BIIBLÃ sɩd YETAME TƖ BÕE? - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_books/02/bh_MM.pdf · Y S ˜ A N...

226
BIIBL ˜ A sd YETAME T B ˜ OE? ˜

Transcript of BIIBLÃ sɩd YETAME TƖ BÕE? - JW.ORGdownload.jw.org/files/media_books/02/bh_MM.pdf · Y S ˜ A N...

BIIBL˜

As�d YETAME

T� B˜

OE?B

IIBL

˜AY

ETA

ME

bh

-MM

BIIBL˜A

s�d YETAMET� B

˜OE?

Fota sen yite: ˛ Seb-neng a 7: Courtesy American Bible Society ˛ Seb-neng 19:Tenga: NASA photo ˛ Seb-neng 24-5: WHO photo by Edouard Boubat ˛ Seb-neng 88-9:

Pusgri: Based on USAF photo; biiga: Based on WHO photo by W. Cutting

� 2005Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

What Does the Bible Really Teach?� 2005

Wachtturm Bibel- und Traktat-Gesellschaftder Zeugen Jehovas, e. V., Selters/Taunus

Biibla s�d yetame t� boe?Alle Rechte vorbehalten

B maan-a-la bon-b���ng 2013Seb-kanga pa koosd ye. B yiis-a lame n na n song Biibla zamsg sen maandduniya gill zuga. La yaa ligd neba sen kot ne yamleooga n teend t��mda.

Verse ramba faa yita Wennaam Sebre, b sen zems neyaoolem g�lsga noya p�ge. Verse sa n p�gl ne NW, wilgdame t� yita

Les Saintes´

Ecritures — Traduction du monde nouveau p�geWhat Does the Bible Really Teach?

Moore (bh-MM)Made in Germany

Druck und Verlag: Wachtturm-Gesellschaft, Selters/Taunus

SEB-KANGA SOAB YAA:

SAKA SEB-NENGA

Yaa woto la Wennaam da rat b�? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 3

1. S�da Wennaam zug la b�go? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 8

2. Biibla yaa Wennaam sebre � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 18

3. Wennaam daaba ne tenga yaa boe? � � � � � � � � � � � � � � � � � 27

4. A Zezi Kirist yaa anda? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 37

5. Ronda yaa Wennaam kuun sen ka to � � � � � � � � � � � � � � � � 47

6. Sen ki-ba bee y�? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 57

7. Saagr hak�k y nin-nongds nins sen ki wa yınga � � � � � � � � 66

8. Wennaam Rıunga yaa boe? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 76

9. Tond v�� ‘yaoolem wakata’ b�? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 86

10. Mal�gsa sen maand tond bumb ninga � � � � � � � � � � � � � � � 96

11. Boe yıng t� Wennaam bas t� namsga bee? � � � � � � � � � � � 106

12. D maan sen tat Wennaam yam � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 115

13. D ges v��ma wa Wennaam sen get-a to-to wa � � � � � � � � � 125

14. Y sen na n maan to-to t� y zaka v��m tall su-noogo � � � � 134

15. Tuudum sen tat Wennaam yam � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 144

16. Wilg-y veeneg t� y saka s�d tuudma � � � � � � � � � � � � � � � � 154

17. Peneg-y Wennaam p��sg p�ge � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 164

18. Lisga, la yamb zems-n-taara ne Wennaama � � � � � � � � � � 174

19. Pa-y Wennaam nonglma p�ge � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 184

Venegre � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 194

SAGS˜

A Z˜IIGA

Y S˜A N karem z�rnalle, y s

˜a n ges

televizi˜o w

˜a b� y s

˜a n kelg radio w

˜a, y

na mikame t� pida ne kibay s˜en gomd

bi-be-t��ma, zab la terorism˜a yelle.

Tags-y y˜amb meng

˜a zu-loees yelle.

T˜oe t� y nin-nongr b

˜aag b� a k

˜uum n

s˜aam y s

˜uur w�sgo. T

˜oe t� y tags wa

nin-s˜ong a Zoob s

˜en da yeel t� ‘toog

w�m-a’ lame w˜a.—Zoob 10:15.

Sok-y y meng sogs-k˜aens

˜a:

ˇ Yaa woto la W˜ennaam da rat

maam ne˜adem-biis a taab

˜a f

˜aa

y˜ıng b�?

ˇ Y� la m t˜oe n paam s

˜ongr n t

˜oog n

mao ne m zu-loees˜a?

ˇ Saagr beeme t� d na n wa paamalaaf� t

˜eng

˜a zug b�?

Biibl˜a leokda sogs-k

˜aens

˜a f

˜aa.

Yaa woto la W˜ennaam da rat b�?

BIIBL˜A YETAME T�

W˜ENNAAM NA N K�TAME T�

T˜ENG

˜A ZUG V��M Y� WOTO.

“B˜

amb na n y˜

eesa nint˜

am˜

a f˜

aat’a ra le z

˜ınd b

˜amb nin

˜e ye, la k

˜uum ka na n

le z˜ınd ye, la s

˜u-s

˜aoong b� y

˜abre walla toog

on le z˜ınd y�s ye.”—Wilgri 21:4

“Wobs na n yikame nt˜ıims wa y

˜agse.”

—Ezai 35:6

“Zoens ninna n pukame.”

—Ezai 35:5

4

‘S˜

en be-b yaad˜

a p�s˜

e na nw�ma b

˜amb ko��g n yi.’

—Z˜

a 5:28, 29

“T˜

enga ned baa a yeka na n le yeel

t’a ka laaf� ye.”—Ezai 33:24

“Ki w�sg na nz˜ında soolem p�g

˜e.”

—Y��l S˜

oamy˜

a 72:16

R�-Y BIIBL˜

A Z˜

AMSG NAFA

Ra y�-y tao-tao n tags t� b˜on-

k˜aens

˜a b s

˜en wilg

˜a pa t

˜oe n y� ye.

W˜ennaam k

˜aabame t’a na n maana

woto, la Biibl˜a wilgda a s

˜en na n

maan d˜e to-to.

La Biibl˜a pa wilgd r

˜e bal

ye. Biibl˜a t

˜oe n s

˜ong-y lame

t� y s�d paam s˜u-noog

mas˜a meng y v��m

˜a p�g

˜e.

Tags-y y y��r˜a la y zu-

loees˜a yell bilfu. T

˜oe t�

ligd kaalem, zak p�g˜e

zu-loeese, y˜ıns ka laaf�,

b� y nin-nongr k˜uum

bee r˜e s�ka. Biibl

˜a t

˜oe

n s˜onga y

˜amb t� y t

˜oog

n mao ne r˜und

˜a-r

˜und

˜a zu-

loees˜a, la a t

˜oe n k

˜o-y-la

belsgo, a s˜en na n leok sogsg wala

b˜amba w

˜a:

ˇ B˜

oe y˜ıng t� d namsd

˜e?

ˇ W˜

an to la d t˜

oe n mao ne v��m˜

a y��re?

ˇ W˜

an to la d t˜

oe n paas d zak p�g˜

e v��m˜

a s˜

u-noogo?

ˇ B˜

oe n be k˜

uum poore?

ˇ T˜

ond na n leb n y˜

aa d nin-nongds nins s˜

en ki w˜

a b�?

ˇ W˜

an to la d t˜

oe n k�s s�d t� W˜

ennaam na n pidsa as

˜en k

˜aab b

˜umb nins

˜a beoog-daare?

6 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜

oe?

Y˜amb s

˜en karemd seb-k

˜ang

˜a w

˜a wilgdame t� y rat n

b˜anga Biibl

˜a s

˜en yet b

˜umb nins r

˜e f

˜aa w��ng

˜e w

˜a. Seb-

k˜ang

˜a na n s

˜ong-y lame. Sull f

˜aa tara sokr s

˜en be seb-

neng˜a t

˜engre. Neb mily

˜o r

˜amb nonga a Zeova Kaset r

˜amb

s˜en t

˜unugd ne sogsg la leoor n z

˜amsd Biibl

˜a ne-b

˜a, t�

nafd-ba. D tagsdame t� y˜amb me na n d�� a nafa. W

˜end

na ning-y barka, y s˜en baood n na n b

˜ang Biibl

˜a s

˜en s�d

yet b˜umb ning t� be yamleoog

˜a!

BAO-Y N B˜ANG-Y Y BIIBL

˜A

BIIBL˜

A tara s�b 66, t� k˜eer yaa l�ta. B p��-b-la sags la verse

r˜amb s

˜en nay�l t� d t

˜oog n y

˜a z

˜ıis

˜a nana-nana. B s

˜a n k

˜ot Biibl

˜a

z˜ıig b� verse seb-k

˜ang

˜a p�g

˜e, b reng n wilgda sebr

˜a b� l�tr

˜a

y��re, s˜oor ning s

˜en p�gd

˜a yaa saka, yiib-n-soab s

˜oor

˜a yaa

verse w˜a. Wala makre, “2 T�mote 3:16” rat n yeelame t� l�tr

a yiib-n-soab ning b s˜en taas a T�mote w

˜a, sak a 3, verse 16.

Y na n b˜anga y Biibl

˜a s

˜oma tao-tao, y s

˜a n ges verse r

˜amb

nins b s˜en ning seb-k

˜ang

˜a p�g

˜e w

˜a. S

˜en paase, b

˜oe y

˜ıng t� y

pa na n s�ng Biibl˜a kareng daar f

˜aa mas

˜a t�ka? Y s

˜a n karemd

sags a t˜aab n t� ta a nu daar f

˜aa, y t

˜oe n karma Biibl

˜a t

˜or y��m-

y�ng p�g˜e.

Yaa woto la W˜ennaam da rat b�? 7

Y˜AMBzoeng

˜uus n gesa kamb

˜a s

˜enmaand sogsg to-to b�?

Kambw�sg s˜a n s�ng goambala, b s�ngda sogsgmaanego.

B get-f-la k˜uii n sok-f sokr wala woto: B

˜oe y

˜ıng t� sa-g

˜an

˜a

yaa b�la-b�la? B˜oe y

˜ıng t�

˜ads

˜a p�nda?

˜And n z

˜ams liuuli

w˜a y��la? Sogs-k

˜aens

˜a leokr t

˜oe n y�� toog wakat ninga.

Baa y˜amb s

˜a n wa t

˜eed t� y leoka b sokr t� zemse, b t

˜oe n

sokame y�s t�: B˜oe y

˜ıng t� yaawoto?

2 Pa kamb˜a bal n sokd sogsg ye. D s

˜a n

wa b�, d ket n tara sogsgo. D maanda r˜e

s˜en na y�l n b

˜ang d s

˜en segd n tees d

v��m˜a neng ninga, d s

˜en segd n lak d

mens ne y�l nins˜a, b� b

˜angr yamleoog

y˜ıng bala. La yaa wala neb w�sg pa le

maand sogsg ye, s˜en y��d f

˜aa sogs-

k˜asems

˜a. Yaa v

˜eeneg t� b pa le rat n bao

sogs-k˜aens leoor ye.

3 Tags-y sokr ning s˜en be

seb-k˜ang

˜a poor

˜e w

˜a, la sogsg

nins s˜en be sebr

˜a s�ngr-goam

˜e

1, 2. Boe yıng t� nong n yaa soma t� d maansogsgo?3. Boe yıng t� neb w�sg bas sogs-kasemsa leoorbaoobo?

SAK A YE

S�d˜a W

˜ennaam zug

la b�go?

Y˜amb yell s�d paka W

˜ennaam b�?

W˜ennaam yaa w

˜an to? A tara y��r b�?

D t˜oe n p

˜enega W

˜ennaam b�?

w˜a, b� sag-k

˜ang

˜a s�ngr

˜e w

˜a yelle. Sogs-k

˜aens

˜a bee b r

˜amb

nins s˜en yaa k

˜asems n y��d

˜a s�ka. La neb w�sg basa b

leoor˜a baoobo. B

˜oe y

˜ınga? La r

˜e y

˜ınga Biibl

˜a t

˜oe n leok-b

lame b�? K˜eer tagsdame t� Biibl

˜a leokr v

˜oor w�mb yaa

toog w�sgo. Neb a taab zoeta b na n wa maan sokr t�ning-b y

˜ande. La neb k

˜eer me tagsdame t� yaa t

˜uudm

˜a

taoor d˜amb la karen-saam d

˜amb

˜a bal n t

˜oe n leok sogs-

k˜aens

˜a. La y

˜amby

˜e tagsdaw

˜an-w

˜ana?

4 T˜oe t� y rat n b

˜anga v��m

˜a sogs-k

˜asems leoore. S

˜ambg

s˜en ka be, wakat ninga, y sokda y meng woto: ‘V��m

˜a

v˜oor yaa b

˜oe? V��m

˜a t�k yaa d roge, n b�, n k��l la d ki

bal b�? W˜ennaam p�d n yaa w

˜an to?’ Zemsame t� y sok

sogs-k˜aens

˜a, la tara y

˜ood me t� y ket n maand woto hal t�

y wa paam leoor s˜en tat y yam la s

˜en yaa s�da. A Zezi Kirist

s˜enyaa karen-saamby��r s

˜enyiw

˜a yeelame: “B� y [kell n]

kose, t� bna k˜o-y

˜a, b� y bao, t� y nay

˜a, b� y w

˜e k��lenga, la

b na pak n k˜o-y

˜a.”—Mat�e 7:7.

5 Y s˜a n ket n ‘baood’ sogs-k

˜asems

˜a leoore, y na n wa

y˜aame t� y pa bao-b zaalem ye. (Yelb

˜una 2:1-5) Baa neb a

taab˜a s

˜en da zoe n yeel y

˜amb t� b

˜umb ninga, sogs-k

˜aens

˜a

s�d tara leoore, la y s�d t˜oe n y

˜a-b lame, la yaa Biibl

˜a p�g

˜e

bala. B leoor˜a v

˜oor w�mb pa toog w�sg ye. S

˜en y��d

menga, b na n k˜o-y-la saagr la s

˜u-noogo. La b t

˜oe n s

˜ong-y

lame t� y tall v��m s˜en be yamleoog mas

˜a menga. B� d

reng n leok sokr ning s˜en namsd nebw�sg

˜a.

YAA S�D T� NEB˜A YELL PA PAK W

˜ENNAAM,

LA T’A PA ZOET NEB˜A NIMB

˜AANEGA?

6 Neb w�sg tagsdame t� sok-k˜ang

˜a leokr yaa n-ye. B

tagsda woto: ‘Neb˜a yell s

˜a n da pak

˜e W

˜ennaam, d

˜uniy

˜a

4, 5. Sogs-kasems keer b�s la d toe n sok d mense, la boe yıng t� dsegd n bao b leoora?6. Boe yıng t� neb w�sg tagsde t� Wennaam toog pa be ne ninsaalbasen namsda?

S�d˜

a W˜ennaam zug la b�go? 9

k˜on y�

˜e woto baa bilf ye.’ D s

˜en ges

˜e f

˜aa d mikdame t�

d˜uniy

˜a pida ne zaba, kisgr la naongo. T

˜ond ned kam f

˜aa

me mi n l��ta b˜aaga, d namsdame, d nin-nongds maanda

kaalem. R˜e k�tame t� neb w�sg yet

˜e: ‘T

˜ond yell s

˜a n da

pak˜e W

˜ennaam, a k

˜on g�dg

˜e zu-loe-k

˜aens

˜a s�da?’

7 La s˜en yaa w

˜eng n y��da, wakat ninga, yaa t

˜uudm

˜a

taoord˜ambnk�td t� neb

˜a tagsd

˜e t�W

˜ennaampa zoet ned

nimb˜aaneg ye. W

˜an to? Yel-beed s

˜a n maane, b yetame t�

yaa W˜ennaam n dat woto. B ningda W

˜ennaam taal b

˜on-

w˜ens nins s

˜en maand

˜a y

˜ınga. La s�d yaa W

˜ennaam n

maand r˜e b�? B

˜oe la Biibl

˜a s�dwilgda? Zak1:13 leokdame:

“Ned s˜a n paam makre, b� a ra yeel t� yaa W

˜ennaam

n makd y˜e ye. T� b

˜oe, b

˜umb ka t

˜oe n mak W

˜ennaam t�

b maan w˜eng ye, la W

˜ennaam menga ka makd ned ba

a ye t’a maan w˜eng ye.” Woto y

˜ınga, w

˜eng

˜a y

˜amb s

˜en ne

d˜uniy

˜a p�g

˜e w

˜a z� n y� W

˜ennaam yell abada. (Zoob

34:10-12) Yaa s�d t’abasdamet� b˜on-w

˜ensmaand

˜e. Labas

t� b˜umbwayaa toor w�sg ne k�t t� b

˜umbwa.

8 D r�k makr ne ba s˜en tar yam la nonglem, t’a biribl

s˜en b� ket n be a zak

˜e w

˜a. Biribl

˜a s

˜a n wa lebg t

˜oat n y

˜ak

yam n na n yi zak˜e w

˜a, a ba w

˜a pa na n g�dg-a ye. La biig

˜a

s˜a n t� v��md v�-yook n wa paam zu-loeese, r

˜e y

˜ınga yaa

a ba w˜a n k�t t� r

˜e paam-a b�? Ayo. (Luk 15:11-13) Woto,

W˜ennaam me pa g�dg ninsaalb

˜a, b s

˜en wa n y

˜ak yam n

nanmaanw˜eng

˜aye. La pay

˜enk�t t�bpaamzu-loeesnins

b t��mw˜ens

˜a s

˜enwa new

˜a ye. R

˜end s�d pa zems t� d ning

W˜ennaam taal y�l nins s

˜enpaamd

˜adem-biis

˜a y

˜ıng ye.

9 W˜ennaam da bee b��m n na n bas

˜adem-biis

˜a t� b

tall manesem w˜enga. A s

˜en yaa t

˜ond Naand s

˜en tar yam

7. a) Wan to la tuudma taoor damb k�td t� neb w�sg tagsde t�Wennaam pa zoet ned nimbaanega? b) Boe la Biibla s�d yet tood ninssen namsd tonda w��nge?8, 9. a) Wan to la y na n wilg t� f sa n bas weng t� wa, pa rat n yeelt� fo n k�t t’a wa? b) Boe yıng t� pa zems t� d ning Wennaam taal asen bas t� adem-biisa maand wenga?

10 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

la p˜ang w�sg

˜a y

˜ınga, pa t�lae t’a wilg t

˜ond b

˜umb nins

s˜en k�t t’a maan woto w

˜a ye. La yaa W

˜ennaam s

˜en nong

t˜ond

˜a y

˜ıng la a s

˜en wilg t

˜ond a v

˜oor

˜a. Sak 11 w

˜a p�g

˜e, y

na n b˜anga b

˜umb nins s

˜en k�t t’a maan d

˜e w

˜a n paase. La

b˜ang-y v

˜eeneg t� W

˜ennaampa tar taal y�l nins s

˜enpaamd

t˜ond

˜a p�g

˜e ye. S

˜en yaa lebend ne r

˜e, yaa y

˜e n k

˜ot t

˜ond

saag-y�ng ning s˜en yaa t

˜ond zu-loees

˜a t��m

˜a.—Ezai 33:2.

10 S˜en paase, W

˜ennaam yaa s

˜ongo. (Ezai 6:3) Woto rat

n yeelame t’a yaa y�lemde. W˜eng baa bilf pa be a neng

˜e

ye. R˜end d t

˜oe n teeg-a-la z

˜ang-z

˜anga. La d pa t

˜oe n teeg

ninsaalb˜a z

˜ang-z

˜ang woto ye, bala wakat ninga b maanda

w˜enga. Baa ninsaal ning s

˜en tara t

˜oog la a yaa p�-peelem

soab n y��d a taab˜a pa tar p

˜ang n na n k�t t� w

˜eng

˜a nin-

w˜ens

˜a s

˜en maand

˜a sa ye. La W

˜ennaam t

˜oey

˜a b

˜umb f

˜aa.

A t˜oeeme la a s�d na n k�tame t� w

˜enem

˜a biis f

˜aa s

˜en wa

˜adem-biis

˜a zut

˜a sa. W

˜ennaam na nwa k�tame t� w

˜eng

˜a sa

wakat f˜aa y

˜ınga!—Y��l S

˜oamy

˜a 37:9-11.

W˜ENNAAM TAGSG YAA B

˜OE NE W

˜EGBO?

11 Nananda, W˜ennaam tagsg yaa b

˜oe ne y�l nins s

˜en

maand d˜uniy

˜a zug la y

˜amb v��m

˜a p�g

˜e w

˜a? Pipi, Biibl

˜a

wilgdame t� W˜ennaam “nonga t�rlem.” (Y��l S

˜oamy

˜a

37:28) R˜endb

˜umbning s

˜enmaand

˜a, s

˜a nyaa t�rg b�w

˜eng

me, pak-a lame. A kisa w˜egb buud

˜a f

˜aa. Biibl

˜a yetame t�

w˜eng

˜a s

˜en da wa n pid d

˜uniy

˜a p

˜ınd w

˜end

˜e w

˜a, W

˜ennaam

‘s˜uur s

˜aamame.’ (S�ngre 6:5, 6) W

˜ennaam pa toeem ye.

(Malaki 3:6) Namsg˜a s

˜en be d

˜uniy

˜a gill zug

˜a ket n pa

noom-a lae-lae ye. Hak�ka, W˜ennaam s

˜uur s

˜aamdame, a

s˜a n get neb

˜a s

˜en namsd

˜a. Biibl

˜a yetame t’a “geta y

˜amb

yelle.”—1 P���r 5:7.

10. Boe yıng t� d toe n te t� Wennaam na n k�tame t� wenema biisfaa sa?11. a) Wennaam tagsg yaa boe ne wegbo? b) Wennaam tagsg yaaboe ne yamb namsga?

S�d˜

a W˜ennaam zug la b�go? 11

12 W˜an to la d t

˜oe n s�d b

˜ang t� neb

˜a s

˜en namsd

˜a pa

tol n noom W˜ennaam? Ad kaset a to s

˜en wilgd r

˜e: Biibl

˜a

wilgdame t� W˜ennaam naana ninsaal a meng w

˜onego.

(S�ngre 1:26) R˜end yaa W

˜ennaam s

˜en tar z�g-s

˜oma w

˜a

y˜ıng n k�t t� t

˜ond me tar z�g-s

˜oma. Wala makre, b��m

soab s˜a n namsd

˜e pa zabd y

˜amb s�da? Y

˜amb s

˜a n dat t�

w˜egb

˜a sa, b� y k�s s�d t� W

˜ennaam s

˜en dat t’a sa ny��de.

13 B˜on-s

˜ong a yembr ninsaalb

˜a s

˜en tar yaa nonglm

˜a.

R˜e me pukda W

˜ennaam nonglm

˜a. Biibl

˜a wilgdame t�

“W˜ennaam yaa nonglem.” (1 Z

˜a 4:8) Yaa W

˜ennaam s

˜en

tar nonglm˜a n k�t t� t

˜ondme tar nonglem. R

˜e y

˜ıngay

˜amb

nonglm˜a k�tame t� y rat n k�t t� namsg

˜a la w

˜egb

˜a y s

˜en

ne d˜uniy

˜a zug

˜a sa b�? Y s

˜a n da tar

˜e

p˜ang n t

˜oe n maan d

˜e, y k

˜on maan

˜e

s�da? Yaa v˜eeneg t� y na maane. Y t

˜oe

nk�sa s�d t�W˜ennaamnank�tame t�

namsg˜a la w

˜egb

˜a sa. K

˜aabs nins yell b

s˜en gom seb-k

˜ang

˜a s�ngr

˜e w

˜a pa

z˜amsd b� saag-feed ye. S

˜ambg s

˜en ka

be, W˜ennaam k

˜aabs

˜a na n pidsame!

La s˜en na y�l n t

˜oog n t

˜e k

˜aab-k

˜aens

˜a,

segdame t� y b˜ang W

˜ennaam ning

s˜en k

˜aab r

˜e w

˜a npaase.

W˜ENNAAM DATAME T� Y B

˜ANG

A S˜EN YAA A SOABA

14 Y˜amb s

˜a n dat t� ned b

˜ang-y

˜a,

yaa b˜oe la y na n maane? Y k

˜on

12, 13. a) Boe yıng t� tond tar z�g-somawala nonglma, la d nonglma k�tame t� dtagsd wan to ne neba sen namsd duniyazuga? b) Boe yıng t� y toe n k�s s�d t�Wennaam na n s�d welga duniya zu-loeese?14. Wennaam y��ra yaa boe, la boe yıng t�d segd n p�t-a?

Ned s˜

a n dat nb

˜ang y

˜amba,

y pa togsd-a yy��r s�da?W

˜ennaam wilgda

ond a y��r˜

aBiibl

˜a p�g

˜e

12 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

togs a soab˜a y y��r s�da? W

˜ennaam tara y��r b�?

T˜uudum w�sg yetame t� y�-k

˜ang yaa “W

˜ennaam,”

“Zusoaba” b� “Soaala,” la y�-k˜aens

˜a baa a yembr pa y�-

peell ye. B yaa naam y�ya, wala “r˜ıma,” la “perzid

˜a” s

˜en

yaa naam y�y˜a. Biibl

˜a wilgdame t� W

˜ennaam tara naam

y�y w�sgo, wala makre, “W˜ennaam” la “Zusoaba.” La

Biibl˜a wilgdame me t� W

˜ennaam tara y�-peell s

˜en yaa a

Zeova. Y��l S˜oamy

˜a 83:19, yetame: “Y

˜amb y ye bal y��r

n yaa [a Zeova, NW]; y˜amb yaa S

˜en-ka-to d

˜uniy

˜a t�k

f˜aa.” Y�-k

˜ang

˜a s

˜a n pa be Biibl ning y

˜amb s

˜en tar

˜a p�g

˜e,

b� y ges V˜enegr

˜a s

˜en be seb-k

˜ang

˜a seb-neng 195-7 p�g

˜e

Biibl˜

a wilgdame t’a Zeovayaa

˜and

˜uniy

˜a Naand

en tar nonglem

w˜a n b

˜ang b

˜umb ning s

˜en k�t t� yaa woto w

˜a. B

˜umb

s˜en be yaa t� W

˜ennaam y��r

˜a pukda naoor tusa t

˜en-

k�dem w˜end

˜e Biibl d

˜amb nins b s

˜en g�ls ne nug

˜a p�s

˜e.

Woto, a Zeova ratame t� y b˜ang a y��r

˜a la y p�t-a. A

t˜unugda ne Biibl

˜a n na n wilg y

˜amb a s

˜en yaa a soaba.

15 W˜ennaam k

˜oo a meng y��r v

˜oor s

˜en tagem. A

y��r˜a s

˜en yaa a Zeova w

˜a rat n yeelame t� W

˜ennaam

t˜oe n pidsa k

˜aabg ning f

˜aa a s

˜en k

˜aabe, la t’a t

˜oe n pidsa

a raab˜a f

˜aa.� W

˜ennaam y��r

˜a s�d ka to ye. Yaa y

˜e bal n

t˜oe n tall y�-k

˜anga. Y�l w�sg p�s

˜e, a Zeova ka to ye.

B˜oe y

˜ıng t� yaa woto?

� Venegr la b ko n paas Wennaam y��ra voor la a boolg w��ngeseb-neng 195-7 p�ge.

15. Y��r ning sen yaa Zeova wa voor yaa boe?

Nonglem ningba s

˜en tar

ne a kamb˜

awilgda nonglem

w�sg ning dsaas

˜e Ba w

˜a

en tar ne-d˜

a

14 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

16 D neeme t� Y��l S˜oamy

˜a 83:19 yetame t’a Zeova “yaa

S˜en-ka-to.” Leb n yaa a Zeova bal n yaa W

˜ennaam “S

˜en-

t˜oe-f

˜aa.” Wilgri 15:3 yetame: “W

˜ennaam [a Zeova] S

˜en-

t˜oe-f

˜aa w

˜a, y

˜amb t��ma yaa k

˜asemse, la b seka y��sgo.

Buud f˜aa R

˜ıma, y

˜amb s

˜en maanda f

˜aa yaa t�rga la s�da.”

Naam y��r ning s˜en yaa “S

˜en-t

˜oe-f

˜aa w

˜a” wilgda t

˜ond t�

yaa a Zeova n tar p˜ang n y��d neba f

˜aa. A p

˜ang

˜a ka to ye.

A leb n y��da b˜umb f

˜aa. B boonda a Zeova 1 T�mote 1:17

Sebr S˜ong p�g

˜e t� ‘z

˜amaan f

˜aa R

˜ıma.’ Naam y��r ning s

˜en

yaa ‘z˜amaan f

˜aa R

˜ıma’ t

˜eegda t

˜ond t� b

˜umb a to me n k�t

t’a Zeova ka to ye. Yaa y˜e bal npa tall s�ngr la a pa na n tall

saabo. Y��l S˜oamy

˜a 90:2 yetame: “Y

˜amb yaa W

˜ennaam

wakat s˜en ka s�ngr t� ta wakat s

˜en ka s��bo.” Ad woto s�d

yaa gomd s˜en tar p

˜ang w�sgo!

17 A Zeova leb n ka to, s˜en mik t� yaa y

˜e a yembr bal la

Naand˜a. Wilgri 4:11 p�g

˜e d karemda woto: “T

˜ond Zusoab

[a Zeova] la t˜ond W

˜ennaam, y

˜amb n zems t� reeg p

˜egre la

waoogre la p˜anga, t� b

˜oe, y

˜amb n naan b

˜umb f

˜aa, la yaa

y˜amb daaba y

˜ıng la y

˜amb naan b

˜amb t� b be

˜e.” B

˜umb

nins f˜aayell y

˜amb s

˜en t

˜oen tags

˜a, s

˜en s�ngnemal�gs

˜a s

˜en

be saas˜e w

˜a n t� t

˜aag

˜ads

˜a y

˜amb s

˜en t

˜oe n y

˜a w�sg y�ng

˜a,

t��s˜a biisi, z

˜ım

˜a s

˜en be ko-k

˜asems

˜e la k��ls

˜e w

˜a, b

˜amb f

˜aa

s˜en be w

˜a yaa a Zeova s

˜en yaa Naand

˜a s

˜en naan-b

˜a

y˜ınga!

Y T˜

OE N P˜ENEGA A ZEOVA B�?

18 Neb k˜eer s

˜a n karem n b

˜ang a Zeova s

˜en yaa a soab

˜a

v˜eenega, b y��sdame. W

˜ennaam s

˜en yaa k

˜aseng w�sg n

y��d-b˜a k�tame t� b tagsd

˜e t� b pa t

˜oe n p

˜eneg-a abada,

b� b t˜eed t’a get-b-la wa zaalem. La tags-k

˜ang

˜a zemsame

16, 17. A Zeova naam y�y nins sen p�gda toe n zamsa tond boe:a) ‘Sen-toe-faa’? b) ‘zamaan faa Rıma’? d) “Naanda”?18. Boe yıng t� neb keer tagsde t� b pa tol n toe n peneg Wennaam,la boe la Biibla yet re w��nge?

S�d˜

a W˜ennaam zug la b�go? 15

b�? Biibl˜a s

˜en yet b

˜umb ning

˜a pa w

˜ond woto lae-lae ye. A

gomaaZeovayellwoto: “T� b˜oe,W

˜ennaamka z

˜ar ne t

˜ond

ned ba a yen ye.” (T��ma 17:27, K˜

aab-paalg˜

a Koe-noogo)Biibl

˜a p�d n sagenda t

˜ond woto: “B� y kolg W

˜ennaam, la

[a] na kolg y˜amba.”—Zak 4:8.

19 W˜an to la y t

˜oe n p

˜eneg W

˜ennaam? Pipi, ket-y n

z˜amsd-y n b

˜angd W

˜ennaam. A Zezi yeelame: “V��m s

˜en

ka s�ta yaa woto, t� b˜amb na b

˜ang y

˜amb s

˜en yaa s�d

W˜ennaams

˜enka to la a ZeziKirist y

˜ambs

˜en t�ma soab

˜a.”

(Z˜a 17:3) N-ye, Biibl

˜a yeta t

˜ond t’a Zeova ne a Zezi b

˜angr

k˜ota “v��m s

˜en ka s�ta.”Wad s

˜en zoeny

˜aw

˜a, “W

˜ennaam

yaa nonglem.” (1 Z˜a 4:16) A Zeova leb n tara z�g-s

˜oma

a taab s˜en be yamleoogo. Wala makre, Biibl

˜a yetame t’a

Zeova yaa ‘W˜ennaam s

˜enyaa nimb

˜aan-zoet la bark k

˜oata.

A s˜uur ka yikd tao-tao ye, la a nonglem yaa w�sgo.’ (Yikri

34:6) A ‘yaa s˜ongo, la a k

˜ota sugri.’ (Y��l S

˜oamy

˜a 86:5) A

tara s˜u-mare. (2 P���r 3:9) A yaa s�d soaba. (Ezai 49:7) Y

s˜a n karemd Biibl

˜a n paasd

˜e, y na n y

˜aa a Zeova s

˜en puk

z�g-s˜oma k

˜aens

˜a to-to la a taab s

˜en be yamleoogo.

20 Yaa s�da, W˜ennaam s

˜en pa tar y

˜ın-nems

˜a y

˜ınga y pa

t˜oe n y

˜a-a ye. (Z

˜a 1:18; 4:24; 1 T�mote 1:17) La y s

˜a n

z˜ams Biibl

˜a, y t

˜oe n wa b

˜ang-a-la s

˜oma. Wala y��l-g�lsd

˜a

s˜en yeel

˜a, y t

˜oe n y

˜aa a Zeova neerm

˜a. (Y��l S

˜oamy

˜a 27:4;

Rom d˜amba 1:20) Y s

˜a n b

˜angd a Zeova n paasd

˜e, a na n

y�� v˜eenegne-ynpaase, la ynannong-a lame lay p

˜eneg-a

npaase.21 Y na nwa b

˜anga b

˜umb ning s

˜en k�t t� Biibl

˜a yet t

˜ond

t� d ges a Zeova wa d Ba w˜a v

˜oore. (Mat�e 6:9) Pa t

˜ond

v��m˜a s

˜en yit a neng

˜e w

˜a bal ye, a ratame me t� d v��m

˜a

19. a) Wan to la d toe n s�ng Wennaam penegre, la nafa wa yaa boe?b) Wennaam z�g-soma b�s n be yamleoog ne yamb n y��da?20-22. a) Tond sen pa toe n ya Wennaama k�tdame t� d pa toe npeneg-a b�? Wilg-y y leokra voore. b) Neb keer toe n pedga yamb t�y maan boe, n teed t� yaa y neer yınga, la boe la y segd n maane?

16 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

y� s˜oma n paase, wala ba buud f

˜aa s

˜en nong a kamb s

˜en

dat-bneneer˜a. (Y��l S

˜oamy

˜a 36:10) Biibl

˜awilgdameme t�

ninsaalb t˜oe ny�� a Zeova zo-r

˜amba. (Zak 2:23) Mams-y n

ges-y-y˜a: Y

˜amb t

˜oe n lebga

˜and

˜uniy

˜a f

˜aa Naand zoa!

22 Y˜amb s

˜a n k

˜engd taoor ne y Biibl

˜a z

˜amsgo, neb k

˜eer

t˜oe n wa p

˜edgd-y lame t� y bas z

˜amsg

˜a, n t

˜eed t� r

˜e yaa

y neer y˜ınga. B t

˜oe n y��sda r

˜e na n wa k�t t� y toeem

t˜uudum. La ra bas-y t� ned baa a yembr g�dg-y t� y kongW

˜ennaam zood

˜a s

˜en ka mak-n-taag

˜a ye.

23 Yaa s�d t� y�l n be t� y pa na nw�m bv˜oor

˜a s�ngr

˜e w

˜a

ye. R�lla y tall sik-m-meng nkos s˜ongre, la ra bas-y t� y

˜and

g�dg-y ye. A Zezi yeelame t� yaa s˜oma t� d y� sik-m-mens

r˜amb wa kom-b

˜oonego. (Mat�e 18:2-4) La wa t

˜ond s

˜en

mi w˜a, kamb sokda sogsg w�sgo. W

˜ennaam datame t� y

paam y sogsg˜a leoore. Biibl

˜a p

˜egda neb k

˜eer s

˜en da baood

ne b s˜uy f

˜aa n dat n b

˜ang W

˜ennaam

˜a. B maaga b y

˜ıns n

vaees G�lsg S˜oamy

˜a s

˜en na y�l n k�s s�d t� b s

˜en da z

˜amsd

b˜amb b

˜umb nins

˜a yaa s�da.—T��ma 17:11.

24 Yaa ne Biibl˜a z

˜amsg maasem la d t

˜oe n b

˜ang a Zeova

s˜oma n y��da. Biibl

˜a yaa toor ne sebr a to buud f

˜aa. W

˜an

to? Sak ning s˜enp�gd

˜a na n goma r

˜e yelle.

23, 24. a) Boe yıng t� y segd n ket n sokd sogsg yamb sen zamsdbumb ninga w��nge? b) Boe yell la sak ning sen p�gda na n gome?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Y˜amb yell s�d paka W

˜ennaam.—1 P���r 5:7.

ˇ W˜ennaam y�-peell

˜a yaa a Zeova.

—Y��l S˜oamy

˜a 83:18, NW.

ˇ A Zeova yeta t˜ond t� d kolg-a.—Zak 4:8.

ˇ A Zeova tara nonglem, s˜omblem la

nimb˜aan-zoeere.—Yikri 34:6; 1 Z

˜a 4:8, 16.

S�d˜

a W˜ennaam zug la b�go? 17

YT˜ERA k

˜uuny zo-nongr s

˜en k

˜o-y b�? A s

˜en k

˜o y

˜amb b

˜umb

ning˜a pa tall yamleoog ne-y bal ye, a k

˜o-y-la s

˜u-noog w�sg

me. Bala, k˜uun

˜a wilgda y

˜amb t’a k

˜ot

˜a nanda y zood

˜a. Yaa

v˜eeneg t� y p��sa y zoa w

˜a barka, a s

˜en tags y yell n k

˜o-y

k˜uun

˜a.

2 Biibl˜a yaa W

˜ennaam k

˜uuni, t� d segd n tall mi-beoog

w�sg r˜e y

˜ınga. Biibl

˜a pa w

˜ond s�b a taab

˜a ye. A wilgda y�l

d s˜en pa t

˜oe n b

˜ang ne manesem z

˜eng ye. Wala makre,

a gomda˜ads

˜a, t

˜eng

˜a la pipi rao

˜a ne a pag

˜a naaneg yelle.

Biibl˜a tara sagls s

˜en be bas-m-yam s

˜en na y�l n s

˜ong-d t� d

t˜oog n mao ne zu-loees

˜a la y��r

˜a d s

˜en segd d v��m

˜a p�g

˜e

w˜a. A wilgda W

˜ennaam s

˜en na n pids a raab

˜a la a k�t t� v�-

noog z˜ınd t

˜eng

˜a zug to-to. Biibl

˜a s�d yaa k

˜uun t�k

˜e!

3 Biibl˜a leb n yaa k

˜uun s

˜en noogd s

˜uur w�sgo, bala a

wilgda a K˜ot

˜a s

˜en yaa W

˜ennaam a Zeova w

˜a s

˜en yaa a

soaba. A s˜en k

˜o seb-k

˜ang

˜a w

˜a wilgdame t’a ratame t� d

1, 2. Boe yıng t� d toe n yeel t� Wennaam sen ko tond Biibla s�d yaakuun t�ke?3. Boe la a Zeova sen ko tond Biibla wilgd ye menga zugu, la boe yıngt� re noogd suuri?

SAK A YIIBU

Biibl˜a yaa

W˜ennaam sebre

Z˜ı-b�s w��ng

˜e la Biibl

˜a yaa toor

ne s�b a taab˜a f

˜aa?

W˜an to la Biibl

˜a t

˜oe n s

˜ong y

˜amb t�

y t˜oog n mao ne y zu-loees

˜a?

B˜oe y

˜ıng t� y t

˜oe n t

˜e b

˜angr-goam nins

s˜en be Biibl

˜a p�g

˜e w

˜a?

b˜ang-a s

˜oma. S�da, Biibl

˜a t

˜oe n s

˜ong-y lame t� y p

˜eneg a

Zeova.4 Y

˜amb s

˜a n tara Biibl

˜a, b� y b

˜ang t� pa y

˜amb y yembr n

tar-a ye. B yiisa Biibl˜a t

˜ore, b� a babse, ne buud-goam s

˜oor

s˜eny��d 2300, t� s

˜eny��d d

˜uniy

˜a neb 90neb koabg f

˜aa zug

t˜oe n paam-a n karem. B s

˜a n geelg n p�� t� zemse, rasem

a yopoe f˜

aa p�g˜e, yaa s

˜en y��d Biibl d

˜amb mily

˜o a ye la b

p��ta. B zoe n yiisa Biibl˜a t

˜or b� a babs milyaar d

˜amba. S�d-

s�da, seb-k˜ang

˜a ka to ye.

5 S˜en paase, Biibl

˜a “yii W

˜ennaam neng

˜e.” (2 T�mote

3:16, Sebr S˜ongo) W

˜an to? Biibl

˜a meng leokdame: “Yaa

[v��sem s˜ong] s

˜en t�m neb nins p�s

˜e w

˜a n togs W

˜ennaam

y˜ınga.” (2 P���r 1:21) D r�k makr ne nin-k

˜eem s

˜en na n

k�t t’a yageng g�ls l�tre. Yaa nin-k˜eem

˜a tagsa la a noy n

be l�tr˜a p�g

˜e. R

˜end s�d yaa nin-k

˜eem

˜a la l�tr

˜a soaba, pa a

yageng˜aye.Woto, Biibl

˜ameyaaW

˜ennaamko��ga, lakae pa

ninsaalbnins s˜en g�ls-aw

˜a ko��gye.D

˜endBiibl

˜a t

˜or s�d yaa

“W˜ennaam ko��ga.”—1 Tesalonik r

˜amba 2:13.

4. Yamb tagsg yaa boe ne Biibla yiisgu?5. Boe yıng t� d toe n yeel t� Biibla “yii Wennaam nenge”?

“ Les Saintes´

Ecritures—Traduction du mondenouveau “ w

˜a bee buud-goam w�sg p�s

˜e

19

A GOAM˜A T

˜UUDA TAABA, LA B ZEMSA K�P�

6 B r�ka s˜en y��d y��m 1600 n g�ls Biibl

˜a. A g�lsdb

˜a

v��mdawakat to�y-to�ya, la b yaanebbuud toor-toore. K˜eer

da yaa koaadba, s˜anda z

˜ım-y

˜ogdba, t’a taab me ra yaa pe-

k��mba. A taab me ray�� W˜ennaam no-r��sdba, b�-kaoodb

la r˜ım d

˜amba. A Luk s

˜en yaa Ev

˜anzill g�lsd

˜a ra yaa logtore.

Baa ne Biibl˜a g�lsdb

˜a s

˜en da yaa neb buud to�y-to�y

˜a, a

s�ngr˜a n t� ta a baasg

˜e w

˜a, a goam

˜a f

˜aa t

˜uuda taaba.�

7 Biibl˜a pipi sebr

˜a wilgda t

˜ond

˜adem-biis

˜a zu-loees s

˜en

s�ng to-to. A baasg sebr˜a wilgdame t� t

˜eng

˜a gill na n lebga

arz˜an b� z

˜eed z

˜ıiga. Biibl

˜a s

˜en togsd

˜a f

˜aa yaa y�l s

˜en maan

y��m tusa p�g˜e, la f

˜aa tara loees ne W

˜ennaam daab

˜a s

˜en tar

pidsg n k˜engd taoor

˜a. A goam

˜a s

˜en pa k��sd taab

˜a yaa b

˜on-

k˜asenga, la sebr s

˜enyitW

˜ennaamneng

˜e segdn s�dy��woto.

8 Biibl˜a zemsa k�p� ne b

˜angr ning b s

˜en boond t� si

˜ans

hak�k˜a. Biibl

˜a ra zoe n togsa y�l s

˜en yaa s�da, ninsaalb

˜a

s˜en da pa mi, n yaool n wa b

˜ang-b b toor kaoosg poore.

Walamakre, Maank��r sebr˜a ra tara noy t

˜en-k�demw

˜end

˜e

Isra�ll˜a neb y

˜ınga, s

˜en da wilgd t� b

˜aad d

˜amb k

˜eer da segd

n v��mda y��ga, la t� buud˜a neb f

˜aa ra segd n y�� y�lma.

T˜ens nins s

˜en yaa yags ne Isra�ll

˜a yaool n da pa mi baa f��

yel-k˜aens

˜aw��ng

˜e ye. Sasaning neb

˜a s

˜en da tar tagsa s

˜enpa

zems t˜eng

˜a b� d

˜uniy

˜a s

˜en w

˜ond b

˜umb ning

˜a w��ng

˜e w

˜a,

Biibl˜a ra zoe n yeelame t’a yaa gilga. (Ezai 40:22) Biibl

˜a ra

zoen togsame t� t˜eng

˜ayaga “v���g

˜e.” (Zoob26:7) Yaa s�d t�

Biibl˜a pa b

˜angr ning b s

˜en boond t� si

˜ans

˜a sebr ye, la a s

˜a n

wa gomd si˜ans

˜a y�l yelle, a s

˜en yet

˜a zemsa k�p�. R

˜e y

˜ınga pa

woto la sebr s˜en yit W

˜ennaam neng

˜e segd n y� s�da?

� Baa neb keer sen yet t� Biibla zıis keer k��sda taaba, baa f�� pa be senwilgd t� re yaa s�d ye. Ges-y a Zeova Kaset ramba sen yiis sebr ning senyaa La Bible — Parole de Dieu ou des hommes ? a sak a 7 wa.

6, 7. Boe yıng t� Biibla goam sen pa k��sd taaba yaa bon-kasenga?8. R�k-y makr sen wilgd t� Biibla zemsa k�p� ne sians hak�ka.

20 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

9 Biibl˜a s

˜en togsk�demdy�lnins

˜ameyaa s�da, la a zemsa

reegre. A kibay˜a gomda y�l tak� yelle. Kiba-k

˜aens p�s

˜e d pa

y˜at neb

˜a y�y bal ye. B leb n s

˜odgda nin-k

˜aens yaab r

˜amb

˜a

me.� S˜en paase, Biibl

˜a g�lsdb ra yaa p�-peelem d

˜amba. B

sakamemengng�lsnwilgb˜ambmens

˜a la bbuud

˜a kongre.

B pawala d˜uniy

˜a k�demd y�l

˜a g�lsdb s

˜en pa nong n gomd

b t˜ens

˜a s

˜en pa t

˜oog zab nins yell

˜a ye. Wala makre, S

˜odb

sebr˜a p�g

˜e, g�lsd a Moiiz sak n wilga a meng beeg-k

˜aseng

ning s˜en k�t t� W

˜ennaam zab-a hal s

˜oma w

˜a. (S

˜odbo 20:2-

12) P�-peelem a woto buud yaa kar-kar k�demd˜a y�l kibay

s�b a taab˜e, la d y

˜at-a-la Biibl

˜a p�g

˜e, a s

˜en yaa W

˜ennaam

sebr˜a y

˜ınga.

SEBR S˜EN K

˜OT YAM

10 Biibl˜a s

˜en yaa W

˜ennaam sebr

˜a y

˜ınga, a ‘bee bark

z˜amsg y

˜ınga, la s

˜en na y�l n wilg ned a kongre, la saglg

y˜ınga.’ (2 T�mote 3:16) Hak�ka, Biibl

˜a yaa sebr s

˜en tar

sagls s˜en s�d s

˜ongde. A sagls

˜a zemsa ne ninsaal halhaal

˜a

meng s˜en yaa a soab

˜a k�p�. La r

˜e pa lingr ye, bala yaa

W˜ennaam a Zeova s

˜en yaa b

˜umb f

˜aa Naand

˜a neng

˜e la

Biibl˜a yita. A mii t

˜ond tagsg

˜a la s

˜en be t

˜ond s

˜uy

˜e w

˜a n y��d

t˜ond mense. S

˜en paase, a Zeova mii b

˜umb ning s

˜en na n

k˜o t

˜ond s

˜u-noog

˜a. A leb n mii d s

˜en segd n lak d mens ne

yel-manesem nins˜a.

11 Ges-y aZezi s˜osgningb s

˜enboond t�T

˜ang zugZ

˜amsg

˜a,

s˜en be Mat�e sak a 5 n t� ta a 7 p�g

˜e w

˜a. Z

˜ams-k

˜ang

˜a s

˜en

� Wala makre, ges-y a Zezi yaab ramba b sen sodg Luk 3:23-38 p�ge wa.

9. a) Wan to la Biibla sen togsd k�demda y�l to-to wa wilgd t� yel-kaens s�d zındame la t’a goama zemsa reegre? b) Sen g�ls-b Biiblap�-peelem zamsda tond boe Biibla zugu?10. Boe yıng t� Biibla sen tar sagls sen zemsa pa lingri?11, 12. a) Boe yell la a Zezi gom a Tang zug Zamsga p�ge? b) Bon-b�s a taab yell la b gom Biibla p�ge, la boe yıng t� Biibla sagls be nafrwakat faa?

Biibl˜

a yaa W˜ennaam sebre 21

yaa k˜aseng

˜a p�g

˜e, a Zezi goma b

˜umb w�sg yelle. A wilga

d s˜en na n maan to-to n paam s

˜u-noog hak�k

˜a, b� n welg

mo-y˜osa, d s

˜en na n p��s to-to, la d tagsg s

˜en segd n y�

to-to ne laog˜a. A Zezi gom-k

˜aens

˜a ket n tara p

˜ang la b zems

ne r˜und

˜a-r

˜und

˜a v��m

˜a wa b s

˜en da yaa to-to a s

˜en da wa n

togsd-b˜a wakat

˜a.

12 Biibl˜a noy k

˜eer t� loee ne zak p�g

˜e v��m

˜a, ne t��m

˜a la

ne t˜ond manesm

˜a ne d taab

˜a. Biibl

˜a noy tara y

˜ood ne neb

˜a

Biibl g�lsd a Ezaireng n togsaBabilon l���s

˜a

f˜aa, la a sagls

˜a bee nafr wakat f

˜aa.W

˜ennaam goam nins no-

r��s a Ezai s˜en g�ls

˜a wilga yam ning s

˜en be Biibl

˜a p�g

˜e w

˜a

ko��g-ko��g woto: “Mam yaa [a Zeova], y˜amb W

˜ennaam.

Mam z˜amsda y

˜amb y meng s

˜ongr y

˜ınga.”—Ezai 48:17.

BIIBL˜A YAA B

˜ANGR-GOAM SEBRE

13 Biibl˜a tara b

˜angr-goam w�sg b� y�l a s

˜en p

˜ınd n togs b

waoongo.B˜ambw�sg zoenpaamapidsgu.D r�kmakre.Ne

no-r��s aEzaimaasem, aZeova rap˜ındn togsamet�Babilon

gal�-t˜eng

˜a ra na n paama s

˜aango. (Ezai 13:19; 14:22, 23) B

wilga r˜e s

˜en da na npids to-tow

˜a v

˜eenega. Sodaas n da na n

maan t� Babilon k��lg˜a koom booge, n paam n k

˜e t

˜eng

˜a t�

pa t˜u ne zabr ye. La pawoto t�k ye. A Ezai b

˜angr-gomd

˜a p�d

n togsa r˜ım ning s

˜en da na n deeg Babilonn

˜a y��re. R

˜ım

k˜ang yaa a Sirus.—Ezai 44:27–45:2.

14 Y��m 200 poore, s˜en yaa y��md 539 s

˜en deng a Zezi

rogm˜a, z

˜ı-likr kiuug rasem a5 w

˜ay�ngo, t

˜ab-biis nwan tilg

b sik˜a Babilon noore.

˜And n da yaa b taoor soaba? Yaa P�rs

r˜ım y��r s

˜en boond t’a Sirus. R

˜end y�la f

˜aa ra seglame s

˜en

na y�l t� b˜angr-gomd a to paam pidsgu. La r

˜e y

˜ınga a Sirus

t˜ab-biis

˜a ra na n deega Babilon t� pa t

˜u ne zabr wala b s

˜en

deng n togs˜a b�?

15 Babilon neb˜a ra maanda kibs baraar y�ngo, la b ra

t˜eedame t� b t

˜eng

˜a s

˜en tar lal-b�d

˜a y

˜ınga, b

˜umb pa t

˜oe n

maan-b ye. La ne yam, a Sirus g˜odga k��lga naoor koom

s˜en da zoet n pasgd t

˜eng

˜a. Pa kaoos la koom

˜a sig n zems

a sodaas˜a na pasg-a n ta t

˜eng

˜a lals ye. La a Sirus t

˜ab-biis

˜a

maana w˜an n paam n k

˜e Babilon t

˜eng

˜a p�g

˜e? D pa mi s

˜en

y� to-to ye, la baraar y�ng˜a, Babilon neb

˜a pa g

˜uus ye. B ra

basa t˜eng

˜a noy t� pak h

˜auu.

13. A Zeova venega no-r��s a Ezai t’a pınd n togs yel-b�s Babilonzugu?14, 15. Wan to la y�l keer a Ezai bangr-gomda sen togs Babilon zugapids-ya?

Biibl˜

a yaa W˜ennaam sebre 23

16 B reng n togsawoto Babilon zugu: “Neb kanan le z˜ınd

been˜e y�s ye. La zamaan f

˜aa, neb kanan le tilg yir been

˜e ye.

Araab ka na n le tilg fu-roog be ye, la pe-k��m ka na n w˜e

y˜agr be ye.” (Ezai 13:20) B

˜angr-gom-k

˜ang

˜a pa reng n togs

t˜eng

˜a l���s bal ye. A wilgame me t� Babilon da na n lebga

raboog wakat f˜

aa y˜ınga. Y

˜amb t

˜oe n y

˜aa kaset s

˜en wilgd

t� gom-k˜aens

˜a pidsame. Babilon raboog

˜a, s

˜en be s

˜en zems

k�lometr80 z˜ıig

˜e neBagdaad s

˜enyaa Irakna-t

˜eng

˜ayaakaset

s˜enwilgd t’a Zeova s

˜en k�t t’a Ezai p

˜ınd n togs b

˜umb ning

˜a

pidsame: Ayeelame: “Mam nanp��s-a-la ne s˜aoong saaga.”

—Ezai 14:22, 23.�17 Biibl

˜a b

˜angr-goam s

˜en be bas-m-yam

˜a s�d kengda

t˜eebo. B� b

˜oe? S�da, W

˜ennaam a Zeova s

˜en k�t t’a p

˜ınd

� Sen na y�l n paam venegr n paas Biibla bangr-goam w��nge, b� y gess�b nins a Zeova Kaset ramba sen yiis sen yaa Un livre pour tous, seb-neng27-29, la B

˜angr s

˜en tar n debd v��m s

˜en-k

˜on-sa

˜e w

˜a, seb-neng 17-21.

16. a) Boe la a Ezai reng n togs bumb ning sen da na n wa baas npaam Babilonna w��nge? b) Wan to la a Ezai bangr-gomd ning sengomd Babilon l���sa yella pids-ya?17. Wan to la Biibla bangr-goam pidsg kengd teebo?

24 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

k˜aabs

˜a pids

˜a, d bee b��m n na n k�s s�d t’a nanpidsa a s

˜en

k˜aab t� t

˜eng

˜a na n lebga arz

˜an

˜a me. (S

˜odbo 23:19) S�da, d

tara “t˜eeb ne v��m s

˜en ka s�ta yelle, W

˜ennaam s

˜en ka t

˜oe n

yag ziri s˜en k

˜aab hal d

˜uniy

˜a s

˜en nan ka naan

˜a.”—T�t 1:2.�

“W˜ENNAAM GOAMA V��ME”

18 S˜en zems ne t

˜ond s

˜en zoe n y

˜a sag-k

˜ang

˜a p�g

˜e w

˜a, yaa

v˜eeneg t� Biibl

˜a s�d yaa sebr s

˜en pa w

˜ond a taaba. D y

˜aame

t’agoam˜a pak��sd taaba, t’a zemsa tak�neb

˜angr ningb s

˜en

boond t� si˜ans

˜a, la a t

˜en-k�dem w

˜end

˜e y�l

˜a bilgr me yaa

k�p�. S˜en paase a k

˜ota yam la a tara b

˜angr-goam s

˜en zems

� Babilon saoonga yaa Biibla bangr-gomd a ye sen paam pidsgu. A taabw�sg bee sen paam pidsg me t� Tiir ne Niniiv saoonga be s�ka. (Ezek��ll26:1-5; Sofoni 2:13-15) Sen paase, a Dani�ll bangr-gomda reng n togsaduni gill pan-soaadba sen da na n p�g taab to-to Babilon l���sa poore.Meed ne P�rs sen naag taaba, la G�r�s soolma ra bee pan-soaadb kaenss�ka. (Dani�ll 8:5-7, 20-22) Sen na y�l n paam venegr bangr-goam w�sgsen gomd Mesi wa yell sen paam pidsg a Zezi Kirist zuga w��nge, b� y gesseb-neng 199-201 p�ge wa.

18. Gom-b�g sen tar pang la t�m-t�md a Poll sen yaa kiris-neda togs‘Wennaam gomda’ w��nge?

Babilon raboog˜

a

Biibl˜

a yaa W˜ennaam sebre 25

ne bas-yardo. La a y˜ood

˜a pa tek woto ye. T�m-t�md a Poll

s˜en yaa kiris-ned

˜a g�lsame: “W

˜ennaam goama v��me la a

tara p˜anga, la a r�tame n y��d s��g s

˜en tar noy a yiibu, la a

k˜eeda hali n welgd v��m ne s��ga la k

˜ob-sugds ne s��lem,

la a yaa s˜uur tagsg la ratem b�-kaooda.”—Hebre d

˜amba

4:12.19 W

˜ennaam ‘goam

˜a’ b� a ko��g

˜a s

˜en be Biibl

˜a p�g

˜e w

˜a

kareng t˜oe n toeema t

˜ond v��m

˜a. A t

˜oe n s

˜onga t

˜ond t� d

fees d mens˜a s

˜oma ny��d raasenkam. T

˜ond t

˜oe n yetame t�

d nonga W˜ennaam. La d s

˜a n wa w�m a Gomd

˜a s

˜en yaa

Biibl˜a s

˜en yet b

˜umb nins

˜a, d s

˜en na n tall manesem ning

˜a

wilgda b˜umb ning s

˜en s�d be d s

˜uur

˜e w

˜a, la d t�lsm

˜a s

˜en

yaa a soaba.20 Biibl

˜a s�d yaa W

˜ennaam sebr d s

˜en segd n karem, n

z˜ams la d nong w�sgo. Wilg-y y mi-beoog ne W

˜ennaam

a k˜uun k

˜ang

˜a y

˜ınga, n ket n vaeesd-a neere. Y s

˜a n maan

woto, y na n b˜anga W

˜ennaam daab

˜a s

˜en yaa a soab

˜adem-

biis˜a y

˜ıng n paase. D na n goma raab k

˜ang s

˜en yaa a soab

˜a,

la a s˜en na n pids to-to w

˜a yell sak ning s

˜en p�gd

˜a p�g

˜e.

19, 20. a) Wan to la Biibla toe n song yamb t� y fees y menga?b) Wan to la y toe n wilg y mi-beoog ne Wennaam, a sen ko-d Biiblat� yaa kuun sen pa wond a taaba yınga?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Biibl˜a yaa W

˜ennaam n v

˜eneg t� b g�lse,

r˜end a goam

˜a yaa s�da, la zemsa reegre.

—2 T�mote 3:16.

ˇ Z˜amsg ning s

˜en be W

˜ennaam Gomd

˜a p�g

˜e

w˜a zemsa ne r

˜und

˜a-r

˜und

˜a v��m

˜a s

˜en yaa

to-to w˜a.—Ezai 48:17.

ˇ S˜ambg s

˜en ka be, k

˜aabs nins s

˜en be Biibl

˜a

p�g˜e w

˜a na n pidsame.—S

˜odbo 23:19.

26 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

W˜ENNAAM daab

˜a ne t

˜eng

˜a s�d bee yamleoogo. A

Zeova ratame t� t˜eng

˜a pid ne neb s

˜en tar s

˜u-noog la

laaf�. Biibl˜a yetame t� “W

˜ennaam sela t��s Ed�n” la t’a

“k�tame t� t��s buud f˜aa bul n yi t

˜enga p�g

˜e, b

˜amb

yaa neere la b womda bi-s˜oama r��b y

˜ınga.” W

˜ennaam

naana pipi rao a˜Adem ne a pag a Hawa, n ning-b

z˜ı-k

˜ang s

˜en be ras

˜and

˜a p�g

˜e n yeel-b “t� b rog kamb n

pid d˜uniy

˜a la b t

˜oog-a.” (S�ngre 1:28; 2:8, 9, 15) Woto,

W˜ennaam da ratame t� ninsaalb

˜a paam kamba, t� b

yalg arz˜an k

˜ang

˜a t’a pid t

˜eng

˜a gill f

˜aa, la b ges r

˜ums

˜a

yelle.2 Y

˜amb tagsdame t� W

˜ennaam a Zeova s

˜en dat t�

neb˜a v��md t

˜eng zug arz

˜an

˜a p�g

˜e w

˜a na n pidsame b�?

W˜ennaam yeelame: “Mam goama na n pidame. Mam

yam y˜akra na n t

˜oogame.” (Ezai 46:9-11; 55:11) N-ye,

W˜ennaam na n s�d pidsa a s

˜en y

˜ak yam n na n maan

b˜umb ning

˜a. A yeelame t’a “ka naan [t

˜eng

˜a] t’a lebg

zaalem ye,” la t’a “naan-a lame t� neb z˜ınd a zugu.”

(Ezai 45:18) Yaa nin-b�s buud la W˜ennaam dat t� b

1. Wennaam daaba ne tenga yaa boe?2. a) Wan to la d mi t� Wennaam na npidsa a raaba ne tenga? b) Sa nyaa ne Biibla, yaa nin-b�s buud n na n paam v��m sen kon sa wa?

SAK A T˜

AABO

W˜ennaam daab

˜a ne t

˜eng

˜a

yaa b˜

oe?

W˜ennaam daab

˜a ne

˜adem-biis

˜a yaa b

˜oe?

W˜an to la b k��s W

˜ennaam?

V��m˜a na n y�� w

˜an to t

˜eng

˜a zug beoog-daare?

v��md t˜eng

˜a zugu? La a ra ratame t� b v��md be n kaoos

y��m a w˜ana? Biibl

˜a leokdame: ‘Nin-t�rs

˜a na n sooga

d˜uniy

˜a la b

˜amb na n z

˜ında a zug wakat s

˜en ka s�ta.’

—Y��l S˜oamy

˜a 37:29; Wilgri 21:3, 4.

3 V˜eenega, wakat k

˜ang nan pa ta ye. Neb

˜a ket n

b˜eedame la b kiid

˜e, la b zabd n k��d taab menga. Yell

n maane. S�d-s�da, W˜ennaam da pa rat t� t

˜eng

˜a y� wa

d s˜en ne-a t’a yaa to-to r

˜und

˜a-r

˜und

˜a w

˜a ye. La maana

w˜an t� wa yaa woto? B

˜oe y

˜ıng t� W

˜ennaam daab

˜a pa

pidsi? Ninsaalb˜a k�demd sebr baa a ye pa t

˜oe n leok

t˜ond ye, bala yell

˜a s�nga saas

˜e.

B� W˜A S

˜EN S�NG TO-TO N WA BE

˜E

4 Biibl˜a pipi sebr gomda W

˜ennaam b� s

˜en puk Ed�n

z˜eed

˜e w

˜a yelle. B bilg-a-la wa ‘waafo,’ la a ra pa wag-

zaalg ye. Biibl˜a baasg sebr boond-a lame t� “diaabl la

S��t˜aana, s

˜en belgd d

˜uniy

˜a f

˜aa.” B boond-a lame me

t� “wag-k�dre,” b� pipi waaf˜a. (S�ngre 3:1; Wilgri 12:9)

Mal�g-k˜ang

˜a s

˜en tar p

˜ang t� ninsaalb

˜a nif pa ne-a w

˜a

t˜unuga ne waaf n gom ne a Hawa, wala s�lem soabs˜en t

˜oe n gomd t� yaa wa a goam

˜a yita z

˜ıig a to w

˜a.

S˜ambg s

˜en ka be, W

˜ennaam s

˜en da wa n segend t

˜eng

˜a

ninsaalb˜a y

˜ıng

˜a t� mal�g-k

˜ang ra bee be.—Zoob 38:4, 7.

5 La s˜en mik t’a Zeova b

˜on-naands

˜a f

˜aa zemsa z

˜ang

˜a

y˜ınga,

˜and n maan a “S��t

˜aana”? D s

˜a n na n togs nana-

nana bala, yaa W˜ennaam biribl s

˜en yaa mal�k s

˜en tar

ang n y˜

ak yam n lebg S��t˜

aana. W˜an to la r

˜e t

˜oog n

y�? Wala makre, r˜und

˜a-r

˜und

˜a, ned s

˜en da yaa s

˜oma la

p�-peelem soab t˜oe n lebga wagdre. S�ngda w

˜ana? Ned

˜a

t˜oe n basa t�lsem w

˜eng t� b� a s

˜uur

˜a p�g

˜e. A s

˜a n ket

3. Yel-be-b�s n be tenga zugu, la sogs-b�s la re wat ne?4, 5. a) S�d-s�da, yaa and soab la sen tunug ne waaf n gom ne a Hawawa? b) Wan to la ned sen da yaa p�-peelem soab toe nwa lebg wagdre?

28 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

n tagsd w˜eng

˜a yelle, t�lsem k

˜ang na n wa paama p

˜ang

w�sgo. Woto, a s˜a n wa paam sor bala, a t

˜oe n zuume

n pids a t�lsem w˜eng

˜a.—Zak 1:13-15.

6 Y�� woto me ne a S��t˜aan

˜a. A ra segd n w�ma

W˜ennaam s

˜en yeel a

˜Adem ne a Hawa t� b rog kamb n

pid t˜eng

˜a. (S�ngre 1:27, 28) A S��t

˜aan tagsa woto: ‘Gese,

ninsaalb˜a f

˜aa t

˜oe n basa W

˜ennaam n balem maam!’

R˜end t�lsem w

˜eng n bul a s

˜uur

˜a p�g

˜e. A wa n baas n

belga a Hawa n togs-a ziri W˜ennaam zugu. (S�ngre 3:

1-5) Yaa woto la a lebg “d�aabl” b� t˜en-k

˜an-neda. Wakat

k˜ang p�g

˜e me, a lebga “S��t

˜aana,” s

˜en dat n yeel t�

“K��sda.”7 A S��t

˜aan t

˜unuga ne ziri la belgre, n k�t t’a

˜Adem

ne a Hawa k��s W˜ennaam noor

˜a. (S�ngre 2:17; 3:6) R

˜e

k�tame t� b wa baas n ki wa W˜ennaam s

˜en da yeel-b t� b

s˜a n t

˜odge b na n kiime w

˜a. (S�ngre 3:17-19) A

˜Adem s

˜en

k��s˜a k�tame t’a pa le zems z

˜ang ye. R

˜e n so t’a kamb

˜a

la a yagens˜a f

˜aa rogd ne yel-w

˜en

˜a. (Rom d

˜amba 5:12) D

r�k makr ne t˜an-koeem wamde. T

˜an-koeem wamd s

˜a n

w˜ege, t

˜an-ko��m nins f

˜aa b s

˜en na n tall-a n w

˜e ne w

˜a

na n y�� w˜an to? B f

˜aa na n y�� w

˜egdo, b na n talla

zanga. Woto me, ninsaal f˜aa roga ne yel-w

˜end

˜a s

˜en yit

a˜Adem s

˜en makd t

˜an-koeem wamd

˜a neng

˜e w

˜a. Yaa r

˜e

y˜ıng la s

˜en k�t t� ninsaalb

˜a f

˜aa k��nd

˜e la b kiid

˜e w

˜a.

—Rom d˜amba 3:23.

8 A S��t˜aan s

˜en wa n t

˜oog t’a

˜Adem ne a Hawa beeg

W˜ennaam

˜a, a s�d ra lebga k��sdba naaba. A k��sa a

Zeova s˜en da r�t a naam

˜a to-to w

˜a. S�da, a S��t

˜aan da

6. Wan to la Wennaam biribl sen yaa mal�k sen tar pang lebgS��taana?7. a) Boe yıng t’a

˜Adem ne a Hawa ki? b) Boe yıng t’a

˜Adem yagensa

faa k��nde la b kiide?8, 9. a) Wan to la a S��taan bao Wennaam noore? b) Boe yıng t�Wennaam pa saam totba zıig p�ge?

W˜ennaam daab

˜a ne t

˜eng

˜a yaa b

˜oe? 29

yeta woto: ‘W˜ennaam yaa na-w

˜enga. A yagda ziri n pa

rat t� neb nins a s˜en so w

˜a paam b

˜on-s

˜oma ye. Pa t�lae

t� W˜ennaam d� naam ninsaalb

˜a zut ye. B

˜amb mens t

˜oe

n b˜anga s

˜en yaa s

˜oma la s

˜en yaa w

˜eng n bake. La mam

s˜a n y� b naaba, r

˜e la b na n y� neer n y��ge.’ R

˜od-k

˜ang

˜a

buud taoore, w˜an to la W

˜ennaam da na n welg yell

˜a?

K˜eer tagsdame t� W

˜ennaam da segdame bal n k� t

˜otb

˜a.

A S��t˜

aan y�ta w˜

an n k˜

aaba Zezi d

˜uniy

˜a soolem f

˜aa,

a n da pa y˜

e n so?

30 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

La woto ra na n leoka a S��t˜aan no-baoodm

˜a b�? R

˜e ra

na n wilgame t� W˜ennaam s

˜en d�t a naam

˜a to-to w

˜a

yaa t�rg b�?9 A Zeova s

˜en nong t�rlm

˜a, k�tame t’a pa k� t

˜otb

˜a z

˜ıig

p�g˜e ye. A y

˜aame t� yaa kaoosg zug

˜e bal la a ra t

˜oe n

leok a S��t˜aan no-baoodm

˜a s

˜oma, la a wilg t’a yaa ziri

yagda. Yaa r˜e n so t� W

˜ennaam y

˜ak yam n bas ninsaalb

˜a

t� b soog b mens wakat a w˜an a S��t

˜aan nug

˜e. Sak 11 w

˜a

p�g˜e, d na n y

˜aa b

˜umb ning s

˜en k�t t’a Zeova bas y�l

˜a

woto, la a bas t� kaoosd w�sg woto n yaool n na n welgyel-k

˜aens

˜a w

˜a. La d segd n tagsa sogsg nins s

˜en p�gd

˜a

zutu: R˜e y

˜ınga a

˜Adem ne a Hawa ra bee b��m n na n

t˜e a S��t

˜aan s

˜en z� n maan-b neer

˜a goam b�? B ra bee

b��m n na n t˜e t’a Zeova yaa ziri yagd la na-toaaga, ne

a s˜en da k

˜o-b b

˜umb nins f

˜aa b s

˜en da tar

˜a s�da? S

˜a n

da yaa y˜amba, b

˜oe la y ra na n maane?

