะสามารถเกดการผดสญญาขนไดเชนกน สำาหรบการชำาระราคาดวยเงนสด ผทจะผดสญญาไดนนจะมเพยงฝายเดยว คอ ผทตองเปนฝายชำาระเงนสวนตางเทานน

3. การยกเลกสญญาฟอรเวรด สญญาฟอรเวรดถกสรางขนมาโดยมหลกพนฐานวา ค

สญญาจะถอสญญาจนถงวนหมดอาย โดยเมอถงวนหมดอายแลวอาจจะมการชำาระราคาแทนการสงมอบสนทรพยภายใตสญญาจรง อยางไรกตาม ยงมวธการทจะสามารถพนจากพนธะผกพนของสญญากอนทสญญาจะหมดอายได เชน ผซอลวงหนาคอผทตกลงวาจะซอสนทรพยอางองดวยราคาทกำาหนดไวลวงหนาในวนทสญญาหมดอาย แตแลวผซอเกดเปลยนใจอยากจะยกเลกสญญากอนจะถงวนหมดอาย และถาสมมตในสญญานเปนสญญาซอขายลวงหนาแบบมการสงมอบจรง ในการทจะยกเลกสญญานนหมายถงผซอไมประสงคทจะซอสนคาในวนสงมอบ ผซอสามารถสรางสญญาฟอรเวรดตวใหมขนมาทมวนหมดอายเทากบสญญาแรก รวมทงม

88

สนทรพยอางองภายใตสญญาตวเดยวกน โดยเปลยนตวเองจากผซอเปนผขาย แตราคาซอขายลวงหนาทตกลงในสญญาอาจจะตางออกไปจากสญญาแรก และสวนตางของราคาจาก 2 สญญาจะเปนจำานวนเงนทตองจาย และจากการกระทำาเชนน พนธะผกพนในการซอขายลวงหนาครงแรกจะหมดไป เพราะวาผซอสนคาในสญญาแรก จะกลายเปนผขายในสญญาท 2 ทมวนหมดอายเทากน

จากทกลาวมาขางตนเกยวกบลกษณะของสญญาฟอรเวรด.สามารถสรปไดวา ลกษณะทสำาคญของสญญาฟอรเวรด แบงออกไดเปน 3 ลกษณะ ไดแก (1) การสงมอบและการปดฐานะในสญญาฟอรเวรด (2) ความเสยงในการผดนดชำาระของสญญาฟอรเวรด และ (3) การยกเลกสญญา ฟอรเวรด นอกจากนแลวสญญาฟอรเวรด โดยทวไปจะมความเสยงทางดานเครดต ดงนนกอนการตดสนใจซอขายสญญาฟอรเวรดควรพจารณาถงความเสยงดานเครดตของคสญญาดวย

โครงสรางตลาดของสญญาฟอรเวรด

โครงสรางทางการตลาดของสญญาฟอรเวรด สามารถอธบายได ดงน (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 19-22 และ.ฮล..2554 : 2-3)

ในตลาดฟอรเวรดของโลก.(Global.Forward.Market).สญญาฟอรเวรดถกสรางขนมาใชอยางแพรหลายจากสถาบนการเงนและจดไดวาเปนอนพนธทางการเงนอยางหนงเชนเดยวกนกบออปชนและสวอป ผคาสญญา (Trader) เหลานสวนใหญจะเปนธนาคารขนาดใหญ แตยงมสถาบนทไมใชธนาคารเปนผขายรายใหญเชนกน เชน

89

Goldman.Sachs.และ.Merrill.Lynch.เปนตน ผคาสญญาลวงหนาจะเขาทำาการซอขายใน 2 ฐานะ คอ ผใชสญญาลวงหนาและผคาสญญาลวงหนา ผใชสญญาโดยทวไปจะเปนบรษท องคการ และรฐบาล และเปนผทตองการบรหารความเสยงโดยเขามาซอขายสญญาลวงหนาเพอลดความเสยงตางๆ ทเผชญอย ดงนนผใชสญญาลวงหนาจงทำาการซอขายลวงหนา เพอลดหรอกำาจดความเสยงใหหมดไป

ตวอยางท 4.1 การทำาสญญาฟอรเวรด (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 19-20)

Hoffman-LaRoche.เปนบรษทยาขนาดใหญของ.Swiss.ทขายยาใหกบทวโลก คาดวาจะไดรบรายไดเปนเงนสกลดอลลารสหรฐฯ และกงวลวาคาเงนดอลลารสหรฐฯ จะออนตวลงเมอเทยบกบเงนสวสฟรงก ดงนนบรษทจงซอสญญาลวงหนาฟอรเวรดทจะแลกเปลยนเงนดอลลารสหรฐฯ มาเปนสวสฟรงก โดยทำาการซอลวงหนากบผขายสญญา เชน UBS Warburg ทเปนบรษทลงทนขนาดใหญทเกยวของกบธนาคาร หรอไมกตองหาธนาคารทเปดใหบรการการทำาธรกรรมดงกลาวหรอสถาบนการเงนอนอยาง Merrill.Lynch.ซงสามารถทำาไดโดยถา Hoffman-LaRoche ตกลงทจะทำาสญญาลวงหนากบ.UBS.Warburg ถอวา.Hoffman-LaRoche เปนผใชสญญาและ.UBS.Warburg เปน ผคาสญญา

การซอขายสญญาฟอรเวรดสวนใหญจะทำาผานทางโทรศพท ผคาแตละรายจะทำาการเสนอราคาผานทางโทรศพทไปทตลาด สวนผทตองการซอขายสญญาจะโทรศพทไปทผคา หลงจากนน ผคาจะเสนอปรมาณ ราคาเสนอซอและราคาเสนอขาย โดยราคาเสนอซอ คอ ราคาทผคายนดทจะจายเพอไดรบสนคานนมา สวนราคาเสนอขาย คอ ราคาทผคายนดทจะขายสนคานน เมอผคาไดซอสญญา ฟอรเวรด

90

จงเปรยบเสมอนการรบความเสยงมาจากคสญญา เชนตวอยางทกลาวมาแลว Hoffman- LaRoche.และ.UBS.Warburg.เปนคสญญากนโดย.UBS.Warburg.รบความเสยงจากอตราแลกเปลยนจาก Hoffman-LaRoche.โดยขณะน UBS.Warburg.จะตองรบซอเงนดอลลารสหรฐฯ ดวยสกลเงนของสวสฟรงกในอนาคต และจะไดรบประโยชนจากการแขงคาขนของดอลลารสหรฐฯ หรอการออนคาลงของสวสฟรงก โดยทวไปผคาสญญาจะไมเกบความเสยงนไวกบตว แตจะหาผใชสญญาทมความตองการตรงขามกบผใชสญญาทเปนคสญญาเดมของตน และแสวงหากำาไรจากสวนตางระหวางราคาสญญาขายลวงหนาและสญญาซอลวงหนา ในบางครงอาจเปนไปไดทผตองการใชสญญาจะพบคสญญาทมความตองการตรงขามกนพอด แตกเปนไปไดคอนขางยาก จงเปนเหตให Hoffman- LaRoche ยอมทจะซอสญญาลวงหนาทมตนทนสงจาก.UBS.Warburg.ดงนนสำาหรบตลาดของเครองมอทางการเงนอยางสญญาฟอรเวรด จงเกดขนจากผคานำาสญญาไปเสนอขายเพอใชบรการความสยงใหกบผตองการใชสญญา โดยอาศยความรความเชยวชาญ เครอขาย และการเขาถงขอมลทางการเงนทสำาคญ เพอทำาใหผใชสญญาเชอถอและซอสญญาเหลานนไปเพอบรหารความเสยงขององคการ ผคาสญญาอยาง UBS.Warburg จะตองกำาจดความเสยงออกไป โดยสงตอใหกบผคารายอนหรอผใชทมความตองการ ดวยเหตน UBS.Warburg จงตองดำาเนนงานอยางระมดระวง รวดเรว และแมนยำา จงจะสามารถแสวงหากำาไรจากตลาดนได แตสงหนง คอ ตลาดนสามารถสรางกำาไรไดอยางมาก จงเกดการแขงขนอยางรนแรงจนทำาใหสวนตางระหวางราคาเสนอซอและราคาเสนอขายตางกนนอยมาก จนไมทำาใหเกดกำาไรจากการคาสญญา โดยเฉพาะอยางยงกบสญญาทมลกษณะเปนมาตรฐาน และมมลคาของสญญานอย ดงนนเมอตองทำาในจำานวนมากอาจทำาใหเกด

91

การขาดทนไดดวยซำา ดวยเหตนสถาบนการเงนหรอผคาจะหากำาไรไดจากสญญาทมลกษณะไมธรรมดา ซบซอน ซงอาจมไมบอยนกทจะขายไดแตจะมสวนตางระหวางราคาเสนอซอและราคาเสนอขายมาก

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา โครงสรางตลาดของสญญาฟอรเวรด.จะเปนตลาดการซอขายทไมเปนทางการ สวนใหญแลวผคาสญญาฟอรเวรดจะเปนธนาคารขนาดใหญ และสถาบนทไมใชธนาคาร โดยจะเปนผคารายใหญ สวนผซอสญญาจะเปนผทมความตองการบรหารความเสยงในองคการของตนเอง เชน บรหารความเสยงดานอตราดอกเบย อตราแลกเปลยน เปนตน นอกจากนแลวผเขยนยงมขอคดเหนเพมเตมวา การบรหารความเสยงโดยใชสญญาฟอรเวรด นอกจากจะมความเสยงดานการตลาดแลว ผลงทนตองคำานงถงความเสยงดานเครดตดวย เนองจากเปนตลาดทไมเปนทางการ ตลอดทงกลยทธในการทำากำาไรจากตลาดน หากผดพลาดอาจทำาใหเกดความเสยหายอยางมากแกองคการ ดงนนตองใชความระมดระวงเปนอยางมาก

ประเภทของสญญาฟอรเวรดประเภทของสญญาซอขายลวงหนาฟอรเวรด มการแบง

ประเภทโดยใชสนทรพยอางองเปนหลกเกณฑในการพจารณา ซงในหวขอนจะมงเนนไปทการใชสญญาฟอรเวรดในการบรหารความเสยงของสนทรพยในแตละกลมอตสาหกรรม โดนเนนไปทสญญาซอขายหลกทรพยลวงหนา สญญาซอขายอตราดอกเบยและพนธบตรลวงหนา และสญญาซอขายอตราแลกเปลยนลวงหนา สามารถอธบายได ดงน (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 22-30)

1. สญญาซอขายหลกทรพยลวงหนา

92

สญญาซอขายหลกทรพยลวงหนา (Equity.Forward) คอ สญญาทตกลงซอขายหลกทรพย กลมหลกทรพยหรอดชนหลกทรพยในอนาคต โดยสญญาซอขายหลกทรพยลวงหนาเหลานมความแตกตางกนไมมากนกขนอยกบวาเปนสญญาซอขายลวงหนาหลกทรพยประเภทใดเทานน โดยสามารถแบงออกได ดงน

1.1 สญญาซอขายลวงหนาของหลกทรพย (Forward.Contract.on.Individual Stock).ตวอยางการใชสญญาซอขายลวงหนาของหลกทรพย ไดแก การทผจดการกองทนตองการจดการลงทนในหลกทรพยประเภททมมลคาสง โดยเปนการรบผดชอบการลงทนใหกบลกคาบางรายทตองการลงทนไปยงหลกทรพยเพยงไมกตว ซงอาจเปนหลกทรพยของบรษทครอบครวของลกคาเอง เชน หนของบรษท AA ซงเปนหลกทรพยทลกคาตองการลงทนในหลกทรพยตวนในสดสวนทสง สงผลใหกลมหลกทรพยของกองทนไมกระจายความเสยง ในตวอยางนถาลกคาตองการเงนสดในอก 6 เดอนขางหนา มลคา 10 ลานบาท โดยเงนจำานวนนอาจไดมาจากการขายหลกทรพยดงกลาวในอก 6 เดอนขางหนา นนหมายความวา เงนจำานวน 10 ลานบาท นคอความเสยงทผจดการกองทนตองเผชญอย (Risk.Exposure) วาจะไดหรอไมนน ซงขนอยกบมลคาหนของบรษท AA ในอก 6 เดอนขางหนา โดยหลกการแลวเปนการไมสมควรทจะขายหนออกมากอนเวลาทตองการเงน ดงนนผจดการกองทนมความตองการทำาสญญาขายหลกทรพยดงกลาวลวงหนา ในอก 6 เดอนขางหนาเพอใหเปนไปตามทลกคาตองการ ถาในขณะนนราคาทซอขายในหลกทรพยลวงหนาของหลกทรพยในอก 6 เดอนขางหนาทกำาหนด ณ ปจจบนเทากบ 100 บาท การทำาธรกรรมในลกษณะดงกลาวทำาใหผจดการกองทนสามารถมความมนใจถงความสามารถในการจายกระแสเงนสดทจะเกดขนใน

93

อนาคตไดดวยความแนนอน เปนการจดการความเสยงทผจดการไดเผชญอย อยางไรกตาม ไมไดหมายความวา การทำาธรกรรมดงกลาวจะทำาใหลกคาไดกำาไร เนองจากถาราคาหลกทรพยปรบตวไปสงกวา 100 บาท ลกคาจะตองสงมอบหนออกมาเพอรบเงนมลคา 100 บาทตอหน แตถาราคาหลกทรพยดงกลาวตำากวา 100 บาท ลกคาจะยงคงไดรบเงนคาขายหนเทากบ 100 บาทตอหน

