Bigwas sa Neoliberalismo, Dutertismo Para sa Obrero:

Mga Mungkahing Repormang Maka-Manggagawa sa Pilipinas1

David Michael M. San Juan

Associate Professor, Departamento ng Filipino, De La Salle University-Manila

Abstrak

Sa pagsisimula ng administrasyong Duterte, dalawang nagbabanggang

perspektiba sa Dutertismo ang namamayani: perspektibang negatibo na nakatuon sa

persepsyong neoliberal-awtoritaryan ang pangkalahatang ideolohiya ng ikalabing-anim

na pangulo ng Republika ng Pilipinas, batay sa kanyang mga kontrobersyal na pahayag

at 8-puntong programang ekonomiko; at perspektibang positibo na nakapokus naman

sa progresibong potensyal ng ika-anim na administrasyong post-Edsa, batay sa

kanyang kapuri-puring track record ng pakikipag-ugnayan sa mga pwersang progresibo.

Sa ganitong konteksto, ang papel na ito’y naglalayong makapag-ambag sa pagtitimon

ng barko ng Dutertismo tungo sa higit na positibo/progresibong direksyon at palayo sa

mga polisiyang neoliberal tulad ng pleksibilisasyon ng paggawa, pribatisasyon ng mga

serbisyo, mababang pasweldo, regresibong sistema ng pagbubuwis atbp., partikular sa

pamamagitan ng paglalahad ng mga mungkahing repormang maka-manggagawa sa

Pilipinas, sa lente ng Marxismo at mga kritikal na perspektiba sa neoliberalismo.

Mga susing salita: Patakarang pampaggawa, Neoliberalismo, Marxismo, Dutertismo

1 Borador/draft na isinumite sa isang progresibong journal.

Abstract

At the advent of the Duterte administration, two conflicting perspectives on

Dutertismo dominates the scene: the negative view that focuses on the perception that

the 16th president of the Republic of the Philippines’s ideology is generally neoliberal-

authoritarian, based on his controversial statements and his 8-point economic agenda;

and the positive perspective that focuses on the progressive potentials of the 6th post-

Edsa administration, based on his impressive track record of engaging with progressive

forces in the Philippines. Within this context, this paper is aimed at helping steer

Dutertismo towards a more positive/progressive direction, away from neoliberal policies

such as labor flexibilization, privatization of social services, low wages, regressive tax

system etc., particularly through expounding on suggested pro-labor reforms in the

Philippines, using Marxism and critical discourses on neoliberalism as lens.

Key words: Labor policy, Neoliberalism, Marxism, Dutertismo

Panimula

Niyanig ng kampanyang presidensyal ni outgoing Mayor Rodrigo “Digong”

Duterte ang establisimyentong politikal sa Pilipinas pagkatapos na maungusan nito ang

lahat ng kandidato sa pagkuha ng halos 40% ng boto sa pagkapresidente (16,601,997)

para manalo ng may lamang na 6,623,822 sa pinakalamapit na karibal sa bilangan ng

boto, sa kabila ng (o marahil ay dahil din sa) mga kontrobersyal niyang pahayag mula

sa isang biro hinggil sa panggagahasa (Corrales, 2016) hanggang sa pagmumura kay

Pope Francis (Ranada, 2015), na nagbunsod sa ilang midyang dayuhan para tawagin

siyang “Donald Trump ng Asya” (Chandran, 2016). Sa pagsusuri ni Simbulan (2016),

malaking tagumpay ang nakamtan ni Duterte sapagkat: “Despite his lack of national

political machinery and his last minute decision to enter the presidential contest, the

irreverent and ‘provinciano’ Duterte was elected the first president from the island of

Mindanao, considered to be the last frontier and backwater of the Philippines. Like a

loose cannon, he badmouthed even Pope Francis, publicly bragged about his

womanizing, and hurled insults at foreign ambassadors, many expected these

campaign booboos would lead to his sure defeat.” Tuloy ang pagsikat ni Duterte gaya

ng masisipat sa internet, kung saan usap-usapan ang “Dutertismo” na may 14,300 na

resulta sa Google search hanggang sa maisulat ang artikulong ito.

Para kay David (2016), ang Dutertismo ay tila habi ng “...stories of his frustrating

encounters with a dysfunctional national government and how he deals with these to

produce tangible results...” na nagpapahayag ng “...exasperation and desperation that

the people experience in their daily lives” taglay ang pangakong “...will and leadership to

do what needs to be done—to the point of killing and putting one’s own life on the line.”

Sa pagsusuri naman ni Chanco (2016), ang Dutertismo’y “A vision of capitalism with

Filipino characteristics, in other words, where a neoliberal economy and political

authoritarianism combine with the utmost efficiency.” Ayon naman kay Prop. Jose Maria

Sison, lider ng Communist Party of the Philippines (CPP) at chief political consultant ng

National Democratic Front of the Philippines (NDFP), si Duterte’y tila isang pigurang

mala-Hugo Chavez (Tupas, 2015). Kaugnay nito, sa tantya ng CPP (2016), dalawa ang

maaaring tahaking direksyon ng Dutertismo: “...be like Venezuela’s Chavez who stood

up to the bullying of the US government and promoted nationalization, a social welfare

state and the arming of the people in Venezuela...” o “...be like Greece’s Tsipras who

defended the welfare state in political debate but who later acceded to IMF and EU

austerity policy-impositions...” Sa kabila ng mga puna sa estilo, pahayag at mga

panimulang deklarasyon sa polisiya ni Duterte, malaking potensyal din ang nakikita ni