10 Zemsame t� d tags sogs-k˜aens

˜a zutu, bala b paka

t˜ond ned kam f

˜aa r

˜und

˜a-r

˜und

˜a. N-ye, y

˜amb t

˜oe n

y˜aka yam n z

˜ınd a Zeova poor

˜e n leok a S��t

˜aan no-

baoodm˜a. Y t

˜oe n saka a Zeova wa y Naaba, la y s

˜ong

n wilg t’a S��t˜aan yaa ziri yagda. (Y��l S

˜oamy

˜a 73:28;

Yelb˜una 27:11) Zu-b�ko, neb milyaar d

˜amb

˜a s

˜en be d

˜uni

k˜ang

˜a zug

˜a s�ka, yaa neb bilf bal n y

˜ak yam n maand

woto. R˜e wata ne sok-k

˜ang

˜a s

˜en yaa k

˜aseng

˜a: Biibl

˜a

s�d wilgdame t� yaa a S��t˜aan n d�t naam d

˜uni k

˜ang

˜a

zug b�?˜AND N D�T NAAM D

˜UNI K

˜ANG

˜A ZUGU?

11 A Zezi ra mii v˜eeneg t� yaa a S��t

˜aan n d�t naam

10. Wan to la y toe n zınd a Zeova poore, a S��taan no-baoodmaleokr p�ge?11, 12. a) Wan to la makr a yembr sen wa a Zezi zug wilgd t’aS��taan n yaa duni kanga naaba? b) Boe n leb n wilgde t’a S��taanla duni kanga naaba?

W˜ennaam daab

˜a ne t

˜eng

˜a yaa b

˜oe? 31

d˜uni k

˜ang

˜a zugu. Vugri, a S��t

˜aan t

˜unuga ne yel-solemd

n wilg a Zezi “d˜uniy

˜a soolem f

˜aa ne b naam.” R

˜e

poore, a S��t˜aan k

˜aaba a Zezi naam n yeel woto: “Y

˜amb

s˜a n na n sak n w

˜ogemd n waoog maam, mam na

k˜o y

˜amb b

˜on-k

˜aensa f

˜aa.” (Mat�e 4:8, 9; Luk 4:5, 6)

Tags-y n ges-y-y˜a: S

˜a n da mik

˜e t’a S��t

˜aan pa r�t naam

soolem k˜aens

˜a zutu, r

˜e y

˜ınga k

˜aab-k

˜ang

˜a ra na y�

˜e makr

n k˜o a Zezi s�da? A Zezi pa k��s t� goosneema r

˜amb

˜a

f˜aa ra yaa a S��t

˜aan d

˜end ye. S

˜a n da pa a S��t

˜aan la

d˜uniy

˜a goosneema r

˜amb naaba, s�d-s�da, a Zezi ra na n

wilga r˜e.

12 Yaa s�d t� yaa a Zeova n yaa W˜ennaam s

˜en t

˜oey

˜a

f˜aa w

˜a, la a leb n yaa

˜and

˜uniy

˜a s

˜en be ras

˜and la s

˜en

yaa k˜aseng

˜a Naanda. (Wilgri 4:11) La z

˜ıig baa a yembre,

Biibl˜a pa yet t� W

˜ennaam a Zeova b� a Zezi Kirist

n yaa d˜uni k

˜ang

˜a naab ye. A Zezi yeela v

˜eeneg t�

yaa a S��t˜aan la ‘d

˜uniy

˜a naaba.’ (Z

˜a 12:31; 14:30;

16:11) Biibl˜a p�d n yetame t’a S��t

˜aan yaa ‘d

˜uni

k˜ang

˜a w

˜ennaam.’ (2 Kor

˜ent d

˜amba 4:3, 4) T�m-t�md

a Z˜a s

˜en yaa kiris-ned

˜a g�lsa k��sd k

˜ang b� S��t

˜aan

˜a

w��ng˜e woto: “D

˜uniy

˜a f

˜aa bee w

˜eng soaba nug

˜e.”—1 Z

˜a

5:19.

B S˜EN NA N S

˜AAM A S��T

˜AAN D

˜UNIY

˜A TO-TO

13 Y��md f˜aa, d

˜uniy

˜a lebgda w

˜eng n paasd

˜e. A pida

ne zaba, politik la t˜uudum taoor d

˜amb s

˜en yaa z

˜amb

r˜amba, la bi-bees s

˜uy s

˜en k�gem t� looge. Ned pa t

˜oe n

dems d˜uni k

˜ang

˜a ye. Biibl

˜a wilgdame t� wakat kolgame

t� W˜ennaam na n s

˜aam d

˜uni w

˜eng

˜a y

˜e zabr

˜a b s

˜en

boond t� Armaged˜o w

˜a wakate. R

˜e na n paka sor t�

d˜uni paalg s

˜en yaa t�rg wa.—Wilgri 16:14-16.

13. Boe yıng t� d rat duni paalga?

32 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

14 W˜ennaam a Zeova y

˜aka a Zezi Kirist t’a y� a saas

˜e

R˜ıung

˜a b� a goosneema w

˜a Naaba. Hal s

˜en kaoos

w�sgo, Biibl˜a reng n togsame t�: “B roga biig n k

˜o-do,

b k˜oo t

˜ond biribla. Soolem soogr na n z

˜ında y

˜e zugu.

La b na n p�da a y��r t� . . . Laaf�-naaba. Y˜e soolem

paadame, la a laaf� ka be t�k ye.” (Ezai 9:5, 6) A Zeziz˜amsa a karen-biis

˜a t� b p��s goosneema k

˜ang y

˜ıng

woto: “T� y˜amb soolem wa, t� y

˜amb daab maan d

˜uniy

˜a

zug wa s˜en maand [saas

˜e w

˜a].” (Mat�e 6:10) Wa d s

˜en

na n y˜a taoor seb-k

˜ang

˜a p�g

˜e w

˜a, W

˜ennaam R

˜ıung

˜a

na n s˜aama d

˜uni k

˜ang

˜a goosneema r

˜amb f

˜aa ka la bilfu,

la a reeg b f˜aa z

˜ıiga. (Dani�ll 2:44) R

˜e poore, W

˜ennaam

R˜ıung

˜a na n k�tame t� t

˜eng

˜a lebg arz

˜ana.

UNI PAALG N KOLGE15 Biibl

˜a k

˜ota t

˜ond bas-m-yam woto: “Wa s

˜en zems

[W˜ennaam] k

˜aabgo, t

˜ond g

˜uuda y

˜ıngr paalg la t

˜en-

paalga, t�rlem s˜en na n z

˜ınd b p�s

˜e.” (2 P���r 3:13; Ezai

65:17) Ka w˜a, ‘t

˜eng

˜a’ makda neb nins s

˜en v� a zug

˜a.

R˜end ‘t

˜en-paalg

˜a’ makda neb nins s

˜en paam W

˜ennaam

lohorm˜a s

˜en na n lagem n v��md t

˜eng

˜a zug

˜a.

16 A Zezi k˜aabame t� d

˜uni paalg

˜a s

˜en wat

˜a p�g

˜e,

W˜ennaam na n k

˜oo neb nins s

˜en tat a yam

˜a “v��m s

˜en

ka s�ta.” (Mark 10:30) D b˜oos t� y lak y Biibl

˜a Z

˜a 3:16

la 17:3, n karem a Zezi s˜en yeel b

˜umb ning d s

˜en segd

n maan s˜en na y�l n paam v��m s

˜en pa sat

˜a. W

˜ennaam

na n k˜oo nin-sakdb

˜a v��m s

˜en k

˜on sa t

˜eng zug arz

˜an

˜a

p�g˜e. B� d ges Biibl

˜a s

˜en wilgd bark nins nin-k

˜aens

˜a s

˜en

na n paame.

14.˜And la Wennaam yak t’a y� a Rıunga Naaba, la wan to la b reng

n togs re?15. ‘Ten-paalga’ yaa boe?16. Kuun b�g sen pa toe n s�f la Wennaam na n ko neb nins sen tata yama, la boe la d segd n maan n paam de?

W˜ennaam daab

˜a ne t

˜eng

˜a yaa b

˜oe? 33

17 W˜enem

˜a, zab

˜a, bi-be-t��m

˜a la maan taab p

˜ang

˜a

na n saame. “Nin-w˜eng k

˜on tol n z

˜ınd ye . . . La

s˜u-maasem d

˜amba na n sooga d

˜uniy

˜a.” (Y��l S

˜oamy

˜a

37:10, 11) Laaf� na n z˜ındame, bala ‘W

˜ennaam k�tdame

t� zabr s� hal d˜uniy

˜a t�k f

˜aa.’ (Y��l S

˜oamy

˜a 46:10; Ezai

2:4) R˜e mas

˜a, “t�rlem na n toba y

˜e z

˜amaan

˜e la laaf�

w�sg na n z˜ında hal t� ta kiuug s��bo,” s

˜en dat n yeel

t� wakat s˜en k

˜on sa.—Y��l S

˜oamy

˜a 72:7.

18 A Zeova balemdb˜

a na n v��mda b˜

aan p�g˜e. Biibl

˜a

g�lsg wakate, Isra�ll neb˜a s

˜a n da wilg b sakr f

˜aa, b ra

paamda b˜aane. (Maank��re 25:18, 19) D s

˜a n wa paam

b˜aan k

˜ang

˜a buud Arz

˜an

˜a p�g

˜e, s�d na n y�� s

˜u-noog

menga!—Ezai 32:18; Miise 4:4.19 Kom pa na n z

˜ınd ye. Y��l g�lsd

˜a y��la woto: “Ki

w�sg na n z˜ında soolem p�g

˜e. A na n miima t

˜aens

zutu.” (Y��l S˜oamy

˜a 72:16) W

˜ennaam a Zeova na n

ninga nin-t�rs˜a barka, la ‘t

˜enga b

˜on-koaadla na n woma

biisi.’—Y��l S˜oamy

˜a 67:7.

20 T˜eng

˜a gill na n lebga arz

˜ana. Ro-neeb la z

˜ı-neeb na n

z˜ında z

˜ıis nins ninsaalb

˜a s

˜en yaa yel-w

˜en-maandb

˜a s

˜en

da s˜aam

˜a. (Ezai 65:21-24; Wilgri 11:18) S

˜a n wa be

˜e-be

˜e,

b na n yalga arz˜an

˜a t’a pid d

˜uniy

˜a gilli, t� t

˜enga f

˜aa

lebg neer la a sakd kood wala Ed�n z˜eed

˜a. La wakat f

˜aa,

W˜ennaam na n ‘puka a nugu, n k

˜o b

˜on-v��g f

˜aa bark

t� seke.’—Y��l S˜oamy

˜a 145:16.

21 Laaf� na n z˜ında ninsaalb

˜a ne r

˜ums

˜a s�ka. We-r

˜ums

ne yir d˜ums na n naaga taab n w

˜ab yamdo. Baa bi-k�dg

pa na n le zoe r˜ums nins s

˜en yaa toos mas

˜a w

˜a ye.—Ezai

11:6-9; 65:25.

17, 18. Boe n s�d wilgd t� laaf� la baan na n zında zıig faa tenga zugu?19. Boe n k�t t� d mie t� r��b w�sg n na n zınd Wennaam duni paalgap�ge?20. Boe yıng t� d toe n k�s s�d t� tenga gill na n lebga arzana?21. Boe n wilgd t� laaf� na n zında ninsaalba ne rumsa s�ka?

34 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

22 B˜

aas na n saame. A Zezi s˜en yaa W

˜ennaam saas

˜e

R˜ıung

˜a Naab

˜a na n s

˜aooga neb

˜a b

˜aase, t� y��g a s

˜en da

maan a s˜en da wa n be t

˜eng

˜a zug

˜a w�sgo. (Mat�e 9:35;

Mark 1:40-42; Z˜a 5:5-9) R

˜e sasa, “t

˜enga ned ba a ye ka

na n le yeel t’a ka laaf� ye.”—Ezai 33:24; 35:5, 6.23 T

˜ond neb nins s

˜en maan kaalm

˜a na n v��game, la

b t˜oeeme meng n pa leb n ki ye. Neb nins f

˜aa s

˜en ki t�

W˜ennaam t

˜er-b yell

˜a na n v��game. S�da, “k

˜uum . . .

na n v��game, [neb nins s˜en pa t�rs

˜a] ne nin-t�rsa f

˜aa.”

—T��ma 24:15; Z˜a 5:28, 29.

24 Ad s�d yaa b˜on-k

˜asems s

˜en be yamleoog n g

˜uud

neb nins s˜en y

˜ak yam n na n z

˜ams n b

˜ang d Naand

K˜aseng

˜a s

˜en yaa W

˜ennaam a Zeova w

˜a, la b maan a

raab˜a! A Zezi s

˜en wa n p�lemd w

˜eng maand ning b s

˜en

ka a s��g˜e w

˜a t�: “Fo na n z

˜ında arz

˜an

˜e ne maam

˜a,” yaa

t˜eng zug Arz

˜an

˜a s

˜en wat

˜a yell la a s

˜en da gomd

˜a. (Luk

23:43, Sebr S˜ongo) Tara y

˜ood w�sg t� d z

˜ams n b

˜ang a

Zezi Kirist n paase, bala yaa y˜e maasem y

˜ıng la d na n

t˜oog n paam bark k

˜aens

˜a f

˜aa.

22. Na n y�� wan to ne baasa?23. Boe yıng t� kuum v��gra na n ko tond su-noogo?24. Y tagsg yaa wan to ne teng zug Arzan p�ge v��mdgo?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ W˜ennaam daab ning s

˜en yaa k�t t� t

˜eng

˜a

lebg arz˜an

˜a na n pidsame.—Ezai 45:18; 55:11.

ˇ Mas˜a yaa a S��t

˜aan n d�t naam d

˜uni k

˜ang

˜a

zugu.—Z˜a 12:31; 1 Z

˜a 5:19.

ˇ D˜uni paalg ning s

˜en wat

˜a p�g

˜e, W

˜ennaam

na n ninga˜adem-biis

˜a bark w�sgo.

—Y��l S˜oamy

˜a 37:10, 11, 29.

36 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

UNIY˜A tara neb w�sg y�y s

˜en yi. B mii k

˜eer y�y s

˜oma

b buud˜a s�ka, b� b t

˜eng

˜a p�g

˜e. B mii a taab d

˜uniy

˜a gill

zugu. La b˜ang ned b s

˜en mi z

˜ıig f

˜aa y��r bal pa wilgd

t� f s�d mii a soab˜

a ye. R˜e pa rat n yeel t� f mii a s

˜en

da reng n y� ned ning buudu, la a z�g˜a s

˜en s�d yaa a

soab ye.2 Baa ne a Zezi Kirist s

˜en v��md t

˜eng zug s

˜en kolg

y��m 2000 s˜en loog mas

˜a w

˜a, d

˜uniy

˜a gill zugu, neb

˜a

w�ma a kibare. La neb w�sg pa mi a Zezi s˜en s�d yaa

ned ning˜a v

˜eeneg ye. Neb k

˜eer yetame t’a ra yaa nin-

s˜ong bala. T� neb a taab yet

˜e t’a ra yaa W

˜ennaam t�m-

t�md bala, t� s˜anda me t

˜eed t’a Zezi yaa W

˜ennaam t�

b tog n balm-a wa W˜ende. S�d yaa woto b�?

3 Tara y˜ood t� y

˜amb menga b

˜ang a Zezi s

˜en s�d yaa

ned ninga. B˜oe y

˜ınga? Bala Biibl

˜a yetame: ‘V��m s

˜en

ka s�ta yaa woto, t� b˜amb na b

˜ang y

˜amb s

˜en yaa s�d

W˜ennaam s

˜en ka to la a Zezi Kirist y

˜amb s

˜en t�m a

soab˜

a.’ (Z˜a 17:3) N-ye, b

˜ang s�d

˜a W

˜ennaam a Zeova la

a Zezi Kirist zug s˜oma t

˜oe n k�tame t� ned paam v��m

s˜en pa sat t

˜eng zug arz

˜an

˜a p�g

˜e. (Z

˜a 14:6) S

˜en paase,

1, 2. a) Boe yıng t� f sa n mi ned b sen mi zıig faa y��r bala, pa ratn yeel t� f s�d mii a soaba soma? b) Boe la neba pa mi veeneg a Zezizugu?3. Boe yıng t� tar yood t� yamb menga bang s�da a Zezi zugu?

SAK A NAASE

A Zezi Kirist yaa˜anda?

A Zezi t��md˜a yaa b�go?

A Zezi yii y�?

A ra yaa nin-b�g buudu?

a Zezi k˜oo t

˜ond mak-s

˜ong s

˜en ka

to, s˜a n yaa ne d s

˜en segd n v��md to-to

la d s˜en segd n tall manesem ning ne neb a

taab˜a. (Z

˜a 13:34, 35) Seb-k

˜ang

˜a pipi sak

˜a p�g

˜e, d

goma s�d˜a W

˜ennaam

˜a zug

˜a yelle. Mas

˜a, b� d ges Biibl

˜a

s˜en s�d yet b

˜umb ning a Zezi Kirist zugu.

MESI NING B S˜EN K

˜AAB T’A WATAME W

˜A

4 Hal s˜en kaoos t’a Zezi nan pa roge, Biibl

˜a reng n

togsa W˜ennaam s

˜en da na n t�m a soab t’a y� Mesi b�

Kirist˜a waoongo. Waoogr y�y nins s

˜en yaa “Mesi”

(s˜en yit hebre gom-biig a ye p�g

˜e w

˜a) la “Kirist”

(s˜en yit g�rk gom-biig a ye p�g

˜e w

˜a) f

˜aa rat n

4. “Mesi” la “Kirist” rat n yeelame t� boe?

A Zezi lisg˜

e w˜

a, a lebgaMesi b� Kirist

Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

yeelame t� “b s˜en zae a soaba.” W

˜ennaam da na n zaeya

nin-k˜ang

˜a b s

˜en k

˜aab t’a watame w

˜a ne v��sem s

˜ongo,

s˜en dat n yeel t� W

˜ennaam y

˜ak-a lame n k

˜o naam s

˜en

pa w˜ond a taaba. Seb-k

˜ang

˜a sags nins s

˜en p�gd

˜a p�s

˜e,

d na n b˜anga Mesi w

˜a t��md y

˜ood s

˜en ta z

˜ıig ning

W˜ennaam k

˜aabs

˜a pidsg p�g

˜e. D na n leb n b

˜anga bark

nins a Zezi s˜en t

˜oe n k

˜o-d mas

˜a menga. La nand t’a

Zezi roge, s˜ambg s

˜en ka be, neb w�sg soka b mens woto:

‘˜And n na n y� Mesi w

˜a?’

5 Nazar�t rao a Zezi s˜en da wa n be t

˜eng zugu, a karen-

biis˜a ra k�sa s�d fas� t’a yaa Mesi ning b s

˜en da k

˜aab t’a

na n waame w˜a. (Z

˜a 1:41) Karen-biig a yembr y��r s

˜en

boond t’a S�mo P���r yeela a Zezi woto v˜eenega: “Y

˜amb

yaa Kirist.” (Mat�e 16:16) W˜an to la karen-bi-k

˜aens

˜a ra

t˜oe n k�s s�d t’a Zezi s�d yaa Mesi ning b s

˜en da k

˜aab

t’a na n waame w˜a, la w

˜an to la t

˜ond me t

˜oe n k�s s�d

ne r˜e?

6 W˜ennaam no-r��sdb nins s

˜en v��md s

˜en deng a Zezi

waoong˜a ra p

˜ınd n togsa y�l w�sg Mesi w

˜a zugu. Yel-

k˜aens ra na n s

˜onga neb a taab

˜a t� b b

˜ang-a n welge.

Wala makre, b t˜oe n yeela y

˜amb t� y k

˜eng mobill b� t

˜er

gaar˜e wall s�lg yir n t� r�k ned y s

˜en z� n y

˜a. R

˜e y

˜ınga

ned s˜a n bilg y

˜amb a soab

˜a s

˜en yaa to-to, k

˜on s

˜ong-y

s�da? Wala woto me, ne a no-r��sdb˜a maasem, Biibl

˜a

p�g˜e a Zeova bilga Mesi w

˜a s

˜en da na n maan b

˜umb

nins˜a, la a s

˜en da na n seg y�l ninsi. B

˜angr-gom-k

˜aens

˜a

w�sg pidsg˜a ra na n s

˜onga w

˜en-sakdb

˜a t� b b

˜ang Mesi

w˜a n welg v

˜eenega.

7 Ges-y makr a yiibu. Pipi, s˜en y��d y��m 700 s

˜en

5. A Zezi karen-biisa ra k�sa s�d t’a yaa anda?6. R�k-y makr n wilg a Zeova sen song wen-sakdba to-to sen na y�lt� b bang Mesi wa n welge.7. Bangr-gom-b�s a yiib sen gomd a Zezi yell n pidsi?

A Zezi Kirist yaa˜

anda? 39

deng Mesi w˜a waoongo, no-r��s a Miise ra togsame t�

Mesi ning b s˜en k

˜aab t’a watame w

˜a ra na n doga

Betleh�m, s˜en yaa t

˜en-bil Zida soolm

˜e w

˜a. (Miise 5:1) A

Zezi s�d roga y�? Yaa t˜en-k

˜ang p�g

˜e bal k�p�. (Mat�e 2:

1, 3-9) Yiib-n-soaba, y��m kobs s˜en denge, b

˜angr-gomd

ning s˜en be Dani�ll 9:25 p�g

˜e w

˜a wilga y��md ning

Mesi w˜a s

˜en da na n puk

˜a. Yaa y��md 29 w

˜a.� B

˜angr-

gom-k˜aens

˜a la a taab s

˜en pids

˜a wilgdame t’a Zezi ra yaa

Mesi ning b s˜en k

˜aab t’a watame w

˜a.

8 Y��md 29 w˜a s

˜en wa n kolg saabo, b

˜umb a to n

wilg v˜eeneg t’a Zezi ra yaa Mesi w

˜a. Yaa y��m-k

˜ang la

a Zezi k˜eng Lisd a Z

˜a neng

˜e n na n deeg lisg Z�rd

˜e

K��lg˜e w

˜a. A Zeova ra yeela a Z

˜a t’a na n y

˜aa b

˜and s

˜en

na n s˜ong-a t’a b

˜ang Mesi w

˜a n welge. A Z

˜a s�d y

˜aa b

˜an-

k˜ang a Zezi lisg

˜e w

˜a. Biibl

˜a yetame t� y�� woto: “A Zezi

s˜en paam lisgu, b yii koom

˜e w

˜a, la gese, y

˜ıngr pakame,

la b y˜aa W

˜ennaam S��g s

˜en w

˜end walle s

˜en sigd b

˜amb

zugu. La gese, ko��g yii y˜ıngri n yeele: ‘Ad-a yaa mam Bi-

nongre, mam s˜en nong ne m s

˜uur f

˜aa z

˜anga.’” (Mat�e

3:16, 17) A Z˜a s

˜en y

˜a la a w�m b

˜umb ning

˜a k�tame t’a

b˜ang v

˜eeneg t� yaa W

˜ennaam n t�m a Zezi. (Z

˜a 1:32-34)

Wakat ning W˜ennaam v��sem s

˜ong

˜a b� a p

˜ang

˜a s

˜en sig

a Zezi zug baraar˜a, a lebga Mesi w

˜a b� Kirist, ned ning

b s˜en y

˜ak t’a na n wa y� taoor Soab la R

˜ım

˜a.—Ezai 55:4.

9 Biibl˜a b

˜angr-goam pidsgu, n paas W

˜ennaam a Zeova

meng˜a kaset wilgda v

˜eeneg t’a Zezi yaa Mesi ning b s

˜en

da k˜aab t’a watame w

˜a. La Biibl

˜a leokda sogsg a yiib a

taab s˜en tar y

˜ood a Zezi Kirist zugu: A yii y�? La a ra yaa

nin-b�g buudu?

� Sen na y�l n paam venegr ne a Dani�ll bangr-gomda sen paampidsg a Zezi zuga, b� y ges Venegr ning sen be seb-neng 197-9 p�ge wa.

8, 9. Kaset b�g n puk veeneg a Zezi lisga wakat n wilg t’a yaaMesi wa?

40 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

A ZEZI YII Y�?10 Biibl

˜a wilgdame t’a Zezi reng n v��mda saas

˜e n

yaool n wa t˜eng zugu. A Miise togsa b

˜angr-gomd n wilg

t� Mesi w˜a ra na n doga Betleh�m la t’a yaa “k�demd

w˜end

˜e neda.” (Miise 5:1, Sebr S

˜ongo) Naoor w�sgo, a

Zezi meng˜a yeelame t� y

˜e reng n v��mda saas

˜e n yaool

n na n y� ninsaala. (Z˜a 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) A s

˜en da

wa n yaa mal�k n be saas˜e w

˜a, a ra tara zood s

˜en pa tar

to ne a Zeova.11 A Zezi yaa a Zeova Biribl ning a s

˜en nong n y��d

˜a,

la pa zaalem y˜ıng ye. B boond-a lame t� “Bi-k

˜aseng s

˜en

y��d b˜on-naandsa f

˜aa,” bala yaa y

˜e la W

˜ennaam naan

pipi.� (Kolos r˜amba 1:15) B

˜umb a to me n k�t t� Biribl

k˜ang

˜a ra pa w

˜ond a taab

˜a ye. A yaa ‘Biribl s

˜en ka to.’ (Z

˜a

3:16) Woto rat n yeelame t� yaa a Zezi bal la W˜ennaam

naan a toore. Leb n yaa ne a Zezi maasem bal laW

˜ennaam maan b

˜umb a taab

˜a f

˜aa. (Kolos r

˜amba 1:16,

Sebr S˜ongo) S

˜en paas me, b boonda a Zezi t� ‘Gomd

˜a.’

(Z˜a 1:14) Woto rat n yeelame t’a goma W

˜ennaam y��r

y˜ınga, la s

˜ambg s

˜en ka be, a taasa a Ba w

˜a koees la a

noy a kamb a taab˜a s

˜en yaa mal�gs

˜a la ninsaalb

˜a.

12 R˜e y

˜ınga Biribl k

˜aseng

˜a ne W

˜ennaam zema taab wa

neb k˜eer s

˜en t

˜eeda b�? Pa woto la Biibl

˜a wilgd ye. Wa

d s˜en y

˜a sull ning s

˜en loog

˜a p�g

˜e w

˜a, b naana Biribl

˜a.

R˜end v

˜eenega a talla s�ngre, t� W

˜ennaam a Zeova yaool

� B boonda a Zeova t� Ba, bala yaa ye la Naanda. (Ezai 64:7) Senyaa Wennaam n naan a Zezi wa yınga, b boond-a lame t� WennaamBiribla. Yaa re yıng me n k�t t� b boond mal�gsa la a

˜Adem menga t�

Wennaam komdibli.—Zoob 1:6; Luk 3:38.

10. Boe la Biibla wilgd a Zezi belma sen deng t’a wa teng zugaw��nge?11. Wan to la Biibla wilgd t’a Zezi la Biribl ning a Zeova sen nong ny��da?12. Wan to la d mi t� Biribl kasenga pa zem Wennaam?

A Zezi Kirist yaa˜

anda? 41

n pa tall s�ngre, la a ka saabo. (Y��l S˜oamy

˜a 90:2) Biribl

yend˜a W

˜ennaam s

˜en naan a toor

˜a z� n bao n na n zeng

a Ba w˜a ye. Biibl

˜a wilgda v

˜eeneg t� Ba w

˜a yaa k

˜aseng

n y��d Biribl˜a. (Z

˜a 14:28; 1 Kor

˜ent d

˜amba 11:3) Yaa a

Zeova bal n yaa “W˜ennaam s

˜en-t

˜oe-f

˜aa.” (S�ngre 17:1)

Woto y˜ınga, a ka to ye.�

13 A Zeova ne a Biribl k˜aseng

˜a z

˜ında ne taab y��m

milyaar d˜amba, s

˜en deng meng t� b nan pa naan saas

˜a

la t˜eng

˜a ye. Ad b segd n s�d ra nonga taab s

˜oma! (Z

˜a

3:35; 14:31) Biribl nongr˜a ra w

˜onda a Ba w

˜a k�p�. Yaa

r˜e y

˜ıng la Biibl

˜a s

˜en yet t� Biribl

˜a yaa ‘W

˜ennaam s

˜en

ka t˜oe n y

˜a w

˜eneg

˜a.’ (Kolos r

˜amba 1:15) N-ye, wa biribl

s˜en t

˜oe n w

˜ond a ba z

˜ıis to�y-to�y p�s

˜e w

˜a, W

˜ennaam

saas˜e Biribl

˜a talla a Ba w

˜a z�g la a manesem.

14 A Zeova Biribl s˜en ka to w

˜a sakame n yi saas

˜e n wa

t˜eng zug n v��md wa ninsaala. La t

˜oe t� y soke: ‘W

˜an

to la mal�k t˜oe n dog n yaa ninsaala?’ S

˜en na y�l t� b

˜on-

k˜ang

˜a t

˜oog n y�, a Zeova maana yel-solemde. A r�ka a

Biribl k˜aseng

˜a s

˜en da be saas

˜e w

˜a v��m n t� ning Z��f

poak a Maari s˜en da pa mi rao

˜a p�g

˜e. A Maari pa k

˜e ne

rao n na n d�k p�ga ye. Yaa woto la a Maari rog biribls˜en zems z

˜ang t� b p�d a y��r t’a Zezi.—Luk 1:30-35.

A ZEZI RA YAA NIN-B�G BUUDU?15 A Zezi s

˜en da wa n be t

˜eng zug

˜a, a s

˜en yeel la a

maan b˜umb ning

˜a s

˜ongda t

˜ond t� d b

˜ang-a s

˜oma. La

� Sen na y�l n paam kaset a taab sen wilgd t� Biribl kasenga pa zemWennaam, b� y ges Venegr ning sen be seb-neng 201-4 p�ge wa.

13. Biibla rat n yeelame t� boe, a sen yet t� Biribla yaa ‘Wennaamsen ka toe n ya wenega’?14. Wan to la a Zeova Biribl y�ng sen ka to wa wa n lebg ninsaal pagsen doge?15. Boe yıng t� d toe n yeel t� ne a Zezi maasem, d toe n wa banga aZeova soma n paase?

42 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

s˜en y��d woto menga, ne a Zezi maasem, d t

˜oe n wa

b˜anga a Zeova n paase. B

˜oe y

˜ınga? T

˜eeg-y t� Biribl k

˜ang

˜a

w˜onda a Ba w

˜a k�p�. Yaa r

˜e y

˜ıng la a Zezi s

˜en yeel a

karen-biig a yembr woto w˜a: “Ned ninga s

˜en y

˜a maam,

a y˜aa m Ba.” (Z

˜a 14:9) Biibl

˜a s�b a naas

˜a b s

˜en boond

t� Ev˜anzill d

˜amb

˜a, s

˜en yaa Mat�e, Mark, Luk la Z

˜a w

˜a

togsda t˜ond y�l w�sg s

˜en t� loe ne a Zezi Kirist v��m

˜a,

a t��m˜a la a z�g

˜a.

16 B ra nong n boonda a Zezi t� “karen-saamba.” (Z˜a

1:38; 13:13) Yaa b˜oe la a z

˜ams neb

˜a? S

˜en t� y��d f

˜aa, a ra

moonda ‘W˜ennaam soolem koe-noog

˜a.’ Soolem k

˜ang yaa

W˜ennaam R

˜ıung

˜a b� saas

˜e goosneema s

˜en na n d� naam

t˜eng

˜a gill zug n wa ne bark s

˜en ka saab n k

˜o w

˜en-sakdb

˜a.

(Mat�e 4:23) Ra yaa˜and ko��ga? A Zezi meng

˜a yeelame:

“Mam karenga ka mam d˜end ye, yaa s

˜en t�m-a maam

˜a

r˜enda,” s

˜en dat n yeel t’a Zeova r

˜enda. (Z

˜a 7:16) A Zezi

ra miime t’a Ba w˜a ratame t� ninsaalb

˜a w�m R

˜ıung

˜a koe-

noogo. Sak a 8 w˜a p�g

˜e, d na n b

˜anga y�l w�sg n paas

W˜ennaam R

˜ıung

˜a zugu, la a s

˜en na n maan b

˜umb nins

˜a.

17 Y� la a Zezi z˜ams neb

˜a? Yaa z

˜ıig ning f

˜aa a s

˜en y

˜a

˜e

neb˜a, wala makre, t

˜en-b�d

˜e, t

˜en-b

˜oones

˜e, t

˜en-k�rems

˜e,

raas˜e w

˜a la neb

˜a yiya. A Zezi ra pa g

˜uud t� neb

˜a

wa a neng˜e ye. A ra b��gd-b lame. (Mark 6:56; Luk 19:

5, 6) B˜oe y

˜ıng t’a Zezi modg w�sg woto la a r�k s

˜ek

w�sg woto n moon la a z˜ams neb

˜a? Yaa b

˜umb ning

W˜ennaam s

˜en da rat t’a maan

˜a la woto. Wakat f

˜aa, a

Zezi maana a Ba w˜a raabo. (Z

˜a 8:28, 29) La b

˜umb a to

me y˜ıng n k�t t’a moon koe-noog

˜a. A s

˜a n da y

˜a k��ng

˜a

a ra zoeta b nimb˜aanega. (Mat�e 9:35, 36) T

˜uudm

˜a taoor

d˜amb n da segd n z

˜ams neb

˜a s�d

˜a W

˜ennaam la a raab

˜a

16. Sen t� y��d faa, a Zezi moona koe-b�go, la y� la a zamsga ra yita?17. Zı-b�s la a Zezi saag n zams neba, la boe yıng t’a modg w�sg net��m-kanga?

A Zezi Kirist yaa˜

anda? 43

zugu, la b ra pa maand r˜e ye. La a Zezi ra miime t� yaa

t�lae t� neb˜a w�m R

˜ıung

˜a ko��g

˜a.

18 A Zezi ra yaa ned s˜en da tar s

˜u-b�gsem la nonglem

w�sgo. Yaa r˜e n so t� neb a taab

˜a ra y

˜a t’a p

˜enegr da yaa

nana, la t’a yaa nin-s˜ongo. Kamb meng ra nonga a z

˜ıig

˜e.

(Mark 10:13-16) A Zezi ra pa bakd neb ye. A ra kisa z˜amb

la k�gre. (Mat�e 21:12, 13) R˜e w

˜end b s

˜en da pa waoogd

pagb˜a n weoogd-b w�sg

˜a, y

˜enda y

˜e ra waoogd-b lame.

(Z˜a 4:9, 27) A Zezi s�d ra yaa sik-m-meng soaba. Vugri,

a waasa a t�m-t�mdb˜a naoa, la yaa yamb bal n da segd

n t�m t��m-k˜ang

˜a buudu.

19 Neb a taab˜a yell da paka a Zezi. R

˜e ra pukda

v˜eenega, a s

˜en da maagd neb

˜a b

˜aas ne W

˜ennaam

v��sem s˜ong

˜a p

˜ang

˜a. (Mat�e 14:14) Wala makre, rao

w˜aood s

˜en da tar n wa a Zezi neng

˜e n yeele: “Y

˜amb

18. A Zezi z�g-soma b�s la y ya t� bee yamleoogo?19. Boe n wilgd t� neb a taaba yell da paka a Zezi?

A Zezi moona z˜ıig ning f

˜aa a s

˜en y

˜a neba

s˜a n data y

˜amb t

˜oe n maaga maam t� m y� y�lemde.”

Ra-k˜ang

˜a toog

˜a la a namsg

˜a ra reeg n namsda a Zezi

meng˜a. Rao

˜a nimb

˜aaneg y

˜oka a Zezi t’a t

˜eeg a nug

˜a

n s��s-a n yeele: “Mam datame. B� f paam f meng ny� y�lemde.” T� rao

˜a w

˜aood be s

˜aoogr

˜e. (Mark 1:40-42)

Tags-y n ges-y ra-k˜ang

˜a s

˜uur

˜a s

˜en da segd n y� noog

to-to.

A KELL N Y�� W˜EN-SAKD N T� T

˜AAG A K

˜UUM

20 A Zezi k˜oo mak-s

˜ong s

˜en ka to W

˜ennaam

˜a sakr

w��ng˜e. A kell n saka a saas

˜e Ba w

˜a y�l buud toor-toor

p�g˜e, la baa ne b��b

˜a k��sg la namsg

˜a f

˜aa. A Zezi t

˜oog

n yalsa k˜an-k

˜ae a S��t

˜aan s

˜en wa n bao n na n k���b-a

w˜a. (Mat�e 4:1-11) Wakat n z

˜ınd t’a Zezi meng roagdb

k˜eer da pa t

˜eed-a ye. B ra p�d n yeelame meng t’a

“z�bsdame.” (Mark 3:21) La a Zezi pa kelg r˜e ye, a kell n

t�ma W˜ennaam t��md

˜a. Baa ne t�y

˜a la namsg

˜a, a Zezi

20, 21. Wan to la a Zezi ko mak-song Wennaam sakra w��nge?

45

kell n y˜oka a menga, n pa tol n bao n na n dol a b��b

˜a

w˜eng ye.—1 P���r 2:21-23.21 A Zezi kell n y�� w

˜en-sakd n t� t

˜aag a k

˜uum

˜a s

˜en

y� k˜u-toaag a b��b

˜a nus

˜e w

˜a. (Filip r

˜amba 2:8) Tags-y n

ges-y toog ning a s˜en deeg a yaoolem daar

˜a t

˜eng zug

˜a.

B y˜ok-a lame, t� z

˜amb d

˜amb k

˜o kaset ziri n d

˜od-a, t�

b�-kaoodb s˜en yaa z

˜amb r

˜amb ning-a taale, t� k��ng

˜a

yaal-a, t� sodaas˜a nams-a ne w

˜enem. B ka-a-la namsg ra-

luk zugu, la a s˜en wa n na n ki w

˜a a z

˜eka a ko��g n yeel

woto: “F˜aa pidsame.” (Z

˜a 19:30, Sebr S

˜ongo) La a Zezi

k˜uum

˜a rasem a t

˜aab-n-soaba, a saas

˜e Ba w

˜a v��g-a lame

t’a t˜oe n t� v��md saas

˜e. (1 Kor

˜ent d

˜amba 15:44) Rasem

40 poore, a leba saas˜e, n t� z

˜ı ‘W

˜ennaam d�tgo,’ n g

˜uud

n na n deeg R˜ıung

˜a naam.—Hebre d

˜amba 10:12, 13.

22 A Zezi s˜en kell n y� w

˜en-sakd hal t� ta a k

˜uum

˜a, a

paka so-b�go? A Zezi k˜uum

˜a s�d k�tame t� d t

˜oe n paam

v��m s˜en pa sat t

˜eng zug arz

˜an

˜a p�g

˜e, wa a Zeova s

˜en

da rat s�ngr˜e w

˜a. D na n goma r

˜e s

˜en t

˜oe n y� to-to w

˜a

yell sak ning s˜en p�gd

˜a p�g

˜e.

22. A Zezi sen kell n y� wen-sakd hal t� ta a kuuma, a paka so-b�go?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ B˜angr-goam nins s

˜en pids

˜a la W

˜ennaam

meng s˜en k

˜o kaset

˜a wilgdame t’a Zezi yaa

Mesi w˜a b� Kirist.—Mat�e 16:16.

ˇ A Zezi y�� mal�k s˜en v��md saas

˜e hal t�

kaoos w�sgo, n yaool n wa t˜eng zugu.

—Z˜a 3:13.

ˇ A Zezi ra yaa karen-saamba, ned s˜en da

tar s˜u-b�gsem, la a k

˜oo mak-s

˜ong n sak

W˜ennaam t� zems z

˜anga.—Mat�e 9:35, 36.

46 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Y˜AMB s

˜en zoe n paam k

˜uun nins

˜a s�ka, b�g n ka to?

Pa k˜uun ligd s

˜en na n yaa toog la a ka to ye. S�da,

k˜uun y

˜ood pa b

˜angd a ligd

˜e w

˜a t�lae ye. La b

˜umb s

˜en

wilgd t� k˜uun

˜a tara y

˜ood ne-y

˜a, yaa a s

˜en na n k

˜ot-y

s˜u-noog b� a s

˜a n pidsd raab s

˜en yaa t�lae y v��m

˜a

p�g˜e.

2 Y˜amb s

˜en tagsd t� y t

˜oe n paama k

˜uun nins

˜a f

˜aa

s�ka, a ye n be n y��d a taab˜a f

˜aa. Yaa W

˜ennaam n

k˜ot

˜adem-biis

˜a k

˜uun k

˜anga. A Zeova k

˜oo t

˜ond b

˜umb

w�sgo, la a k˜uun ning s

˜en yaa k

˜aseng n y��d

˜a yaa

a Biribl a Zezi Kirist maoong˜a s

˜en yaa rond

˜a. (Mat�e

20:28) Wala d s˜en na n y

˜a sag-k

˜ang

˜a p�g

˜e w

˜a, yaa

rond˜a n yaa k

˜uun ning s

˜en tar-a y

˜ood n y��d k

˜uun a

taab˜a f

˜aa y s

˜en t

˜oe n paam

˜a, bala a t

˜oe n k

˜o-y-la s

˜u-no-

k˜asenga, la a pids y raab nins s

˜en yaa k

˜asems n y��d

˜a.

Yaa ne rond˜a maasem la a Zeova s�d wilg a nonglm

˜a

ne y˜amb n y��da.

1, 2. a) Sa n yaa ne yamba, kuun sen tar yood yaa kuun b�g buudu?b) Boe yıng t� b toe n yeel t� ronda yaa kuun ning sen tar-a yood ny��d kuun a taaba faa wa?

SAK A NU

Rond˜a yaa W

˜ennaam

uun s˜en ka to

Rond˜a yaa b

˜oe?

W˜an to la b k

˜o rond

˜a?

W˜an-to la rond

˜a t

˜oe n naf y

˜amba?

W˜an to la y t

˜oe n wilg y mi-beoog

rond˜a y

˜ınga?

ROND˜A YAA B

˜OE?

3 Ko��g-ko��ga, yaa ne rond˜a maasem la a Zeova na n

f˜aag

˜adem-biis

˜a ne yel-w

˜end

˜a la k

˜uum

˜a. (Ef��z r

˜amba 1:7)

S˜en na y�l n w�m Biibl

˜a z

˜ams-k

˜ang

˜a v

˜oore, r

˜enda d tags

b˜umb ning s

˜en maan Ed�n z

˜eed

˜e w

˜a yelle. A

˜Adem s

˜en

maan yel-w˜end

˜a, a konga b

˜umbu. D s

˜a n b

˜ang s

˜en yaa

b˜umb ninga, d t

˜oe n w�ma rond

˜a s

˜en yaa k

˜uun

˜a v

˜oore, la

a y˜ood

˜a ne t

˜ond s

˜en ta z

˜ıig ninga.

4 A Zeova s˜enwa n naan a

˜Adm

˜a, a k

˜o-a-la b

˜umb s

˜en s�d

tar y˜ood w�sgo: yaa ninsaal v��m s

˜en zems z

˜ang

˜a. Ges-y

r˜e s

˜en da nafd a

˜Adem to-to. W

˜ennaam s

˜en maan a

˜Adem

t’a zems z˜ang a y

˜ıng

˜a la yam

˜a p�g

˜e w

˜a, a ra pa segd n l��

b˜aaga, n k��le, b� n ki abada. A s

˜en da yaa ninsaal s

˜en

zems z˜ang

˜a y

˜ınga, a ra tara zems-n-taar ne a Zeova. Biibl

˜a

yetame t’a˜Adem da yaa “W

˜ennaam biiga.” (Luk 3:38)

R˜end a

˜Adem da tara zems-n-taar ne W

˜ennaam a Zeova,

wala zems-n-taar ning s˜en be biig ne a ba s

˜en nong-a s�k

˜a.

A Zeova ra gomda ne a˜Adem s

˜en yaa a t

˜eng zug biribl

˜a, n

da bobend-a t��m s˜en k

˜ot s

˜u-noogo, la a ra wilgd-a a s

˜en

da rat t’a maan b˜umb ning

˜a.—S�ngre 1:28-30; 2:16, 17.

5 W˜ennaam naana a

˜Adem n w

˜oneg a menga. (S�ngre

1:27) Woto ra pa rat n yeel t’a˜Adem s�d ra w

˜onda

W˜ennaam y

˜ıng

˜a w��ng

˜e ye. Wa d s

˜en y

˜a seb-k

˜ang

˜a pipi

sak˜a p�g

˜e w

˜a, ninsaal pa t

˜oe n y

˜a a Zeova ye. (Z

˜a 4:24) A

Zeova pa tar y˜ın-nems la z��m ye. W

˜ennaam s

˜en maan a˜

Adem a meng w˜oneg

˜a rat n yeelame t� b naan-a lame t’a

tar nonglem, yam, t�rlem la p˜ang wa W

˜ennaam. A

˜Adem

da leb n w˜onda a Ba w

˜a ne neng a to s

˜en yaa k

˜asenga: a ra

tara yam y˜akre. R

˜end a

˜Adem da pa wa mas

˜ın b s

˜en maan

3. Ronda yaa boe, la boe la d segd n bang sen na y�l n nan kuunkanga sen tar yooda?4. V��m sen zems zanga ra kota a

˜Adem nafa b�se?

5. Boe la Biibla rat n yeele, a sen yet t� b maana a˜Adem ‘Wennaam

wonega’?

48 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

t� yaa t��m nins b s˜en maan-a t’a t�ma bal la a t�md

ye. A ra t˜oe n y

˜aka yam a toor n maan a s

˜en date: s

˜oma

b� w˜enga. A s

˜a n da y

˜ak yam n sak W

˜ennaam, a ra na n

v��mda wakat s˜en pa sat Arz

˜an

˜a p�g

˜e t

˜eng

˜a zugu.

6 R˜end v

˜eenega, a

˜Adem s

˜en wa n k��s W

˜ennaam t’a

kao a b��d t’a segd n ki w˜a, a b

˜ona w�sgo. A yel-w

˜end

˜a

k�tame t’a kong a ninsaal v��m s˜en zems z

˜ang

˜a ne a

barka f˜aa. (S�ngre 3:17-19) La zu-b�ko, pa a

˜Adem bal

n kong v�-s˜ong

˜a ye. A k��sg

˜a y�� sabab t’a kamb

˜a ne a

yagens˜a me kong r

˜e. W

˜ennaam Gomd

˜a yetame: “Rao

a yembr [a˜Adem] n wa ne yel-w

˜ena d

˜uniy

˜a t� k

˜uum

wa yel-w˜ena y

˜ınga. R

˜e n k�t t� k

˜uum y

˜okd neba f

˜aa,

f˜aa s

˜en maan yel-w

˜ena y

˜ınga.” (Rom d

˜amba 5:12) N-ye,

t˜ond f

˜aa roga ne a

˜Adem yel-w

˜end

˜a. Woto y

˜ınga, Biibl

˜a

yetame t’a ‘koosa’ a meng˜a la a kamb

˜a ne a yagens

˜a

yel-w˜en

˜a la k

˜uum

˜a yembd p�g

˜e. (Rom d

˜amba 7:14)

Saagr da pa be a˜Adem ne a Hawa y

˜ıng ye, bala yaa

b˜amb meng n y

˜ak yam n k��s W

˜ennaam. La yaa w

˜an

to ne b kamb˜a la t

˜ond s

˜en yaa b yagens

˜a?

7 A Zeova wa n f˜aaga

˜adem-biis

˜a ne rond

˜a maasem.

Rond yaa b˜oe? Naoor w�sgo, rond bee bugs a yiibu. Pipi,

a yaa b s˜en na n y

˜ok fo ned b� n deeg f b

˜umbu, t� fo

segd n yao n yiis ned˜a b� n lebs n deeg f b

˜umb

˜a. B t

˜oe n

mak-a-la ne yaood ning b s˜en yaood n yiis ned b s

˜en y

˜ok

zabr wakate. Yiib-n-soaba, yaa yao ligd n dol b˜umbu. A

yaa yembr ne yaood ning b s˜en yaoode, ned b s

˜en pogl b�

b˜umb b s

˜en s

˜aam y

˜ınga. Wala makre, ned s

˜a n y� sabab t�

ags�d˜a maan n s

˜aam b

˜umbu, a k

˜ota yaood s

˜en zem b

˜umb

ning s˜en s

˜aama.

8 W˜an to la b ra t

˜oe n yao n lebs n deeg b

˜on-k

˜aseng ning

6. A˜Adem sen wa n k��s Wennaama, boe la a kong-ya, la boe la re

wa ne a kamba la a yagensa zutu?7, 8. Naoor w�sgo, rond tara bugs a yiib b�se?

Rond˜

a yaa W˜ennaam k

˜uun s

˜en ka to 49

a˜Adem s

˜en k�t t� t

˜ond f

˜aa kong

˜a, n f

˜aag-d ne yel-w

˜end

˜a la

k˜uum

˜a yembdo? B� d tags rond ning a Zeova s

˜en k

˜o w

˜a

zugu, la r˜e s

˜en t

˜oe n naf y

˜amb to-to.

A ZEOVA S˜EN K

˜O ROND

˜A TO-TO

9 S˜en mik t� yaa ninsaal s

˜en zems z

˜ang v��m la s

˜en

s˜aam

˜a, ninsaal s

˜en pa zems z

˜ang v��m pa t

˜oe n dol-a ye.

(Y��l S˜oamy

˜a 49:8, 9) B s

˜en da baood b

˜umb ning

˜a yaa

rond y˜ood s

˜en zem b

˜umb ning s

˜en s

˜aam

˜a y

˜oodo. R

˜e

zemsa ne t�rlem s˜en zems z

˜ang

˜a noor s

˜en be W

˜ennaam

Gomd˜a p�g

˜e n yet woto w

˜a: “V��m v��m y

˜ınga.” (T

˜oodo

19:21) La b˜oe n da na n dol ninsaal v��m s

˜en zems z

˜ang

˜a

a˜Adem s

˜en s

˜aama? Rond ning s

˜en zems b s

˜en da baood

˜a

yaa ninsaal a to v��m s˜en zems z

˜anga.—1 T�mote 2:6, NW.

10 W˜an to la a Zeova k�t t� b paam rond

˜a n yao? A t�ma

a mal�k a yembr t˜eng

˜a zugu. La a Zeova pa y

˜ak mal�k yaar

ye. A t�ma mal�k ning a s˜en nong n y��d

˜a, s

˜en yaa a Biribl

yend ameng˜a s

˜en naan

˜a. (1 Z

˜a 4:9,10) Biribl k

˜ang sakame

n yi n bas a yir˜a s

˜en yaa saas

˜e w

˜a. (Filip r

˜amba 2:7) Wa

d s˜en y

˜a seb-k

˜ang

˜a sak ning s

˜en loog

˜a p�g

˜e w

˜a, a Zeova

maana yel-solemde, a s˜en d�k Biribl k

˜ang

˜a v��m

˜a n t�

ning a Maari p�g˜e w

˜a. Ne W

˜ennaam v��sem s

˜ong

˜a

maasem, a Zezi rogame n y� ninsaal s˜en zems z

˜anga, t�

yel-w˜end

˜a pa b

˜eeg-a ye.—Luk 1:35.

11 W˜an to la ninsaal a yembr t

˜oe n y� rond ninsaalb

w�sg y˜ınga? Be neere, s�nga w

˜an to t� ninsaalb w�sg wa

lebg yel-w˜en-maandba? T

˜eeg-y t’a

˜Adem s

˜en maan yel-

w˜end

˜a, a konga b

˜umb s

˜en tar y

˜ood w�sgo, s

˜en yaa

ninsaal v��m s˜en zems z

˜ang

˜a. Woto y

˜ınga, a ra pa t

˜oe

n dog kamb s˜en zems z

˜ang ye. A roga kamb s

˜en yaa yel-

9. Rond ning buud b sen da baooda yaa b�go?10. Wan to la a Zeova k�t t� b paam ronda n yao?11. Wan to la ninsaal a yembr toog n y� rond neb w�sg yınga?

50 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

w˜end

˜a la k

˜uum

˜a yembs bala. A Zezi, Biibl

˜a s

˜en boond t�

‘yaoolem˜Adm

˜a’ ra tara ninsaal v��m s

˜en zems z

˜anga, la a

pa maan yel-w˜end abada. (1 Kor

˜ent d

˜amba 15:45) D t

˜oe n

yeelame t’a Zezi reega a˜Adem z

˜ıig s

˜en na y�l n f

˜aag t

˜ondo.

A s˜en kell n tall w

˜en-sakr s

˜en zems z

˜ang

˜a, la a k

˜o a v��m

s˜en zems z

˜ang

˜a t� y� maoong

˜a, a yaoa a

˜Adem yel-w

˜end

˜a

y˜ınga.Woto, a Zezi k

˜oo a

˜Adem kamb

˜a la a yagens

˜a saagre.

—Rom d˜amba 5:19; 1 Kor

˜ent d

˜amba 15:21, 22.

12 Biibl˜a bilgda namsg ning f

˜aa a Zezi s

˜en deeg s

˜en deng

a k˜uum

˜a. B p

˜ab-a-la w�sg ne kalwaase, n ka-a ra-luk zug

t’a ki k˜u-toaaga. (Z

˜a 19:1, 16-18, 30; Ges-y V

˜enegr ning s

˜en

be seb-neng 204-6 p�g˜e w

˜a.) B

˜oe y

˜ıng t� ra yaa t�lae ne a

Zezi t’a nams w�sg woto? Seb-k˜ang

˜a sak a to p�g

˜e d s

˜en

na n wa karem taoor˜a, d na n y

˜aame t’a S��t

˜aan yeelame

t� ninsaal ka be s˜en na n kell n sak a Zeova makr p�g

˜e

ye. A Zezi s˜en kell n y� w

˜en-sakd baa ne namsg w�sg

˜a,

a leoka a S��t˜aan no-baoodm

˜a s

˜oma n y��d neb

˜a f

˜aa. A

Zezi wilgame t� baa a S��t˜aan s

˜en maaneg f

˜aa, ninsaal

s˜en zems z

˜ang s

˜en tar yam y

˜akr

˜a t

˜oe n saka W

˜ennaam t�

zems z˜anga. A Zeova s

˜uur da segd nyaa noog w�sg a Biribl

nongr˜a w

˜en-sakr y

˜ınga!—Yelb

˜una 27:11.

13 W˜an to la b yao rond

˜a? Y��md 33, Z��f r

˜amb

˜a Niz

˜a

kiuug rasem 14 soab daare, a Zeova basame t� b k� aBiribl

˜a s

˜en zems z

˜ang n pa tar yel-w

˜en

˜a. Woto, a Zezi r�ka

a ninsaal v��m˜a s

˜en zems z

˜ang

˜a n maan “maoong wakat

f˜aa y

˜ınga.” (Hebre d

˜amba 10:10) A Zezi k

˜uum

˜a rasem a

t˜aab-n-soaba, a Zeova v��g-a lame t’a na n t� v��mdsaas

˜e. A s

˜en wa n leb saas

˜e w

˜a, a t� kolga W

˜ennaam taoor

n wilg a ninsaal v��m s˜en zems z

˜ang

˜a a s

˜en d�k n maan

maoong s˜en na y�l t� y� rond n yao n deeg a

˜Adem

kamb˜a la a yagens

˜a. (Hebre d

˜amba 9:24) A Zeova reega

12. Boe la a Zezi namsga wilg-ya?13. Wan to la b yao ronda?

Rond˜

a yaa W˜ennaam k

˜uun s

˜en ka to 51

A Zeova k˜

oo a Biriblyend

˜a a s

˜en naan

a toor˜

a t� y� rondt

˜ond y

˜ınga

a Zezi maoong˜awa rond ning s

˜en da yaa t�lae s

˜en na y�l n

yiis˜adem-biis

˜a yel-w

˜en

˜a la k

˜uum

˜a yembd p�g

˜e w

˜a.—Rom

d˜amba 3:23, 24.

ROND˜A S

˜EN T

˜OE N NAF Y

˜AMB TO-TO

14 Baa ne t˜ond s

˜en yaa yel-w

˜en-maandb

˜a d t

˜oe n paama

bark s˜en pa t

˜oe n s�f rond

˜a maasem y

˜ınga. B� d ges nafa

k˜eer d s

˜en t

˜oe n paam mas

˜a la beoog-daare, k

˜uun k

˜ang

˜a

s˜en yaa k

˜aseng n y��d a taab

˜a la s

˜en yit W

˜ennaam neng

˜e

w˜a maasem y

˜ınga.

15 T˜ond yel-w

˜en

˜a sugri. T

˜ond s

˜en dog n pa zems z

˜ang

˜a

y˜ıng k�tame t� s

˜en na y�l n maan s

˜en zemse, d segd n

modg w�sgo. T˜ond f

˜aa kongda ne d no-goam b� ne d

t��m˜a. La ne a Zezi maoong

˜a s

˜en yaa rond

˜a maasem

y˜ınga, d t

˜oe n paama d “yel-w

˜ena sugri.” (Kolos r

˜amba

1:13, 14) La s˜en na y�l n paam W

˜ennaam sugr

˜a, d segd n

s�d teka yam la d toeem. D leb n segdame n kos a Zeovasugr ne sik-m-menga, n tik t

˜eeb ning d s

˜en tar ne a Biribl

˜a

maoong s˜en yaa rond

˜a maasem y

˜ınga.—1 Z

˜a 1:8, 9.

16 S˜

uur kaset s˜en pa ningd-d taal W

˜ennaam taoore. S ˜

uurkaset s

˜en ningd-d taal t

˜oey

˜a nana-nana n k�t t� d wa pa tar

saagre, la d tagsd˜e t� d pa tar y

˜ood ye. La ne nonglem, a

Zeova k�tame t� d t˜oe n paam d yel-w

˜en

˜a sugr ne rond

˜a

maasem y˜ınga, t� r

˜e k�t t� d t

˜oe n balm-a ne s

˜uur kaset

s˜en pa ningd-d taale, baa ne d s

˜en pa zems z

˜ang

˜a. (Hebre

d˜amba 9:13, 14) R

˜e k�tdame t� d t

˜oe n gom ne a Zeova

ne raoodo. Woto y˜ınga, d t

˜oe n p��s-a-la ne bas-m-yam.

(Hebre d˜amba 4:14-16) Tall s

˜uur kaset s

˜en pa ningd-d taal

k�tdame t� d yam˜a g

˜ae b

˜aane, t� d nand d mense, la a

paasd t˜ond s

˜u-noog

˜a.

14, 15. Sen na y�l n paam d “yel-wena sugri” boe la d segd n maane?16. Boe n k�t t� tond toe n balem Wennaam ne suur kaset sen paningd-d taale, la re wata ne nafa b�se?

Rond˜

a yaa W˜ennaam k

˜uun s

˜en ka to 53

17 T˜eng zug v��m s

˜en pa sat

˜a saagre. Rom d

˜amba

6:23 yetame t� “yel-w˜ena yaood yaa k

˜uum.” Verse k

˜ang

paasdame: “La W˜ennaam k

˜uun

˜a yaa v��m s

˜en ka s�ta

t˜ond Zusoab a Kirist Zezi maasem y

˜ınga.” Seb-k

˜ang

˜a sak

a 3 p�g˜e, d goma t

˜eng zug Arz

˜an

˜a s

˜en wat

˜a s

˜en na n wa

ne bark nins˜a yelle. (Wilgri 21:3, 4) Bark k

˜aens

˜a f

˜aa s

˜en

wat beoog-daar˜a, wala v��m s

˜en pa sat

˜a ne laaf� s

˜en zems

z˜ang

˜a yaa b

˜umb s

˜en t

˜oe n y� s�da, a Zezi s

˜en ki t

˜ond

y˜ıng

˜a maasem y

˜ınga. S

˜en na y�l n paam bark k

˜aense, d

segd nwilgame t� d tara mi-beoog ne rond˜a s

˜en yaa W

˜end

k˜uun

˜a.

W˜AN TO LA Y T

˜OE N WILG Y MI-BEOOGO?

18 B˜oe y

˜ıng t� d segd n tall mi-beoog w�sg ne a Zeova,

rond˜a y

˜ınga? Be neere, ned s

˜a n d�ka a s

˜eka, n maan

modgre, b� a yiisa ligd w�sg n maan-d k˜uuni, k�tdame t’a

k˜uun

˜a tar y

˜ood w�sg d nif

˜e. D s

˜a n ne

˜e t� yaa k

˜ot

˜a s

˜en

s�d nong-d˜a y

˜ıng la a k

˜ot-do, d s

˜uur s�d yaa noog w�sgo.

K˜uun

˜a f

˜aa s�ka, yaa rond

˜a n yaa k

˜aseng n y��da, bala

17. A Zezi sen ki tond yınga, bark b�s la d toe n paame?18. Boe yıng t� d segd n tall mi-beoog ne a Zeova, ronda a sen ko wayınga?

D s˜

a n baood n na nb

˜ang a Zeova

n paase, d wilgdad mi-beoog

ne rond˜

aa s

˜en k

˜o w

˜a

W˜ennaam maana mong-m-meng ning s

˜en y��d a taab

˜a

f˜aa w

˜a s

˜en na y�l n k

˜o-a. Z

˜a 3:16 yetame t� “W

˜ennaam

nonga d˜uniy

˜a hal t� b k

˜o b Biiga s

˜en ka to.” Yaa rond

˜a n

wilgd a Zeova nonglm˜a ne t

˜ond n y��d s

˜en ket

˜a f

˜aa. R

˜e leb

n yaa kaset t’a Zezi nonga t˜ondo, bala a sak n k

˜oo a v��m

˜a

t˜ond y

˜ınga. (Z

˜a 15:13) Woto y

˜ınga, rond

˜a segd n k�tame t�

d k�s s�d t’a Zeova ne a Biribl˜a nonga t

˜ond ned kam f

˜aa.

—Galat d˜amba 2:20.

19 La w˜an to la y t

˜oe n wilg y mi-beoog mas

˜a ne rond

˜a

W˜ennaam s

˜en k

˜ow

˜a? Pipi, b� y bao n b

˜ang a Zeova s

˜en yaa

K˜ot K

˜aseng

˜a n paase. (Z ˜

a 17:3) B s˜a n t

˜unug ne seb-k

˜ang

˜a n

z˜ams Biibl

˜a ne y

˜amba, na n s

˜ong-y lame t� y s�d b

˜ang-a

n paase. Y s˜a n b

˜angd a Zeova n paasd

˜e, y nonglm

˜a ne-a

na n paasdame. Nonglem k˜ang me na n k�tame t� y maan

s˜en tat a yam.—1 Z

˜a 5:3.

20 Wilg-y t� y t˜eeda a Zezi maoong

˜a s

˜en yaa rond

˜a. A Zezi

meng˜a yeelame: “Ned ninga s

˜en t

˜eed Biiga tara v��m s

˜en

ka s�ta.” (Z˜a 3:36) W

˜an to la d t

˜oe n wilg t� d t

˜eeda a Zezi?

Pa ne goam bal la d wilgd t˜eeb k

˜ang ye. Zak 2:26 yetame t�

“t˜eeb s

˜a n ka lagem ne t��ma, a yaa [k��nga].”N-ye, b

˜umb

ning s˜enwilgd t� ned tara t

˜eeb hak�k yaa “t��ma,” s

˜en dat

n yeel t� t˜ond yel-manesm

˜a. D t

˜oe n wilgame t� d t

˜eeda a

Zezi, d s˜en na n s�d modgd s

˜oma n d�kd a togs-n-taare, pa

d s˜en yet b

˜umb ning

˜a p�g

˜e bal ye, la yaa b

˜umb ning d s

˜en

maand˜a p�g

˜e me.—Z

˜a 13:15.

21 Z˜ınd-y a Zezi k

˜uum

˜a T

˜eegr

˜e b s

˜en maand y��md-

y��md˜

a. Y��md 33, Niz˜a rasem 14, a Zezi s�nga b

˜umb

b s˜en da na n wa tar n t

˜eegd

˜e, s

˜en yaa toor zalle Biibl

˜a

s˜en boond t� ‘Soaala zaabr d��bo.’ (1 Kor

˜ent d

˜amba 11:20,

19, 20. Wan to la y toe n wilg t� y tara mi-beoog ne Wennaam kuunasen yaa ronda?21, 22. a) Boe yıng t� d segd n zınd a Zezi kuuma Teegre b senmaand y��md-y��mda? b) Boe la b na n wilg sak a 6 la a 7 wa p�ge?

Rond˜

a yaa W˜ennaam k

˜uun s

˜en ka to 55

Sebr S˜ongo; Mat�e 26:26-28) B leb n boond-a lame t�

Kirista k˜uum

˜a T

˜eegre. A Zezi maan-a lame n na n s

˜ong a

t�m-t�mdb˜a, la neb nins f

˜aa s

˜en da na nwa lebg kiris-neb

hak�k˜a, t� b ning b yam

˜e t� y

˜e s

˜en y� ninsaal s

˜en zems

z˜ang n ki w

˜a, a k

˜oo av��m

˜a t� y� rondo. B

˜on-k

˜ang w��ng

˜e,

a Zezi k˜oo no-k

˜ang

˜a: ‘B� y maand b

˜on-k

˜anga n t

˜eegd

mam yelle.’ (Luk 22:19) A Zezi k˜uum

˜a T

˜eegr maaneg

t˜eegda t

˜ond nonglem k

˜aseng ning a Zeova ne a Zezi s

˜en

tall ne t˜ond n k

˜o rond

˜a. D t

˜oe n wilga d mi-beoog ne

rond˜a, n z

˜ınd a Zezi k

˜uum

˜a T

˜eegr

˜e b s

˜en maand y��md-

y��md˜a.�

22 A Zeova s˜en k

˜o rond

˜a s�d yaa k

˜uun s

˜en pa t

˜oe n s�fe.

(2 Kor˜ent d

˜amba 9:14, 15) K

˜uun k

˜aseng k

˜ang

˜a t

˜oe n nafa

s˜en ki-b

˜a menga. Sak a 6 la a 7 nanwilga r

˜e s

˜en na n maan

to-to.

� Sen na y�l n paam venegr n paas a Zezi kuuma Teegr voor w��nge,b� y ges Venegr ning sen be seb-neng 206-8 p�ge wa.

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Yaa ne rond˜a maasem la a Zeova na n f

˜aag

˜adem-biis

˜a yel-w

˜end

˜a la k

˜uum

˜a yembd p�g

˜e.

—Ef��z r˜amba 1:7.

ˇ A Zeova k˜oo rond

˜a, a s

˜en t�m a Biribl yend

˜a

a s˜en naan a toor

˜a t

˜eng zug t’a ki t

˜ond

y˜ınga.—1 Z

˜a 4:9, 10.

ˇ Ne rond˜a maasem, d paamda d yel-w

˜en

˜a

sugri, s˜uur kaset s

˜en pa ningd-d taale, la

v��m s˜en pa sat

˜a saagre.—1 Z

˜a 1:8, 9.

ˇ D wilgda d mi-beoog ne rond˜a, d s

˜en na n

bao n b˜ang a Zeova n paase, n wilg t� d tara

t˜eeb ne a Zezi maoong

˜a s

˜en yaa rond

˜a, la d

z˜ınd a k

˜uum

˜a T

˜eegr

˜e.—Z

˜a 3:16.

56 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

S˜EN na maan y��m tusa, neba tagsa sogs-k

˜aens

˜a zutu.

Yaa sogsg s˜en tar y

˜ood w�sgo. Baa t

˜ond s

˜en yaa a

soaba, b� d s˜en v�

˜e z

˜ıig ninga, b leoor

˜a paka t

˜ond

f˜aa.

2 Sak ning s˜en loog

˜a p�g

˜e, d y

˜aame t’a Zezi Kirist

maoong˜a s

˜en yaa rond

˜a paka sor n k

˜o-d t� d t

˜oe n

paam v��m s˜en pa sate. D leb n b

˜angame t� Biibl

˜a reng

n togsame t� wakat n wat t� “k˜uum ka na n le z

˜ınd ye.”

(Wilgri 21:4) La nananda, d f˜aa kiidame. R

˜ım a Salomo

s˜en y� yam soab

˜a yeelame: “Nin-v��s miime t� b na n

kiime.” (Ko��g Soaba 9:5) D maoodame n na n v��mdt� kaoos wa d s

˜en t

˜oe t�ka. La d rat n b

˜anga b

˜umb ning

s˜en be k

˜uum poore.

3 T˜ond nin-nongds s

˜a n maan kaalem, d s

˜uy

s˜aamdame. La t

˜oe t� d sokda d mens woto: ‘Yaa b

˜oe n

paamd-ba? B namsdame b�? B geta t˜ond yell b�? D t

˜oe

n s˜ong-b lame b�? D t

˜oe n le y

˜a-b lame b�?’ D

˜uniy

˜a

t˜uudum to�y-to�y

˜a s

˜en leokd sogs-k

˜aens

˜a to-to w

˜a pa

yembr ye. K˜eer yeta neb

˜a t� f s

˜a n maana neer f v��m

˜a

p�g˜e, f na n k

˜enga saas

˜e, la t� f s

˜a n maana w

˜enga, b

na n nams-f-la bugm˜e. T

˜uudum a taab yeta neba t� f

1-3. Sogs-b�s la neba sogsd bumb ning sen be kuum poora w��nge,la wan-wan la tuudum toor-toor leokd-ba?

SAK A YOOBE

S˜en ki-b

˜a bee y�?

B˜oe n be k

˜uum poore?

B˜oe y

˜ıng t� d kiid

˜e?

B˜oe y

˜ıng t� d s

˜a n mi s�d

˜a

k˜uum

˜a w��ng

˜e, k

˜ot belsgo?

s˜a n ki, f b��gda f yaab r

˜amb W

˜end yiri. La t

˜uudum a

taab me yeta neb˜a t� s

˜en ki-b

˜a rebda k��m-kulgu, s

˜en

na y�l t� b t� kao b b��do. A taab me yetame t� f na nleb n dogame n y� ned b� b

˜umb a to.

4 T˜uudum k

˜aens

˜a f

˜aa z

˜amsda neb

˜a tags-y�nga: B

yetame t� b˜umb n be t

˜ond y

˜ıng

˜e w

˜a n t

˜oe n kell n v��md

d k˜uum

˜a poore. T

˜uudm

˜a f

˜aa la bal yetame t� ned s

˜a n ki,

s˜en yaa to-to f

˜aa a ket n v�� wakat s

˜en pa sate, n ket n t

˜oe

n y˜a, n w�m la a tagse. La r

˜e yaa s�d b�? Yaa t

˜ond kalk

˜ot

˜a

s˜en t�md

˜a n k�t t� d t

˜oe n tagse, n t

˜oe n w�m b��r la

y˜uugu, la d y

˜a. Ned s

˜a n ki, a kalk

˜ot

˜a me s

˜aamdame. A pa

t˜oe n ket n tar p�-t

˜eere, n t

˜oe n nong

˜e b� n kisgi, b� n t

˜oe

n w�m b��r b� y˜uugu, b� n t

˜oe n y

˜a ye. B

˜on-k

˜aens

˜a pa

t˜oe n ket n t�md ned kalk

˜ot s

˜aoong poor ye.

OE N S�D BE K˜

UUM POORE?5 A Zeova s

˜en yaa kalk

˜ot

˜a Naand

˜a mii b

˜umb ning s

˜en

be k˜uum poore, la a Gomd

˜a s

˜en yaa Biibl

˜a p�g

˜e, a wilgda

b˜umb ning s

˜en paamd s

˜en ki-b

˜a. Ad Biibl

˜a s

˜en yet b

˜umb

ning r˜e w��ng

˜e w

˜a v

˜eenega: Ned s

˜a n ki, a pa leb n be ye.