1.2 สญญาซอขายลวงหนาของกลมหลกทรพย (Forward.Contract.on.Stock Portfolio).เปนททราบกนดกวาการลงทนทดนนควรมการกระจายการลงทนทหลากหลาย เชน กองทนสำารองเลยงชพ สมควรจะตองลงทนในหลกทรพยหลากหลาย และเมอรวาในอก 3 เดอนขางหนาจะตองจายเงนจำานวน 100 ลานบาท สำาหรบผเกษยณอายในปนน ผบรหารกองทนจะตองวางแผนและกำาหนดกลมหลกทรพย รวมทงจำานวนทจะตองขาย เพอใหไดเงนจำานวนทตองการ ปจจบนคอความไมแนนอนในราคาของหลกทรพยในอก 3 เดอนขางหนา อยางไรกตาม ผจดการกองทนสามารถใชสญญาซอขายลวงหนาฟอรเวรด ในการกำาหนดราคาหลกทรพยลวงหนาได

1.3 สญญาซอขายลวงหนาบนดชน (Forward Contract.on.Stock.Index) สญญาซอขายลวงหนาฟอรเวรดบางสญญาเปนการตกลงซอขายระดบดชนตลาดหลกทรพย เชน ผจดการกองทนทมการลงทนตามดชน Financial.Time.Stock.Exchange.100.(FTSE.100).ในประเทศองกฤษ มความตองการจะปองกนมลคาของกลมหลกทรพยหรอตองการทจะกำาจดความเสยงจากการปรบตวลดลงของดชนหรอมความตองการจะขายหน Blue.Ship.ของประเทศองกฤษในอนาคต ผจดการกองทนจงสมควรทจะทำาสญญาขายลวงหนาดชนราคาของกลมหลกทรพยทตองการจะขาย โดยสงรายละเอยดใหกบผ

94

คาสญญาเพอเสนอราคา โดยทวไปแลว สญญาซอขายลวงหนาบนดชนจะเกดขนบนดชนใหญๆ ทเปนทรจกกนโดยทวไปซงจะไดราคาทดกวา เพราะวาผคาสามารถหาคสญญาอนทมความตองการตรงกนขามงายกวา ยงไปกวานนผจดการกองทนบางทกไมมนใจวาจะขายหลกทรพยตวใดดหรอถอครองหนตวไหนด รแตเพยงวาตองการกำาจดความเสยงโดยรวมของตลาดในอนาคตจากการขายกลมหลกทรพยเหลาน ดงนน FTSE.100 จงเปนตวแทนทดสำาหรบกลมหลกทรพยทตองการจะขาย โดยเชอวาการวเคราะหความเสยงทเปนระบบ (Systematic.Risk) มความเพยงพอ ดงนนจงตดสนใจวาการขายสญญาลวงหนาบนดชน FTSE.100 เปนการบรหาร ความเสยง

1.4 ผลกระทบจากเงนปนผลจายตอสญญาซอขายหลกทรพยลวงหนา.สวนสำาคญทตองคำานงถงอกสวนของสญญาซอขายลวงหนา ไดแก การจายเงนปนผลของหลกทรพยนน ไมวาจะเปนหลกทรพยรายตวหรอเงนปนผลจายจากกลมหลกทรพย เพราะไมวาอยางไรในกลมหลกทรพยสวนใหญจะตองมหลกทรพยบางตวทอาจจายเงนปนผล และสงผลใหเกดความไมสอดคลองกนขนระหวางมลคาของกลมหลกทรพยกบมลคาของดชน เพราะวาโดยสวนใหญในการคำานวณดชนไมไดนำาเงนปนผลมาคำานวณในดชน ดงนนการใชสญญาซอขายลวงหนาบนดชนเพอบรหารความเสยงจากการลงทนในกลมหลกทรพย จงไดรบผลกระทบจากการจายเงนปนผลของหลกทรพยทประกอบกนในการคำานวณดชน เพราะสญญาลวงหนาจะขนกบระดบราคาของดชนหรอระดบดชนเทานน ไมไดคำานงถงการจายเงนปนผล ยกเวนแตวาสญญาลวงหนาบางสญญาทขนอยกบผลตอบแทนของดชน เชน.การคำานวณดชน.S&P.500.ซงจะใชวธการคำานวณจากมลคาตลาดของหลกทรพยแตในดชน S&P.500.Total.Return.จะรวมการจายเงนปนผลในแตละวน

95

เขาไป และรวมถงนำาเงนปนผลดงกลาวมาลงทนในดชนดวย ซงจะสะทอนถงผลตอบแทนจรงไดดกวา อยางไรกตามความแตกตางของทง 2 ดชนนมไมมากนก เพราะการเปลยนแปลงราคาหรอขนาดสงกวาการเปลยนแปลงจากการจายเงน ปนผล ดงนนจงไมจำาเปนตองกงวลกบผลกระทบดงกลาวมากนก

2. สญญาซอขายพนธบตรและอตราดอกเบยลวงหนา สญญาซอขายพนธบตรและอตราดอกเบยลวงหนา.

(Bond.and.Interest.Rate Forward.Contract).มความคลายกนแตเปนคนละสญญากน สญญาซอขายลวงหนาบนพนธบตรสามารถเขาใจไดเหมอนกบสญญาซอขายลวงหนาบนหลกทรพย กลาวคอ สามารถพจารณาไดวาพนธบตร คอ.สนทรพยอางองภายใตสญญาเหมอนกบสญญาซอขายลวงหนาบนหลกทรพยทเปน หนสามญเปนสนทรพยภายใตสญญา.โดยมทงสญญาซอขายลวงหนาสำาหรบพนธบตรแตละตว และกลมพนธบตร รวมทงบนดชนของพนธบตร โดยสญญาซอขายพนธบตรและอตราดอกเบยลวงหนา สามารถอธบายได ดงน

2.1 สญญาซอขายลวงหนาพนธบตร (Forward.Contract.on.Bond).แมวาสญญาซอขายลวงหนาของหลกทรพยและพนธบตรจะมความคลายกนแตพนฐานบางอยางยงคงมความแตกตางกนบาง เชน พนธบตรจะตองมการจายดอกเบย แตหลกทรพยอาจจะจายเงนปนผล แตจดทแตกตางกนมาก คอ พนธบตรมอายครบกำาหนดไถถอน และสวนใหญสญญาซอขายลวงหนาจะมวนหมดอายคนละวนกบวนหมดอายของพนธบตร นอกจากนพนธบตรอาจจะมลกษณะพเศษอนอกดวย เชน พนธบตรแปลงสภาพ และสวนทแตกตางสวนสดทาย คอ พนธบตรมโอกาสผดนดชำาระหนดวย ดงนนสำาหรบสญญาซอขายลวงหนาบนพนธบตรจะตองนยามความหมายของการผดนดชำาระหนของทงสนทรพย

96

อางองและสญญาลวงหนาและผลตางๆ ทจะตามมาเปนการเพมเตมดวย โดยนอกจากสญญาซอขายลวงหนาพนธบตรรายตวแลวยงมสญญาซอขายลวงหนาสำาหรบกลมพนธบตรและดชนพนธบตร สญญาซอขายลวงหนาพนธบตรสวนใหญ จะเปนสญญาซอขายลวงหนาพนธบตรรฐบาลทไมมการจายดอกเบย.(Default-Free.Zero-Coupon.Bond).นนคอ.พนธบตรรฐบาลระยะสนหรอ ตวเงนคลง (Treasury.Bill) นนเอง ซงสวนใหญแลวจะถอเปนตวแทนของผลตอบแทนทปราศจากความเสยง โดยในสญญาซอขายลวงหนา ฝายหนงตกลงทจะซอพนธบตรรฐบาลระยะสนในอนาคตกอนทพนธบตรจะหมดอายในราคาทตกลงในปจจบน โดยอกฝายหนงตกลงทจะขายลวงหนา โดยทวไปพนธบตรรฐบาลระยะสน จะซอขายกนในราคาทตำากวาราคาทตราไว (Par.Value) โดยเสนอราคาซอขายกนดวยราคาคดลด (Discount) เชน พนธบตรรฐบาลอาย 180 วน ขายทสวนลด 4% ราคาตราท 1 บาท จะขายทราคา 1/1.04 (180/360) = 0.98.บาท.โดยใช 360 วน ในการคำานวณและถาถอพนธบตรนจนหมดอายจะไดรบการไถถอนทราคา 1 บาท

นอกจากนการนำาพนธบตรรฐบาลระยะสน มาเปนสนทรพยอางองแลว ยงมสญญาซอขายลวงหนาของพนธบตรทมการจายดอกเบย (Default Free.Coupon.Bearing.Bond).หรอทเรยกวา พนธบตรรฐบาลระยะยาวทมการจายดอกเบย (Treasury.Bond) เปนพนธบตรทจายดอกเบยปละ 2 ครง และสามารถซอขายกนทราคาสงกวาหรอตำากวาราคาทตราไวได ขนอยกบอตราดอกเบย โดยราคาทเสนอซอขายกนจะเปนราคาทยงไมไดรวมดอกเบยคางรบ บอยครงทราคาเสนอซอขายถกเสนอในรปของอตราผลตอบแทน (Yield)

2.2 สญญาซอขายลวงหนาอตราดอกเบย (Forward.Contract.on.Interest

97

Rate.or.Forward.Rate.Agreement.:.FRA).สญญาซอขายลวงหนาสามารถกระทำาไดโดยตรงกบอตราดอกเบย โดยเปนการซอขายลวงหนาอตราดอกเบย

ตลาดการเงนของโลกมศนยรวมใหญทประเทศองกฤษในลอนดอน แตวาเงนสกลดอลลารสหรฐฯ เปนเงนสกลหลกของการแลกเปลยน ดงนนพนธบตรสกลดอลลารสหรฐฯ ทอยนอกประเทศสหรฐอเมรกาจะถกเรยกวา ยโรดอลลาร.(Eurodollar).โดยธนาคารจะกเงนสกลดอลลารสหรฐฯ โดยการสรางพนธบตร Eurodollar ขนมา และราคาซอขายของพนธบตรจะขนอยกบอตราเงนกระหวางธนาคารทลอนดอน ซงในตลาดการเงนรจกอตราเงนของการกยมนวา.London Interbank.Offer.Rate.หรอ.LIBOR.ซงเปนอตราดอกเบยทใชอางองอยางมากในอนพนธการเงน นอกจากนน LIBOR ยงเปนตวแทนอตราเงนกสกลดอลลารสหรฐฯ ทใหกบบคคลทวไป นอกจากสกลเงนดอลลารสหรฐฯ แลว.เงนฝากสกลอนยงเปนเครองมอทางการเงนทสำาคญเชนกน เชน Eurosterling ทซอขายกนในประเทศญปน หรอ Euroyen ทซอขายกนในตลาดลอนดอน หรอแมแต Euroeuro ทซอขายกนนอกสหภาพยโรป

ดงนนจะเหนไดวากลไกการทำางานของ FRA.เหมอนกน สำาหรบ.FRA.ในเงนทกสกล เชน FRA อาย 90 วน และสนคาอางองพนฐาน คอ.LIBOR.180.วน ซอขายกนท 5.5%.และใหผใชสญญาเปนผซอลวงหนา ผใชสญญาจะไดรบประโยชนเมออตราดอกเบยเพมขน และคสญญาทเปนผขายลวงหนาจะไดรบประโยชนเมออตราดอกเบยลดลง โดยมมลคาของสญญาเทากบ.11 ลานดอลลารสหรฐฯ กำาหนดใหอก 90 วน เมอสญญาหมดอายและ.LIBOR.180 วน ณ ขณะนนเทากบ 6%.ณ วนหมดอายของสญญา ผใชสญญาทเปนผซอ FRA.จะไดรบเงนจากผขาย

98

สญญา.FRA.ซงสามารถคำานวณได ดงน (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 28)

11,000,000 x ⌊ (0.06-0.055 ) x (180/360)1+0.06 x (180/360)

⌋ = 51,886 ดอลลารสหรฐฯ

ถาอตราดอกเบยนอยกวา 5.5% ปรมาณเงนทถกจายจะคำานวณจากสวนตางระหวางอตราดอกเบยทกำาหนด ณ ปจจบนเทากบ 5.5% และผซอจะเปนผจายเงนใหกบผขาย แตจดสำาคญอยทวา สญญาจะหมดอายใน 90 วน แตอตราอางองทใชเปน 180 วน ดงนนตวปรบอตราดอกเบยทใชในการคำานวณจงเปน 180/360 ทำาใหอาย 90 วน ไมถกนำามาใชในการคำานวณ โดยทตวเศษในสตรเกดจากขนาดของเงนทตกลงกนไวคณกบสวนตางระหวางอตราดอกเบย ณ วนหมดอายกบอตราดอกเบยทตกลงกนไวและปรบดวยจำานวนวนของอตราดอกเบยอางอง สวนตวหารตองมเพราะวาอตราดอกเบยในตลาด Eurodollar จะมการสะสมเปนจำานวนวนทกำาหนด เชน 180 วน และดอกเบยทไดนนจะจายใหหลงจากวนทสญญาหมดอายไปแลว 180 วน จงกลาวไดวาการปรบนทำาไดโดยวธการคดสวนลดกระแสเงนสดดวย LIBOR.ในจำานวนวนทกำาหนดนนเอง ซงหากเขยนเปนสมการ สามารถแสดงได ดงน.(ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 28)