Simbulan (2016) para sa ikalabinlimang presidente ng Pilipinas: “Dutertismo, if it aligns

and taps the experience of the resilient progressive people’s movement of the Left, can

go a long way to promote an alternative program that is consistently advancing national

sovereignty, for national industrialization, genuine agrarian reform and for an economy

truly controlled by Filipinos. After all, it was Duterte himself who stated during the

campaign that, he is willing to copy an economic and political program if it is for the

good of the poor majority and of the nation. It is the Philippine Left – the legal and

armed Left – that has always consistently advanced an economic and political program

that is pro-poor and advances national sovereignty.” Ang ganitong positibong

perspektiba sa Dutertismo ay pinatitibay ng mga progresibong pangako ni Duterte gaya

ng pangakong paglalaan ng apat na mahahalagang pwesto sa gabinete – Department

of Agrarian Reform/DAR, Department of Labor and Employment/DOLE, Department of

Environment and Natural Resources/DENR, at Department of Social Welfare and

Development/DSWD) – para sa mga progresibong nominado ng CPP (Sabillo, 2016),

bukod pa sa tahas na pangakong muling pagsisimula at pagpapabilis sa usapang

pangkapayapaan sa pagitan ng GPH at CPP-NPA-NDFP sa pamamagitan ng

pagpapalaya sa mga bilanggong politikal (Information Bureau of the CPP, 2016). Ang

nominado ni Duterte para sa Department of Education (DepEd) ay kinikilala ring

progresibo (De Dios, 2016), bagamat hindi kasama sa listahang isinumite ng CPP.

Sa ganitong konteksto, ang papel na ito’y naglalayong makapag-ambag sa

pagtitimon ng barko ng Dutertismo tungo sa higit na positibo/progresibong direksyon at

palayo sa mga polisiyang neoliberal tulad ng pleksibilisasyon ng paggawa,

pribatisasyon ng mga serbisyo, mababang pasweldo, regresibong sistema ng

pagbubuwis atbp., partikular sa pamamagitan ng paglalahad ng mga mungkahing

repormang maka-manggagawa sa Pilipinas. Sa esensya, ang artikulong ito ay

pagpapalawak ng mga repormang inilahad sa mga dokumentong gaya ng “On Duterte’s

8-point economic agenda” ng Bagong Alyansang Makabayan/BAYAN (2016), “Bukas na

liham para sa susunod na pangulong Rody Duterte ukol sa kanyang Eight-Point

Economic Agenda” mula kay Anakpawis Partylist Rep. Fernando “Ka Pando” Hicap

(2016), “Hindi lumingon–a second look? The economics of the Duterte administration” ni

Sonny Africa (2016), executive director ng IBON Foundation, at “What Duterte must do

for workers” ni Sr. Emelina Villegas, ICM, presidente ng board of trustees ng Center for

Trade Union and Human Rights/CTUHR (2016).

Wakasan ang Kontraktwalisasyon

Sa huling debateng presidensyal noong Abril, ganito ang pangako at paliwanag

ni Duterte (Inquirer.net, 2016) hinggil sa kontraktwalisasyon: “The moment I assume the

presidency, contractualization will stop. They have to stop it...we spend so much money

of government and people, ang mga bata, studying sa TESDA. Then they apply and

they are accepted as electrician, carpenter. Ang problema ho, after six months because

ang mga kumpanya, ayaw magbayad ng mga bonuses and even the 13th month

pay...kasi pagdating ng one year n’yan, they have to be paid. Yung mga bonus lahat na.

So to do away with it, tatanggalin nila before six months. That has to stop kasi sayang.

At ang mga workers natin, cannot acquire the skills that they learned from TESDA

because, electrician, maya-maya paalisin siya, maghahanap siya ng ibang carpenter.

And even you go abroad, it says three years experience. Our people, the young people

cannot ever, ever acquire the experience and the enterprise to really be an electrician

kasi, doon sa ibang trabaho kargador, yung iba boy lang siya, yung iba konduktor or iba

talagang walang trabaho. So that is an injustice committed against the people of the

Republic of the Philippines. I will not allow that as President of this country.”

Kung tutuusin, simpleng pagpapatupad lamang ng isang desisyon ng Korte

Suprema ang kailangan upang tuluyang maibasura ang kontraktwalisasyon. Sa Pure

Foods Corporation v. NLRC et al. (G.R. No. 122653; 12 December 1997), idineklarang

walang bisa at ilegal ng Korte Suprema ang 5-buwang kontrata ng mga manggagawa

ng Pure Foods sapagkat ang kontratang iyon ay ginamit lamang ng korporasyon upang

maikutan o macircumvent ang batas sa pagbibigay ng regular na trabaho. Sa nasabing

kaso sa Korte Suprema, pinatunayan ng mga manggagawa ng Pure Foods na sa

pagtatapos ng kanilang 5-buwang kontrata ay muli lamang kumukuha ng mga bagong

manggagawa ang kumpanya, at ang mga manggagawang iyon ay binigyan din ng

kontratang kahawig na kahawig ng sa mga tinanggal na manggagawa. Samakatwid,

malinaw sa pasyang ito ng Korte Suprema na ilegal ang kontraktwalisasyon. Bukod sa

implementasyon ng nasabing desisyon ng Korte Suprema, maaari ring bigyan ng

prayoridad ang pagsasabatas ng mga panukalang batas laban sa kontraktwalisasyon

gaya ng House Bill No. 1024 (“AN ACT STRENGTHENING THE RIGHT TO SECURITY

OF TENURE, PROVIDING PENALTIES FOR VIOLATIONS THEREOF, AMENDING

PERTINENT PORTIONS OF THE LABOR CODE, AND FOR OTHER PURPOSES”) na

inihain ng Gabriela Women’s Partylist, Anakpawis Partylist, at Bayan Muna Partylist

noong 2004. Inihain naman ng Gabriela Women’s Partylist ang kahawig na panukalang

batas na House Bill 4396 “Prohibiting Labor-Only Contracting and Regulating Job

Contracting and Sub-contracting” noong 2014. Bukod sa mga panukalang-batas na ito,

noong 2016 ay inihain naman ni Rep. Karlo Alexei B. Nograles ang House Bill Nos.