K˜uum yaa lebend ne v��m. S

˜en ki-b

˜a pa ne, b pa w�mde,

b pa tagsde. B˜umb pa be ninsaal y

˜ıng

˜e w

˜a t

˜ond nin

˜a s

˜en

pa ne, n ket n v� a k˜uum poor ye. Ninsaal pa tar s��g s

˜en

pa kiid ye.�6 A Salomo s

˜en yeel t� s

˜en v�-b

˜a miime t� b na n kiime

w˜a poore, a paasame: ‘La k

˜uum ka mi b

˜umb ye.’ A waa

ne v˜eenem yel-k

˜ang

˜a zug n paase, a s

˜en yeel t� s

˜en ki-b

˜a

nonglem b� b kisgr f˜aa saame, la t� “t��md ne tagsg la

yam ne b˜angr ka be [yaoog

˜e]” w

˜a. (Ko��g Soaba 9:5, 6, 10)

� Sen na y�l n w�m n paas “s��ga” la “v��sma” zugu, b� y gesVenegr ning sen be seb-neng 208-11 p�ge wa.

4. Tags-b�g la tuudum w�sg tar kuum w��nge?5, 6. Boe la Biibla zamsd tond sen ki-ba w��nge?

58 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Y��l S˜oamy

˜a 146:4 me yetame t� ned s

˜a n

ki, a ‘tagsg na n s��me.’ T˜ond kiidame, la

d pa ket n v� d k˜uum poor ye. T

˜ond

v��m˜a yaa wa f�tl bugum. Bugm

˜a s

˜a n ki,

a pa k˜

engd ni ye. A kiime bala.

A ZEZI S˜

EN YEEL B˜

UMB NINGK

˜UUM W��NG

˜E

7 A Zezi Kirist wilga b˜umb ning s

˜en

maand k˜uum poore. A goma r

˜e yell a zoa

a Lazaar s˜en da wa n ki w

˜a. A Zezi yeela a

karen-biis˜a: “T

˜ond zoa a Lazaar g

˜oeeme.”

Karen-biis˜a tagsame t’a Zezi ra rat n

yeelame t’a Lazaar s�ddag˜oenv��sdame,

s˜en na y�l t’a b

˜aag

˜a s

˜aooge. La ra pa woto

la a Zezi da rat n yeel ye. R˜e n so t’a togs-b

v˜eeneg t’a “Lazaar kiime.” (Z

˜a 11:11-14)

B˜ang-y t’a Zezi maka k

˜uum

˜a ne v��sg la

g˜oeem. A Lazaar da pa k

˜eng saas

˜e, a ra pa be bugm

˜e me.

A pa t� s�g mal�gs b� a yaab r˜amb ye. A Lazaar pa lebg n

dog n y� ninsaal a to ye. A ra kiime, t� yaa wala ned s˜en

nang˜oe s

˜omanpa z

˜amsd

˜ew

˜a.Verse r

˜amba taabmemaka

k˜uum ne g

˜oeem. Wala makre b s

˜en lob karen-biig a Et��n

ne kug n k� w˜a, Biibl

˜a yetame t’a “g

˜usame.” (T��ma 7:60)

Wakat a to, a Zezi maka k˜uum ne g

˜oeem. A Zezi s

˜en wa n

na n v��g a Zairus bipugl˜a, a yeelame: “Biiga ka ki ye, a

g˜oeeme.”—Luk 8:52, 53.

8 S�ngr˜e w

˜a, W

˜ennaam da ratame t� neb

˜a ki b�? Ayo!

A Zeova maana ninsaal s˜en na y�l t’a v��md wakat s

˜en

pa sat t˜eng

˜a zugu. Wa t

˜ond s

˜en y

˜a seb-k

˜ang

˜a s�ngr

˜e w

˜a,

W˜ennaam ninga pipi rao

˜a ne a pag

˜a arz

˜an s

˜en k

˜ot

s˜u-noog w�sg p�g

˜e. A k

˜o-b-la y

˜ıns laaf� s

˜en zems z

˜anga.

7. A Zezi wilgame t� kuum wonda boe?8. Wan to la d mi t� Wennaam da pa rat t� ninsaalba ki?

Bugm˜

a s˜

en ki w˜

aa k

˜enga y�?

en ki-b˜

a bee y�?

A Zeova ra rat-b-la ne neer bala. R˜e y

˜ınga roagd beeme n

dat t’a kamb nams k��lem y˜ıng la b ki s�da? V

˜eenega yaa

ayo! A Zeova ra nonga a kamb˜a n dat t� b paam s

˜u-noog

s˜en pa sat t

˜eng

˜a zugu. Biibl

˜a gomda ninsaalb

˜a yell woto:

“[A Zeova] ninga wakat s˜en ka s�t tagsg ninsaal s

˜uur

p�g˜e.” (Ko��g Soaba 3:11) W

˜ennaam naana t

˜ond s

˜en na

y�l t� d t�lg n v��md wakat s˜en pa sate. La a paka sor s

˜en

na y�l t� d t�lsem k˜ang pidsi.

A Zeova maana ninsaalb˜

as

˜en na y�l t� b v��md wakat

en k˜

on sa t˜

eng zugu

60 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

NINSAALB˜A S

˜EN KIID

˜A V

˜OORE

9 La b˜oe y

˜ıng t� ninsaalb

˜a kiid

˜e? S

˜en na y�l n paam

sok-k˜ang

˜a leokre, r

˜enda d ges b

˜umb ning s

˜en z

˜ındi, pipi

rao˜a ne a pag

˜a s

˜en da yaa b yiib bal t

˜eng

˜a zug

˜a. Biibl

˜a

wilgdame: “Zusoab a W˜ennaam k�tame t� t��s buud f

˜aa

bul n yi t˜enga p�g

˜e, b

˜amb yaa neere la b womda bi-

s˜oama r��b y

˜ınga.” (S�ngre 2:9) La b

˜umb a yembr n da

yaa kisgu. A Zeova yeela a˜Adem: “Fo t

˜oe n y

˜agsa t��sa

f˜aa s

˜en be z

˜eeda z

˜ıig

˜e w

˜a biis n d�, la ra sak n y

˜ak s

˜oama

ne w˜eng b

˜angr t��ga biis n d� ye. T� b

˜oe, fo s

˜a n d�

a biisa daare, fo s�d na n kiime.” (S�ngre 2:16, 17) No-k

˜ang

˜a sakr da pa toog ye. T��s w�sg n da be be a

˜Adem ne

a Hawa s˜en da t

˜oe n d�. La no-k

˜ang

˜a ra k

˜ot-b-la sor t� b

t˜oe n wilg b mi-beoog ne W

˜ennaam, a s

˜en da k

˜o b

˜amb

b˜umb f

˜aa w

˜a y

˜ınga, wala makre, v��m s

˜en zems z

˜ang

˜a. B

sakr˜a ra na n wilgame me t� b ra sakda b saas

˜e Ba w

˜a zu-

sobendo, la t� b rat n t˜uu sor-wilgr ning a s

˜en da k

˜ot-b ne

nonglm˜a.

10 La kaeto, pipi rao˜a ne a pag

˜a y

˜aka yam n na n k��s

a Zeova. A S��t˜aan t

˜unuga ne waaf n gom ne a Hawa n

sok-a woto: “R˜e y

˜ınga W

˜ennaam s�d yeela y

˜amb t� y ra

r� t��s nins f˜aa s

˜en be z

˜eeda z

˜ıig

˜e w

˜a biis b�?” T’a Hawa

leoke: “W˜ennaam yeela t

˜ond t� d r� t��s nins f

˜aa s

˜en be

z˜eeda z

˜ıig

˜e w

˜a biisi; la t��g ninga s

˜en be z

˜eeda z

˜ıig t

˜en-

s�k˜a, W

˜ennaam yeela t

˜ond t� d ra y

˜ak a biis n d� la d ra

s��s-a ye, t� d s˜a n s��s-a, d na n kiimi.”—S�ngre 3:1-3.

11 A S��t˜aan yeela a Hawa yaa: “Y

˜amb ka na n ki ye.

. . . W˜ennaam miimi t� daar ninga y

˜amb s

˜en na n y

˜ak

a biis˜a n d�, y

˜amb nina na n pukame t� y

˜amb lebg wa

9. Boe la a Zeova g�dg t’a˜Adem da maane, la boe yıng t� no-kang

sakr da pa toogo?10, 11. a) Maana wan t� pipi raoa ne a paga k��s Wennaam noore?b) Boe yıng t’a

˜Adem ne a Hawa k��sga ra pa yel-bila?

S˜en ki-b

˜a bee y�? 61

W˜ennaam n mi s

˜oama ne w

˜eng n bake.” (S�ngre 3:4, 5)

A S��t˜aan da ratame t’a Hawa t

˜e t’a s

˜a n d� t��g biig ning

r��b s˜en kis

˜a, na n naf-a lame. S

˜a n yaa ne y

˜e, pag

˜a ra

t˜oe n y

˜aka s

˜en yaa s

˜oma la w

˜eng a toore, n maan a s

˜en

date. A S��t˜aan leb n yeelame t’a Zeova ra yagda ziri, a

s˜en yeel t� t��g

˜a biig r��b na n waa ne yell

˜a. A Hawa t

˜ee a

S��t˜aana. Yaa r

˜e n so t’a y

˜ak t��g

˜a biig n d�. R

˜e poore, a

k˜oo a s�d

˜a t� y

˜e me r�. B pa maan woto ne z��lem ye, b

ra mii v˜eeneg t� b ra maanda b

˜umb ning W

˜ennaam s

˜en

da yet t� b ra maan˜

a. B s˜en d� t��g

˜a biig

˜a, b y

˜aka yam n

k��s no-t�rg sakr s˜en da yaa nana. B paooga b saas

˜e Ba w

˜a

ne a zu-sobend˜a. B s

˜en paoog b Naand

˜a s

˜en nong-b

˜a, yaa

beegr meng-menga, t� b pa t˜oe n paam sugr ye.

Adem yii t˜

eng tom˜

e,a leba t

˜eng tom

˜e

62 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

12 D r�k makre: Y˜amb tagsg na n y�� w

˜an to, y s

˜a n wub

biig s˜oma t’a wa k��s y noor t� wilgd

˜e t’a pa tall waoogr

b� nonglem ne y˜amba? Woto na n s

˜aama y s

˜uur hal

w�sgo. B� y mams n ges a Zeova s˜uur s

˜en da segd n s

˜aam

to-to, a˜Adem ne a Hawa s

˜en wa n yik n k��s-a w

˜a.

13 A Zeova ra pa ne b˜umb s

˜en da na n k�t t’a bas t� t

˜otb

a˜Adem ne a Hawa v��md wakat s

˜en k

˜on sa ye. Wala a

s˜en da yeel-b t� na n kiime w

˜a, b s�d kiime. A

˜Adem ne a

Hawa s˜en ki w

˜a, b menem

˜a fas�. B pa k

˜eng k��m-kulg b�

laasr n t� v� be ye. D mii r˜e, d s

˜a n ges b

˜umb ning a Zeova

s˜en yeel a

˜Adem a s

˜en wa n sok-a t’a togs a k��sg

˜a v

˜oor

˜a.

W˜ennaam yeelame: ‘F na n lebga t

˜enga tom fo s

˜en yi a

p�g˜e w

˜a. T� b

˜oe, fo yaa t

˜eng tom, la fo na n le lebga t

˜eng

tomy�sa.’ (S�ngre 3:19) W˜ennaamy

˜aka t

˜eng tom n maan

a˜Adem. (S�ngre 2:7) S

˜en deng r

˜e, a

˜Adem da kae ye. Woto

y˜ınga, a Zeova s

˜en wa n yeel t’a

˜Adem na n lebga t

˜eng

tom y�s˜a, a ra rat n yeelame t’a

˜Adem na n menemame,

wa a s˜en da pa be, b s

˜en da wa n nan pa naan-a w

˜a. A˜

Adem da na n lebga wala tom ning b s˜en da y

˜ak n maan-a

w˜a, n pa v� ye.14 A

˜Adem ne a Hawa ra na n ket n v�

˜e-la r

˜und

˜a-r

˜und

˜a,

la b s˜en k��s W

˜ennaam n maanyel-w

˜end

˜a y

˜ınga, b kiime.

T˜ond s

˜en kiid

˜a yaa a

˜Adem yel-w

˜end

˜a la k

˜uum

˜a s

˜en long

a yagens˜a f

˜aa w

˜a y

˜ınga. (Rom d

˜amba 5:12) Yel-w

˜end

˜a yaa

wa b˜a-w

˜eng d s

˜en dogd ne t� ned pa t

˜oe np

˜os-a ye. A biis

˜a

s˜en yaa k

˜uum

˜a yaa k

˜aab w

˜enga. K

˜uumyaa b�, a pa zoa ye.

(1 Kor˜ent d

˜amba 15:26) Ad d s�d t

˜oe n talla mi-beoog ne

a Zeova, a s˜en k

˜o rond

˜a s

˜en na y�l n f

˜aag-d ne b�-k

˜ang

˜a

s˜en k

˜ot rabeem

˜a!

12. Boe n toe n song tond t� d bang a Zeova tagsg sen y� a soaba, a˜Adem ne a Hawa sen wa n yik n k��s-a wa?13. A Zeova yeelame t’a

˜Adem na n lebga boe a kuuma poore, la woto

voor yaa boe?14. Boe yıng t� d kiide?

S˜en ki-b

˜a bee y�? 63

D S˜A N B

˜ANG K

˜UUM S

˜EN S�D YAA B

˜UMB NING

˜A,

NAFD-D LAME15 Biibl

˜a s

˜en wilg t

˜ond s

˜en ki-b

˜a s

˜en s�d lebgd b

˜umb

ning˜a k

˜ota belsgo. Wa d s

˜en y

˜a w

˜a, s

˜en ki-b

˜a pa namsde,

la b pa be s˜u-s

˜aoong p�g

˜e me. B��m pa be t� d na n zoe-b

ye, bala b pa t˜oe n maan-d w

˜eng ye. B pa baood t

˜ond

s˜ongre, la b pa t

˜oe n s

˜ong-d me ye. D pa t

˜oe n gom ne-ba,

b˜amb me pa t

˜oe n gom ne t

˜ondo. T

˜uudum taoor d

˜amb

w�sg yagda ziri n yet˜e t� b

˜amb t

˜oe n s

˜onga s

˜en ki-b

˜a, t�

neb nins s˜en t

˜eed-b

˜a k

˜ot-b ligdi. La d s

˜a n mi s�d

˜a s

˜en ki-

b˜a zug

˜a, neb nins s

˜en z

˜amsd neb

˜a ziri k

˜aens

˜a w

˜a pa na n

t˜oog n belg-d ye.

16 T˜uudum w�sg sak n deega Biibl

˜a s

˜en yet b

˜umb ning

s˜en ki-b

˜a zug

˜a b�? B

˜amb w�sg pa sak ye. B

˜oe y

˜ınga?

Yaa a S��t˜aan s

˜en s

˜aamd t

˜uudum k

˜aens z

˜amsg

˜a y

˜ınga. A

t˜unugda ne ziri t

˜uudm

˜a n k�td

˜e t� neb

˜a t

˜eed t� b k

˜uum

poore, b na n t� v��mda k��m-kulg b� laasr mas˜a. Woto

yaa ziri a S��t˜aan s

˜en kalemd ne ziri a taab nk�td

˜e t� neb

˜a

z˜aagd b mens ne W

˜ennaam a Zeova. W

˜an to?

17 Wa d s˜en y

˜a t� loog

˜a, t

˜uudum k

˜eer z

˜amsda neb

˜a

t� ned s˜a n maan w

˜eng a v��m

˜a p�g

˜e, a k

˜uum poore, a

k˜engda bugum yir n t� nams be wakat s

˜en pa sate.

Z˜ams-k

˜ang

˜a paoogda W

˜ennaam. A Zeova yaa nonglem

W˜ennaam, a pa namsd neb woto abada. (1 Z

˜a 4:8) Y

˜amb

tagsg na n y�� w˜an to, ned s

˜a n ning bi-t

˜oatg nus bugm

˜e

n na n s�bg-a? Y na waoog nin-k˜ang

˜a s�da? R

˜e y

˜ınga y

na n baoome n b˜ang-a meng s�da? Ayo. Y na n tagsame

t’a yaa nin-toaag w�sgo. La a S��t˜aan datame t� t

˜ond tags

t’a Zeova namsda neb˜a bugm

˜e wakat s

˜en pa sate.

15. Boe yıng t� d sa n mi s�da kuuma w��nge, kot belsgo?16.

˜And n saamd tuudum w�sg zamsgo, la yaa wan to la a maan

woto?17. Boe yıng t� b sen zamsd neba t� namsg wakat sen pa sat yıng nbe wa paoogd a Zeova?

64 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

18 A S��t˜aan leb n t

˜unugda ne rog-n-mik t

˜uudm

˜a n

z˜amsd neb

˜a t� b k

˜uum

˜a poore, b lebgda k��mse, t� neb

nins s˜en v�y

˜a segd n waoog-ba. B yetame t� s

˜en ki-b

˜a s��s

t˜oe n y�� neb

˜a zo-r

˜amb s

˜en tar p

˜ang b� b b��b meng-

menga. Neb w�sg t˜eeda ziri k

˜aens

˜a. B zoeta s

˜en ki-b

˜a n

waoogd-b la b balemd-ba. La Biibl˜a y

˜e yetame t� s

˜en ki-b

˜a

g˜oeeme, la t� d segd n balma s�d W

˜ennaam a Zeova s

˜en

yaa t˜ond Naand la b

˜umb f

˜aa K

˜ot

˜a.—Wilgri 4:11.

19 Y s˜a n b

˜ang s�d

˜a s

˜en ki-b

˜a zugu, kogend-y-la ne

t˜uudm

˜a ziri s

˜en tudgd neb

˜a. R

˜e leb n s

˜ongd-y lame t� y

w�m Biibl˜a z

˜amsg a taab v

˜oore. Wala makre, y s

˜a n wa

b˜ang t� neb

˜a pa rebd k��m-kulg b� laasr b k

˜uum poor n

t� v� be, y na n w�ma v��m s˜en pa sat

˜a b s

˜en k

˜aab t� na n

z˜ında t

˜eng zug arz

˜an

˜a p�g

˜e w

˜a v

˜oor n y��ge.

20 Hal s˜en kaoos w�sgo, nin-t�rg a Zoob soka woto:

“Ned s˜a n ki, a t

˜oe n le v��game b�?” (Zoob 14:14) Ned

s˜en ki t

˜oe n lewa v��mdame b�? Biibl

˜a s

˜enyet b

˜umb ning

r˜e zug

˜a k

˜ota belsg w�sg wa sak ning s

˜en p�gd

˜a s

˜en na n

wilg˜a.

18. K��msa baleng tika tuudma ziri b�g zugu?19. D sa n mi s�da sen ki-ba zugu, na n song-d lame t� d w�m Biiblazams-b�g voore?20. Sok-b�g la d na n leok sak ning sen p�gda p�ge?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ S˜en ki-b

˜a pa ne, b pa w�mde b pa tagsde.

—Ko��g Soaba 9:5.

ˇ S˜en ki-b

˜a g

˜ae n v��sdame, b pa namsd ye.

—Z˜a 11:11.

ˇ D s˜en kiid

˜a yaa d s

˜en dog ne yel-w

˜end

˜a s

˜en

yit a˜Adem neng

˜e w

˜a y

˜ınga.—Rom d

˜amba

5:12.

S˜en ki-b

˜a bee y�? 65

MAMS n ges b� s˜en yaa w

˜eng w�sg s

˜en na n digd foo

t� f zoet n baood f menga. A tara p˜ang la a t��l n y��d-f

w�sgo. F miime t’a pa zoet ned nimb˜aaneg ye, bala f y

˜aa

a s˜en k� f zo-r

˜amb k

˜eere. Baa f s

˜en modg to-to f

˜aa, a ket

n tara kolgr bala, t� yaa wa f pa t˜oe n p

˜os-a ye. Z

˜ıig p�g

˜e

la ned p˜ang s

˜en y��d f b� w

˜a p

˜ang z

˜ıig s

˜en z

˜ar puk-y

˜a, n

yeel t’a na n s˜ong-f lame. Ad s�d yaa yolsg t�k

˜e!

2 D t˜oe n yeelame t� b� a woto n s�d rigd y

˜amba. La yaa

t˜ond f

˜aa la a rigda. Wa t

˜ond s

˜en y

˜a sak ning s

˜en loog

˜a

p�g˜e w

˜a, Biibl

˜a boonda k

˜uum

˜a t� b�. T

˜ond s�k

˜a ned baa

a yembr pa t˜oe n p

˜os b� n zab n t

˜oog b� k

˜ang

˜a ye. T

˜ond

w�sg y˜aa b� k

˜ang

˜a s

˜en y

˜ak neb d s

˜en nong y

˜oy

˜a. La a

Zeova p˜ang y��da k

˜uum

˜a w�sgo. Yaa y

˜e la f

˜aagd s

˜en tar

nonglm˜a s

˜en zoe n wilg t’a t

˜oe n t

˜ooga b� k

˜ang

˜a w

˜a. La a

p�lmame t’a na n s˜aama b�-k

˜ang

˜a s

˜en yaa k

˜uum

˜a wakat

f˜aa y

˜ınga. Biibl

˜a yetame: ‘Yaoolem b� s

˜en na n s

˜aam yaa

k˜uum.’ (1 Kor

˜ent d

˜amba 15:26) Ad woto s�d yaa koe-

noog menga!

1-3. B� b�g n digd tond faa, la boe yıng t� d sa n ges Biibla sen yetbumb ninga na n song-do?

SAK A YOPOE

Saagr hak�k y nin-nongds ninss

˜en ki w

˜a y

˜ınga

W˜an to la d mi t� v��gr na n

s�d z˜ındame?

B˜oe n wilgd t’a Zeova rat n v��ga

s˜en ki-b

˜a?

˜And d

˜amb n na n v��ge?

3 B� d reng n ges b� k˜ang

˜a s

˜en namsd t

˜ond to-to, a

s˜a n wa r�k d neda. R

˜e maaneg na n s

˜ong-d lame t�

d b˜ang b

˜umb s

˜en na n k

˜o-d s

˜u-noogo. B

˜ang-y t’a Zeova

k˜aabdame t� s

˜en ki-b

˜a na n leb n v��mdame. (Ezai 26:19)

Yaa k˜aab k

˜ang la b s

˜en boond t� k

˜uum v��gr

˜a saagre.

D NIN-NONGR S˜A N KI

4 Y˜amb nin-nongr a ye n maan kaalem b�? R

˜e s

˜en wat

ne toog la s˜u-s

˜aoong ning

˜a ka to ye. D s

˜a nwa be yel-k

˜ang

p�g˜e, r

˜enda d bao W

˜ennaam Gomd

˜a belsgo. (2 Kor

˜ent

d˜amba 1:3, 4) Biibl

˜a s

˜ongda t

˜ond t� d b

˜ang a Zeova ne a

Zezi s˜en tagsd to-to k

˜uum

˜a w��ng

˜e. A Zezi s

˜en w

˜ond a Ba

w˜a z

˜ang fas� w

˜a mii f nin-nongr k

˜uum s

˜en wat ne toog

ning˜a. (Z

˜a 14:9) A Zezi s

˜en da wa n k

˜eng Zerizal�m

˜a, a ra

nong n t�gd n geta a Lazaar ne a t˜aop a Maari la a Mart

s˜en da be Betani s

˜en da p

˜e ne be w

˜a. B lebga zo-r

˜amb

hak�ka. Biibl˜a yetame: “La a Zezi nonga a Mart ne a yao

w˜a la a Lazaare.” (Z

˜a 11:5) La wala d s

˜en y

˜a sak ning s

˜en

loog˜a p�g

˜e w

˜a, a Lazaar kiime.

5 A Zezi zoa w˜a kaalem maan-a-la b

˜oe? Kibar

˜a yetame

t’a Zezi b��ga a Lazaar neb˜a la a zo-r

˜amb

˜a s

˜en da be

s˜u-s

˜aang p�g

˜e w

˜a. A Zezi s

˜en y

˜a-b

˜a, b nimb

˜aaneg y

˜ok-a

lame. A ‘w˜ee sir-k

˜asenga la a s

˜uur s

˜aamame.’ Kibar

˜a

paasame t’a “Zezi y˜abame.” (Z

˜a 11:33, 35) A Zezi s

˜uura s

˜en

s˜aama, rat n yeelame t’a ra pa tar saagr b�? Ayo. Yaa s�da,

a Zezi ra miime t� ra pa na n kaoos la b˜on-k

˜aseng maan

ye. (Z˜a 11:3, 4) Ne r

˜e f

˜aa, a zoa w

˜a kaalem s

˜aama a s

˜uuri.

6 D t˜oe n gesa a Zezi s

˜uur

˜a s

˜en s

˜aam a zoa w

˜a k

˜uum

4. a) Boe yıng t’a Zezi sen tall manesem ning a nin-nongra kaalmewa toe n song tond t� d bang a Zeova tagsg ne kuum? b) A Zezi tallazood hak�k ne and damba?5, 6. a) A Zezi manesem y�� wan to, a sen ya a Lazaar zaka neb la azo-ramba su-saanga? b) Boe yıng t’a Zezi suura sen saama kengd tondraoodo?

Saagr hak�k y nin-nongds nins s˜en ki w

˜a y

˜ınga 67

y˜ıng

˜a wa b

˜umb s

˜en kengd t

˜ond raoodo, bala, r

˜e wilgda

t˜ond t’a Zezi ne a Ba a Zeova kisa k

˜uum. La W

˜ennaam a

Zeova t˜oe n zaba ne b�-k

˜ang

˜a n t

˜ooge. B� d ges t

˜oog ning

W˜ennaam s

˜en k

˜o a Zezi w

˜a.

“LAZAARE, YI!”7 B muma a Lazaar t

˜ang bok p�g

˜e, t’a Zezi kos t� b lak

kugr ning s˜en pag boka noor

˜a. A Mart ra pa rat t� b lak

ye, bala s˜en da ta rasem a naas

˜a y

˜ınga, a Lazaar k

˜uum

˜a

da segd n s�nga p˜oogre. (Z

˜a 11:39) S

˜a n yaa ne ninsaal

tagsgo, s˜en maand kae ye.

8 B laka kugr˜a, t’a Zezi z

˜ek a ko��g n yeel t�: “Lazaare,

yi!” B˜oe n maane? “S

˜en da ki-a w

˜a yiime.” (Z

˜a 11:43, 44)

Mams-y n ges-y neb nins s˜en da be be w

˜a s

˜u-noogo! A

Lazaar da yaa b ba-biiga, ned b s˜en k

˜ı ne, b zoa b� b yak

me, b ra miime t’a kiime. La a le bee ne neb˜a, n yas b s�k

mas˜a, n ket n yaa wa a p

˜ınd

˜a. Ra yaa wa pa s�d ye. S

˜ambg

s˜en ka be, neb w�sg mobga a Lazaar ne s

˜u-noogo. Ad s�d

yaa t˜oogr meng k

˜uum

˜a zugu!

9 A Zezi pa yeel t’a maana yel-solem-k˜ang

˜a ne a meng

p˜ang ye. A Zezi p��sg

˜a p�g

˜e, s

˜en deng bal t’a bool a

Lazaar t’a yi yaoog˜e w

˜a, a wilga v

˜eeneg t� v��gr

˜a yita a

Zeova neng˜e. (Z

˜a 11:41, 42) Ra pa so-k

˜ang

˜a bal la a

Zeova v��g ned ye. A Lazaar v��gr˜a s

˜en paase, yaa neb

a w� v��gr yell la b gomd W˜ennaam Gomd

˜a p�g

˜e.� Kiba-

k˜aens

˜a kareng la b zut b�gsg k

˜ota s

˜u-noogo. B z

˜amsda

t˜ond t� W

˜ennaam pa welsd neb ye, bala kom-b��s la

� Kibay a taaba bee 1 Rım damba 17:17-24; 2 Rım damba 4:32-37;13:20, 21; Mat�e 28:5-7; Luk 7:11-17; 8:40-56; T��ma 9:36-42;20:7-12 p�ge.

7, 8. A Lazaar sen wa n ki wa, boe yıng t� ra wond yella ra pa tart��m sa n yaa ne ninsaalb tagsgo, la yaa boe la a Zezi maan-ya?9, 10. a) Wan to la a Zezi wilg a sen paam toog n v��g a Lazaara senyite? b) Biibla kibay nins sen gomd v��gra yella kareng nafa yaa boe?

68 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

A Eli v��ga p�g-k˜

oor biribla.—1 R

˜ım d

˜amba 17:17-24

T�m-t�md a P���rv��ga kiris-nin-poak

a Dorkas.—T��ma 9:36-42

A Lazaar v��gr˜

a waane s

˜u-no-k

˜asenga.

—Z˜

a 11:38-44

k˜asemba, pagb la rapa, Isra�ll neb la neb s

˜enpa Isra�ll neb

z˜ında b s

˜en v��g-b r

˜amb

˜a s�ka. Ad yaa s

˜u-noog meng la

Biibl˜a s

˜en bilg ka w

˜a! Wala makre, a Zezi s

˜en wa n v��g

bipugl˜a, a roagdb

˜a “y��sa w�sgo.” (Mark 5:42) N-ye, a

Zeova k�tame t� b paam s˜u-noog b s

˜en pa t

˜oe n y

˜ım

abada.10 Yaa s�d t� neb nins a Zezi s

˜en v��g

˜a wa n baas n le

kiime. Woto rat n yeelame t� b v��gr˜a pa tall y

˜ood b�?

Ayo, pa woto ye. Biibl˜a kiba-k

˜aens

˜a wilgdame t’a goam

˜a

yaa s�da, la b k˜ota t

˜ond saagre.

V��GR˜A KIBAY S

˜EN Z

˜AMSD T

˜OND B

˜UMB NINGA

11 Biibl˜a yeta t

˜ond t� s

˜en ki-b

˜a “ka mi b

˜umb ye.” B pa

v�, b pa mi b s˜en be

˜e. A Lazaar kibar

˜a s�d wilgda woto. A

Lazaar v��gr˜a poore, a bilga neb

˜a saas

˜e s

˜en yaa to-to b�?

B� a y��s-b-la ne bugum yir kibaya? Ayo. Biibl˜a pa wilgd

t’a Lazaar goma b˜on-k

˜aens yell ye. A s

˜en da ki w

˜a sasa,

rasem a naas˜a p�g

˜e a ra “ka mi b

˜umb ye.” (Ko��g Soaba

9:5) A Lazaar da kiime t� w˜ond g

˜oeem bala.—Z

˜a 11:11.

12 A Lazaar kibar˜a leb n wilgda t

˜ond t� v��gr

˜a yaa s�d

lakae pa belgr ye. A Zezi v��ga a Lazaar kaset d˜amb w�sg

taoore. Baa t˜uudm

˜a taoor d

˜amb s

˜en kisg a Zezi w

˜a pa

k��s yel-solem-k˜ang

˜a ye. B p�d n yeelame: “T

˜ond na n

maana b˜oe? T� b

˜oe, dao k

˜ang [a Zezi] maanda b

˜on-b

˜an

w�sgo.” (Z˜a 11:47) Neb k��ng t� y

˜aa a Lazaar s

˜en v��g

˜a.

R˜e k�tame t� b

˜amb s�k

˜a neb w�sg t

˜e a Zezi. B s

˜en y

˜a t’a

Lazaar v��game w˜a wilg-b-la v

˜eeneg t� yaa W

˜ennaam n

t�m a Zezi. Kaset k˜ang ra tara p

˜ang w�sg hali n k�t t� Z��f

t˜uudm

˜a nanambs s

˜uy s

˜en diglma ra magd n na n k� a

Zezi ne a Lazaar f˜aa.—Z

˜a 11:53; 12:9-11.

11. Wan to la a Lazaar v��gra kibar songd tond t� d s�d bang t� b sentogs bumb ning Ko��g Soab 9:5 p�ge wa yaa s�da?12. Boe yıng t� d toe n k�s s�d t’a Lazaar v��gra y�� s�da?

70 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

13 R˜e y

˜ınga d t

˜oe n t

˜eeme t� k

˜uum v��gr n wat b�?

N-ye, bala a Zezi z˜amsa neb

˜a t� daar n wat t� neb nins

“s˜en be yaad p�s

˜e w

˜a” na n v��ge. (Z

˜a 5:28) Yaa a Zeova

la v��m˜a f

˜aa Naanda. Woto y

˜ınga, segd n y�� toog ne-d

t� d t˜e t’a t

˜oe n lebs n naana ned s

˜en da ki b�? Yaa s�d

t� f˜aa bee ne a Zeova p�-t

˜eer

˜a p

˜ang s

˜en ta z

˜ıig ninga.

R˜e y

˜ınga a Zeova t

˜oe n t

˜eega t

˜ond nin-nongds nins s

˜en

maan kaalma yell b�? Wala makre,˜ads s

˜oor ka t�k n pid

˜and

˜uniy

˜a, la W

˜ennaam p�da

˜adg f

˜aa y��re! (Ezai 40:26)

R˜end W

˜ennaam a Zeova t

˜oe n t

˜eega t

˜ond nin-nongds

˜a

s˜en ki w

˜a halhaal f

˜aa, n v��g-ba.

14 Biibl˜a wilgdame t’a Zeova s�d rata ne a s

˜uur f

˜aa n

v��g s˜en ki-b

˜a. W

˜en-sakd a Zoob soka woto: “Ned s

˜a n

ki, a t˜oe n le v��game b�?” A Zoob ra gomda ned s

˜en be

yaoog˜a p�g

˜e n g

˜uud

˜e, hal t� wakat wa ta t� W

˜ennaam

t˜eeg a yell

˜a yelle. A yeela a Zeova t�: “La y

˜amb s

˜a n bool

maam, mam na n sakame. La y na n nonga maam t� myaa y nug-t��mde.”—Zoob 14:13-15.

15 Wala d s˜en y

˜a w

˜a, a Zeova rata ne a s

˜uur f

˜aa n v��g

s˜en ki-b

˜a. D s

˜en mi r

˜e w

˜a pa k

˜ot-d s

˜u-noog s�da? La v��gr

ning s˜en wat

˜a na n y�� w

˜an to?

˜And d

˜amb n na n v��ge,

la na n y�� y�?

NEB NINS “S˜EN BE YAAD P�S

˜E” W

˜A

16 Biibl˜a kibay nins s

˜en gomd neb b s

˜en v��g t� loog

˜a

yell˜a z

˜amsda t

˜ond y�l w�sg v��gr

˜a s

˜en wat

˜a w��ng

˜e. Neb

nins b s˜en da v��g t

˜eng zug ka w

˜a leb n z

˜ında ne b nin-

nongds˜a. V��gr ning s

˜enwat

˜a na ny�� woto me, la a na n

y�� s˜oma w�sg n y��ge. Wala d s

˜en y

˜a sak a 3 p�g

˜e w

˜a,

W˜ennaam daab

˜a yaa t� t

˜eng

˜a gill lebg arz

˜ana. Woto, s

˜en

13. B��m b�g la d tar n na n te t’a Zeova s�d toe n v��ga sen ki-ba?14, 15. Wala a Zoob sen yeela, boe n wilgd t’a Zeova rat n v��ga senki-ba?16. Sen ki-ba na n v��game n v��md duni-b�g buud p�ge?

Saagr hak�k y nin-nongds nins s˜en ki w

˜a y

˜ınga 71

ki-b˜a pa na n v��g d

˜uni s

˜en pid ne zaba, bi-be-t��m la

b˜aas p�g

˜e ye. Sor na n pak n k

˜o-b lame t� b t

˜oog n v��md

wakat s˜en pa sat t

˜en-k

˜ang

˜a zugu, ne laaf� la s

˜u-noogo.

17˜And d

˜amb n na n v��ge? A Zezi yeelame t� neb nins

‘s˜en be yaad p�s

˜e na n w�ma y

˜e [a Zezi] ko��g n yi.’ (Z

˜a

5:28, 29) Wilgri 20:13 me yetame t�: “Ko-k˜asenga basa

k˜uum f

˜aa s

˜en be a p�g

˜e t� b yi. K

˜uum ne k��m-kulg

[Had�s] basa k˜uum s

˜en be b

˜amb p�s

˜e.” Had�s b� “k��m-

kulg” makda yaoogo. (Ges-y V˜enegr ning s

˜en be seb-

neng 212-13 p�g˜e w

˜a.) B na n v��ga neb nins f

˜aa s

˜en

be a p�g˜e w

˜a. Neb tus-k

˜eema ka t�k

˜a s

˜en be be w

˜a na n

le v��mdame. T�m-t�md a Poll yeelame: “Mam tara t˜eeb

k˜ang ne W

˜ennaam wa mam d

˜oatba me s

˜en tar

˜a t� k

˜uum

f˜aa na n v��game, [neb nins s

˜en pa t�rs

˜a, NW] ne nin-

t�rsa f˜aa.” (T��ma 24:15) Woto rat n yeelame t� b

˜oe?

18 Biibl˜a p�g

˜e b gomda neb s

˜en v��md t’a Zezi ra nan

pa wa t˜eng zug

˜a yelle. B

˜amb w�sg bee nin-t�rs

˜a s

˜en na n

v��g˜a s�ka. Y t

˜oe n tagsa a Nowe, a Abrahaam, a Saara, a

Moiiz, a Rut, a �st��r la neb w�sg a taab yelle. B goma rapla pagb k

˜eer s

˜en tall t

˜eeb yell Hebre d

˜amb sak 11 p�g

˜e. La

a Zeova s˜ogen d

˜amb nins s

˜en kiid t

˜ond wakat

˜a me bee

nin-t�rs˜a s�ka. V��gr

˜a saagr t

˜oe n k�tame t� d pa le zoet

k˜uum.—Hebre d

˜amba 2:15.

19 Yaa w˜an to y

˜e ne neb nins f

˜aa s

˜en pa maan a Zeova

raab˜a, b s

˜en pa b

˜ang-a w

˜a y

˜ınga? A pa na n y

˜ım neb

tus-k˜eema ka t�k k

˜aens

˜a “s

˜en pa t�rs

˜a” yell ye. A na n

v��g-b lame n k˜o-b s

˜ek s

˜en na y�l n t� b bao n b

˜ang s�d

W˜ennaam

˜a la b maan a raab

˜a. B na n v��ga s

˜en ki-b

˜a

y��m tusr sasa, n k˜o-b sor t� b s

˜a n data, b� b naag w

˜en-

17. B na n v��ga neb a wana?18.

˜And damb n be nin-t�rsa sen na n v��ga s�ka, la wan to la saag-

kanga songd yamba?19.

˜And damb la “neb nins sen pa t�rsa,” la ne nonglem a Zeova na n

ko-b-la sor t� b toog n maan boe?

72 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

sakdb˜a n maan a Zeova raab

˜a t

˜eng zugu. Na n y�� wakat

s˜en be yamleoog w�sgo. Yaa wakat k

˜ang la Biibl

˜a s

˜en

boond t� B�kaoor˜a Daar

˜a.�

20 Woto rat n yeelame t� ninsaalb nins f˜aa s

˜en ki w

˜a

na n v��game b�? Ayo. Biibl˜a yetame t� k

˜u-r

˜amb k

˜eer bee

z˜ıig s

˜en boond t� Ze�n b s

˜en lebg t� ‘bug-t

˜eng’ W

˜ennaam

Sebre p�g˜e w

˜a. (Luk 12:5) Ze�n da yaa y��r b s

˜en k

˜o

t˜amp��r s

˜en da be p

˜ınd Zerizal�m

˜a dapoore. Be la b ra

y˜oogd b sagd

˜a. B ra lobda neb k

˜eer k

˜uum be me, la yaa

neb nins Z��f r˜amb

˜a s

˜en da get wa neb s

˜en pa zems ne

mumb la v��gr˜a. R

˜end zemsame la b s

˜en d�k Ze�nn

˜a n

mak s˜aoong wakat f

˜aa y

˜ıng

˜a. Yaa s�d t� yaa a Zezi la b

bobl s˜en v�-b

˜a la s

˜en ki-b

˜a b��do, la yaa a Zeova la

B�kaood k˜aseng

˜a. (T��ma 10:42) A pa na n tol n v��g

neb nins a s˜en ges t� b yaa nin-w

˜ens s

˜en pa rat n

toeem˜a ye.

V��G N V��MD SAAS˜E W

˜A

21 Biibl˜a leb n gomda v��gr buud a to yelle. Yaa v��g n

y� wa mal�k n v��md saas˜e w

˜a. Biibl

˜a gomda v��g-k

˜ang

˜a

buud˜a a yembr bal yelle: yaa a Zezi Kirist v��gr

˜a bala.

22 B s˜en wa n k� a Zezi w

˜a poore, a Zeova pa bas

t’a Biribl-sakd˜a pa yaoog

˜a p�g

˜e ye. (Y��l S

˜oamy

˜a 16:10;

T��ma 13:34, 35) W˜ennaam v��ga a Zezi, la a pa v��g-a

t’a y� ninsaal ye. T�m-t�md a Poll wilgame t� Kiristkii ne ‘d

˜uniy

˜a y

˜ınga, la a v��ga ne s��g’ b� mal�k y

˜ınga,

(1 Kor˜ent d

˜amba 15:44) Ad woto s�d ra yaa yel-solemd

� Sen na y�l n paam venegr n paas B�kaoora Daar zugu, la b senna n tik bumb ning zug n kao b��da, b� y ges Venegr ning sen beseb-neng 213-5 p�ge wa.

20. Ze�n yaa boe, la and damb n debd be?21, 22. a) V��g-b�g buud me n be? b)

˜And soab n y� pipi n v��g ne

mal�k yınga?

Saagr hak�k y nin-nongds nins s˜en ki w

˜a y

˜ınga 73

s˜en yaa k

˜asenga. A Zezi leb n paama v��m, n yaa mal�k

s˜en tar p

˜anga. (1 Kor

˜ent d

˜amba 15:3-6) A Zezi n y� pipi n

paam v��g-k˜ang

˜a s

˜en tar ziir

˜a. (Z

˜a 3:13) La ra pa y

˜e a ye

bal n da na n paam a buud ye.23 A Zezi s

˜en da mi t� ra pa na n kaoos la a k

˜eng saas

˜e

w˜a y

˜ınga, a yeela a karen-biis nins s

˜en kell n pa ne-a w

˜a

t’a ra na n t� ‘manega z˜ıig’ b

˜amb y

˜ıng be. (Z

˜a 14:2) A

Zezi yeelame t� neb nins s˜en debd saas

˜e w

˜a yaa y

˜e “b

˜ag-

bila.” (Luk 12:32, NW) Kiris-neb hak�k a w˜an n da na n

wa z˜ınd sul-bil-k

˜ang

˜a p�g

˜e? S

˜a n yaa ne Wilgri 14:1, t�m-

t�md a Z˜a yeelame: “Mam gesame, la haya! Pebila [a Zezi

Kirist] yalsa t˜ang ninga s

˜en boond t� Si

˜o w

˜a zugu, la neb

tus koabga la tus pis-naas la a naase s˜en tar Pebila y��re

la b˜amb Ba y��re s

˜en g�ls b

˜amb d

˜ıy

˜a bee ne b

˜amba.”

24 Kiris-neb 144000 k˜aens

˜a, s

˜en yaa a Zezi t�m-t�mdb

˜a

la kiris-neb a taab na n v��game n t� v��md saas˜e. Yaa

wakat b�g la b na n v��ge? T�m-t�md a Poll g�lsame t�r˜e ra na n y�� Kirist belm

˜a sasa. (1 Kor

˜ent d

˜amba 15:23)

Wala y s˜en na ny

˜a sak a 9 p�g

˜e w

˜a, mas

˜a d v�� sasa k

˜ang

˜a.

Neb 144000 k˜eer keta t

˜eng zug t

˜ond wakat

˜a. B

˜amb s�k

˜a,

neb nins s˜en kiid

˜a v��gda z

˜ıig p�g

˜e n t� v��md saas

˜e.

(1 Kor˜ent d

˜amba 15:51-55) La

˜adem-biis w�sg tara saagr

n na n v��g n v��md t˜eng zug Arz

˜an

˜a s

˜en wat

˜a p�g

˜e.

25 N-ye, a Zeova s�d na n t˜ooga t

˜ond b� w

˜a s

˜en yaa

k˜uum

˜a, n k�t t’a menem wakat f

˜aa y

˜ınga! (Ezai 25:8) La

t˜oe t� y soke: ‘Neb nins b s

˜en v��g t� b k

˜eng saas

˜e w

˜a na n

t� maana b˜oe been

˜e?’ B na n y�� W

˜ennaam R

˜ıung

˜a s

˜en

yaa goosneema s˜en be saas

˜e w

˜a nanambse. D na n paama

v˜enegr goosneema k

˜ang zug n paas sak ning s

˜en p�gd

˜a

p�g˜e.

23, 24.˜And damb n be a Zezi “bag-bila” p�ge, la b na n y�� neb a

wana?25. Boe la d na n ya sak ning sen p�gda p�ge?

74 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Biibl˜a s

˜en gomd k

˜uum s

˜en v��g yell

˜a k

˜ota

t˜ond saagr hak�ka.—Z

˜a 11:39-44.

ˇ A Zeova rata ne a s˜uur f

˜aa n v��g s

˜en ki-b

˜a.

—Zoob 14:13-15.

ˇ Neb nins f˜aa s

˜en be yaoog

˜e w

˜a na n

v��game.—Z˜a 5:28, 29.

Arz˜

an˜

a p�g˜

e, s˜

en ki-b˜

a na n v��gamen le z

˜ınd ne b nin-nongds

˜a

Saagr hak�k y nin-nongds nins s˜en ki w

˜a y

˜ınga 75

UNIY˜A gill zugu, neb tus-k

˜eema mii Soaal

˜a p��sg ning

s˜en s�ngd ne goam nins s

˜en yaa: T

˜ond Ba s

˜en be saas

˜e w

˜a.

P��s-k˜ang

˜a yaa p��sg ning y��r s

˜en yi a Zezi Kirist s

˜en

wilg t� yaa makr d s˜en segd n t

˜u w

˜a. A s�d yaa p��sg s

˜en

tar p˜anga, la y s

˜a n vaees kosg a t

˜aab nins a s

˜en s�ngd ne

w˜a, na n s

˜ong-y lame t� y b

˜ang Biibl

˜a s

˜en s�d yet t

˜ond

b˜umb ning

˜a n paase.

2 P��s-k˜ang s�ngr

˜e w

˜a, a Zezi yeela a k�lgdb

˜a woto:

“D˜e y

˜ınga, b� y

˜amb p��s woto: ‘T

˜ond Ba s

˜en be [saas

˜e],

t� y˜amb y��r y� ne waoogre, t� y

˜amb soolem wa, t�

y˜amb daab maan d

˜uniy

˜a zug wa s

˜en maand [saas

˜e w

˜a].’”

(Mat�e 6:9-13) Y�l a t˜aab

˜a b s

˜en kos ka w

˜a v

˜oor yaa b

˜oe?

3 T˜ond zoe n z

˜amsa y�l w�sg W

˜ennaam y��r

˜a s

˜en yaa

Zeova w˜a zugu. La d goma W

˜ennaam daab

˜a yell bilfu,

a s˜en zoe n maan la a s

˜en na n maan b

˜umb ning n

k˜o

˜adem-biis

˜a. La yaa b

˜oe yell la a Zezi ra gomda, a s

˜en

wa n yeel t� d p��s “t� y˜amb soolem wa” w

˜a? W

˜ennaam

soolm˜a b� a R

˜ıung

˜a yaa b

˜oe? W

˜an to la a waoong

˜a na n

maneg W˜ennaam y��r

˜a, b� n k�t t’a lebg s

˜ongo? La w

˜an

1. P��s-b�g neb w�sg sen mi la d na n vaees masa?2. Y�l a taab b�s la a Zezi zams a karen-biisa t� b p��s n kose?3. Boe la d segd n bang Wennaam Rıunga w��nge?

SAK A NII

W˜ennaam R

˜ıung

˜a yaa b

˜oe?

B˜oe la Biibl

˜a yet t

˜ond W

˜ennaam

R˜ıung

˜a w��ng

˜e?

B˜oe la W

˜ennaam R

˜ıung

˜a na n maane?

Wakat b�g la R˜ıung

˜a na n k�t t� W

˜ennaam

daab˜a maan t

˜eng zugu?

to la R˜ıung

˜a waoong na n k�t t� W

˜ennaam daab

˜a maane?

W˜ENNAAM R

˜IUNG

˜A S

˜EN YAA B

˜UMB NINGA

4 W˜ennaam R

˜ıung

˜a yaa goosneema W

˜ennaam a Zeova

s˜en lugli, s

˜en tar R

˜ım a meng s

˜en y

˜ake.

˜And n yaa

W˜ennaam R

˜ıung

˜a R

˜ıma? Yaa a Zezi Kirist. A Zezi yaa R

˜ım

s˜en yaa k

˜aseng n y��d ninsaalb

˜a nanambs f

˜aa. B boond-a

lame me t� “r˜ım d

˜amb D

˜ıma la zu-soben d

˜amb Zusoaba.”

(1 T�mote 6:15) A tara p˜ang n t

˜oe n maan neer n y��d

naab buud f˜

aa s˜en yaa ninsaala, hali n y��g naab ning s

˜en

yaa-a s˜oma n y��d a taab

˜a f

˜aa w

˜a.

5 W˜ennaam R

˜ıung

˜a na n z

˜ında y� n d� naam

˜a? Y� la

a Zezi be? Y t˜erame t� b k�-a-la namsg ra-luk zugu, la

t� r˜e poore, a v��game. A v��gr

˜a poor bilfu, a r�� saas

˜e.

(T��ma 2:33) R˜end yaa saas

˜e la W

˜ennaam R

˜ıung

˜a be. Yaa

r˜e y

˜ıng la Biibl

˜a s

˜en boond-a t� “saas

˜e r

˜ıung

˜a.” (2 T�mote

4:18, NW) Baa ne W˜ennaam R

˜ıung

˜a s

˜en be saas

˜e w

˜a, a

na n d�� naam t˜eng

˜a neb zutu.—Wilgri 11:15.

6 B˜oe n k�t t’a Zezi yaa R

˜ım-k

˜asenga? Pipi, a pa na n

tol n ki ye. Biibl˜a maka a Zezi ne r

˜ım d

˜amb nins s

˜en yaa

ninsaalb˜a n yeel t� y

˜e ‘bal n ka kiid ye, la a bee v

˜eenem

p�g˜e t� neb ka t

˜oe n kolg ye.’ (1 T�mote 6:16) Woto rat

n yeelame t� b˜on-s

˜oma nins f

˜aa a Zezi s

˜en maand

˜a na n

kaoosame. La a na n s�d maana b˜on-s

˜oma s

˜en yaa k

˜asems

n k˜o neb

˜a.

7 Ges-y Biibl˜a b

˜angr-gom-k

˜ang

˜a s

˜en yet b

˜umb ning a

Zezi zug˜a: “[A Zeova] s��ga na n paa b

˜amb zugu, yaa

yam ne y˜eesem s��ga la saglg ne p

˜ang s��ga la b

˜angre

la [a Zeova] zoees s��ga. B˜amb na n maana s

˜u-noog

Zusoaba zoees y˜ınga. B

˜amb ka na n b� yell t� zems

4. Wennaam Rıunga yaa boe, la and la a Rıma?5. Y� la Wennaam Rıunga na n zınd n d� naama, la yaa and dambzut la a na n d� naama?6, 7. Boe n k�t t’a Zezi yaa Rım-kasenga?

W˜ennaam R

˜ıung

˜a yaa b

˜oe? 77

b˜umb ninga nin s

˜en y

˜a ye, la b ka na n kao b��d t�

zems b˜umb ninga b

˜amb t�ba s

˜en w�m ye. B na n b��

nimb˜aan d

˜amba yell t� zemse n kao b��d ne t�rlem

n k˜o d

˜uniy

˜a naong r

˜amb

˜a.” (Ezai 11:2-4) Gom-k

˜aens

˜a

wilgdame t’a Zezi ra na n wa y�� t˜eng

˜a f

˜aa gill R

˜ım s

˜en

yaa t�rg la s˜en tar nimb

˜aan-zoeere. Y

˜amb rata naab s

˜en

yaa woto b�?8 Ad b

˜umb a to s

˜en tar loees ne W

˜ennaam R

˜ıung

˜a:

A Zezi pa na n d� naam˜a a yembr ye. Neb a taab n na n

d� naam˜a ne-a. Wala makre, t�m-t�md a Poll yeela a

T�mote: “T˜ond s

˜a n tall t

˜eeb n ka base, t

˜ond na r� naam

ne b˜amb me.” (2 T�mote 2:12) N-ye, a Polle, a T�mote la

w˜en-sakdb a taab nins W

˜ennaam s

˜en y

˜ak

˜a na n naaga a

Zezi n d� naam saas˜e R

˜ıung

˜a p�g

˜e. Yaa neb a w

˜an n na n

paam zu-no-k˜ang

˜a?

9 Wa b s˜en wilg seb-k

˜ang

˜a sak a 7 p�g

˜e w

˜a, t�m-t�md

a Z˜a paama v

˜enegre, n y

˜a “Pebila [a Zezi Kirist] s

˜en yik n

yas S�y˜o t

˜ang

˜a [s

˜en makd a saas

˜e naam

˜a] zugu, t� neb tus

koabg la tus pis-naas la a naas s˜en da tar Pebila y��r ne b

ba w˜a y��r s

˜en g�ls b r

˜ıy

˜e w

˜a be ne b

˜amba.” Neb 144000

k˜aens

˜a yaa

˜and d

˜amba? A Z

˜a meng yeta t

˜ond t�: “B

˜amb

na np�gda Pebila n dabd z˜ıig ninga f

˜aa b s

˜en dabda. B raa

b˜amb n yiis neba s�ka, t� b y� wa d

˜eenem biis W

˜ennaam

ne Pebila y˜ınga.” (Wilgri 14:1, 4, K

˜aab-paalg

˜a Koe-noogo)

N-ye, b yaa a Zezi Kirist karen-biis hak�k b s˜en t

˜uus t�

b na n naag-a n d� naam saas˜e. B s

˜en v��g-b t� b paam

saas˜e v��m

˜a poore, ‘b

˜amb na n d�� naam d

˜uniy

˜a neb zut’

ne a Zezi. (Wilgri 5:10) A Zezi t�m-t�mdb˜a wakat t�ka,

W˜ennaam t

˜uusa kiris-neb hak�k s

˜en na y�l n lok neb

144000 s˜oore.

8.˜And damb n na n d� naam ne a Zezi?

9. Neb a wan n na n naag a Zezi n d� naam, la yaa wakat b�g laWennaam s�ng b yakre?

78 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

10 A Zeova s˜en y

˜ak a Zezi ne neb 144000 t� b na n

d� naam˜adem-biis

˜a zut

˜a yaa nonglem wilgri. D b

˜ang

t’a Zezi me y�� ninsaala, la a mii namsg s˜en dat n

y��lga. A Poll yeelame t’a Zezi ‘ka a soab s˜en ka zoet

t˜ond nimb

˜aanega t

˜ond p

˜an-komsem p�g

˜e ye, la y

˜e rag n

paama makr ne b˜umb f

˜aa wa t

˜ondo, la a ka maan yel-

w˜en baa bilf ye.’ (Hebre d

˜amba 4:15; 5:8) A na-r�t-n-taas

˜a

me y�� ninsaalb n nams la b maan s˜u-mar toog p�g

˜e. S

˜en

paase, b maoa ne b p˜an-komsm

˜a la b

˜aas buud toor-toore.

Hak�ka, b na n y�� w�mdb ne˜adem-biis

˜a, zu-loees nins

b s˜en segd

˜a p�g

˜e.

OE LA W˜ENNAAM R

˜IUNG

˜A NA N MAANE?

11 A Zezi s˜en wa n yeel t’a karen-biis

˜a segd n p��same t�

W˜ennaam R

˜ıung

˜a wa w

˜a, a paasame t� b segd n p��same

t� W˜ennaam daab

˜a maan saas

˜e la t

˜eng zugu. W

˜ennaam

bee saas˜e, la mal�g-s

˜oms

˜a maanda a raab

˜a be wakat f

˜aa.

La seb-k˜ang

˜a sak a 3 p�g

˜e, d b

˜angame t� mal�g-w

˜eng n

bas W˜ennaam daab

˜a maanego, la a tus a

˜Adem ne a Hawa

t� b maan yel-w˜ende. Sak 10 p�g

˜e, d na n b

˜anga b

˜umb

ning Biibl˜a s

˜en yet t

˜ond mal�g-w

˜eng k

˜ang b s

˜en boond

t’a S��t˜aan

˜a zug n paase. B k

˜oo a S��t

˜aan ne mal�gs nins

s˜en y

˜ak yam n t

˜u-a t� b boond-b t� z

˜ın d

˜amb

˜a sor t� b

kell n z˜ınd saas

˜e wakat bilf p�g

˜e. R

˜end pa mal�gs

˜a f

˜aa n

da maand W˜ennaam daab

˜a saas

˜e ye. La W

˜ennaam R

˜ıung

˜a

s˜a n da wa s�ng naam

˜a r��bo, toeeng n da na n z

˜ındi. R

˜ım

paalg a Zezi Kirist b s˜en z

˜ınig naamgeer

˜ew

˜a ra nanwayika

zabr ne a S��t˜aan

˜a.—Wilgri 12:7-9.

12 B˜angr-goam nins s

˜en p�gd

˜a bilgda b

˜umb nins s

˜en da

10. Boe yıng t� b sen yak a Zezi ne neb 144000 t� b r� naam adem-biisa zuta yaa nonglem wilgri?11. Boe yıng t’a Zezi yeel t’a karen-biisa ra segd n p��same t�Wennaam daaba maan saase?12. Yel-kasems a yiib b�s la b bilg Wilgr 12:10 p�ge?

W˜ennaam R

˜ıung

˜a yaa b

˜oe? 79

na n wa z˜ınd

˜a: “La mam w�ma koe-k

˜aseng [saas

˜e] s

˜en

yeele: ‘Mas˜a f

˜aagr ne p

˜ang la t

˜ond W

˜ennaam soolem ne

b˜amb Kirist p

˜anga waame, t� b

˜oe, t

˜ond ba-biisa r

˜oata [a

S��t˜aan] s

˜en da r

˜ot b

˜amb t

˜ond W

˜ennaam taoor w

˜ıntoog

ne y�ng˜a b rig-a lame t’a sigi.’” (Wilgri 12:10) Y

˜amb y

˜aa

yel-k˜asems a yiib nins b s

˜en bilg Biibl

˜a verse k

˜ang

˜a p�g

˜ew

˜a

b�? Pipi, W˜ennaam R

˜ıung

˜a R

˜ım s

˜enyaa a Zezi Kirist

˜a s�nga

naam d��bo. Yiib-n-soaba, b riga a S��t˜aan t’a yi saas

˜e n

wa t˜eng

˜a zugu.

13 Y�l a yiib˜a waa ne b

˜oe? B

˜umb ning s

˜en z

˜ınd saas

˜e w

˜a

w��ng˜e, d karemdame: “Yaa woto y

˜ınga [saase,] la y

˜amb

d˜amb s

˜en be be, b� ymaan s

˜u-noogo.” (Wilgri 12:12) N-ye,

mal�g-s˜oms

˜a s

˜en be saas

˜e w

˜a k�demdame, bala, a S��t

˜aan

ne a z˜ın d

˜amb

˜a s

˜en loog

˜a y

˜ınga, mal�gs nins f

˜aa s

˜en ket

saas˜e w

˜a sakda W

˜ennaam a Zeova. Laaf� la b

˜aan z

˜ang-z

˜ang

n be been˜e wakat f

˜aa. B maanda W

˜ennaam daab

˜a saas

˜e.

14 La yaa w˜an to y

˜e ne d

˜uniy

˜a? Biibl

˜a yetame: “Toog bee

ne neb nins s˜en be d

˜uniy

˜a zug la ko-k

˜asenga p�g

˜e w

˜a. T�

b˜oe, S��t

˜aan

˜a sigame n wa y

˜amb neng

˜e, la a s

˜u-puugra

yaa k˜asenga a s

˜en b

˜ang t’a wakat yaa bilfa y

˜ınga.” (Wilgri

12:12) A S��t˜aan s

˜uur puuda b s

˜en dig-a n yiis saas

˜e t’a

wakat˜a yaa bilf

˜a y

˜ınga. A s

˜uur

˜a s

˜en puug

˜a y

˜ınga, a wata

ne namsg b� “toog” t˜eng

˜a zugu. D na n z

˜amsa y�l n paas

“toog” ning a s˜en wat ne w

˜a zug sak ning s

˜en p�gd

˜a p�g

˜e.

B s˜en dig a S��t

˜aan t’a sig t

˜eng

˜a zug t’a wat ne toog

˜a y

˜ınga,

d t˜oe n soka woto: W

˜an to mas

˜a la R

˜ıung

˜a na n k�t t�

W˜ennaam daab

˜a maan t

˜eng zugu?

15 T˜eeg-yW

˜ennaam daab ne t

˜eng

˜a s

˜en yaa a soab

˜a. Y

˜amb

b˜anga r

˜e sak a 3 p�g

˜e. Ed�n z

˜eed

˜e w

˜a, W

˜ennaam wilgame

t’a raab˜a yaa t� t

˜en-k

˜ang

˜a y� arz

˜an s

˜en pid ne ninsaalb s

˜en

13. B sen dig a S��taan n yiis saase wa waa ne boe be?14. B sen dig a S��taan n sik teng zuga waa ne boe?15. Wennaam daab ne tenga yaa boe?

80 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

pa kiid la s˜en yaa t�rse. A S��t

˜aan k�tame t’a

˜Adem ne a

Hawa maanyel-w˜ende, la r

˜e k�tame t� W

˜ennaam daab

˜a ne

t˜eng

˜a pidsg viig wakat bilf y

˜ınga, la a raab

˜a ne t

˜eng

˜a pa

toeem ye. A Zeova ket n datame t� ‘nin-t�rs soog d˜uniy

˜a n

z˜ınd a zug wakat s

˜en ka s�ta.’ (Y��l S

˜oamy

˜a 37:29) La yaa

W˜ennaam R

˜ıung

˜a n na n pids r

˜e. W

˜an to?

16 Ges-y b˜angr-gomd ning s

˜en be Dani�ll 2:44 p�g

˜e w

˜a.

Be d karemdame: “R˜ım d

˜amb k

˜aens s

˜en d�t naamwakate,

W˜ennaam s

˜en be y

˜ıngra na n k�tame t� soolem s

˜en ka t

˜oe

n s˜aam la buud a taab s

˜en ka t

˜oe n deeg z

˜ındi. A na n w

˜aa

soolem k˜aens f

˜aa t� b menem n bas-a t’a yaas wakat f

˜aa.”

B˜oe la r

˜e wilgd t

˜ond W

˜ennaam R

˜ıung

˜a w��ng

˜e?

17 Pipi, a wilgda t˜ond t� b ra segd n lugla W

˜ennaam

R˜ıung

˜a “r

˜ım d

˜amb k

˜aens s

˜en d�t naam wakate,” b�

r˜ım d

˜amb a taab

˜a s

˜en ket n be

˜e wakate. Yiib-n-soaba,

a wilgda t˜ond t� R

˜ıung

˜a na n kaoosa wakat s

˜en pa sate.

Goosneema a to pa t˜oe n zab n deeg a z

˜ıig

˜a ye. T

˜aab-n-

soaba, zabr n na n z˜ınd W

˜ennaam R

˜ıung

˜a ne d

˜uni k

˜ang

˜a

goosneem˜a r

˜amba s�ka. La yaa W

˜ennaam R

˜ıung

˜a n na n

t˜ooge. S

˜en na n baase, na n y�� goosneem k

˜ang bal n na n

d� naam˜adem-biis

˜a zutu. R

˜e la

˜adem-biis

˜a na n paam

goosneema ning buud s˜en yaa-a s

˜oma n y��d a taab

˜a f

˜aa,

t� r� naam b zugu.18 Biibl

˜a wilgda y�l w�sg yaoolem zabr ning s

˜en na n

z˜ınd W

˜ennaam R

˜ıung

˜a la d

˜uni k

˜ang

˜a goosneema r

˜amb

˜a

s�k˜a zugu. Wala makre, a yeta t

˜ond t� saab

˜a s

˜en kolgd

˜a,

mal�g-w˜ens

˜a na n yelga ziri s

˜en na y�l n belg ‘d

˜uniy

˜a f

˜aa

nanambse.’ B˜oe y

˜ınga? Yaa s

˜en “na n t� tigis b

˜amb t� b

wa W˜ennaam S

˜en-t

˜oe-f

˜aa daar k

˜asenga zabre.” T

˜eng

˜a r

˜ım

d˜amb na n tigma taab “z

˜ıig s

˜en boond ne hebre goama t�

16, 17. Boe la Dani�ll 2:44 yet tond Wennaam Rıunga w��nge?18. B boonda yaoolem zabr ning sen na n zınd Wennaam Rıunga neduni kanga goosneema ramb s�ka t� boe?

W˜ennaam R

˜ıung

˜a yaa b

˜oe? 81

Harmaged˜o” w

˜a. (Wilgri 16:14, 16) Verse k

˜aens

˜a b yiib

˜a

s˜en yet b

˜umb ning

˜a y

˜ınga, b boonda yaoolem zabr ning

s˜en na n z

˜ınd ninsaalb

˜a goosneema r

˜amb ne W

˜ennaam

R˜ıung

˜a s�k

˜a t� Armaged

˜o zabr

˜a.

19 B˜oe la W

˜ennaam R

˜ıung

˜a na n t

˜unug ne Armaged

˜o n

maane? Leb-y n t˜eeg-y W

˜ennaam daab ne t

˜eng

˜a s

˜en yaa

a soab˜a.W

˜ennaam a Zeova ratame t� t

˜eng

˜awa pid ne nin-

t�rse, ninsaalb s˜en zems z

˜ang s

˜en maand a raab

˜a Arz

˜an

p�g˜e. Yaa b

˜oe n g�dgd r

˜e mas

˜a? Pipi, t

˜ond yaa yel-w

˜en-

maandba, n l��t b˜aas la d kiid

˜e. La d y

˜aa sak a 5 w

˜a p�g

˜e

t’a Zezi kii t˜ond y

˜ıng s

˜en na y�l t� d t

˜oog n v��md wakat

s˜en pa sate. D t

˜era gom-k

˜aens

˜a b s

˜en togs a Z

˜a Ev

˜anzill

˜a

p�g˜e w

˜a: “W

˜ennaam nonga d

˜uniy

˜a hal t� b k

˜o b Biiga s

˜en

ka to, t� ned ninga f˜aa s

˜en t

˜eed b

˜amb k

˜on s

˜aam ye, la a na

paam v��m s˜en ka s�ta.”—Z

˜a 3:16.

20 Zu-lo��g a to n be. Neb w�sg t�mda t��m-w˜ense. B

yagda ziri la b yoaada. B pa rat n maan W˜ennaam daab

˜a

ye. Neb nins s˜en t�md t��m-w

˜ens

˜a na n paama s

˜aoong

W˜ennaam zabr

˜a s

˜en yaa Armaged

˜o w

˜a sasa. (Y��l S

˜oamy

˜a

37:10) B˜umb a to s

˜en k�t t� b pa maand W

˜ennaam daab

˜a

t˜eng zug

˜a yaa goosneema r

˜amb

˜a s

˜en pa s

˜ongd nin-buiid

˜a

t� b maan r˜e w

˜a y

˜ınga. Goosneema r

˜amb w�sgo, s

˜a n

pa p˜ang la b pa tare, b yaa toose, b� z

˜amb r

˜amba. Biibl

˜a

togsda v˜eeneg t�: “Ninsaal t

˜oe a to n maand-a w

˜enga.”

—Ko��g Soaba 8:9.21 Armaged

˜o poore, yaa goosneema y�ng bala, s

˜en dat

n yeel t� W˜ennaam R

˜ıung

˜a n na n d� naam

˜adem-biis

˜a

zutu. R˜ıung k

˜ang na n maana W

˜ennaam daab

˜a la a wa

ne bark w�sgo. Wala makre, a na n y˜oka a S��t

˜aan ne a

z˜ın d

˜amb

˜a n page. (Wilgri 20:1-3) B na n k�tame t’a Zezi

maoong˜a naf w

˜en-sakdb

˜a, t� r

˜e na n k�t t� b pa na n l��t

19, 20. Boe n k�t t� Wennaam daaba pa maand teng zug masa?21. Wan to la Rıunga na n k�t t� Wennaam daaba maan teng zugu?

82 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

B s˜

en dig a S��t˜

aan ne a z˜ın

amb˜

a n yiis saas˜

e w˜

a waa netoog n k

˜o t

˜eng zug r

˜amb

˜a.

To-k˜

aens˜

a na n saa ka la bilfu

b˜aas la b kiid

˜e y�s ye. La R

˜ıung

˜a naam wakate b na n

t˜oog n v��mda wakat s

˜en pa sate. (Wilgri 22:1-3) B na n

k�tame t� t˜eng

˜a lebg arz

˜ana. Woto, R

˜ıung

˜a na n k�tame

t� W˜ennaam daab

˜a maan t

˜eng zugu, la a na n k�tame t�

W˜ennaam y��r

˜a paam waoogre. R

˜e rat n yeelame t� b

˜oe?

Rat n yeelame t� W˜ennaam R

˜ıung

˜a naam sasa, wakat n

na n wa z˜ınd t� neb

˜a f

˜aa na n waoog a Zeova y��r

˜a.

WAKAT B�G LA W˜ENNAAM R

˜IUNG

˜A NA N K�T

T’A RAAB˜A MAAN T

˜ENG

˜A ZUGU?

22 A Zezi s˜en wa n yeel a karen-biis

˜a t� b p��s t� “y

˜amb

soolemwa” w˜a, ra yaa v

˜eeneg t� soolm

˜a b� R

˜ıung

˜a ra nan

pa wa sasa k˜ang ye. A Zezi s

˜en wa n d� saas

˜e w

˜a t� R

˜ıung

˜a

waame b�? Ayo, bala a P���r ne a Poll f˜aa yeelame t’a Zezi

s˜en wa n v��g

˜a, b

˜angr-gomd ning s

˜en be Y��l S

˜oamy

˜a

110:1 p�g˜e w

˜a pidsa a zugu. Be d karemdame: “[A Zeova]

ko��ga mam Soaala y˜ınga: ‘Z

˜ınd mam d�tg hal t� m k�t t�

f tab f b��b˜a.’” (T��ma 2:32-35; Hebre d

˜amba 10:12, 13)

A ra segd n g˜uume t� wakat ning ta.

23 La r˜e ra segd n kaoosa wakat a w

˜ana? Y��md 1900

s˜en wa n kolgd

˜e w

˜a, neb s

˜en da vaeesd Biibl

˜a ne p�-

peelem magame n mik t� g˜uub

˜a wakat da na n saa

22. Boe n k�t t� d mie t� Wennaam Rıunga pa wa sasa ning a Zezisen da wa n be teng zuga b� a v��gra poor bala?23. a) Wakat b�g la Wennaam Rıunga s�ng naam d��bo? b) Boe yellla d na n gom sak ning sen p�gda p�ge?