เงนตนอางอง x ⌊ (อ ตราดอกบ ยอ างอ ง - อ ตราดอกเบ ยล วงหน า) x (จำานวนว นท กำาหนดการจ าย/360)

1+อ ตราดอกบ ยอ างอ ง x (จำานวนว นท กำาหนดการจ าย/360)⌋

99

สญญา FRA.แตละสญญานนจะมลกษณะเฉพาะจากวนทระบในสญญา 2 วน ไดแก วนหมดอายและวนทระบถงของอตราดอกเบยอางอง เชน จากทกลาวมาขางตน สญญาจะหมดอายใน 90 วน และอตราดอกเบยอางอง คอ LIBOR.180 วน โดยลกษณะดงกลาวจะถกเขยนอยในรปของ FRA 3 x 9 นนคอ สญญาจะหมดอายในอก 3 เดอนขางหนา และอก 6 เดอนตอมาหรออก 9 เดอน นบจากวนทเขยนสญญาขนจะมการจายดอกเบยนนเอง

สญญา FRA.มรปแบบมาตรฐาน มวนทหมดอายเปนวนทแนนอนและมอตราดอกเบยอางองตางๆ กน แตถาลกคาตองการสญญาทมกำาหนดวนอยางอน ซงไมอยในรปแบบมาตรฐานผคาสญญาสามารถสรางขนมาใหตรงกบความตองการของลกคาได ซงรปแบบมาตรฐานของสญญา FRA สามารถแสดงไดดง ตาราง 4.1

ตาราง 4.1 รปแบบมาตรฐานของสญญา FRA

Notation Contract Expires in

Underlying Rate

1 x 3 1 month 60 - day LIBOR1 x 4 1 month 90 - day LIBOR1 x 7 1 month 180 - day LIBOR3 x 6 3 month 90 - day LIBOR3 x 9 3 month 180 - day LIBOR6 x 12 6 month 180 - day LIBOR

12 x 18 12 month 180 - day LIBOR

ทมา : ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพย แหงประเทศไทย (2554 : 29)

จากตาราง 4.1.จะเหนวาสญญา FRA.จะมกำาหนดวนหมดอายและอตราดอกเบยอางองทตางกน โดยผซอสญญาสามารถเลอก

100

ตามรปแบบมาตรฐานทกำาหนดไวหรอสามารถเปลยนแปลงใหเปนไปตามทผซอตองการได

3. สญญาซอขายอตราดอกเบยแลกเปลยนลวงหนา ตงแตชวงป 2513 (ทศวรรษท 1970) รฐบาลใน

หลายประเทศลดการควบคมอตราแลกเปลยน ทำาใหสญญาซอขายลวงหนาของอตราแลกเปลยน (Currency.Forward.Contract) มการเตบโตอยางมาก และมการใชอยางแพรหลายทงธนาคารและบรษทเอกชน โดยฝายบรหารททำาหนาทบรหารความเสยง เชน บรษทลกของ Microsoft.ทอยในสหภาพยโรปมรายไดเปนเงนสกลยโร และจะตองนำาสงรายไดนมาใหแกบรษทแมในสหรฐอเมรกาในอก 3 เดอนขางหนา จากธรกรรมน บรษทลกของ Microsoft จะตองขายเงนยโร เพอซอดอลลารสหรฐฯ หรอทำาการซอดอลลารสหรฐฯ ดวยยโรนนเอง ในสถานการณแบบนบรษทเหมาะแกการใชสญญาซอขายลวงหนาของอตราแลกเปลยน เพอกำาหนดอตราแลกเปลยนทแนนอนในอนาคตระหวางยโรกบดอลลารสหรฐฯ โดยการขายลวงหนาเงนสกลยโร หรอซอดอลลารสหรฐฯ ลวงหนาเพอลดความเสยงดงกลาว

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา สญญาซอขายลวงหนาฟอรเวรด แบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ (1) สญญาซอขายหลกทรพยลวงหนา ไดแก สญญาซอขายลวงหนาของหลกทรพย สญญาซอขายลวงหนาของกลมหลกทรพยและสญญาซอขายลวงหนาบนดชน (2) สญญาซอขายพนธบตรและอตราดอกเบย ไดแก สญญาซอขายลวงหนาพนธบตร และสญญาซอขายลวงหนาอตราดอกเบย และ (3) สญญาซอขายอตราแลกเปลยนลวงหนา นอกจากนสญญาซอขายลวงหนา ฟอรเวรดแตละประเภทนนจะมความแตกตางกนออกไปตามรายละเอยดของสญญา แตสญญาทสรางขนมานนมวตถประสงคเพอการสรางกำาไรและการบรหารความเสยงของ

101

องคการ.อยางไรกตาม ความเสยงไมไดถกกำาจดใหหมดไปแตเปนเพยงแคการเปลยนแปลงรปแบบของความเสยงทตองเผชญเทานนเอง ดงนนผลงทนควรพจารณาใหรอบคอบและระมดระวงกอนตดสนใจลงทน ความหมายของสญญาฟวเจอรส

มผใหความหมายของสญญาฟวเจอรสไว สามารถสรปไดดงนวรด จงอศญากล (2558 : 1) กลาววา สญญาฟวเจอรส เปน

ขอตกลงหรอสญญาระหวางผซอและผขายทจะซอหรอจะขายสนคาอางองตามจำานวนและราคาทตกลงกนไว หากแตการสงมอบสนคาจะเกดขนในอนาคต และมการคดกำาไรขาดทนทกสนวนทำาการ

ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (2554 : 31) กลาววา สญญาฟวเจอรส เปนสญญาซอขายลวงหนาชนดหนงทมลกษณะเหมอนกนกบสญญาฟอรเวรด กลาวคอ สญญาฟวเจอรส เปนขอตกลงระหวางคสญญา 2 ฝาย ทจะซอขายสนคาหรอสนทรพยชนดใดชนดหนง โดยมการกำาหนดวนสงมอบและชำาระเงนทเวลาในอนาคตแตจะกำาหนดราคาและจำานวนใหคงทในวนทำาสญญา

เบเนแพลน และ.โรเชส (Beneplanc.&.Rochet..2011 : 126) กลาววา.สญญาฟวเจอรส เปนขอตกลงระหวางบคคล 2 ฝาย ในการทจะแลกเปลยนสนทรพยอางองระหวางกนในอนาคต ตามทไดตกลงกนทงในเรองของราคาและเงอนไขในการสงมอบในวนททำาสญญา

อนเตอรเนชนแนล บสชเนส พบลเคชน (International.Business.Publications..2013.: .10) กลาววา.สญญาฟวเจอรส เปนขอตกลงทเปนทางการระหวางคสญญา 2 ฝาย ทตกลงจะซอจะขายสนทรพยอางองระหวางกน โดยม

102

การกำาหนดราคา ปรมาณ และคณภาพของสนทรพยอางองไวในวนนแตจะมการชำาระเงนและสงมอบสนคากนในอนาคต

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา.มผใหความหมายของสญญาฟวเจอรสทสอดคลองกน โดยกลาววา.เปนขอตกลงระหวางคสญญา 2 ฝาย ทจะซอขายสนคาหรอสนทรพยระหวางกน โดยมการกำาหนดวนสงมอบ ราคา และวธการชำาระเงนไวในวนททำาสญญา แตจะสงมอบสทรพยและชำาระราคากนในอนาคตตามทกำาหนดไว ดงนนสามารถสรปไดวา สญญาฟวเจอรส เปนขอตกลงทเปนทางการระหวางคสญญา 2 ฝาย ทตกลงจะซอจะขายสนทรพยอางองระหวางกน โดยมการกำาหนดเงอนไขในการชำาระเงน คณลกษณะ และการสงมอบสนทรพยอางองไวในวนททำาสญญา แตจะมการชำาระเงนและสงมอบสนคากนในอนาคต

ลกษณะของสญญาฟวเจอรส

การซอขายสญญาลวงหนาประเภทฟวเจอรสเปนสญญามาตรฐานทตลาดเปนผกำาหนดไว ซงสญญามาตรฐานนจะตองระบเงอนไขในการสงมอบสนคาไว เชน สนคาอางอง ขนาดของสญญา เดอนทสญญาสนสดอาย ราคาเสนอซอขาย ชวงราคาซอขายขนตำา ชวงการเปลยนแปลงของราคาสงสดในแตละวน เวลาซอขาย วนซอขายวนสดทาย และวธการสงมอบ/ชำาระราคา เปนตน ซงสามารถแสดงไดดง ตาราง 4.2

ตาราง 4.2 สญญามาตรฐานของโกลดฟวเจอรส

หวขอ 10 Baht Gold Futures

50 Baht Gold Futures

สนคาอางอง ทองคำาแทงทมความ

103

บรสทธ 96.5%ชอยอสญญา GF10 GF

ขนาดของสญญา 1 สญญามขนาดเทากบ ทองคำานำาหนก 10 บาท (152.44 กรม) (ทองคำาหนก 1 บาท = 15.244 กรม)

1 สญญามขนาดเทากบ ทองคำานำาหนก 50 บาท (762.20 กรม)(ทองคำาหนก 1 บาท = 15.244 กรม)

เดอนทสญญาสนสดอาย

เดอนค (กมภาพนธ เมษายน มถนายน สงหาคม ตลาคม และธนวาคม) ใกลทสด 3 ลำาดบ

หวขอ 10 Baht Gold Futures

50 Baht Gold Futures

สนคาอางอง ทองคำาแทงทมความบรสทธ 96.5%

ชอยอสญญา GF10 GFราคาเสนอซอขาย เสนอซอขายเปนเงนบาทตอทองคำานำาหนก 1 บาทชวงราคาซอขายขนตำา

10 บาท (คดเปนมลคา 100 บาทตอสญญา

10 บาท (คดเปนมลคา 500 บาทตอสญญา)

ชวงการเปลยนแปลงของราคาสงสดแตละวน

+10% จากราคาทใชชำาระราคาลาสด โดยหากมการซอขายท Ceiling และ Floor ดงกลาว ตลาดสญญาซอขายลวงหนาจะหยดการซอขายชวคราว กอนเปดใหซอขายอกครง พรอมกบขยายชวงการเปลยนแปลงราคาเปน + 20% ของราคาทใชชำาระราคาลาสด

เวลาซอขาย Pre-open : 09:15 น. - 09:45 น.Morning session : 09:45 น. - 12:30 น.Pre-open : 13:45 น. - 14:15 น.Afternoon session : 14:15 น. - 16:55 น.

104

Pre-open : 19:15 น. - 19:30 น.Night session : 19:30 น. - 22:30 น.

ตาราง 4.2 (ตอ)

วนซอขายวนสดทาย

วนทำาการกอนวนทำาการสดทายของเดอนทสญญาสนสดอาย โดยในวนนน สญญาทหมดอายจะซอขายไดถงเวลา 16:30 น.

วธการสงมอบ/ชำาระราคา

ชำาระราคาเปนเงนสด

ทมา : บรษท ตลาดสญญาซอขายลวงหนา (ประเทศไทย) จำากด (มหาชน) (2559 : 1)

จากตาราง 4.2 จะเหนวา สญญามาตรฐานของโกลดฟวเจอรส.จะมการกำาหนดเงอนไขทงสนทรพยอางอง วนครบกำาหนดอาย หรอแมกระทงวธการสงมอบสนทรพยอางองหรอการชำาระราคาไว เพอใหผซอขายทราบถงเงอนไขตางๆ ของสญญา

นอกจากน ลกษณะของสญญาซอขายลวงหนาฟวเจอรสทสำาคญ ยงสามารถอธบายได ดงน (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 32-35; อาณต ลมคเดช. 2556 : 40-43 และ.ฮล..2554 : 75)

1. การรวมศนยการซอขาย

105

สญญาฟวเจอรสมการซอขายกนในตลาดกลางทถกจดตงขนมาอยางเปนทางการ เรยกวา ตลาดฟวเจอรส (Future Exchange) โดยตลาดกลางจะทำาหนาทออกกฎเกณฑและระเบยบตางๆ ในการซอขาย การซอขายฟวเจอรสมลกษณะรวมศนย คอ คำาสงซอขายทงหมดถกดงมายงจดเดยวกน ผซอและผขายตองมาทำาธรกรรมในสถานทททางตลาดกำาหนดให และธรกรรมทเกดขนทงหมดจะถกกำากบดแลโดยตลาดกลางหรอหนวยงานทตลาดกลางจดตงขน

การรวมศนยกลางการซอขายทำาใหนกลงทนสามารถรบทราบขอมลตางๆ ทมการเสนอเขามาในตลาดขณะนน ทำาใหมโอกาสเลอกทำาธรกรรมกบผทเสนอราคาทดทสดในขณะนน โดยทมตนทนในการคนหาขอมลตำา (Low.Searching.Cost) นอกจากนแลวธรกรรมทกธรกรรมทเกดขนจะตองถกรายงานไปยงสำานกหกบญช โดยสำานกหกบญชจะบนทกขอมลไวและประชาชนทวไปสามารถเขาถงขอมลการซอขายทเกดขนได เชน ราคา และปรมาณได