5416, 5415, 5806, 6397 at 4659 para lutasin ang problema ng kontraktwalisasyon

(Philippine News Agency, 2016). Inihain naman ni Senador Aquilino “Koko” Pimentel III

noong 2015 ang Senate Bill No. 3030 (“AN ACT STRENGTHENING THE

PROHIBITION AGAINST LABOR-ONLY CONTRACTING, AMENDING FOR THIS

PURPOSE PRESIDENTIAL DECREE NO. 442, OTHERWISE KNOWN AS THE

LABOR CODE OF THE PHILIPPINES, AS AMENDED”).

Malinaw kung gayon na simpleng “political will” na lamang ang kailangan upang

tuluyang maipagbawal ang kontraktwalisasyon. Kaugnay ng batas kontra-

kontraktwalisasyon, inaasahang mabilis at madali na itong makakalusot sa Kongreso

dahil na rin sa matibay na mayoryang nabuo na ng partido ni Duterte, bago pa man ang

kanyang pormal na proklamasyon (Cabacungan, 2016). Ang pagbabasura sa

kontraktwalisasyon ay unang hakbang na kinakailangan sa pagbibigay ng disenteng

trabaho sa maraming mamamayan, na magbubunsod din ng ekspansyon ng

kakayahang gumasta ng mga manggagawa, bagay na mainam at kailangan para sa

anumang tangkang industriyalisasyon.

Ipatupad Ang Disenteng Sahod Para sa Mga Manggagawa

Walang saysay ang pagbabasura sa kontraktwalisasyon kung hindi

magkakaroon ng disenteng sahod ang mga manggagawang Pilipino. Sa kasalukuyan,

217-466 piso ang range ng arawang minimum na sweldo sa Pilipinas. Sa

pangkalahatan, mas mataas pa sa 217 piso na minimum wage sa Rehiyon IV-B ng

Pilipinas, ang minimum wage sa Cambodia, Malaysia, Thailand, China, Taiwan, Hong

Kong, South Korea, Japan, New Zealand at Australia gaya ng ipinakikita sa Pigura Blg.

2. Gayunman, dapat bigyang-diin na ang GDP growth rate o tantos ng paglago ng GDP

ng Pilipinas – 6.1% noong 2014 – ay mas mataas pa kaysa sa GDP growth rate ng

Malaysia, Thailand, Hong Kong, South Korea, Japan, New Zealand at Australia batay

sa Pigura Blg. 3, kaya’t mahihinuhang kakayanin ng ekonomya ng Pilipinas na isustine

ang pagtataas ng sahod.

Pigura Blg. 1. Minimum Wage sa Metro Manila (2016).

Source: National Wages and Productivity Commission (2016a).

Bansa/Lungsod Arawang Minimum na Sahod

(sa Piso)

Bangladesh 105

Myanmar 130

Mongolia 152

Lao PDR 175

Pakistan 151-182

Cambodia 222

Vietnam 170-249

Indonesia 130-368

Philippines/IV-B 217-285

Philippines/XI-A 317.00

Philippines/VII 295- 353

Philippines/III 306- 357

Malaysia 300-338

Philippines/IV-A 267-362.50

Pigura Blg. 2. Minimum na

Arawang Sweldo sa Piling

Bansa/Teritoryo sa Asya-

Pasipiko.

Source: National Wages and Productivity Commission (2016b).

Pigura Blg. 3. GDP Growth Rate sa Piling Bansa/Teritoryo sa Asya-Pasipiko.

Thailand/Bangkok 398

China 201-441

Philippines/NCR 444-481

Taiwan 1,314

Hongkong 1,590

South Korea 1,669

Japan 2,263-3,037

New Zealand 2,974-3,719

Australia 4,688

Source: World Bank (2016a).

Ang panawagang pagtataas ng sweldo ay makatwiran at kinakailangan sapagkat

ang minimum na sahod sa Pilipinas ay halos kalahati lamang ng family living wage – o

sweldong kailangan ng isang pamilyang may 5 miyembro upang mabuhay nang disente

– na ayon sa Ibon Foundation ay 1,088 piso kada buwan (Tubadeza at Rosero, 2016),

at batay naman sa pagtataya ng Partido ng Manggagawa/PM ay 1,217 piso (Philippine

Daily Inquirer, 2013). Sa kasalukuyan, 750 piso ang arawang sahod para sa mga

manggagawa sa pribadong sektor at 16,000 piso ang buwanang sahod para sa mga

manggagawa sa gobyerno na hinihiling ng iba’t ibang grupo ng mga obrero (All

Workers’ Unity, 2016). Lalong nagiging imperatibo ang pagkakaroon at pagpapatupad

ng disenteng sahod para sa mga manggagawa kapag isinaalang-alang ang

katotohanan na ang porsyento ng mga mahihirap na Pilipino ay halos hindi nagbago sa

ilalim ng ikalawang administrasyong Aquino gaya ng ipinakikita sa Pigura Blg. 4, at ang

datos na nagpapatunay na hindi rin halos nagbago ang distribusyon ng kita ng Pilipinas

– malaki ang parte na napupunta sa pinakamayamang 20% ng populasyon (mula

noong 1990-2010, nag-average sa 50% ng kita ng bansa) at maliit lamang ang

napupunta sa pinakamahirap na 20% ng populasyon (nag-average sa 5.8% ng kita ng

bansa) – batay sa ipinakikita ng Pigura Blg 5. Malinaw na ang mga pinakamayayaman

lamang ang nakinabang sa paglago ng ekonomya sa mga nakaraang dekada.