R˜ıung

˜a naam wakate, W

˜ennaam daab

˜a na n

maana t˜

eng zug wa a s˜

en maand saas˜

e w˜

a

84 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

y��md 1914. (S˜en na y�l n b

˜ang n paas y��m k

˜ang zug

b� y ges V˜enegr s

˜en be seb-neng 215-18 p�g

˜e w

˜a.) D

˜uniy

˜a

y�l nins s˜en s�ng ne y��md 1914 s�d wilgdame t� Biibl

˜a

z˜amsdb

˜a s

˜en geel

˜a ra zemsame. Biibl

˜a b

˜angr-goam pidsg

wilgdame t� y��md 1914, Kirist lebga R˜ım t� W

˜ennaam

saas˜e R

˜ıung

˜a s�ng naam d��bo. Woto y

˜ınga, d v�� “wakat

bilf” ning s˜en ket a S��t

˜aan y

˜ıng

˜a. (Wilgri 12:12; Y��l

S˜oamy

˜a 110:2) D t

˜oe n yeela ne bas-m-yam me t� ka

la bilfu, W˜ennaam R

˜ıung

˜a na n k�tame t’a raab

˜a maan

t˜eng zugu. Y

˜amb getame t� woto yaa koe-noog b�? Y

˜amb

t˜eedame t� yaa s�d b�? Sak ning s

˜en p�gd

˜a na n s

˜ong-y

lame t� y y˜a t� Biibl

˜a s�d wilgda woto.

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ W˜ennaam R

˜ıung

˜a yaa goosneema s

˜en be

saas˜e, t’a Zezi Kirist yaa a R

˜ıma, la b y

˜aka

neb 144000˜adem-biis

˜a s�k t� b na n naag a

Zezi n d� naam.—Wilgri 14:1, 4.

ˇ W˜ennaam R

˜ıung

˜a s�nga naam d��b y��md

1914, la b riga a S��t˜aan saas

˜e t’a sig t

˜eng

zugu.—Wilgri 12:9.

ˇ Ka la bilfu, W˜ennaam R

˜ıung

˜a na n s

˜aama

ninsaalb˜a goosneema r

˜amba, la t

˜eng

˜a na n

lebga arz˜an

˜a.—Wilgri 16:14, 16.

W˜ennaam R

˜ıung

˜a yaa b

˜oe? 85

Y˜AMB zoe n kelga radio b� y gesa kibay

˜a televizi

˜o w

˜a

p�g˜e n sok y meng d

˜uni k

˜ang

˜a baasg s

˜en na n y� to-to

b�? Sabab-w˜ens

˜a nong n tiigd n wata z

˜ıig p�g

˜e hali t� r

˜e

k�t t� ninsaal baa a yembr pa t˜oe n deng n togs b

˜umb

ning s˜en wat beoog daar ye. (Zak 4:14) La a Zeova mii

b˜umb ning s

˜en wat beoog-daare. (Ezai 46:10) Hal s

˜en

kaoos w�sgo, a Gomd˜a s

˜en yaa Biibl

˜a reng n togsame t�

b˜on-w

˜ens n na n wa t

˜ond wakat

˜a, la a togs me t� b

˜on-

s˜oma s

˜en yaa k

˜asems n na n wa ka la bilfu.

2 A Zezi Kirist goma W˜ennaam R

˜ıung

˜a s

˜en na n wa

k�t t� w˜enem

˜a sa la a k�t t� t

˜eng

˜a lebg arz

˜an

˜a yell me.

(Luk 4:43) Neb˜a ra rat n b

˜anga R

˜ıung

˜a s

˜en na nwa wakat

ninga. S�da, a Zezi karen-biis˜a kos-a-la woto: “B� y togs

t˜ond . . . b

˜and ninga s

˜en na n wilg y

˜amb waoongo la

d˜uniy

˜a s��b wakate.” (Mat�e 24:3) A Zezi yeel-b lame t�

yaa W˜ennaam a Zeova bal n mi d

˜uni-k

˜ang

˜a saab

˜a s

˜en

na n wa sasa ning tak�. (Mat�e 24:36) La a Zezi reng n

1. Boe n toe n song tond t� d bang sen wat beoog-daare?2, 3. Sok-b�g la a Zezi karen-biisa ra sok-a, la a leok-b lame t� boe?

SAK A W�

ond v��‘yaoolem wakat

˜a’ b�?

Yel-b�s s˜en maand r

˜und

˜a-r

˜und

˜a la b

reng n togs Biibl˜a p�g

˜e?

W˜ennaam Gomd

˜a yeelame t� neb

˜a manesem

da na n y�� w˜an to ‘yaoolem wakat

˜a’?

B˜on-s

˜oma b�s la Biibl

˜a reng n togs

‘yaoolem wakat˜a’ y

˜ıng

˜a?

togsa y�l s˜en da na n z

˜ınd t

˜eng

˜a zug t� R

˜ıung

˜a yaool n

wa ne laaf� la b˜aan n k

˜o

˜adem-biis

˜a. A s

˜en da reng n togs

b˜umb ning

˜a pidsda mas

˜a.

3 Nand t� d vaees kaset ning s˜en wilgd t� d v�� ‘d

˜uniy

˜a

s��b’ wakate, b� d gom zabr ninsaal baa a yembr s˜en da

pa t˜oe n y

˜a yelle. Zab-k

˜ang z

˜ında saas

˜e, t� reeg n pak

t˜ondo.

ZABR N Z˜IND SAAS

˜E

4 Sak ning s˜en loog

˜a wilgame t’a Zezi Kirist lebga

R˜ım saas

˜e y��md 1914. (Dani�ll 7:13, 14) A Zezi s

˜en

paam R˜ıung

˜a naam poor bilfu, a maana b

˜umbu. Biibl

˜a

yeta woto: “Zabr n z˜ınd [saas

˜e]. A Mis�ll [b� a Zezi ne

a] mal�k r˜amba zaba ne drag

˜o w

˜a [a S��t

˜aana], la drag

˜o

w˜a ne y

˜e mal�k r

˜amba me zaba ne b

˜amba.”� A S��t

˜aan

ne a mal�g-w˜ens

˜a s

˜en yaa z

˜ın d

˜amb

˜a konga zabr

˜a t� b

rig-b n yiis saas˜e t� b sig t

˜eng

˜a zugu. W

˜ennaam mal�g-

sakdb˜a k�dma b s

˜en dig a S��t

˜aan ne a z

˜ın d

˜amb

˜a n yiis

saas˜e w

˜a y

˜ınga. La ninsaalb

˜a ra pa na n paam s

˜u-no-

k˜ang ye, bala Biibl

˜a reng n togsame: “Toog bee ne neb

nins s˜en be d

˜uniy

˜a zug

˜a. . . . T� b

˜oe, S��t

˜aan

˜a sigame n

wa y˜amb neng

˜e, la a s

˜u-puugra yaa k

˜asenga a s

˜en b

˜ang

t’a wakat yaa bilfa y˜ınga.”—Wilgri 12:7, 9, 12.

5 Ges-y zabr˜a s

˜en z

˜ınd saas

˜e w

˜a s

˜en wa ne b

˜umb

ninga. A S��t˜aan s

˜u-yikr

˜a p�g

˜e, a waa ne tood t

˜eng

˜a

neb zutu. Wa y s˜en na n y

˜a w

˜a, mas

˜a d v�� tood

˜a

wakate. La yaa wakat s˜en na n y� ko��ga, ‘wakat bilf’

bala. A S��t˜aan meng mii r

˜e. Biibl

˜a yetame t� wakat

k˜ang

˜a yaa “yaoolem wakate.” (2 T�mote 3:1) Ad d s

˜uy

� Sen na y�l n paam venegr sen wilgd t� Mis�lla yaa a Zezi Kiristy��r a to, b� y ges seb-neng 218-9 Venegra.

4, 5. a) Boe n zınd saase, a Zezi sen deeg naama poor bala? b) Sa nyaa ne Wilgri 12:12, saase zabra waa ne boe?

T˜ond v�� ‘yaoolem wakat

˜a’ b�? 87

s�d yaa noogo, W˜ennaam s

˜en na n

k�t t’a S��t˜aan pa leb n tudg neb

˜a

ka la bilf t˜eng zug

˜a y

˜ınga! B� d ges

y�l k˜eer b s

˜en deng n togs Biibl

˜a

p�g˜e t� maand mas

˜a menga. Yel-

k˜aens wilgdame t� d v�� yaoolem

wakate, la t� ka la bilfu, W˜ennaam

R˜ıung

˜a na n waa ne bark s

˜en ka

saab n k˜o neb nins s

˜en nong a

Zeova w˜a. Pipi, b� d ges y�l a naas

s˜en be b

˜and ning a Zezi s

˜en wilg t�

na n pidsa t˜ond wakat

˜a p�g

˜e w

˜a.

YAOOLEM DAY˜A YEL-K

˜ASEMSE

6 “Buud a yembr na n yika zabrne buud a to, la soolem ne soolema to.” (Mat�e 24:7) Y��m koabg s

˜en

loog˜a p�g

˜e, neb mily

˜o r

˜amb la b k�

zab˜a p�s

˜e.

˜Angelet��r ned s

˜en yaa

p˜ınd y�l

˜a mit g�lsame: “Neb nins

b s˜en k� zab

˜a p�s

˜e y��md 1900 la

y��md 2000 w˜a s�k

˜a s

˜oor pa tall to

˜adem-biis

˜a z

˜amaan f

˜aa kibay b s

˜en

g�ls˜a p�s

˜e ye. . . . Y�� sasa s

˜en tall

zab wakat f˜aa la bala.” Siglg a yembr

(Worldwatch Institute) togsame t�:“Neb nins b s

˜en k� zab

˜a p�s

˜e

y��md 1900 la y��md 2000 w˜a

s�k˜a s

˜oor y��da neb nins f

˜aa s

˜en ki

zab˜a p�s

˜e s

˜en s�ng ne a Zezi rogm

˜a

n ta y��md 1899 w˜a s

˜oor naoor a

t˜aabo.” Y��md 1914 t�ka, yaa s

˜en

6, 7. Wan to la a Zezi sen gom zaba la komayella paamd pidsg runda-runda?

88

y��d neb milyo 100 la zaba k�-ya.Baa yaa d ned a yembr n ki zabrsasa, d mii toog ning re sen wat newa. B� d tags n ges toog ning senpaam neb milyo ramb b nin-nongdssen ki zaba sasa wa yınga sen zemto-to wa.

7 ‘Kom na n zındame.’ (Mat�e24:7) Bangdba yetame t� koodapaasa w�sg y��m 30 wa sen loogap�ge. Baasg zanga, koma ket nbeeme, neb w�sg sen pa tar ligd sensek n na n da r��bo, b� b sen pa tarzıis n na n ko wa yınga. Neb milyoramb la koma tar wakat faa. Siglgning sen get-a yıns laaf� wa yella(Organizasio mondiall de la sante)magame n ges t� kamb sen y��dbamb milyo a nu n kiid y��md faab sen pa r�t soma wa yınga.

8 “Ten-digimd-kasems na nzındame.” (Luk 21:11) Ten-gaongavaeesdb sull ning sen be Etazıni wawilgame t� y��md faa, na maanten-digimd-kasems 19 n maande,t’a ye faa pang sek ro-b�d saoongla tenga pusgri. Sen paase, ten-digimds pang sen sek b na siigro-b�d zang n maand y��mdfaa. Kibay keer wilgdame t� y��md1900 soaba t�k n taag ronda,

8, 9. Boe n wilgd t’a Zezi bangr-goam ninssen gomd ten-digimdsa la ba-longdsa yellapidsame?

89

ten-digimdsa k�� sen y��d nebmilyo a yiibu. Sebr a yembr yeelawoto: “Baa bangdba sen modg t�rota meeb lebg soma n paasa, senkiid-b ten-digimdsa p�se wa soorbooga bilf bala.”

9 ‘Ba-longds na n zındame.’ (Luk21:11) Baa ne logtoeemda sen kengtaoora, ba-k�da ne ba-paalsa vargdaadem-biisa. Kibay sebr a yembryetame t� baas 20 b sen mi somawala kos-k�dga, weooga la saad-n-w�bde wa lebga w�sg y��m senlooga p�se, la t� baas n be t� t�ta pale toe-b ye. S�da, ba-paals 30 n puki.Bamb keer yaa ba-k��ds sen pa tart��m.

YAOOLEM WAKAT˜

A NEBA10 Biibla sen bilg duniya y�l keera

toor sen ka be, a reng n wilgamet� yaoolem wakata, adem-biisamanesem da na n toeemame. T�m-t�md a Poll bilga neb w�sg sen dana n y� to-to. D karemda 2 T�mote3:1-5 p�ge t�: “Yaoolem wakate toodna n zındame.” A Poll yeelame t�neba ra na n y��

ˇ beed dambaˇ ligd noangdba

10. Z�g-b�s yell la b reng n gom 2 T�mote 3:1-5 p�ge t� yamb ne re neba manesem p�gerunda-runda?

90

ˇ ba r˜

amb la ma r˜

amb k��sdba

ˇ z�-beoog r˜

amba

ˇ neb s˜en pa tar nimb

˜aan-zoeere

ˇ neb s˜en pa tar y

˜ok-m-menga

ˇ p�to-r˜

amba

ˇ neb s˜en nong d

˜uniy

˜a s

˜u-noog

n y��d W˜ennaam

ˇ neb s˜en maand wa b sakda

W˜ennaam, n yaool n k��sd

a p˜

ang˜

a

11 Neb˜a lebga woto y

˜amb sak

˜a

p�g˜e b�? S

˜ambg s

˜en ka be, yaa

woto. Z˜ıig f

˜aa neb n be n tar z�g-

w˜ense. R

˜e wilgdame t� ka la bilfu,

W˜ennaam na n maana b

˜umbu, bala

Biibl˜a yetame t�: “Nin-w

˜ens s

˜a n

tobd wa moodo, la t��m w˜ens

maandba f˜aa s

˜a n ningd puudu, yaa

[s˜en na n] menem wakat s

˜en ka

s�ta.”—Y��l S˜oamy

˜a 92:8.

ON-S˜

OMA WAOONGO12 S�da, yaoolem wakat

˜a pida ne

yel-beed wala Biibl˜a s

˜en da reng

n togs˜a. La d

˜uni k

˜ang

˜a s

˜en gudg

˜a

p�g˜e, b

˜on-s

˜oma n maand a Zeova

balemdb˜a s�ka.

13 “B˜

angr hak�k˜

a na n paasa

11. Wan to la Y��l Soamya 92:8 bilgd bumbning sen na n paam nin-wensa?12, 13. Wan to la “bangr hak�ka” lebg w�sg“yaoolem wakata”?

91

w�sgo.” Woto la Biibl˜a reng n togs a Dani�ll sebr

˜e w

˜a.

Wakat b�g la r˜e ra na n z

˜ındi? Yaa “s��ba wakate.”

(Dani�ll 12:4) S˜en y��d f

˜aa y��md 1914 t�ka, a Zeova

s˜onga neb nins s

˜en s�d rat n maan a raab

˜a t� b w�m

Biibl˜a v

˜oor n paase. B paama v

˜eenem ne s�d-k

˜asems

nins s˜en p�gd

˜a: W

˜ennaam y��r

˜a la a raab

˜a, a Zezi

Kirist maoong˜a s

˜en y� rond

˜a, k

˜uum

˜a halhaale, la k

˜uum

v��gr˜a. S

˜en paase, a Zeova balemdb

˜a z

˜amsa b s

˜en na n

v��md to-to t� naf-b la waoog W˜ennaam. B leb n b

˜anga

W˜ennaam R

˜ıung

˜a t��md s

˜en yaa a soab

˜a, la a s

˜en

na n welg zu-loees˜a t

˜eng

˜a zug to-to w

˜a s

˜oma n paase.

B maanda b˜oe ne b

˜angr ning b s

˜en paam

˜a? Sok-k

˜ang

˜a

k�tame t� d na n gom b˜angr-gomd a to s

˜en paamd

pidsg yaoolem wakat k˜ang

˜a yelle.

14 “W˜ennaam soolem koe-noog k

˜ang

˜a na n moona

uniy˜

a t�k f˜

aa.” Yaa woto la a Zezi Kirist togs a b˜angr-

gomd ning s˜en gomd a S��t

˜aan d

˜uniy

˜a saab yell

˜a p�g

˜e.

(Mat�e 24:3, 14) D˜uniy

˜a gill zugu, b moonda R

˜ıung

˜a

koe-noogo, s˜en dat n yeel t� b wilgda R

˜ıung

˜a s

˜en yaa

a soaba, a s˜en na n maan b

˜umb nins

˜a, la d s

˜en t

˜oe n

maan to-to n paam bark nins a s˜en na n wa ne w

˜a.

Yaa s˜en y��d t

˜ens 230 p�s

˜e, la s

˜en y��d buud-goam 400

p�s˜e la b moond koe-k

˜anga. A Zeova Kaset r

˜amb mily

˜o

r˜amb moonda R

˜ıung

˜a koe-noog ne y

˜eesem. B yaa neb

s˜en yit “soolem f

˜aa, la buud f

˜aa” p�s

˜e, la b yaa “neb

s˜en gomd goam to�y-to�ya f

˜aa.” (Wilgri 7:9) A Zeova

Kaset r˜amb

˜a z

˜amsda Biibl

˜a ne neb mily

˜o r

˜amb s

˜en dat

n b˜ang Biibl

˜a s

˜en s�d yet b

˜umb ning

˜a, n pa reegd ligd

ye. Ad w˜a s�d yaa b

˜angr-goam

˜a pids-k

˜asenga, s

˜en mik

t’a Zezi ra reng n togsame t� “neba f˜aa na n kisga” kiris-

neb hak�k˜a.—Luk 21:17.

14. Rıunga koe-noog moon n taa hal zı-b�g runda-runda, la yaa anddamb n moond-a?

92 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

“W˜

ennaam soolemkoe-noog k

˜ang

˜a na n

moona d˜

uniy˜

a t�k f˜

aat� y� kaset buud f

˜aa

y˜ınga.”—Mat�e 24:14

OE LA Y NA N MAANE?15 Biibl

˜a b

˜angr-goam w�sg s

˜en pidsd r

˜und

˜a-r

˜und

˜a w

˜a

y˜ınga, y pa sak n deeg t� d v�� yaoolem wakat

˜a s�da?

A Zeova s˜a n wa ges t� koe-noog

˜a mooneg sekame,

“d˜uniy

˜a s��b” na n s�d waame. (Mat�e 24:14) “D

˜uniy

˜a

s��b” yaa wakat ning W˜ennaam s

˜en na n yiis w

˜enem

˜a

s˜en be t

˜eng

˜a zug

˜a. A Zeova na n k�tame t’a Zezi la

mal�gs˜a s

˜en tar p

˜ang

˜a s

˜aam neb nins f

˜aa s

˜en k��sd-a

ne yamleoog˜a. (2 Tesalonik r

˜amba 1:6-9) A S��t

˜aan ne

a z˜ın d

˜amb

˜a pa na n le t

˜oog n belg t

˜ens

˜a neb ye. R

˜e

poore, W˜ennaam R

˜ıung

˜a na n ninga neb nins f

˜aa s

˜en

sakd a naam˜a s

˜en yaa t�rg

˜a bark w�sgo.—Wilgri 20:1-3;

21:3-5.16 A S��t

˜aan d

˜uniy

˜a saab s

˜en kolg

˜a y

˜ınga, ned kam

f˜aa segd n soka a menga: ‘B

˜oe la m segd n maand

˜e?’

Yaa yam t��md t� d ket n z˜amsd n b

˜angd a Zeova la a

noy˜a. (Z

˜a 17:3) Z

˜ams-y Biibl

˜a neere. Minim-y n tigimd

wakat f˜aa ne neb nins s

˜en baood n na n maan a Zeova

raab˜a. (Hebre d

˜amba 10:24, 25) Bao-y b

˜angr w�sg ning

W˜ennaam a Zeova s

˜en k

˜ot a nin-buiid

˜a d

˜uniy

˜a gill

zug˜a, la y maan toeeng nins s

˜en yaa t�laey

˜a y v��m

˜a

p�g˜e s

˜en na y�l n wa t

˜oog n paam W

˜ennaam lohorem.

—Zak 4:8.17 A Zezi ra p

˜ınd n togsame t� neb w�sg na n maana

b toor kae ne kaset nins s˜en wilgd t� t

˜ond v�� yaoolem

wakat˜a. Nin-w

˜ens

˜a s

˜aoong na n waa z

˜ıig p�g

˜e la ne

lingri. Saab˜a na n linga neb w�sg wala wagdr s

˜en wat

y�ngo. (1 Tesalonik r˜amba 5:2) A Zezi keooga neb

˜a

15. a) Yamb teedame t� d v�� yaoolem wakata b�, la boe yıng t� yteed woto? b) ‘S��ba’ wakate, boe n na n paam neb nins sen k��sd aZeova wa, la boe la neb nins sen sakd Wennaam Rıunga naama na npaame?16. Yaa yam t��md t� y maan boe?17. Boe yıng t� nin-wensa saoong na n wa ling neb w�sgo?

94 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

woto: “B˜umb ninga s

˜en z

˜ınd a Nowe wakata na n

z˜ında Ninsaal Biiga waoong wakat me. T� b

˜oe, s

˜en

deng s˜aoong sa-k

˜aseng

˜a, neba ra r�tame la b y

˜uuda,

la b peesd pagba, la b k˜ot b kamb s�dba hal t� ta

daar ning a Nowe s˜en k

˜e koom-koglga p�g

˜e. La b

˜amb

ka b˜ang hal t� s

˜aoong sa-k

˜asenga wa n loog ne b

˜amb

f˜aa. A na n y�� woto me ne Ninsaal Biiga waoongo.”—Mat�e 24:37-39.

18 Yaa r˜e n so t’a Zezi yeel a k�lgdb

˜a woto: “B� y g

˜uus

y mense n da sak t� y˜ao-beed ne r

˜a-y

˜uur la v��m k

˜anga

y�la pak y˜amb t� ra-k

˜ang wa ling y

˜amb ye. T� b

˜oe, a

na n wa linga neba f˜aa s

˜en be d

˜uniy

˜a zuga wa k

˜uusri.

D˜e y

˜ınga b� y g

˜u la y p��s daar f

˜aa n paam p

˜ang n

p˜os b

˜on-k

˜aens f

˜aa s

˜en na n wa w

˜a, la y yals Ninsaal

Biiga taoore.” (Luk 21:34-36) Yaa yam t��md t� d t˜u

a Zezi saglg˜a neere. B

˜oe y

˜ınga? Bala neb nins s

˜en tat

W˜ennaam a Zeova yam la ‘ninsaal Biig’ a Zezi Kirist

yam˜a tara saagr n na n p

˜os a S��t

˜aan d

˜uniy

˜a saab

˜e, la

b tara saagr me n na n v��md wakat s˜en pa sat d

˜uni

paalg˜a s

˜en kolg w�sg

˜a p�g

˜e.—Z

˜a 3:16; 2 P���r 3:13.

18. A Zezi keoog-b�g la d segd n tu neere?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Yaoolem wakat˜a tara zaba, kom, t

˜en-digimds

la b˜a-longdse.—Mat�e 24:7; Luk 21:11.

ˇ Yaoolem wakat˜a, neb w�sg nonga b mens

˜a

bala, n nong ligd˜a la d

˜uniy

˜a s

˜u-noog

n yaool n pa nong W˜ennaam ye.

—2 T�mote 3:1-5.

ˇ Yaoolem wakat k˜ang

˜a sasa, R

˜ıung

˜a koe-noog

moonda d˜uniy

˜a gill zugu.—Mat�e 24:14.

T˜ond v�� ‘yaoolem wakat

˜a’ b�? 95

F S˜A N dat n b

˜ang neda, naoor w�sgo, f segdame n bao

n b˜ang a zak

˜a neba. Woto me, d s

˜a n dat n b

˜ang a Zeova,

segdame t� d b˜ang a mal�gs

˜a b s

˜en get wa a saas

˜e zak

˜a

neb˜a. Biibl

˜a boonda mal�gs

˜a t� “W

˜ennaam komdibli.”

(Zoob 38:7) La b t��md yaa b˜oe W

˜ennaam daab

˜a pidsg

p�g˜e? B

˜oe la b maan

˜adem-biis

˜a v��m p�g

˜e? La mal�gs

˜a

maanda b˜umb y

˜amb meng

˜a v��m p�g

˜e b�? S

˜a n yaa n-ye,

yaa w˜an to?

2 Biibl˜a gomda mal�gs

˜a yell naoor kobse. B� d ges verse

r˜amb a w

˜an s

˜en na y�l n b

˜ang n paas mal�gs

˜a zugu.

˜And

n naan mal�gs˜a? Kolos r

˜amb 1:16 (Sebr S

˜ongo) yetame:

“T˜uu ne b

˜amba [a Zezi Kirist] t� W

˜end naan b

˜umb f

˜aa

s˜en be-b y

˜ıngri, s

˜en be-b t

˜eng zugu.” Woto, b

˜on-naands

k˜aens

˜a f

˜aa b s

˜en boond t� mal�gs

˜a yaa W

˜ennaam a Zeova

n t˜unug ne a pipi Biribl

˜a n naan-ba. Mal�gs

˜a s

˜oor yaa

w˜ana? Biibl

˜a wilgdame t� mal�gs mily

˜o kobs la b naan-

y˜a, t� b f

˜aa tar p

˜anga.—Y��l S

˜oamy

˜a 103:20.�

� Wilgri 5:11 goma mal�g-somsa yell woto: “Bamb soor yaa tus-keema naoor tus-keema,” b� “tus piig naoor tus piiga.” Woto, Biiblas�d wilgame t� b naana mal�gs milyo ramb kobse.

1. Boe yıng t� d segd n bao n bang mal�gsa?2.

˜And n naan mal�gsa, la b soora yaa wana?

SAK PIIGA

Mal�gs˜a s

˜en maand t

˜ond

umb ninga

Mal�gs˜a s

˜ongda neb

˜a b�?

B˜oe la mal�g-w

˜ens

˜a maand ninsaalb

˜a?

D segd n zoeya mal�g-w˜ens

˜a b�?

3 Biibl˜a s

˜en yaa W

˜ennaam Gomd

˜a yeta t

˜ond t� b s

˜en

wa n naan t˜eng

˜a, ‘W

˜ennaam komdibli w

˜a f

˜aa ra kaasda

ne s˜u-noogo.’ (Zoob 38:4-7) R

˜end mal�gs

˜a ra bee hal

s˜en kaoos t� b nan pa naan ninsaalb

˜a, baa t

˜eng

˜a menga.

Biibl˜a verse k

˜ang

˜a wilgdame me t� mal�gs

˜a s

˜uy t

˜oe n

y�� noog b� n s˜aame, bala a wilgame t� b ‘ra kaasda

ne s˜

u-noogo.’ Ges-y t� b yeelame t� ‘W˜ennaam komdibli

w˜a f

˜aa’ ra lagma taab n kaasd ne s

˜u-noogo. R

˜e w

˜end t�

mal�gs˜a f

˜aa ra yaa wala zag-y�ng neb s

˜en tar zems-n-

taare, n balemd W˜ennaam a Zeova.

MAL�GS˜A S

˜ONGDA T

˜OND

LA B KOGEND T˜

ONDO4 Mal�g-sakdb

˜a s

˜en maan kaset ne pipi ninsaalb

˜a

naaneg˜a t�ka, b ra p�gd n geta

˜adem-biis

˜a s

˜oor s

˜en

da tar f��gr˜a, la b ra baood n na n b

˜ang W

˜ennaam

daab˜a s

˜en da na n paam pidsg to-to. (Yelb

˜una 8:30, 31;

1 P���r 1:11, 12) La s˜en wa n be

˜e-be

˜e, mal�gs

˜a y

˜aame

t�˜adem-biis w�sg basa b Naand

˜a s

˜en tar nonglm

˜a

raab maanego. S˜ambg s

˜en ka be, r

˜e s

˜aama mal�g-

s˜oms

˜a s

˜uy

˜a. La baa ninsaal a yembr s

˜a n lebg n

wa a Zeova baleng˜a p�g

˜e, ‘s

˜u-noog bee mal�k r

˜amb

˜a

s�ka.’ (Luk 15:10) S˜en mik t� neb nins s

˜en maand

W˜ennaam daab

˜a yell paka mal�gs

˜a w�sg

˜a, zemsame

t’a Zeova t�m-b t� b kogl a t˜eng zug s

˜ogen d

˜amb

˜a la

b k˜o-b p

˜ang

˜a. (Hebre d

˜amba 1:7, 14) D ges makr a

w˜ana.5 Mal�gs a yiib n t� s

˜ong nin-t�rg a Lot ne a

kompugli w˜a t� b p

˜os Sodom la Gomoor s

˜en da yaa

t˜en-w

˜ens

˜a s

˜aoongo, n peeg-b n yiis be. (S�ngre 19:15,

16) Y��m kobs loogr poore, b loba no-r��s a Dani�ll

3. Boe la Zoob 38:4-7 yet mal�gsa w��nge?4. Wan to la Biibla wilgd t� ninsaalba y�l yell paka mal�g-somsa?5. Mak-b�s sen be Biibla p�ge n wilgd t� mal�gsa songda ninsaalba?

Mal�gs˜

a s˜en maand t

˜ond b

˜umb ninga 97

g�gma bok˜e, la a p

˜osame n yeele: “Mam W

˜ennaam

˜a

t�ma b mal�k t’a wa mum g�gma w˜a noy

˜a.” (Dani�ll

6:22) Pipi kiris-neb˜a wakate, mal�k n yiis t�m-t�md a

P���r b˜aens roog

˜e. (T��ma 12:6-11) S

˜en paase, mal�gs

˜a

s˜onga a Zezi a t

˜eng zug koe-mooneg

˜a s�ngr

˜e. (Mark

1:13) La wakat bilf s˜en deng a Zezi k

˜uum

˜a, mal�k n

v˜eneg a meng ne-a n ‘paas-a p

˜anga.’ (Luk 22:43) Ad

mal�gs˜a s

˜ongr s�d tog n keng

˜a a Zezi p�lga, sasa k

˜aens

˜a

s˜en da pa reem yell wakat a v��m

˜a p�g

˜e w

˜a!

6 R˜und

˜a-r

˜und

˜a, mal�gs

˜a pa leb n v

˜enegd b mens ne

W˜ennaam t

˜eng zug nin-buiid

˜a ye. La baa ne ninsaalb

˜a

s˜en pa ne-b

˜a, W

˜ennaam mal�gs

˜a s

˜en tar p

˜ang

˜a ket n

kogenda a nin-buiid˜a, s

˜en t� y��da, ne b

˜umb ning f

˜aa

s˜en t

˜oe n maan-b w

˜eng t

˜eeb

˜a w��ng

˜e. Biibl

˜a yetame:

“Zusoaba mal�k r˜amb g

˜ubgda neb nins s

˜en zoet

b˜amb

˜a n f

˜aagd b

˜amba.” (Y��l S

˜oamy

˜a 34:8) B

˜oe y

˜ıng

t� gom-k˜aens

˜a segd n keng t

˜ond pels w�sgo? Yaa t�

mal�g-w˜ens n dat n s

˜aam t

˜ondo. Yaa mal�g-b�se? Y�

la b yita? B baood n na n maana t˜ond w

˜eng w

˜an to?

S˜en na y�l n b

˜ang sogs-k

˜aens

˜a leoore, b� d ges b

˜umb

ning s˜en z

˜ınd

˜adem-biis

˜a s�ngr

˜e w

˜a ko��g-ko��ga.

MAL�GS K˜EER YAA T

˜OND B��BA

7 Wa d s˜en y

˜a seb-k

˜ang

˜a sak a 3 p�g

˜e w

˜a, mal�k a

yembr n t�lg n na n d� naam, t� r˜e k�t t’a k��s

W˜ennaam. B waa n boonda mal�g-k

˜ang t’a S��t

˜aana.

(Wilgri 12:9) A S��t˜aan s

˜en belg a Hawa w

˜a t�ka, y��m

1600 p�g˜e, a t

˜oog n k�tame t� ninsaalb

˜a f

˜aa la bal bas

W˜ennaam sakre, s

˜a n dok neb a w

˜an wala a Ab�lle, a

Enok la a Nowe.—Hebre d˜amba 11:4, 5, 7.

6. a) Wan to la mal�gsa kogend Wennaam nin-buiida runda-runda?b) Sogs-b�s la d na n leok masa?7. Hal sen ta zı-b�g la a S��taan toog n k�t t� neba bas Wennaamsakre?

98 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

8 A Nowe wakat˜a, mal�gs a taab n k��s a Zeova. B basa

z˜ıig ning b s

˜en da tar W

˜ennaam mal�gs

˜a s�k saas

˜e w

˜a,

n sig t˜eng

˜a zug n tedg b mens n d�k ninsaalb y

˜ınsi.

B˜oe y

˜ınga? D karemda woto S�ngr 6:2 p�g

˜e: “W

˜ennaam

komdibli w˜a y

˜aame t� ninsaalba kompugli w

˜a yaa neere,

la b˜amb d�gsa b s

˜en dat b r

˜amba f

˜aa n maan b pagba.”

La W˜ennaam a Zeova pa bas mal�g-k

˜aens

˜a t� b ket n

k���bd neb˜a ye. A waa ne s

˜aoong sa-k

˜aseng d

˜uniy

˜a gill

zug n s˜aam nin-w

˜ens

˜a la a kogl a s

˜ogen d

˜amb hak�k

˜a

8. a) Wan to la mal�gs keer lebg zın damba? b) Sen na y�l n pos aNowe wakate saoong Sa-kasenga, y�� t�lae ne zın damba t� b maanboe?

“Mam W˜

ennaam˜

a t�ma b mal�kt’a wa mum g�gma w

˜a noy

˜a.”

—Dani�ll 6:22

Mal�gs˜

a s˜en maand t

˜ond b

˜umb ninga 99

bala. (S�ngre 7:17, 23) Y�� t�lae ne mal�g-t˜oatb

˜a b�

z˜ın-d

˜amb

˜a s

˜en da r�k ninsaalb y

˜ıns

˜a, t� b tedg b mens

n le lebg mal�gs n leb saas˜e. R

˜e mas

˜a, mal�g-k

˜aens

˜a y

˜aka

yam n na n z˜ınd a S��t

˜aan s

˜en lebg ‘z

˜ın d

˜amba naab

˜a’

poor˜e.—Mat�e 9:34.

9 Mal�g-k��sdb˜a s

˜en leb saas

˜e w

˜a, W

˜ennaam yiisa

b˜amb buud

˜e wa b naab a S��t

˜aana. (2 P���r 2:4) Baa ne

b s˜en pa leb n t

˜oe n tedg b mens n d�k ninsaal y

˜ıng

˜a,

b ket n maanda ninsaalb˜a w

˜enga. Ne z

˜ın-d

˜amb

˜a s

˜ongre,

a S��t˜aan ‘belgda d

˜uniy

˜a f

˜aa.’ (Wilgri 12:9; 1 Z

˜a 5:19)

W˜an to? Z

˜ın d

˜amb

˜a t

˜unugda ne manesem buud toor-

toor s˜en na y�l n belg neb

˜a. (2 Kor

˜ent d

˜amba 2:11) B�

d ges manesem k˜aens k

˜eere.

Z˜IN D

˜AMB

˜A S

˜EN BELGD NEB

˜A TO-TO

10 Z˜ın d

˜amb

˜a t

˜unugda ne t�t maaneg wala s

˜oodo, bagr

b� t��m d��b n belgd neb˜a. T�-k

˜aens

˜a buud maaneg

loeta foo ne z˜ın d

˜amb

˜a wakat f

˜aa, baa yaa foo f toor n

maand t� yaa t��m soab n maand n k˜ot-fo. Biibl

˜a

yetame t� t�t maaneg yaa w˜enga, la a keoogd t

˜ond

t� d z˜aag d mens ne b

˜umb ning f

˜aa s

˜en tar loees

ne r˜e. (Galat d

˜amba 5:19-21, K

˜aab-paalg

˜a Koe-noogo)

Z˜ın d

˜amb

˜a t�mda ne t�t

˜a wala z

˜ım-y

˜ogdb

˜a s

˜en t�md

ne leo-r��b to-to w˜a. Z

˜ım-y

˜ogdb

˜a t�mda ne l�oog r��b

b� leo-r��b buud toor-toor n y˜ogd z

˜ım buud toor-toore.

Woto, mal�g-w˜ens

˜a me t�mda ne t��m buud toor-toor

n paamd neb buud toor-toore.11 B

˜edg a yembr z

˜ın d

˜amb

˜a s

˜en t�md ne yaa bagr

˜a.

Bagr yaa b˜oe? Yaa bao n b

˜ang s

˜en wat beoog-daare,

b� n paam v˜enegr b

˜umb s

˜en solg zugu. Wala makre,

9. a) Zın damba sen leb saase wa, boe n paam-ba? b) Boe la d na nya zın damba w��nge?10. T�t maaneg t� loee ne boe?11. Bagr yaa boe, la boe yıng t� d segd n lak d mens ne-a?

100 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

bag-b�gdb˜a geta

˜adse, b geta nug-p�ga, b w

˜eeda b

˜ıisri,

b lobda ligd-p��la, b w˜eeda t�gd n boond kinkirsi, b

wilgda z˜amsd v

˜oore. Baa neb w�sg s

˜en tagsd t� bagr

b�gb pa tar yell˜a, Biibl

˜a wilgdame t� bagb

˜a ne z

˜ın

d˜amb

˜a t�mda ne taaba. Wala makre, T��m 16:16-18

gomda “z˜ın” s

˜en k�t t� bipugl ‘b�gd bagr’ yelle. La b s

˜en

dig z˜ın

˜a n yiis

˜a, bipugl

˜a ra pa leb n t

˜oe n b�g bagr

˜a ye.

12 Manesem a to z˜ın d

˜amb

˜a s

˜en t

˜unugd ne n belgd

neb˜a yaa b s

˜en tusd-b t� b boond k��ms

˜a. Neb

˜a s

˜a n

y˜abd b nin-nongr k

˜uum, b nong n basdame t� b belgd-b

ne ziri tagsa s˜en ki-b

˜a w��ng

˜e. Kinkir-bag t

˜oeeme n

v˜eneg foo ne b

˜umb s

˜en solge, wall a toeem a ko��g

˜a

n gomd t� yaa wala kiid˜a n gomde. R

˜e k�tame t� neb

w�sg s�d t˜eed t� s

˜en ki-b

˜a s�d v��me, la t� s

˜en v�-b

˜a s

˜a n

bao n na n gom ne-ba, na n s˜ong-b lame t� b t

˜oog n

mao ne b s˜u-s

˜aang

˜a. La woto pa yiisd ned s

˜u-s

˜aanga, la

a leb n yaa yell me. B˜oe y

˜ınga? Bala z

˜ın d

˜amb

˜a t

˜oe n

12. Boe yıng t� yaa yell t� d mak n gom ne sen ki-ba?

Z˜ın d

˜amb

˜a t�mda ne manesem to�y-to�y n belgd neb

˜a

D S˜EN T

˜OE N ZAB

NE MAL�G-W˜ENS

˜A

TO-TO

ˇ D s˜aam t�t

˜a

teed f˜aa

ˇ D z˜ams Biibl

˜a

ˇ D p��s W˜ennaam

goma ne ko��g s˜en w

˜ond kiid

˜a ko��g

˜a la b k

˜o kinkir-

bag˜a kibay s

˜en t� loe ne kiid

˜a. (1 S

˜amw�ll 28:3-19) S

˜en

paase, wa d s˜en y

˜a sak a 6 p�g

˜e w

˜a, s

˜en ki-b

˜a pa v� ni ye.

(Y��l S˜oamy

˜a 115:17) R

˜end ‘ned s

˜a n boond k��mse,’ yaa

mal�g-w˜ens

˜a n belgd-a, la nin-k

˜ang soab

˜a s

˜en maand

r˜e w

˜a, a k��sda W

˜ennaam daabo. (T

˜oodo 18:10, 11; Ezai

8:19) B� y g˜uus ne b

˜ed-k

˜ang

˜a z

˜ın d

˜amb

˜a s

˜en t�md ne

w˜a s

˜en yaa yell

˜a.

13 Mal�g-w˜ens

˜a pa belgd neb

˜a bal ye, b k

˜eesd-b-la

rabeem me. R˜und

˜a-r

˜und

˜a, a S��t

˜aan ne a z

˜ın d

˜amb

˜a

miime t� wakat ning b˜amb s

˜en ket n tar n t

˜oe n k���b

neb˜a ‘yaa bilfu,’ t� r

˜e k�t t� b w

˜enem

˜a y��d p

˜ınd

˜a.

(Wilgri 12:12, 17) Baa ne r˜e, neb tusa s

˜en da v� z

˜ın

d˜amb

˜a rabeem p�g

˜e daar f

˜aa t

˜oog n f�sga b mens n le

pa zoet-b ye. B maana w˜ana? B

˜oe la ned t

˜oe n maane,

baa a s˜a n da zoe n maanda t�to?

D S˜EN T

˜OE N ZAB NE MAL�G-W

˜ENS

˜A TO-TO

14 Biibl˜a wilgda t

˜ond d s

˜en segd n zab ne mal�g-w

˜ens

˜a

la d s˜en t

˜oe n lak d mens ne-b to-to. D r�k makr ne pipi

kiris-neb˜a s

˜en da be Ef��z gal�-t

˜eng

˜a p�g

˜e w

˜a. B s

˜en da

wa n nan pa kiris-neb˜a, b

˜amb k

˜eer da maanda t�to. B

s˜en wa n y

˜ak yam n na n bas t�-k

˜aense, yaa b

˜oe la b

maan-y˜a? Biibl

˜a yetame: “B

˜amb bag-b�gdb w�sg waa ne

b˜amb s�b n wa y

˜oog bugum neba f

˜aa taoore.” (T��ma

19:19) Kiris-nin-paals k˜aens

˜a s

˜en s

˜aam b t�t

˜a s�b

˜a k

˜oo

neb nins s˜en t�ll n zab ne mal�g-w

˜ens

˜a r

˜und

˜a-r

˜und

˜a w

˜a

mak-s˜ongo. Neb nins s

˜en dat n maan a Zeova raab

˜a segd

n s˜aama b

˜umb nins f

˜aa s

˜en tar loees ne t�t maaneg

˜a.

B˜on-k

˜aens t

˜oe n yaa s�ba, z�rno r

˜amba, filim d

˜amba,

fot b�d la mizik s˜en tusd neb

˜a n k

˜ees t�t

˜a maaneg p�g

˜e

13. Neb w�sg sen da zoet zın damba toog n maana boe?14. Wala pipi kiris-neb nins sen da be Ef��za, wan to la d toe n lak dmens ne mal�g-wensa?

Mal�gs˜

a s˜en maand t

˜ond b

˜umb ninga 103

la s˜en k�td t� r

˜e be yamleoog ne neb

˜a. Leb n t

˜oe n yaa

t�-yoada, t�-g˜an la t�t a taab neb

˜a s

˜en maan s

˜en na y�l

n kogl b mense.—1 Kor˜ent d

˜amba 10:21.

15 Ef��z kiris-neb˜a s

˜en s

˜aam b t�t

˜a s�b y��m a w

˜an

poore, t�m-t�md a Poll g�ls-b-la woto: ‘T˜ond zabr

˜a yaa

ne mal�g-w˜ens

˜a.’ (Ef��z r

˜amba 6:12, Sebr S

˜ongo) Z

˜ın

d˜amb

˜a ra pa bas zabr

˜a ye. B ra ket n maoodame n dat

n t˜ooge. Woto w

˜a, b

˜oe me la kiris-nin-k

˜aens

˜a ra segd

n maane? A Poll yeelame: “Wakat f˜aa, b� y tall t

˜eeb t�

y� g˜aongo t� y

˜amb t

˜oe n kok w

˜eng soaba [a S��t

˜aan]

p��ma f˜aa s

˜en yaa wa bugm

˜a.” (Ef��z r

˜amba 6:16) T

˜ond

t˜eeb

˜a g

˜aong p

˜ang s

˜a n paasd

˜e, d na n paama p

˜ang n

paas n t˜oog n mao ne mal�g-w

˜ens

˜a.—Mat�e 17:20.

16 La w˜an to la d t

˜oe n paas d t

˜eeba p

˜ang

˜a? Yaa d s

˜en

na n z˜amsd Biibl

˜a. Lalg p

˜ang bee a y

˜ebgr

˜e w

˜a. T

˜ond me

t˜eeb

˜a p

˜ang bee ne a y

˜ebgr

˜a s

˜en yaa b

˜angr hak�k ning

s˜en yit W

˜ennaam Gomd

˜a s

˜en yaa Biibl

˜a p�g

˜e w

˜a. T

˜ond

s˜a n karemd Biibl

˜a la d z

˜amsd-a daar f

˜aa, d t

˜eeb

˜a p

˜ang

na n paasame. Wa lalg s˜en tar p

˜anga, t

˜eeb k

˜ang na n

kogla t˜ond ne mal�g-w

˜ens

˜a t��m

˜a.—1 Z

˜a 5:5.

17 B˜oe me la Ef��z kiris-neb

˜a ra segd n maane? B ra

rata koglg n paase, b s˜en da be t

˜eng s

˜en pid ne z

˜ın

d˜amb

˜a y�l p�g

˜e w

˜a y

˜ınga. Yaa r

˜e n so t’a Poll yeel-ba: “B�

y maan p��sgo la kosg wakat f˜aa ne S��g S

˜ong p

˜anga n

da bas ye.” (Ef��z r˜amba 6:18) T

˜ond me s

˜en be d

˜uni s

˜en

pid ne z˜ın d

˜amb y�l

˜a p�g

˜e w

˜a y

˜ınga, yaa t�lae t� d p��s

a Zeova ne d s˜uy f

˜aa n kos t’a kogl-do, s

˜en na y�l t� d

zab ne mal�g-w˜ens

˜a. S�da, d segd n p�ta a Zeova y��r

˜a

d p��sg˜a p�g

˜e. (Yelb

˜una 18:10, NW) R

˜e n so t� d segd

15. Sen na y�l n paam pang n toog n mao ne mal�g-wensa, yaa boela d segd n maane?16. Wan to la d toe n paas d teeba panga?17. Boe n yaa t�lae sen na y�l n toog n zab ne mal�g-wensa?

104 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

n ket n p��sd W˜ennaam t’a “f

˜aag t

˜ond w

˜eng soaba” s

˜en

yaa a S��t˜aan

˜a nug

˜e. (Mat�e 6:13) A Zeova na n leoka

p��s-k˜aens buud d s

˜en maand ne d s

˜uy f

˜aa w

˜a.—Y��l

S˜oamy

˜a 145:19.

18 Mal�g-w˜ens

˜a yaa yelle, la s

˜a n mik t� t

˜ond k��sda

S��t˜aan

˜a la d p

˜enegd W

˜ennaam n maand a raab

˜a, d

pa segd n zoe-b ye. (Zak 4:7, 8) Mal�g-w˜ens

˜a p

˜ang tara

koaka. W˜ennaam s�bg-b-la a Nowe wakat

˜a, la yaa v

˜eeneg

t� b s˜aoong z

˜ang-z

˜ang

˜a wata beoog daare. (Ziid 6) T

˜eeg-y

me t’a Zeova mal�gs˜a s

˜en tar p

˜ang

˜a kogenda t

˜ondo.

(2 R˜ım d

˜amba 6:15-17) B s�d rata ne b s

˜uy

˜a f

˜aa t� d t

˜oog

n k��s mal�g-w˜ens

˜a. Mal�g-t�rs

˜a bee t

˜ond poor

˜e n kengd

t˜ond raoodo. Woto y

˜ınga, b� d kell n p

˜eneg a Zeova la a

mal�g-s˜oms

˜a, d lak d mens ne t�t buud f

˜aa s

˜en tar loees

ne z˜ın-d

˜amb

˜a, la d t

˜u W

˜ennaam Gomd

˜a sagls wakat f

˜aa.

(1 P���r 5:6, 7; 2 P���r 2:9) R˜e, d t

˜oe n k�sa s�d t� d na n

t˜ooga zabr ning d s

˜en zabd ne mal�g-w

˜ens

˜a.

19 La b˜oe y

˜ıng t� W

˜ennaam bas mal�g-w

˜ens

˜a la

w˜enem

˜a s

˜en namsd neb

˜a w�sg woto w

˜a t� be

˜e? B na n

leoka sok-k˜ang

˜a sak ning s

˜en p�gd

˜a p�g

˜e.

18, 19. a) Boe yıng t� d toe n k�s s�d t� d na n tooga zabr ning d senzabd ne mal�g-wensa? b) Sok-b�g la d na n leok sosg ning sen p�gdap�ge?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Mal�g-sakdb˜a s

˜ongda neb nins s

˜en maand

a Zeova raab˜a.—Hebre d

˜amba 1:7, 14.

ˇ A S��t˜aan ne a z

˜ın d

˜amb

˜a belgda neb

˜a n

k�td˜e t� b basd W

˜ennaam.—Wilgri 12:9.

ˇ Y˜amb s

˜a n maand W

˜ennaam daab

˜a la y

k��sd a S��t˜aana, a na n zoe n bas-y lame.

—Zak 4:7, 8.

Mal�gs˜

a s˜en maand t

˜ond b

˜umb ninga 105

ZAB-TOAAG n z˜ınd t

˜eng a yembr

˜e, t� b k� pagb la kamb

tusa nmumyaoog a yembr p�g˜e. R

˜e poore neb n sel ra-pigs

n gilg yaoog˜a. Ra-pik a yembr f

˜aa zug ra g�lsame t�: “B

˜oe

y˜ınga?” Wakat ninga, yaa sok-k

˜ang

˜a n namsd ned n y��da.

Yaa woto la neb˜a sokd ne s

˜u-s

˜aanga, sasa ning zabre, yel-

beedo, b˜aag b� ned s

˜a n k� b nin-nongdse, n s

˜aam b roogo,

b� n nams-b ne manesem a taab s˜en pa t

˜oe n b

˜ang n bilgi.

B rat n b˜anga b

˜umb ning s

˜en k�t t� yel-be-k

˜aens

˜a paam-b

˜a.

2 La s�d yaa b˜oe y

˜ıng t� W

˜ennaam bas t� namsg

˜a be

˜e?

W˜ennaam a Zeova s

˜a n yaa p

˜ang s

˜en t

˜oe f

˜aa soaba, n tar

nonglem,n tar yam la a yaa t�rga, b˜oe y

˜ıng t� d

˜uniy

˜a pidne

kisgr la yel-k�g woto? Y˜amb zoe n soka y mens b

˜on-k

˜aens

˜a

v˜oor s

˜en dat n y��lg b�?

3 Yaa w˜eng t� d sok n b

˜ang b

˜umb ning s

˜en k�t t�

W˜ennaam bas namsg

˜a t� be

˜e w

˜a b�? K

˜eer y��sda sok-k

˜ang

˜a

sokre, n t˜eed t� b na n wa ges-b-la wa neb s

˜en pa tar t

˜eeb t�

seke, b� wa neb s˜enpaoogd W

˜ennaam. La y s

˜a nwa karemd

1, 2. Yaa nams-b�g buud n paamd neba runda-runda, la re k�tame t�neb w�sg sokd b mens sogs-b�se?3, 4. a) Boe n wilgd t� pa weng t� d sok n bang bumb ning sen k�t t�Wennaam bas t� namsga bee wa? b) A Zeova geta wenema la namsgawan to?

SAK PIIG LA A YEMBRE

oe y˜ıng t� W

˜ennaam bas

t� namsg˜a be

˜e?

Yaa W˜ennaam n wat ne namsg

˜a d

˜uniy

˜a zug b�?

Ed�n z˜eed

˜e w

˜a, k��sg

˜a waa ne gom-b�go?

W˜an to la W

˜ennaam na n k�t t�

˜adem-biis

˜a namsg sa?

Biibl˜a, y na ny

˜aame t� neb s

˜en da k�s s�d ne W

˜ennaam la b

yaa w˜en-zo�tb n da sok sok-k

˜ang

˜a. Wala makre, no-r��s a

Habakuk soka a Zeovawoto: “Yaa b˜oe y

˜ıng t� y

˜amb k�t t� m

y˜a w

˜eng la m ges toogo? S

˜aoong ne w

˜eng bee mam taoore.

Zabr ne no-koeemd yikame.”—Habakuk 1:3.4 AZeova zaba no-r��s a Habakuk s

˜endayaaw

˜en-sakd

˜a, a

s˜en sok sok-k

˜ang

˜aw

˜ay

˜ıng b�?Ayo.W

˜ennaamp�dnk�tame

t� b paas a Habakuk goam˜a a s

˜en togs ne p�-peelm

˜a a sebr

˜a

s˜en yaa Biibl

˜a p�g

˜e. W

˜ennaam s

˜ong-a lame me t’a w�m

y�l˜a v

˜oor n y��g p

˜ınd

˜a, s

˜en na y�l n paam t

˜eeb n paase. A

Zeova rat n s˜ongay

˜amb mewoto. T

˜eeg-y t� Biibl

˜awilgdame

t� y˜ambyell pakaW

˜ennaam. (1P���r 5:7)W

˜ennaams

˜en kis

w˜enem

˜a la namsg

˜a r

˜e s

˜enwat ne w

˜a y��da ninsaal buud f

˜aa

s˜enkis b

˜on-k

˜aens

˜a z

˜ıig s

˜enz

˜are. (Ezai 55:8, 9) S

˜a nyaawoto,

b˜oe y

˜ıng mas

˜a t� namsg w�sg woto be d

˜uniy

˜a zugu?

OE Y˜ING T� NAMSG W�SG WOTO BE

˜E?

5 T˜uudum to�y-to�y neb soka b t

˜uudm

˜a taoor d

˜amb la

b karen-saam d˜amb

˜a n gese b

˜oe y

˜ıng t� namsg w�sg be

˜e.

5. Wakat ninga, boe la b yet sen na y�l n wilg bumb ning sen k�t t�ninsaalba namsde wa, la yaa boe la Biibla yeta?

A Zeova na n k�tame t� namsg˜

a f˜

aa sa

107

Naoor w�sgo, b leokame t� namsg˜ayaaW

˜ennaamdaabo, la

t� hal s˜en kaoose, a reng n p�lma b

˜umb nins f

˜aa s

˜en na n

maan˜a, baa sabaab w

˜ens

˜a. B yeta neb w�sg t� ned pa t

˜oe

n b˜ang W

˜ennaam yel-manesm

˜a v

˜oor ye, b� t’a k�tdame t�

neb˜a kiid

˜e, baa kamba, s

˜en na y�l n k

˜eng y

˜e neng

˜e saas

˜e.

La wala y s˜en y

˜a t� loog

˜a, W

˜ennaam a Zeova z� n wa ne

w˜eng

˜a ye. Biibl

˜a yetame: “W

˜ennaam S

˜en-t

˜oey

˜a-f

˜aa w

˜a z

˜ara

ne w˜enga. B

˜amb ka maand w

˜eng ye.”—Zoob 34:10.

6 Y˜amb mii b

˜umb ning s

˜en k�t t� neb

˜a ningd W

˜ennaam

taal zaalem, namsg˜a f

˜aa s

˜en be d

˜uniy

˜a zug

˜a y

˜ıng b�? Naoor

w�sgo, b s˜en ningd W

˜ennaam s

˜en yaa p

˜ang s

˜en t

˜oe f

˜aa

Soab˜a taal

˜a, yaa b s

˜en tagsd t� s�d yaa y

˜e n d�t naam d

˜uni

k˜ang

˜a zug

˜a y

˜ınga. La s�d k

˜aseng a ye Biibl

˜a s

˜en z

˜amsd t

˜ond

la b pa mi, t’a v˜oor

˜a yaool n yaa nana. Y

˜amb b

˜ang-a-la seb-

k˜ang

˜a sak a 3 w

˜a p�g

˜e: Yaa t� d

˜uni k

˜ang

˜a naab s�d-s�d yaa a

S��t˜aana.

7 Biibl˜a yeta woto v

˜eenega: “D

˜uniy

˜a f

˜aa bee w

˜eng soaba

nug˜e.” (1 Z

˜a 5:19) Y s

˜a n tags n gese, y�l

˜a s�d pa wilgd t�

yaa woto s�da? Mal�k ning s˜en “belgd d

˜uniy

˜a f

˜aa w

˜a” z�g

pukdad˜uni k

˜ang

˜a p�g

˜e. (Wilgri 12:9) A S��t

˜aankisa neb

˜a, a

yaa b�lgd la nin-toaaga. Yaa r˜e y

˜ıng la d

˜uniy

˜a s

˜en be a nug

˜e

w˜a s

˜en pid ne kisgri, belgr la w

˜enem

˜a. Yaa r

˜e me n k�t t�

namsg w�sg woto be˜e w

˜a.

8 B˜umb a yiib-n-soab s

˜en k�t t� namsg w�sg be woto

w˜a yaa t� wala d s

˜en y

˜a sak a 3 p�g

˜e w

˜a, t

˜odgr

˜a s

˜en z

˜ınd

Ed�n z˜eed

˜e w

˜a t�ka,

˜adem-biis

˜a lebga neb s

˜enpa zems z

˜ang

la yel-w˜en-maandba. Ninsaalb

˜a s

˜en yaa yel-w

˜en-maandb

˜a

wagsda taab naam˜a poor

˜e, la r

˜e wata ne zaba, w

˜egb la

namsgo. (Ko��g Soaba 4:1; 8:9) B˜umb a t

˜aab-n-soab s

˜en k�t

t� namsg˜a be

˜e w

˜a yaa “yel-lingdem” s

˜en mi n wat

˜e w

˜a.

6. Boe yıng t� neb w�sg ningd Wennaam taal zaalem, namsga sen beduniya zuga yınga?7, 8. a) Wan to la duniya naab z�g pukd duniya neba manesme?b) Wan to la ninsaal sen pa zems zanga, la ‘yel-lingdma’ wat ne namsga?

108 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

(Ko��g Soaba 9:11, NW) A Zeova s˜en pa d

˜uni k

˜ang

˜a naab n

pa kogend-a w˜a y

˜ınga, k�tame t� neb

˜a t

˜oe n namse, b s

˜en

t˜oe n wa t� be z

˜ıig ning t� sabaab w

˜eng paam-b sasa k

˜anga

w˜a y

˜ınga.

9 D s˜en mi t� pa W

˜ennaam n wat ne namsg

˜a, k

˜ot-d-la

belsgo. Pa y˜e n wat ne zab

˜a, bi-be-t��m

˜a, w

˜eg-taab

˜a, la

t˜eng

˜a sabaab r

˜amb meng wa sa-b�d

˜a la seb-b�d

˜a s

˜en namsd

neb˜a ye. La d rat n b

˜anga b

˜umbning s

˜en k�t t’a Zeova bas t�

nams-k˜aens

˜a f

˜aa be

˜e w

˜a. A s

˜a n yaa p

˜ang s

˜en t

˜oe f

˜aa Soaba,

a tara p˜ang n t

˜oe n g�dg b

˜on-k

˜aens

˜a. R

˜end b

˜oe y

˜ıng t’a pa

g�dgd namsg˜a? Nonglem W

˜ennaam ning t

˜ond s

˜en b

˜ang

˜a

segd n tara b��m s˜en sek n na n bas namsg

˜a t� be

˜e.—1 Z

˜a

4:8.

K��SG˜A S

˜EN Z

˜IND ED�NN

˜A

WAA NE GOMD MENGA10 S

˜en na y�l n b

˜ang b

˜umb ning s

˜en k�t t� W

˜ennaam bas

namsg˜a t� be

˜e w

˜a, d segd n tagsa namsg

˜a s

˜en s�ng wakat

ning˜a yelle. A S��t

˜aan s

˜en wa n tus a

˜Adem ne a Hawa t�

b k��s a Zeova noor˜a, gomd meng la r

˜e wa ne. A S��t

˜aan

pa k��s t’a Zeova tara p˜

ang ye. A S��t˜aan meng

˜a miime t’a

Zeova p˜ang

˜a ka koak ye. La a k��same t’a Zeova pa segd n d�

naam˜

a ye. A s˜en yeel t� W

˜ennaam yaa ziri yagd s

˜en mongd

a s˜en so-b r

˜amb

˜a b

˜on-s

˜oma w

˜a, a yeelame t’a Zeova yaa na-

w˜enga. (S�ngre 3:2-5) A S��t

˜aanda ratame t� b tags t�

˜adem-

biis˜a ra t

˜oe n y�� neere, baa b s

˜a n pa sak W

˜ennaam naam

˜a.

D˜end a k��sa a Zeova naam s

˜en ka to w

˜a, b� b��m ning s

˜en

k�t t’a Zeova segd n d� naam˜a.

11 A˜Adem ne a Hawa t

˜odga a Zeova noore. Yaa wa b s

˜en

da yeel woto bala: “T˜ond pa rat t’a Zeova y� d naab ye. T

˜ond

9. Boe yıng t� d toe n k�s s�d t’a Zeova sen bas namsga t’a ket n beewa tara voore?10. Yaa boe la a S��taan sen k��sa, la yaa wan to la a k��s-ya?11. Boe yıng t’a Zeova pa saam Ed�n zeede toatba zıig p�ge?

B˜oe y

˜ıng t� W

˜ennaam bas t� namsg

˜a be

˜e? 109

t˜oe n y

˜aka s

˜en yaa s

˜oma la s

˜en yaa w

˜eng d toore.” W

˜an to

la a Zeova ra t˜oe n welg gom-k

˜ang

˜a? W

˜an to la a t

˜oe n k�t

t� neb˜a la mal�gs

˜a f

˜aa b

˜ang t� t

˜oatb

˜a ra ka b��m, la t� y

˜e

s˜en maand to-to w

˜a la s

˜oma n y��da? Nina t

˜oe n yetame t�

W˜ennaam da segdame bal n s

˜aam t

˜oatb

˜a la a lebs n naan

neb a taaba. La a Zeova ra zoe n togsame t’a raab˜a yaa t’a˜

Adem la a Hawa kamb˜a ne b yagens

˜a pid t

˜eng

˜a, la b v��md

t˜eng zug arz

˜an

˜a p�g

˜e. (S�ngre 1:28) A Zeova pidsda a raab

˜a

wakat f˜

aa. (Ezai 55:10, 11) R˜e toor s

˜en ka be, a Zeova s

˜a n da

s˜aam Ed�n z

˜eed

˜e t

˜oatb

˜a, r

˜e ra pa na n k�t t� b b

˜ang t� y

˜e n

s�d segd ne naam˜a ye.

12 B� d r�k makr ne geelg s˜en na n yaa toogo, t� karen-

saamb rat n wilg karen-biis˜a b s

˜en na n maan geelg

˜a to-to.

Karen-biig zug s˜en v� la s

˜en yaa t

˜oat n z

˜ınd be n yeel t�

karen-saamb˜a geelg pa zems ye. S

˜en na y�l n k�t t� b tags t�

karen-saamb˜a pa tar t

˜oogo, karen-bi-t

˜oat k

˜anga p

˜edgdame

n yet˜e t� y

˜e n mi geelg

˜a s

˜oma n y��d karen-saamb

˜a. R

˜e

12, 13. R�k-y makr n wilg bumb ning sen k�t t’a Zeova bas a S��taant’a lebg duni kanga naaba, la bumb ning sen k�t t� Wennaam basninsaalba t� b r� naam b toora.

Karen-biig˜

a n mi n y��d karen-saamb˜

a b�?

t� karen-biis k˜eer t

˜e t’a tara b��m, n lebg t

˜oatbwa y

˜e. B

˜oe la

karen-saamb˜a segdnmaane? A s

˜a nyiis t

˜oatb

˜a karen-doog

˜e

w˜a, r

˜e na n k�tame t� karen-biis a taab

˜a tags b

˜oe? B k

˜on t

˜e t�

b karen-bi-taag˜a ne karen-biis nins s

˜en naag-a n k��s

˜a tara

b��m s�da? Karen-biis a taab˜a f

˜aa s

˜en be karen-doog

˜e w

˜a

t˜oeeme npa le waoogd karen-saamb

˜a, n tagsd

˜e t’a y��sda b

na n wa wilg t’a ka b��m ye. La d tags n ges karen-saamb˜a

s˜en na n k

˜o karen-bi-t

˜oat

˜a sor t’a wilg karen-doog

˜a neb t�

y˜enda t

˜oe n geelame t� zemse.

13 A Zeova maana b˜umb s

˜en w

˜ond karen-saamb

˜a s

˜en

maan˜a. T

˜eeg-y t� yell ning s

˜en z

˜ınd Ed�n z

˜eed

˜e w

˜a ra pa

pak t˜oatb

˜a bal ye. Mal�gs mily

˜o r

˜amb nda gete. (Zoob 38:7;

Dani�ll 7:10) A Zeova s˜en da na n welg t

˜odgr

˜a yell to-to w

˜a

ra na n paka mal�g-k˜aens

˜a la ninsaalb

˜a f

˜aa me. La yaa b

˜oe

la a Zeova maan-y˜a? A basa a S��t

˜aan t’a wilg a s

˜en na n d�

naam˜a

˜adem-biis

˜a zut to-to, la a k

˜o

˜adem-biis

˜a me sor t� b

r� naam b toor a S��t˜aan sor-wilgr p�g

˜e.

14 Karen-saamb ning yell t˜ond s

˜en gom d makr

˜a p�g

˜e w

˜a

miime t� t˜oat

˜a ne karen-biis nins s

˜en p�g-a w

˜a pa tar b��m

ye. La a leb n miime t’a s˜a n k

˜o-b sor t� b mak n wilg b

s˜en yet

˜a s

˜a n yaa s�d b� pa s�da, na n nafa karen-doog

˜a neb

gilli. T˜oatb

˜a s

˜a n pa t

˜ooge, karen-biis nins f

˜aa s

˜en yaa p�-

peelem d˜amb

˜a na n y

˜aame t� yaa karen-saamb

˜a bal n t

˜oe

n z˜ams karen-biis

˜a s

˜oma. R

˜e poore, karen-saamb

˜a s

˜a n wa

yiisd t˜oatb

˜a karen-doog

˜e w

˜a, b taab

˜a na n b

˜angame t’a tara

b��mla a s˜enyiisd-b

˜a.Woto, a Zeovame miime t� ninsaalb

la mal�gs nins f˜aa s

˜en yaa p�-peelem d

˜amb

˜a s

˜a n y

˜a t’a

S��t˜aan ne t

˜oatb a taab nins s

˜en p�g-a w

˜a pa t

˜ooge, la t�

ninsaalb˜a pa t

˜oe n d� naam b toor t� y� s

˜oma, na n naf-b

lame. Wala s˜en y� to-to ne a Zeremi p

˜ınd w

˜end

˜e w

˜a, b

˜amb

me na n z˜amsa s�d k

˜ang

˜a s

˜en yaa k

˜aseng

˜a: “[Zeova, ] mam

miime t� ninsaal ka tar noor ne a v��m s˜en na n y� b

˜umb

14. A Zeova sen yak yam n na n bas ninsaalba t� b r� naam b toorana n talla nafa b�se?

B˜oe y

˜ıng t� W

˜ennaam bas t� namsg

˜a be

˜e? 111

ninga ye. Ninsaal ka so a meng v��m yell ye.”—Zeremi10:23.

OE Y˜ING T� NAMSG

˜A KAOOS W�SG WOTO?

15 La yaa b˜oe y

˜ıng t’a Zeova bas t� namsg

˜a kaoos w�sg

woto? La b˜oe y

˜ıng t’a pa g�dgd b

˜on-w

˜ens

˜a t� ra paam neb

˜a?

S˜en na y�l n b

˜ange, b� d ges y�l a yiib karen-saamb ning yell

t˜ond s

˜engomdmakr

˜a p�g

˜ew

˜a s

˜enbasnpamaane.Pipi a pa

g�dgkaren-bi-t˜oat

˜a t’a rawilg karen-biis

˜a f

˜aa taoor t’amiime

ye. Yiib-n-soaba, karen-saamb˜a pa bao n s

˜ong t

˜oat

˜a a geelg

˜a

p�g˜e ye. Woto me, y�l a yiib n be a Zeova me s

˜en y

˜ak yam n

bas n pa maane. Pipi, a pa g�dg a S��t˜aanne neb nins s

˜en be

a poor˜e w

˜a t� b ra wilg b s

˜a n bee b��m ye. R

˜end ra yaa t�lae

t� W˜ennaam k

˜o s

˜ek yell

˜a welgr y

˜ıng

˜a. Woto, s

˜en na maan

y��m tusa,˜adem-biis

˜a t

˜oog n maka naam b� goosneema

buud toor-toore, b paama b˜angr w�sg n paase, la ne r

˜e f

˜aa,

w˜egb

˜a, naong

˜a, bi-be-t��m

˜a la zab

˜a tara z

˜enebbala. La mas

˜a

lebgav˜eeneg t� ninsaalb

˜a naam yaa faoor bala.

16 Yiib-n-soaba, a Zeovapa s˜ong a S��t

˜aan t’a r�naamd

˜uni

k˜ang

˜a zug ye.Walamakre,W

˜ennaams

˜a nda g�dg

˜e neb

˜a t� b

ra t�m t��m-beed˜a, r

˜e k

˜on k

˜o t

˜oatb

˜a b��m s�da? A s

˜a n da

maan˜ewoto, a k

˜onk�t

˜e t� neb

˜a tags t� t

˜oe t� ninsaalb

˜a s�d t

˜oe

nd�� naam t� pa y� w˜eng s�da? A Zeova s

˜a nda maan

˜e woto,

a ra na n naaga ziri p�g˜e. La ‘W

˜ennaam ka t

˜oe n yag ziri ye.’

—Hebre d˜amba 6:18.

17 Yaa w˜an to y

˜e ne tood nins f

˜aa s

˜en wa, hal b s

˜en t

˜odg

W˜ennaamnoor

˜a t�ka?D segdn t

˜eegame t’a Zeovayaa p

˜ang

s˜en t

˜oe f

˜aa soaba. Woto y

˜ınga, a t

˜oe n k�tame t�

˜adem-biis

˜a

namsgbuud f˜aa sa, la a nan s�dmaanawotome.Walad s

˜en

zoe ny˜a w

˜a, b na n k�tame t� t

˜ond t

˜eng

˜a r

˜egeng sa, n k�t t’a

15, 16. a) Boe yıng t’a Zeova bas namsga t� kaoos w�sg woto? b) Boeyıng t’a Zeova pa g�dgd y�l wala t��m-beeda t� ra zındi?17, 18. Boe la a Zeova na n maan tood nins faa a S��taan la ninsaalbanaam sen wa ne wa w��nge?

112 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

lebg Arz˜ana. B na n tika t

˜eeb ne a Zezi maoong

˜a s

˜en yaa

rond˜a, nyiis yel-w

˜en

˜a biisi, la k

˜uumv��gr

˜amenank�tame

t� k˜uum

˜a sa. Yaa woto la W

˜ennaam na n k�t t’a Zezi “s

˜aam

S��t˜aana t��ma.” (1 Z

˜a 3:8) A Zeova y

˜aka wakat s

˜en zems

k�p� n na n wa maan woto f˜aa. D t

˜oe n maana s

˜u-noogo, a

s˜en pa rems y�l

˜a p

˜ınd-p

˜ınd

˜a y

˜ınga, bala a s

˜u-mar

˜a k�tame

t� t˜ond me t

˜oe n b

˜ang s�d

˜a la d maan a raab

˜a. (2 P���r 3:

9, 10) Nananda, W˜ennaam ket n baooda balemdb s

˜en tar

p�-peelem, n s˜ongd-b t� b talld s

˜u-t

˜oog ne namsg buud

f˜aa b s

˜en paamd d

˜uni k

˜ang

˜a s

˜en gudg

˜a p�g

˜e w

˜a.—Z

˜a 4:23;

1 Kor˜ent d

˜amba 10:13.