2. ความเปนมาตรฐานของสญญา สญญาฟวเจอรสเปนสญญามาตรฐานทถกออกแบบโดย

ตลาดกลาง ซงจะมการวางขอกำาหนดตางๆ ของสญญา.(Contract.Specifications) ใหมความชดเจน เชน ประเภทของสนทรพยอางอง คณภาพขนตำาของสนทรพยทจะสงมอบ ขนาดของสญญา วน เวลา และสถานทในการสงมอบ และวธการชำาระเงน จะมเพยงราคาและจำานวนของสญญาเทานนทผซอและผขายสามารถตอรองกนได ในทางตรงกนขามสญญาฟอรเวรดเปนขอตกลงระหวางผซอและผขายโดยตรง คสญญาสามารถตอรองขอกำาหนดตางๆ ของสญญาใหตรงกบความตองการของตนเองได ดงนนสญญาททำาขน

106

มาแตละครงจงมความแตกตางกน ฟอรเวรดจงถอเปนสญญาทไมมาตรฐาน

3. สภาพคลองของสญญา ฟวเจอรสเปนสญญามาตรฐาน นกลงทนจงมความเขาใจ

ตรงกนวาสงทซอขายคออะไร และมเงอนไขการซอขายอยางไร ดงนนตนทนในการตอรองสญญาระหวางผซอขายจงตำา นอกจากนสญญาฟวเจอรสมกถกออกแบบขนเพอใหนกลงทนสวนใหญยอมรบและสามารถนำาไปใชประโยชนได คณสมบตเหลานทำาใหสญญาฟวเจอรสมตลาดรองมารองรบการซอขายสญญาทไดทำาไวในอดต การมตลาดรองทำาใหการยกเลกสญญาทำางาย โดยนกลงทนทมฐานะคงคางในสญญาเพยงแคทำาธรกรรมเพอหกลาง (Offset) ฐานะเดมในสญญา โดยไมจำาเปนตองไดรบความยนยอมจากคสญญาเดม เชน ผมฐานะขาย (ซอ) สามารถหกลางฐานะขาย (ซอ) ไดดวยการเขาไปซอ (ขาย) สญญาฟวเจอรสเดม ในจำานวนเทาเดมกบนกลงทนรายใดกไดในตลาด

4. การกำาหนดเงนประกน (มารจน) ประเดนสำาคญททำาใหฟวเจอรสแตกตางจากสญญา

ฟอรเวรด คอ ตลาดซอขายลวงหนาเปนผรบความเสยงหากมการบดพลวเมอถงวนสงมอบ ดงนนตลาดซอขายลวงหนาจงกำาหนดใหผซอและผขายสญญาฟวเจอรสจะตองวางเงนประกนหรอมารจนตามจำานวนสญญาททำาการซอขายและตลาดจะดำาเนนการ.Mark.to.Market.หรอปรบราคาซอขายลวงหนาใหเปนราคาตลาดลาสดทกสนวนเพอทำาการชำาระกำาไร-ขาดทนของผซอขายทกวน แทนทจะรอใหถงวนสงมอบ ในกระบวนการทำา Mark to Market จะมมารจน 2 ชนด เขามาเกยวของ ไดแก

107

4.1.Initial.Margin.เปนเงนคำาประกนทผซอขายจะตองวางไวกบตลาดเมอเรมทำาสญญาซอขาย ในบางตลาดผซอขายอาจใชพนธบตรรฐบาลทมมลคาเทากบทกำาหนดวางคำาประกนแทนได

4.2 Maintenance Margin เมอมการชำาระเงนกำาไรหรอขาดทนจากสวนตางของราคา ฟวเจอรสในตลาดทกสนวน บญช Initial.Margin ทผซอขายวางไว จะเรมมการเปลยนแปลง โดยผทไดกำาไรจะไดรบเงนเพมขน (และสามารถเบกสวนทเกน Initial.Margin.ไปใชได) ในขณะเดยวกน Initial Margin ในบญชของผขาดทนจะลดลงเรอยๆ จนกระทงถงระดบทเงนในบญช Initial Margin อยตำากวา Maintenance.Margin ทตลาดกำาหนดไว ตลาดจะใหผทขาดทนนำาเงนมาเตมใหเตม Initial Margin อกครงหนง กอนทตลาดจะเปดในวนทำาการถดไป หากนกลงทนไมนำาเงนมาเตมตลาดจะทำาการ "ปด".สญญาของนกลงทนผนนในราคาเสนอซอขายแรกของวนทำาการถดไปทนทเพอเปนการจำากดความเสยงของตลาด

ในการวางเงนประกนนนยงแบงออกเปน 2 สวน ไดแก แบบ Outright.และ.Spread โดย Outright คอ กรณทนกลงทนซอขายสญญาฟวเจอรสใดๆ สวน Spread คอ กรณทนกลงทนซอสญญาฟวเจอรสในรนหนง พรอมกบขายสญญาฟวเจอรสในอกรนหนงในจำานวนทเทากน ซงจะเหนวาความเสยงจากการเปลยนแปลงของราคาจะมการหกลางกนเองสวนหนง ดวยแนวคดเชนนการวางเงนประกนในกรณ Spread จงตำากวากรณ Outright นอกจากนแลวยงมการแบงจำานวนการวางเงนประกนตามประเภทของนกลงทน โดยแบงออกเปนนกลงทนทวไปและนกลงทนสถาบน ซงนกลงทนสถาบนจะวางเงนประกนทตำากวานกลงทนทวไป เพราะระดบความเสยงทตำากวานนเอง

108

5. ผลตอบแทนและความเสยงของสญญาฟวเจอรส การซอขายสญญาฟวเจอรส คอ การเขาเปนคสญญาซงม

ภาระหนาททจะซอขายสนคาอางองในอนาคตตามราคาของฟวเจอรสทตกลงในวนซอขายสญญา ดงนนเมอครบกำาหนดสญญามาถง ผลกำาไรของผซอสญญาฟวเจอรสจะเปลยนแปลงไปในทศทางเดยวกบราคาของสนคาอางอง กลาวคอ หากราคาของสนคาอางองเพมขน มลคาของสญญาฟวเจอรสกจะเพมขนไปดวย อยางไรกตาม หากราคาของสนคาอางองลดลง มลคาสญญาฟวเจอรสกจะลดลงไปดวย สงหนงทจะลมไมได คอ สญญาฟวเจอรสเปนอนพนธประเภทหนงทมคณสมบตแบบ Zero-Sum Game กลาวคอ ผลกำาไรทคสญญาฝายหนงไดรบคอผลขาดทนทอกฝายหนงตองชำาระออกไป

6. สำานกหกบญชและการหกเงนประกน สำานกหกบญชของตลาดซอขายสญญาลวงหนามการจด

ตงอยางเปนทางการ (Exchange Clearing house) ซงเปนหนวยงานทเพมเตมตางหากจากของตลาดซอขายทมการจดตงอยางเปนทางการ ซงจะมหนาทเปนตวกลางของธรกรรมการซอขายฟวเจอรสทกๆ ธรกรรม โดยจะชวยทำาหนาทในการคำาประกนการปฏบตตามสญญาของคสญญาในทกๆ ธรกรรม ทงนสำานกหกบญชจะมสมาชกจำานวนหนง ซงสมาชกเหลานตองฝากเงนบางสวนไวกบตลาดซอขายทมการจดตงอยางเปนทางการ โดยบรษทหลกทรพยทไมไดเปนสมาชกของสำานกหกบญชจะตองทำาการซอขายผานบรษทหลกทรพยทเปนสมาชกของสำานกหกบญช ทงนหนาทของสำานกหกบญชกคอ การตดตาม เกบรวบรวมขอมลธรกรรมทงหมดทเกดขนในแตละวน.เพอทำาการคำานวณหาสถานะสทธของสมาชก แตละราย

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา สญญาฟวเจอรสมลกษณะทสำาคญ 6 ประการ ไดแก (1) การรวมศนยการซอขาย (2)

109

ความเปนมาตรฐานของสญญา (3) สภาพคลองของสญญา (4) การกำาหนดเงนประกน (5) ผลตอบแทนและความเสยงของสญญาฟวเจอรส และ (6) สำานกหกบญชและการหกเงนประกน นอกจากน ลกษณะทสำาคญอกประการหนงของสญญาฟวเจอรส คอ มการทำา Mark to Market ทกสนวนทำาการ ซงจะทำาใหผลงทนมกระแสเงนเขา-ออกจากบญชมารจนทกสนวนทำาการเชนกน โดยวธการทำา Mark to Market จะอธบายในหวขอถดไป

โครงสรางตลาดของสญญาฟวเจอรส

โครงสรางตลาดของสญญาฟวเจอรส สามารถอธบายได ดงน (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 36-38)

ตลาดเพอการซอขายสญญาฟวเจอรส (Futures.Exchange) มกถกจดตงขนในรปแบบของบรษทจำากด โดยมสมาชกตลาดเปนผถอหน ตลาดฟวเจอรสอาจมเปาหมายการดำาเนนงานเพอสรางผลกำาไรเหมอนกบธรกจทวไป รายไดหลกของตลาด คอ คาธรรมเนยมทเรยกเกบจากสมาชกทเขามาซอขายสญญาฟวเจอรส ทงนสมาชกตลาดจะไดรบสทธพเศษในการเขาไปซอขายสญญาฟวเจอรสไดโดยตรงในตลาด ในขณะทนกลงทนทไมใชสมาชกจะตองซอผานสมาชกเหลาน เพอใหการดำาเนนงานของตลาดเปนไปอยางราบรน ตลาดกลางจะจดตงองคการทเรยกวา "สำานกหกบญช".เพอทำาหนาทรองรบการชำาระเงน เรยกเกบเงนประกน และกำากบดแลการซอขายสญญาฟวเจอรสของนกลงทนในตลาด การซอขายสญญาฟวเจอรสสวนใหญเกดขนบน.Trading.Floor.ซงเปนพนทสวนหนงของททำาการตลาด.Trading.Floor.ถกแบงออกเปนสวนๆ เรยกวา Trading.Pit โดยแตละ.Pit.ถกจดไวเพอทำาการซอ

110

ขายสญญาฟวเจอรสของสนทรพยอางองชนดใดชนดหนงเทานน นอกจากนพนทของแตละ Pit ยงถกแบงยอยออกเปนสวนๆ โดยแตละสวนจะมไวสำาหรบทำาการซอขายสญญาของเดอนสงมอบเดอนใดเดอนหนงเทานน การซอขายฟวเจอรสใชวธการประมลโดยผคา ซงตองเปนผทไดรบอนญาตจากตลาดกลาง จะใชเสยงและสญญาณมอในการเสนอราคาซอขายและตอรองราคากนกบผคารายอนใน.Pit.นน การซอขายแบบนเรยกวา.Open.Outcry.เมอผคาตกลงซอขายกนไดแลว ทงคกจะแยกบนทกธรกรรมททำาและรายงานไปยงสำานกหกบญช ราคาทตกลงซอขายกนน เรยกวา ราคาฟวเจอรส (Futures Price) ผททำาการซอขายบน Pit ไดจะตองเปนสมาชกของตลาดฟวเจอรสเทานน เราเรยกผคาเหลานวา Floor.Traders ซงแยกยอยออกไดเปน 2 กลม คอ Floor.Brokers.และ.Locals.โดย Floor.Brokers หรออาจเรยกวา.Futures.Commission.Merchants.(FCMs) คอ ผททำาการซอขายสญญาฟวเจอรสใหแกนกลงทนทวไปทไมไดเปนสมาชกของตลาด และจะมรายไดเปนคานายหนาจากลกคาของตน สวน Locals คอ ผททำาการซอขายสญญาฟวเจอรสเพอบญชของตนเอง บทบาทของ Locals คอ เปนผสรางตลาด (Market.Maker) ซงพรอมทจะเสนอราคาซอราคาขายเสมอเมอถกถาม ดงนน Locals จงเปนผทำาใหเกดสภาพคลองในตลาด

ธรกรรมทกธรกรรมทเกดขนในตลาดฟวเจอรสจะตองทำาการชำาระผานสำานกหกบญชเสมอ แตสำานกหกบญชจะทำาธรกรรมโดยตรงกบสมาชกของสำานกหกบญชเทานน ดงนนสมาชกตลาดรายใดทไมไดเปนสมาชกของสำานกหกบญช สมาชกตลาดหรอผคารายนนจะตองเปดบญชสมาชกกบสำานกหกบญช ในปจจบนนอกจากการซอขายผาน.Trading.Floor.ซงใชวธการซอขายแบบ.Open.Outcry ตลาดฟวเจอรสหลายแหงไดนำาระบบการซอ