Kapansin-pansin din na mas malaki pa ang porsyento ng populasyon ng mahihirap na

Pilipino kaysa sa mga mahihirap sa Laos, Cambodia, Vietnam, Thailand, Indonesia at

Malaysia, at batay sa mga kurba ay malinaw rin na mas mabagal ang pagtatagumpay

ng “gera kontra-kahirapan” ng Pilipinas kumpara sa ibang bansa (Pigura Blg. 4).

Samakatwid, ang pagtataas ng sweldo ay isang porma ng makatwirang redistribusyon

ng kita at paglago ng ekonomya mula sa mga pinakamayayamang may-ari ng mga

korporasyon tungo sa mga manggagawa na may napakalaking ambag sa gayong

paglago ng ekonomya.

Pigura Blg. 4. Porsyento ng mahihirap (batay sa pamantayang pambansa/national

poverty line)2.

Source: World Bank (2016a).

2 Walang datos para sa Brunei, Singapore at Myanmar. Ipinagpapalagay na walang mahihirap sa Brunei at

Singapore.

Pigura Blg. 5. Distribusyon ng kita ng Pilipinas.

Source: World Bank (2016b).

Kaugnay ng panawagang pagtataas ng sahod, kinakailangang itigil ang

pagpapatupad ng 2-tier wage system/2TWS (sistema ng dalawang suson ng pasahod)

na ayon sa Ecumenical Institute for Labor Education and Research/EILER (2012) ay

binubuo ng “...unang antas (first tier)” o “...floor wage na itatakda ng gobyerno at

kalauna’y hahalili sa umiiral na regional minimum wage. Ibabatay ito sa itinakdang

poverty threshold kada rehiyon, o halaga na kailangan ng isang pamilya para masabing

hindi ito mahirap batay sa pamantayan ng gobyerno” at ng “pangalawang suson

(second tier)” o ang “productivity-based na sahod na nakabatay sa antas ng

produktibidad ng isang kumpanya o industriya.” Idinagdag pa ng EILER na “iba-iba ang

productivity-based pay kada kumpanya o industriya dahil iba-iba ang antas at batayan

ng produktibidad sa iba’t ibang pagawaan...ang manedsment ang pangunahing

magtatakda ng implementasyon ng productivity-based pay.” Bukod sa kontrol ng

manedsment sa pagtatakda ng implementasyon ng productivity-based pay, ang

pagtatakda ng unang suson ng sahod katapat ng poverty threshold ay hindi rin

paborable sa mga manggagawa dahil ang sukatan ng kahirapan sa bansa ay

minamanipula at artipisyal na pinababa ng gobyerno (Mangahas, 2011).

Balido ang konsern ng mga manggagawa hinggil sa posibleng pag-abuso at

pagsasamantala ng mga kapitalista sa 2TWS dahil na rin sa tahas na deklaradong

paniniwala ng mga kapitalista at ng gobyerno na “We want our minimum wage to entice

foreign investments in order to create jobs” (Employers’ Federation of the

Philippines/ECOP, 2013). Ayon sa presidente ng ECOP na si Edgardo Lacson, “Wage

should be market-driven” (Campos, 2014). Sa isang bukod na ulat, direktang sinisi ng

ECOP ang taunan ngunit maliit na pagtataas ng sweldo sa bansa sa diumano’y pagpigil

sa pagdami ng mga dayuhang mamumuhunan sa bansa (Osorio, 2010). Sa ganitong

diwa, malinaw na ang dokumentadong malakas na suporta ng mga kapitalista sa 2TWS

(Department of Labor and Employment/DOLE, 2015) ay repleksyon ng kanilang

pagnanais na gamitin ito para lalong baratin o panatilihing mababa ang minimum na

sweldo sa bansa. Ayon nga kay Marx (1867) ang “directing motive” ng kapitalismo ay

“...to extract the greatest possible amount of surplus value, and consequently to exploit

labor-power to the greatest possible extent” (par. 19). Makikita sa Pigura Blg. 6 ang

ilang posibleng senaryo ng mapagsamantala at anti-manggagawang implementasyon

ng 2TWS sa Pilipinas na kinakailangang hadlangan ng administrasyong Duterte. Ang

masamang karanasan ng mga manggagawa sa Amerika kaugnay ng 2TWS ay dapat

magsilbing aral sa mga manggagawang Pilipino. Sa Estados Unidos, tinututulan at/o

pinagwe(we)lgahan pa nga ng mga unyon ang 2TWS (Feeley, 2016; Associated Press,

2016; Hiltzik, 2015; Jones, 2015; Kirkland, 2013; Slaughter, 2011; Westfall, 2007),

habang sa Canada ay nagbanta ng welga ang mga manggagawa kapag isinama ng

manedsment sa plano ang implementasyon ng 2TWS (The Canadian Press, 2008).