18 K˜eer t

˜oe n sokda b mens woto: R

˜e y

˜ınga W

˜ennaam s

˜a n

da naan˜e-la a

˜Adem ne a Hawa t� b pa t

˜oe n t

˜odg-a, d ra k

˜on

gil˜e nams-k

˜aens

˜a f

˜aa s�da? S

˜en na y�l n paam sok-k

˜ang

˜a

leoore, b� d t˜eeg k

˜uun s

˜en tar y

˜ood w�sg a Zeova s

˜en k

˜o-d

yelle.

W˜AN TO LA Y NA N T�M NE W

˜ENNAAM K

˜UUN

˜A?

19 Wa d s˜en y

˜a sak a 5 w

˜a p�g

˜e w

˜a, b naana ninsaalb

˜a t�

b tar yam-y˜akre. Y

˜amb neeme t� r

˜e yaa k

˜uun s

˜en tar y

˜ood

w�sg b�? W˜ennaam maana r

˜ums buud ka t�ka, la r

˜ung

buud f˜aa v�� ne yam ning a s

˜en dog ne w

˜a bala.

Wala makre, ninsaalb˜a maana kamy

˜o r

˜amba,

la s˜a npanednw

˜end-ba, bpa t

˜oe nk

˜enb toor

ye. R˜e y

˜ınga W

˜ennaam s

˜a n da maan

˜e t

˜ond

woto, d s˜uur da na ny�

˜e-la noog s�da? Ayo, d

s˜uur noom

˜a d s

˜en t

˜oe n y

˜ak d s

˜en dat n y�

ned ning buudu, n y˜ak v��m manesem ning

19. Kuun b�g sen tar yood w�sgla a Zeova ko-do, la wan to la dsegd n ges-a?

ennaam na n s˜

onga y˜

ambt� y maan s

˜u-t

˜oog toog p�g

˜e

B˜oe y

˜ıng t� W

˜ennaam bas t� namsg

˜a be

˜e? 113

d s˜en date, zo-r

˜amb nins d s

˜en date, n paas y�l a taaba, t�

g�dgr ka˜e w

˜a. D ratame n maan y�l

˜a t� pa t

˜u ne modgre, la

yaa woto me la W˜ennaam data.

20 A Zeova pa rat t� d t�m a t��md˜a modgr y

˜ıng ye.

(2 Kor˜ent d

˜amba 9:7) D r�k makre: B

˜oe n na n noog roagd

s˜uur n y��da? A biig s

˜en na n p��s-a bark a toor b�, b� b

s˜en na n yeel-a t’a p��s bark t’a yaool n p��se? R

˜end yaa

s˜oma t� d bao n b

˜ang s

˜en p�gd

˜a: W

˜an to la y

˜amb y

˜e na n

t�mne yam-y˜akr

˜a a Zeova s

˜en k

˜o-y

˜a? A S��t

˜aana, la a

˜Adem

ne a Hawa t�ma ne b yam y˜akr

˜a t� y� w

˜eng w�sgo. B z

˜agsa

W˜ennaam a Zeova noore. B

˜oe la y

˜amb y

˜e na n maane?

21 Yam-y˜akr s�d yaa W

˜end k

˜uun s

˜enyaa k

˜asenga, la y

˜amb

me t˜oe n t�ma ne-a t� y� s

˜oma w�sgo. Y t

˜oe n z

˜ında neb

nins f˜aa s

˜en y

˜ak yam n na n z

˜ınd a Zeova poor

˜e w

˜a s�ka. B

noogda W˜ennaam s

˜uuri, bala b s

˜ongdame n wilgd v

˜eeneg

t’a S��t˜aan yaa ziri yagd la naab s

˜en ka barka. (Yelb

˜una

27:11) Y˜amb me t

˜oe n maana woto n y

˜ak v��m manesem

ning s˜en zems

˜a. B na n wilga r

˜e v

˜oor sak ning s

˜en p�gd

˜a

p�g˜e.

20, 21. Wan to la d toe n t�m ne yam yakra b sen ko-da t� y� somaw�sgo, la boe yıng t� zems t� d t�lg n maan woto?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Pa W˜ennaam n wat ne namsg

˜a d

˜uniy

˜a zug

ye.—Zoob 34:10.

ˇ A S��t˜aan s

˜en yeel t� W

˜ennaam yaga ziri la

t’a mongda a s˜en so-b r

˜amb

˜a b

˜on-s

˜oma w

˜a,

a k��same t’a Zeova pa segd n d� naam˜a ye.

—S�ngre 3:2-5.

ˇ A Zeova na n t˜unuga ne a Biribl

˜a s

˜en yaa

Mesi la R˜ıung

˜a Naab

˜a n k�t t� ninsaalb

˜a

namsg f˜aa sa.—1 Z

˜a 3:8.

114 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

NIN-B�G buud la yamb rat t’a y� y zoa? Yaa veeneg t� y na nyaka ned sen tagsd wa yamba, sen nong bumb nins yambsennonga, la sen get y�lawayamb sen get-ba. Y nandatamet� z�g-soma soaba, wala ned sen tar p�-peelem la somblem,y� y zoa.

2˜Adem-biisa zamaan damb sen p�g taaba p�se,

Wennaam tuusa ninsaalb keer t� b y� a zo-ramba. Walamakre, a Zeova boola a Abrahaam t’a zoa. (Ezai 41:8; Zak2:23) Wennaam a Zeova ra yeelame t’a Dav��d yaa ‘raosen ta ye yam,’ a sen da yaa ned ning buud a sen nongayınga. (T��ma 13:22) Sen paase, a Zeova wilgame t� no-r��sa Dani�ll yaa ‘ned a sen nonge.’—Dani�ll 9:23.

3 Boe yıng t’a Zeova ges a Abrahaam, a Dav��d la a Dani�llwa a zo-ramba? A yeela a Abrahaam woto: ‘Fo saka mamnoore.’ (S�ngre 22:18) Dend a Zeova penegda neb nins sensakd ne sik-m-meng n maand a sen baood t� b maan bumbninga. A yeela Isra�ll neba woto: ‘Sak-y m noora t� m y� yWennaam t� y y� m neba.’ (Zeremi 7:23) Yamb me sa n saka Zeova, y toe n lebga a zoa.

1, 2. Ko-y makr a wan sen wilgd ninsaalb a Zeova sen da get wa azo-ramba.3. Boe yıng t� Wennaam yak ninsaalb keer t� b y� a zo-ramba?

SAK PIIG LA A YIIBU

D maan s˜en tat

W˜ennaam yam

W˜an to la y t

˜oe n lebg W

˜ennaam zoa?

W˜an to la a S��t

˜aan no-baoodm

˜a pak y

˜amba?

Yel-manesem b�g n pa tat a Zeova yam?

W˜an to la y t

˜oe n maan s

˜en tat W

˜ennaam yam?

A ZEOVA K˜

OTA A ZO-R˜AMB

˜A P

˜ANGA

4 Tags-ynges-yWennaamzoodpaoong sen tar nafaninsi.Biibla yetame t’a Zeova baoodame n na n “song neb ninssen dat Wennaam ne b suya faawa.” (2 Kibaya 16:9) Wan tola a Zeova toe n song yamb ne a panga? A songra neng ayembr bee Y��l Soamya 32:8 p�ge. Be d karemdame: “Mam[a Zeova] na n zamsa foom nwilg foom sor ninga fo sen togn tu. Mam nif geta foom, la mamyaa fo sagenda.”

5 AdaZeova sen get tondyellwotowa s�d bee yamleoogo!A na n koo yamb sor-wilgr ning sen zems ne yamba, la ysa n sak re, a na n gu-y lame. Wennaam s�d rat n songayamb t� y yals kan-kae y sa nwa tar zu-loeese, b� y teeba sa nwa be makr p�ge. (Y��l Soamya 55:23) Dend y sa n maan aZeova raaba ne y suura faa, y toe n k�sa s�d wala y��l g�lsdasen yeel woto wa: “Mam geta Zusoaba m taoor daar faa n kabasde ye. Bamb bee mam nug r�tgo la mam ka na n lak ye.”(Y��l Soamya 16:8; 63:9) N-ye, a Zeova toe n songayamb t� ymaan sen tat a yam. La wala y sen mi wa, Wennaam tara b�sen pa rat t� y maan de ye.

A S��T˜AAN NO-BAOODM

˜A

6 Seb-kanga sak 11 wa wilga a S��taan sen maan to-to nk��s Wennaam naam sen ka to wa. A S��taan yeelame t�Wennaam yaga ziri, la a k�t t� b tags t’a Zeova sen da pa ko a˜AdemneaHawa sor t� byak senyaa soma lawengb toora, pazems ye. A

˜Adem ne a Hawa sen maan yel-wenda poore, la

tenga sen s�ng n pit ne b yagensa t�ka, a S��taan d�ka yam-wens n dogl ninsaalba faa. A yeela Wennaam woto: “Nebasa n maand fo raaba, pa b sennong-f yıng ye. Komaam sor ngese, lak m na k�t t� b f

˜aa zags-fo.” Rao ning y��r sen boond

t’a Zooba kibar wilgdame t� rayaawoto la a S��taanda teeda.AZooby�� anda, lawan to la a S��taanno-baoodma ra pak-a?

4, 5. Wan to la a Zeova songd a nin-buiida ne a panga?6. Boe la a S��taan yeel ninsaalba zugu?

116 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

7 A Zoob v��mda sen zems y��m 3600 sen looge. A ra yaanin-songo, bala a Zeovayeelame t�: “Nedkabeduniya zug nwend-a ye. Ye yaa p�-peelem soaba la nin-songo. La ye zoetamaam n ka rat n maan weng ye.” (Zoob 1:8) A Zoob ra tataWennaamyam.

8 A S��taan yeelame t� yaa yam-weng n tusd a Zoob t’abalemd Wennaam. A yeela a Zeova yaa: “Yamb wee yagr ngubg [a Zoob] ne a zaka la a sen so wa faa. Yamb ninga at��ma faa barka. A piisa pida tenga. La masa, b� y teeg y nugns��sbumbnins a sen tara, ynamik t’a t��s yamba.”—Zoob1:10,11.

9 Dend a S��taan da yetame t’a Zoob maanda Wennaamdaaba, re sen nafd-a wa yıng bala. A ra yetame me t� bsa n mak a Zoob faa, a na n basa Wennaam. A Zeovatalla manesem b�g ne a S��taan no-baoodma? Sen mik t�yaa yam ning sen da tusd a Zoob t’a sakd Wennaama la aS��taan sen da sabsda, a Zeova bas-a lame t’amak-a.Woto, bra na n banga veenega, a Zoob sa n s�d ra nonga Wennaamb� a ra pa nong-a.

A ZOOB PAAMA MAKRE10 Pa kaoos la a S��taan mak a Zoob ne manesem buud

toor-toor ye. B faa a Zoob rums w�sgo, la b k� sen kella, la bk� a sogen damba faa la bala. Re waa ne far zıig p�ge. Yel-beed a to y�� seb-keeng sen k� a Zoob kamb piiga. La baa neyel-be-kaensa faa, “a Zoob ka tol n kong ye. La a ka yeel t�Wennaam ka maan-a neer ye.”—Zoob 1:22.

11 A S��taan pa tek woto ye. A ra segd n tagsdame t’a Zoob

7, 8. a) Boe n k�t t’a Zoob ra pa wond a zamaana neb a taaba?b) Wan to la a S��taan rod a Zoobe?9. A Zeova talla manesem b�g ne a S��taan no-baoodma, la boeyınga?10. Yel-b�s n mak a Zoob teeba, la a manesem y�� wan to?11. a) Rodg a yiib-n-soab b�g la a S��taan rod a Zoobe, la boe la aZeova maan-ya? b) A Zoob manesem y�� wan to a ba-toaaga p�ge?

D maan s˜en tat W

˜ennaam yam 117

A Zoob s˜

en tall burk˜ınd

˜a

y˜ınga, a paama keoore

sen tar k�s s�d ne Wennaam baa ne a paoonga sen saam t’asogen damba la a kamba ki wa, yaa a sen tar laaf� wa, la t’asa n l�� baaga a na n basa Wennaam. A Zeova basa a S��taant’a lob a Zoob ba-k�genga. La baa re pa toog t’a Zoob basWennaam ye. A p�d n yeelame: “Hal n wa taag m kuum, mna kell n tall mp�-peelem.”—Zoob 27:5, Sebr S

˜ongo.

12 A Zoob ra pa mi t� yaa a S��taan n dawat ne a zu-loeesaye. A sen da pa mi no-koeemd ning sen da be a S��taan neWennaam s�ka tiira yınga, a ra y��sdame n teed t� toe t� yaaWennaam n k�t t’a namsde. (Zoob 6:4; 16:11-14) La ne refaa, a kell n talla a burkında a Zeova taoore. A Zoob sen tall aburkında, wilga veeneg t’a S��taan yaga ziri, a sen da yeel t’aZoob maanda Wennaam daaba, re sen nafd-a wa yıng bala.

13 A Zoob burkında k�tame t’a Zeova paam n leok aS��taan no-baoodma sen yaa t��sga. A Zoob s�d ra yaaWennaam a Zeova zoa, la a paama keoor a wen-sakra yınga.—Zoob 42:12-17.

YELL˜A S

˜EN PAK Y

˜AMB TO-TO

14 Burkında tallg Wennaam taoor sen lebg yell a S��taansen wa ne wa ra pa pak a Zoob a yembr bal ye. A pakayamb me. B wilga re veeneg Yelbuna 27:11 p�ge woto: “Mbiiga, maan yam n ko maam su-noogo t� m paam n leoksen paoogd-a maama.” Gom-kaensa b sen g�ls y��m kobsa Zoob kuuma poora wilgdame t’a S��taan ket n paoogdaWennaam la a rot a sogen damba. La tond sa n maand sentat a Zeova yam, d s�d songd n leokda a S��taan rodga t�noogd Wennaam suuri. Yamb tagsg yaa boe ne re? Kon y�somaw�sg t� y naag n leok a S��taan rodga, baa re sa n na nk�tame t� y maan toeeng y v��ma p�ge s�da?

12. Wan to la a Zoob song t� b leok no-koeemd ning a S��taan senwa ne wa?13. A Zoob sen tall wen-sakra baasa ne boe?14, 15. Boe yıng t� d toe n yeel t’a S��taan sen wa ne gomd ning aZoob w��nge wa paka ninsaalba f

˜aa gilli?

D maan s˜en tat W

˜ennaam yam 119

15 Ges-y t’a S��taan yeelame t� ‘ned na n d�ka a sen tar faan ko a v��myınga.’ (Zoob 2:4) A S��taan sen yeel t� ‘neda,’ awilga veeneg t� pa a Zoob a yembr yell bal la a ra gomd ye,yaa ninsaalba f

˜aa gill yelle. Yel-kanga pa yel-bil ye. A S��taan

yetame t� y˜

amb sen tar burkınd ning Wennaam taoora paburkınd s�d-s�d ye. A S��taannonge lame t� zu-loees sa nwapaam-y b� y k��s Wennaamnoya la y bas t�rlma tuubu. Wanto la a S��taan toe n mak n maanwoto?

16 Wala d sen ya sak 10 p�ge wa, a S��taan tunuga nemanesem buud toor-toor n mak n na n k�t t� neba basWennaam sakre. Pipi, a zabda ne neba wala “g�gemd senkelemd n baood a sen toe n paam a soab n saam.” (1 P���r5:8) Woto, y sa n wa mik t� y zo-ramba, y roagdba, b�neb a taab n s�ng n k��sd yamb y sen modgd n na n zamsBiibla la y tu y sen zamsda yınga, bang-y t� yaa a S��taant��mde.� (Za 15:19, 20) Sen paase, a S��taan “toeemda ameng n lebgd veenem mal�ka.” (2 Korent damba 11:14) Atoe n maana s�lem n belg yamb t� y bas n pa le maand sentat Wennaam yam ye. A toeeme me n koms y raoodo. Walamakre a toe n k�tame t� yamb tags t� y pa soma t� sek y nata Wennaam yam ye. (Yelbuna 24:10, Sebr S

˜ongo) A S��taan

sa n wa maand wa ‘g�gemd sen kelemd’ wall a maand ameng wa “veenem mal�ka,” ket n yaa yel-y�nga yıng bala: Ayetame t� yamb sa n wa segd makr b� k���bgo, y na nbasa Wennaam daaba maanego. Wan to la y toe n song nleok ano-baoodma n tall y burkındaWennaam taoor wala aZoobe?

� Re pa rat n yeel t� yaa a S��taan n keed neb nins sen k��sd yambaye. La a S��taan yaa duni weng kanga wennaam, la duniya faa bee yenuge. (2 Korent damba 4:4; 1 Za 5:19) Rend b� d bang t� tond senmaand sen tat Wennaam yama yaa lebend ne duni kanga yam, t� rek�t t� neb keer na n k��s yamba.

16. a) Yaa ne manesem b�s la a S��taan makd n na n k�t t� neba basWennaam? b) Wan to la a S��taan tunugd ne manesem kaensa nzabd ne yamba?

120 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

A ZEOVA NOY˜A SAKRE

17 Y toe n song n leoka a S��taan no-baoodma, y senna n maand sen tat Wennaam yam. Re baooda boemaanego?Biibla leokdame: “B� ynong [aZeovayamb,NW]Wennaam ne y suur faa la ne y yam faa la ne y pangafaa.” (Toodo 6:5) Yamb nonglma ne Wennaama sa n b�te, yna n s�d rat n maana a sen baood t� y maana. T�m-t�md aZa g�lsa woto: “Wennaam nonglem yaa t� tond sak bambtoogo.” Y sa n nong a Zeova ne y suur faa, y na n yaame t’anoya “ka toog ye.”—1 Za 5:3.

18 A Zeova noya yaa b�se? No-kaens keer t� loee nemanesem keere, t� d segd n lak d mens ne re. Wala makre,ges-y zı-gubr ning gom-zug sen yaa “Lak-y y mens ne aZeova sen kisa,” sen be seb-neng 122 p�ge wa. Beene, y na nyaa yel-manesem buud toor-toor Biibla sen g�dg veenega.Nif gesg p�ge, y�l keer b sen sodgda toe n wonda b pawens w�sg ye. La y sa n b�gs Biibla zıis nins sen be be wazutu, y na nwayaame t’a Zeova noya tuub yaa yam bumbu.Yel-manesem keer p�ge, toe n wa baoodame t� y toeeme, t�toe n y� toog ne-ya, n y��d bumb faa. La ne re faa, y sa nmaand sen tat Wennaam yam, y na n yaame t� nafd-y lamela kot-y-la su-noogo. (Ezai 48:17,18) La pa bumby senpa toeye. Wan to la d mi re?

19 A Zeova z� n bao t� tond maan d sen pa toe ye. (Toodo30:11-14) A mii tond sen toe la d sen pa toe n y��d tondmenga. (Y��l Soamya 103:14) Sen paase, a Zeova toe n kootond pang t� d sak-a. T�m-t�md a Poll g�lsame: “Wennaamsenyaa s�d soaba, bamb ka na n sak t� yamb paam makr seny��d yamb pang ye. La ne makre bamb na n maana sore t�yamb toe n yi, la t� yamb toe n paam pang makra p�ge n dal�� ye.” (1 Korent damba 10:13) Sen na y�l n song yamb t� y

17. Yaa b��m kaseng b�g yıng n k�t t� d sakd a Zeova noya?18, 19. a) A Zeova noy keer la b�se? (Ges-y zı-gubra sen be seb-neng122 p�ge wa.) b) Wan to la d mi t� Wennaam pa baood t� tond maansen y��d d panga?

D maan s˜en tat W

˜ennaam yam 121

tall su-toog makra p�ge, a Zeova toeeme meng n ko yambpan-kaseng ning sen yaa ye renda. (2 Korent damba 4:7) APoll sen tall su-toog tood w�sg p�se wa poore, a toog n yeelawoto: “Mam toee faa ne ned ning sen kot-a maam panga.”—Filip ramba 4:13, Sebr S

˜ongo.

D BAO Z�G S˜EN TAT W

˜ENNAAM YAM

20 Yaa s�d t� pa d sen na n zaag d mens ne bumb nins

20. Z�g-soma b�s sen tat Wennaam yam la y segd n bao, la boeyınga?

LAK-Y Y MENS NE A ZEOVA S˜EN KIS

˜A

Nin-k��re.—Yikri 20:13; 21:22,

23, Sebr S˜

ongo.

Yoob ne raglem t��m˜a.

—Maank��re 20:10,13,15,16;

Rom d˜amba 1:24, 26, 27, 32;

1 Kor˜ent d

˜amba 6:9,10.

T�tmaanego.—T˜oodo 18:9-13;

1 Kor˜ent d

˜amba 10:21, 22; Galat

d˜amba 5:20, 21, Sebr S

˜ongo.

B˜on-naandsp��sgo.

—1 Kor˜ent d

˜amba 10:14.

R˜a-t�gre.—1 Kor

˜ent d

˜amba 5:

11, K˜

aab-paalg˜

a Koe-noogo.

Wagdem.—Maank��re 5:21,

23; Ef��z r˜amba 4:28.

Ziri yagbo.—Yelb˜una 6:16,19;

Kolos r˜amba 3:9; Wilgri 22:15.

B˜on-zoeend b� rat-t�-

looge.—1 Kor˜ent d

˜amba 5:11.

Nen-k�glem t��ma.—Y��l S

˜oamy

˜a 11:5; Yelb

˜una

22:24, 25; Malaki 2:16;

Galat d˜amba 5:20.

Gom-yoodo.—Maank��re

19:16; Ef��z r˜amba 5:4; Kolos

r˜amba 3:8.

Z��m˜a r��b la a r�k-n-t�bse.

—S�ngre 9:4; T��ma 15:20,

28, 29.

Z˜ags f zak yell gesgo.

—1 T�mote 5:8.

K˜ees-m-meng d

˜uni k

˜ang

˜a

zab˜a b� a politik

˜a no-ko��m

p�s˜e.—Ezai 2:4; Z

˜a 6:15; 17:16.

S�gaar y˜uub la tab r��b b�

dorg r�kre.—Mark 15:23, NW;

2 Kor˜ent d

˜amba 7:1.

122 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

a Zeova sen pa nonga bal la d tat a yam ye. Y segdame men nong bumb nins a sen nonga. (Rom damba 12:9) Yambpa nong n peneg neb nins sen tagsd wa yamba, sen nongbumb nins yamb sen nonga la sen get y�la wa yamb senget-ba s�da? Yaa woto me ne a Zeova. B� y bao n nongbumb nins a Zeova sen nonga. B wilga bon-kaensa keer Y��lSoamya 15:1-5 p�ge. Be b wilgda neb nins buud Wennaamsen get wa a zo-ramba. A Zeova zo-ramba yaa neb senpukd Biibla sen boond t� v��sem songa biisa. “Nonglemla su-noogo la laaf� la su-mare la maan neere la su-maasem

D maan s˜en tat W

˜ennaam yam 123

la teebo la su-b�gsem la yok-m-menga” bee z�g-soma kaenss�ka.—Galat damba 5:22, 23.

21 Biibla kareng la a zamsg wakat faa na n song-y lame t�y paam z�g-soma nins sen tat Wennaam yama. Sen paase,y sa n bang bumb nins Wennaam sen baood t� y maana,na n song-y lame t� y zems y tagsa wa ne Wennaam denda.(Ezai 30:20, 21) Y nonglmane a Zeovawa sa npaasde, y nant�llame n maand sen tat a yam npaasde.

22 Renda y maan modgr n maand sen tat a Zeova yam.Biibla r�ka yamb v��ma toeeng n mak ne yamb sen na npidg y nin-k�dga wa fu-k�dg n base, la y yeelg nin-paalgawa fu-paalga. (Kolos ramba 3:9, 10) Y��l-g�lsda g�lsa wotoa Zeova noya w��nge: “Bamb sakr tara yood w�sgo.” (Y��lSoamya 19:12) Yamb me na n yaame t� y sa n maand sentat Wennaam yam, y na n paama bark w�sgo. Y sa n maanwoto, y nan song n leoka a S��taanno-baoodma la y noog aZeova suuri.

21. Boe n na n song yamb t� y bao z�g-soma nins sen tat Wennaamyama?22. Boe la y na n maane, y sa n maand sen tat Wennaam yam?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Y s˜a n sakd W

˜ennaam, y t

˜oe n lebga a zoa.

—Zak 2:23.ˇ A S��t

˜aan yeelame t� ninsaal baa a ye pa tar

burk˜ınd ye.—Zoob 1:8, 10, 11; 2:4;

Yelb˜una 27:11.

ˇ D segdame n lak d mens ne yel-manesemnins s

˜en pa tat W

˜ennaam yam

˜a.

—1 Kor˜ent d

˜amba 6:9, 10.

ˇ D t˜oe n taa a Zeova yam, d s

˜a n kis b

˜umb

nins a s˜en kis

˜a la d nong b

˜umb nins a s

˜en

nong˜a.—Rom d

˜amba 12:9.

124 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

A ZEOVA “yaa s�d W˜ennaam. B

˜amb n yaa W

˜ennaam s

˜en

v�.” Woto la no-r��s a Zeremi yeel-y˜a. (Zeremi 10:10) S

˜en

paase, W˜ennaam a Zeova yaa b

˜on-v��s

˜a f

˜aa Naanda. Mal�gs

s˜en be saas

˜e yeel-a lame: “Y

˜amb n naan b

˜umb f

˜aa, la yaa

y˜ambdaabay

˜ıng lay

˜ambnaanb

˜amb t� bbe

˜e.” (Wilgri 4:11)

R˜ım a Dav��d y��lame n p

˜eg W

˜ennaam n yeel woto: “V��m

ko-bundum z˜ıig bee ne y

˜amba.” (Y��l S

˜oamy

˜a 36:10) R

˜end

v��m˜a yaa W

˜ennaam k

˜uuni.

2 A Zeova leb n z˜aada t

˜ond v��m

˜a. (T��ma 17:28) Yaa y

˜e n

k˜ot t

˜ond r��b

˜a, koom

˜a, pemsm

˜a, la y

˜e n k

˜o t

˜eng

˜a t� d v� a

zugu. (T��ma 14:15-17) A Zeova maana woto n k�t t� v��m˜a

beyamleoogo. Lad s˜andatnd� v��m

˜anafa t� pidi, yaad s

˜en

na n bao n b˜ang W

˜ennaam noy

˜a la d t

˜u-ba.—Ezai 48:17, 18.

D TALL WAOOGR NE V��M˜A

3 W˜ennaam datame t� d tall waoogr ne d meng

˜a v��m

˜a,

la ne neb a taab˜a v��m. Wala makre, a

˜Adem ne a Hawa

wakat˜a, b biribl a Kay

˜e s

˜uur yika ne a yao a Ab�lle, t’a Zeova

keoog a Kay˜e t’a g

˜uus t’a s

˜u-yikr

˜a t

˜oe nwa k�tame t’a maan

yel-w˜en-k

˜asenga. La a Kay

˜e pa kelg ye. A “yika zabr ne a yao

1.˜And n naan bon-v��sa faa?

2. Boe la Wennaam maand n zaad tond v��ma?3. Wan to la Wennaam da get a Ab�ll k��ba?

SAK PIIG LA A T˜

AABO

D ges v��m˜a wa

W˜ennaam s

˜en get-a to-to w

˜a

W˜an to la W

˜ennaam get v��m

˜a?

W˜ennaam tagsg yaa b

˜oe ne p�g-yiisgu?

W˜an to la d wilgd t� d waoogda v��m

˜a?

OND WILGDA D WAOOGR NE V��M˜A

ˇ ne d s˜en pa yiisd p�s

˜a

ˇ ne d s˜en pa

na n kisg nedba a yembr ds

˜uur

˜a p�g

˜e w

˜a

ˇ ne d s˜en basd

minim w˜ens

˜a

w˜a n k�-a.” (S�ngre 4:3-8) A Zeova s�bga a Kay

˜e a s

˜en k� a

yao˜a y

˜ınga.—S�ngre 4:9-11.

4 Y��m tusa poore, a Zeova koo Isra�ll nin-buiida noy senna y�l n song-b t� b maan a raaba. A sen tunug ne no-r��s aMoiiznkono-kaensawayınga,wakatningabboond-b lamet’aMoiizTooga. AMoiizTooganoor ayembr yetame: “Dak�ned ye.” (Toodo 5:17) Re ra wilga Isra�ll neba t� Wennaamgeta ninsaal v��ma wa bumb sen tar yood w�sgo, la t� nebame segd n gesa b taaba v��mwa bumb sen tar yood w�sgo.

5 La yaa w˜an to y

˜e ne biig s

˜en nan ket a ma p�g

˜e v��m?

S˜a n yaa ne a Moiiz T

˜oog

˜a, f s

˜a n maan t� biig s

˜en be a ma

p�g˜e ki, yaaw

˜enga.V

˜eenega, baabiig s

˜enket nbe amap�g

˜e

v��m˜a tara y

˜ood w�sg a Zeova nif

˜e. (Yikri 21:22, 23, Sebr

S˜ongo; Y��l S

˜oamy

˜a 127:3) Woto wilgdame t� p�g yiisg yaa

w˜enga.6 Tall waoogr ne v��m

˜a rat n yeelame me t� d tall tagsg

s˜en zems ne d taab

˜a. Biibl

˜a yetame: “Nedninga f

˜aa s

˜en kis a

ba-biiga, a yaa nin-k��da, la y˜amb miimi t� nin-k��d ka tar

v��m s˜en ka s�t ye.” (1 Z

˜a 3:15) D s

˜a n dat v��m s

˜en pa sat

˜a,

d pa segd n kisg ned baa a yembr d s˜uur

˜a p�g

˜e ye, bala

naoor w�sgo, yaa kisgr˜a nwat ne nen-k�glem t��m

˜a. (1 Z

˜a

3:11,12) Yaa t�lae t� d z˜ams taab nonglem.

7 Yaa w˜an to y

˜e la d na n wilg t� d waoogda d meng

˜a

v��m? Ninsaal pa rat n ki ye, la neb k˜eer ningda b v��m

˜a

yell p�g˜e s

˜en na y�l n noog b y

˜oore. Wala makre, neb

w�sg y˜uuda s�gaar la b r�t taba, n d�kd t�-toos la dorg

r˜amba. S

˜enmaand-bwotow

˜a s

˜aamdaby

˜ıns

˜a laaf�, la naoor

w�sgo, k��d-b lame. Ned s˜en minim n maand woto pa get

v��m˜a wa b

˜umb s

˜en yaa b

˜on-s

˜ong la s

˜en tar y

˜ood w�sg ye.

4. A Moiiz Tooga p�ge, wan to la Wennaam wilg tagsg ning d sensegd n tall v��ma zuga veenega?5. Wan to la d segd n ges p�g yiisgu?6. Boe yıng t� d pa segd n kisg d to?7. Neba tara manesem b�s sen wilgd t� b pa tar waoogr ne v��ma?

D ges v��m˜

a wa W˜ennaam s

˜en get-a to-to w

˜a 127

Manesem k˜aens

˜a yaa r

˜egd W

˜ennaam nif

˜e. (Rom d

˜amba 6:

19; 12:1; 2Kor˜ent d

˜amba 7:1) S

˜ennay�l nbalem W

˜ennaam

t� ta a yam, d segd n basa minimw˜ens k

˜aens

˜a. Baa ne basg

˜a

s˜en t

˜oe n y� toog w�sg

˜a, a Zeova t

˜oe n s

˜ong-d lame t� d

t˜ooge. La a nanda modgr nins d s

˜en maand n z

˜aad v��m

˜a a

s˜en k

˜o-d t� tar y

˜ood

˜a.

8 D s˜a n tar waoogr nev��m

˜a, dnanbaonkogl-a-lawakat

f˜aa. D pa na n tall yam-kaalg ne-a, la d pa na n ning-a yellp�g

˜e s

˜en na y�l n sidg d y

˜ıns ye. D s

˜a nwa zomb mont��r b�

n w˜end mobilli, d na n maana g

˜uusgu, la d na n z

˜aaga d

mensne y˜ın-w�sgr b� reemnins s

˜ennaagnep

˜abr b� s

˜en t

˜oe

n wa ne yell˜a. (Y��l S

˜oamy

˜a 11:5) W

˜ennaam da k

˜oo Isra�ll

neb˜a no-k

˜ang

˜a: “Fo s

˜a n me ro-paalga [gasg buudu], b� f

ning a zug kogre, t� ned s˜a n d� a zug n l��, b� ra y� fo yell

ye.” (T˜oodo 22:8) Wala s

˜en zems ne no-k

˜ang

˜a s

˜en wilgd

b˜umbning

˜a, z

˜a-y y roog

˜a s

˜oma.Walamakre d segdnmee d

rot˜a nmaneg rigno-koak

˜a s

˜oma t� rawak�t t� ned l��npogl

ye. Y s˜a n tar mont��r b� mobilli, modg-y t’a y� s

˜oma. Ra

bas-y t� y roog˜a, y mont��r

˜a b� y mobill

˜a wa ne yell n k

˜o

y˜amb meng b� neb a taab ye.

9 Yaaw˜an toy

˜e ne r

˜ums

˜a v��m?R

˜ums

˜a v��mmeyaa b

˜on-

s˜ongneNaand

˜a.W

˜ennaamk

˜oo sor t� ninsaalb

˜a k� r

˜ums

˜a n

w˜ab b nemd

˜a la b s� b g

˜and

˜a n maan futu, b� n k�-b n kogl

bmens v��m. (S�ngre 3:21; 9:3; Yikri 21:28) La nams r˜ums

˜a

b� k�-b n deem bal yaa w˜enga, la wilgdame t� f pa tar

waoogr baa bilf ne v��m˜a s

˜en yaa b

˜on-s

˜ong W

˜ennaam nif

˜e

w˜a ye.—Yelb

˜una 12:10.

D TALL WAOOGR NE Z��M˜A

10 A Kay˜e s

˜en k� a yao a Ab�ll

˜a poore, a Zeova yeela a

8. Boe yıng t� d segd n maan guusg wakat faa n bao n kogl v��ma?9. Tond sa n tar waoogr ne v��ma, manesem b�g la d na n tall nerumsa?10. Wan to la Wennaam wilg t� loees n be v��ma ne z��ma s�ka?

128 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Kay˜e: “Foyaow

˜a z��mkelemdame nyit t

˜enga p�g

˜e nboond

maam.” (S�ngre 4:10) W˜ennaam s

˜en wa n gomd a Ab�ll

z��m˜a yell

˜a, ra yaa a Ab�ll v��m

˜a yell la a gomda. A Kay

˜e ra

y˜aka a Ab�ll y

˜oor

˜a, la mas

˜a b ra segd n s�bg-a lame. Ra yaa

wala a Ab�ll z��m˜a b� a v��m

˜a ra kelemdame n kot a Zeova

t’a kao b��do. A Nowe wakat˜e s

˜aoong sa-k

˜aseng

˜a poore, b

leb n wilga loees ning s˜en be z��m

˜a ne v��m

˜a s�k

˜a. S

˜en

deng s˜aoong sa-k

˜aseng

˜a, ninsaalb

˜a ra r�ta v

˜aado, koodo, la

t��s buud toor-toor biis bala. S˜aoong sa-k

˜aseng

˜a poore, a

Zeova yeela a Nowe ne a komdibli w˜a: “B

˜on-k

˜ends nins f

˜aa

s˜en tar v��ma na n y�� y

˜amb d��bo; mam le k

˜ota y

˜amb

b˜amb f

˜aa wa mam s

˜en da k

˜o y

˜amb z

˜eeda ne b

˜on-b�ts

˜a.” La

W˜ennaamwilga b

˜amb b

˜umb a ye s

˜en kisi: “B� y ra r� nemd

ne a v��mye, s˜en dat n togse t’a z��m.” (S�ngre 1:29; 9:3, 4)

V˜eenega, a Zeova r�ka b

˜on-naands

˜a v��m n t� loe ne b

z��m˜a.

11 D wilgdame t� d tara waoogr ne z��m˜a, n pa r�t-a ye.

T˜oog ning a Zeova s

˜en k

˜o Isra�ll neb

˜a p�g

˜e, a k

˜oo noor t�:

“Ned . . . s˜a n k

˜eng t

˜aoosg n paam d

˜ung b� b

˜on-y�gdg s

˜en

w˜abda, b� a raag a z��m n bus ne tom. . . . La mam yeela

Isra�ll neba t� b ra r� z��m ye.” (Maank��re 17:13, 14) Pipi,yaa a Nowe la W

˜ennaam k

˜o noor ning s

˜en yet t� b ra r�

r˜ums

˜a z��m

˜a, y��m800 s

˜enda looge, la Isra�ll neb

˜a ra segd

n ket n t˜uuda no-k

˜ang

˜a. A Zeova tagsg

˜a ra yaa v

˜eenega: A

s˜ogen d

˜amb

˜a ra t

˜oe n w

˜aba r

˜ums nemdo, la b ra pa segd n

d� b z��m˜a ye. B ra segd n daaga z��m

˜a t

˜enga, t� wilgd

˜e t� b

r�ka r˜ung

˜a v��m n lebs W

˜ennaam.

12 Kiris-neba me segd n t˜uu noor s

˜en w

˜ond woto. Pipi

kiris-neb˜a wakat

˜e, t�m-t�mdb

˜a la rap a taab s

˜en da yaa a

Zezi karen-biis˜a taoor-l��tb s�ga taab n d�k sard n wilg noy

11. A Nowe wakata t�ka, Wennaam koo neba noor t� b ra maan boene z��ma?12. No-b�g sen t� loe ne z��ma la b ko ne v��sem songa maasempipi kiris-neba wakate, t� d segd n ket n tuud runda-runda?

D ges v��m˜

a wa W˜ennaam s

˜en get-a to-to w

˜a 129

nins kiris-neb˜a f

˜aa s

˜en da segd n t

˜u w

˜a. Ad b s

˜en d�k sard

ning˜a: “S��g S

˜ongo la t

˜ond me t

˜eedame t� yaa neer t� t

˜ond

da paas y˜amb z��b s

˜en y��d b

˜on-k

˜aensa s

˜en yaa t�lae w

˜a ye.

A yaa t� y˜amb da r� maand nemd neb s

˜en k

˜o b

˜on-naands b

s˜en p��sd wa W

˜ennaam, la z��m, la b

˜umb nins s

˜en s

˜arge

[t’a z��m˜a ket n be a nemd

˜a p�g

˜e], la y ra maan yoob ye.”

(T��ma 15:28, 29; 21:25) Woto y˜ınga, t

˜ond segd n ‘laka d

mens ne z��m.’ W˜ennaam nif

˜e, r

˜e y

˜ood

˜a zema t

˜ond s

˜en

na n z˜aag d mens ne b

˜on-naands p��sg la yoobo.

13 La r˜e y

˜ınga noor ning s

˜en yet t� d lak d mens ne z��m

˜a

rat n yeelame t� f pa na n sak t� logtor ning z��m f y˜ıng

˜e w

˜a

b�? N-ye. D r�k makr ne logtor s˜en na nyeel y

˜amb t� y lak y

mengne r˜aam.Yna n tagsame t’a rat nyeelame t� y pa segd

ny˜u r

˜aam, la t� y t

˜oe nv�dga r

˜aamyy

˜ıng

˜ew

˜a b�? Ayo. R

˜end

b s˜en yeel t� d lak d mens ne z��m

˜a me rat nyeelame t� d ra

bas t� b ning-a d y˜ıns

˜e w

˜a baa bilf ye. R

˜end noor ning s

˜en

yeel t� d lak d mens ne z��m˜a rat n yeelame t� d pa na n k

˜o

ned sor t’a v�dg-d nning-d z��mye.14 Yaa w

˜an to y

˜e, kiris-ned s

˜a n pogl pogl-k

˜asenga, b� a

s˜a n b

˜eed

˜e t� b tog n maan-a wopeer k

˜asenga? Wala makre

logto��mb˜a t

˜oe n yeel-a lame t� r

˜enda a sak t� b ning-a

z��m, t� s˜a n pa r

˜e a na n kiime. Yaa v

˜eeneg t� kiris-ned

˜a pa

rat n ki ye. S˜en na y�l n kogl a v��m

˜a s

˜en yaa W

˜ennaam

k˜uun s

˜en tar y

˜ood w�sg

˜a, a na n saka t�bsg buud a taab s

˜en

pa k��sd W˜ennaam noor

˜a z��m

˜a w��ng

˜e w

˜a. A na n baoa

t�bs-k˜aens

˜a buud f

˜aa s

˜enpa t

˜uud ne z��m ningr

˜a.

15 R˜e y

˜ınga kiris-ned na n k��sa W

˜ennaam noor

˜a s

˜en

na y�l n v��md bilf n paas d˜uni k

˜ang

˜a p�g

˜e b�? A Zezi

yeelame: “Ned ninga s˜en na n g

˜u a v��m, a v��m na

s˜aam, la ned ninga s

˜en na n bas a v��m mam y

˜ınga, a

13. R�k-y makr n wilg t� noor ning sen yet t� d lak d mens ne z��marat n yeelame t� d pa segd n sak t� b ning z��m d yınge wa ye.14, 15. Logto��mba sa n yeel t� renda kiris-ned reeg z��m, amanesem segd n y�� wan to, la boe yınga?

130 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

na paam a v��m.” (Mat�e 16:25) D parat n ki ye. La d s

˜a n k��s W

˜ennaam

noor˜a s

˜en na y�l n kogl d mas

˜a v��m

˜a,

s˜a n pa g

˜uusi, d t

˜oeeme n wa kong

v��ms˜enpa sat

˜a. R

˜end yaayam t��md

t� d tall bas-yard ne W˜ennaam noy

˜a

s˜en yaa t�rs

˜a, n tar bas-m-yam t� d

s˜a n ki baa s

˜en yaa b

˜umb ning y

˜ıng

me, d v��m K˜ot

˜a na n t

˜eega t

˜ond yell

n v��g-d t� d le paam v��m˜a s

˜en yaa

k˜uun s

˜en tar y

˜oodw�sg

˜a.—Z

˜a 5:28, 29;

Hebre d˜amba 11:6.

16 R˜und

˜a-r

˜und

˜a, W

˜ennaam s

˜ogen

d˜amb hak�k

˜a r�ka sard s

˜en pa vigsd n

na n t˜u a noor ning a s

˜en k

˜o z��m

˜a

w��ng˜e w

˜a. B pa na n d� r��b baa a

yembr s˜en tar z��m ye. B pa na n sak n

deeg z��m n t�bs b meng me ye.� Bk�sa s�d t� z��m

˜a Naand n mi s

˜en yaa

s˜oma ne b

˜amba n y��d neb

˜a. Y

˜amb pa

t˜eed t� yaawoto s�da?

B S˜EN DA SEGD N D�K Z��M

˜A

N MAAN B˜

UMB NING BALA17 A Moiiz T

˜oog

˜a wilga b s

˜en da segd n d�k z��m

˜a n maan

b˜umb ning bala. P

˜ınd w

˜end

˜e Isra�ll

˜a neb t

˜uudum p�g

˜e, a

Zeova k˜oo noor woto: “Y

˜ıng v��m bee z��m p�g

˜e. La mam

� Sen na y�l n paam venegr n paas t�bsg buud a taab sen pa tuud nez��m ningra zugu, b� y ges seb-bil ning a Zeova Kaset ramba sen yiissen yaa Comment le sang peut-il vous sauver la vie ? seb-neng 13-17.

16. Wennaam sogen damba r�ka sard sen pa vigsd n na n maan boez��ma w��nge?

17. Pınd wende Isra�lla p�ge, wan to bal la b ra r�kd z��ma n t�mdet� sakd Wennaam a Zeova nife?

amb logtor˜

a s˜

a nyeel-y t� y lak y

meng ne r˜

aam, yna n v�dga r

˜aam

˜a

y y˜ıng

˜e w

˜a s�da?

D ges v��m˜

a wa W˜ennaam s

˜en get-a to-to w

˜a

k˜oo y

˜amb z��m k

˜anga t

˜en-kugra zug t� y maan paasg y

v��ma y˜ınga. T� b

˜oe, yaa z��m n maand paasg ned v��m

y˜ınga.” (Maank��re 17:11) Isra�ll neb

˜a s

˜a n da maan yel-

w˜en

˜a, b ra segd n maana r

˜ung maoongo, n y

˜ak a z��m

˜a n

ning t˜en-kugr

˜a s

˜en da be s�k roog

˜e w

˜a zugu, s

˜en na y�l n

paam sugri. Kaoosg poore, b s˜en wa n me w

˜en-doog

˜a, b ra

ningda maand˜a z��m t

˜en-kugr

˜a s

˜en da be be w

˜a zugu. Yaa

maand k˜aens

˜a sasa bal la b ra t

˜oe n d�k z��m

˜a n t�me.

18 Kiris-nebhak�k˜a pa t

˜uud aMoiiz T

˜oog

˜a ye.Wotoy

˜ınga,

b pa maand r˜ums maando, la b pa ningd r

˜ums

˜a z��m t

˜en-

kugr zug me ye. (Hebre d˜amba 10:1) La b s

˜en da ningd

z��m˜a t

˜en-kugr

˜a zug p

˜ınd Isra�ll

˜e w

˜a ra yaa makr buudu. A

makda W˜ennaam Biribl a Zezi Kirist maoong

˜a s

˜en tar y

˜ood

w�sg˜a. Wala d s

˜en y

˜a seb-k

˜ang

˜a sak a 5 w

˜a p�g

˜e w

˜a, a

18. Nafa b� bark b�s la d toe n paame, a Zezi sen daag a z��ma yınga?

an to la y t˜

oe n wilg y waoogr ne v��m˜

a la z��m˜

a?

132 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Zezi k˜oo a ninsaal v��m

˜a t

˜ond y

˜ıng n daag a z��m

˜a t� y�

maoongo. R˜e poore a r�� saas

˜e, la a kolga W

˜ennaam ne a

z��m˜a a s

˜en daag

˜a y

˜ood n wilg-a vugr wakat f

˜aa y

˜ınga.

(Hebre d˜amba 9:11,12) R

˜e yaa b

˜umb d s

˜en t

˜oe n tik npaam

d yel-w˜en

˜a sugri, la leb npaka sor t� d t

˜oe npaamv��m s

˜en

pa sat˜a. (Mat�e 20:28; Z

˜a 3:16) Ad b s

˜en d�k z��m

˜a n t�m

wotow˜a s�d talla y

˜oodw�sgo. (1P���r 1:18,19) Yaa t

˜ond s

˜en

nan tall t˜eebne a Zezi z��m

˜a a s

˜endaag

˜a bal la d t

˜oe npaam

f˜aagre.

19 D segd n talla mi-beoog w�sg ne W˜ennaam a Zeova, a

s˜ennong-dnk

˜o-d v��m

˜a y

˜ınga. R

˜e y

˜ıngawotopa segdn tus

t˜ond t� d togs neb a taab

˜a t� b t

˜oe npaamav��m s

˜enpa sate,

b s˜a n tall t

˜eeb ne a Zezi maoong

˜a s�da? D s

˜a n tar waoogr

ne d˜adem-bi-taas

˜a v��m, na n k�tame t� d rat n moon-b

woto ne y˜eesem. (Ezek��ll 3:17-21) D s

˜a n maan t��m-

k˜ang

˜a neere, d na n t

˜oog n yeela wa t�m-t�md a Poll t�:

“Y˜amb z��m ka be mam zug ye. T� b

˜oe, mam togsa y

˜amb

W˜ennaam daab z

˜anga n ka solg b

˜umb ye.” (T��ma 20:26,

27) Togs neb˜a t� b b

˜angW

˜ennaam la a raab

˜a yaa t��m-s

˜ong

d s˜en t

˜oe nmaannwilg t� d nanda v��m

˜a la z��m

˜aw�sgo.

19. Boe la d segd n maan sen na y�l t� ninsaal z��m samd ra zınd dzugu?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ V��m˜a yaa W

˜ennaam k

˜uuni.—Y��l S

˜oamy

˜a

36:10; Wilgri 4:11.ˇ P�g yiisg yaa w

˜enga, bala biig s

˜en nan ket

a ma p�g˜e v��m tara y

˜ood w�sg W

˜ennaam

nif˜e.—Yikri 21:22, 23, Sebr S

˜ongo; Y��l

S˜oamy

˜a 127:3.

ˇ D wilgdame t� d tara waoogr ne v��m˜a, n pa

ningd-a yell p�g˜e la d pa r�t z��m ye.

—T˜oodo 5:17; T��ma 15:28, 29.

D ges v��m˜

a wa W˜ennaam s

˜en get-a to-to w

˜a 133

W˜ENNAAM A ZEOVA ratame t� y paam su-noog y zaka

p�ge. A Gomda sen yaa Biibla kota zaka ned faa saglse, nwilgd t��md ning Wennaam sen dat t� ned faa maane. Zakaned kam faa sa n tuud Wennaam saglsa n maand a sen segdn maana, womda bi-soma. A Zezi yeelame: “Neb nins senw�md Wennaam goama n sakde wa, bark bee bamb zut ny��da.”—Luk 11:28.

2 Tond sa n dat n paam su-noog zaka p�ge, rend d sak ndeeg t� yaa a Zeova, a Zezi sen bool t� “tond Ba” wa lazak lugenda. (Mat�e 6:9) Yaa tond saase Ba wa maasem yıngla zak faa be teng zugu, la s�d-s�da, ye n mi bumb ning senkot zagsa neb su-noogo. (Ef��z ramba 3:14, 15) Woto, yaaboe la Biibla yet tond zaka ned faa sen segd n maan a soabaw��nge?

YAA W˜ENNAAM N LUGL ZAKA

3 A Zeova naana pipi ninsaalb a˜Adem ne a Hawa, n k�t t�

1. Boe n wat ne su-noog zaka p�ge?2. Sen na y�l n paam su-noog zaka p�ge, boe la d segd n sak n deege?3. Sa n yaa ne Biibla, wan to la zak s�ng-ya, la boe yıng t� d mie t’asen yeta yaa s�da?

SAK PIIG LA A NAASE

Y s˜en na n maan to-to

t� y zak˜a v��m tall s

˜u-noogo

B˜oe la s�d-s

˜ong segd n maane?

B˜oe la p�g-s

˜ong segd n maane?

B˜oe la ba b� ma segd n maan n wilg

t’a geta a kamb yell s˜oma?

W˜an to la kamb

˜a t

˜oe n paas zak

˜a s

˜u-noogo?

b ke kaadem. A Zeova ning-b-la teng zug arzan sen be rasandp�ge, b sen boond t� Ed�n zeeda, la a yeel-b t� b “rog kambn pid duniya.” (S�ngre 1:26-28; 2:18, 21-24) Kiba-kanga pasoalem ye, bala a Zezi wilgame t� S�ngr sebra sen yeel bumbning zak s�ngr w��nge wa yaa s�da. (Mat�e 19:4, 5) B� d gesbumb ning sen k�t t� su-noog toe n zınd zak p�gewa, baa netond sen segd zu-loees w�sgo, t� v��ma pa wala Wennaamsen da rat t� y� to-to wa.

4 Zaka ned kam faa toe n songame t� zaka neb tallsu-noogo, a sen na n d�kd Wennaam togs-n-taar n tarnonglem. (Ef��z ramba 5:1, 2) La tond sen pa toe n yaWennaama yınga, wan to la d toe n d�k a togs-n-taare? Dtoe n banga a Zeova sen maand to-to wa, bala a t�ma a Bi-kasenga t’a yi saase nwa tenga zugu. (Za 1:14,18) Biribl kangyaa a Zezi Kirist. A sen da wa n be tenga zugu, a r�ka a saaseBa wa togs-n-taar soma hali t� f sa n da be a taoor n kelgd-a,ra yaawa f sen be ne a Zeova menga n kelgd-a bala. (Za 14:9)Woto yınga, d sa n bang nonglem ning a Zezi sen tall neneba la d r�k a togs-n-taare, tond ned kam faa toe n songamet� d zaka neb tall su-noog n paase.

A ZEZI YAA MAK-S˜

ONG N K˜

O S�DB˜A

5 Biibla yetame t� s�dba manesem ne b pagba segd n y��wa a Zezi sen tall manesem ning ne a karen-biisa. Ges-yBiibla sen sagend re w��nge: ‘Raopa, b� y nong y pagba waKirist s

˜en nong b

˜amb t

˜eedb

˜a n k

˜o b

˜amb meng b

˜amb y

˜ıng

˜a. . . .

Yaa woto, raopa tog n nonga b pagb wa bamb mens yınsi.Ned ninga sen nong a paga, a nonga a menga. T� boe, nednan ka kisg a meng yıng abada. La a r�lgd-a lame la a geta a

4. a) Wan to la zaka ned faa toe n song n paas zaka neb su-noogo?b) Boe yıng t’a Zezi v��ma zamsg tar yood w�sg sen na y�l n paamsu-noog zaka p�ge?5, 6. a) Wan to la a Zezi sen tall manesem ning ne a karen-biisa yaamak-song n ko s�dba? b) Boe la d segd n maan n paam d yel-wenasugri?

Y s˜en na n maan to-to t� y zak

˜a v��m tall s

˜u-noogo 135

meng yell wa Kirist s˜en maand b

˜amb neb

˜a.’—Ef��z ramba 5:

23, 25-29.6 A Zezi sen tall nonglem ning ne a karen-biisa yaa makr

sen zems zang n ko s�dba. A Zezi ra “pida ne nonglemkaseng b neba yınga,” hal n d�k a v��ma n maan maoong nko-ba, baa ne b sen da yaa koangdba. (Za 13:1; 15:13) Woto,b sagenda s�dba me woto: “B� y [ket n] nong y pagba, la yra maan gags ne bamb ye.” (Kolos ramba 3:19) Boe n na nsong s�d t’a tu sagl-kanga, sen t� y��d faa, a paga sa n wapa t�m ne yam? A pa segd n yım t� ye menga kongdameye, la a segd n teega a sen tog n maan bumb ning npaam Wennaam sugra. Boe la a segd n maane? A segd nkoo neb nins sen beegd ye wa sugri, la a paga me bee nin-kaens s�ka. Veenega, paga me segd n maana woto. (Mat�e 6:12, 14, 15) Masa, yamb nee bumb ning sen k�t t� neb keeryete t� kaadem sen tar su-noog yaa sug-kotb a yiib lagem-n-taara b�?

7 S�dba segdame me n teeg t� wakat faa, a Zezi gesa akaren-biisa yelle. A ra mii a yame t� y�l n be b sen pa toe nmaane, la t� b tara bon-datem me. Wala makre, b sen da wanyawa, a yeel-b lame: “B� y wa yi n keng we-k��nga neb senka bee n t� v��s bilfu.” (Mark 6:30-32) Segdame t� d tagspagba yell me woto. Biibla wilgdame t� b yaa neb sen “kapanga,” n kot s�dba noor t� b waoog b pagba. Boe yınga?Bala s�dba ne pagba faa yaa p��t-n-taas ne “v��m barkakuuna.” (1 P���r 3:7) S�dba segdame n teeg t� yaa wen-sakran tar yood Wennaam nife, la pa m yaa rao b� paga ye.—Y��lSoamya 101:6.

8 Biibla yetame t� s�d “sen nong a paga, a nonga amenga.” Re wa yaa raoa ne a paga sen ‘ka leb n yaa b yiib

7. A Zezi ra mii boe tiir a karen-biisa w��nge, la mak-song b�g la rekot s�dba?8. a) Wan to la s�d ‘sen nong a pag nong a menga’? b) Rao ne a pagsen yaa ‘yıng a yembra’ voor yaa boe?

136 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

y�sa, la b yaa y˜ıng a yembr’ wa a Zezi sen yeela yınga. (Mat�e

19:6) Woto, pag ne rao lagenga segd n teka bamb ne taabbala. (Yelbuna 5:15-21; Hebre damba 13:4) Toe n y�� woto,sa n mik t� keed-n-taag faa to ratem yell n pak-a n y��d amenga renda. (1 Korent damba 7:3-5) Tara yood w�sg t� dteeg woto: ‘Ned nan ka kisg a meng y

˜ıng abada. La a r�lgd-a

lame la a geta a meng yelle.’ S�dba segd n nonga b pagbawa b sen nong b mensa to-to wa, n teegde t� bamb mensame tara kolg-n-togs b zu-soaba sen yaa a Zezi Kirista taoore.—Ef��z ramba 5:29; 1 Korent damba 11:3.

9 T�m-t�md a Poll goma ‘Kirist nonglem sen naag neb�gsma’ yelle. (Filip ramba 1:8, NW) A Zezi sen da yaanin-b�gsga k�tame t’a penegr da noome, t� pagb nins senlebg a karen-biisa ra nong-a re yınga. (Za 20:1, 11-13, 16)Pagba ratame t� b s�dba tall nonglem sen naag ne b�gsemne-ba.

A ZEZI YAA MAK-S˜

ONG N K˜

O PAGB˜A

10 Zak yaa siglga, la sen na y�l t’a y� soma, renda a tall zu-soaba. A Zezi menga tara Zusoab a sen sakde. ‘Kirist Zusoabayaa Wennaam,’ wala ‘pag zu-soab sen yaa rao wa.’ (1 Korentdamba 11:3, Sebr S

˜ongo) A Zezi sen sakd Wennaam zu-

sobenda yaa mak-songo, bala tond ned kam faa tara zu-soabd sen segd n sake.

11 Rapa sen pa zems zanga kongdame, t� naoor w�sgo, bpa maand b zak sobenda t��m t� zems ye. Rend boe la pagsegd n maane? A pa segd n paoog a s�da sen maand bumbninga, b� n bao n deeg zaka soab zıig ye. Pag segdame n teegt� su-b�gsem la su-maasem tara yood w�sg Wennaam nife.(1 P���r 3:4) A sa n tar z�g-soma kaense, a na n mikame

9. A Zezi z�g-song b�g la b wilg Filip ramb sak a 1:8 p�ge, la boe yıngt� s�dba segd n tall nonglem kanga ne b pagba?10. Wan to la a Zezi ko pagba mak-songo?11. Manesem b�g la pag segd n tall ne a s�da, la re toe n woma bi-b�se?

Y s˜en na n maan to-to t� y zak

˜a v��m tall s

˜u-noogo 137

t� sak a s�da wa Wennaam sen data yaa bumb sen toe, baasa n wa yaa toogo. Biibla p�d n yetame: “B� pag waoog as�da.” (Ef��z ramba 5:33) La sa n mik t’a s�da pa sakd Kiristwa a Zusoaba? Biibla sagenda pagba: “Pagba, b� y sak yambmens s�dba, t� keer sen ka sakd Wennaam ko��ga na sakWennaam bamb pagba yel-manesem yınga, t� goam toorkae ye, t� boe, bamb na n yaame t� yamb maanda neere la yyokda y mense [la y tara waoogr w�sg ne-ba, NW].”—1 P���r3:1, 2.

12 A s�da yaa teed-n-taag t’a pa woto me, paga sa n wilg atagsg sen yaa toor ne a s�da rend ne manesem sen zemse, papaoogr ye. Paga tagsg toe n zemsame, la a s�da sa n kelg-a,toe n nafa zaka neb faa. Baa ne a Abrahaam sen da pa sak apag a Saara sen wilg zaka zu-lo��g a yembr sen tog n welgto-to wa, Wennaam yeel-a-la woto: “Maan bumb nins faa aSaara sen yeel foom t� f maana.” (S�ngre 21:9-12) Veenega,s�da sa n d�k sard yell zug t� pa k��sd Wennaam noora, apaga sa n tu sard ning a s�da sen d�ka, a wilgdame t’a sakdaa s�da.—T��ma 5:29; Ef��z ramba 5:24.

13 Pag sa n maand a t��md zaka p�ge, a toe n songa w�sgne a zaka ramb yell gesgo. Wala makre, Biibla wilgdame t�pagba segdame n “nong b s�dba ne b kamba, la b y� yok-m-mens ramba, la guus-m-mens ramba, la b ges zak yell neere,la b y� p�g-soama sen sakd bamb mens s�dba.” (T�t 2:4, 5)Zak pag sen maand woto paamdame t’a zaka neb nong-ala b waoogd-a wakat faa. (Yelbuna 31:10, 28) Baa ne re faa,sen mik t� kaadem yaa neb a yiib sen pa zems zang n lagemtaaba, y�l keer sen yaa toog t� loog noor toe n waa ne welg-taab b� kaadem kaoobo. Biibla sakame t� y�l keer toe nk�tame t� rao ne a pag welg taaba. La welg-taaba pa reemyell ye, bala Biibla sagenda keed-n-taasa woto: “B� pag ra bas

12. Boe yıng t� pa weng t� pag wilg a sen tagsd ne waoogre?13. a) Boe la T�t 2:4, 5 sagend pagba t� b maane? b) Boe la Biibla yetwelg-taaba la kaadma kaoob w��nge?

138 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

a s�d ye. . . . La b� rao me ra yiis a pag ye.” (1 Korent damba7:10, 11) G�lsg Soamya p�ge yaa yell a ye bal n kot ned sort’a kao a kaadem. Yaa keed-n-taag a ye sen na n yo.—Mat�e19:9.

A ZEZI YAA MAKR S˜EN ZEMS Z

˜ANG

N K˜

O ROAGDB˜A

14 Manesem ning a Zezi sen tall ne kamba koo roagdbamakr sen zems zanga. Neb a taaba sen da rat n g�dg kom-boonega t� b ra peneg a Zezi wa, a yeelame: “Bas-y kom-boonega t� b wa mam nenge n da g�dg bamb ye.” Biiblayetame t� re poore, a ‘talla bamb a nuge n tik bamb ne anus n ning b zut barka.’ (Mark 10:13-16) A Zezi sen da r�kdsek n zınd ne kom-boonega yınga, y pa segd n maan wotone y meng komdibli wa la y kompugli wa s�da? Kamba sendata pa t� y zaoos y seka g�rs-g�rs ne-b bal ye, yaa t� y r�ksek w�sg meng n zınd ne-ba. Y segd n d�ka sek b zamsgyınga, bala yaa woto la a Zeova baood t� y maane.—Toodo6:4-9.

14. Manesem b�g la a Zezi tall ne kamba, la yaa boe la kamba rat broagdba nenge?

Mak-s˜

ong b�g la a Saara k˜

o pagb˜

a?

15 Duni kanga sen lebgd weng n paasde wa yınga, kambarata roagdb sen na n kogl-b ne neb nins sen dat n maan-bwenga, wala makre ne neb nins sen baood n na n t�mt��m-degd ne-ba. A Zezi ra nonga a karen-biisa w�sgo, nbool-b t� ye “kom-boonego.” Ges-y a sen maan to-to nkogl-ba: B sen wa n yok-a n na n k� wa, a k�tame t� b bas akaren-biisa t� b looge. (Za 13:33; 18:7-9) Roagdba, ning-y yyame wakat faa t’a S��taan baoodame n dat n saam ykamba. Y segd n deng n keoog-b lame t’a ra wa paam-b ye.�

� Songr sen na y�l n kogl kamba bee sebr ning sen yaa´

Ecoute legrand enseignant wa p�ge, sak 32. Yaa a Zeova Kaset ramba n yiisseb-kanga.

15. Boe la roagdba toe n maan n kogl b kamba?

A Zezi s˜

en tall manesem ning ne kamb˜

at

˜oe n z

˜amsa roagdb

˜a b

˜oe?

140 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

(1 P���r 5:8) Runda-runda, kamba rata koglg ny��d pında, t�bumb ra wa maan-ba, b� bumb ra wa saam b teeba, la t� bra wa k���b-b ye.

16 Y�ng ning sen deng a Zezi kuuma, a karen-biisawee no-koeemd n dat n bang ned ning sen yaa kaseng n y��d bambs�ka. A Zezi suur pa yik ne-b ye, la ne nonglem a baoa goamsen na n ke b suya, la a ko-b mak-songo. (Luk 22:24-27; Za13:3-8) Yamb sa n yaa roagda, re yınga, y nee y sen toe n tua Zezi mak-songa, y sen kibind y kamba to-to wa p�ge b�?Yaa s�d t� b rata kiblgu, la segd n y�� ne “t�rlem,” la pa nesu-yikr abada. Y segd n guusa ne y goama, t� ra wa ‘zabd was��g senwaagd ned ye.’ (Zeremi 30:11; Yelbuna 12:18) Y senkibind y biiga to-to ninga segd n k�tame t� kaoosg poor b�a ya t� s�d ra zemsame.—Ef��z ramba 6:4; Hebre damba 12:9-11.

A ZEZI YAA MAK-S˜

ONG N K˜

O KAMB˜A

17 A Zezi makra toe n zamsa kamba bumb b�? N-ye.Ne a Zezi mak-songa, a wilga kamba b sen segd n sak broagdba to-to. A yeelame: “Yaa m Ba sen zams maam bumbninga la m gomda.” La a paase: “Mam sen maand bumbninsa tata bamb yam daar faa.” (Za 8:28, 29) A Zezi rasakda a saase Ba wa, la Biibla sagenda kamba me t� b sak broagdba. (Ef��z ramba 6:1-3) Baa ne a Zezi sen da yaa biigsen zems zanga, a ra sakda a roagdb a Zoz�f la a Maari sen dayaa ninsaalb sen pa zems zanga. S�d-s�da, re song n k�tamet’a Zezi zaka ned faa paam su-noogo!—Luk 2:4, 5, 51, 52.

18 Wan-wan la kamba toe n woneg a Zezi n paase, sen nay�l t� b roagdba suy y� noogo? Wakat ninga kamba toe ngetame t� yaa toog ne-b t� b sak b roagdba, la yaa woto la

16. A Zezi sen tall manesem ning ne a karen-biisa pan-komsma toen zamsa roagdba boe?17. Wan to la a Zezi ko kamba makr sen zems zanga?18. Boe yıng t’a Zezi sak a saase Ba wa wakat faa, la kamba sa n yaasakdba and damb suy la b noogda?

Y s˜en na n maan to-to t� y zak

˜a v��m tall s

˜u-noogo 141

Wennaam dat t� kamba maane. (Yelbuna 1:8; 6:20) A Zezira sakda a saase Ba wa wakat faa, nana walla toog sasa me.Vugri Wennaam sen da rat t’a Zezi maan bumb sen yaatoog w�sga a yeelame: “B� y yiis bon-yuudl kanga [a senda segd n maana,] mam taoore.” Baasg zanga, a Zezi maanabumb ning Wennaam sen kosa, bala a teegame t’a Ba wara miime n y��d ye. (Luk 22:42) Kamba sa n zamsd sakre,b na n nooga b roagdba suy la b saase Ba wa suur w�sgo.�—Yelbuna 23:22-25.

19 A S��taan maka a Zezi, la d bang t’a na n maka d kambame n dat t� b maan wenga. (Mat�e 4:1-10) A S��taan mi ntunugda ne kamba reem-n-taas keer sen na y�l n k���b-ba,la toe n y�� toog ne kamba t� b ra maan wa b reem-n-taasa ye. Rend tara yood w�sg t� kamba ra tall tuud-n-ta-wens ye. (1 Korent damba 15:33) A Zakoob bipugl a Dina ratara tuud-n-taas sen da pa balemd a Zeova, t� re wa ne zu-loees w�sgo. (S�ngre 34:1, 2) Mams-y y yame n ges zu-loeesla su-saams nins sen toe n wa ke y zak p�ge, a ned a yembr

sa n yo!—Yelbuna 17:21, 25.

� Yaa roagd sen na n dat t’abiiga k��s Wennaam noora balla biiga tar sor n na n zagse.—T��ma 5:29.

19. a) Wan to la a S��taanmakd kamba? b) Biig sa n yo,toe n maana a roagdba boe?

Kamb˜

a s˜

a n wapaam makre,

b segd n tagsab

˜oe yelle?

142 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

UMB NING S˜EN K

˜OT ZAK

˜A NEB S

˜U-NOOGO

20 Zak˜a neb s

˜a n t

˜u Biibl

˜a saglse, b zu-loees

˜a welgr yaa

nana n y��da. S�da, yaa sagl-k˜aens t

˜uub bal n k

˜ot zak

˜a neb

s˜u-noogo. Woto y

˜ınga, s�dba, b� y nong y pagb

˜a, la y tall

manesem ning a Zezi s˜en tall ne a karen-biis

˜a ne-ba. Pagba,

b� y sak y s�d˜a zu-sobendo, la y t

˜u p�g-s

˜ong

˜a makr b s

˜en

bilg Yelb˜una 31:10-31 p�g

˜e w

˜a. Roagdba, z

˜ams-y y kamb

˜a.

(Yelb˜una 22:6) Ba r

˜amba, ‘ges-y y meng yir d

˜amba yell’

neere. (1 T�mote 3:4, 5; 5:8) Kamba, sak-y y roagdb˜a. (Kolos

r˜amba 3:20) Nedba a yembr pa zems z

˜ang zak

˜a p�g

˜e ye, bala

neb˜a f

˜aa tudgdame. Woto y

˜ınga, tall-y sik-m-menga, n kot

taab sugri.21 S�da, Biibl

˜a tara sagls la z

˜amsg w�sg s

˜en s

˜ongd ne zak

p�g˜e v��m

˜a. S

˜enpaase, a z

˜amsda t

˜ondb

˜umbw�sgW

˜ennaam

d˜uni paalg

˜a b� t

˜eng zug arz

˜an

˜a s

˜en na n pid ne neb s

˜en tar

s˜u-noog la s

˜en balemd a Zeova w

˜a zugu. (Wilgri 21:3, 4) Ad

s�d yaa b˜on-k

˜asems nbe taoor n g

˜uud t

˜ondo.Mas

˜a menga, d

t˜oe n zoe n paama zak p�g

˜e v��m s

˜en tar s

˜u-noogo, d s

˜a n t

˜u

W˜ennaamnoy

˜a s

˜en be a Gomd

˜a s

˜enyaa Biibl

˜a p�g

˜ew

˜a.

20. Sen na y�l n paam su-noog zaka p�ge, boe la zaka ned kam faasegd n maane?21. Bon-kasems b�s n be taoor n guud tondo, la wan to la d toe npaam zak sen tar su-noog masa?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ S�db˜a segd n nonga b pagb

˜a wa b mens

y˜ınsi.—Ef��z r

˜amba 5:25-29.

ˇ Pagb˜a segd n nonga b zak

˜a neb la b waoogd

b s�db˜a.—T�t 2:4, 5.

ˇ Roagdb˜a segd n nonga b kamb

˜a n z

˜amsd-b

la b kogend-ba.—T˜oodo 6:4-9.

ˇ Kamb˜a segd n saka b roagdb

˜a.—Ef��z r

˜amba

6:1-3.

Y s˜en na n maan to-to t� y zak

˜a v��m tall s

˜u-noogo 143

W˜ENNAAM A ZEOVA nonga t

˜ond w�sgo, la a ratame t� d

r� a sor-wilgr˜a nafa. D s

˜a n balm-a t� zemse, d na n paama

s˜u-noogo, la d na n p

˜osa y�l w�sg d v��m

˜a p�g

˜e. D na n

paama a bark la a s˜ongr me. (Ezai 48:17) La t

˜uudum kobs

n yet t� b˜amb z

˜amsda neb

˜a s�d

˜a W

˜ennaam zugu. La b s

˜en

z˜ams neb

˜a W

˜ennaam s

˜en yaa a soab

˜a, la a s

˜en baood t�

t˜ond maan

˜a yaool n yaa toor w�sg ne taaba.