111

ขายอเลกทรอนกสมาใช โดยในระบบนคำาสงซอขายทถกสงเขามาในตลาดจะถกจบคอตโนมต ทำาใหการจบคเปนไปไดอยางรวดเรวขน ระบบการซอขายอเลกทรอนกสมกถกใชกบการซอขายหลงเวลาทำาการปกต (โดยเฉพาะอยางยงในประเทศสหรฐอเมรกา) อยางไรกตาม ระบบการซอขายอเลกทรอนกสไดรบความนยมเพมขนเรอยๆ การทำาธรกรรมในตลาดฟวเจอรส ผซอสญญาจะมสถานะซอ (long.Position) และมภาระผกพนทจะตองชำาระเงนคาสนคาในวนสงมอบตามราคาฟวเจอรสทซอไว สวนผขายสญญาฟวเจอรสจะมฐานะขาย (Short.Position) และมภาระผกพนตองสงมอบสนทรพยอางองในวนสงมอบกอนการซอขาย ผคาจะตองเปดบญชเงนประกน (Margin.Account) กบสำานกหกบญชหรอกบสมาชกของสำานกหกบญช เมอการซอขายไดรบการยนยน ผคาจะตองวางเงนประกนจำานวนหนงในบญชดงกลาว หลงจากนนสถานะในสญญาของผคาจะถกปรบทกสนวนทำาการ กำาไรหรอขาดทนทเกดขนจะถกรบรทกสนวนทำาการ ผมฐานะซอจะไดกำาไรเมอราคาฟวเจอรสเพมมากขน สวนผมฐานะขายจะไดกำาไรเมอราคา ฟวเจอรสลดลง

สำาหรบนกลงทนทวไปทไมไดเปนสมาชกตลาด การซอขายฟวเจอรสตองซอขายผาน โบรกเกอรทเปนสมาชกหรอตวแทนของสมาชกตลาด โดยนกลงทนตองเปดบญชกบโบรกเกอรของตน เมอตองการซอขายกสงคำาสงซอขายไปยงโบรกเกอร หลงจากนนโบรกเกอรจะสงคำาสงตอไปยงผคา ทเปนตวแทนของตนในตลาดกลาง เมอไดรบคำาสง ผคาจะเสนอซอหรอขายฟวเจอรสตามคำาสงใน Pit ทนท เมอสามารถจบคคำาสงจากผคาอกรายใน Pit.ไดแลว ผคาทงสองจะแยกกนบนทกธรกรรมและแจงไปยงลกคาของตนเองเพอยนยนการซอขาย พรอมทงเรยกเกบเงนประกนจากลกคาของตน ในเวลาสนวนทำาการ ผคาจะสงมอบรายงานการซอขายทงหมดทตนไดทำาไปใหสำานกหกบญชรบทราบ

112

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา สญญาฟวเจอรส คอ สญญาทเปนมาตรฐาน มตลาดเปนตวกลางในการดำาเนนงาน การซอขายสญญานนสามรารถทำาได 2 รปแบบ คอ.Trading.Floor และ.Electronic.โดยทง 2 วธน จะมสำานกหกบญชเปนผดแลการชำาระเงนของคสญญา เพอปองกนการบดพลวของคสญญาในการชำาระเงนระหวางกน นอกจากนการซอขายผานระบบ.Electronic.เปนระบบการซอขายทสะดวก และรวดเรว และมแนวโนมทจะมผลงทนผานระบบดงกลาวเพมขนเรอยๆ ดงนนตลาดควรมการพฒนาวธการซอขายผานระบบ.Electronic.ใหงายตอการใชงานจรงและมการใหความรเกยวกบการใชงานระบบการซอขายแกผลงทนดวย

ประเภทของสญญาฟวเจอรสในตลาดฟวเจอรสทกระจายอยทวโลกในปจจบนมการซอ

ขายสญญาฟวเจอรสของสนทรพยอางองมากกวา 50 ชนด สญญาฟวเจอรสสามารถแบงออกได 2 ประเภท ตามชนดของสนทรพยอางอง ไดแก (1) สญญาฟวเจอรสบนสนทรพยโภคภณฑ ประกอบดวย พชผลทางการเกษตร โลหะ และผลตภณฑปโตรเลยม และ (2) สญญาฟวเจอรสบนสนทรพยทางการเงนประกอบดวย หนสามญ ตราสารทใหรายไดคงท และเงนตราตางประเทศ โดยในหวขอนจะอธบายถงประเภทของสญญาฟวเจอรสทแบงแยกโดยใชอตราดอกเบยเปนเกณฑ ซงสามารถอธบายได ดงน (สถาบนพฒนาความรตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศ..2551.:.22-23.และ ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 48-55)

1. สญญาฟวเจอรสของอตราดอกเบยระยะสน

113

สญญาฟวเจอรสของอตราดอกเบยระยะสน คอ สญญาฟวเจอรสทมตราสารหนทมอายตำากวา 1 ป เปนสนทรพยอางอง เชน สญญาฟวเจอรสของตวเงนคลงของรฐบาลสหรฐอเมรกา และสญญาฟวเจอรสของเงนยโรดอลลาร

1.1 สญญาฟวเจอรสของตวเงนคลง (Treasury.Bill) เปนตราสารหนระยะสนทออกโดยรฐบาล อายครบกำาหนดของตวตำากวา 1 ป เชน ตวเงนคลงอาย 90 วน และตวเงนคลงอาย 180 วน เปนตน การซอขายตวเงนคลงจะใชวธขายลด (Discount Instrument) โดยมสตร ดงน

ราคา = มลคาหนาตว x (1 - (d/100) (T/360))

โดยทd = อตราดอกเบยหรออตราขายลด

(Discount Rate) ซงม หนวยเปน % ตอป

T = อายตวเงนคลง หนวยเปนวน (ในทนสมมตวา 1 ป = 360 วน)

จะเหนวา การลงทนในตวเงนคลง ผลงทนจายเงนซอตวทราคาตำากวามลคาหนาตว และเมอตวหมดอายกจะไดรบเงนคนเทากบมลคาหนาตว ความแตกตางระหวางราคาซอและมลคาหนาตว คอ ดอกเบยทผซอจะไดรบหากถอตวไปจนหมดอาย ซงเทากบ มลคาหนาตว x.(d/100) (T/360)

ตวอยางท 4.2 สญญาฟวเจอรสของตวเงนคลง (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 49)

114

ตวเงนคลงอาย 90 วน ซอขายทอตราขายลด 4% ดงนนราคาทซอตอ 100 ดอลลารสหรฐฯ ของมลคาหนาตว คอ 100 x (1 - (4/100) (90/360)) = 99 ดอลลารสหรฐฯ หมายความวา นกลงทนจายเงนซอตวเงนคลงน 99 ดอลลารสหรฐฯ และในอก 90 วนขางหนา เมอนำาไปแลกคนจะไดรบเงน 100 ดอลลารสหรฐฯ ผลงทนจะไดรบดอกเบย 1 ดอลลารสหรฐฯ

เมอกลาวถงฟวเจอรสของตวเงนคลงอาย 90 วน สมมตมขนาดสญญา 1 ลานดอลลารสหรฐฯ จะหมายถง สญญาฟวเจอรสทมตวเงนคลงอาย 90 วน มมลคาหนาตว 1 ลานดอลลารสหรฐฯ เปนสนทรพยอางอง โดยในการซอขายสญญาน ผขายมภาระผกพนทจะตองสงมอบตวเงนคลงอาย 90 วน มลคาหนาตว 1 ลานดอลลารสหรฐฯ ใหแกผซอและผซอมภาระผกพนทจะตองชำาระเงนแกผขายตามราคาของฟวเจอรส ซงในการเสนอราคาของสญญาฟวเจอรสประเภทนจะเสนอ ดงน

ราคาฟวเจอรส = 100 - d โดยท

d = อตราดอกเบยฟวเจอรส หนวยเปน % ตอป

จากราคาดงกลาว อตราขายลดฟวเจอรส เทากบ 100 - ราคาฟวเจอรส และสามารถหาราคาทแทจรงของฟวเจอรส (หรอมลคาของสญญาฟวเจอรส) ไดตามสตร ดงน

ราคา = มลคาหนาตว x (1 - (d/100) (T/360))

= 100 x (1 - (4/100) (90/360)) = 99 ดอลลารสหรฐฯ

115

1.2.สญญาฟวเจอรสของยโรดอลลาร สญญาฟวเจอรสของยโรดอลลารเปรยบเทยบไดกบ Forward.Rate.Agreement.(FRA) ในตลาดฟอรเวรด ทงนสญญาฟวเจอรสของ ยโรดอลลารมการซอขายท.Chicago.Mercantile.Exchange.(CME).โดยมสนทรพยอางองเปนดอกเบยเงนฝากประจำา 90 วน ของเงนตนยโรดอลลารจำานวน 1 ลานดอลลารสหรฐฯ อตราดอกเบยทใชอางองในสญญา คอ LIBOR.ซงเปนอตราดอกเบยทคำานวณขนโดย British.Bankers.Association BBA) จากการสำารวจอตราดอกเบยทเสนอแกเงนฝากประจำายโรดอลลารโดยธนาคารขนาดใหญในประเทศองกฤษ

เราสามารถเปรยบเทยบการซอขายฟวเจอรสของยโรดอลลารดงน วนสงมอบผมฐานะขายมภาระผกพนตอผมฐานะซอ ทจะชำาระดอกเบยบนเงนตนจำานวน 1 ลานดอลลารสหรฐฯ ทอตราดอกเบยฟวเจอรส ซงกำาหนดไวในสญญาฟวเจอรส และผมฐานะซอมภาระผกพนตอผมฐานะขายทจะชำาระดอกเบยบนเงนจำานวน 1 ลานดอลลารสหรฐฯ ทอตราดอกเบยตลาด ดงนนหลงการซอขายสญญาฟวเจอรส หากอตราดอกเบยเพมสงขน (ลดตำาลง) ผมฐานะซอจะขาดทน (กำาไร) เพราะดอกเบยทจะตองจายสงกวา (ตำากวา) ดอกเบยทจะไดรบซงถกกำาหนดไว ในขณะทผมฐานะขายจะกำาไร (ขาดทน) การสงมอบฟวเจอรสของยโรดอลลารน ใชวธหกชำาระดวยเงนสด โดยใช LIBOR.ทเวลาปดของวนสดทายของการซอขายสญญาฟวเจอรสนนๆ มาเปนราคาสำาหรบการสงมอบ (Final Settlement.Price) โดยสวนทตองหกชำาระ คอ ความแตกตางระหวางดอกเบยฟวเจอรสและดอกเบยตลาดบนเงนตน 1 ลานดอลลารสหรฐฯ โดยการเสนอราคาของฟวเจอรสประเภทนจะใชวธเดยวกบ ฟวเจอรสของตวเงนคลง

116

2. สญญาฟวเจอรสของอตราดอกเบยระยะกลางและระยะยาว

พนธบตรรฐบาล คอ ตราสารหนระยะกลางและระยาวทออกโดยรฐบาลและมอายมากกวา 1 ป ขนไป ในการออกแบบสญญาฟวเจอรสของพนธบตรรฐบาล ตลาดกลางจะอนญาตใหผทมฐานะขายสามารถนำาพนธบตรรฐบาลทมลกษณะตางกนมาใชในการสงมอบได จดประสงคของขอกำาหนดดงกลาว คอ เพอทำาใหอปทานของสนทรพยอางองมฐานกวางพอทจะไมถกกดดนทางราคาจากตลาดฟวเจอรส เชน สญญาฟวเจอรสของพนธบตรรฐบาลของประเทศสหรฐอเมรกาทซอขายใน The Chicago Board of Trade (CBOT) เปนสญญาทกำาหนดใหสนทรพยทตองสงมอบ คอ พนธบตรรฐบาลสหรฐอเมรกาทมอายไมตำากวา 15 ป ณ วนสงมอบและมคปองเทาไรกได จะเหนวาขอกำาหนดของสญญาดงกลาว ทำาใหผมฐานะขายมความยดหยนในการเลอกพนธบตรเพอใชในการสงมอบ ดงนนเพอลดความสบสนในการเลอกพนธบตรมาใชในการสงมอบและการตงราคาฟวเจอรส ตลาดกลางจะกำาหนดพนธบตรมาตรฐานสำาหรบการสงมอบ เชน อาจจะกำาหนดพนธบตรมาตรฐานมอาย 15 ป มคปอง 6% ดงนน ณ วนสงมอบ หากผขายสงมอบพนธบตรทมคณสมบตตางจากพนธบตรมาตรฐานทกำาหนด ผขายจะตองจายเงนชดเชยแกผซอ เชน ถาพนธบตรทผขายนำามาสงมอบมอตราเงนคปอง สงกวา (ตำากวา) คปองของพนธบตรมาตรฐาน ราคาสำาหรบการสงมอบทผขายจะไดรบชำาระจากผซอจะถกปรบใหสงขน.(ตำาลง).การปรบราคาสงมอบนจะกระทำาผาน Conversion.Factor.โดย Conversion.Factor.มราคาพาร 1 ดอลลารสหรฐฯ สำาหรบพนธบตรทมลกษณะเหมอนพนธบตรมาตรฐาน ถามลคาพนธบตรทนำามาสงมอบสงกวา (ตำากวา) พนธบตรมาตรฐาน Conversion.Factor จะมคามากกวา (นอยกวา) 1 ราคาทผม

117

ฐานะซอตองชำาระทวนสงมอบ คอ ราคาฟวเจอรส x Conversion.Factor

Conversion.Factor.ถกออกแบบมาเพอใหผซอขายไมรสกแตกตาง หากจะตองนำาพนธบตรทมลกษณะตางกนมาใชสงมอบ แตอยางไรกตามความสมพนธระหวางราคาของพนธบตรทมลกษณะตางกนไมสามารถอธบายไดดวยตวเลขเพยงตวเดยว ดงนนในการสงมอบผมฐานะขายจะเปรยบเทยบระหวางเงนทจะไดรบจากการสงมอบตามสญญาและราคาตลาดของพนธบตรทจะนำามาสงมอบ แลวเลอกสงมอบพนธบตรททำาใหเงนทจะไดรบจากการสงมอบตามสญญา มคามากกวาราคาของพนธบตรมากทสด เราเรยกพนธบตรทถกเลอกมาสงมอบวา Cheapest-to-Deliver

3. สญญาฟวเจอรสของดชนหนสามญ สญญาฟวเจอรสของดชนหนสามญ.