Pigura Blg. 6. Disenyo ng 2TWS sa Calabarzon.

Source: EILER (2012).

Bawasan Ang Income Tax at Gawing Progresibo Ang Sistema ng Pagbubuwis

Importante rin sa pagpapalakas ng sitwasyong pinansyal ng mga ordinaryong

mamamayan ang pagpapababa sa income tax (buwis sa kita) lalo na ng mga

manggagawa at propesyunal tungo sa isang progresibong sistema ng pagbubuwis,

alinsunod sa Artikulo VI, Seksyon 28. (1) ng Konstitusyong 1987. Sa kasalukuyan,

pangalawa sa may pinakamataas na income tax ang Pilipinas sa mga bansang kasapi

ng Association of Southeast Asian Nations/ASEAN (De la Paz, 2015). Bukod dito, ayon

sa datos na kinalap ng Alliance of Concerned Teachers-Private Schools (2016), mas

mataas din ang income tax ng Pilipinas kumpara sa mga sumusunod na bansa: Brunei:

0; Cambodia: 0 to 20%; Czech Republic: 15-22%; Egypt: 10% to 20%; Guatemala: 5%

to 7%; Hong Kong: 0 to 15%; Hungary: 16%; Jordan: 0 to 14%; Kazakhstan: 10%;

Kuwait: 0; Lebanon: 2% to 20%; Liechtenstein: 1.2% to 17.82%; Lithuania: 0 to 15%;

Macau: 0 to 12%; Macedonia: 10%; Malaysia: 0 to 26%; Mauritius: 15%; Moldova: 7%

to 18%; Monaco: 0; Mongolia: 10%; Montenegro: 9% to 15%; Nigeria: 7% to 24%;

Oman: 0; Palestine: 5% to 15%; Panama: 0 to 27%; Paraguay: 8% to 10%; Qatar: 0;

Romania: 16%; Saudi Arabia: 0; Serbia: 10% to 25%; Singapore: 0 to 22%; Sri Lanka: 0

to 15%; Switzerland: 0 to 13.2%; Syria: 5% to 15%; United Arab Emirates: 0; at

Uzbekistan: 7.5% to 22%. Kataka-taka na sa usapin ng buwis ay hindi binabanggit ng

gobyerno ang karaniwan nitong deklarasyon na kailangang sumunod sa global na

pamantayan ang bansa – isang argumentong ginagamit ng gobyerno para iwasan ang

pagtataas ng sahod sa bansa (Jaymalin, 2012) at para ipatupad ang pagdaragdag ng 2

taon ng senior high school sa pamamagitan ng programang K to 12 (San Juan, 2013).

Ayon sa explanatory note sa House Bill 5401 (AN ACT RESTRUCTURING THE

INCOME BRACKETS AND RATES OF TAX IMPOSED ON TAXABLE INCOME OF

INDIVIDUALS, AMENDING FOR THE PURPOSE SECTIONS 24, 32,33, 34 AND 35OF

THE 1997 NATIONAL INTERNAL REVENUE CODE OF THE PHILIPPINES, AS

AMENDED) na inihain ng Bayan Muna Partylist (2015) sa pangunguna nina Rep. Neri

Colmenares at Rep. Carlos Isagani Zarate, panahon na talagang baguhin ang mga tax

bracket sa Pilipinas dahil ang halaga na pinapatawan ng pinakamataas na porsyento ng

buwis (32%) noong 1986 – 500,000 piso kada taon – ay katumbas na ng 2.697 milyong

piso noong 2015. Sa ilalim ng House Bill 5401 ay makikinabang ang lahat ng income

bracket (Pigura Blg. 7): hindi na magbabayad ng income tax ang lahat ng sumusweldo

ng 33,000 piso kada buwan pababa (396,000 piso kada taon), kumpara sa dating

14,640 piso kada buwan pababa; 30% na lamang ang pinakamataas na income tax

kumpara sa dating 32%; at itinaas na sa 225,000 piso kada buwan (2,700,000 kada

taon) pataas ang halaga ng sweldo na papatawan ng 30% na income tax, kumpara sa

dating 41,666 piso kada buwan (500,000 piso kada taon) pataas na pinapatawan

ngayon ng buwis na 32%. Sa ispesipikong kompyutasyon, ang sumusweldo ng 33,000

piso kada buwan ay nagbabayad ng 1,336 pisong income tax kada buwan sa ilalim ng

kasalukuyang sistema. Kung gayon, sa panukala ng Bayan Muna Partylist ay

awtomatikong magkakaroon ng karagdagang 1,336 pisong kita kada buwan ang

sinumang sumusweldo ng 33,000 piso kada buwan. Samantala, ang mga sumusweldo

naman ng 41,666 piso kada buwan ay nagbabayad ng 4,250 pisong income tax kada

buwan sa ilalim ng kasalukuyang sistema. Samakatwid, ang sumusweldo ng 41,666

piso kada buwan ay awtomatikong makakatipid ng karagdagang 3,383 piso kada buwan

kapag pinagtibay ang panukala ng Bayan Muna.

Bukod sa pagpapababa ng buwis, kailangang bantayan din ang administrasyong

Duterte upang matiyak na hindi nito ipapatupad ang pagtataas ng value-added tax

(VAT) mula sa 12% tungong 14% at pag-aalis ng eksempsyon sa VAT para sa mga

senior citizen na kapwa mungkahi ng outgoing na kalihim ng Department of Finance

(ABS-CBN News, 2016). Ayon mismo sa International Monetary Fund/IMF, “VAT or

consumption tax is regressive, it hits the poor more than the rich” (Cerda, 2014).