2 W˜an to la y t

˜oe n b

˜ang y s

˜en na n t

˜u a Zeova to-to t� ta

a yam? Pa t�lae t� y reng n z˜ams t

˜uudm

˜a f

˜aa s

˜en yet b

˜umb

ning˜a nmak-bne taabnges ye. Y segdamebal nb

˜ang Biibl

˜a

s˜en s�d z

˜amsd t

˜ond b

˜umb ning t

˜uudum hak�k

˜a zugu. D r�k

makre: T˜ens w�sg p�s

˜e, bi-bees

˜a s

˜en togsd n maand ligd

˜a t�

b boond t� fobiye w˜a yaa yell s

˜en piuugi. B s

˜a n yeel y

˜amb

t� y t��md yaa y bak fobiye k˜aens ne s

˜oma w

˜a, w

˜an to la y

na n maane? Yaa y s˜en na n bao n b

˜ang ligd-yook f

˜aa s

˜en

yaa a soab ne zug la y na n t˜oog b�? Ayo. Y s

˜a n d�k y s

˜ek

˜a

nbaonb˜ang ligdning s

˜enyaahalaal

˜an s

˜ao. Y s

˜a nwa b

˜ang

ligd halaal˜a s

˜en yaa to-to, y na n b

˜anga ligd-yood

˜a n welg

mas˜a.Wotome, d s

˜a nbaonb

˜ang s�d t

˜uudm

˜a s

˜enyaa to-to,

d t˜oeeme mas

˜a n b

˜ang s

˜en pa-b s�d

˜a n welge.

1. D sa n balem Wennaam t� zemse, wan to la re na n naf tondo?2. Wan to la d toe n bang d sen na n tu a Zeova to-to t� ta a yam, lamak-b�g n songd tond t� d w�m re voore?

SAK PIIG LA A NU

uudum s˜en tat W

˜ennaam yam

T˜uudm

˜a f

˜aa tata W

˜ennaam yam b�?

W˜an to la d t

˜oe n b

˜ang s�d t

˜uudm

˜a?

˜And d

˜amb n yaa W

˜ennaam balemdb hak�k

t˜eng zug r

˜und

˜a-r

˜und

˜a?

3 Tara y˜ood t� d balem a Zeova wa a s

˜en dat

˜a. Neb w�sg

t˜eedame t� t

˜uudm

˜a f

˜aa tata W

˜ennaam yam, la pa woto

la Biibl˜a yet ye. Pa sek meng t� ned yeel t’a yaa kiris-ned

ye. A Zezi yeelame: “Ka neb nins f˜aa s

˜en boond maam

t� Zusoaba, Zusoaba! n na n k˜e arz

˜an soolem ye. Yaa ned

ning s˜en maand mam Ba s

˜en be [saas

˜e] raaba bala.” D

˜end

t˜ond s

˜a n dat n ta W

˜ennaam yam, d segd n z

˜ams n b

˜anga

b˜umb ning W

˜ennaam s

˜en baood t� t

˜ond maan

˜a, la d s�d

t˜u. A Zezi yeelame t� neb nins s

˜en pa maand W

˜ennaam

daab˜a yaa “t��m w

˜ens maandba.” (Mat�e 7:21-23) Wala

fobiye r˜amb

˜a, ziri t

˜uudm

˜a s�dpa tar y

˜ood ye. S

˜enyaaw

˜eng

n y��da, ziri t˜uudm

˜a p�d n s

˜aamda neda.

4 A Zeova paka sor n k˜o neba f

˜aa s

˜en be t

˜eng

˜a zug

˜a t� b

t˜oenpaamv��ms

˜enpa sat

˜a. La s

˜ennay�lnpaamv��ms

˜en

pa sat˜a Arz

˜an

˜a p�g

˜e, d segd n balma W

˜ennaam wa y

˜e s

˜en

dat to-to w˜a, la d maan s

˜en tat a yam. Zu-b�ko, neb w�sg

pa sakd n maan r˜e ye. Yaa r

˜e y

˜ıng la a Zezi s

˜en yeel woto

w˜a: “B� y k

˜e zak noor s

˜en yaa s

˜eka. T� b

˜oe, zak noor s

˜en

yaa yalenga la sor s˜en yaa yalenga rabda s

˜aoong z

˜ıiga, la

neb w�sg k˜eeda been

˜e. La zak noor s

˜en yaa s

˜eka la sor s

˜en

yaab˜aanega rabdav��mz

˜ıig

˜e, la ay

˜atb yaa bilfu.” (Mat�e 7:

13, 14) T˜uudum hak�k

˜a s

˜ongda ned t’a wa paam v��m s

˜en

pa sate, t� ziri t˜uudm

˜a baasd ne s

˜aoongo. A Zeova pa rat t�

ninsaal ba a yembr s˜aam ye, la yaa r

˜e n k�t t’a pak sor n k

˜o

neb˜a f

˜aa t� b t

˜oe n bao n b

˜ang-aw

˜a. (2 P���r 3:9) R

˜end s�d-

s�da, t˜ond s

˜en balemd W

˜ennaam to-to w

˜a yaa y

˜oor yelle.

D S˜EN T

˜OE N B

˜ANG T

˜UUDUM HAK�K

˜A TO-TO

5 W˜an to la d t

˜oe n y

˜a ‘v��m

˜a sore’? A Zezi yeelame t�

3. Sa n yaa ne a Zezi, boe la d segd n maan n paam n ta Wennaamyam?4. A Zezi goam nins sen t� loe ne soay a yiiba voor yaa boe, la sorfaa baasda ne boe?5. Wan to la d toe n bang neb nins sen tuud tuudum hak�ka n bake?

uudum s˜en tat W

˜ennaam yam 145

t˜uudum hak�k

˜a na n y�� v

˜eeneg neb nins s

˜en t

˜uud-a w

˜a

v��mp�g˜e. A yeelame: “Y

˜amb na b

˜ang b

˜amb ne b biisi. . . .

T�-s˜ong f

˜aa womda bi-s

˜oama.” (Mat�e 7:16, 17) S

˜en dat n

yeel t� b na n b˜anga neb nins s

˜en t

˜uud t

˜uudum hak�k

˜a b

t˜eeb

˜e w

˜a la b yel-manesm

˜e w

˜a. Baa ne b s

˜en pa zems z

˜ang

la b tudgd˜e w

˜a, W

˜ennaam balemdb hak�k

˜a baoodame n

na n maan a raab˜a. B� d ges b

˜an a yoob s

˜en k�td t� d b

˜ang

neb nins s˜en t

˜uud t

˜uudum hak�k

˜a n welge.

6 W˜ennaam s

˜ogen d

˜amb hak�k

˜a tikda b z

˜amsg

˜a Biibl

˜a

zugu. Biibl˜a meng yeta woto: “G�lsg S

˜oamy

˜a z

˜anga yaa

W˜ennaam n k

˜o t

˜ondo: la a bee bark z

˜amsg y

˜ınga, la t� wilg

ned a kongre, la saglg y˜ınga, la t� z

˜ams t�rlem t� W

˜ennaam

ned t˜oe n b� la a maan t��m s

˜oama f

˜aa.” (2 T�mote 3:

16, 17) T�m-t�md a Poll g�lsa a kiris-nin-taas˜a n yeel-b t�:

“Y˜amb s

˜en deeg W

˜ennaam ko��ga t

˜ond s

˜en togs y

˜amb

˜a,

y˜amb ka reeg-a wa ninsaal ko��g ye, la y

˜amb reeg-a-la

wa W˜ennaam ko��ga s

˜en t�md y

˜amb s

˜en t

˜eeda p�s

˜e, la a

s�d yaa woto.” (1 Tesalonik r˜amba 2:13) Woto y

˜ınga, s�d

t˜uudm

˜a t

˜eeb la a yel-maand� pa tik ninsaalb tagsa b� b

rog-n-mik zug ye. B tika W˜ennaam Gomd

˜a s

˜en yaa Biibl

˜a

zugu.7 A Zezi Kirist k

˜oo t

˜ond mak-s

˜ongo, n tik a z

˜amsg

˜a

W˜ennaamGomd

˜a zugu.Ap��sa a saas

˜e Baw

˜anyeelwoto:

“Y˜amb goama yaa s�da.” (Z

˜a 17:17) A Zezi t

˜ee W

˜ennaam

Gomd˜a, s

˜en paase, b

˜umb ning f

˜aa a s

˜en z

˜ams neb

˜a ra

zemsa ne G�lsg S˜oamy

˜a. A Zezi ra nong n yetame: “A

g�lsame.” (Mat�e 4:4, 7, 10) A s˜a n yeel woto poore, a

togsdagoams˜enyitG�lsg S

˜oamy

˜a p�g

˜e.R

˜und

˜a-r

˜und

˜ame,

W˜ennaam nin-buiid

˜a pa z

˜amsd neb

˜a b mens tagsa ye. B

t˜eedame t� Biibl

˜a yaa W

˜ennaam Gomde, la yaa gom-k

˜ang

s˜en yet

˜a zug bal la b tikd b z

˜amsg

˜a.

6, 7. Wan to la Wennaam sogen damb hak�ka get Biibla, la wan tola a Zezi ko mak-song re w��nge?

146 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

NEB NINS S˜EN BALEMD S�D W

˜ENNAAM

˜A

ˇ tikdabz˜amsg

˜aBiibl

˜a zugu

ˇ bbalemdaaZeovabala, labk�td˜e t�neb

˜ab

˜angday��r

˜a

ˇ b taranonglemhak�knetaaba

ˇ bsakdamet’aZezi lanedningW˜ennaams

˜en t

˜unugnen

nan f˜aag t

˜ond

˜a

ˇ bpad˜uniy

˜a r

˜endye

ˇ bmoondamet�W˜endR

˜ıung

˜abal ladzu-loees

˜a f

˜aa t��m

8 T˜

uudum hak�k˜

a neb balemda a Zeova bala, la b k�td˜e

t� neb˜

a b˜

angd a y��r˜

a. A Zezi yeelame: ‘Waoog [a Zeova]fo W

˜ennaam, la f sak y

˜e bala.’ (Mat�e 4:10) R

˜e n so t�

W˜ennaam s

˜ogen d

˜amb

˜a pa balemd ned b� b

˜umb a to n

z��g a Zeova ye. Baleng a woto buud baoodame me t�b wilg neb

˜a t� b b

˜ang s�d W

˜ennaam

˜a y��r

˜a, la a s

˜en

yaa a soab˜a. Y��l S

˜oamy

˜a 83:19 yetame: “Yaa y

˜amb y ye

bal y��r n yaa [a Zeova, NW]; y˜amb yaa S

˜en-ka-to d

˜uniy

˜a

t�k f˜aa.” A Zezi n k

˜o mak-s

˜ongo, a s

˜en s

˜ong neb a taab

˜a

t� b b˜ang W

˜ennaam

˜a. Yaa wa a s

˜en yeel a p��sg

˜a p�g

˜e

woto w˜a: “Y

˜amb s

˜en welg neb nins d

˜uniy

˜a p�g

˜e n k

˜o

maam˜a, mam wilga b

˜amb y

˜amb y��re.” (Z

˜a 17:6) Woto,

r˜und

˜a-r

˜und

˜a me, W

˜ennaam balemdb hak�k

˜a z

˜amsda neb

a taab˜a W

˜ennaam y��r

˜a, a raab

˜a la a z�g

˜a.

9 W˜ennaam nin-buiid

˜a wilgda nonglem hak�k s

˜en pa

baood a meng nafr˜

a ne taaba. A Zezi yeelame: “Y˜amb s

˜a n

nong taaba, neba f˜aa na n b

˜angame t� y

˜amb yaa mam

karen-biisi.” (Z˜a 13:35) Pipi kiris-neb

˜a ra tara nonglem

k˜ang buud ne taaba. Nonglem s

˜en tat W

˜ennaam yam

t˜oogd n yiisa welsg t

˜ens

˜a, buud

˜a la tarm

˜a s

˜en wat ne neb

˜a

s�k˜a, la a loeta neb

˜a ne taaba, n k�td

˜e t� b lebgd saam-biis

hak�ka. (Kolos r˜amba 3:14) Ziri t

˜uudm

˜a neb pa tar saam-

biir nonglem k˜ang ye. W

˜an to la d mi r

˜e? B k��da taaba,

b t˜ens

˜a la b buud

˜a s

˜en yaa toor-toor

˜a y

˜ınga. La kiris-neb

hak�k˜a pa k��d b t

˜eed-n-taas s

˜en yaa kiris-neba b� neb a

taab me ye. Biibl˜a yetame: “Ned ninga f

˜aa s

˜en ka maand

t�rga la ned ninga s˜en ka nong a ba-biig me ka W

˜ennaam

ned ye. B˜on-k

˜ang wilgda s

˜en yaa W

˜ennaam kamba la s

˜en

yaa S��t˜aana kamba. . . . A yaa t� t

˜ond nong taaba. La d ra

y� wa a Kay˜e s

˜en da yaa w

˜eng soaba r

˜end n k� a ba-biiga

ye.”—1 Z˜a 3:10-12; 4:20, 21.

8. A Zeova balenga baoodame t� d maan boe?9, 10. Wan to la kiris-neb hak�ka wilgd t� b nonga taaba?

148 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

10 La nonglem hak�k˜a pa f s

˜en pa na n k� ned bal ye.

Kiris-neb hak�k˜a r�kda b s

˜ek

˜a, b p

˜ang

˜a la b laog

˜a n s

˜ongd

taab la b kengd taab raood ne nonglem. (Hebre d˜amba

10:24, 25) B s˜ongda taab toog wakate, la b tar p�-peelem.

S�da, b t˜uuda Biibl

˜a saglg ning s

˜en yet t� d ‘maan neba f

˜aa

yel-s˜omd

˜a.’—Galat d

˜amba 6:10.

11 Kiris-neb hak�k˜

a sakame t’a Zezi Kirist la ned ningW

˜ennaam s

˜en t

˜unug ne n na n f

˜aag t

˜ond

˜a. Biibl

˜a yetame:

“F˜aagr ka be ne ned a to ye; t� b

˜oe, y��r a to ka be d

˜uniy

˜a

zugu s˜en k

˜o neba t� t

˜ond t

˜oe n paam f

˜aagr ne-a ye.”

(T��ma 4:12) Wala t˜ond s

˜en y

˜a sak a 5 w

˜a p�g

˜e w

˜a, a Zezi

k˜oo a v��m

˜a t� y� rond nin-sakdb

˜a y

˜ınga. (Mat�e 20:28)

S˜en paase, a Zezi yaa R

˜ım W

˜ennaam s

˜en y

˜ak t’a na n d�

naam t˜eng

˜a gill zugu. La W

˜ennaam baoodame t� t

˜ond sak

a Zezi la d t˜u a z

˜amsg

˜a, d s

˜a n dat n paam v��m s

˜en pa sat

˜a.

R˜e n so t� Biibl

˜a yet

˜e t�: “Ned ning s

˜en t

˜eed-a Biribl

˜a tara

v��ms˜en-k

˜on-sa. Lanedning s

˜enk��sd-aBiribl

˜a k

˜onpaam

v�-k˜ang ye.”—Z

˜a 3:36, K

˜aab-paalg

˜a Koe-noogo.

12 W˜ennaam balemdb hak�k

˜a pa d

˜uniy

˜a r

˜end ye. B s

˜en

da wa n kaood a Zezi b��d Rom soolm˜a naab a P�lat

taoor˜a, a yeelame: “Mam soolem ka d

˜uniy

˜a r

˜end ye.”

(Z˜a 18:36) Baa a Zezi karen-biis hak�k

˜a s

˜en v� t

˜eng ning

p�g˜e, b yaa a saas

˜e R

˜ıung

˜a soolem neba, la woto k�tame

t� b pa k˜eesd b toog d

˜uniy

˜a politik y�l

˜e ye. B pa k

˜eesd b

toog d˜uniy

˜a zab p�s

˜e ye. Baasg z

˜anga, a Zeova balemdb

˜a

pa g�dgd neb a taab˜a s

˜en dat n k

˜e parti politik p�g

˜e, b�

s˜en dat n k�t t� b vot-b

˜a, b� s

˜en dat n vot

˜a ye. La baa ne

W˜ennaam balemdb hak�k

˜a s

˜en pa k

˜eesd b toog politik

˜a

y�l˜e w

˜a, b t

˜uud

˜a t

˜eng ning b s

˜en be

˜e w

˜a noy

˜a. B

˜oe y

˜ınga?

BalaW˜ennaamGomd

˜a k

˜ot-b-la noor t� b “saknanambs

˜a.”

(Rom d˜amba 13:1) Politik nanambs

˜a s

˜en baood t� d

11. Boe yıng t� d segd n sak t’a Zezi Kirist la ned ning Wennaam sentunug ne n na n faag tonda?12. Ra y� duniya renda rat n yeelame t� boe?

uudum s˜en tat W

˜ennaam yam 149

maan˜a s

˜a n k��sd W

˜ennaam s

˜en baood t� d maan

˜a,

W˜ennaam balemdb hak�k

˜a t

˜uuda a Zezi t�m-t�mdb

˜a

makre. B yeela woto: “A zemsame t� t˜ond sak W

˜ennaam n

y��d neb˜a.”—T��ma 5:29; Mark 12:17.

13 A Zezi karen-biis hak�k˜

a moondame t� yaa W˜ennaam

R˜ıung

˜a bal n na n y�

˜adem-biis

˜a zu-loees f

˜aa t��m. A Zezi

13. Wan to la a Zezi karen-biis hak�ka get Wennaam Rıunga, la wotok�tame t� b t�md t��m-b�go?

Y s˜

a n naag a Zeova nin-buiid˜

a n maand a raab˜

a,y s

˜en na n paam na n y��ga y s

˜en na n b

˜one

150 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

reng n togsame t�: “W˜ennaam soolem koe-noog k

˜ang

˜a

na n moona d˜uniy

˜a t�k f

˜aa t� y� kaset buud f

˜aa y

˜ınga. D

˜e,

d˜uniy

˜a s��b na yaool n ta.” (Mat�e 24:14) A Zezi karen-biis

hak�k˜a pa yet neb

˜a t� b teeg nanambs s

˜en yaa ninsaalb n

paam b zu-loees˜a t��m ye. B moondame t� yaa W

˜ennaam

saas˜e R

˜ıung

˜a bal n yaa

˜adem-biis

˜a zu-loees f

˜aa t��m. (Y��l

S˜oamy

˜a 146:3) A Zezi z

˜amsa t

˜ond t� d p��s t� goosneema

k˜ang s

˜en zems z

˜ang

˜a wa, a s

˜en wa n yeel t�: “T� y

˜amb

soolemwa, t� y˜amb daab maan d

˜uniy

˜a zug wa s

˜en maand

[saas˜e w

˜a].” (Mat�e 6:10) W

˜ennaam Gomd

˜a ra p

˜ınd n

togsame t� saas˜e R

˜ıung k

˜ang “na n w

˜aa soolem k

˜aens f

˜aa

[s˜en be mas

˜a w

˜a] t� b menem n bas-a t’a yaas wakat f

˜aa.”

—Dani�ll 2:44.14 D s

˜a n ges t

˜ond s

˜en zoe n y

˜a b

˜umb ning

˜a, b� y sok y

menga: ‘Yaa t˜uudum b�g n tik a z

˜amsg

˜a f

˜aa Biibl

˜a zugu, la

a k�td˜e t� neb

˜a b

˜angd a Zeovay��r

˜a? Yaa t

˜uudum b�g neb

n tar nonglemwa W˜ennaam s

˜en dat

˜a, n tar t

˜eeb ne a Zezi,

n welg ne d˜uniy

˜a, la b moond

˜e t� yaa W

˜ennaam R

˜ıung

˜a

balnnany�˜adem-biis

˜a zu-loees f

˜aa t��m?T

˜uudm

˜a f

˜aa s

˜en

be t˜eng zug

˜a s�ka, b�g n maand woto f

˜aa?’ A Zeova Kaset

r˜amb

˜a t��m

˜awilgdav

˜eeneg t� yaa b

˜amba.—Ezai 43:10-12.

OE LA Y NA N MAANE?15 T

˜e W

˜ennaam bal pa sek s

˜en na y�l n ta a yam ye.

Wala makre, Biibl˜a yetame t� z

˜ın d

˜amb

˜a meng t

˜eedame

t� W˜ennaam beeme. (Zak 2:19) La v

˜eenega, b pa maand

W˜ennaam daab

˜a, b pa tat a yam me ye. S

˜en na y�l n ta

W˜ennaamyam, d pa segd bal n t

˜e t’a beeme ye, d segdame

me n maan a raab˜a. D segdame me n welg d mens ne ziri

t˜uudm

˜a la d sak t

˜uudum hak�k

˜a.

14. Yamb tagsdame t� yaa tuudum b�g n pidsd y�l nins tuudumhak�ka sen segd n maana?15. Te t� Wennaam beeme wa toor sen ka be, boe me la a baood t�d maane?

uudum s˜en tat W

˜ennaam yam 151

16 T�m-t�md a Poll wilgame t� d pa segd n k˜ees d mens

ziri t˜uudm

˜a p�g

˜e ye. A g�lsame: “Yaawotoy

˜ıng t� Zusoaba

yet˜e yaa: ‘Yi-y b

˜amb s�ka, welg-y toor ne-ba. La y ra s��s

b˜umb s

˜en yaa r

˜egd ye, la mam na reeg y

˜amba.’” (2 Kor

˜ent

d˜amba 6:17, K

˜aab-paalg

˜a Koe-noogo; Ezai 52:11) Woto

y˜ınga, kiris-neb hak�k

˜a z

˜aagda b mens ne b

˜umb ning f

˜aa

s˜en tar loees ne ziri t

˜uudm

˜a.

17 Biibl˜a wilgdame t� ziri t

˜uudm

˜a buud f

˜aa bee ‘Babilon

K˜aseng

˜a’ p�g

˜e.� (Wilgri 17:5) Y�-k

˜ang

˜a t

˜eegda t

˜ond p

˜ınd

w˜end

˜e Babilon gal�-t

˜eng

˜a. Yaa be la ziri t

˜uudm

˜a s�ng a

Nowe wakat˜e s

˜aoong Sa-k

˜aseng

˜a poore. Z

˜amsg la y�l w�sg

b s˜en maand ziri t

˜uudm

˜a p�g

˜e w

˜a s�nga Babilon hal

s˜en kaoose. Wala makre, Babilon neb

˜a ra p��sda t

˜aablem

w˜ennaam d

˜amba. R

˜und

˜a-r

˜und

˜a, T

˜aablm

˜a yaa t

˜uudum

w�sg z˜ams-k

˜asenga. La Biibl

˜a wilgda v

˜eeneg t� yaa s�d

W˜ennaam a yembr bal n be, s

˜en yaa a Zeova, la t’a Zezi

Kirist yaa a Biribla. (Z˜a 17:3) Babilon neb

˜a ra t

˜eedame me

t� ninsaal tara s��g s˜en pa kiidi, s

˜en v� k

˜uum poore, n t

˜oe

n namse. R˜und

˜a-r

˜und

˜a, t

˜uudumw�sg z

˜amsdaneb

˜a t� ned

tara s��g s˜en pa kiidi, s

˜en t

˜oe n nams bugum yiri.

18 Pınd wende Babilonna tuudum sen yelg n pid duniyagilla yınga, d toe n yeelame t� duni gill ziri tuudma toor-toor sen naag taaba n yaa runda-runda Babilon Kasenga. LaWennaam reng n togsame t� duni gill ziri tuudma saab na nwaazıigp�ge. (Wilgri 18:8)Yambpane t� yaa t�lae t� ywelgymeng ne Babilon Kasenga babg faa s�da? Wennaam a Zeovaratame t� yamb “yi ye p�ge” tao-tao t� nan da ke n boog ye.—Wilgri 18:4.

� Sen na y�l n bang bumb ning sen k�t t� Babilon Kasenga makdduni gill ziri tuudma, b� y ges venegra sen be seb-neng 219-20p�ge wa.

16. D segd n talla manesem b�g ne ziri tuudma?17, 18. ‘Babilon Kasenga’ yaa boe, la boe yıng t� d segd n “yi yep�ge” tao-tao?

152 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

19 Y˜amb s

˜a n yi n bas ziri t

˜uudm

˜a, t

˜oe n k�tame t� neb

k˜eer bas y

˜amb t

˜uubu. La y s

˜a n naag ne a Zeova nin-

buiid˜a n maand a raab

˜a, y s

˜en na n paam na n y��ga y

s˜en na n b

˜one. Wala a Zezi pipi karen-biis

˜a s

˜en da

bas b˜umb a taab

˜a f

˜aa n t

˜u-a w

˜a s

˜en paam

˜a, y

˜amb me

na n wa paama t˜eeb saam-biis w�sgo. S�d kiris-neb

˜a yaa

b˜amb mily

˜o r

˜amb s

˜en yaa wa zag-k

˜aseng a ye neb

d˜uniy

˜a gill zugu, la s

˜en tar nonglem hak�k ne taaba, t�

y˜amb na n z

˜ınd b

˜amb s�ka! La y na n paama saagr s

˜en

yaa v��md wakat s˜en k

˜on sa “d

˜uni ning s

˜en wata” p�g

˜e.

(Mark 10:28-30) T˜oe t� neb nins s

˜en da lak n bas y

˜amb

y t˜eeb

˜a y

˜ıng

˜a na n wa bao n b

˜anga Biibl

˜a s

˜en yet b

˜umb

ning˜a, n lebg a Zeova balemdba.

20 Biibl˜a wilgdame t� ka la bilfu W

˜ennaam na n

k�tame t� d˜uni w

˜eng k

˜ang

˜a sa, la a ledg-a ne d

˜uni

paalg s˜en yaa t�rga, a R

˜ıung

˜a naam sasa. (2 P���r 3:

9, 13) Ad s�d na n y�� d˜uni s

˜en na n tall yamleoog

menga! La d˜uni paalg k

˜ang p�g

˜e, yaa t

˜uudum a yembr

b� W˜ennaam baleng buud a yembr bal n na n z

˜ındi. R

˜e

y˜ınga pa yam t��md t� d maan y�l nins f

˜aa s

˜en yaa t�lae

w˜a s

˜en na y�l n lagem balemdb hak�k

˜a mas

˜a meng s�da?

19. Y sa n maan a Zeova raaba, yaa boe la y na n paame?20. Boe n guud neb nins sen tuud s�d tuudma?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Yaa t˜uudum hak�k a yembr bal n be.

—Mat�e 7:13, 14.

ˇ B b˜angda t

˜uudum hak�k

˜a ne a z

˜amsg

˜a la a

t��m˜a maasem.—Mat�e 7:16, 17.

ˇ A Zeova Kaset r˜amb

˜a t

˜uuda W

˜ennaam wa a

s˜en dat to-to w

˜a.—Ezai 43:10.

uudum s˜en tat W

˜ennaam yam 153

D R�K makr ne ned s˜en solg n wa ning p

˜oz

˜onem b�

t��m y˜amb ko-y

˜uudum p�g

˜e. Y s

˜a n wa b

˜ang r

˜e, b

˜oe

la y na n maane? S˜ambg s

˜en ka be, y na n y�� tao-tao

n vaag ko-yook˜a la y bao ko-s

˜ongo. La y s

˜a n wa maan

d˜e poore, y na n ket n sokda y meng woto: ‘R

˜e y

˜ınga,

b paam n p˜oz

˜ona maam b�?’

2 Yaa woto me ne ziri t˜uudm

˜a. Biibl

˜a wilgdame t�

ziri t˜uudm

˜a yaa r

˜egdo, a s

˜en tar z

˜amsg la minimd s

˜en

pa s˜oma w

˜a y

˜ınga. (2 Kor

˜ent d

˜amba 6:17) Yaa r

˜e n k�t

t� y segd n yi ‘Babilon K˜aseng

˜a’ s

˜en yaa d

˜uni gill ziri

t˜uudm

˜a f

˜aa w

˜a p�g

˜e. (Wilgri 18:2, 4) Y

˜amb zoe n yii a

p�g˜e b�? Y s

˜a n zoe n maana woto y zemsa ne p

˜egre.

La pa sek bal t� y welg y meng ne ziri t˜uudm

˜a b� y

g�ls l�tr n wilg t� y yiisa y meng a p�g˜e ye. Y segdame

me n sok y meng woto r˜e poore: ‘R

˜e y

˜ınga ziri t

˜uudm

˜a

y�l k˜eer keta mam s

˜en pa bas b�?’ B� d ges makr a

w˜ana.

1, 2. Baa y sa n zoe n yii ziri tuudma p�ge, sok-b�g la y segd n soky menga, la boe yıng t� re tar yoodo?

SAK PIIG LA A YOOBE

Wilg-y v˜eeneg t� y saka

s�d t˜

uudm˜a

B˜oe la Biibl

˜a yet b

˜on-naands

b� yimaas r˜amb

˜a p��sgo,

la yaab r˜amb

˜a s

˜en ki w

˜a baleng

˜a zugu?

B˜oe la kiris-neb

˜a tagsd t

˜uudm

˜a tig zutu?

W˜an to la y t

˜oe n wilg neb a taab y t

˜eeb

˜a v

˜oor

n yaool n pa yik b s˜uy

˜a?

YIMAAS R˜AMB

˜A B� B

˜ON-NAANDS

˜A P��SGO,

LA YAAB R˜AMB

˜A S

˜EN KI W

˜A BALENGO

3 K˜eer tara b

˜on-naands b� yimaas r

˜amb b� r�bs la t

˜en-

kug b zags˜e s

˜en na maan y��m np��sd

˜e. Te-k

˜aens

˜a buud

beey˜ambneng

˜e b�? S

˜a nyaawoto, y t

˜oen tagsdame t� yaa

toog b� w˜eng t� y p��s W

˜ennaam t� pa t

˜u ne te-k

˜aens ye.

T˜oe t� y nonga b

˜amb k

˜eer w�sg menga. La yaa W

˜ennaam

nwilgd a s˜endat t� b balm-a to-to, la Biibl

˜awilgda t

˜ond t’a

pa rat t� d t˜unugneb

˜on-naandsnp��s-a ye. (Yikri 20:4, 5;

Y��l S˜oamy

˜a 115:4-8; Ezai 42:8; 1 Z

˜a 5:21)Woto, s

˜ennay�l

n sak s�d t˜uudm

˜a y segdn s

˜aama ziri t ˜

uudm˜a teednins f

˜aa

y s˜en tar

˜a. A Zeova get-b-la wa b

˜on-w

˜ense, t� y

˜amb me

segd n ges-bwoto.—T˜oodo 27:15.

4 Yaab r˜amb nins s

˜en ki w

˜a baleng

˜a me yaa b

˜umb s

˜en

wae ziri t˜uudum w�sg p�s

˜e. Nand t� neb k

˜eer b

˜ang s�d

3. a) Boe la Biibla yet tunug ne bon-naands n p��sa w��nge, la boeyıng t� yaa toog ne neb keer t� b sak Wennaam tagsga? b) Boe la ysegd n maan ne ziri tuudma teed nins faa y sen tara?4. a) Wan to la d mi t� yaab ramba baleng pa tar yoodo? b) Boe yıngt’a Zeova ra yeel a nin-buiida t� b ra maan t��m buud baa a yembre?

155

ning s˜en be Biibl

˜a p�g

˜e w

˜a, b ra t

˜eedame t� s

˜en ki-b

˜a ket n

beeme, n ket n mi b˜umbu, la t� b t

˜oe n s

˜onga s

˜en v�-b

˜a b�

n maan-b w˜enga. T

˜oe t� y ra maanda modgr w�sg s

˜en na

y�l n sigs y yaab r˜amba s

˜en ki w

˜a s

˜uy

˜a. La wa y s

˜en y

˜a seb-

k˜ang

˜a sak a 6 p�g

˜e w

˜a, s

˜en ki-b

˜a pa mi baa f�. R

˜end pa tar

y˜ood t� y na nmakngom ne-bye. Y s

˜a nw�mkoees buud

f˜aa s

˜enw

˜ondyaay

˜ambnin-nongds

˜a s

˜enkiw

˜angomdne-

y˜a, b� y b

˜ang t� s�d-s�dayaa z

˜ın d

˜ambkoeese.Wotoy

˜ınga,

aZeovag�dga Isra�ll neb˜a t� b rabaongomnes

˜enki-b

˜a b�

nmaan t��m buud baa a yembr ye.—T˜oodo 18:10-12.

5 Tall b˜on-naands b� yimaas r

˜amb

˜a n p��se, b� yaab

r˜amba s

˜en ki w

˜a baleng s

˜a n da bee y

˜amb p

˜ınd t

˜uudm

˜a

p�g˜e, yaa b

˜oe la y t

˜oe n maane? Karm-y Biibl

˜a verse r

˜amb

nins s˜en wilgd W

˜ennaam s

˜en get b

˜on-k

˜aens to-to w

˜a, la y

tags b zugu. P��s-y-y˜a a Zeova daar f

˜aa la y wilg t� y t�ll n

saka s�d t˜uudm

˜a, la y kos-a t’a s

˜ong-y t� y tagsg

˜a zems ne

y˜e r

˜end

˜a.—Ezai 55:9.

PIPI KIRIS-NEB˜A RA PA MAAND NOW�LL

˜A YE

6 Ziri t˜uudm

˜a tig

˜a t

˜oe n k�tame t� ned s

˜en balemd

W˜ennaam

˜a to-to w

˜a r

˜egem. D r�k makr ne Now�ll

˜a. B

tagsdame t� Now�ll˜a t

˜eegda a Zezi Kirist rogm

˜a, la s

˜en

yet-b t� b yaa kiris-neb˜a f

˜aa la bal maanda tig-k

˜ang

˜a. La

b˜umb pa wilgd t’a Zezi pipi karen-biis

˜a ra maanda

Now�ll˜a ye. Sebr a yembr (Sacred Origins of Profound

Things) yetame: “Y��m kobs-yi Kirist rogm˜a poore, ned

baa a ye da pa mi a s˜en dog wakat ning

˜a tak� ye. La neb

w�sg toog ra kae ne r˜e meng ye.”

7 Baa a Zezi karen-biis˜a s

˜a n da b

˜anga a rogm

˜a daar

5. Boe la y toe n maane, tall bon-naands b� yimaas ramb n p��sa,b� yaab ramba sen ki wa baleng sa n da bee yamb pınd tuudma p�ge?6, 7. a) Neba tagsdame t� Now�lla teegda boe, la a Zezi pipi karen-biisa maan-a lame b�? b) A Zezi pipi karen-biisa sen da be teng zugasasa, rogem daar teegr kibs ramba ra t� loee ne boe?

156 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

me, b ra pa na n d�k-a n maan tigr daar ye. B˜oe y

˜ınga?

Wala sebr a yembr (The World Book Encyclopedia) s˜en

yeel˜a, pipi kiris-neb

˜a “ra geta ned buud f

˜aa rogem t

˜eegr

kibs maaneg wa ziri t˜uudum minungu.” Biibl

˜a p�g

˜e, yaa

nanambs a yiib s˜en da pa a Zeova s

˜ogen d

˜amb rogem

t˜eegr kibs yell bal la b gomda. (S�ngre 40:20; Mark 6:21) Bra maanda rogem t

˜eegr kibs r

˜amb

˜a me ziri t

˜uudm

˜a

w˜ennaam d

˜amb y

˜ınga. Wala makre, sig-noy kiuug

rasem24, Romd˜amb

˜a ramaandaw

˜en-poakaDian rogem

daar t˜eegr kibsa. La v

˜ek-n-beoog

˜a, b ra maanda b w

˜ıntoog

w˜ennaam a Apol

˜o rogem t

˜eegr kibsa. Woto, d neeme t�

rogem daar t˜eegr kibs r

˜amb

˜a ra t� loee ne ziri t

˜uudm

˜a, la

pa ne kiris-neb t˜uudm

˜a ye.

8 B��m a to n k�t t� pipi kiris-neb˜a ra pa maand a Zezi

rogm˜a daar t

˜eegrkibs ye.W

˜onda a karen-biis

˜a ramiime t�

tig-k˜aens

˜a ra tara loees ne t

˜eeb ziri w

˜a. Wala makre, p

˜ınd

w˜end

˜e G�rk r

˜amb

˜a la Rom d

˜amb

˜a ra t

˜eedame t� kinkirg

n da wat ninsaal f˜aa rogm

˜e n kogend-a a y

˜oor t�ka.

Sebr a yembr (Les traditions des anniversaires [˜angl.]) yeta

woto: “Kinkir k˜ang

˜a ra tara loees s

˜en yaa yel-solemd ne

w˜end ning rogem daar s

˜en zems ne ned

˜a rogem daar

˜a.”

S�d-s�da, a Zeova s˜uur pa noom ne minung baa a yembr

s˜en d�kd a Zezi n t� loe ne t

˜eeb ziri ye. (Ezai 65:11, 12)

Woto w˜a, s�ngame t� w

˜an mas

˜a t� neb w�sg wa maand

Now�ll˜a?

NOW�LL˜A S�NGRE

9 Yaa y��m kobs a Zezi s˜en z

˜ınd t

˜eng zug

˜a loogr poor la

neb˜a s�ng a rogm

˜a t

˜eegr kibs maanego, n maand-a y��m-

sar kiuug rasem 25 w˜a daare. La pa y� a Zezi rogem daar

8. Wilg-y loees ning sen be rogem daar teegr kibs ramba ne teeb ziriwa s�ka.9. Boe n k�t t� b wa get y��m-sar kiuug rasem 25 wa a Zezi rogemdaare?

Wilg-y v˜eeneg t� y saka s�d t

˜uudm

˜a 157

la woto ye, bala y�l n be n wilgd˜e t’a Zezi roga z

˜ı-likr

kiuugu.� La b˜oe y

˜ıng t� by

˜ak y��m-sarkiuug rasem25w

˜a

daare? Kaoosg poore, w˜onda neb k

˜eer s

˜en yeel t� b yaa

kiris-neb “ra ratame t� wakat k˜ang zems ne Rom rog-n-

mik t˜uudm

˜a tigr” b s

˜en da maand n t

˜eegd w

˜ıntoog

˜a

rogemdaar˜a. (The NewEncyclopædia Britannica)Waood

˜a

w˜ende, w

˜ıntoog

˜a p

˜ang woogdame t� yaa wa a rat n

menema z˜anga. Rog-n-mik t

˜uudm

˜a r

˜amb ra t

˜eedame t’a

toga sore, n da maand yel-maand� s˜en na y�l t� w

˜ıntoog

˜a

s˜en k

˜ot t��lem lav

˜eenem

˜a lebg nwa. B ra tagsdame t� yaa

y��m-sar kiuug rasem 25 w˜a la daar ning w

˜ıntoog

˜a s

˜en

lebgd n wat˜e w

˜a. Kiris-neb ne y��r t

˜uudm

˜a taoor d

˜amb

s˜en da maood nna n tuub rog-n-mik t

˜uudm

˜a neb

˜a y

˜ınga,

b saka tig-k˜ang

˜a n w

˜enems-a t’a w

˜oneg “kiris-neb” tigri.�

10 Hal s˜en kaoose, neba sak n deegame t� Now�ll

˜a

yita ziri t˜uudm

˜a p�g

˜e. Wala makre,

Now�ll˜a s

˜en pa tik Biibl

˜a zug

˜a y

˜ınga,

b g�dga a maaneg˜Angelet��r la t

˜ens

s˜anda a s

˜en da so Amerik p�g

˜e w

˜a

y��md1600n t� tay��md1700 sasa.Ned ning f

˜aa s

˜en da pa k

˜eng t��m

Now�ll daar meng beegame, n dasegd n yao ligd r

˜e y

˜ınga. La pa y

˜a

n kaoos la Now�ll˜a lebg minung wa

p˜ınd

˜a y�sa, t� b paas-a yel-maand�

� Ges-y seb-neng 221-2 p�ge Venegra.

� Bumb a to me n k�t t� b yak y��m-sarkiuug rasem 25 wa. Yaa tigr sen boond t�Saturnalla Rom damba sen da maand y��m-sar kiuug rasem 17 n t� ta 24, n na n waoogb koob wennaama. Saturnalla ra yaa r�-b�da,yo-noogre, la ko taab kuuni.

10. Boe yıng t� neb keer da pa maandNow�lla?

amb na sakn mog bombom

b s˜

en d�k r˜

egdp�g

˜e s�da?

158 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

a taab ye. A wa n lebga tig-k˜aseng y�sa, la a ket n yaa woto

t˜ens w�sg p�s

˜e. La Now�ll

˜a s

˜en yit ziri t

˜uudm

˜a p�g

˜e w

˜a

y˜ınga, neb nins s

˜en dat n ta W

˜ennaam yam

˜a pa maand-a

ye. Yaawotomene tigr ning f˜aa s

˜enyit ziri t

˜uudm

˜a p�g

˜e.�

BAO N B˜ANG TIG

˜A S

˜EN S�NG TO-TO W

˜A

S�D TARA Y˜

OOD B�?11 Neb k

˜eer sak n deegame t� tig wala Now�ll

˜a yita ziri

t˜uudm

˜a p�g

˜e, la b ket n t

˜eedame t� tig-k

˜aens maaneg

pa w˜eng ye. Neb w�sg meng s

˜a n maand tig

˜a, b p�d

n pa tagsd ziri t˜uudum yell ye. S

˜en paase, sasa k

˜aens leb

n p˜enegda zak

˜a neb ne taaba. Yaa woto ne y

˜amb me b�?

S˜a nyaawoto, r

˜end yaay s

˜ennong y zak

˜a neb

˜a, la pay s

˜en

nong ziri t˜uudm

˜a n k�t t� yaa toog ne-y t� y wilg v

˜eeneg

t� y saka s�d t˜uudm

˜a ye. B

˜ang-y v

˜eeneg t’a Zeova s

˜en yaa

zak lugend˜a ratame t� y moor

˜a y� noog ne y buud

˜a neba.

(Ef��z r˜amba 3:14, 15) La b

˜ang-y me t� y t

˜oe n k�tame t� y

moor˜a ne-b y� noog n paas ne manesem a taab s

˜en tat

W˜ennaam yam. T�m-t�md a Poll wilga b

˜umb ning s

˜en

segd n pak t˜ond n y��d

˜a. A g�lsa woto: “B� y mak n b

˜ang

s˜en tat Zusoabayam.”—Ef��z r

˜amba 5:10.

12 T˜oe t� y tagsdame t� tig

˜a s�ngr pa tar loees ne b s

˜en

maand-b to-to r˜und

˜a-r

˜und

˜a w

˜a ye. La bao n b

˜ang b s

˜en

s�ng to-to w˜a s�d tara y

˜ood b�? N-ye! D r�k makr ne y

˜amb

s˜en na n y

˜a bombom s

˜en d�g r

˜egd p�g

˜e. Y

˜amb na sak n

d�k bombom k˜ang

˜a n mog s�da? Ayo! A yaa r

˜egdo. Wala

bombomk˜ang

˜a, kibs r

˜amb

˜amaaneg t

˜oennoomame, la b

s˜en yit

˜e w

˜a yaa r

˜egd z

˜ıis

˜e. T

˜ond s

˜a n dat n sak t

˜uudum

� Sen na y�l n ya kiris-neb hak�ka sen get tig a taaba to-to, b� y gesseb-neng 223 p�ge Venegra.

11. Boe yıng t� neb keer maand tiga, la bumb ning sen segd n paktond n y��da yaa boe?12. R�k-y makr sen wilgd bumb ning sen k�t t� d segd n lak d mensne rog-n-migs la tig nins sen yit ziri tuudma p�ge wa.

Wilg-y v˜eeneg t� y saka s�d t

˜uudm

˜a 159

hak�k˜a, d segd n tagsa wa no-r��s a Ezai s

˜en da yeel w

˜en-

t˜uudb hak�k

˜a t�: “Ra s��s-y b

˜on-d

˜egd ye.”—Ezai 52:11.

D TALL YAM, D YEL-MANESM˜A

NE NEB A TAAB˜A P�G

˜E

13 Y s˜a n y

˜ak yam n pa na n maan tig

˜a, t

˜oe n waa

ne zu-loeese. Wala makre, y t�md-n-taas˜a t

˜oe n sok-y-la

b˜umb ning s

˜en k�t t� y

˜amb pa k

˜eesd y meng tig k

˜eer p�s

˜e

y t��m˜a z

˜ıig

˜e w

˜a. Yaa w

˜an to y

˜e, b s

˜a n k

˜o y

˜amb k

˜uun

Now�ll˜a tigr y

˜ınga? Yaa w

˜eng t� y sak-a b�? La y

˜amb ne y

k˜eed-n-taag

˜a t

˜uudum s

˜a n pa yembre? Yaa w

˜an to me la y

t˜oenmaan t� y kamb

˜a ra t

˜e t� bmongd-b-la b

˜umbu, b s

˜en

pa maand tig˜a y

˜ınga?

14 R˜enda d tall yam n b

˜ang d s

˜en na n maaneg yel-

k˜aens

˜a f

˜aa p�s

˜e. B s

˜a n p��s y

˜amb ne y taab tigr daare, y

t˜oeeme bal n p��s a soab

˜a barka. La s

˜a n yaa ned y s

˜en

y˜at wakat f

˜aa b� y t�md-n-taag n p��s-y woto? S

˜a n yaa

woto, y t˜oe n yeela s

˜en y��d bark

˜a p��sgo. S

˜en yaa to-to

f˜aa, b� y gom ne g

˜uusgu. Biibl

˜a sagenda woto: “B� y k�t t�

y˜amb goama z

˜ınd bark wakat f

˜aa n paam yamsem noom,

la y b˜ang s

˜en zemse, n leok ned kam f

˜aa.” (Kolos r

˜amba

4:6) G˜uus-y n da wa paoog neb a taaba ye. Wilg-y y

˜amb

s˜en tagsd

˜a ne waoogre. Wilg-y v

˜eeneg t� y pa kis k

˜uuni, la

tigim taab nd� ye, la t� y nong˜e-la r

˜e maaneg sasa a taaba.

15 La y na n maana w˜an to, ned s

˜a n dat n k

˜o y

˜amb

k˜uuni? R

˜e f

˜aa bee ne y�l

˜a s

˜en yaa to-to. K

˜ot

˜a t

˜oe n

yeelame: “Mam miime t� fo pa maand tigr˜a ye. Ne r

˜e f

˜aa,

m dat n k˜o-f-la k

˜uun k

˜ang

˜a.” S

˜a n yaa woto, t

˜oe t� y na n

y˜aka yam n sak k

˜uun

˜a n get

˜e t� r

˜e yaa toor ne k

˜ees y meng

tigr p�g˜e. La k

˜ot

˜a s

˜a n pa mi y

˜amb t

˜eeb

˜a, y t

˜oeeme n kell

n togs-a t� y˜amb pa maand tig-k

˜ang

˜a ye. R

˜e na n s

˜ong-a

13. D sa n pa maand tiga, toe n waa ne zu-loe-b�se?14, 15. Boe la y toe n maane, b sa n p��s-y ne y taab tigr daare, b�ned sa n dat n ko yamb kuun baraare?

160 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

lame t’a b˜ang b

˜umb ning s

˜en k�t t� y sak n deeg k

˜uun

˜a, la

y yaool n pa k˜ot k

˜uun tigr daar

˜a. La yaa yam b

˜umb t� y

z˜ags k

˜uun deegre, b s

˜a n k

˜o k

˜uun

˜a, n dat n wilg v

˜eeneg t�

y˜amb pa g

˜ad y t

˜eeb

˜a, b� t� y

˜amb na n sak n k��sa y t

˜eeb

˜a

s˜ennay�l npaam k

˜uuni.

MANESEM B�G LA Y NA N TALLNE Y ZAK

˜A NEBA?

16 B˜oe la y t

˜oe n maane, y zak

˜a neb s

˜a n pa tar t

˜eeb a

yembr ne y˜amba? Ka me b� y maan g

˜uusg ne y goam

˜a.

Pa tar y˜ood t� y w

˜e no-koeemd minung b� tigr f

˜aa y

˜amb

roagdb˜a s

˜en dat n maan poor

˜e ye. Ned f

˜aa ne a tagsgo.

Tall-y waoogr ne b˜amb tagsg

˜a wa y s

˜en dat t� b

˜amb me

tall waoogr ne y˜amb r

˜end

˜a. (Mat�e 7:12) Lak-y y meng ne

t��m buud f˜aa s

˜en naagd y

˜amb tigr

˜a p�g

˜e. La s

˜a n yaa

ne y�l s˜en pa t� loe ne tigr

˜a maaneg meng-menga, b� y

ra y� dem-dem ye. B˜umb s

˜en be, yaa t� wakat f

˜aa y na n

g˜uusame n tall manesem s

˜en na n k�t t� y kell n tall s

˜uur-

kaset s˜enyaa s

˜oma.—1T�mote 1:18,19.

17 W˜an to la y t

˜oe n s

˜ong y kamb

˜a t� b ra wa tags t� b

mongd-b-la b˜umbu, b s

˜en pa maand tigr s

˜en k��sd Biibl

˜a

y˜ınga? Bee ne y

˜amb s

˜en maandb

˜umb ning y��md

˜a sasa a

taab˜a me. Roagdb k

˜eer y

˜akda sasa n k

˜ot b kamb

˜a k

˜uuni.

K˜uunnins s

˜enyaa s

˜omany��d y

˜amb s

˜en t

˜oenk

˜oy kamb

˜a

a yembr yaa y s˜en na n d�k y s

˜ek

˜a n ges b yell ne nonglem.

U-Y S�D T˜

UUDM˜A

18 S˜en na y�l n ta W

˜ennaam yam, y segd n z

˜agsa ziri

t˜uudm

˜a la y sak s�d t

˜uudm

˜a. Woto baooda b

˜oe maaneg

me? Biibl˜a yetame: “B� t

˜ond t

˜eeg taab yelle la d yik taab

16. Wan to la d toe n tall yam la d maan guusg tiga y�l p�ge?17. Wan to la y toe n song y kamba t� b ra tags t� y mongd-b-labumbu, b sen ne neb a taaba t� b maand tiga yınga?18. Wan to la kiris-neb tigisse wa kend toe n song-y t� y wilg veenegt� y saka s�d tuudma?

Wilg-y v˜eeneg t� y saka s�d t

˜uudm

˜a 161

ratem t� maan nonglem la t��m s˜oama. B� d da bas taab

tiging wa neb k˜eer s

˜enmaanda ye. La b� d sagl taaba, la b�

d sagl n y��da t˜ond s

˜en y

˜a t� daar kolgdame w

˜a y

˜ınga.”

(Hebre d˜amba 10:24, 25) Kiris-neb tigiss

˜a yaa s

˜u-noog

sasa n k˜o y

˜amb t� y na n balem W

˜ennaam wa a s

˜en dat

˜a.

(Y��l S˜oamy

˜a 22:23; 122:1) Tigis-k

˜aens sasa, kiris-neb

hak�k˜a paamda raoodb t

˜eed-n-taasa neng

˜e.—Romd

˜amba

1:12.19 B

˜umb a to y s

˜en t

˜oe n maan n wilg v

˜eeneg t� y saka

s�d t˜uudm

˜ayaay s

˜ennan togsneba taab

˜ay

˜amb s

˜enb

˜ang

b˜umb nins Biibl

˜a p�g

˜e a Zeova Kaset r

˜amb

˜a s

˜en z

˜ams

y˜amb

˜a. Neb w�sg s�d ‘w

˜oosdame n y

˜abd’ b

˜on-w

˜ens nins

s˜en maand d

˜uniy

˜a zug r

˜und

˜a-r

˜und

˜a w

˜a y

˜ınga. (Ezek��ll

9:4) T˜oe t� y mii neb k

˜eer s

˜en w

˜oosd n y

˜abd woto. B

˜oe

y˜ıng t� y pa na n togs-b y saagr

˜a s

˜en tik Biibl

˜a zug

˜a? Y

s˜a n lagemd ne kiris-neb hak�k

˜a la y togsd neb a taab

˜a s�d

k˜asems nins y s

˜en z

˜ams Biibl

˜a p�g

˜e w

˜a, bilf-bilfu y na n

y˜aame t� y pa leb n dat n maan ziri t

˜uudm

˜a y�l ye. B

˜ang-y

t� y s˜a n wilg v

˜eeneg t� y saka s�d t

˜uudm

˜a, y na n paama

s˜u-noog la barkw�sgo.—Malaki 3:10.

19. Boe yıng t� tar yood t� y togs neb a taaba y�l nins y sen zamsBiibla p�ge wa?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ B˜on-naands b� yimaas r

˜amb

˜a p��sg b�

yaab r˜amb

˜a s

˜en ki w

˜a baleng pa segd n

z˜ınd s�d t

˜uudm

˜a p�g

˜e ye.—Yikri 20:4, 5;

T˜oodo 18:10-12.

ˇ Maan tig s˜en yit ziri t

˜uudm

˜a p�g

˜e yaa

w˜enga.—Ef��z r

˜amba 5:10.

ˇ Kiris-neb hak�k˜a segd n wilga neb a taab

˜a

b t˜eeb

˜a ne waoogre.—Kolos r

˜amba 4:6.

162 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

S�d t˜

uudm˜

a t˜

uub k˜

otas

˜u-noog hak�ka

B S˜A N mak t

˜eng

˜a ne

˜and

˜uniy

˜a s

˜en yalm

˜a, t

˜eng

˜a yaa

k�dg w�sgo. S˜a n yaa ne a Zeova s

˜en yaa ‘y

˜ıngr la t

˜eng

˜a

naand˜a,’ ninsaalb

˜a f

˜aa yaa wa ko-tosr s

˜en yit y��r p�g

˜e

bala. (Y��l S˜oamy

˜a 115:15; Ezai 40:15) La Biibl

˜a yetame:

“Zusoaba p˜enegda neb nins s

˜en boond b

˜amb

˜a, la neb

nins s˜en boond b

˜amb ne s�d

˜a. B

˜amb k

˜ota b zo�tba b s

˜en

dat b˜umb ninga. La b

˜amb w�mda b

˜amb k�lenga.” (Y��l

S˜oamy

˜a 145:18, 19) Tags-y n ges-y r

˜e s

˜en dat n y��lga!

Naand˜a s

˜en yaa p

˜ang s

˜en ka to soab

˜a p

˜ee t

˜ondo, la a na n

kelga t˜ondo, ‘d s

˜a n boond-a ne s�da.’ Ad s�d yaa zu-noog

la d tara, d s˜en t

˜oe n p��s W

˜ennaam

˜a!

2 La t˜ond s

˜a n dat t’a Zeova kelg d p��sg

˜a, d segd n

p��s-a-la wala a s˜en dat

˜a. W

˜an to la d t

˜oe n maan woto

t� s˜a n pa d w�ma Biibl

˜a s

˜en wilgd b

˜umb ning p��sg

˜a

w��ng˜e w

˜a v

˜oore? Tara y

˜ood w�sg ne t

˜ond t� d b

˜ang

G�lsg S˜oamy

˜a s

˜en yet b

˜umb ning r

˜e zug

˜a, bala p��sg

˜a

s˜ongda t

˜ond t� d p

˜eneg a Zeova n paase.

OE Y˜ING T� D SEGD N P��S A ZEOVA?

3 B��m k˜aseng a yembr s

˜en k�t t� d segd n p��s a

1, 2. Boe yıng t� d segd n ges p��sga wa zu-no-kasenga, la boe yıngt� d segd n bang Biibla sen wilgd bumb ning re w��nge wa?3. B��m-kaseng a yembr sen k�t t� d segd n p��s a Zeova wa yaa b�go?

SAK PIIG LA A YOPOE

P˜eneg-y W

˜ennaam

p��sg p�g˜e

B˜oe y

˜ıng t� d segd n p��s W

˜ennaam?

B˜oe la d segd n maan t� W

˜ennaam kelg-do?

W˜an to la W

˜ennaam leokd t

˜ond p��sg

˜a?

Zeova w˜a yaa t� y

˜e meng

˜a n dat t� d p��s-a. A Gomd

˜a

sagenda t˜ond woto: “Da maan-y y��r ne b

˜umb ba a

yembr ye, la ne p��sgo la ne bark p��sgo b� y wilgW

˜ennaam y

˜amb s

˜en dat b

˜umb ninsi. La W

˜ennaam

laaf� s˜en y��d neba b

˜angr f

˜aa na g

˜u y

˜amb s

˜uy

˜a la

y˜amb tagsgo Kirist Zezi maasem y

˜ınga.” (Filip r

˜amba

4:6, 7)˜And

˜uniy

˜a f

˜aa Naab s

˜en ka to maan-d-la neer n

k˜o-d sor t� d t

˜oe n p��s-a. S�d-s�da, d s

˜a n pa p��sd

˜e,

pa s˜oma ye!

4 B��m a to s˜en k�t t� d segd n p��s a Zeova yaa

t� d s˜a n p��sd-a wakat f

˜aa, paasda t

˜ond zood

˜a ne-a.

Zood hak�k s˜a n be neb a yiib s�ka, pa ned f

˜aa s

˜en

wat n dat b˜umb a to neng

˜e bal la b s

˜osd ne taab ye.

Ned f˜aa yell paka a to, la b togsda taab b s

˜en tagsde,

y�l nins s˜en pak-b

˜a, b s

˜u-s

˜aams la b s

˜u-noogo, t� b

zood˜a paasd

˜e. Yaa woto me ne zood ning t

˜ond s

˜en

tar ne W˜ennaam a Zeova w

˜a. Ne seb-k

˜ang

˜a maasem,

y˜amb b

˜anga y�l w�sg Biibl

˜a p�g

˜e a Zeova, a z�g

˜a la

4. Wan to la d sen na n p��sd a Zeova wakat faa paasd tond zoodane-a?

Saas˜

a la t˜

eng˜

a Naand˜

arat n kelga t

˜ond

p��sg˜

a

165

a raab˜a w��ng

˜e. Y wa n b

˜anga a s

˜en s�d yaa a soaba.

P��sg˜a yaa sor s

˜en pak n k

˜o-y t� y t

˜oe n wilg y saas

˜e

Ba w˜a y s

˜en tagsde, y s

˜u-s

˜aams la y s

˜u-noogo. Y s

˜a n

maand woto, y p˜enegda a Zeova n paasd

˜e.—Zak 4:8.

OE LA D SEGD N MAAN T�W

˜ENNAAM KELG-DO?

5 A Zeova kelgda p��sg f˜aa b�? Ges-y b

˜umb ning a

s˜en yeel Isra�ll nin-t

˜oatb

˜a no-r��s a Ezai wakat

˜a: “Baa

y˜amb s

˜en paasd p��sg

˜a, mam ka kelgd ye. Y

˜amb nus

pida ne z��m.” (Ezai 1:15) D˜end yel-manesem k

˜eer

t˜oe n k�tame t� W

˜ennaam pa kelg t

˜ond p��sg

˜a ye.

S˜en na y�l t� W

˜ennaam kelg t

˜ond p��sg

˜a la a reeg-a,

y�l k˜eer n be s

˜en yaa t�lae t� d maane.

6 Pipi, d segd n wilgame t� d tara t˜eebo. (Mark

11:24) T�m-t�md a Poll g�lsame: “T˜eeb s

˜a n ka

˜e, ned

ka t˜oe n ta W

˜ennaam yam ye; t� b

˜oe, ned ninga s

˜en

wat W˜ennaam neng

˜e, a tog n t

˜eeme t� b

˜amb beeme

la t� b˜amb yaa neb nins s

˜en baood b

˜amba roanda.”

(Hebre d˜amba 11:6) T

˜eeb hak�k

˜a tallg y��da b

˜ang

bal t� W˜ennaam s�d beeme, la t’a kelgdame la a

reegd p��sgo. Yaa t˜ond t��m

˜a n na n wilg t� d tara

t˜eebo. D t

˜eeb

˜a segd n puka v

˜eenega, d daar f

˜aa v��m

˜a

manesem p�g˜e.—Zak 2:26.

7 A Zeova baoodame me t� neb nins s˜en p��sd-a w

˜a

p��s-a ne sik-m-meng la p�-peelem. D s˜a n wa gomd

ne a Zeova, d segd n talla sik-m-menga! Neba s˜a n wa

paam n na n gom ne r˜ım b� t

˜eng naaba, b nong

n maanda r˜e ne waoogre, n sak t� y

˜e la na-k

˜asenga.

5. Boe n wilgd t’a Zeova pa kelgd p��sg faa?6. Sen na y�l t� Wennaam kelg tond p��sga, boe la tond segd n maanpipi, la wan to la d toe n maan re?7. a) Boe yıng t� d segd n p��sd a Zeova ne waoogre? b) Wan to lad toe n p��s Wennaam ne sik-m-meng la p�-peelem?

166 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Woto y˜ınga, d s

˜a n wa p��sd a Zeova, d pa segd n

tall waoogr ne-a n y��d s�da? (Y��l S˜oamy

˜a 138:6) R

˜e

zemsame, bala a yaa “W˜ennaam s

˜en-t

˜oe-f

˜aa.” (S�ngre

17:1) D s˜a n wa p��sd W

˜ennaam, t

˜ond s

˜en p��sd-a

to-to w˜a segd n wilgame t� d sak n deega ne sik-m-

meng t’a y��da t˜ondo. Sik-m-meng woto me na n

k�tame t� d pelg d p�s ne-a, n da gomd gom-y�ngn y�lemd wakat f

˜aa d p��sg

˜a p�g

˜e ye.—Mat�e 6:

7, 8.8 D s

˜a n dat t� W

˜ennaam kelg-do, d segdame me

n tall yel-manesem s˜en zems ne d p��sg

˜a. A Zeova

ratame t� d maan d s˜en t

˜oe t�k t� d manesm

˜a zems ne

t˜ond s

˜en p��sd n kot b

˜umb ning

˜a. Wala makre, d s

˜a n

p��sd n kot˜e t’a ‘k

˜o t

˜ond d r��b r

˜und

˜a,’ d segd n t�ma

s˜oma, la d sak t��md ning f

˜aa d s

˜en paam. (Mat�e 6:

11; 2 Tesalonik r˜amba 3:10) D s

˜a n p��sd n kot s

˜ongr

s˜en na y�l n t

˜oog d p

˜an-komsem, d segd n g

˜uusame n

gil z˜ıis la y�l nins s

˜en t

˜oe n wa k

˜ees t

˜ond k���bg p�g

˜e

w˜a. (Kolos r

˜amba 3:5) S

˜en paas r

˜enda, d segd n leoka

sogsg a taab p��sg˜a w��ng

˜e.

B LEOKA SOGSG K˜EER P��SG

˜A W��NG

˜E

And la d segd n p��se? A Zezi z˜amsa a karen-biis

˜a

t� b p��s “t˜ond Ba” s

˜en be saas

˜e w

˜a. (Mat�e 6:9) R

˜end

yaa W˜ennaam a Zeova bal la d segd n p��se. La a

Zeova ratame t� d sak a Biribl y�ng a Zezi Kirist a s˜en

naan a toor˜a s

˜en tar yasr ning

˜a. Wala d s

˜en y

˜a sak a 5

w˜a p�g

˜e w

˜a, a t�ma a Zezi t

˜eng

˜a zug t’a y� rond s

˜en

na y�l n f˜aag t

˜ond ne yel-w

˜end

˜a la k

˜uum

˜a. (Z

˜a 3:16;

Rom d˜amba 5:12) A y

˜ak-a lame t’a yaa maank��db

8. Wan to la d toe n tall manesem sen zems ne d sen p��sd n kotbumb ninga?9.

˜And la d segd n p��se, la ne and maasem?

P˜eneg-y W

˜ennaam p��sg p�g

˜e 167

K˜asem la B�kaooda. (Z

˜a 5:22; Hebre d

˜amba 6:20)

Woto y˜ınga, G�lsg S

˜oamy

˜a yeta t

˜ond t� d p��s a

Zeova a Zezi maasem y˜ınga. A Zezi meng

˜a yeelame:

“Mam yaa sore la s�da la v��m. Ned ka t˜oe n ta m Ba

neng˜e a s

˜a n ka mam maasem y

˜ıng ye.” (Z

˜a 14:6) S

˜en

na y�l t’a Zeova kelg t˜ond p��sg

˜a, r

˜enda d p��s y

˜e

bala, ne a Biribl˜a maasem.

10 Yaa t�lae t� d y˜ıgimdi, n z

˜ınd b� n yals y

˜ıngr n

p��s b�? Ayo. A Zeova pa y˜ak manesem tak� p��sg

˜a

y˜ıng ye. Biibl

˜a wilgdame t� d t

˜oe n z

˜ındame, n

w˜ogemde, n y

˜ıgimdi, wall d yaas y

˜ıngri. (Nehemi 8:6;

Dani�ll 6:11; Mark 11:25) S˜en s�d tar y

˜ood

˜a yaa t

˜ond

s˜uur

˜a halhaale, la pa manesem tak� tallg neb a taab

˜a

s˜en t

˜oe n y

˜a ye. D raasenkam t��m

˜a sasa, b� d s

˜a n

wa segd yel-y˜agdem, d t

˜oe n p��sa d s

˜uur p�g

˜e, z

˜ıig

ning t˜ond s

˜en be

˜e f

˜aa. A Zeova kelgda p��s-k

˜aens

˜a,

baa neb nins s˜en be ne t

˜ond

˜a s

˜a n pa b

˜ang t� t

˜ond

p��same.—Nehemi 2:1-6.11 D t

˜oe n p��s n kosa b

˜oe? Biibl

˜a wilgdame t�:

‘T˜ond s

˜a n kos b

˜umb s

˜en zems a Zeova raabo, a

kelgda t˜ondo.’ (1 Z

˜a 5:14) Woto, d t

˜oe n p��same n

kos b˜umb ning f

˜aa s

˜en zems ne W

˜ennaam daab

˜a.

W˜ennaam datame t� d p��s y�l s

˜en pak t

˜ond meng

˜a

y˜ıng b�? N-ye. F s

˜a n p��sd a Zeova, yaa wa f s

˜en na n

s˜osd ne f zo-nongre. D t

˜oe n ‘pelga d p�g’ n gom ne

W˜ennaam v

˜eenega. (Y��l S

˜oamy

˜a 62:9) Zemsame t� d

kos-a v��sem s˜ong

˜a, bala a na n s

˜ong-d lame t� d

maan s˜en yaa t�rga. (Luk 11:13) D leb n t

˜oe n kosa

sor-wilgr s˜en na y�l n d�k sard s

˜en yaa s

˜oma, la d

paam p˜ang n mao ne zu-loees

˜a. (Zak 1:5) D s

˜a n

10. Yaa t�lae t� d yıgimdi, n zınd b� n yals yıngr n p��s b�?11. Tond menga yel-b�s yıng la d toe n p��se?

168 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

maan yel-w˜ende, d segd n kosa sugr Kirist maoong

˜a

maasem y˜ınga. (Ef��z r

˜amba 1:3, 7) Yaa s�d t� d pa

segd n p��s t˜ond meng

˜a y�l y

˜ıng bal ye. D segdame

n p��s neb a taab˜a y

˜ıng me, wala makre d zak

˜a neb

la d t˜eed-n-taas

˜a y

˜ınga.—T��ma 12:5; Kolos r

˜amba

4:12.12 D p��sg f

˜aa p�g

˜e, d segd n l���sa W

˜ennaam a

Zeova taoore. S�d zemsame t� d p˜eg-a la d p��s-a

bark a s˜omblm

˜a f

˜aa y

˜ınga. (1 Kibaya 29:10-13) A Zezi

z˜amsa t

˜ond p��sg t� be Mat�e 6:9-13 p�g

˜e, n wilgd

˜e

t� d p��s t� W˜ennaam y��r

˜a paam waoogre, s

˜en dat

n yeel t� d ges a y��r˜a wa s

˜ongo, b� s

˜en welg toore.

R˜e poore, a yeelame t� d p��s t� W

˜ennaam R

˜ıung

˜a

wa, la t’a raab˜a maan t

˜eng zug wa a s

˜en maand saas

˜e

w˜a. Yel-k

˜aens

˜a t� loee ne a Zeova menga, la b tagma

w�sgo. Yaa a Zezi s˜en gom r

˜e yell poor bal la a yaool n

gom y�l nins s˜en pak t

˜ond mens

˜a yelle. T

˜ond me s

˜a n

l���s W˜ennaam y�l

˜a taoor d p��sg

˜a p�g

˜e, d wilgdame

t� pa t˜ond meng

˜a neer bal n pak-d ye.

13 D p��sg˜

a woglem segd n y�� w˜

an to? Biibl˜a pa

y˜ak t

˜ond d yembr

˜a b� z

˜ama taoor p��sg

˜a woglem s

˜en

segd n y� to-to ye. R��b sasa p��sg t˜oe n y�� ko��ga, t�

t˜ond s

˜en p��sd d yembr n pelgd d p�s a Zeova taoor

˜a

t˜oe n y� woko. (1 S

˜amw�ll 1:12, 15) La a Zezi ninga

neb nins s˜en da yaa t�rs b mens nif

˜e n maand p��s-

wogd s˜en na y�l t� neb a taab

˜a ges-b

˜a taale. (Luk

20:46, 47) P��s-k˜aens

˜a buud pa tar y

˜ood a Zeova nif

˜e

ye. S˜en tar y

˜ood n y��d

˜a yaa d p��sg

˜a s

˜en na n yit d

s˜uur

˜e. Woto, p��sg nins s

˜en sakd reegr

˜a woglem bee

ne ned˜a s

˜en dat b

˜umb ning la y�l

˜a s

˜en yaa to-to.

12. Wan to la d toe n l���s d saase Ba wa taoor d p��sga p�ge?13. Boe la G�lsg Soamya wilgd tond p��sga woglem w��nge?

P˜eneg-y W

˜ennaam p��sg p�g

˜e 169

14 D segd n p��sa naoor a w˜

ana? Biibl˜a sagenda

t˜ond t� d p��s wakat f

˜aa, la t� d “p��s n da bas ye.”

(Rom d˜amba 12:12; 1 Tesalonik r

˜amba 5:17; 1 T�mote

5:5) Yaa s�d t� gom-k˜aens

˜a pa rat n yeel t� d segd n

tara a Zeova p��sg daar˜a t

˜or n pa basd

˜e ye. La Biibl

˜a

sagenda t˜ond t� d p��sd n pa vaand

˜e, la t� d ket n

p��sd a Zeova barka, a s˜omblm

˜a ne t

˜ond

˜a y

˜ıng

˜a, la d

kos a sor-wilgri, a belsg la p˜anga. R

˜e y

˜ınga d s

˜en mi

t’a Zeova pa y˜ak naoor s

˜oor t

˜ond s

˜en t

˜oe n p��s-a w

˜a

pa k˜ot-d bas-m-yam s�da? T

˜ond s

˜a n s�d nand p��sg

˜a

s˜en yaa zu-noog b

˜umb

˜a, d na n p��sda d saas

˜e Ba w

˜a

naoor w�sgo.15 P��sg baasg

˜e, b

˜oe y

˜ıng t� d segd n yeel t� “

˜amiina”?

B˜ang-y t� “

˜amiina” rat n yeelame t� “s�d-s�da,” wall “b�

a y� woto.” D tara makr s˜en be G�lsg S

˜oamy

˜a p�g

˜e s

˜en

wilgd t� zemsame t� d yeel t� “˜amiina” t

˜ond meng

˜a b�

z˜ama taoor p��sg

˜a saab

˜e. (1 Kibaya 16:36; Y��l S

˜oamy

˜a

41:14) D s˜a n yeel t� “

˜amiina” t

˜ond meng

˜a p��sg baasg

˜e,

d wilgdame t� d goma ne p�-peelem. D s˜a n yeel t�

“˜amiina,” d s

˜uur p�g

˜e b� n yeel t� yi z

˜ama taoor p��sg

baasg˜e f

˜aa, d wilgdame t� d saka b s

˜en togs

˜a.—1 Kor

˜ent

d˜amba 14:16.