(Stock.Index.Futures.Contract).คอ.สญญาฟวเจอรสทมดชนหนสามญเปนสนทรพยอางองในการสรางสญญา ตลาดฟวเจอรสจะเลอกใชดชนหนทเปนทนาสนใจและถกตดตามโดยนกลงทนจำานวนมาก โดยเฉพาะอยางยงดชนหนทนกลงทนสถาบนใชเปนมาตรฐาน (Benchmark) ในการลงทนมาเปนสนทรพยอางอง ทงนเพอเปนการดงดดใหนกลงทนเขามาซอขายและทำาใหสญญามสภาพคลอง เชน สญญาฟวเจอรสดชน S&P.500.ทซอขายใน Chicago.Mercantile.Exchange.และสญญาฟวเจอรสดชน.Dow.Jones.Industrial.Averages (DJIA).ทซอขายกนใน Chicago Board of Trade เปนตน การเสนอราคาฟวเจอรสของดชนหนจะใชขนาดของดชนหนทเปนสนทรพยอางองเปนเกณฑ เชน ถาในวนท 2 มกราคม ดชน S&P.500 มคา 1,150.จด ในวนนนสญญาฟวเจอรส เดอนมนาคม ของดชน S&P.500 อาจจะถกซอขายกนทราคา 1,155.จด

118

ในขอกำาหนดของสญญาฟวเจอรสดชนหน ตลาดฟวเจอรสจะตองกำาหนดตวคณ (Multiplier) ขนมาเพอใชแปลงตวเลขดชนใหเปนจำานวนเงน เชน ตวคณของสญญาฟวเจอรสของดชน S&P.500.มคาเทากบ 250 ดอลลารสหรฐฯ ดงนนสญญาทตกลงซอขายกนทราคาฟวเจอรสเทากบ.1,357.จด จะมมลคาหรอราคาทแทจรงของสญญา.1,357 x 250 = 339,250 ดอลลารสหรฐฯหากราคาฟวเจอรสของดชนมคาลดลง ผมฐานะขายจะไดกำาไรและผมฐานะซอจะขาดทน

4. สญญาฟวเจอรสของเงนตราตางประเทศ สญญาฟวเจอรสของเงนตราตางประเทศ

(Foreign.Currency.Futures Contract) คอ ฟวเจอรสทมเงนตราตางประเทศเปนสนทรพยอางอง ปรมาณการซอขายสญญา ฟวเจอรสของเงนตราตางประเทศมขนาดนอยกวาสญญาฟอรเวรดมาก และฟวเจอรสของเงนตราตางประเทศมการซอขายกนในเงนสกลหลกของโลกเทานน เชน ดอลลารสหรฐฯ ยโร เยนญปน ปอนดสเตอรลงองกฤษ เปนตน สญญาฟวเจอรสของเงนตราตางประเทศจะมการกำาหนดขนาดเปนจำานวนเงนสกลตางประเทศ เชน ตลาดในประเทศสหรฐอเมรกา ฟวเจอรสของเงนยโร อาจถกกำาหนดขนาดเทากบ 125,000.ยโรตอสญญา และมการเสนอราคาเปนดอลลารสหรฐฯ/ยโร.หรอ.US$/€ ดงนนทราคาของฟวเจอร.1.39.ดอลลารสหรฐฯ.ตอยโร.สญญานจะมมลคาเทากบ 125,000.x.1.39.=.173,750.ดอลลารสหรฐฯ การซอขายสญญานจำานวน 1 สญญา จะทำาใหในวนสงมอบผมฐานะขายมพนธะตองสงมอบเงนตราตางประเทศจำานวน 125,000.ยโร และผมฐานะซอมพนธะตองชำาระเงนจำานวน 173,750 ดอลลารสหรฐฯ (ในทน ดอลลารสหรฐฯ คอ เงนสกลทองถนและยโร คอ เงนตราตางประเทศ) หากอตราแลกเปลยนสญญา ฟวเจอรสของยโร/ดอลลาร

119

สหรฐฯ (€/US$) มคาสงขนผมฐานะขายจะขาดทนและผมฐานะซอจะไดกำาไร

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา สญญาฟวเจอรสทางการเงน แบงออกเปน 4 ประเภท คอ (1) สญญาฟวเจอรสของอตราดอกเบยระยะสน ไดแก สญญาฟวเจอรสของตวเงนคลง และสญญาฟวเจอรสของยโรดอลลาร (2) สญญาฟวเจอรสของอตราดอกเบยระยะกลางและระยะยาว (3) สญญาฟวเจอรสของดชนหนสามญ และ (4) สญญาฟวเจอรสของเงนตราตางประเทศ นอกจากน จะเหนไดวาสญญาฟวเจอรสแตละประเภทจะมลกษณะทแตกตางกนออกไปตามลกษณะของสนทรพยอางอง รวมทงมสภาพคลองทแตกตางกน ดงนนในการซอขายผลงทนตองพจารณาในเรองของสภาพคลองดวย เนองจากสญญาฟวเจอรสบางประเภทยงมผลงทนนอยอาจสงผลใหสภาพคลองในการทจะซอหรอขายมนอยตามไปดวย

วธการทำา Mark to Market ของสญญาฟวเจอรส

การทำา Mark to Market ถอเปนอกประเดนหนงททำาใหสญญาฟวเจอรสมความแตกตางจากสญญาฟอรเวรด ซงเปนวธการทตลาดคดกำาไรหรอขาดทนทกสนวนทำาการใหแกผลงทน ซงสามารถยกตวอยางเพออธบายได ดงน (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 41-45 และ อาณต ลมคเดช. 2556 : 43-45)

ตวอยางท 4.3 การทำา Mark to Market ของสญญาฟวเจอรส (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอ

120

พฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 41-44)

ในวนท 4 กรกฎาคม 2559 นกลงทนรายหนงไดซอฟวเจอรสของดชน SET50 ในระหวางวน กำาหนดสงมอบเดอนสงหาคม 2559 จำานวน 1 สญญา ทราคาฟวเจอรส 840 จด โดยตลาดฟวเจอรสกำาหนดใหวาง.Initial.Margin.50,000.บาท และม Maintenance.Margin.ท.35,750.บาท.สญญา ฟวเจอรสมขนาด.1,000.บาทตอ 1 จดดชน ตอมานกลงทนผนไดปดสญญาฟวเจอรสโดยทำาการขายสญญาฟวเจอรสกลบในวนท 15 กรกฎาคม 2559 ทระดบดชน 828.8 จด

ดงนนกระแสเงนทจะเกดขนกบนกลงทนผน ซงอยในฐานะผซอ SET50 ลวงหนาในแตละวน จะมลกษณะดง ตาราง 4.3

ตาราง 4.3 กระแสเงนทเกดจากการทำา Mark to Market

วนท ยอดเงนเรมตนในบญช

ราคาปดของ ฟวเจอรส

การเปลยนแ

ปลง

กำาไร/ขาดทนรายวน

ยอดคงเหลอในบญช

จำานวนเงนท

วางเพม

4 50,000

842 2 2,000 52,000

-

5 52,000

843.5 1.5 1,500 53,500

-

6 53,500

845.6 2.1 2,100 55,600

-

7 55,600

840.5 -5.1 -5,100 50,500

-

8 50,500

835.5 -5 -5,000 45,500

-

11 45,500

830.4 -5.1 -5,100 40,400

-

12 40,40 824.3 -6.1 -6,100 34,30 15,700

121

0 013 50,00

0820.7 -3.6 -3,600 46,40

0-

14 46,400

826.4 5.7 5,700 52,100

-

15 52,100

828.8 2.4 2,400 54,500

-

ทมา : (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพย แหงประเทศไทย (2554 : 44)

จากตาราง 4.3 มขอสงเกตจากการทำา Mark.to.Market ดงน (ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. 2554 : 44-45)

1. การซอขายสญญาฟวเจอรสนน ไมตองรอสงมอบสนคา ณ วนหมดอาย แตผทำาสญญาซอขายสามารถปดสญญาของตนเองได โดยทำาธรกรรมตรงกนขามกบทเคยทำาไวในสญญาเดม เชน ตวอยางขางตนผซอทำาการปดสญญาซอในวนท 15 กรกฎาคม 2559 ดวยการขายสญญาเดมกลบทระดบ 828.8

2. ตลาดฟวเจอรสมการกำาหนดใหราคาชำาระเปนราคาสนวนประจำาวนเพอใชเปนเกณฑในการทำา Mark.to.Market.ณ สนวน ราคานไมเหมอนกบราคาปด ซงเปนราคาซอสดทายกอนจะปดตลาดเชนเดยวกบในตลาดหน แตเปนราคาทตลาดกำาหนดขนจากกฎเกณฑบางประการทตลาดมนใจวานกลงทนรายใหญไมสามารถสรางราคาใหสงหรอตำากวาความจรงได เชน กำาหนดเปนราคาเฉลยของการซอขายทเกดขนในชวง 5 นาทสดทายกอนปดตลาด

3. การซอขายสญญาฟวเจอรสคลายกบการเสยงดวงประเภททายสงหรอตำา กลาวคอ หาก นกลงทนเกงวาราคา Settlement.จะ

122

สงกวาราคาตลาดททำาการซอขายอย กสามารถเกงกำาไรดวยการซอฟวเจอรสหากคาดวาราคาจะตำากวากจะทำาการขายฟวเจอรส.โดยลงทนเพยงวาง Initial.Margin จำานวนหนง เชน ตวอยางขางตน นกลงทนสามารถทำาธรกรรมมลคา 840.x.1,000 = 840,000.บาท โดยวางเงนเพยง 47,500.บาท เมอสนวนหากราคาเพมขน นกลงทนจะไดรบผลตอบแทนทนทเทากบสวนตางของราคาคณดวยขนาดของสญญา.ซงแนวโนมของการใชฟวเจอรสเพอเกงกำาไรจงมความเปนไปไดสง

4. เมอรวมมลคากำาไร/ขาดทนจากการลงทนของนกลงทนรายน สามารถคำานวณได 2 วธ ดงน

วธท 1 จะได = (ราคาสดทาย - ราคาแรก) x ขนาดของสญญา

= (828.8 - 840) x 1,000 =(11,200) บาทวธท 2 จะได = เงนทตลาดคนใหเมอปดสญญา - (ผล

รวมของเงนทใสใหตลาด) = 54,500 - (50,000 + 15,700) =

(11,200) บาท

จะเหนวาการคำานวณทง 2 วธ ตางใหคำาตอบทเหมอนกน คอ นกลงทนผนขาดทนเปนเงนจำานวน 11,200 บาท อยางไรกตามจะสงเกตวา วธท 1 เปนการคดกำาไรขาดทนแบบฟอรเวรด.นนคอ ใชขอมลเพยงราคาแรกและราคาสดทายเทานน ในขณะทวธท 2 เปนการใชขอมลของราคา Settlement.ทกวนประกอบกบการกำาหนด.Initial.Margin.และ.Maintenance.Margin.ของตลาด ฟวเจอรส

5. ผลลพธในขอ 4 สามารถตความได 2 ประเดน คอ

123

5.1 ผซอขายสนทรพยลวงหนาในตลาดฟวเจอรสสามารถใชสญญาฟวเจอรสเพอลอกราคาซอขายทตองการไดเชนเดยวกนกบฟอรเวรดแมจะมกลไก Mark to Market กตาม

5.2 หากกำาไร/ขาดทน เทากนแสดงวาราคาฟวเจอรสเทากบราคาฟอรเวรดหรอไม คำาตอบคอ "ไม" เพราะการคำานวณกำาไร/ขาดทน วธท 2 นน เปนการนำากระแสเงนจากกลไก Mark to Market ทเกดคนละชวงเวลามารวมกน ซงผดหลกการคดมลคาของเงนตามเวลา อนเปนพนฐานของทฤษฎการเงน ความแตกตางระหวางสญญาฟวเจอรสและฟอรเวรดจงเกดจากกระแสเงนน

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา กลไกการทำา.Mark.to.Market.เปนกลไกอกอยางหนงทมความสำาคญททำาใหสญญาฟวเจอรสมความแตกตางไปจากสญญาฟอรเวรด โดยกลไก Mark to Market จะเปนการคดกำาไร/ขาดทนใหแกผลงทนทกสนวนทำาการ ตลอดทงเปนกลไกการปองกนไมใหผลงทนขาดทนจนลมละลาย เนองจากหากผลงทนไมนำาเงนมาเพม (Maintenance.Margin) ตลาดจะทำาการปดสญญาของผลงทนตามเงอนไขททางตลาดไดกำาหนดไว นอกจากนแลวการทำา Mark.to Market ในกรณทผลงทนมเงนคงเหลอในบญชตำากวา.Maintenance.Margin ผลงทนตองนำาเงนมาเตมใหเตมเทากบจำานวนเงน.Initial.Margin.เนองจากผลงทนตองมการลงทนตอไปในอนาคต ซงมความไมแนนอนวาจะไดกำาไร/ขาดทน ดงนนตลาดจะปองกนความเสยงโดยการใหผลงทนตองวางเงนใหเตมเทากบจำานวนเงน Initial Margin ททำาไวในครงแรก