Katunayan, 42.8% ng paggasta ng mga mahihirap na pamilya ay napupunta sa

pagkain at 20.7% naman sa “housing, water, electricity, gas and other fuels” (Philippine

Statistics Authority, 2013). Dapat bigyang-diin na ang mga sariwang pagkain lamang

(gaya ng isda, gulay at karne) at bigas ang exempted sa VAT, habang ang pagkain sa

fastfood, processed foods at mga grocery item ay may VAT, gaya rin ng tubig, kuryente

at gas. Samakatwid, sa pangkalahatan, ang pagbabawas ng buwis sa kita ay tiyak na

makapagpapasigla at makapagpapalago sa ekonomya sapagkat malaki ang posibilidad

na ang kalakhan ng karagdagang kita ng mga manggagawa mula sa pagpapababa ng

buwis sa kita ay kanilang gagamitin sa pagkonsumo ng mga produkto at

pagbili/pagtatamasa ng karagdagang mga serbisyo, batay na rin sa karaniwang padron

ng kanilang konsumpsyon at paggasta. Sa halip na pagtataas ng VAT, maaaring pag-

aralan ang posibilidad ng pagtataas ng buwis sa mga pinakamayayamang indibidwal

at/o korporasyon, gaya ng planong 75% na buwis para sa pinakamayayaman sa

Pransya (Chrisafis, 2012), at 90% na buwis para sa pinakamayayaman sa Estados

Unidos sa ilalim ng administrasyong Eisenhower – lebel ng buwis na nais ibalik ng isa

sa mga mayor na kandidato sa pagkapresidente ng Amerika ngayong 2016 na si Sen.

Bernie Sanders (Aleem, 2015).

Pigura Blg. 7. Panukalang Bagong Tax Brackets sa Pilipinas.

Source: Bayan Muna Partylist (2015).

Palakasin Ang Mga Unyon at Unyonismo sa Pilipinas

Sa kasaysayan ng Pilipinas at daigdig, napatunayan na ang mahalagang papel

ng mga unyon sa pagbabagong panlipunan. Halimbawa, sa mga huling bahagi ng

1800s, naipagtagumpay ng mga manggagawa ang panawagang maximum na walong

oras ng paggawa kada araw – na isang pag-igpaw sa lumang sistema ng lagpas sa

walong oras na trabaho – dahil sa malawakang kampanya at pag-oorganisa ng mga

unyon (Walters, 2016 at McInerney, 1996). Sa Pilipinas naman, isa sa pinakamalakas

na pwersang nakapagpahina – kundi man nakapagpatalsik – sa diktadurang Marcos

ang unyon ng mga manggagawa (West, 1997) na pawang nanguna sa mga

matatagumpay na welgang-bayan (general strike). Sa kasamaang-palad, sa

kasalukuyan ay tila mahina na ang unyonismo sa Pilipinas. Ang porsyento ng

unyonisasyon (unionization rate) sa Pilipinas—8.5% sa pribadong sektor at 14.9% sa

publikong sektor (Philippine Bureau of Labor Relations, 2012)— ay

napakahina/napakaliit kumpara sa unyonisasyon ng Sweden: 71%; Norway: 52%;

Denmark: 67%; at Finland: 74% (European Worker Participation Competence

Centre/EWPCC, 2013). Sa kabila ng pamiminsala ng neoliberalismo sa iba’t ibang

panig ng daigdig, nagtatamasa pa rin ang mga bansang ito ng Scandinavia ng “high

income equality, large, tax-financed welfare programs, powerful unions, and relatively

low unemployment rates” (Stahl at Mulvad, 2015) dahil na rin sa lakas ng mga unyon na

nagsisilbing talibang protektor ng mga benepisyo at karapatang ipinagwagi sa mga

naunang pakikibaka ng mga kilusang panlipunan. Kaugnay nito, makabuluhan ang

panawagan ni Villegas (2016) sa administrasyong Duterte: “So that workers can actively

and consciously protect their rights from abuses and harm, participate in discourses and

creative actions that will effect genuine change in the next six years of his leadership,

we urge Duterte to uphold workers’ right to organize unions freely. It is the workers’

means to achieving social justice and it gives them some guarantee that they will benefit

from economic growth. For the past two decades, the neoliberal policies implemented

by previous administrations, as well as the state-capitalist measures, have shrunk the

number of workers’ unions and unionized workers, leaving workers with very little, if

any, protection.”

Pigura Blg. 8. Trend sa Porsyento ng Unyonisasyon sa Sektor Pribado at Publiko sa

Pilipinas (2004-2013).

Source: Bureau of Labor Relations, sinipi sa pananaliksik ng Danish Trade Union

Council for International Development Cooperation (2014).

Mapapalakas ang mga unyon at unyonismo sa Pilipinas kung aalisin ng

administrasyong Duterte ang mga dokumentadong hadlang sa pag-oorganisa ng mga

manggagawa sa bansa, sa pamamagitan ng pagsasakatuparan ng ilan sa mga

sumusunod na rekomendasyon ng International Trade Union Confederation/ITUC

(2012) na pawang alinsunod sa namamayaning labor standards sa ibang bansa: “The

government should commence urgent investigations and ensure that all cases of trade

union killings are resolved at the soonest possible moment; (w)orkers should be

free to elect their own representatives without illegitimate requirements; (t)he high

membership quota of at least 10 trade unions required for the

establishment of a national centre or trade union federation should be repealed; (t)he

Labour Code prescription for trade unions to submit their lists of members at least once

a year or whenever required by the Ministry should be abolished; (u)nions should be

allowed to call a strike for issues other than a bargaining deadlock and grave acts

of Unfair Labour Practice (ULP); (t)he excessive requirements to calling a strike in

the private sector should be eliminated. The Secretary of Labour and Employment

should not intervene through compulsory arbitration in strikes in industries which are

“indispensable to the national interest”; (t)he authorities should immediately

investigate and prosecute employers making death threats and using violence or

threatening to do so. The authorities should also investigate and prosecute

employers making threats to dismiss, or dismiss, blacklist, intimidate, or take any

other offensive measures against their employees for participating in unions; (t)he

government should take urgent measures to improve women’s participation in the

workforce and their access to better skilled and paid jobs and close the gender

wage gap.”