W˜ENNAAM S

˜EN LEOKD T

˜OND P��SG

˜A TO-TO

16 A Zeova s�d leokda p��sg˜a b�? N-ye! D t

˜oe n talla

bas-m-yam t� W˜ennaam s

˜en ‘w�md p��sg

˜a’ reegda

p��sg nins ninsaalb mily˜o r

˜amb s

˜en maand ne p�-

peelm˜a. (Y��l S

˜oamy

˜a 65:3) A Zeova t

˜oe n t

˜unuga ne

soay buud toor-toore n deeg t˜ond p��sg

˜a.

14. Boe la Biibla rat n yeele, a sen sagend tond t� d ‘p��s n da basa,’la boe yıng t� re kot-d bas-m-yam?15. Boe yıng t� d segd n yeel t� “amiina” tond menga la zama taoorp��sga baasge?16. Bas-m-yam b�g la d toe n tall p��sga w��nge?

170 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

17 A Zeova t˜unugda ne a mal�gs

˜a la a t

˜eng zug s

˜ogen

d˜amb

˜a n leokd p��sg

˜a. (Hebre d

˜amba 1:13, 14) D tara

makr w�sg ne neb s˜en p��s W

˜ennaam n kos s

˜ongr

s˜en na y�l n w�m Biibl

˜a v

˜oore, t� pa kaoos la a Zeova

s˜ogen a yembr k

˜eng b neng

˜e ye. Yel-k

˜aens

˜a k

˜ota kaset

t� mal�gs˜a l��ta R

˜ıung

˜a mooneg t��md taoore. (Wilgri

14:6) A Zeova t˜oe n deega p��sg nins t

˜ond s

˜en maand

yel-pakr wakat˜a n k�t t� kiris-ned a to wa s

˜ong t

˜ondo.

17. Boe yıng t� d toe n yeel t� Wennaam tunugda ne a mal�gsa la ateng zug sogen damba n leokd tond p��sga?

ennaam t˜

oe n kelga yp��sg

˜a sasa buud f

˜aa

P˜eneg-y W

˜ennaam p��sg p�g

˜e 171

—Yelb˜una 12:25; Zak

2:16.18 W

˜end a Zeova leb

n t˜unugda ne a v��sem

s˜ong

˜a la a Gomd

˜a s

˜en

yaa Biibl˜a me n leokd a

s˜ogen d

˜amb

˜a p��sgo. A

t˜oe n deega t

˜ond p��sg

˜a

n s˜ong t

˜ond t� d mao n

t˜oog makre, a s

˜en na n

k˜o-d sor-wilgr la p

˜ang ne a v��sem s

˜ong

˜a maasm

˜a y

˜ınga.

(2 Kor˜ent d

˜amba 4:7) Naoor w�sgo, t

˜ond s

˜en p��sd n

kot sor-wilgr ning˜a leokr yita Biibl

˜a p�g

˜e, bala yaa be la

a Zeova s˜ongd t

˜ond t� d b

˜ang n d�k sard s

˜en yaa s

˜oma.

D t˜oe n y

˜aa z

˜ıis Biibl

˜a p�g

˜e s

˜en zems ne d yell

˜a d meng

Biibl z˜amsg

˜a wakate, b� d s

˜a n wa karemd a Zeova Kaset

r˜amb

˜a s�b wala seb-k

˜ang

˜a. D t

˜oe n w�ma saglg s

˜en tik

G�lsg S˜oamy

˜a zug kiris-neb tigiss

˜awakate, t� zems ne t

˜ond

y�l˜a,wall tiging

˜a k

˜asem soab s

˜endat t

˜ondneer goamp�g

˜e.

—Galat d˜amba 6:1.

19 S˜anw

˜ondaZeovakaoosdamenpa reegd t

˜ondp��sg

˜a,

pa rat n yeel abada t’a pa t˜oe n deeg-a ye. La yaa d t

˜eeg t’a

Zeova leokda p��sg˜a t� zemsne a raab

˜a lawakat ning a s

˜en

y˜ak

˜a. A mii t

˜ond raab

˜a, la a leb nmii a s

˜enna npids-a to-to

t� y� s˜oma n y��d t

˜ond meng

˜a z

˜ıig s

˜en z

˜are. Naoor w�sgo,

a basdame t� t˜ond ket n ‘kot

˜e, n baood

˜e, n w

˜eed k��leng

˜a

18. Wan to la a Zeova tunugd ne a v��sem songa la a Gomda n leokda sogen damba p��sgo?19. Boe la d segd n ning d yame, sa n wond Wennaam pa reeg tondp��sga wakat ninga?

A Zeova t˜

oe n deega t˜

ondp��sg

˜a n k�t t� kiris-ned

wa s˜

ong t˜

ondo

noore.’ (Luk 11:5-10) P˜edgr woto wilgda

W˜ennaam t� d s�d t�lla b

˜umb ning d s

˜en

kot˜a ne d s

˜uur f

˜aa, la t� d t

˜eeb

˜a yaa t

˜eeb

hak�ka. S˜en na n baase, a Zeova t

˜oe n

deega t˜ond p��sg

˜a t� pa y� v

˜eeneg t

˜ond

nif˜e ye. Wala makre, a t

˜oe n deega p��sg

ning d s˜en maand zu-lo��g tak� y

˜ıng

˜a, n

payiis zu-lo��g˜a ye. La a na n k

˜o-d-la p

˜ang

t� d ket n tar s˜u-mar yell

˜a p�g

˜e.—Filip

r˜amba 4:13.

20 Ad d s�d tara mi-beoog w�sg ne˜and

˜uniy

˜a f

˜aa Naand

˜a, a s

˜en p

˜e neb nins

f˜aa s

˜en p��sd-a t� zems

˜a y

˜ınga! (Y��l

S˜oamy

˜a 145:18) B� d p��sd a Zeova wakat

f˜aa t� r

˜e yaa zu-noogmenga.Ds

˜anmaand

woto, d na n paama s˜u-noogo, n ket n p

˜enegd a Zeova s

˜en

kelgd p��sg˜a n paasd

˜e.

20. Boe yıng t� d segd n p��s a Zeova wakat faa?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ P��s a Zeova wakat f˜aa s

˜ongda t

˜ond t� d

p˜eneg-a n paase.—Zak 4:8.

ˇ S˜en na y�l t� W

˜ennaam kelg t

˜ond p��sg

˜a,

r�lla d p��s ne t˜eebo, sik-m-meng la

p�-peelem.—Mark 11:24.

ˇ D segd n p��sa a Zeova ne a Biribl˜a maasem

y˜ıng bala.—Mat�e 6:9; Z

˜a 14:6.

ˇ A Zeova s˜en kelgd t

˜ond p��sg

˜a, a t

˜unugda

ne a mal�gs˜a, a t

˜eng zug s

˜ogen d

˜amb

˜a, a

v��sem s˜ong

˜a la a Gomd

˜a n leokd t

˜ondo.

—Y��l S˜oamy

˜a 65:3.

173

“GESE, koom bee ka. B˜oe n g�dg maam ne lisgu?” Yaa

woto la Etiopi balem naab˜a sok pipi kiris-neb

˜a wakate.

Kiris-ned y��r s˜en boond t’a Filip n wilg-a t� ra yaa a Zezi

la Mesi ning b s˜en k

˜aab t’a watame w

˜a. Etiopi rao

˜a s

˜en

1. Boe yıng t� Etiopi balem naaba kosn na n deeg lisgu?

SAK PIIG LA A NII

Lisg˜a, la y

˜amb zems-n-taar

˜a

ne W˜ennaam

˜a

W˜an to la b lisd kiris-neda?

B˜oe ne b

˜oe la y segd n maan n yaooln t

˜oog n deeg lisgu?

W˜an to la ned r�kd a meng n k

˜o W

˜ennaam?

S˜en y��d f

˜aa, b

˜oe y

˜ıng la y s

˜en segd

n deeg lisg˜a?

z˜ams b

˜umb ning G�lsg S

˜oamy

˜a p�g

˜ew

˜a k

˜ee-a-la s

˜oma, t’a

sak n t˜e, n yeel t’a rat n deega lisgu.—T��ma 8:26-36.

2 Y s˜a n z

˜amsa seb-k

˜ang

˜a neer ne a Zeova Kaset soab n

t˜aag woto, t

˜oe t� y rat n soka woto: ‘Yaa b

˜oe n g�dg maam

ne lisg reegre?’ Y b˜anga Biibl

˜a k

˜aabg s

˜en yaa v��m s

˜en pa

sat˜a Arz

˜an

˜a p�g

˜e w

˜a. (Luk 23:43; Wilgri 21:3, 4) Y leb n

b˜anga ned s

˜en lebgd b

˜umb ning a k

˜uum poore, la v��gr

˜a

saagre. (Ko��g Soaba 9:5; Z˜a 5:28, 29) T

˜oe t� y zoe n k

˜enda

a Zeova Kaset r˜amb

˜a tigiss

˜e n y

˜at b s

˜en t

˜uud t

˜uudum

hak�k˜a to-to. (Z

˜a 13:35) S

˜en tar y

˜ood n y��da, y s�ngame

n tar zems-n-taar ne W˜ennaam a Zeova.

3 W˜an to la y t

˜oe n wilg t� y rat n maana W

˜ennaam

daab˜a? A Zezi yeela a karen-biis

˜a woto: ‘B� y k

˜eng n maan

neba buud f˜aa t� b y� mam karen-biisi n lis b

˜amba.’

(Mat�e 28:19) A Zezi meng˜a k

˜oo mak-s

˜ong n deeg lisg

koom p�g˜e. B ra pa mes-a koom ye, la a ra pa k�t me t� b

y˜ak koom n k�rg a zug

˜a bal ye. (Mat�e 3:16) G�rk gom-biig

ning b s˜en lebg t� “lis” b� “k

˜o soob

˜a” v

˜oor

˜a yaa “b

˜or

b˜umb b� ned koom

˜e.” Woto y

˜ınga, kiris-neb

˜a s�d lisda

ned˜a koom p�g

˜e z

˜anga.

4 Neb nins f˜aa s

˜en dat n paam zems-n-taar ne

W˜ennaam a Zeova w

˜a segd n paama koom lisgu. Lisg

˜a

wilgda z˜ama w

˜a taoor t� y t�ll n maana W

˜ennaam daab

˜a.

A le wilgdame t’a Zeova raab˜a maaneg k

˜ot-y-la s

˜u-noogo.

(Y��l S˜oamy

˜a 40:8, 9) Lay�l to�y-to�y la y segd n maan s

˜en

na y�l n t˜oog n deeg lisg

˜a.

B˜ANGR NE T

˜EEB YAA T�LAE

5 Y˜amb zoe n s�nga pipi soab

˜a maanego. W

˜an to?

2. Boe yıng t� y segd n tags lisga reegr yell neere?3. a) No-b�g la a Zezi ko a karen-biisa? b) Lisga b� sooba maandawan to?4. Koom lisga reegr wilgda boe?5. a) Boe la d segd n maan pipi sen na y�l n toog n deeg lisgu? b) Boeyıng t� kiris-neb tigissa tar yoodo?

Lisg˜

a, la y˜

amb zems-n-taar˜

a ne W˜ennaam

˜a 175

Yaa y˜amb s

˜en z

˜amsd n b

˜angd W

˜ennaam a Zeova ne

a Zezi Kirist˜a. T

˜oe t� y maanda z

˜ams-k

˜ang ne a Zeova

Kaset soab semen f˜aa. (Z

˜a 17:3) La woto yaa s�ngr

bala. Kiris-neb˜a ratame n “pid ne [W

˜ennaam] daab

˜a

b˜angr” s

˜en yaa s�d k�p�. (Kolos r

˜amba 1:9) A Zeova

Kaset r˜amb

˜a tigiss

˜e k

˜end na n s

˜ong-y-la w�sg ne

r˜e. Tigis-k

˜aens k

˜end tara y

˜ood w�sgo. (Hebre d

˜amba

10:24, 25) Y s˜a n k

˜end tigiss

˜a n pa vaand

˜e, na n

s˜ong-y lame t� y paas y b

˜angr

˜a ne W

˜ennaam.

6 La v˜eenega, pa t�lae t� y b

˜ang b

˜umba f

˜aa s

˜en be

Biibl˜a p�g

˜e w

˜a n yaool n deeg lisg ye. Etiopi balem

naab˜a ra zoe n tara G�lsg S

˜oamy

˜a b

˜angr bilfu, la a ra

rata s˜ongr s

˜en na y�l n w�m a z

˜ıis k

˜eer v

˜oore. (T��ma

8:30, 31) Woto me, y�l w�sg n ket y˜amb s

˜en segd n

b˜ange. S�da, y pa na n tol n b

˜ang W

˜ennaam n sa ye.

(Ko��g Soaba 3:11) La nand t� y reeg lisgu, yaa t�laet� y b

˜ang la y sak Biibl

˜a z

˜ams-y

˜eg

˜a. (Hebre d

˜amba 5:

12) Wala makre, y segd n b˜anga s

˜en ki-b

˜a s

˜en lebgd

b˜umb ninga, la y b

˜ang W

˜ennaam y��r

˜a la a R

˜ıung

˜a

y˜ood s

˜en ta z

˜ıig ninga.

7 La b˜angr

˜a bal pa sek ye, bala “t

˜eeb s

˜a n ka

˜e, ned

ka t˜oe n ta W

˜ennaam yam ye.” (Hebre d

˜amba

11:6) Biibl˜a yeta t

˜ond t� neb k

˜eer s

˜en da be p

˜ınd

w˜end

˜e Kor

˜ent

˜a p�g

˜e s

˜en w�m ko��g ning kiris-neb

˜a

s˜en moon

˜a, “b

˜amb me t

˜eeme n paam koom lisgu.”

(T��ma 18:8) Woto me, Biibl˜a z

˜amsg segd n k�tame

t� y˜amb s�d t

˜e t’a yaa W

˜ennaam Gomd a s

˜en v

˜eneg

t� b g�lse. Biibl˜a z

˜amsg segd n s

˜onga y

˜amb t� y t

˜e

W˜ennaam k

˜aabs

˜a la y t

˜e t� yaa ne a Zezi Kirist

maoong˜a maasem la y t

˜oe n paam f

˜aagre.—Zozue

23:14; T��ma 4:12; 2 T�mote 3:16, 17.

6. Y segd n paama Biibla bangr hal t� ta zı-b�g n yaool n deeg lisgu?7. Yamb sen zamsd Biibla segd n k�tame t� y te boe?

176 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

D TAAS NEB A TAAB˜A S�D NINS

S˜EN BE BIIBL

˜A P�G

˜E W

˜A

8 Y t˜eeb

˜a s

˜a n paasd

˜e, y na n y

˜aame t� y pa t

˜oe

n pa togs neb a taab˜a y s

˜en z

˜amsd b

˜umb nins

˜a ye.

(Zeremi 20:9) Y na n s�d rata ne y s˜uur f

˜aa n gom ne

y taab˜a W

˜ennaam la a raab

˜a yelle.—2 Kor

˜ent d

˜amba

4:13.9 Y t

˜oe n s�ngame n togsd y roagdb

˜a, y zo-r

˜amb

˜a, y

yags˜a, la y t�md-n-taas

˜a s�d nins s

˜en yit Biibl

˜a

p�g˜e w

˜a ne waoogre. S

˜a n wa be

˜e-n-be

˜e, y na n

datame n moon koe-noog˜a wa a Zeova Kaset r

˜amb

˜a

s˜en maand

˜a. Y s

˜a n wa rat n maan woto, b� y togs

Kaset soab ning s˜en z

˜amsd Biibl

˜a ne y

˜amb

˜a. S

˜a n

w˜ond zemsame t� y y� koe-moonda, b na n seglame

t� y˜amb ne y karen-saamb

˜a seg tiging

˜a k

˜asem d

˜amb a

yiib n s˜os yell

˜a zugu.

10 R˜e na n k�tame t� y b

˜ang kiris-neb k

˜asem d

˜amb

˜a

s˜en get W

˜ennaam b

˜agr

˜a yell

˜a n paase. (T��ma 20:28;

1 P���r 5:2, 3) K˜asem d

˜amb

˜a s

˜a n y

˜a t� y w�mda

Biibl˜a z

˜ams-y

˜ega v

˜oor la y t

˜eed-ba, n t

˜uud W

˜ennaam

noy˜a y v��m

˜a p�g

˜e, la t� y s�d rat n y�� a Zeova

Kaset soaba, b na n togs-y lame t� y t˜oe n s�nga koe-

mooneg˜a wala koe-moond s

˜en nan pa reeg lisgu.

11 La k˜asem d

˜amb

˜a t

˜oe n y

˜aame t� y segd n maana

toeeng k˜eer y v��m

˜a p�g

˜e n t

˜oog n y� koe-noog

˜a

moonda. T˜oe t� r

˜e baoodame t� y bas minim-w

˜ens

s˜anda s

˜en solge. Woto y

˜ınga, nand t� y kos n lebg

8. Boe n na n tus yamb t� y togs neb a taaba y sen zamsd bumbninga?9, 10. a)

˜And damb la y toe n togs s�d ning y sen zamsd Biibla p�ge

wa? b) Boe la y segd n maane, y sa n dat n moon koe-nooga wa aZeova Kaset ramba sen maanda?11. Toe t� yaa toeen-b�s la ned segd n maan n yaool n toog n y� koe-nooga moonda?

Lisg˜

a, la y˜

amb zems-n-taar˜

a ne W˜ennaam

˜a 177

koe-moond s˜en pa reeg lisgu, y segd n basa yel-w

˜en-

k˜asems wala yoobo, r

˜a-t�gr la dorge.—1 Kor

˜ent d

˜amba

6:9, 10; Galat d˜amba 5:19-21.

TEK-YAM-N-KOS-SUGR˜A, LA TUUBG

˜A

12 Y�l a taab la y segd n maan n yaool n t˜oog n

deeg lisgu. T�m-t�md a P���r yeelame: “B� y tek yamn kos sugri t� y yel-w

˜en paam yiisgu.” (T��ma 3:19)

Tek yam n kos sugr˜a yaa y s

˜uur

˜a s

˜en na n s�d s

˜aame,

w˜eng ning y s

˜en da maan p

˜ınd

˜a y

˜ınga. V

˜eenega,

ned s˜en da tall v�-yooko, la baa ned s

˜en pa tall v�-

yook segd n teka yam n kos sugri. B˜oe y

˜ınga?

Bala ninsaalb˜a f

˜aa yaa yel-w

˜en-maandba, n dat t�

W˜ennaam k

˜o-b sugri. (Rom d

˜amba 3:23; 5:12) Nand

t� y z˜ams Biibl

˜a, y ra pa mi W

˜ennaam daab

˜a s

˜en yaa a

soab s˜oma ye. Woto y

˜ınga, y ra na n y�� w

˜an n t

˜oog n

t˜u a raab

˜a f

˜aa? Yaa r

˜e n k�t t� tek-yam-n-kos-sugr

˜a yaa

t�lae w˜a.

13 Tek-yam-n-kos-sugr˜a poore, yaa tuubg

˜a n p�gde.

Pa sek bal t� y s˜aam y s

˜uur ne y s

˜en maan p

˜ınd

˜a ye.

Y segd n kisga y p˜ınd t��m

˜a n bas-ba, la y y

˜ak yam

n maan s˜en yaa t�rg mas

˜a t�k ne y s

˜uur f

˜aa. Yaa

t�lae t� y tek yam n kos sugr la y tuub n yaool n deeglisgu.

R�K-Y Y MENG˜A N K

˜O W

˜ENNAAM

14 B˜on-k

˜aseng a to la y segd n maan n yaool n deeg

lisgu. Y segd n d�ka y meng˜

a n k˜o W

˜ennaam a Zeova.

15 Y s˜a n wa r�k y meng

˜a n k

˜o W

˜ennaam a Zeova

12. Boe yıng t� tek-yam-n-kos-sugra yaa t�lae?13. Tuubg yaa boe?14. Bon-kaseng b�g la d segd n maan n yaool n deeg lisgu?15, 16. R�k f meng n ko Wennaam dat n yeelame t� boe, la yaa boen k�td t� ned maan woto?

178 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

p��sg y s˜en maan ne y s

˜uur f

˜aa p�g

˜e, y p�lemdame

t� y na n sak-a-la z˜ang-z

˜ang wakat f

˜aa y

˜ınga. (T

˜oodo

6:15) B˜oe y

˜ıng t� ned na n dat n sak n y� W

˜ennaam

yamba? Mams-y n ges-y ned s˜en na n s�ng pag baoob

n na n k˜e k

˜aadem. A s

˜a n y

˜at pag

˜a z�g-s

˜oma w

˜a n

paasd˜e, la a s

˜en nong-a n paasd

˜e. Wakat n na n wa

z˜ınd t’a na n kos n k

˜e k

˜aadem ne-a. K

˜aadem k

˜oom

wata ne z��b a taab yaa s�da, la nonglm˜a n na n k�t

t’a r�k sard˜a.

16 Y s˜a n wa b

˜ang a Zeova la y nong-a, y rat n

maana a raab˜a ne y s

˜uur f

˜aa. Ned ning f

˜aa s

˜en dat n

t˜u W

˜ennaam Biribl a Zezi Kirist segd n ‘k��sa a meng

raabo.’ (Mark 8:34) T˜ond k��sda d mens raabo, d s

˜en

modgd t� d meng˜a t�lsem la d g��l

˜a ra wa g�dg t

˜ond

t� d pa sak W˜ennaam z

˜ang-z

˜ang

˜a y

˜ınga. Woto y

˜ınga,

la nand t� y t˜oog n deeg lisgu, W

˜ennaam daab

˜a

maaneg n segd n y� y˜amb b

˜on-datl y v��m

˜a p�g

˜e.

—1 P���r 4:2.

RA TAGS-Y T� Y PA NA N WA T˜

OOG YE17 Neb k

˜eer pa rat n d�k b mens n k

˜o a Zeova, bala

b y��sda yel-k˜ang

˜a s

˜en pa reem yell

˜a. T

˜oe t� b y��sda b

kolg-n-togs W˜ennaam taoor

˜a, b s

˜a n wa lebg kiris-neb

s˜en d�k b mens n k

˜o-a. B s

˜en y��sd b na n wa beeg a

Zeova n s˜aam a s

˜uur

˜a y

˜ınga, b tagsdame t� yaa b s

˜en

pa r�k b mens n k˜o-a n s

˜ao.

18 Y˜amb s

˜a n s�d wa nong a Zeova, y na n datame n

d�k y meng n k˜o-a, la y maan y s

˜en t

˜oe f

˜aa n v��md t�

zems ne r˜e. (Ko��g Soaba 5:3) Y s

˜a n wa r�k y meng n

k˜o-a, s�d-s�da, y na n datame t� y ‘k

˜enda zems

17. Toe t� yaa boe yıng la neb keer sen pa rat n d�k b mens n ko Wen-naama?18. Boe n toe n k�t t� y r�k y meng n ko a Zeova?

Lisg˜

a, la y˜

amb zems-n-taar˜

a ne W˜ennaam

˜a 179

a Zeova waoogre la a ta ayam ne b

˜umb f

˜aa.’ (Kolos

r˜amba 1:10) Y

˜amb s

˜en nong W

˜ennaam

˜a y

˜ınga, y pa

na n tags t’a raab˜a maaneg yaa toog w�sg ye. S

˜ambg

s˜en ka be, y na n saka t�m-t�md a Z

˜a s

˜en g�ls woto

w˜a: “W

˜ennaam nonglem yaa t� t

˜ond sak b

˜amb t

˜oogo.

La b˜amb t

˜oog ka toog ye.”—1 Z

˜a 5:3.

19 W˜ennaam a Zeova pa baood t� y zems z

˜ang n

yaool n d�k y meng n k˜o-a ye. A mii y

˜amb s

˜en t

˜oe la

y s˜en pa t

˜oe, la a k

˜on bao t� y maan s

˜en y��d y p

˜ang

ye. (Y��l S˜oamy

˜a 103:14) A ratame t� y t

˜oog n maan a

raab˜a, la a na n s

˜ong-y lame. (Ezai 41:10) Y t

˜oe n k�sa

19. Boe yıng t� r�k-m-meng-n-ko Wennaama pa segd n y��s-ya?

ennaam Gomd˜

a b˜

angrs

˜en yaa s�d k�p� paoongyaa t�lae s

˜en na y�l n

oog n deeg lisgu

eeb˜

a segd n tus-y lamet� y togs neb a taab

˜a

y s˜

en t˜

eed b˜

umb ning˜

a

s�d t� y s˜a n teeg a Zeova ne y s

˜uur

˜a f

˜aa, a na n ‘demsa

y sor˜a.’—Yelb

˜una 3:5, 6.

REEG-Y LISG N WILGT� Y R�KA Y MENG N K

˜O W

˜ENNAAM

20 Y s˜a n tags y�l nins t

˜ond s

˜en y

˜a sag-k

˜ang

˜a

p�g˜e w

˜a zutu, t

˜oe n s

˜ong-y lame t� y r�k y meng

˜a

n k˜o a Zeova p��sg p�g

˜e. Ned ning f

˜aa s

˜en s�d

20. Boe yıng t� r�k-m-meng-n-ko a Zeova wa pa toe n pa yamb ne yes�k bala?

amb r�ka y mengn k

˜o W

˜ennaam

p��sg p�g˜

e b�? Lisg˜

a makda y s˜

en na n kis

˜a n yaa ne y p

˜ınd t��m

˜a,

la y s˜

en v��g n maandW

˜end daab

˜a mas

˜a

Lisg˜

a, la y˜

amb zems-n-taar˜

a ne W˜ennaam

˜a 181

nong W˜ennaam segdame me n k�s kaset z

˜ama taoor

n paam f˜aagre. (Rom d

˜amba 10:10) W

˜an to la y k�t

kaset z˜ama taoore?

21 Togs-y y tiging˜a k

˜asem d

˜amb

˜a sull yel-g�t t� y rat

n deega lisgu. A na n gesame t� k˜asem d

˜amb a w

˜an wa

s˜os ne y

˜amba, n maan-y sogsg Biibl

˜a z

˜ams-y

˜eg

˜a zutu.

K˜asem d

˜amb k

˜aens s

˜a n sak t� y

˜amb pidsda y�l nins

b s˜en baood lisg

˜a y

˜ınga, b na n togsa y

˜amb t� y t

˜oe

n deega lisgu.� Lisg˜a raare, ned n nong n gomd z

˜ama

w˜a taoore, n wilgd lisg

˜a v

˜oore. S

˜osda yeta s

˜en dat-b n

deeg lisg˜a f

˜aa t� b leok sogsg a yiib s

˜en yaa nana, t� r

˜e

yaa manesem a ye b s˜en t

˜oe n t

˜unug ne n k�s b t

˜eeb

˜a

kaset z˜ama w

˜a taoore.

22 Yaa lisg˜a meng n k

˜ot z

˜ama w

˜a kaset t� y

˜amb yaa

ned s˜en d�k a meng n k

˜o W

˜ennaam, n yaa a Zeova

Kaset soab mas˜a. B b

˜orda neb nins s

˜en dat n deeg

lisg˜a koom

˜a p�g

˜e z

˜anga, s

˜en na y�l n wilg z

˜ama w

˜a

taoor t� b r�ka b mens n k˜o a Zeova.

AMB LISG˜

A V˜

OORE23 A Zezi yeelame t’a karen-biis

˜a ra na n paama

lisg ne “Ba la Biiga la S��g S˜ong y��re.” (Mat�e 28:19)

R˜e rat n yeelame t� s

˜en dat-a n deeg lisg

˜a sakda

W˜ennaam a Zeova la a Zezi Kirist zu-sobend

˜a. (Y��l

S˜oamy

˜a 83:19; Mat�e 28:18) A leb n sakd n deegda

W˜ennaam v��sem s

˜ong

˜a b� a p

˜ang

˜a s

˜en yaa a soab

˜a

la p˜an-k

˜ang s

˜en t�md to-to ning

˜a.—Galat d

˜amba 5:

22, 23; 2 P���re 1:21.

� Neba lisg yaa bumb a Zeova Kaset ramba sen maand y��md faab tigis-kasemsa sasa.

21, 22. Wan to la y toe n k�s y teeba kaset zama wa taoore?23. Reeg lisg Ba la Biiga la v��sem songa y��r yınga rat n yeelamet� boe?

182 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

24 La lisg˜a pa koom soob bal ye. A makda b

˜umb s

˜en

yaa k˜aseng w�sgo. Koom

˜a p�g

˜e lisg

˜a yaa makr s

˜en

wilgd t� f kii s˜a n yaa ne f p

˜ınd t��m

˜a. F s

˜a n wa leb

n puki, wilgdame t� f v��game, n v� mas˜a W

˜ennaam

daab˜a maaneg y

˜ınga. T

˜eeg-y me t� y r�ka y meng n

k˜o W

˜ennaam a Zeova meng

˜a, la y pa r�k y meng n k

˜o

t��mde, b˜umbu, ninsaalb b� siglg ye. Y

˜amb s

˜en d�k y

meng n k˜o w

˜a la y lisg

˜a yaa zood s�ngr ne W

˜ennaam.

—Y��l S˜oamy

˜a 25:14.

25 Lisg˜a pa wilgd t�lae t� ned na n paama f

˜aagr ye.

T�m-t�md a Poll g�lsa woto: “B� y maan b˜umb nins

s˜en zems y

˜amb f

˜aagra ne dabeem la rigbu.” (Filip

r˜amba 2:12) Lisg

˜a yaa s�ngr bala. La sokr n be: W

˜an

to la y t˜oe n kell n pa W

˜ennaam nonglm

˜a p�g

˜e? T

˜ond

yaoolem sak˜a na n leoka sok-k

˜ang

˜a.

24, 25. a) Boe la lisga makda? b) Sok-b�g n baood leokre?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ Kiris-neb lisg˜a baoodame t� b b

˜or-y koom

˜e

z˜anga, pa mesb bal ye.—Mat�e 3:16.

ˇ Y�l nins y s˜en segd n maan n yaool n deeg

lisg˜a yaa y paam b

˜angre, n tall t

˜eebo, n tek

yam n kos sugri, n tuub la y r�k y meng nk

˜o W

˜ennaam.—Z

˜a 17:3; T��ma 3:19; 18:8.

ˇ S˜en na y�l n d�k y meng n k

˜o a Zeova, y

segd n k��sa y meng˜a raabo, wala neb nins

s˜en da k��s b mens

˜a raab n t

˜u a Zezi w

˜a.

—Mark 8:34.

ˇ Lisg˜a makda y s

˜en ki s

˜a n yaa ne y p

˜ınd

t��m˜a, la y s

˜en v��g s

˜en na y�l n maan

W˜ennaam daab

˜a mas

˜a.—1 P���r 4:2.

Lisg˜

a, la y˜

amb zems-n-taar˜

a ne W˜ennaam

˜a 183

MAMS-Y n ges-y yamb sen na n kend sorzug t� saag k��, t� sebga zek n wa fugda, t�sa-kooma wa niid ne panga, t� saaga yagd laa tasde, t� y zoet n baood zıig n na n soole.Sora noore, yamb yaa seok sen ti soma ysen toe n ke. Y suur s�d na n y�� noog nezı-kang sen yaa koglg zıiga!

2 Tond v�� gudgr wakate. Duniya y�l tarazenebo. La zı-lilldg me n be n toe n kogl-dne sabaabo. Yaa b�go? Ges-y Biibla senyet bumb ninga: “Mam yeta Zusoaba yaa:‘Yamb yaa zı-lilldga la mam pang zıiga lamam Wennaam mam sen dellda.’”—Y��lSoamya 91:2.

3 Tags-y n gese! A Zeova sen yaaanduniya Naand la a Naab sen ka to wa toen y�� tond zı-lilldga. A toe n kogla tondo,bala a tara pang n y��d ned la bumb buudfaa sen toe n maan-d wenga. Baa weng sa npaam tondo, a Zeova toe n yiisa wengabiis faa. Wan to la d toe n maan t’a Zeova y�

1, 2. Y� la d toe n paam zı-lilldg runda-runda?3. Wan to la d toe n maan t’a Zeova y� d zı-lilldga?

SAK PIIG LA A W�

Pa-y W˜ennaam nonglm

˜a p�g

˜e

Nong W˜ennaam dat n yeelame t� b

˜oe?

W˜an to la d t

˜oe n pa W

˜ennaam nonglm

˜a p�g

˜e?

W˜an to la a Zeova na n keo neb ninss

˜en na n pa a nonglm

˜a p�g

˜e w

˜a?

Y ratamet’a Zeova y�

y z˜ı-lilldg

gudgr wakatk

˜ang

˜a b�?

d zı-lilldga? R�lla d teeg-a. Sen paase, Wennaam Gomdasagenda tond woto: “Pa-y Wennaam nonglem p�ge.”(Ziid 21, Sebr S

˜ongo) N-ye, d segd n kell n paa Wennaam

nonglma p�ge, n kell n tall nonglem ne tond saase Ba wa.Re d toeeme n k�s s�d t’a yaa tond zı-lilldga. La wan to la dtoe n paam nonglem kanga?

B˜ANG-Y W

˜ENNAAM NONGLM

˜A, LA Y ME NONG-A

4 Sen na y�l n kell n pa Wennaam nonglma p�ge, r�llad bang a Zeova sen wilg a nonglma ne tond to-to. Tags-yBiibla zamsg keer y sen bang seb-kanga p�ge wa yelle. AZeova sen yaa Naanda, a manega tenga soma n ko tondo.A k�tame t� tenga tall r��bo, koom, laogo, rums la zı-neebw�sgo. Wennaam sen yaa Biibla soaba wilga tond a y��rala a nedemda sen yaa to-to. Sen paase, a Gomda wilgdamet’a t�ma a Biribl nongr a Zezi tenga zugu, n bas t’a namsla a ki tond yınga. (Za 3:16) La kuun kanga yood ne tondyaa boe? A kota tond saagr ne beoog-daar sen na n y� somaw�sgo.

5 Tond sen tar saagr ning beoog-daar yınga leb n bee nebumb a to Wennaam senmaane. A Zeova lugla goosneemasaase, sen yaa Mesi Rıunga. Ka la bilfu, goosneema kangna n k�tame t� namsga faa sa, la a maneg tenga t’a lebgarzana. Mams-y y yame n ges d sen na n v� be ne laaf� lasu-noog wakat sen kon sa! (Y��l Soamya 37:29) Nananda,Wennaam koo tond sagls sen wilgd tond sen segd n v��mdto-to t� y� soma w�sg masa t�ka. A leb n koo tond zu-noogning sen yaa p��sga, t� d toe n gom ne-a wakat faa la zıigfaa. Woto yaa a Zeova senwilg a nonglem ne adem-biisa lane yamb menga nens a wan bala.

6 Sok-kaseng ning sen pak yamba la kada: A Zeova senwilg t’a nonga maama, boe la mam me segd nmaane? Neb

4, 5. A Zeova sen wilg a nonglma ne tonda nens keer la b�se?6. Toe t� y na n maana wana, nonglem ning a Zeova sen wilg yambayınga?

Pa-y W˜ennaam nonglm

˜a p�g

˜e 185

w�sg na n yeelame t�: “Mamme segd n nonga a Zeova.”Yaa woto la yamb tagsd b�? AZezi yeelame t� no-kanga nyaa kaseng n y��d a taaba faa:“Nong Zusoaba [a Zeova] fo

Wennaam ne f suur faa, la ne fs��ga faa, la ne f yam faa.” (Mat�e 22:37) Y s�d tara b��mw�sg n na n nong Wennaam a Zeova. La re yınga y sa ntagsd y s

˜uur

˜e bal t� y nonga a Zeova, sekame t� y toe n yeel

t� y nong-a-la ne y suura faa, y s��ga faa la y yama faa b�?7 Wala b sen wilg Biibla p�ge wa, nong Wennaam pa f

sen na n tagsd f suure bal t� f nong-a lame ye, y��da woto.Baa ne senyaa t�lae t� d te d suure t� d nonga a Zeovawa, reyaa nonglem hak�kning d sen tog n tall ne-awa s�ngr bala.D r�k makre: Pomm p�ge bil b� a bull yaa t�lae sen na y�lt� pomm t��ga b� n wom pomm damba, la bulla yaa t��gas�ngr bala. La y sa n dat pomm n d� t� ned r�k pomm t��gabil ning b sen tar n boeeda n ko-ya, y paama y sen data b�?Ayo! Renda y b�d-a, n zags-a koom t’a wa b� n wom biisi.Woto me, fo sa n tagsd f suur p�ge t� f nonga Wennaama Zeova, yaa s�ngr bala. Biibla wilgda woto: “Wennaamnonglem yaa t� tond sak bamb toogo. La bamb toog katoog ye.” (1 Za 5:3) Sen na y�l t� nonglem ning y sen tar neWennaama y� nonglem hak�ka, a segd nwoma bi-soma. Asegd n puka ne t��ma.—Mat�e 7:16-20.

8 Tond wilgdame t� d nonga Wennaam, d sa n tuud anoya la d sakd a sor-wilgra. Woto pa toog ye. A Zeova noyatuub pa toog ye, la b tuub kot-d-la su-noog d v��ma p�ge.(Ezai 48:17, 18) D sa n tuud d saase Ba a Zeova sor-wilgrad v��ma p�ge, d wilgd-a lame t� d s�d tara mi-beoog ne

7. Tond sa n tagsd d suure bal t� d nonga Wennaam, sekame b�?Wilg-y y leokra voore.8, 9. Wan to la d toe n wilg d nonglem la d mi-beoog ne Wennaam?

Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

bumb nins faa a sen maan n ko-da. Zu-b�ko, runda-runda,pa neb w�sg n wilgd mi-beoog woto ye. D pa segd n y� z�-beoog ramb wala neb keer sen y� to-to a Zezi sen da wa nbe teng zuga ye. A Zezi maaga waoob piiga, la yaa a yembrbal t

˜aa n lebg nwa p��s-a barka. (Luk 17:12-17) S�d-s�da, d

rat n y�� wala ned ning sen wilg a mi-beooga, la pa walaneb a w� wa sen y� z�-beoog ramba ye.

9 La yaa a Zeova no-b�s la d segd n tu? D zoe n gomabamb keer yell seb-kanga p�ge, la b� d leb n teeg bambsanda. Wennaam noya tuub na n songa tond t� d kell n paWennaam nonglma p�ge.

P˜ENEGD-Y A ZEOVA N PAASD

˜E

10 Bao n bang a Zeova yaa t�lae sen na y�l n peneg-a npaase.D segdnmaanawotondabas ye.Yambsanbey�ng t�waooda zabdw�sg t� ywidgbugumnwoote, ynabasbugmat� ki s�da? Ayo. Y ningda bugma raad t’a ket n

10. Boe yıng t� d segd n ket n baood n na n bangWennaam a Zeova?

Y segd n ket n paasda y nonglm˜

a ne aZeova, s

˜en na y�l t’a ket n wit wa bugum

Pa-y W˜ennaam nonglm

˜a p�g

˜e 187

wita, bala toe t� re maaneg yaa yoor yell ne-ya. Wala raadasen k�td t� bugma pa kiide wa, ‘Wennaam bangra’ k�tdamet� tond kell n tall nonglemw�sg ne a Zeova.—Yelbuna 2:1-5.

11 A Zezi ra ratame t’a karen-biisa kell n tall nonglemw�sgne a Zeova la ne s�da sen tar yood w�sg n be a Gomda p�gewa. A Zezi v��gra poore, a wilga a karen-biis a yiib bangr-goam keer sen be Hebre G�lsg Soamya p�ge sen pids yezugu. Wa n baasa ne boe? B yeela woto re poore: “Tond kapaam su-noog kasenga bamb sen gom ne tond sora zugu, labamb senbilg tondG�lsg Soamya s�da?”—Luk 24:32.

12 Re yınga yamb sen w�m Biibla sen zamsd bumb ningpipi wa, y suura pa pid ne su-noogo, yeesem la nonglemWennaam yıng s�da? Sambg sen ka be, yaa woto neyamba, la y�� woto me ne neb w�sgo. Sen yaa toog masawa yaa kell n tall nonglemw�sg kang la f k�t t’a b�. D pa ratn tu duniya manesem ye. A Zezi reng n togsame t�: “Nebw�sg nonglem na n lebga maasga.” (Mat�e 24:12) Wan tola y toe n maan t� y nonglma ne a Zeova la ne s�d nins ysen bang Biibla p�ge wa ra maage?

13 Ket-y n paasd-y y bangra ne Wennaam a Zeova la aZezi Kirist. (Za 17:3) B�gs-y yamb sen zamsd bumb ningWennaam Gomda p�ge wa zug neer la y sokd y menga:‘Boe la woto zamsd maam Wennaam a Zeova zugu? B��ma to b�g la re kot maam t� m nong-a ne m suur faa, m yamfaa la m s��ga faa?’ (Y��l Soamya 143:5) B�gsg a woto na nk�tame t� y ket n tar nonglem w�sg ne a Zeova.

14 Bumb a to sen k�td t� y ket n tar nonglem w�sg ne aZeova yaa y sen na n p��sd-a n pa vaande ye. (1 Tesalonikramba 5:17) Seb-kanga sak 17 wa p�ge, tond yaame t�

11. A Zezi zamsga koo a karen-biisa boe?12, 13. a) Runda-runda, adem-biis w�sg nonglem ne Wennaam lane Biibla lebga wan to? b) Wan to la d toe n maan t� d nonglma ramaage?14. Wan to la p��sga toe n song tond t� d nonglma ne a Zeova ramaage?

188 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

p��sga yaa zu-noog meng Wennaam sen ko-do. Neb senyesd ne taab wakat faa n pa solgd taab bumb paamdazems-n-taar sen tar pang w�sgo. Woto me, tond zooda nea Zeova na n ket n yaa zood sen tar pang w�sgo, d sa np��sd-a n pa vaande. Tara yood w�sg t� d ra bas t� d p��sgalebg rok-m-zuge p��sgo, goam d sen togsd n y�lemd wakatfaa t� pa tar voor meng-meng ye. D segd n goma ne aZeova wala biig sen gomd ne a ba-nongre. Yaa s�d t� dratame n gom ne waoogre, la d segd n pelga d p�s n gomveeneg me, t� s�d yit d suure. (Y��l Soamya 62:9) N-ye,tond meng Biibl zamsga la d sen p��sd ne d suur faawa yaat�lae tond Wend balenga p�ge, la re songda tond t� d kelln tall d mens Wennaam nonglma p�ge.

PAAM-Y S˜

U-NOOG Y W˜ENNAAM T

˜UUB

˜A P�G

˜E

15 Biibla zamsg la p��sg yaa Wennaama tuudum y�l dsen toe n maan d yembre. Masa, b� d ges Wennaamtuudma bumb a yembr d sen maand t� neba faa nee: yaa dsen na n wa gomd ne neb a taaba d teeba yelle. Yamb zoen togsa neb a taaba s�d keer sen be Biibla p�ge b�? Sa n yaawoto, y maana zu-noog t��md sen yaa kasenga. (Luk 1:74)D sa n wa togsd neb a taaba s�d nins d sen zams Wennaama Zeova zuga, d pidsda t��m-kaseng b sen bobl kiris-nebhak�ka faa, sen yaa moon Wennaam Rıunga koe-noogo.—Mat�e 24:14; 28:19, 20.

16 T�m-t�md a Poll gesa koe-mooneg ning Wennaamsen bobl-a wa wa bumb sen tar yood w�sgo, n bool-a t�paoongo. (2 Korent damba 4:7) Gom ne neba Wennaama Zeova la a raaba yell yaa t��md somblem sen ka to. YaaZusoab ning sen yaa a soma n y��d a taaba t��mde, la akota nafa n y��d t��m a taaba faa. Y sa n keesd y mengkoe-moonega p�ge, y songda p�-peelem damba t� b peneg

15, 16. Boe yıng t� zems t� d ges Rıunga koe-mooneg wa zu-noogo,la paoongo?

Pa-y W˜ennaam nonglm

˜a p�g

˜e 189

tond saase Ba wa la b r�k v��m sen pa sata sore. T��md lebeeme n toe n ko-d su-noog n y��g kada b�? Sen paase, kokaset a Zeova la a Gomda zug paasda yamb menga teebala y nonglma ne-a. A Zeova nanda modgr nins yamb senmaanda me. (Hebre damba 6:10) Y sa n ket n modgd w�sg

A Zeova ratame t� y˜

amb paam v��mhak�k

˜a. Y na n paam-a lame b�?

190 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

t��m-kanga p�ge, songd-y lame t� y kell n pa Wennaamnonglma p�ge.—1 Korent damba 15:58.

17 Tara yood t� d teeg t� Rıunga koe-mooneg yaa t��m-yagdem. Biibla yetame t� d ‘moon Wennaam ko��ga, lad nang pang wakat faa.’ (2 T�mote 4:2) Boe yıng t� wotomaaneg yaa yagb bumb runda-runda? Wennaam Gomdayeta tondo: “Zusoaba ra-kasenga kolgame, a wata tao-tao w�sgo.” (Sofoni 1:14) N-ye, wakat ning a Zeova senna n saam zamaan-kanga faa wa kolgda tao-tao. D segd nkeooga neba! B segdame n bang t� yaa masa la b segd nyak a Zeova wala b Naab sen ka to. Saaba ‘ka na n vaal ye.’—Habakuk 2:3.

18 A Zeova ratame t� d tigim ne kiris-neb hak�k a taaba nbalm-a. Yaa re yıng la a Gomda sen yet woto wa: “B�tond teeg taab yelle la d yik taab ratem t� maan nonglemla t��m soama. B� d da bas taab tiging wa neb keer senmaanda ye. La b� d sagl taaba, la b� d sagl n y��da tond senya t� daar kolgdame wa yınga.” (Hebre damba 10:24, 25)Tond sen tigimd ne d teed-n-taasa kiris-neb tigisse wa, yaasasa sen be yamleoog la d paamd n na n peg d Wennaamad sen nonga la d balm-a. D leb n kengda taab teeb la dkengd taab raoodo.

19 D sen tigimd ne a Zeova balemdb a taaba, k�tdamet� nonglma la zooda paasd tiginga p�ge. Tara yood w�sgt� d ges d taaba z�g-soma wala a Zeova sen get tond z�g-soma wa. Ra bao-y t� y teed-n-taasa zems zang ye. Teeg-yt� neba b���ng teeba p�ge pa taaba, la t� tond ned kamfaa kongdame. (Kolos ramba 3:13) Bao-y n yog-y zood sentar pang ne neb nins sen nong a Zeova w�sga, t� y na nmikame t� y b�ta teeba p�ge. N-ye, y sa n naag y teeba p�gesaam-biisa n balemd a Zeova, na n song-y lame t� y kell

17. Boe yıng t� koe-moonega yaa yagb bumb runda-runda?18. Boe yıng t� d segd n tigim ne kiris-neb hak�ka n balem a Zeova?19. Wan to la d toe n song n paas nonglma kiris-neb tiginga p�ge?

Pa-y W˜ennaam nonglm

˜a p�g

˜e 191

n pa Wennaam nonglma p�ge. Wan to la a Zeova keoodwen-sakdb nins sen balemd-a la b kelld n paad a nonglmap�ge wa?

PAAM-Y “V��M HAK��K˜A”

20 Keoor ning a Zeova sen na n ko a sogen damba senyaa sakdba yaa v��m. La yaa v�-b�g buudu? B sa n sok t�:Yamb s�d v�� masa b�? Tond w�sg na n yeelame t� n-ye,bala d v��sdame, n d�te, la d yuuda. Woto d s�d v��me.Tond suura sa n wa noom w�sgo, toe t� d yeel meng t�:“N-faa, v��m meng-meng la woto!” La Biibla yaool nwilgda veeneg t� ninsaal baa a yembr pa tar v��m meng-meng runda-runda ye.

21 Wennaam Gomda sagenda tond t� d mao n “paamv��m hak��ka.” (1 T�mote 6:19, K

˜aab-paalg

˜a Koe-noogo)

Gom-kaensa wilgdame t� “v��m hak��ka” yaa bumb tondsen saagd n na n paam beoog-daare. N-ye, d sa n wa zemszanga, na n y�� v��m hak�ka, bala d na n v��mdame t�zems ne Wennaam sen da rat t� d v��md to-to s�ngrewa. D sa n wa v� teng zug arzana p�ge n tar yıns laaf�,baan la su-noog zang-zanga, re la d toe n yeel t� d yaa npaam “v��m hak��ka,” sen dat n yeel t� v��m sen pa sata.(1 T�mote 6:12) Woto pa saagr sen be yamleoog w�sg s�da?

22 Wan to la d toe n paam “v��m hak��ka”? A Poll reng nsagla kiris-neba t� b “maan neer t� t��m soama y� bambarzegse.” (1 T�mote 6:18) Rend veenega, re bee ne tond sentuud s�d nins d sen zams Biibla p�ge wa to-to wa me. La reyınga a Poll da rat n yeelame t� d segda ne “v��m hak��ka,”d sen maand t��m-soma wa yıng b�? Ayo, bala s�d-s�da,saag-kaseng kanga yaa ‘bark kuun’ d sen pa segd ne, layaa Wend n kote. (Rom damba 5:15) Baasg zanga, a Zeovasuur nooma ne neb nins sen maand a raaba wakat faa wa

20, 21. “V��m hak��ka” yaa boe, la boe yıng t’a be yamleoog w�sgo?22. Wan to la y toe n paam “v��m hak��ka”?

192 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

keoobo. A ratame t� yamb paam “v��m hak��ka.” Yaa v��msen pa sat sen naag ne su-noog la baan woto n guud nebnins sen na n kell n pa Wennaam nonglma p�ge wa.

23 Tond ned kam faa segd n soka a menga: ‘Mambalemda Wennaam wa a sen yeel Biibla p�ge wa b�?’ Tondsa n sokd d mens woto daar faa t� leokra yaa n-ye, rendd bee so-t�rga zugu. D toe n k�sa s�d t’a Zeova yaa tondzı-lilldga. A na n kogla a nin-buiida sen sakd-a wa dunikanga yaoolem daya sen pid ne tooda p�ge. Sen paase, kala bilfu, a Zeova na n faaga tond n kees-d duni paalga senna n tall yamleoog w�sga p�ge. Ad s�d na n y�� bumb sensidgd yınga, d sa n paam nya sasa kanga! Ad d suy s�d na ny�� noogo, d sen maan yakr nins sen yaa soma yaoolemday kaensa p�se wa! Y sa n maan yakr woto masa, y na npaama “v��m hak��ka,” v��m ning Wennaam a Zeova senda rat t� tond paama, wakat sen pa sat yınga!

23. Boe yıng t� yaa t�lae t� d kell n pa Wennaam nonglma p�ge?

BIIBL˜

A S˜EN YET B

˜UMB NINGA

ˇ D wilgdame t� d s�d nonga W˜ennaam, d

s˜a n t

˜uud a noy

˜a la d sakd a sor-wilgr

˜a.

—1 Z˜a 5:3.

ˇ W˜ennaam Gomd

˜a z

˜amsgo, a Zeova p��sg

ne d s˜uur f

˜aa, z

˜ams neb a taab

˜a t� b b

˜ang-a,

la d s˜en na n balemd-a kiris-neb tigiss

˜e w

˜a,

s˜ongda t

˜ond t� d kell n pa W

˜ennaam

nonglm˜a p�g

˜e.—Mat�e 24:14; 28:19, 20; Z

˜a

17:3; 1 Tesalonik r˜amba 5:17; Hebre d

˜amba

10:24, 25.

ˇ Neb nins s˜en na n kell n pa W

˜ennaam

nonglm˜a p�g

˜e w

˜a tara saagr t� b na n paama

v��m hak�k˜a.—1 T�mote 6:12, 19; Ziid 21.

Pa-y W˜ennaam nonglm

˜a p�g

˜e 193

GOM-ZUGU SEB-NENGA

Wennaam y��ra boolg la a voore � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 195

A Dani�ll bangr-goamasen deng n togs Mesi wa waoong to-to � � � � � � � � � � � � � � � � � 197

Yaa a Zezi Kirist laMesi ning b sen kaab t’a na n waame wa � � � � � � � � � � � � � � � 199

S�da, Ba wa, Biribla la v��sem songa zugu � � � � � � � � � � � � � � 201

Kiris-neb hak�kasen pa tunugd ne pika n p��sde wa voore � � � � � � � � � � � � � � 204

Soaala kuum Teegryaa bumb sen waoogd Wennaam � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 206

“S��ga” ne “v��sma” voor s�d yaa boe? � � � � � � � � � � � � � � � � 208

K��m-kulg yaa boe? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 212

B�kaoora Daar yaa boe? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 213

Y��md 1914yaa y��m-kaseng Biibla bangr-goam p�ge � � � � � � � � � � � � � � 215

Mal�k ramba naab a Mis�ll yaa anda? � � � � � � � � � � � � � � � � � � 218

D bang ‘Babilon Kasenga’ sen yaa a soaba � � � � � � � � � � � � � � 219

A Zezi roga y��m-sar kiuug b�? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 221

D segd n maana tig b�? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 223

ENEGRE

Y˜AMB Biibla p�ge, wan to la b lebg Y��l Soamya 83:19

(Y��l Soamya 83:18, NW)? Les Saintes´

Ecritures — Traduction dumonde nouveau wa lebgda verse kanga woto: “T� neba bang t�fo y��r sen yaa a Zeovawa, foo f yembr bal n yaa Sen ka to Soabtenga faa zugu.” Biibl damb keer me lebga verse kanga woto. LaBiibl dambw�sg paningd y��r senyaa Zeovawaye. B ledgd-a-lane naam y�y wala “Zusoaba,” b� “Soaala.” Yaa b�g la b segd nning verse kanga p�ge? Yaa naam y��r b�, b� y��r ning sen yaaZeova wa?

Verse kanga gomday��r yelle. Sa n yaa ne hebre goama b sentunug ne n g�ls Biibla bab-kasenga, yaay�-peell sen pa toe n p�d ned a to n bebeene. Hebre g�ls-biisa p�ge, b g�lsd-a-lawoto: ˘˙˘˝ (YHWH). Sa n yaa ne mooragoama, b lebgd-a lame t� “Zeova.” Y�-kanga bee Biibla verse a yembr p�ge balb�? Ayo. S�ngrewa,G�lsg Soamya ra g�lsanehebre goama, t�Wennaamy��ra pukdbe sen na ta naoor 7000.

Wennaam y��ra yood taa zı-b�go? Ges-y p��sg ning a ZeziKirist sen zams tonda. A s�ngda woto: “Tond Ba sen be arzana,t� yamb y��r y� ne waoogre.” (Mat�e 6:9) Kaoosg poore, a Zezip��sa Wennaam woto: “M Ba, waoog-y y y��ra.” La Wennaamko��g yii saase n leoke: “Mam da waoog-a lame, la m na n lewaoog-a lame.” (Za 12:28) Veenega, Wennaamy��ra yood ka toye. La boe yıng masa t� Biibla l�bgdb keer yak y�-kanga n tek nenaam y�y b lebgra p�ge?

Wonda yaa b��m a yiib yınga. Pipi, neb w�sg yetame t� bpa segd n bool Wennaam y��ra ye, bala ned pa mi b sen daboond-a to-to s�ngre wa ye. Pınd Hebre goama ra pa g�lsd newagdse, sen dat n yeel t� g�ls-biis wala a, e, i, o, u ye. Wotoyınga, runda-runda, ned ba a yembr pa toe n s�d wilg neba senda boond YHWH wa to-to Biibla g�lsg wakat ye. La re segd nk�tame t� d pa bool Wennaam y��ra b�? Biibla g�lsg wakate, toe

W˜ennaam y��r

˜a boolg la a v

˜oore

˘˙˘˝W

˜end y��r

˜a ne

hebre g�ls-biisi

195

t� b ra boonda a Zezi t� Yesuwa b� Yehosuwa. Ned ba a yembr patoe n s�d bang a y��ra boolg tak� ye. Ne re faa, duniya gill zugu,neba g�lsda a Zezi y��ra ne g�ls-biis buud toor-toore, n boond-at� zems ne neba sen nong n boond-a to-to bamb meng goamap�ge wa. B pa maand yam-yoog ne y�-kanga boolgo, n yete t�b pa mi b sen da boond-a to-to a Zezi wakate wa ye. Woto me,y sa n tog sor n keng ten-zenga, y toe n yaame t� b sen boondyamb y��ra to-to ten-kanga buud gomd p�ge wa pa yembr ne bsen boond yamb to-to y meng buud-gomda p�ge wa ye. Wotoyınga, tond sen pa mi ten-k�dem wende damba sen da boondWennaamy��ra to-towapakot tondb��mt�dpananbool-aye.

B��m a yiib-n-soab sen k�t t� b yak Wennaam y��ra Biiblap�ge wa yaa b sen tu Z��f ramba pınd rog-n-mika. Bamb w�sgteedame t� ned pa segd n bool Wennaam y��ra abada. Veenega,b sen teedwotowa, yaa b sen golemBiibla no-kanga voora yınga:“Ra p�d [a Zeova] sen yaa fo Wennaama y��r zaalem ye. T� boe,ned sa n p�d [a Zeova] y��r zaalem, [a] ka na n bas-a taal ye.”—Yikri 20:7.

No-kanga yetame t� b ra p�d Wennaam y��ra zaalem yıngye. La re yınga a g�dgame t� b ra p�d y�-kang ne waoogrb�? Ayo. Hebre G�lsg Soamya (“Kaab-k�dga”) g�lsdb faa rayaa rap sen yaa wen-sakdb sen tu Toog ning Wennaam senko pınd wende Isra�lla neba. La b ra nong n p�ta Wennaamy��ra. Wala makre, b ninga Wennaam y��ra naoor w�sg y��lnins bamb neb k��ng sen da y��nd n pegd Wennaama p�se.Wennaam a Zeova ra koo a balemdba noor meng t� b kos ne ay��ra, la wen-sakdba ra maanda woto. (Zo�ll 3:5; T��ma 2:21)Woto yınga, runda-runda, kiris-neba pa maand yam-yoog la bp�d Wennaam y��ra ne waoogr ye. Sambg sen ka be, a Zezi mera maanda woto.—Za 17:26.

Biibla l�bgdb keer sen ledg Wennaam y��ra ne naam y�ya,b konga w�sgo. B maaname t� yaa wa Wennaam zara ne abalemdba, la t� b pa toe n tall zood ne-a ye. La Biibla yaool nsagenda ninsaalba t� b bao a Zeova zoodo. (Y��l Soamya 25:14)Tags-y y zo-nongr yelle. D sa n da z� n bang a y��re, y zoodara na n taa zı-b�go? Woto me, neba sa n pa mi Wennaam y��rsen yaa Zeova wa, wan to la b toe n tall zood ne Wennaam? Sen

196 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

paase, neba sa n pa boond Wennaam y��ra, b pa na n bang avoora sen tagma me ye. Wennaam y��ra voor yaa boe?

Wennaam mengawilga a sogen-sakd a Moiiz a y��ra voore. AMoiiz sen wa n sok Wennaam y��ra sen yaa a soaba, a Zeovaleok-a lame: “Mamnany�� a soabningmsennany�wa.” (Yikri3:14,NW) ARotherhamBiibl lebgrayetawoto: “Mamnan lebgam sen dat n y� a soab faa.” Woto, raab sa n bee, a Zeova toe nlebga a sen dat n y� a soab faa sen na y�l n pids a raaba.

Mams-y n ges-y yamb sen da na n toe n lebg yamb sen dat ny� a soab faa. Boe lay rananmaannko y zo-ramba? Bambned ayembr san l�� ba-k�genga, y toen lebga logtor n t�p-a t’a saooge.A to sa n be ligd zu-loees p�ge, y toe n lebga arz�k soab sen yaaneer maand n song-a. La s�d-s�da, yamb pa toe n lebg wa faa ye.Yaa woto ne tond faa. La y sa n ket n zamsd Biibla, y na n yaaveeneg t� raab sa n bee, a Zeova lebgda a sen dat f

˜aa, sen na y�l

npids a kaabsa. La noom-a lame t’a r�k a panga n song neb ninssennong-awa. (2 Kibaya 16:9) Nebnins senpami a Zeovay��rapa ne a z�g-soma wa faa sen be yamleooga ye.

Veenega, Wennaamy��ra segd n zında Biibla p�ge. D sa n miy�-kanga voor la d boond-a d balenga p�ge, na n songa tondw�sg t� d peneg d saase Ba a Zeova n paase.�

� Sen na y�l n paam venegr n paase, b� y ges seb-bil ning sen yaa Lenom divin qui demeure

`a jamais, a Zeova Kaset ramba sen yiisa. A gomda

Wennaam y��ra, a voora la b��m nins sen k�t t� d segd n bool-a dWennaama baleng p�ge wa yelle.

V˜enegre 197

NO-R��S a Dani�ll v��mda s˜en y��d y��m 500 s

˜en deng a Zezi

rogm˜a. Ne r

˜e f

˜aa, a Zeova k

˜oo a Dani�ll v

˜enegr s

˜en da na n

s˜ong neb

˜a t� b b

˜ang wakat ning a s

˜en da na n zae a Zezi ne

v��sem s˜ong

˜a, s

˜en dat n yeel t’a y

˜ak-a lame t’a y� Mesi b�

Kirist˜a. B yeela a Dani�ll woto: “B� f b

˜ang t� b s

˜en k

˜o noor

t� b le me Zerizal�ma hal t� ta W˜ennaam nin-t

˜uusdga s

˜en yaa

A Dani�ll b˜angr-goam

˜a s

˜en deng n togs

Mesi w˜a waoong to-to

naaba wakat na n y�� y��m a yopoe naoor a yopoe, la y��mpis-yoob la a yiib naoor a yopoe.”—Dani�ll 9:25.

S˜en na y�l n b

˜ang Mesi w

˜a waoong sasa, pipi, d segd n

b˜anga y��md ning b s

˜en tik n s�ng s

˜odg n tall n wa ta

Mesi w˜a pukr wakat

˜a. S

˜a n yaa ne b

˜angr-gomd

˜a, yaa “b s

˜en

k˜o noor t� b le me Zerizal�m

˜a” t�ka. Yaa wakat b�g la b k

˜o

noor˜a? S

˜a n yaa ne Biibl g�lsd a Nehemi, b s

˜en yiis noor

˜a

t� b lebg n me Zerizal�m lals˜a, “r

˜e t� naab a Artaz�gz�s

reega b naama t� y��m pis-yiibl˜e.” (Nehemi 2:1, 5-8) P

˜ınd

y�l˜a mitb me wilgdame t� y��md 474 s

˜en deng a Zezi rogm

˜a,

198 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

“Y��M PIS-YOPOE NAOOR A YOPOE”

y��m 490

y��m a 7naoor a 7

(y��m 49)

y��m 62naoor a 7

(y��m 434)

y��md a1naoor a 7

(y��m a 7)

y. 455 y. 406 & s. d. a Z. r. a Z. r. p. ) y. 29 y. 33 y. 36

“B s˜

en k˜

o noort� b le me

Zerizal�m˜

a”

Zerizal�m s˜

enlebs n me w

˜a

Mesi w˜

awaoongo

Mesi w˜

ak��bo

‘Y��m 70naoor a 7w

˜a’ saabo

a Artaz�gz�s r�� a pipi y��m t˜or naam. Woto y

˜ınga, a naam

˜a

r��b y��m 20 soab˜a ra yaa y��md 455 s

˜en deng a Zezi rogm

˜a.

Mas˜a t

˜ond b

˜angame t’a Dani�ll b

˜angr-gomd

˜a s

˜en gom Mesi

w˜a pukr yell

˜a s�nga pidsg y��md 455 s

˜en deng a Zezi rogm

˜a.

A Dani�ll wilgda y��m s˜oor ning s

˜en da na n loog t�

‘W˜ennaam nin-t

˜uusdga s

˜en yaa Naab

˜a’ b� Mesi w

˜a yaool n

puk˜a. B

˜angr-gomd

˜a goma “y��m a yopoe naoor a yopoe, la

y��m pis-yoob la a yiib naoor a yopoe” yelle, t� f˜aa yaa y��m

69 naoor a yopoe. Sasa k˜ang

˜a kaoosa wakat a w

˜ana? Z��f

r˜amb

˜a ra minim n magda y��m a yopoe-poe. Wala makre, b

ra maanda V��sg y��md y��m a yopoe soab f˜aa. (Yikri 23:10,

11) Woto y˜ınga, y��m 69 naoor a yopoe w

˜a kaoosa y��m 483.

S˜en ket yaa d geel mas

˜a. D s

˜a n s�ng ne y��md 455 s

˜en deng

a Zezi rogm˜a, n s

˜od y��m 483, tallda t

˜ond n ta y��md 29 a

Zezi rogm˜a poore. Yaa y��m k

˜ang tak� la a Zezi paam lisg n

lebg Mesi w˜a!� (Luk 3:1, 2, 21, 22) Woto pa Biibl

˜a b

˜angr-gomd

pidsg s˜en tar p

˜ang s�da?

� Sen s�ng ne y��md 455 sen deng a Zezi rogma, n t� ta a Zezi rogmaket y��m-yende, yaa y��m 454. La sen s�ng ne a Zezi rogma ket y��m-yend n t� ta pipi y��md a rogma poore, yaa y��m-yende (y��ma sodgrpa s�ngd ne zaalem ye, s�ngda ne yembre). La sen s�ng ne a Zezi rogma,a pipi y��md n t� ta y��md 29 wa, yaa y��m 28. D sa n d�k y��m 454n paas y��m yende, la y��m 28 n faoog taaba, faa yaa y��m 483. B k��a Zezi a sen lebg Mesi wa y��m a wan poore, y��md 33 wa sasa. (Dani�ll9:24, 26) Ges-y Pr

ˆetons attention

`a la proph

´etie de Daniel ! sak 11, la

´Etude

perspicace des´

Ecritures, volum a 2, seb-neng 995-997. Yaa a Zeova Kasetramba n yiis seb-kaensa b yiiba faa.

S˜EN na y�l n s

˜ong t

˜ond t� d b

˜ang Mesi w

˜a s

˜en yaa a soaba,

W˜ennaam a Zeova v

˜enega no-r��sdb w�sg t� b togs y�l w�sg

F˜aagd

˜a b s

˜en k

˜aab t’a na n waame w

˜a zugu. B goma a rogm

˜a, a

t��md˜a la a k

˜uum

˜a yelle. Biibl

˜a b

˜angr-gom-k

˜aens

˜a f

˜aa pidsa a

Yaa a Zezi Kirist la Mesi ning b s˜en

k˜aab t’a na n waame w

˜a

V˜enegre 199

Zezi Kirist zugu. Baa yel-b˜oones nins f

˜aa b s

˜en p

˜ınd n togs

˜a pidsa

k�p�. S˜en na y�l n wilg t� s�d yaa woto, b� d ges b

˜angr-goam a

w˜an s

˜en deng n togs y�l s

˜en t� loeneMesiw

˜a rogem la ay

˜aadem.

No-r��s a Ezai reng n togsame t� Mesi w˜a ra na n y�� r

˜ım

a Dav��d yagenga. (Ezai 9:6) A Zezi s�d y�� a Dav��d yagenga.—Mat�e 1:1, 6-17.

B˜ANGR-GOAM MESI W

˜A ZUGU

YELL˜

A B˜

ANGR-GOAM˜

A A PIDSG˜

A

A roga a Zida buud˜e w

˜a S�ngre 49:10 Luk 3:23-33

Pa-kul s˜en pa mi rao n dog-a Ezai 7:14 Mat�e 1:18-25

A yaa a Dav��d yagenga Ezai 9:6 Mat�e 1:1, 6-17

A Zeova togsame t’a yaa y˜e Biribla Y��l S

˜oamy

˜a 2:7 Mat�e 3:17

Neb w�sg pa t˜e-a ye Ezai 53:1 Z

˜a 12:37, 38

A zomba b˜oang n k

˜e Zerizal�m Zakari 9:9 Mat�e 21:1-9

A t˜uud-n-taag n z

˜amb-a Y��l S

˜oamy

˜a 41:10 Z

˜a 13:18, 21-30

B z˜amb-a-la ne koeems 30 Zakari 11:12 Mat�e 26:14-16

A s˜ında a r

˜otb

˜a taoore Ezai 53:7 Mat�e 27:11-14

B maana b˜and n p�� a fut

˜a Y��l S

˜oamy

˜a 22:19 Mat�e 27:35

Ra-luk˜a zug

˜a, b yaal-a lame Y��l S

˜oamy

˜a 22:8, 9 Mat�e 27:39-43

A k˜obr ba a ye pa kaoog ye Y��l S

˜oamy

˜a 34:21 Z

˜a 19:33, 36

B mum-a-la arz�gs r˜amb yaoog

˜e Ezai 53:9 Mat�e 27:57-60

B v��g-a lame t’a nan pa p˜oog ye Y��l S

˜oamy

˜a 16:10 T��ma 2:24, 27

B z˜ek-a lame t’a be W

˜end r�tgo Y��l S

˜oamy

˜a 110:1 T��ma 7:56

200 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

W˜ennaam no-r��s a Miise me reng n togsame t� bi-k

˜ang ra

na n wa y�� naaba, la t’a na n doga “Efrata Betleh�m.” (Miise5:1) A Zezi rogm

˜a wakate, t

˜ens a yiib n da be Isra�ll t� b f

˜aa y�y

yaa Betleh�m. A yembr da p˜ee Nazar�t n be Isra�ll soolm

˜a nug-

r�tg babg˜e w

˜a, t’a to w

˜a ra p

˜e Zerizal�m n be Zida soolm

˜e w

˜a. B

ra boonda Betleh�m ning s˜en da p

˜e Zerizal�m

˜a t� Efrata. A Zezi

roga t˜en-k

˜ang p�g

˜e wa b

˜angr-gomd

˜a s

˜en da p

˜ınd n togs

˜a bal

k�p�!—Mat�e 2:1.

Biibl˜a b

˜angr-gomd a to reng n wilgame t� W

˜ennaam da na n

boola a Biribl˜a t’a “yi Ezipt” n wa. A Zezi s

˜en da wa n yaa bi-

k�dga, b tall-a lame n k˜eng Ezipti. A Herood k

˜uum

˜a poore, b yii

ne-a be n leb Isra�lle, t� b˜angr-gomd

˜a paam pidsgu.—Oze 11:1;

Mat�e 2:15.

Seb-neng 200 w˜a p�g

˜e, verse nins b s

˜en s

˜odgd gom-zug ning

s˜en yaa “B

˜angr-goam

˜a” t

˜engr

˜a wilgda y�l b s

˜en deng n togs n

fasem Mesi w˜a zugu. Mak-y-b ne verse nins b s

˜en s

˜odg gom-zug

ning s˜en yaa “A pidsg

˜a” t

˜engr

˜a. Y s

˜a n maan d

˜e, na n k�tame t�

y y˜a t� W

˜ennaam Gomd

˜a togsda s�da, t� y t

˜e-a n paase.

Y s˜a nwavaeesd verse k

˜aens

˜a, b� y ning y yam

˜e t� b g�lsaverse

nins s˜en yaa b

˜angr-goam

˜a y��m kobs s

˜en deng a Zezi rogem. A

Zezi yeelame: “Yaa t�lae t� b˜umb nins f

˜aa s

˜en g�ls a Moiiz t

˜ooga

ne W˜ennaam no-r��sdba la Y��l S

˜oamy

˜a s�ba p�s

˜e s

˜en wilgd

mam yella paam pidsgu.” (Luk 24:44) Wala y s˜en t

˜oe n y

˜a y

˜amb

meng˜a Biibl p�g

˜e w

˜a, b f

˜aa gill paama pidsgu.