วธการ Arbitrage ของสญญาฟวเจอรส

124

การทำา.Arbitrage.เปนอกวธหนงทผลงทนในตลาดฟวเจอรสใชในการเกงกำาไรในการลงทน ซงถอวาเปนการทำากำาไรทไมมความเสยง และไมใชเงนลงทนของตนเอง ซงในกระบวนการทำา Arbitrage จะมการขาย (Short) ทรพยสนทมราคาสงโดยทผขายไมจำาเปนตองถอครองทรพยสนอย ซงผขายจะไดเงนมาและนำาไปซอสนทรพยทมราคาตำากวาโดยเปรยบเทยบ ดงนนจะเหนวาเปนกระบวนการทไมตองใชเงนทนของตนเอง

หากนกลงทนมองเหนโอกาสในการทำา Arbitrage จะทำาการลงทนในหลกทรพยนนในจำานวนมหาศาล ดวยเหตนในตลาดจงมการปองกนการทำา Arbitrage ของผลงทน และทำาใหราคาของสนทรพยชนดนนกลบมาอยทจดดลยภาพ ดวยเหตน นกทฤษฎทางการเงนจงมการสรางแบบจำาลองเพอกำาหนดราคาเพอไมใหเกดโอกาสในการทำา Arbitrage ระหวางสนทรพยหรอระหวางตลาด โดยมนกวชากรกลาวถงแบบจำาลอง Cost.of.Carry.ซงสามารถอธบายได ดงน (อาณต ลมคเดช..2556.: 61-62 และ บรษท ตลาดสญญาซอขายลวงหนา (ประเทศไทย) จำากด (มหาชน). 2559 : 1)

แบบจำาลอง Cost.of.Carry.เปนแบบประเมนมลคาทเหมาะสมของฟวเจอรส เพอปองกนการทำา Arbitrage ของผลงทน เชน หากราคาทองคำาในตลาดซอขายทนทในปจจบนมการเสนอซอขายทองคำาทราคาบาทละ 23,000.บาท อตราดอกเบย 3%.ตอป ใหนกลงทนคนหนงทตองการใชทองคำาจำานวน 1 บาท ในอก 1 ปขางหนา วธการไดมาซงทองคำา 1 บาท ในอก 1 ป ขางหนา ม 2 วธ

วธท 10 ยมเงน 23,000 บาท ซอทองคำาในทนทวนนและถอไวอก 1 ป กจะไดทองคำา 1 บาท ในอก 1 ปขางหนา โดยมตนทนการถอครอง (Cost of Carry) คอ ดอกเบยซงเทากบ 23,000 x

125

0.03 = 690 บาท เมอรวมกบเงนตน ตนทนของทองคำา 1 บาท ในอก 1 ปขางหนา คอ 23,690 บาท

วธท 2 ทำาสญญาฟวเจอรสทองคำาลวงหนา 1 บาท โดยมกำาหนดสงมอบอก 1 ป ในราคาบาทละ Ft,T เ หรยญ เมอครบ 1 ป เราจะนำาเงน Ft,T เหรยญ ไปแลกซอทองคำา ตนทนทจะเกดขนอก 1 ป ขางหนา คอ Ft,T เหรยญ

โดยทง 2 วธ จะใหคำาตอบทเหมอนกน คอ ไดทองคำา 1 บาท ในอก 1 ปขางหนา ดงนนตนทนทจะเกดขนจากทง 2 วธตองเทากน เพอไมใหเกดโอกาสในการทำา.Arbitrage นนคอ Ft,T จะตองเทากบ 23,690 บาท โดยสามารถเขยนเปนสมการกำาหนดราคาฟวเจอรสได ดงน

Ft,T = St + CCt,T

โดยท Ft,T = ราคาซอขายลวงหนา ณ เวลา t เพอสงมอบสนคาเวลา T

St = ราคาในปจจบนของสนคา ณ เวลา tCCt,T = ตนทนการถอครองสนคา ตงแตเวลา t

ไปจนถงเวลา Tในกรณทถอครองสนคาอยนน สนคาบางชนดอาจใหผล

ตอบแทนในการถอครอง เชน หนทจายเงนปนผล เปนตน เราสามารถกำาหนดราคาฟวเจอรสในกรณดงกลาวไดตามสมการ ดงน

Ft,T = St + (CCt,T - CRt,T)

โดยท CRt,T = ผลตอบแทนทเกดขนระหวางถอครอง St ไปจนถงเวลา T

126

ในความเปนจรงแลวการเสนอซอขายหลกทรพยจะมการเสนอราคาทง 2 ฝง คอ ฝงเสนอซอ (Bid) และฝงทเสนอขาย (Ask) โดยทวไปราคาเสนอขายจะสงกวาราคาเสนอซอ แตทงผซอและผขายจะตองมฝายใดฝายหนงยอมลดราคามาเพอใหความตองการทง 2 ฝายตรงกนจงจะเกดการซอขาย ราคาทตกลงซอขาย เรยกวา Executed price ดงนนมลคาของสญญาฟวเจอรส สามารถแสดงไดเปนขอบเขตราคา ดงน

St (Ask) ≥ St ≥ St (Bid)

จากความสมพนธขางตน สามารถสรางสมการตามแบบจำาลอง Cost of Carry ได ดงน

St (Ask) + (CC - CR) ≥ Ft ≥ St (Bid) + (CC - CR)

โดยทการทำากำาไรแบบ Arbitrage จะเกดขนไดถาราคาฟวเจอรสอยนอกชวงราคาน

จากทกลาวมาแลวขางตนวา การทำากำาไรแบบ Arbitrage เปนการทำากำาไรทไมใชเงนทนของตนเองและไมมความเสยง จงไดทำาการสรางกลยทธการการทำากำาไรแบบ Arbitrage ซงสามารถอธบายได ดงน (สถาบนพฒนาความรตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย..2549 : 45-46 และ อาณต ลมคเดช. 2556 : 62-65)

1. กลยทธ Cash and Carry และ Reverse Cash and Carry

จากตวอยางการซอขายลวงหนาของทองคำาทกลาวมาขางตน พบวาราคาในตลาดซอขายลวงหนาแตกตางไปจาก 23,690

127

บาท เชน มราคาซอขายอยท 25,000 บาท ซงแสดงวาราคาในตลาดซอขายลวงหนาสงกวาทควรจะเปนเมอเปรยบเทยบกบราคาทองคำาในตลาดซอขายทนท นกลงทนทพบโอกาสจะสามารถทำากำาไรแบบ Arbitrage ได ดงน

ปจจบน ทำาสญญาขายทองคำาลวงหนาทราคา 25,000.บาท (สมมตยงไมมกลไก Mark to Market นกลงทนยงไมตองวางเงน Initial Margin) ยมเงน 23,000.บาท ดวยอตราดอกเบย 3% ตอป เพอซอทองคำาทราคา 23,000 บาท

1 ป ถดมา ครบอายสญญาฟวเจอรสทขายลวงหนา ใหสงมอบทองคำาในตลาด ซอขายลวงหนาและรบชำาระเงน 25,000.บาท จากนนนำาเงนไปจายคนเงนกพรอมดอกเบยคดเปนเงน 23,690 บาท คงเหลอเงนหลงชำาระเงนกแลว 1,310 บาท

จะเหนไดวาการทำากำาไรตามทอธบายขางตน ไมใชเงนของตนเองและไมมความเสยง โดยเรยกกลยทธนวา Cash.and.Carry.นกลงทนสามารถทำา Arbitrage หากราคาฟวเจอรสทตำากวา 23,690 บาท ไดเชนกน เชน ราคาฟวเจอรสอยท 22,500 บาท กลยทธการทำากำาไรจะเปลยนเปนการ Short ทองคำาในตลาดซอขายทนท (โดยยมทองคำาจากผอนมาขาย และสญญาจะสงมอบทองคำาคนในอก 1 ป ขางหนา) นำาเงนทไดจากการ Short ไปปลอยกทอตราดอกเบย 3% ตอป พรอมกบซอสญญา ฟวเจอรสเพอลอกราคาไวท 22,500 บาท (สมมตวายงไมม Mark to Market) เมอครบกำาหนดใหนำาเงนจากการปลอยกไปซอทองคำาตามสญญาฟวเจอรส คนทองคำาใหกบผทยมมา Short จะยงคงเหลอกำาไร 1,190 บาท กลยทธนเรยกวา Reverse Cash and Carry

ในบางกรณแมจะเหนโอกาสในการทำา Reverse Cash and Carry แตนกลงทนอาจไมสามารถยมหลกทรพยมา Short.ในตลาดซอขายทนทได ไมวาจะดวยเหตผลใดกตาม การทำา

128

Arbitrage จะเกดไดเพยงขางเดยว คอ Cash and Carry หรอเรยกวา Quasi- Arbitrage ซงนอกจากการทำา Arbitrage.ระหวางตลาดซอขายทนทและตลาดฟวเจอรสแลว การทำา Arbitrage ยงสามารถทำาไดระหวางสญญาฟวเจอรสดวยกนและจะมความสะดวกมากกวา เนองจากไมตองเกบรกษาทรพยสนหรอมปญหาเกยวกบการ Short

2. กลยทธ Calendar Spread เปนกลยทธทมการพจารณาสญญาฟวเจอรสทมสนทรพย

อางองตวเดยวกน แตวนหมดอายของสญญาฟวเจอรสตางกน โดยกำาหนดให T1 > T2

จากแบบจำาลอง Cost of Carry เราจะกำาหนดสญญาฟวเจอรสได ดงน

Ft,T1= St + (CCt, T1 - CRt, T1) และ Ft, T2 = St + (CCt, T2 - CRt, T2)สวนตางของ 2 สญญาน คอ

Ft, T1 - Ft, T2 = (CCt, T1 - CRt, T1) - (CCt, T2 - CRt, T2)

หากความสมพนธนไมเกดขน สามารถทำา Arbitrage ไดโดยขายสญญาหนงและซออกสญญาหนง เชน หาก Ft, T1 - Ft, T2

มากกวา คาทคำานวณไดจากทางดานขวา แสดงวาราคาของสญญา Ft, T1 สงกวาระดบทควรจะเปนเมอเทยบกบ Ft, T2 โดยสามารถขายสญญาทหมดอาย T1.และซอสญญาทหมดอาย T2 ในทางตรงกนขามหาก Ft, T1 - Ft, T2 นอยกวา คาทคำานวณไดจากทางดานขวา แสดงวาราคาของสญญา Ft, T1 ตำากวาระดบทควรจะเปนเมอเทยบกบ

129

Ft, T2 โดยสามารถซอสญญาทหมดอาย T1 และขายสญญาทหมดอาย T2 แทน

3. Implied Repo Rate Repo.Rate.เปนอตราผลตอบแทนทคสญญาคดใหกน

เมอมการขายสนทรพยทปราศจากความเสยงระหวางกน เชน พนธบตรรฐบาล ในราคาทตำากวามลคาทแทจรงและสญญาจะทำาการซอคนในอนาคตดวยราคาทกำาหนดไวลวงหนาทสะทอนอตราดอกเบยในตลาด เชน การกยมเงนระหวางธนาคารขามคนในตลาดซอคนพนธบตร (Repurchase.Market) หากผกไมซอพนธบตรคนในชวงเวลาทกำาหนด ผใหกสามารถนำาพนธบตรออกขายเพอชำาระแทนเงนกยมได จงมกนยมใช Repo Rate เพอวดอตราผลตอบแทนจากการลงทนทปราศจากความเสยง

กาสรางกลยทธ Cash.and.Carry โดยการซอสนทรพยในตลาดซอขายทนท พรอม ลอกราคาขายในอนาคตดวยการขายสญญาฟวเจอรสเปรยบเสมอนการลงทนทปราศจากความเสยง ดงนนเราสามารถใชราคาฟวเจอรสและราคาสนทรพยอางองในตลาดซอขายทนทมาคำานวณอตราผลตอบแทนจากกลยทธ Cash.and.Carry ได ซงเรยกวา Implied.Repo.Rate ดงน

Implied Repo Rate = (Ft,T1- St ) / St

นกลงทนสามารถคำานวณหา Implied Repo Rate แทนการคำานวณหาราคาฟวเจอรสตามแบบจำาลอง Cost of Carry เพอหาโอกาสในการทำา Arbitrage โดยเปรยบเทยบผลตอบแทนทไดกบ Repo Rate หาก Implied Repo Rate สงกวา Repo Rate แสดงวาเกดโอกาสในการทำากำาไรดวย Cash.and.Carry ในทางตรงกนขามหากตำากวาแสดงวาสามารถทำากำาไรดวย

130

Reverse.Cash and.Carry ได การตความในลกษณะ Implied Repo Rate ยงสะทอนในเหนวา การใชกลยทธ Cash and Carry นนควรยมเงนจากตลาดซอคนพนธบตร ซงมอตราดกเบยเทากบ Repo Rate มาใชในการลงทนซอสนทรพยอางอง