Palakasin Ang Ekonomyang Nakasandig-sa-Sarili at Ibasura ang Labor Export

Policy

Bukod sa mababang pasweldo, kontraktwalisasyon, mataas na buwis at

paghihigpit sa unyonismo, isa pang mahalagang suliranin na dapat lutasin ang mataas

na lebel ng kawalan ng trabaho o disempleyo (unemployment) sa bansa na

pinakamalala sa Timog-Silangang Asya (Pigura 8). Kakatwa ang sitwasyon ng Pilipinas

na tinaguriang “jobless growth” o makro-ekonomikong kaunlarang hindi nagbubunga ng

paglikha ng mga trabaho (Pitterle and Zhan, 2014). Ang paglikha ng sapat na trabaho

sa arkipelago ay maisasakatuparan lamang sa pamamagitan ng implementasyon ng

komprehensibong planong pang-ekonomya na nakapokus sa pagsandig sa sarili –

bagay na tinawag ni Amin (2014) na pagtatatag ng “autonomous national systems.” Sa

konteksto ng Pilipinas na isang arkipelagong sagana sa likas na yaman at yamang tao

(human resources), maisasakatuparan ito sa pamamagitan ng

pambansa/makabansang industriyalisasyon, reporma sa lupa, at modernisasyon ng

agrikultura – mga progresibong polisiya na detalyado nang tinalakay ng napakaraming

Pilipinong mananaliksik at mga kilusang panlipunan (Recto, 1959; Hernandez, 1982;

Lichauco 1986 and 2005; Constantino, 1995; Salgado, 1997; Sison, 1998; Kilusang

Magbubukid ng Pilipinas/KMP, 2009; Bagong Alyansang Makabayan/BAYAN, 2011).

Patatatagin ng reporma sa lupa ang kakayahang pinansyal ng mga magsasaka sa

bansa, bagay na makapag-aambag sa ekspansyon ng pamilihang lokal (domestic

market) para sa mga produktong kinokonsumo ng mga Pilipino at kakayaning isuplay

ng mga industriya sa bansa.

Pigura Blg. 8. Porsyento ng Kawalan ng Trabaho (Unemployment Rate) sa Timog-

Silangang Asya (1991-2013).

Source: World Bank, (2016c).

Bukod dito, ang reporma sa lupa ay makapagbibigay ng kagyat na alternatibong

trabaho sa mga manggagawa at mga propesyunal sa mga industriya at serbisyo na sa

kasalukuyan ay bumubuo ng 16% at 55% ng mga manggagawa sa bansa, kumpara sa

29% ng mga manggagawang Pilipino na nasa agrikultura (Central Intelligence

Agency/CIA, 2016). Kung susuriin ang ipinakikita ng Pigura 9, malaki pa ang potensyal

na mapalawak ang sektor ng agrikultura – na sa kasalukuyan ay nakapag-aambag ng

12% hanggang 13% lamang sa GDP ng bansa – sa pamamagitan ng pagbibigay ng

insentibo (tulad ng libreng lupa at pagsasanay na teknikal sa agrikultura) upang

mahikayat ang marami-raming manggagawa sa sektor ng serbisyo na lumipat sa sektor

ng agrikultura, lalo pa at sa kasalukuyan ay 57 na ang average na edad ng mga

magsasaka sa bansa (Casauay, 2014). Kung gayon, ang reporma sa lupa at

modernisasyon ng agrikultura ay magtitiyak din na may sapat na suplay ng pagkain ang

bansa, palayo sa magastos at pana-panahong walang katiyakang importasyon bunsod

na rin ng climate change na nakaapekto na rin sa ani ng mga bansang gaya ng Vietnam

(Maresca, 2016) na pinag-aangkatan ng Pilipinas ng bigas (Reuters, 2016). Sa

pamamagitan ng reporma sa lupa ay matitiyak din ang sapat na suplay ng hilaw na

materyales para sa ilang industriyang lokal. Samakatwid, komplementaryo sa

industriyalisasyon ang reporma sa lupa.

Pigura Blg. 9. Ambag ng Agrikultura, Industriya at Serbisyo sa GDP ng Pilipinas (2002-

2012).

Source: World Bank, sinipi sa pananaliksik ng Danish Trade Union Council for

International Development Cooperation (2014).