NEB nins s˜en t

˜eed T

˜aablm

˜a yetame t� W

˜ennaam yaa neb a

t˜aab s

˜en yaa Ba w

˜a, Biig

˜a la v��sem s

˜ong

˜a s

˜en naag taaba.

B yetame t� b t˜aab

˜a zema taaba, t� b t

˜oey

˜a b

˜umb f

˜aa, la t� b

f˜aa pa tall s�ngr ye. R

˜end s

˜a n yaa ne T

˜aablm

˜a z

˜amsgo, Ba w

˜a

yaa W˜ennaam, Biribl

˜a yaa W

˜ennaam, t� v��sem s

˜ong

˜a me yaa

W˜ennaam, la yaool n yaa W

˜ennaam y�ng bala.

S�d˜a, Ba w

˜a, Biribl

˜a

la v��sem s˜

ong˜a zugu

V˜enegre 201

202 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Neb w�sg s˜en t

˜eed T

˜aablm

˜a sak n deegame t� b pa t

˜oe nwilg

a v˜oor ye. La t

˜oe t� b ket n t

˜eedame t� z

˜ams-k

˜ang

˜a yita Biibl

˜a

p�g˜e. Yaa d b

˜ang t� “T

˜aablm

˜a” yaa gom-biig s

˜en pa tol n be

Biibl˜a p�g

˜e ye. La r

˜e y

˜ınga b

˜umb bee Biibl

˜a p�g

˜e n t

˜oe n k�t t�

d tags T˜aablm

˜a yell b�? S

˜en na y�l n leok sok-k

˜ang

˜a, b� d ges

neb nins s˜en t

˜eed T

˜aablm

˜a s

˜en nong n karemd verse ning s

˜en

na y�l n k˜o b mens b��m

˜a.

“GOMDA YAA W˜ENNAAM”

Z˜a 1:1 yetame: “Hal s�ngre Gomda ra beeme, la Gomda ra

bee ne W˜ennaam, la Gomda yaa W

˜ennaam.” (Z

˜a 1:1) Taoore,

t�m-t�md a Z˜a g�lsame n wilg v

˜eeneg t� “Gomda” yaa a Zezi.

(Z˜a 1:14) La b s

˜en boond Gomd

˜a t� W

˜ennaam

˜a y

˜ınga, k

˜eer

yetame t� Biribl˜a ne Ba w

˜a segd n bee W

˜ennaam a ye p�g

˜e.

Ning-y y yam˜e t� s�ngr

˜e w

˜a b g�lsa Biibl

˜a bab-k

˜ang

˜a ne

g�rk goama. Kaoosg poore, l�bgdb˜a lebg-a-la ne buud-goam

a taaba. La Biibl˜a l�bgdb w�sg pa lebg gomd ning s

˜en

yaa ‘Gomd˜a yaa W

˜ennaam

˜a’ woto ye. B

˜oe y

˜ınga? B tika g�rk

goam˜a b

˜angr zugu, g�rk ning p�g

˜e b s

˜en g�ls Biibl

˜a. B y

˜aame

t� b ra pa segd n lebg gomd ning s˜en yaa “Gomd

˜a ra yaa

W˜ennaama” woto ye. B ningame t� b

˜oe? Ad makr a w

˜ana:

“Logos˜a [Gomd

˜a] ra yaaw

˜ennaam buudu.” (A New Translation

of the Bible) “Gomd˜a ra yaa w

˜ende.” (The New Testament in

an Improved Version) “Gomd˜a ra bee ne W

˜ennaam n da tar a

halhaal˜a.” (The Translator’s New Testament) S

˜a n yaa ne Biibl

k˜aens

˜a, Gomd

˜a pa W

˜ennaam meng

˜a ye.� La Gomd

˜a s

˜en tar

naam k˜aseng a Zeova b

˜on-naands

˜a s�k

˜a y

˜ınga, b yetame t’a ra

yaa “w˜ende.” Ka w

˜a “w

˜end

˜a” rat n yeelame t� “p

˜ang soaba.”

BAO-Y V˜EENEM YELL

˜A ZUG N PAASE

Neb w�sg pa mi g�rk ning b s˜en tall n g�ls Biibl

˜a ye. R

˜end

w˜an to la y t

˜oe n b

˜ang t�m-t�md a Z

˜a s

˜en da rat n yeel

˜a? Tags-y

mak-k˜ang

˜a yelle: Wala karen-saamb s

˜en na n z

˜ams a karen-

biis b˜umbu, t� karen-biis

˜a tagsa yaool n yaa to�y-to�y z

˜amsg

˜a

� Sen na y�l n paam kibay a taab Za 1:1 zug n paase, b� y ges y��md2008 s�paolg kiuuga pipi daar G

˜uusg Gasg

˜a seb-neng 24-25 wa p�ge.

A Zeova Kaset ramba n yiis seb-kanga.

V˜enegre 203

v˜oor zugu. W

˜an to la karen-biis

˜a t

˜oe n welg yell

˜a? B t

˜oe n

soka karen-saamb˜a n b

˜ang n paase. S

˜ambg s

˜en ka be, b s

˜a n

wa paam v˜eenem n paase, t

˜oe n s

˜ong-b lame t� b w�m z

˜amsg

˜a

v˜oor n paase. Woto me, s

˜en na y�l n w�m Z

˜a 1:1 v

˜oore, y t

˜oe n

gesa a Z˜a Ev

˜anzill

˜a p�g

˜e, n paam v

˜eenem a Zezi yasr

˜a zug n

paase. Y s˜a nwa paam kaset a taab yel-k

˜ang

˜a zugu, na n s

˜ong-y

lame t� y wa w�m a v˜oor

˜a la y sak n deeg t� yaa woto.

Wala makre, ges-y b˜umb ning a Z

˜a s

˜en leb n g�ls sak a 1

verse 18 w˜a p�g

˜e w

˜a: “Ned nan ka y

˜a W

˜ennaam [s

˜en t

˜oe f

˜aa

w˜a] abada ye.” La ninsaalb

˜a yaool n y

˜aa a Zezi s

˜en yaa Biribl

˜a,

bala a Z˜a yeelame: “B k�tame t� Gomda [a Zezi] r�k y

˜ınga n

z˜ınd t

˜ond s�ka . . . La t

˜ond y

˜aa b

˜amb ziiri.” (Z

˜a 1:14) Woto w

˜a,

w˜an to mas

˜a la Biribl

˜a t

˜oe n y� W

˜ennaam s

˜en t

˜oe f

˜aa w

˜a babg

a yembre? A Z˜a leb n yeelame t� Gomd

˜a ra ‘bee ne W

˜ennaam.’

La w˜an to la ned t

˜oe n be ne ned la a leb n yaa nin-k

˜ang

y�sa? S˜en paase, wala b s

˜en g�ls Z

˜a 17:3 p�g

˜e w

˜a, a Zezi wilgda

v˜eeneg t� y

˜e ne a saas

˜e Ba w

˜a yaa neb to�y-to�ya. A boola a

Ba w˜a t� “s�d W

˜ennaam s

˜en ka to.” S

˜en paase, a Z

˜a Ev

˜anzill

˜a

baasg s˜enese, a k�msa yell

˜a n yeele: “B

˜on-k

˜aens g�lsame t�

y˜amb t

˜oe n t

˜e t’a Zezi yaa Kirist W

˜ennaam Biiga.” (Z

˜a 20:31)

Y˜amb nee ka t� b pa yeel t’a Zezi yaa W

˜ennaam ye, b yeelame

t’a yaa W˜ennaam Biiga. V

˜eneg-k

˜ang

˜a b s

˜en paas a Z

˜a Ev

˜anzill

˜e

w˜a wilgda d s

˜en segd n w�m Z

˜a 1:1 w

˜a v

˜oor to-to. A Zezi s

˜en

yaa Gomd˜a yaa “w

˜ende,” s

˜en dat n yeel t’a tara naam w�sgo,

la a pa yembr ne W˜ennaam s

˜en t

˜oe f

˜aa w

˜a ye.

K�S-Y S�D T� Y�L˜A S�D YAA WOTO

Leb-y n tags-y karen-saamb˜a ne karen-biis

˜a makr yelle. K

˜eer

s˜a n ket n tar s

˜ambse, baa ne karen-saamb

˜a s

˜en wilg-b yell

˜a

v˜oor n paas

˜a f

˜aa, b

˜oe la b t

˜oe n maane? B t

˜oe n t� soka karen-

saamb a to n b˜ang n paas yell

˜a zugu. Karen-saamb a yiib-n-

soab˜a s

˜a n wilg t� pipi soab

˜a z

˜amsg yaa s�da, t

˜oe n k�tame t�

karen-biis w�sg pa leb n maan s˜amb-s

˜amb ye. Woto me, y

˜amb

s˜a n ket n pa w�m a Z

˜a s

˜en yeel b

˜umb ning

˜a v

˜oor s

˜oma, n tar

s˜ambs ne a Zezi s

˜en s�d yaa a soab tak� W

˜ennaam s

˜en t

˜oe f

˜aa

w˜a taoore, y t

˜oe n gesa Biibl g�lsd a to s

˜en wilgd b

˜umb ning

yell˜a zug

˜a. Wala makre, ges-y a Mat�e s

˜en g�ls b

˜umb ning

˜a. A

204 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

wilgame t’a Zezi goma z˜amaan-w

˜eng k

˜ang

˜a saab

˜a yelle n yeel

t�: “Ned ba a yembr ka mi daar k˜anga la wakat k

˜ang ye, baa

mal�k r˜amba s

˜en be arz

˜ana, baa W

˜ennaam Biiga meng ka mi

ye, yaa Ba bala.” (Mat�e 24:36) W˜an to la gom-k

˜aens

˜a wilgd t’a

Zezi pa W˜ennaam s

˜en t

˜oe f

˜aa w

˜a?

A Zezi yeela v˜eeneg t� Ba w

˜a b

˜angr y��da Biig

˜a. La a Zezi s

˜a n

da yaa yembr ne W˜ennaam s

˜en t

˜oe f

˜aaw

˜a, a ra na n b

˜anga a Ba

w˜a s

˜en mi y�l nins

˜a f

˜aa. R

˜end Biig

˜a ne Ba w

˜a pa t

˜oe n zeng taab

ye. Ne r˜e f

˜aa, k

˜eer na n yeelame: ‘La a Zezi ra yaa w

˜end la a ra

leb n yaa ninsaala. Ka w˜a, yaa a s

˜en da yaa ninsaal

˜a y

˜ıng la a

s˜en gom woto w

˜a.’ Baa s

˜a n yaa woto, yaa w

˜an to y

˜e ne v��sem

s˜ong

˜a? A s

˜a n da f

˜aooga Ba w

˜a n be W

˜ennaam a yembr p�g

˜e,

b˜oe y

˜ıng t’a Zezi pa yeel t� v��sem s

˜ong

˜a mii b

˜umb nins Baw

˜a

s˜en mi w

˜a?

Y s˜a n ket n z

˜amsd Biibl

˜a, y na n b

˜anga Biibl

˜a verse r

˜amb a

taab w�sg s˜en gomd yel-k

˜ang

˜a yelle. Verse k

˜aens wilgda s�d

˜a

v˜eeneg Ba w

˜a, Biribl

˜a la v��sem s

˜ong

˜a zugu.—Y��l S

˜oamy

˜a

90:2; T��ma 7:55; Kolos r˜amba 1:15.

NEB mily˜o r

˜amb p��sda pik

˜a la b waoogd-a. B

˜angr-sebr a yembr

(The Encyclopædia Britannica) yetame t� pik˜a “yaa b

˜and ning s

˜en

wilgd kiris-neb t˜uudm

˜a.” La kiris-neb hak�k

˜a y

˜e pa t

˜unugd ne pik

np��sd˜e ye. B

˜oe y

˜ınga?

B��mk˜aseng ayembr yaa t’a Zezi Kirist pa ki ra-p�k zug ye.G�rk

gom-biigning b s˜ennongn lebgd

˜e t� “pik

˜a” yaa storos.Av

˜oor

˜a yaa

“raoog s˜enyaa selle.” Biibl ning s

˜enyaa The Companion Bible yeta

woto: “[Storos] z� n dat n yeel t� raad a yiib s˜en p�gl taab ye . . . Baa

f�� pa be [K˜aab Paalg

˜a] g�rkgoam

˜ew

˜ameng s

˜en k�td t� b tags raad

a yiib [s˜enp�gl taab] yell ye.”

Verse r˜amb a w

˜an p�s

˜e, Biibl

˜a g�lsdb ninga gom-bi-z

˜eng nwilg

a Zezi s˜en ki b

˜umb ning zug

˜a. Yaa g�rk gom-biig ning s

˜en yaa

Kiris-neb hak�k˜a s

˜en pa t

˜unugd ne pik

˜a

n p��sd˜e w

˜a v

˜oore

V˜enegre 205

zil˜on w

˜a. (T��ma 5:30, NW; 10:39, NW; 13:29, NW; Galat d

˜amba

3:13; 1 P���r 2:24, NW) Gom-bi-k˜ang

˜a v

˜oor yaa “zeng-raoogo,”

“rasaare, raoog b� t��g bala.”

Sebr ning gom-zug s˜en yaa Ra-p�k

˜a la Kirist kaab pik

˜a zug

˜a (La

Croix et la crucifixion [alema]) a Hermann Fulda s˜en g�ls

˜a, wilga

b˜umb ning s

˜en k�t t� b ra nong n kaad neb nins b s

˜en k��d

˜a ra-

zaalg zug˜a. Ayetame t�: “Pa z

˜ıis

˜a f

˜aa b s

˜enday

˜aknnank�b��gdb

˜a

z˜amaw

˜a taoor

˜a la t��s ra be ye.R

˜end rayaa raoogbal la b ra lugund

t˜enga. Yaa r

˜e zug la b ra lagemd bi-b��g

˜a nus taab n z

˜ek n loe b� n

ka, la naoor w�sg me, b lagemda a nao˜a taab n loe b� n ka.”

La kaset ning s˜en sakd reegr n t� y��d kaset a taab

˜a f

˜aa w

˜a yita

W˜ennaam Gomd

˜a p�g

˜e. T�m-t�md a Poll yeelame: “Kirist f

˜aaga

t˜ondne t

˜oog k

˜aabw

˜enga, b

˜amb s

˜en lebg k

˜aabw

˜eng t

˜ondy

˜ıng

˜a. T�

b˜oe, a g�lsame yaa: ‘K

˜aab w

˜eng bee ned ninga f

˜aa b s

˜en luul t��g

zug˜a.’” (Galat d

˜amba3:13)Kaw

˜a, a Poll lebgnd�ka goamnins s

˜en

be T˜oodo 21:22, 23 p�g

˜e w

˜a s

˜en gomd t��ga, la pa pik yell

˜a. S

˜en

mik t� k˜aab-w

˜eng bee ned b s

˜en luul raoog zug

˜a, pa zems t� kiris-

neb˜a nags b rot ne b

˜umb s

˜enmamsd Kirista kaab ye.

Kaset baa a yembr kae s˜en wilgd t� neb nins s

˜en da boond b

mens t� kiris-neb˜a t

˜unuga ne pik

˜a b p��sg

˜a p�g

˜e y��m 300 s

˜en

p�gl Kirist k˜uum

˜a poor ye. La y��m kobs-t

˜a w

˜a poore, Rom Naab

a K˜onst

˜ant

˜e s

˜en da yaa rog-n-mik t

˜uudm

˜a ned

˜a tuubame n lebg

kiris-ned ne y��re. Y˜e n k�t t� pik

˜a lebg kiris-neb ne y��r

˜a b

˜on-

makre. Baa a K˜onst

˜ant

˜e raab

˜a s

˜en da yaa to-to f

˜aa, pik

˜a ra pa tar

loees ne a Zezi Kirist ye. Pik˜a yita rog-n-mik t

˜uudm

˜a p�g

˜e. B

˜angr

sebr a yembr (New Catholic Encyclopedia) sak n deegame: “Pik˜a

s�ng n bee buud k˜eer p�s

˜e, s

˜en deng kiris-neb

˜a z

˜amaana, la buud

w�sg s˜en pa kiris-neb

˜a minund p�s

˜e me.” Mitb a taab t

˜eedame t�

pik˜a yita rog-n-mik t

˜uudm

˜a s

˜enp��sd b

˜on-naands wala w

˜ıntoog

˜a

p�g˜e. K

˜eer t

˜eedamemeng t’ayaa t

˜uudumyel-maand� s

˜en tar loees

ne pag ne rao lagengo.

La b˜oe y

˜ıng t� b k

˜ees pik

˜a s

˜en yaa rog-n-mik t

˜uudm

˜a b

˜umb

˜a

kiris-neb t˜uudm

˜a p�g

˜e? Yaa wa b ra ratame t� rog-n-mik

˜a t

˜uudb

˜a

t˜oog n tuub n lebg kiris-neb ne y��r nana-nana. La rog-n-mikt˜uudm

˜a b

˜umb buud f

˜aa p��sg yaa b

˜umb Biibl

˜a s

˜en g�dg v

˜eenega.

(2 Kor˜ent d

˜amba 6:14-18) G�lsg S

˜oamy

˜a leb n g�dga b

˜on-naands

p��sg buud f˜aa. (Yikri 20:4, 5; 1 Kor

˜ent d

˜amba 10:14) R

˜end

kiris-neb hak�ka bee b��m la b sen pa tunugd ne pika b p��sgap�gewa.�

� Sen na y�l n paam venegr pika zug n paase, b� y ges sebr ning senyaa Comment raisonner a partir des

´Ecritures, a Zeova Kaset ramba sen

yiisa, seb-neng 77-81.

206 Biibla s�d yetame t� boe?

B K˜

OO kiris-neba noor t� b maan a Zezi Kirist kuuma Teegre,b sen boond me t� ‘Soaala r��ba.’ (1 Korent damba 11:20, SebrSongo) Boe n k�t t’a voora tagem w�sgo? Wakat b�go, la wanto la b segd n maan-a?

A Zezi Kirist lugla teeg-kang Z��f ramba Pak y�ngo, y��md33 wa. Paka ra yaa kibs b sen da maand vugr bal y��md faa,Z��f ramba kiuug ning b sen boond t� Niza wa rasem 14 daare.Sen na y�l n mag wakat kanga, Z��f ramba ra guuda raar ningawıntooga sen kaoosd sen zems l��r 12, t� y�nga mekaoosd l��r 12 wa. Runda-runda a zemsa ne t��lgkiuuga rasem 21 wa. Ki-paalg ning b sen na n yasen deng t��lg kiuug rasem 21 b� a poora wilgdaNiza kiuuga pipi daare. B ra maanda Paka rasem 14poore, wındga koom poore.

A Zezi maana Paka ne a t�m-t�mdba, n yiis aZida Iskariot, n yaool n lugl Soaala kuum Teegre.R�-kang n ledg Z��f ramba Paka, la yaa re n so t� bsegd n teeg-a vugr bal y��md faa.

A Mat�e Evanzilla wilga woto: “A Zezi r�ka buri n ningbarka n kao n ko b karen-biisa nyeele: ‘B� y reeg n d�, yowayaa mam yınga.’ Bambyaool n d�ka bon-yuudla, labamb sen ning barka, bamb koobamba n yeele: ‘B� yamb faa yu. T� boe,

Soaala kuum Teegr yaa bumbsen waoogd Wennaam

Venegre 207

yowa yaa mam z��m sen yaa kaab paalg z��m sen daag nebw�sg yel-wena sugr yınga.’”—Mat�e 26:26-28.

Neb keer teedame t’a Zezi toeema bura t� s�d lebg a nemdla a toeem dive wa t� lebg a z��m. La bumb ba a yembr da payak a Zezi yınge wa, a sen da wa n kot-b bura sasa ye. A Zezit�m-t�mdba s�d ra r�ta a yınga la b ra yuud a z��ma b�? Ayo,bala woto ra na n y�� ninsaal nemd wabr la Wennaam noorak��sgo. (S�ngre 9:3, 4; Maank��re 17:10) Sa n yaa ne Luk 22:20(Kaab-paalga Koe-noogo) a Zezi yeelame: “Bon-yuudl kangayaa kaab paalga, mam z��ma sen daag yamb yınga maasemyınga.” Yaa bon-yuudl kanga n s�d lebg ‘kaab paalga’ b�? Rapa toe n y� woto ye, bala kaabg b� kaool yaa zems taaba, la pabumb b sen toe n ya ne nif b� n s��s ye.

Woto yınga, bura ne dive wa faa ra yaa bon-makds bala. Buramakda Kirist yınga sen zems zanga. A Zezi kell n d�ka Pakar��b bur sen kella a yembre. Yaa bur sen pa ning rab�lle. (Yikri12:8) Biibla p�ge, rab�ll mi n makda yel-wen b� saoongo.Woto yınga, bura makda a Zezi yınga sen zems zang a sen d�kn maan maoonga. Ra yaa yıng sen pa tar yel-wende.—Mat�e16:11, 12; 1 Korent damba 5:6, 7; 1 P���r 2:22; 1 Za 2:1, 2.

Dive miuuga makda a Zezi z��ma. Z�-kang k�tdame t� kaoolpaalga lebg yel-s�d sen tar yoodo. A Zezi yeelame t� b raagaa z��ma “yel-wena sugr yınga.” Woto, adem-biisa toe n y��y�lem Wennaam nife n toe n ke kaool paalga p�ge ne a Zeova.(Hebre damba 9:14; 10:16, 17) Kaool kang maasem yınga,kiris-neb 144000 sen yaa sakdb n toe n keng saase. Beene bna n y�� rım damb la maan-k��db adem-biisa faa bark yınga.—S�ngre 22:18; Zeremi 31:31-33; 1 P���r 2:9; Wilgri 5:9, 10; 14:1-3.˜

Anda ramb n segd n wab bura la b yu dive wa? Wa senzemse, yaa neb nins bal sen be kaool paalga p�ge wa, sen datn yeel t� yaa neb nins sen tar saagr n na n keng saase wa n segdn wab bura la b yu dive wa. Wennaam v��sem songa k�tdamet� nin-kaensa bang veeneg t� b tuus-b lame t� b na n y� rımdamb saase. (Rom damba 8:16) A Zezi leb n maana kaool nebamba, Rıung yınga.—Luk 22:29.

208 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Yaa w˜an to y

˜e ne neb nins s

˜en tar saagr n na n v��md

wakat s˜en k

˜on sa t

˜eng zug Arz

˜an

˜a p�g

˜e w

˜a? B sakda a Zezi

s˜en da k

˜o noor

˜a n k

˜engd Soaal

˜a k

˜uum T

˜eegr

˜e. La b wata

be n kelgd ne waoogre, la b pa w˜abd bur

˜a, b pa y

˜uud

div˜e w

˜a me. Vugr y��md f

˜aa, Niz

˜a rasem 14, w

˜ındg k

˜oom

poore, a Zeova Kaset r˜amb

˜a maanda Soaal

˜a k

˜uum T

˜eegre.

Baa ne s˜en yaa neb tus a w

˜an bal n ket s

˜en yet t� b tara

saas˜e v��m

˜a saagr

˜a, t

˜eeg-k

˜ang

˜a tara y

˜ood w�sg ne kiris-

neb˜a f

˜aa. Yaa sasa neb

˜a f

˜aa s

˜en t

˜oe n tags W

˜ennaam a

Zeova la a Zezi Kirist nonglm˜a s

˜en ka mak-n-taag

˜a zugu.

—Z˜a 3:16.

Y˜AMB s

˜a n w�m t� b gomd “s��g” yelle, b

˜oe n wat y

˜amb

yam˜e? Neb w�sg t

˜eedame t� s��g yaa b

˜umb ninsaal nif s

˜en

pa ne la s˜en pa kiid s

˜en be t

˜ond y

˜ıns

˜a p�s

˜e. B tagsdame t�

ninsaal k˜uum

˜e, b

˜on-k

˜ang

˜a b s

˜en pa ne w

˜a yita y

˜ıng

˜e w

˜a n

ket n v�. S˜en mik t� neb

˜a t

˜eeda woto z

˜ıig f

˜aa w

˜a y

˜ınga, w�sg

s˜a n wa b

˜ang t� pa woto la Biibl

˜a yeta, lingd-b lame. La s

˜a n

yaa ne W˜ennaam Gomd

˜a s��g yaa b

˜oe, t� v��sem yaa b

˜oe?

B S˜EN GOM “S��G

˜A” YELL TO-TO BIIBL

˜A P�G

˜E

B� d reng n gom s��g˜a yelle. T

˜oe t� y t

˜erame t� b reng

n g�lsa Biibl˜a ne hebre la g�rk goama. Biibl

˜a g�lsdb talla

hebre gom-biig ning s˜en yaa nef�s la g�rk gom-biig s

˜en yaa

psik� w˜a n gom s��g

˜a yelle. Gom-bi-k

˜aens

˜a b yiib

˜a pukda

s˜en y��d naoor 800 G�lsg S

˜oamy

˜a p�g

˜e, la Traduction du

monde nouveau w˜a p�g

˜e, b lebgd-b-la wakat f

˜aa t� “

ˆame,”

s˜en dat n yeel t� “s��ga.” Baa ne Moor

˜a Biibl d

˜amb s

˜en

lebgd gom-bi-k˜aens

˜a t� “s��g” wakat ning

˜a, z

˜ıis w�sgo, b

lebgd-b lame t� “b˜on-v��se,” “nin-v��ga,” “neda,” “fo,”

“r˜unga,” “s

˜uuri,” “v��m,” “yam,” “y

˜oore.” Y

˜amb s

˜a n ges

“S��g˜a” ne “v��sm

˜a” v

˜oor

s�d yaa b˜

oe?

V˜enegre 209

gom-biis nins s˜en yaa nef�s la psik� s

˜en pukd to-to Biibl

˜a

p�g˜e w

˜a, y�ta v

˜eeneg t� gom-bi-k

˜aens

˜a gomda 1) neba,

2) r˜umsi, la 3) ned b� r

˜ung v��m yelle. B� d ges verse r

˜amb

a w˜an s

˜en wilgd gom-bi-k

˜aens

˜a v

˜oy a t

˜aab

˜a.

Neba. “A Nowe wakate . . . neb bilf bal n p˜os ne koom

˜a,

b˜amb yaa neb [psik�] a nii.” (1 P���r 3:20) Ka w

˜a, G�rk gom-

biig ning s˜en yaa psik� w

˜a b lebg-a lame t� neba, s

˜en dat n

yeel t’a Nowe, a pag˜a, a komdibli a t

˜aab

˜a la b pagb

˜a. Yikr

16:16 wilgda noy b s˜en k

˜o Isra�ll mann

˜a w�kr w��ng

˜e. B

yeel-b lame: “B˜amb ned kam f

˜aa w�k s

˜en . . . zems . . . a

yir d˜amb [nef�s] s

˜oore.” R

˜end mann

˜a b s

˜en da segd n w�k

˜a

waooglem ra segd n zemsa ne zak f˜aa neb s

˜oore. Biibl

d˜amb a taab lebga gom-biis nins s

˜en yaa nef�s ne psik� w

˜a

t� neda b� neb S�ngre 46:18; Zozue 11:11; T��ma 27:37 laRom d

˜amba 13:1 p�g

˜e.

umsi. Biibl˜a p�g

˜e d karemda woto: “W

˜ennaam yeelame

t� b˜on-v��s [nef�s] s

˜en t

˜uud taab w�sg z

˜ınd koom p�g

˜e, la

b� b˜on-y�gd� me y�g d

˜uniy

˜a zugu n p���g saase. W

˜ennaam

yeelame t� b˜on-v��s [nef�s] z

˜ınd d

˜uniy

˜a zugu s

˜en zems b

buudu; yaa yir d˜umsi la b

˜on-saagdse la we-r

˜umsi s

˜en zems

b˜amb buudu. La a y�� woto.” (S�ngre 1:20, 24) Verse k

˜ang

˜a

p�g˜e, b boonda z

˜ım

˜a, b

˜on-y�gd� w

˜a, yir d

˜ums

˜a la we-r

˜ums

˜a

ne Hebre gom-biig ning s˜en yaa nef�s

˜a. B leb n boonda

r˜ums

˜a t� nef�s S�ngre 9:10; Maank��re 11:46; la S

˜odbo

31:28 p�g˜e me.

Ned v��m. Wakat ninga, gom-biig ning s˜en yaa nef�s la

psik� w˜a rat n yeelame t� ned v��m. A Zeova yeela a Moiiz

woto: “La a s˜a n ki, ned

˜a na n yaoa v��m [nef�s] v��m

y˜ınga.” (Yikri 21:23) Ned s

˜a n k� a to, yaa b

˜oe la b ra segd

n d�k n dole? V��m n da segd n dol v��m a to. Ges-y a Zezigom-k

˜aens

˜a me: “Mam yaa pe-k��m s

˜ongo, pe-k��m s

˜ong

k˜ota a v��m [psik�] a piis y

˜ınga.” (Z

˜a 10:11) A Zezi k

˜oo a

psik� w˜a b� a v��m

˜a

˜adem-biis

˜a y

˜ınga. Biibl

˜a z

˜ı-k

˜aens

˜a p�s

˜e,

v˜eenega, gom-biig ning s

˜en yaa nef�s la psik� w

˜a b� “s��g

˜a”

yaa ninsaal v��m˜a. Y na n y

˜aa makr a taab s

˜en t� loe ne

s��g˜a v

˜oor 1 R

˜ım d

˜amba 17:17-23; Mat�e 10:39; Z

˜a 15:13; la

T��ma 20:10 p�g˜e.

210 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Y s˜a n ket n z

˜amsda W

˜ennaam Gomd

˜a, y na n b

˜angame

t� Biibl˜a f

˜aa p�g

˜e, z

˜ıig ba a yembre, b z� n t

˜unug ne gom-

biis nins s˜en yaa nef�s b� psik� w

˜a n na n wilg s

˜en pa kiid b�

s˜en v� wakat s

˜en pa sat ye. G�lsg S

˜oamy

˜a p�d n wilgdame

t� nef�s kiidame. (Ezek��ll 18:4, 20) Woto y˜ınga, Biibl

˜a

yetame t� ned s˜en ki yaa nef�s k��ng b� k

˜uum.—Maank��re

21:11.

“V��SM˜A” S

˜EN YAA B

˜UMB NINGA

Mas˜a, b� d ges gom-biig ning s

˜en yaa “v��sm

˜a” v

˜oor

Biibl˜a p�g

˜e. Neb k

˜eer tagsdame t� “v��sm

˜a” ne “s��g

˜a”

v˜oor yaa yembre. Yaool n pa woto ye. Biibl

˜a wilgda v

˜eeneg

t� “v��sem” la “s��g” yaa toor-toore. B˜oe n wilgd t� pa

yembre?

Biibl˜a g�lsdb s

˜en gom ‘v��sm

˜a’ yell

˜a, b ninga Hebre

gom-biig ning s˜en yaa ruah b� g�rk gom-biig ning s

˜en yaa

pneuma w˜a, t� Moor

˜a Biibl lebgd-a t� “v��sem,” “s��ga,”

“p˜anga,” “tagsgo,” “yam,” “sebgo,” “pemsem,” “s

˜uuri.”

G�lsg S˜oamy

˜a meng wilgda gom-bi-k

˜aens

˜a v

˜oore. Wala

makre, Y��l S˜oamy

˜a 104:29 yetame: “Y

˜amb solgda y nenga,

la b˜amb y��sdame, y

˜amb deegda b

˜amb v��sem [ruah], la

b kiidame n leb n lebgd wubsg y�sa.” S˜en paase, Zak 2:26

wilgdame t� “y˜ıng

˜a s

˜a n ka lagem ne s��ga [pneuma] a yaa

k˜uum.” S�d-s�da, ruah la pneuma s

˜en be verse k

˜aens

˜a p�s

˜e

w˜a pa t� loe ne pemsm

˜a ned

˜a s

˜en v��sd

˜a bal ye. B v

˜oor

˜a

leb n pa “s��g” ning neb˜a s

˜en mamsd

˜a ye. La a makda p

˜ang

ning s˜en k

˜ot y

˜ıng

˜a v��m

˜a. V��sem b� v��m p

˜ang

˜a s

˜a n ka

be, y˜ıng

˜a yaa k��nga. Wala makre, a Nowe wakat

˜e s

˜aoong

Sa-k˜aseng

˜a w��ng

˜e, W

˜ennaam yeelame: “Mam na n waa

ne s˜aoong sa-k

˜aseng d

˜uniy

˜a zugu, n s

˜aam b

˜on-v��s nins

f˜aa s

˜en tar v��m v��sma [ruah] t� b menem saas t

˜engre.”

(S�ngre 6:17; 7:15, 22) Woto, ‘v��sm˜a’ yaa p

˜ang ninsaal nif

s˜en pa ne s

˜en k

˜ot b

˜on-v��g f

˜aa v��m

˜a.

S��g˜a ne v��sm

˜a pa yembr ye. B

˜oe y

˜ıng t� b pa yembre?

D s˜a n na n togs faag-faag bala, y

˜ıng

˜a rata v��sm

˜a s

˜en na

y�l n v��mde, wala radio s˜en dat kuur

˜a s

˜en na y�l n gom

˜a.

D d�k makr ne radio s˜en tar pill d

˜amba. Y

˜amb s

˜a n ning

y radio w˜a pill d

˜amb n pak-a, kuur

˜a w

˜a s

˜en be pill d

˜amb

˜e

w˜a k�tdame t� radio w

˜a gomda. La a s

˜a n pa tar pill d

˜amba,

yaa radio k��nga. Woto me, v��sm˜a yaa p

˜ang ning s

˜en k

˜ot

t˜ond v��m

˜a. Wala kuur

˜a w

˜a, v��sm

˜a me pa w�md noog b�

toogo, a pa t˜oe n tags me ye. Yaa p

˜anga, pa ned ye. La

v��sem k˜ang b� v��m p

˜ang

˜a s

˜a n ka

˜e, t

˜ond y

˜ıns

˜a “kiidame

n leb t˜eng tom

˜e” wala y��l g�lsd

˜a s

˜en yeel

˜a.

Ko��g Soaba 12:7 (Kowel�t 12:7, Sebr S˜ongo) yeta woto

ninsaal k˜uum w��ng

˜e: “Wakat k

˜ang la ninsaal y

˜ınga na n

leb a tom˜e t� yaa be la a yi-y

˜a, t� v��ma v��sem me leb

W˜end

˜e t� b

˜amb n da f��s-a.” V��sm

˜a b� v��m p

˜ang

˜a s

˜a n

yi y˜ıng

˜e w

˜a, y

˜ıng

˜a kiidame n leb a s

˜en yi

˜e w

˜a: t

˜eng

˜a tom

˜e.

Woto me, v��m p˜ang

˜a lebda a s

˜en yi

˜e w

˜a, W

˜ennaam neng

˜e.

(Zoob 34:14, 15; Y��l S˜oamy

˜a 36:10) Woto pa rat n yeel t�

v��m p˜ang

˜a s�d k

˜engda saas

˜e ye. Rat n yeelame t� ned s

˜a n

ki, a na leb n v��md b� a k˜on leb n v��md

˜a bee ne

W˜ennaam a Zeova. A v��m

˜a bee W

˜ennaam nug

˜e. Yaa ne

W˜ennaam p

˜ang

˜a bal la b t

˜oe n lebs n k

˜o v��sm

˜a b� v��m

p˜ang

˜a t� ned

˜a t

˜oog n v��md y�sa.

Yaa woto bal k�p� la W˜ennaam na n maan n k

˜o neb nins

f˜aa yell a s

˜en t

˜er s

˜en be “yaad p�s

˜e” w

˜a. D s

˜en mi woto w

˜a

s�d k˜ot-d-la belsgo! (Z

˜a 5:28, 29) V��gr

˜a wakate, a Zeova

na n maana y˜ın-paals n k

˜o neb nins s

˜en g

˜oe k

˜uum p�g

˜e

w˜a, n ning v��sm

˜a b� v��m p

˜ang

˜a y

˜ın-k

˜aens p�s

˜e w

˜a, t� b

v��ge. Ad s�d na n y�� s˜u-noog daar n k

˜o-do!

Y s˜a n dat n b

˜ang Biibl

˜a gom-biis nins s

˜en yaa “s��g” la

“v��sm˜a” n paase, b� y ges s�b a yiib nins a Zeova

Kaset r˜amb

˜a s

˜en yiis

˜a p�s

˜e,

s˜en yaa T

˜ond s

˜a n ki b

˜oe n

paamd-do? la Commentraisonner

`a partir des´

Ecritures seb-neng 27-32;135-40.

V˜enegre 211

B G�LSA Biibl˜a hebre la g�rk buud

˜a goam p�g

˜e s�ngr

˜e

w˜a. Seoll yaa hebre, had�s yaa g�rk. B v

˜oor

˜a yaa yembre.

B pukda s˜en y��d naoor 70 Biibl

˜a p�g

˜e. Gom-bi-k

˜aens

˜a

b yiib˜a tara loees ne k

˜uum. Moor

˜a Biibl d

˜amb lebgd-b

lame t� “yaoogo,” “k��m-kulgu,” b� “b�g-t˜enga.” Buud-

goam w�sg p�s˜e, gom-biis kae s

˜en lebgd hebre la g�rk

gom-biis˜a v

˜oor t� zems k�p� ye. Gom-bi-k

˜ang

˜a v

˜oor

meng-meng˜a yaa b

˜oe? B� d ges a v

˜oor

˜a Biibl

˜a z

˜ıis to�y-

to�y p�s˜e.

Ko��g Soaba 9:10 yetame: “T��md ne tagsgo la yam neb

˜angre ka be k��m-kulg fo s

˜en dabd z

˜ıig ninga ye.” Woto

rat n yeelame t� s˜en ki-b

˜a tara yir n kuus

˜e b�? Ayo. Biibl

˜a

wilgdame t� s˜en ki-b

˜a lebda z

˜ıig ning b s

˜en yi

˜e w

˜a. Ko��g

Soab 3:19, 20 yetame t� ninsaalb˜a ne r

˜ums

˜a “rabda

z˜ı-yende. F

˜aa maana ne t

˜eng tom, la f

˜aa leb n lebgda

t˜eng tom.” Biibl

˜a wilgda v

˜eeneg t� s

˜en ki-b

˜a pa k

˜engd

t˜en-z

˜arg

˜e ye, la t� b lebgda t

˜eng tom.—S�ngre 3:19.

R˜end “k��m-kulg” makda b

˜oe? W

˜ennaam Gomd

˜a

wilgdame t� “k��m-kulg” yaa makr z˜ıiga. Wala makre,

Ezai 5:14 wilgdame t� “velem n tar” k��m-kulgu, la apaas t’a tara ‘noore.’ A Zonas s

˜en da wa n be z

˜ınf

˜a

p�g˜e w

˜a, a yeelame t’a ra bee ‘k��m-kulgu.’ (Zonas 2:3)

A Zonas ra pa rat n yeel t’a toga sor n k˜eng t

˜en-z

˜eng ye.

A rat n yeelame t� z˜ınf

˜a p�g ra t

˜oe n y�� a yaoogo. R

˜end

k��m-kulg˜a pa z

˜ıig tak� ye. A makda z

˜ıig ning

˜adem-biis

w�sg s˜en ki w

˜a s

˜en be

˜e w

˜a.

Biibl˜a s

˜en yet b

˜umb ning k

˜uum v��gr

˜a zug

˜a s

˜ongda

t˜ond t� d paam v

˜enegr “k��m-kulg

˜a” zug n paase.

W˜ennaam Gomd

˜a p�g

˜e, “k��m-kulg” t� loee ne k

˜uum

buud ning s˜en na n paam v��gr

˜a.� (Zoob 14:13; T��ma

� La b yeelame t� b sen pa na n v��g ku-ramb ninsa pa be k��m-kulgye, la b bee “bug-tenga.” (Mat�e 5:30; 10:28; 23:33) Wala k��m-kulgu,bug-tenga pa zıig s�d-s�d ye.

K��m-kulg yaa b˜

oe?

212

V˜enegre 213

2:31; Wilgri 20:13) W˜ennaam Gomd

˜a leb n wilgdame t�

pa neb nins s˜en maan a Zeova raab

˜a bal n be k��m-kulg

ye, neb s˜en pa maan a raab

˜a me n be be. (Y��l S

˜oamy

˜a

55:16) Woto y˜ınga, Biibl

˜a yetame t� “k

˜uum f

˜aa na n

v��game, nin-w˜ensa [s

˜en pa-b t�rs

˜a, NW ] ne nin-t�rsa

f˜aa.”—T��ma 24:15.

Y˜AMB tagsdame t� B�kaoor

˜a Daar na n y�� w

˜an to?

Neb w�sg tagsdame t� neb milyaar d˜amb

˜a na n kolga

W˜ennaam naam geer

˜a yembr-yembre, t� b kao ned kam

f˜aa b��do, t� k

˜eer paam v��m saas

˜e t� neb a taab

˜a paam

namsg s˜en pa sate. La Biibl

˜a pa gomd ra-k

˜ang yell woto

ye. W˜ennaam Gomd

˜a pa bilgd-a wala rabeem wakat ye, a

wilgdame t’a yaa saagr la lebs-n-maneg wakate.

Wilgri 20:11, 12 p�g˜e, d karemda t�m-t�md a Z

˜a s

˜en

bilg B�kaoor˜a Daar woto: “Mam y

˜aa geer p��lg s

˜en yaa

k˜asenga la ned ninga s

˜en zao-a zug

˜a. D

˜uniy

˜a ne saas

˜a

zoe n looga b˜amb taoore. La z

˜ıig ka le be b

˜amb y

˜ıng ye.

La mam y˜aa k

˜uum nin-tals ne nin-k

˜asems s

˜en yas geera

taoore. La s�b lakame, la sebr a to lakame s˜en yaa v��m

sebre. La k˜uum b��d kaoome s

˜en zems b

˜amb t��ma s

˜en

g�ls seb-k˜aens p�s

˜a.”

˜And soab la B�kaood ning b s

˜en

bilg ka w˜a?

Yaa W˜ennaam a Zeova la

˜adem-biis

˜a B�kaood k

˜aseng

s˜en ka to w

˜a. La a r�ka b�-kaoor

˜a meng n bobl neda.

S˜a n yaa ne T��ma 17:31, t�m-t�md a Poll yeelame t�

W˜ennaam “y

˜aka raare t� rao ninga b

˜amb s

˜en y

˜aka na n

kao d˜uniy

˜a b��d t�rga.” B�kaood k

˜ang yaa a Zezi Kirist

s˜en v��g

˜a. (Z

˜a 5:22) La yaa wakat b�g la B�kaoor

˜a Daar

s�ngda? Wakat a w˜an la a na n kaoose?

B�kaoor˜a Daar yaa b

˜oe?

214 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Wilgr sebr˜a p�g

˜e, b yetame t� B�kaoor

˜a Daar s�ngda

Armaged˜o zabr

˜a poore, b s

˜a n wa s

˜aam a S��t

˜aan

d˜uniy

˜a s

˜en be t

˜eng zug

˜a.� (Wilgri 16:14, 16; 19:19–20:3)

Armaged˜o poore, b na n k

˜eesa a S��t

˜aan ne a z

˜ın d

˜amb

˜a

bog-zulung p�g˜e t� maan y��m tusri. Wakat k

˜anga, neb

144000 na n z˜ında saas

˜e n y� b�-kaoodba, la b na n d��

“naam ne Kirist y��m tusri.” (Wilgri 14:1-3; 20:1-4; Romd

˜amba 8:17) B�kaoor

˜a Daar pa yell s

˜en maand l��r 24

p�g˜e bal ye. A na n kaoosa s

˜en ta y��m tusri.

Y��m tusr˜a wakate, a Zezi Kirist n na n “kao s

˜en v�-ba

la s˜en ki-ba b��do.” (2 T�mote 4:1, Sebr S

˜ongo) “Nin-

v��sa” na n y�� ‘k��n-k˜aseng

˜a’ s

˜en na n p

˜os Armaged

˜o

w˜a. (Wilgri 7:9-17) T�m-t�md a Z

˜a leb n y

˜aa s

˜en ki-b

˜a

s˜en yas b�-kaoor

˜a geer taoore. Wala a Zezi s

˜en k

˜aab

˜a, ne

v��gr˜a maasem, neb nins “f

˜aa s

˜en be yaad p�s

˜e w

˜a na n

w�ma [Kirist] ko��g˜a n yi.” (Z

˜a 5:28, 29; T��ma 24:15)

La b na n tika b˜oe n kao neb

˜a f

˜aa b��do?

S˜a n yaa ne t�m-t�md a Z

˜a y

˜aab

˜a, “s�b lakame,”

la “k˜uum b��d kaoome s

˜en zems b

˜amb t��ma s

˜en g�ls

seb-k˜aens p�s

˜a.” Yaa neb

˜a p

˜ınd t��m

˜a n g�ls seb-k

˜aens

p�s˜e b�? Ayo, b pa na n tik neb

˜a s

˜en maan b

˜umb nins n

yaool n ki w˜a zug n kao b b��d ye. W

˜an to la d mi r

˜e?

Biibl˜a yetame: “Ned s

˜a n ki, yel-w

˜ena ka le tar p

˜ang ne-a

ye.” (Rom d˜amba 6:7) Nin-k

˜aens

˜a s

˜en v��g

˜a, b p

˜ınd yel-

w˜en

˜a pa na n z

˜ınd b zut y�s ye. R

˜end seb-pindm

˜a segd n

yaa s�b s˜en tar W

˜ennaam noy a taaba. S

˜en na y�l n

v��md wakat s˜en pa sate, Armaged

˜o p

˜osdb

˜a la b s

˜en

v��g-b r˜amb

˜a segd n saka W

˜ennaam noy

˜a, n paas noy

nins f˜aa a Zeova s

˜en na n wa wilg y��m tusr

˜a sasa w

˜a.

R˜enda, b na n kaoa neb

˜a b��d t� zems ne b s

˜en na n

maan b˜umb ning B�kaoor

˜a Daar sasa w

˜a.

B�kaoor˜a Daar na n k

˜oo neb milyaar d

˜amb s

˜en da pa

� Armagedo w��nge wa b� y ges s�b nins a Zeova Kaset ramba sen yiissen yaa:

´Etude perspicace des

´Ecritures, volume a 1 seb-neng 1073-5,

volume a 2 seb-neng 63, 64, la Balm-y s�d W˜ennaam y�ng

˜a, sak 20.

V˜enegre 215

mi W˜ennaam sor t� b b

˜ang a raab

˜a la b sak-a. Woto

rat n yeelame t� z˜amsg t��m k

˜aseng n na n z

˜ındi. S�da,

‘d˜uniy

˜a r

˜amb na n z

˜amsa t�rlem.’ (Ezai 26:9) La pa neb

˜a

f˜aa n na n t�lg n sak W

˜ennaam daab

˜a ye. Ezai 26:10

yetame: “F s˜a n maand nin-w

˜eng neere, y

˜e ka z

˜amsd

t�rlem maaneg ye. Y˜e maanda w

˜eng t

˜en-s

˜onga p�g

˜e. La

y˜e ka y

˜at [a Zeova] ziira ye.” B na n k�� nin-k

˜aens

˜a

wakat f˜aa y

˜ıng W

˜ennaam B�kaoor

˜a Daare.—Ezai 65:20.

Neb nins s˜en na n kell n v��md t� ta B�kaoor

˜a Daar

saab˜a, na n y�� neb s

˜en paam v��m hak�k

˜a n lebg

ninsaalb s˜en zems z

˜anga. (Wilgri 20:5) Woto, b�-kaoor

˜a

daar p�g˜e la b na n lebs n maneg

˜adem-biis

˜a t� b zems

z˜ang wa s

˜en da yaa to-to s�ngr

˜e w

˜a. (1 Kor

˜ent d

˜amba

15:24-28) R˜e poore, baasg makr n na n z

˜ındi. B na n yiisa

a S��t˜aan bog-zulung

˜a p�g

˜e n bas-a t’a bao n belg

˜adem-

biis˜a a t�kem-t�kem. (Wilgri 20:3, 7-10) Biibl

˜a k

˜aab-

k˜ang

˜a na n pidsa neb nins s

˜en na n k��s a S��t

˜aan

˜a zutu:

“Nin-t�rs na n sooga d˜uniy

˜a la b

˜amb na n z

˜ında a zug

wakat s˜en ka s�ta.” (Y��l S

˜oamy

˜a 37:29) N-ye, B�kaoor

˜a

Daar na n y�� bark n k˜o sakdb

˜a f

˜aa!

Y��M 40 la bal s˜en deng y��md 1914, Biibl

˜a z

˜amsdb togsa

neba t� yel-k˜asems n da na n z

˜ınd y��m-k

˜ang p�g

˜e. Yel-k

˜aens

y�� yel-b�se, la kaset b�g n wilgd t� y��md 1914 y�� k˜aseng

woto?

Wala b s˜en g�ls t� be Luk 21:24 p�g

˜e w

˜a, a Zezi yeelame:

“Buud w�sg na n sooga Zerizal�m ne p˜ang hal t� bu-z

˜emsa

wakat s�.” Zerizal�m da yaa Z��f r˜amb

˜a na-t

˜enga, z

˜ıig ning

r˜ım d

˜amb nins s

˜en da yit r

˜ım a Dav��d pend

˜e w

˜a s

˜en da r�t

naam˜a. (Y��l S

˜oamy

˜a 48:2, 3) La r

˜ım d

˜amb k

˜aens ra pa wala

Y��md 1914 yaa y��m-k˜aseng

Biibl˜a b

˜angr-goam p�g

˜e

216 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

bu-z˜ems

˜a nanambs ye. B

˜amb ra z

˜ıi a Zeova naam geer

˜a zug

n d�t naam W˜ennaam y��r y

˜ınga. (1 Kibaya 29:23) Woto,

Zerizal�m da makda a Zeova naam˜a.

La yaa w˜an to, la wakat b�g la bu-z

˜ems

˜a s�ng W

˜ennaam

t˜eng zug naam

˜a ‘soogr ne p

˜anga’? R

˜e z

˜ında y��md 607 s

˜en

deng a Zezi rogm˜a, Babilon neb

˜a s

˜en wa n t

˜oog Zerizal�mm

˜a.

R˜e t�ka, ned baa a ye da pa r�t naam a Zeova y��r y

˜ıng ye. A

Dav��d roog˜a nanambs naam d��b ra yalsame. (2 R

˜ım d

˜amba

25:1-26) Ra na n kell n y�� woto wakat s˜en pa sat b�? Ayo,

bala a Ezek��ll b˜angr-gomd

˜a yetawoto Zerizal�m yaoolem r

˜ım

a Sedesias w��ng˜e: “F

˜ok f naam maanfa ne f zug peend

˜a. . . .

La y˜ow

˜a me [maanf

˜a] ka na n z

˜ınd hal t� ned ninga s

˜en so

noora wa t� m k˜o-a t

˜eng

˜a.” (Ezek��ll 21:31, 32) Ned ning ‘s

˜en

so noor’ ne a Dav��d roog˜a naam maanf yaa Kirist Zezi. (Luk

1:32, 33) Woto, bu-z˜ems

˜a ‘soogr ne p

˜ang

˜a’ ra segd n saa a Zezi

s˜en wat n lebg R

˜ıma sasa.

“WAKAT A YOPOE”

Y��m 2520

Y��m 606 la kiis a 3Z

˜ı-likri, y. 607 s. d. a Z. r. n t�

ta y��m-sare, rasem 31, a Zezirogm

˜a ket t� y��mde

Y��m 1913, la kiis a 9Y��m-v

˜ekre, pipi raare, pipi

y. a Zezi rogm˜a poore n t� ta

z˜ı-likr kiuugu, y. 1914

Y. 607 & s. d. a Z. r. a Z. r. p. ) Y. 1914

‘Bu-z˜

ems˜

a na nsooga Zerizal�mne p

˜anga’

‘Hal t� ned ning s˜

enso noor

˜a wa’

V˜enegre 217

Yaa wakat b�g la yel-k˜aseng k

˜ang

˜a ra na n z

˜ındi? A Zezi

wilgame t� wakat ning bu-z˜ems

˜a s

˜en da na n d� naam

˜a y

˜aka

t�ka. Kibar ning s˜en be Dani�ll sak a 4 p�g

˜e w

˜a tara y�l s

˜en

s˜ongd t

˜ond t� d b

˜ang wakat k

˜ang s

˜en da na n kaoos to-to. A

gomda z˜amsd s

˜en togsd y�l s

˜en wat beoogo, Babilon r

˜ım a

Nebukadnezaar s˜en z

˜ams yelle. R

˜ım

˜a y

˜aa t�-k

˜aseng b s

˜en k�

n lubi. A viuk˜a ra pa t

˜oe n tob ye, bala b s

˜ebg-a-la ne kut la

z˜uudu. Mal�k n yeel t’a na n paa woto ‘hal t� wakat a yopoe

looge.’—Dani�ll 4:7-13.

Biibl˜a p�g

˜e, wakat ninga b s

˜a n na n bilg naam, b makd-a-la

ne t��se. (Ezek��ll 17:22-24; 31:2-5) R˜end wa b s

˜en keeg t��g

˜a

n lub˜a, W

˜ennaam naam

˜a Zerizal�m r

˜ım d

˜amb

˜a s

˜en da r�t

˜a, ra

na n wa yalsa wakat a w˜ana. La y

˜aab

˜a s�d wilgame t� b “na n

sooga Zerizal�m ne p˜anga,” la yaa “wakat a yopoe” bala. R

˜e

kaoosa y��m a w˜ana?

Wilgri 12:6, 14 wilgdame t� wakat a t˜aab la p��-s�k zema

rasem ‘tusr la kobs-yi la pis-yoobe.’ R˜end “wakat a yopoe” w

˜a

yaa s˜oor k

˜ang naoor a yiibu, s

˜en dat n yeel t� rasem 2520.

La bu-z˜ems

˜a pa bas W

˜ennaam naam

˜a ‘soogr ne p

˜ang’ rasem

2520 bal Zerizal�m l���s˜a poor ye. R

˜end v

˜eenega, b

˜angr-gom-

k˜ang

˜a kaoosda wakat wok s

˜en y��d woto. D s

˜a n tik S

˜odbo

14:34 la Ezek��ll 4:6 zugu, s˜en yet t� ‘daar a ye f

˜aa yaa

y��md˜a,’ “wakat a yopoe” w

˜a yaa y��m 2520.

Y��m 2520 w˜a s�nga y��md 607 z

˜ı-likr kiuugu, Zerizal�m

s˜en wa n l�� Babilon neb

˜a nus

˜e t� b sik r

˜ım ning s

˜en da zao a

Dav��d naam geer˜a zug

˜a. Wakat k

˜ang saa y��md 1914 z

˜ı-likr

kiuug˜a. Sasa k

˜anga, ‘bu-z

˜ems

˜a wakat’ taa a t�ka, t� W

˜ennaam

k�t t’a Zezi Kirist lebg r˜ım saas

˜e.�—Y��l S

˜oamy

˜a 2:1-6; Dani�ll

7:13, 14.

� Sen s�ng ne zı-likr kiuugu, y��md 607 sen deng a Zezi rogma n t� tazı-likr kiuugu, a Zezi rogma ket t� y��mde, yaa y��m 606. Sen mik t�y��ma sodgr p�ge, zaalem kaeya yınga, sen s�ng ne zı-likr kiuug a Zezirogma ket t� y��mde, n t� ta zı-likr kiuug y��md 1914 a Zezi rogma poore,yaa y��m 1914. D sa n d�k y��m 606 n paas y��m 1914, yaa y��m 2520.Sen na y�l n paam venegr Zerizal�m l���sa y��md 607 sen deng a Zezirogma zug n paase, b� y ges

´Etude perspicace des

´Ecritures sen yaa sebr a

Zeova Kaset ramba sen yiisa p�ge, gom-zug ning sen yaa “Chronologie”wa zıige.

218 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Wala a Zezi s˜en p

˜ınd n togs

˜a, a s

˜a n da wa lebg R

˜ım

saas˜e, yel-tood n da na n z

˜ınd d

˜uniy

˜a gill zugu. Yaa zaba,

kom, t˜en-digimds la b

˜a-longdse. (Mat�e 24:3-8; Luk 21:11)

Yel-k˜aens

˜a yaa kaset s

˜en tar p

˜ang s

˜en wilgd t� y��md 1914

s�d y�� W˜ennaam saas

˜e R

˜ıung

˜a luglgu, la d

˜uni w

˜eng k

˜ang

˜a

“yaoolem day˜a” s�ngre.—2 T�mote 3:1-5.

BIIBL˜A p�g

˜e, b pa gomd mal�k ning b s

˜en boond t’a

Mis�ll˜a yell w�sg ye. La b s

˜a n wa gomd a yelle, yaa raood

t��md la a maanda. A Dani�ll sebr˜a p�g

˜e, a Mis�ll zaba

ne mal�g-w˜ense. A Ziid sebr

˜a p�g

˜e, a w

˜ee no-koeemd ne

a S��t˜aan

˜a. La Wilgr sebr

˜a p�g

˜e, a yika zabr ne a

S��t˜aan la a z

˜ın d

˜amb

˜a. A s

˜en teel W

˜ennaam a Zeova

naam˜a n zab ne W

˜ennaam b��b

˜a y

˜ınga, a Mis�ll wilgame

t’a t��m˜a zemsa ne a y��r

˜a v

˜oor s

˜en yaa: “

˜And n zem

W˜ende?” La a Mis�ll yaa

˜anda?

Wakat-wakate, b boonda neb k˜eer ne y�y to�y-to�ya.

Wala makre, b boonda zak soab a Zakoob t’a Isra�ll me,la t�m-t�md a P���r t’a S�mo. (S�ngre 49:1, 2; Mat�e10:2) Woto me, Biibl

˜a wilgdame t� Mis�ll

˜a yaa a Zezi

Kirist y��r a to a s˜en da tar t’a nan pa wa t

˜eng zugu, la

a t˜eng zug v��m

˜a poor me. B� d ges y�l s

˜en tik G�lsg

S˜oamy

˜a zug s

˜en k�t t� d yet woto w

˜a.

Mal�k r˜

amba naaba. W˜ennaam Gomd

˜a p�g

˜e, b gomda

‘mal�k r˜amba naab’ a Mis�ll yelle. (Ziid 9) Ges-y t� b

yeelame t’a Mis�ll yaa mal�k r˜amba f

˜aa naaba. R

˜e rat n

yeelame t� mal�g-k˜ang

˜a s

˜en yaa naab

˜a yaa a yembr

bala. S�da, Biibl˜a p�g

˜e, b s

˜a n gomd ‘mal�k r

˜amba

naab’ yelle, yaa mal�k a yembr yell la b gomda, z� ny� mal�gs w�sg yell ye. S

˜en paase, a Zezi t�mda mal�k

r˜amb naab t��mde. Soaal a Zezi Kirist s

˜en v��g

˜a w��ng

˜e,

Mal�k r˜amba naab a Mis�ll yaa

˜anda?

1 Tesalonik r˜amba 4:16 yetame: “Zusoaba meng na n yii

arz˜an n sig ne r

˜aamde la ne mal�k r

˜amba naab ko��ga la

ne W˜ennaam baorgo.” Woto y

˜ınga, b bilga a Zezi ko��g

˜a

wala mal�k r˜amb naab ko��ga. R

˜e n so t� verse k

˜ang

˜a

wilgd˜e t’a Zezi meng

˜a yaa mal�k r

˜amb naab a Mis�ll.

ab-b��s taoor soaba. Biibl˜a yetame t’a “Mis�ll ne b

˜amb

mal�k r˜amba zaba ne drag

˜o w

˜a, la . . . ne y

˜e mal�k

r˜amba.” (Wilgri 12:7) Woto, a Mis�ll yaa mal�g-s

˜oms

t˜ab-biis taoor soaba. Wilgr sebr

˜a leb n bilgda a Zezi

wa mal�g-s˜oms t

˜ab-biis taoor soaba. (Wilgri 19:14-16) La

t�m-t�md a P���r p�d n yeelame meng t� mal�gs˜a sakda

a Zezi Kirist. Woto y˜ınga, Biibl

˜a gomda a Mis�ll ne a

“mal�k r˜amba,” la a Zezi ne a “mal�k r

˜amba” me yelle.

(Mat�e 13:41; 16:27; 24:31; 1 P���r 3:21, 22) W˜ennaam

Gomd˜a pa wilgd z

˜ıig baa a yembr t� mal�g-s

˜oms t

˜ab-biis

sul a yiib n be saas˜e w

˜a, t’a Mis�ll yaa a yembr naaba, t’a

Zezi yaa a to w˜a naab ye. Woto y

˜ınga, zemsame t� d yeel

t’a Mis�ll pa ned a to n z��g a Zezi Kirist a s˜a n wa t�md

saas˜e w

˜a ye.�

� Y�l a taab sen wilgd t� y��r ning sen yaa Mis�lla yaa Wennaam Biriblay��ra bee sebr ning a Zeova Kaset ramba sen yiisa p�ge sen yaa

´Etude

perspicace des´

Ecritures volum a 2, seb-neng 280-1.

WILGR sebr˜a bilgda y�l w�sg s

˜en yaa makr buudu.

(Wilgri 1:1) Wala makre, a gomda p�g-yoodr yelle,t� y��r s

˜en yaa “Babilon k

˜asenga” g�ls a r

˜ıir

˜e w

˜a. B

yeelame t� p�g-k˜ang

˜a z

˜ıi ‘neb la k��ng to�y-to�y’ zutu.

(Wilgri 17:1, 5, 15) S˜en mik t� pag s�d-s�d pa t

˜oe n maan

woto w˜a, a segd n makda b

˜umbu. Babilon K

˜aseng

˜a s

˜en

yaa p�g-yoodr˜a makda b

˜oe?

D b˜ang ‘Babilon K

˜aseng

˜a’

s˜en yaa a soaba

V˜enegre 219

220 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Wilgr 17:18 p�g˜e, b bilgda p�g-k

˜ang

˜a wala “t

˜eng

k˜asenga s

˜en so d

˜uniy

˜a r

˜ım d

˜amba.” Gomd ning

s˜en yaa ‘t

˜enga’ wilgdame t� yaa neb s

˜en sigl sulli.

“T˜eng-k

˜asenga” s

˜en so “d

˜uniy

˜a r

˜ım d

˜amba” y

˜ınga, pag

ning y��r s˜en yaa Babilon K

˜aseng

˜a segd n yaa siglg s

˜en

be t˜ens

˜a f

˜aa p�s

˜e n tar p

˜anga. B t

˜oe n yeelame t’a yaa

soolem s˜en be d

˜uniy

˜a gill zugu. Soolem b�g buudu?

T˜uudum soolem. Ges-y verse r

˜amb a taab Wilgr sebr

˜a

p�g˜e s

˜en k�t t� d yet woto w

˜a.

Soolem t˜oe n y�� politiki, leebg b� t

˜uudum soolem.

Pag ning y��r s˜en yaa Babilon K

˜aseng

˜a pa politik

soolem ye, bala W˜ennaam Gomd

˜a yetame t� “d

˜uniy

˜a

r˜ım d

˜amb” b� d

˜uni k

˜ang

˜a politik nanambs

˜a “maana

yoob” ne-a. Yoob˜a v

˜oor dat n yeelame t’a maanda kaool

ne d˜uni k

˜ang

˜a nanambs

˜a, la r

˜e n k�t t� b boond-a t�

‘p�g-yood k˜aseng

˜a.’—Wilgri 17:1, 2; Zak 4:4.

Babilon K˜aseng

˜a pa t

˜oe n y� leebg soolem ye, bala

“d˜uniy

˜a toandba” s

˜en makd l��bdb

˜a na n y

˜ab-a-la a

s˜aoong

˜a wakate. B wilgame t� r

˜ım d

˜amb

˜a la toandb

˜a

‘yasa y��g’ n get Babilon K˜aseng

˜a. (Wilgri 18:3, 9,

10, 15-17) R˜e n k�t t� d t

˜oe n yeel t� Babilon K

˜aseng

˜a pa

politik b� leebg soolem ye, la a yaa t˜uudum soolem.

B s˜en yeel t� Babilon K

˜aseng

˜a ‘bagr

˜a’ belga t

˜ens

˜a f

˜aa

w˜a leb n s�d wilgdame t’a yaa t

˜uudum. (Wilgri 18:23)

Bagr la t�t maaneg˜a s�d yaa t

˜uudum y�la, la b yita

z˜ın d

˜amb

˜a neng

˜e. D

˜end pa lingr la Biibl

˜a s

˜en boond

Babilon K˜aseng

˜a t� ‘z

˜ın d

˜amb yir

˜a’ ye. (Wilgri 18:2;

T˜oodo 18:10-12) B leb n yeelame t� soolem k

˜ang k��sda

s�d t˜uudm

˜a, n namsd “no-r��sdba” la “W

˜ennaam neb

˜a.”

(Wilgri 18:24) S�da, Babilon K˜aseng

˜a kisa t

˜uudum

hak�k˜a w�sg hali t� k�t t’a namsd “a Zezi kaset d

˜amba”

w�sgo, la a k��d-b menga. (Wilgri 17:6) Woto y˜ınga,

yaa v˜eeneg t� p�g-k

˜ang

˜a b s

˜en p�d t� Babilon K

˜aseng

˜a

makda d˜uni gill ziri t

˜uudm

˜a f

˜aa s

˜en naag taaba, s

˜en

dat n yeel t� t˜uudum nins f

˜aa s

˜en k��sd W

˜ennaam a

Zeova w˜a.

221

BIIBL˜A pa togsd tond a Zezi sen dog wakat ninga ye. La

a s�d wilgda tond bumb ning sen k�t t� d toe n yeel t’apa rog y��m-sar kiuuga p�ge wa.

D ges y��m-sar kiuuga sasa, waooda sen yaa to-toBetleh�m a Zezi sen doge wa.

Z��f ramba kiuug ning b sen boond t� Kisl��va (a bees�paolg ne y��m-sar kiuuga s�ka) ra yaa waood la saaswakate. Kiuug ning sen p�gd re wa ra yaa Teb�t (y��m-sar ne y��m-vekr s�ka). Sasa kang t� waooda zabd ny��da y��mda sasa a taaba, t� wakat ninga, neez b� sa-lamd da be taensa zutu. D ges Biibla sen yet tond bumbning bab-kanga waood la a t��lg sen da yaa to-to wazugu.

A Zezi roga y��m-sar kiuug b�?

A Zezi s˜

en da wa n dog˜

a,r

˜e t� pe-k��mb

˜a ra bee weoog

˜e

y�ng ne b r˜

ums˜

a

222 Biibl˜

a s�d yetame t� b˜oe?

Biibl g�lsd a �sdras wilgame t� Kisl��v s�d ra yaakiuug sen yaa waood la sa-niir wakate. A �sdrassen wilg t� neb k��ng n da tigim Zerizal�m ‘kiuuga w� soaba [Kisl��v kiuug] rasem pisi raara’ poore, awilgame t� neba ra ‘rigda . . . saaga sen niida yınga.’K��nga sen da tigma yeelame t� y��mda sasa kanga wada “yaa seoogo,” la t� bamb “ka toe n yaas y�ng ye.”(�sdras 10:9, 13; Zeremi 36:22) Rend pa lingr la babgebe rum-k��mba sen maand b sen toe t�k n keesd brumsa t� y�ng ra wa mik-b y�ng y��m-sar kiuuga sasawa ye.

La Biibla wilgdame t� rum-k��mb n da be weoogewa n guud rums y�ng ning a Zezi sen doga sasa. S�da,Biibl g�lsd a Luk wilgame t� sasa kanga, pe-k��mba rabee wete wa “n guud b piis ne y�ngo,” Betleh�m noore.(Luk 2:8-12) Ges-y t� pe-k��mba s�d ra bee y�nga, b rapa saagd wıntoog bal ye. B ra bee weooge ne b rumsay�ngo. Re yınga neba ra toe n maana woto Betleh�my��m-sar kiuuga sen yaa waood la saag niib wakatas�da? Ayo, pa saagd ye. Woto, bumb nins sen maan aZezi rogma sasa wa wilgdame t’a pa rog y��m-sarkiuug ye.�

Wennaam Gomda wilgda tond a Zezi kuuma wakatt� yaa veenega, la a pa wilgd a rogma wakat veeneg ye.Re teeg-d-la rım a Salomo gom-kaensa: “Y�-song n saot�dar kaam sen yaa soama. La ned kuum daar n sao arogem daare.” (Ko��g Soaba 7:1) Rend pa lingri, Biiblasen kot venegr a Zezi t��mda la a kuuma zugu, la a patogsd y�l w�sg a rogma wakat zuga ye.

� Sen na y�l n paam venegr n paase, b� y ges sebr ning a Zeova Kasetramba sen yiisa sen yaa Comment raisonner

`a partir des

´Ecritures seb-neng

161-5 p�ge.

V˜enegre 223

UUDM˜A la duniya p�ge tiga sen maand zıis w�sga pa

tik Biibla zug ye. Sa n yaa woto, wan to la tig-kaensas�ng-ya? Y sa n paam s�b roog b sen boond t� bibliot�kp�ge n ke, n karem n bang s�ba sen yet bumb ning tignins b sen nong n maand yamb babge wa w��nge, na nling-y lame. D ges makr a wana.

Pak˜

a. S�ngre wa Paka ra yaa Z��f ramba kibs sen dateegd Isra�ll neba yiib Ezipt tenga, la sen wa n bee-bee,ziri tuudma rog-n-migs w�sg la b kees a p�ge. Masa,neba teedame t� Paka teegda a Zezi v��gra. Tens sandap�se, g�l la sooms meng la b naag ne-a.

Y��m-paalg kibs r˜

amb˜

a. Wakat ning b sen maandy��m-paalga kibs ramba la a yel-maand� wa pa yembrzıisa faa ye. Bangr sebr a yembr (The World BookEncyclopedia) goma kibs-kanga s�ngra zug woto: “Romnaab a Zill Sezaar n yak y��m-vekr kiuug pipi daara t’ay� y��m-paalga daare, y��md 46 sen deng a Zezi rogmap�ge. Rom damba r�ka ra-kang n ko a Zanus, sen yaawennaam ning sen get rig-noya, k��lens la s�ngr buudfaa yella. B p�da y��m-vekr kiuuga ne farend t� janvier,t� zems ne a Janus. B bilgame t’a tara nens a yiibu: Aneng a yembr geta taoor t’a to get poore.” Woto, y��m-paalga kibs yita rog-n-mik y�la p�se.

Tig a taaba. D pa toe n gom tig nins faa b sen maandduniya gill zuga yell n sa ye. La bumb sen be, tig ninssen pegd ninsaalb b� b siglsa pa tat a Zeova yam ye.(Zeremi 17:5-7; T��ma 10:25, 26) Ning-y y yame me t�yaa tuudma tig sen s�ng to-to wa n wilgd b sa n tataWennaam yam b� b pa tat a yam. (Ezai 52:11; Wilgri18:4) Biibla noy nins yell b sen gom seb-kanga sak 16p�ge wa na n songa yamb t� y bang Wennaam sen getkees-m-meng duniya tig p�se wa to-to.

D segd n maana tig b�?

Yamb ratame n bang n paas b�?Y toe n kee a Zeova Kaset ramba sit w��ba p�ge www.jw.org.

bh

-MM

14

01

13

BIIBL˜

As�d YETAME

T� B˜

OE?

BIIBL˜A

YETAM

Ebh-M

M

Y toe n kosame t� b wat n zamsd yamb Biibla zaalem.

s