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา การทำา.Arbitrage.เปนการเกงกำาไรในการลงทน ซงถอวาเปนการทำากำาไรทไมมความเสยง และไมใชเงนลงทนของตนเอง กลยทธในการทำา Arbitrage สามารถแบงออกไดเปน 3 วธ ไดแก (1) กลยทธ Cash.and.Carry.และ.Reverse.Cash and.Carry (2) Calendar.Spread และ (3) Implied.Repo.Rate นอกจากน การใชกลยทธตางๆ นนจะมเงอนไขทอยภายใตการไมทำา Mark.to.Market แตในความเปนจรงแลว ตลาดฟวเจอรสตองมการทำา Mark.to.Market.ทกสนวนทำาการ ดงนนการดำาเนนงานภายใตกลยทธตางๆ กยงคงถอวามความเสยงผลงทนควรใชความระมดระวงในการตดสนใจกอนลงทน

การสรางสญญาฟวเจอรสทใชในการลงทนในประเทศไทย

ประเทศไทยไดมการกอตงตลาดซอขายสญญาฟวเจอรสขนเปนครงแรก ภายใตซอของบรษท ตลาดอนพนธ (ประเทศไทย) จำากด (มหาชน) หรอ.Thailand.Futures.Exchange.(TFEX).ขนในวนท 17.พฤษภาคม 2547 และเปดซอขายสญญาฟวเจอรสสญญาแรก เมอวนท 28.เมษายน พ.ศ..2549 โดยเปดดำาเนนการซอขาย SET50 Index Futures และไดรบการตอบรบทดจากนกลงทน จงมการเปดสญญาซอขายฟวเจอรสออกมาอยาง

131

ตอเนอง เพอรองรบความตองการในการลงทนของผลงทน โดยหลกในการสรางสญญาฟวเจอรสนน สามารถอธบายได ดงน (อาณต.ลมคเดช..2556 : 46-49)

1. หลกการเลอกสนคาเพอพฒนาเปนสญญาฟวเจอรส ตลาดฟวเจอรสเปนตลาดทถอวามความเสยงสงในการ

ลงทน ดวยเหตนกอนสรางสญญาใดๆ ขนมา จะตองทำาการสำารวจความเปนไปไดของสญญาฟวเจอรสนนกอน โดยจะพจารณาในประเดนตอไปน

1.1 สนคานนตองมตลาดปจจบนขนาดใหญ มการแขงขนสง ไมมผใดผกขาดตลาด เพอใหเกดราคาอางองในตลาดซอขายทนท

1.2 ราคาสนคานนมความผนผวนสง โดยหากราคาของสนทรพยอางองของสญญา ฟวเจอรสมความผนผวนสงจะทำาใหมผซอขายจำานวนมากและเปนการสรางสภาพคลองใหแกตลาด เนองจากผลงทนตองการปองกนความเสยง

1.3 มขาวสารเกยวกบตลาดปจจบนของสนคานนเผยแพรอยางกวางขวาง ผลงทนสามารถเขาถงแหลงขอมลไดโดยใชตนทนทตำา

1.4 มาตรการการแทรกแซงตลาดของสนทรพยอางองของรฐบาลตองมความชดเจน และไมมผลกระทบตอราคาของสนทรพยอางอง

1.5 สนทรพยนนตองสามารถสงมอบไดจรงในจำานวนทมากในปจจบน กลาวคอ สนคาตองมจำานวนมากเพอปองการการบดเบอนราคา

นอกจากนแลวสนทรพยอางองนนตองเปนสนทรพยทอยในความสนใจของผลงทนสวนใหญ เพราะจะทำาใหมผลงทนใหความสนใจในการเขามาปองกนความเสยงในความผนผวนของราคา

132

2. ลกษณะการออกแบสญญาทด ตลาดฟวเจอรสจะตองมการกำาหนดสญญาทเปนมาตรฐาน

เพอใหเกดสภาพคลองในการซอขาย โดยควรคำานงถงปจจยตางๆ ดงน

2.1 การสงมอบ ควรคำานงถงเวลา สถานท ทางเลอกอนในการทดแทน หากสงมอบสนทรพยทมคณภาพตามทสญญากำาหนดไมได

2.2 กฎในการซอขาย ควรคำานงถงชวงระยะเวลาในการซอขาย วธการซอขาย สทธพเศษของ Trader แตละราย เชน การกำาหนดเงนวางมารจนในแตละรายตามความเสยง

2.3 ขอบเขตราคาประจำาวน เพอไมใหเกดความผนผวนมากเกนไป ราคาในแตละวนควรสะทอนถงราคาของสนทรพยอางองดวยเชนกน

2.4 ขอบเขตการถอครอง เพอไมใหเกดการสรางราคาได ซงปจจบนตลาดสญญาซอขายลวงหนากำาหนดใหสถานะการถอครองสญญาฟวเจอรสและออปชนทครบกำาหนดสงมอบในแตละเดอนตองไมเกน 20,000 สญญา อยางไรกตามตลาดสญญาซอขายลวงหนาอาจพจารณาอนญาตใหมการถอครองสญญาเกนกวาทกำาหนดไวได ในกรณ ดงน

2.4.1 กรณการบรหารความเสยง 2.4.2 กรณบญชแบบไมเปดเผยชอ หมายถง

กรณทเจาของบญชซอขายเปนผดำาเนนการสงซอขายเพอบคคลอนหรอหลายทอดผานบญชไมเปดเผยชอ

2.4.3 กรณอนๆ ตามทตลาดสญญาซอขายลวงหนากำาหนด

133

2.5 การกำาหนดมารจน ควรพจารณาวาไมควรสงเกนไป จนทำาใหไมมผลงทนซอขาย และไมตำาเกนไป จนกลายเปนตลาดเกงกำาไรเพยงอยางเดยว

นอกจากนแลวลกษณะของสญญาทดนนไมควรซบซอนจนทำาใหผลงทนเขาใจยาก เพราะอาจทำาใหสญญานนไมเปนทสนใจของผลงทน

3. ปจจยทชวยใหตลาดฟวเจอรสประสบความสำาเรจ การทตลาดฟวเจอรสจะประสบความสำาเรจไดนนจะตอง

อาศยปจจยตางๆ ดงตอไปน 3.1 สถานทตงของตลาดฟวเจอรส ตองพจารณาถง

ลกษณะบรบทของสงแวดลอมวามพนฐานเปนอยางไรบาง เชน ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม กควรตงสญญาซอขายลวงหนาสนคาเกษตร เปนตน

3.2 มตลาดซอขายทนท ทำาใหสามารถทำาการซอขายเพอปองกนความเสยง หรอแมแตการเกงกำาไรของ Arbitrageur

3.3.เปนผรเรมสญญากอนคนอน เพราะจะทำาใหตลาดมสภาพคลองสง และเปนทจดจำาของผลงทน

3.4 เลอกจงหวะและเวลาในการเสนอขายสญญาททนเหตการณ โดยพจารณาจากสภาพแวดลอม เศรษฐกจ สงคมและการเมอง เปนตน

นอกจากนแลวการสงเสรมการขายหรอการแนะนำา.การใหความรเกยวกบสญญา ฟวเจอรสใหกบผลงทนหรอผทมความสนใจ ไดรบทราบขอมลขาวสารกนาจะเปนอกวธหนงทจะสรางแรงดงดดใหผลงทนมาลงทนเพมมากขน

จากทกลาวมาขางตนสามารถสรปไดวา การทสญญาฟวเจอรสทสรางขนมานนจะประสบความสำาเรจ.คอ.มผสนใจลงทนนน

134

ตองอาศยหลกเกณฑในการสรางสญญาฟวเจอรส.3 ประการ ไดแก (1) หลกการเลอกสนคาเพอพฒนาเปนสญญาฟวเจอรส (2) ลกษณะการออกแบสญญาทด และ.(3) ปจจยทชวยใหตลาดฟวเจอรสประสบความสำาเรจ.นอกจากนจะเหนไดวา.จากหลกการทง 3 ประการท ไมไดหมายความวาสญญาฟวเจอรสทถกสรางขนนนจะประสบความสำาเรจเสมอไป เชนเดยวกบการลงทนทมความเสยงถงแมผลงทนจะพยายามกำาจดความเสยงใหหมดไป แตแทจรงแลวความเสยงกยงคงมอยแตเปนเพยงแคการเปลยนแปลงรปรางของความเสยงไปเปนลกษณะอนเทานน

บทสรป

สญญาฟอรเวรด คอ สญญาทไมเปนทางการ โดยผซอและผขายจะตกลงวาจะซอหรอจะขายสนทรพยอางองกนเอง โดยมการกำาหนดราคา และเวลาในการสงมอบสนทรพยอางองกนในวนททำาสญญา แตจะสงมอบสนทรพยอางองลวงหนาแบบมการสงมอบและชำาระราคากนในอนาคตตามราคาและชวงระยะเวลาทกำาหนดไวในวนททำาสญญา สญญาฟอรเวรด เปนสญญาทถกสรางขนตามเงอนไขความตองการของผซอและผขาย ดงนนขอด คอ สามารถตอรองกนได สวนขอเสย คอ คสญญาอาจผดนดไมปฏบตตามสญญา

สญญาฟวเจอรส คอ ขอตกลงทเปนทางการระหวางคสญญา 2 ฝาย ทตกลงจะซอจะขายสนทรพยอางองระหวางกน โดยมการกำาหนดเงอนไขในการชำาระเงน คณลกษณะ และการสงมอบสนทรพยอางองไวในวนททำาสญญา แตจะมการชำาระเงนและสงมอบสนคากนในอนาคต ขอดของสญญาฟวเจอรส คอ สรางขนโดยมเงอนไขกฎเกณฑในการซอขายอยางชดเจน มสำานกหกบญชควบคมดแลการ

135

ชำาระเงนของคสญญา สวนขอเสย คอ มกฎ ระเบยบ ในการซอขายอยางชดเจนอาจทำาใหเกดความยดหยนไดนอย

แบบทดสอบทายบท

1. จงอธบายถงความหมายของสญญาฟอรเวรด พอสงเขป2. ลกษณะทสำาคญของสญญาฟอรเวรด แบงออกเปนกลกษณะ อะไรบาง จงอธบายพอสงเขป3. โครงสรางตลาดของสญญาฟอรเวรด มลกษณะเปนอยางไร และโดยสวนใหญแลว ผคาสญญา ฟอรเวรด คอใคร

136

4. ประเภทของสญญาซอขายลวงหนาฟอรเวรด มกประเภท อะไรบาง จงอธบายพอสงเขป5. จงอธบายถงความหมายของสญญาฟวเจอรส พอสงเขป6. ลกษณะทสำาคญของสญญาฟวเจอรส มกลกษณะ อะไรบาง จงอธบายพอสงเขป7. โครงสรางตลาดของสญญาฟวเจอรส มลกษณะเปนอยางไร 8. การซอขายสญญาฟวเจอรส สามารถทำาไดกวธ อะไรบาง จงอธบายพอสงเขป9. ประเภทของสญญาฟวเจอรสทางการเงน แบงออกไดกประเภท อะไรบาง จงอธบายพอสงเขป10. การทำา Mark to Market ทกสนวนทำาการของตลาดฟวเจอรส มขอดตอผลงทนอยางไร11. การทำา Arbitrage ของสญญาฟวเจอรส มกลยทธในการทำา Arbitrage แบงออกไดเปนกวธ อะไรบาง จงอธบายพอสงเขป12. การสรางสญญาฟวเจอรสทใชในการลงทนในประเทศไทย ใหประสบความสำาเรจควรพจารณา หลกเกณฑทสำาคญ อะไรบาง จงอธบายพอสงเขป

137

เอกสารอางอง

บรษท ตลาดสญญาซอขายลวงหนา (ประเทศไทย) จำากด (มหาชน). (2559). ลกษณะของสญญา.

สบคนขอมล 5 พฤษภาคม. 2559, จาก http://www.tfex.co.th/th/products/gold-spec.html

วรด จงอศญากล. (2558). เศรษฐศาสตรวาดวยการบรหารจดการความเสยงดานการเงน. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศนยสงเสรมการพฒนาความรตลาดทน สถาบนกองทนเพอพฒนาตลาดทน ตลาดหลกทรพย แหงประเทศไทย. (2554). การลงทนในตราสารอนพนธ. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย.

สถาบนพฒนาความรตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. (2549). การวเคราะหตราสาร อนพนธ. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย.สถาบนพฒนาความรตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศ. (2551). ความรเบองตนเกยวกบ ตราสารอนพนธ. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย.

138

อาณต ลมคเดช. (2556). หลกการลงทนและการปองกนความเสยงดวยตราสารอนพนธทาง การเงน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย.ฮล, จอหน. ซ. (2554). แนวคดพนฐานเกยวกบตราสารอนพนธ. แปลจาก Fundamentals of Futures and Options Markets. แปลโดย ธนาวฒน สรวฒนธนกล. กรงเทพมหานคร:

เพยรสน เอดดเคชน อนโดไชนา.Beneplanc, G. & Rochet, J.C. (2011). Risk Management in Turbulent Times.

New York: Oxford University.Corb, H. (2012). Interest Rate Swaps and Others Derivatives. New York: Columbia

Business School.International Business Publications. (2013). United States Commodity Futures Trading Handbook Strategic Information and Regulations. Washington DC.: Global Investment Center.Wallance, W. L. & Xia, Y. L. (2015). Delivering Customer Value Through Procurement and Strategic Sourcing A Professional Guide to Creating a Sustainable Supply Network. New Jersey: Pearson Education.