Sa pamamagitan ng industriyalisasyon ay mabilis na malilikha ang mga

modernong produkto at teknolohiyang kailangan ng mga magsasaka, mangingisda at

iba pang mga mamamayan ng bansa para sa pagtatamasa ng buhay na ganap,

komportable at kasiya-siya. Kaugnay ng industriyalisasyon, malinaw sa mga produktong

ineexport at iniimport ng bansa na malaki ang potensyal/kakayahan at pangangailangan

ng bansa sa pagtatayo ng mga industriya. Ayon sa Philippine Statistics Authority

(2015), nangunguna sa mga inaangkat ng Pilipinas ang “electronic products; mineral

fuels, lubricants and related materials; transport equipment; industrial machinery and

equipment; plastics in primary and non-primary forms; iron and steel; miscellaneous

manufactured articles; and telecommunication equipment” habang ang “electronic

products” (na karaniwa’y semiconductors – na mas akmang ikategoryang semi-

manuplatura); “woodcrafts and furniture; other mineral products” (kalakha’y mineral na

di pa napoproseso); “ignition wiring set and other wiring sets used in vehicles; articles of

apparel; metal components; and coconut oil.”

Mahalaga rin ang papel ng sistemang pang-edukasyon sa mga layuning ito: ang

mga inobasyon sa agrikultura at industriya ay inaasahang mapabibilis at malilinang ng

mga paaralan, unibersidad at mga sentro ng pananaliksik (research centers) na

nakaangkla sa mga layuning pangkaunlaran ng bansa, tungo sa pambansa, panlahat at

sustentableng kaunlaran na para sa kagalingang pangmadla (common good) sa halip

na para sa tubo ng iilang korporasyon at indibidwal lamang. Taglay ng Pilipinas ang

marami-raming yamang tao at likas na kinakailangan sa pagpapaunlad ng bansa. Gaya

ng sinabi ni Sison (2015), ang sistemang pang-edukasyon na “...properly oriented,

planned and managed, could lead to genuine reforms that will truly benefit the Filipino

people and youth...A truly patriotic, mass-oriented, and scientific educational system will

be able to train millions of youth, help empower the people and build their nation

through heightened social consciousness, scientific knowledge and technical skills—

while also contributing to the general advance of human knowledge and development

worldwide.”

Kasabay ng implementasyon ng reporma sa lupa, modernisasyon ng agrikultura

at industriyalisasyon, dapat unti-unting ilatag ang batayan para sa panawagang

wakasan ang mahigit tatlong dekada nang Labor Export Policy (LEP) o patakaran ng

gobyerno na magpadala ng mga manggagawang Pilipino sa ibang bansa upang ang

mga migranteng Pilipino ay makabalik sa Pilipinas at makapag-ambag ng talino,

kasanayan at lakas-paggawa para sa pagbuo at pagpapatatag ng ekonomyang

nakasandig sa sarili. Kailangang unti-unting awatin ang bansa sa pagdepende sa

perang padala o remitans ng Overseas Filipino Workers (OFWs). Kapansin-pansin na

nananatiling mahirap at hindi industriyalisado ang bansa sa mga nakalipas na dekada

ng implementasyon ng LEP at ang mga import ng Pilipinas ay nananatiling mataas

sapagkat hindi man lamang nagtatangka ang gobyerno na palakasin ang pamilihang

domestiko sa pamamagitan ng industriyalisasyon, lalo pa at nagsisilbing salbabida ng

ekonomya ang mga remitans ng OFWs (San Juan, 2014). Mula 1999-2014, habang ang

remitans ng OFWs ay unti-unting tumaas bawat taon mula US$ 6,021,219,000 tungong

US$ 24,628,058,000, ang Pilipinas ay nagtala ng negatibong balance of payments

(imports minus exports), at ang sektor ng pagmamanupaktura ng bansa ay nag-average

lamang ng 22.81% ng ekonomya — pumailanlang sa 25% noong 2002-2003 at

sumadsad pa sa 20% noong 2013—mga datos na nagpapatunay na habang pinanatili

ang Labor Export Policy ay mananatili ring bansot ang mga industriya ng Pilipinas

(Central Bank of the Philippines, 2016; Philippine Statistics Authority, 2016; and World

Bank, 2016c). Kahawig ng sitwasyon ng Pilipinas ang sitwasyon ng Nepal na isang

bansang mahirap din, nakadepende sa remitans at may mahina ring sektor ng

pagmamanupaktura (Talahanayan 1). Bukod pa sa mahinang pagmamanupaktura,

dapat bigyang-diin na ang LEP ay nagbubunga rin ng malalang problemang brain drain

o pag-alis ng mga skilled na manggagawa at propesyunal para mangibang-bansa at

kumita nang mas malaki. Batay sa Pigura Blg. 10, Timor Leste lamang ang nakatalo sa

Pilipinas sa lala ng problema ng brain drain sa mga bansa sa Timog-Silangang Asya.

Ang brain drain ay ramdam na ramdam ng Pilipinas sa sektor ng kalusugan (nars,

doktor at midwife) at iba pang sektor ng mga propesyunal. Halimbawa’y mas marami

pang nars, doktor at midwife ang mga bansang destinasyon ng OFWs kaysa sa

Pilipinas mismo (San Juan, 2014). Ang pangmatagalan at matatag na kaunlaran ng

Pilipinas ay nakasalalay sa paghikayat sa mga migranteng Pilipino na bumalik sa bansa

para tumulong at mag-ambag sa modernisasyon ng agrikultura, industriyalisasyon, at

sa pangkalahatang proseso ng pagbubuo ng bansa (nation-building).

Talahanayan 1

Pagmamanupaktura at Remitans Bilang Porsyento ng GDP sa Piling Bansa sa

Asya (2009-2014)

Country Manufacturing as Percent of

the GDP

Remittance as Percent of the

GDP

200

9

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

200

9

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

Philippines 21 21 21 21 20 21 11.

9

10.

8

10.

3

9.8 9.8 10

South Korea 28 30 31 31 31 30 0.7 0.5 0.5 0.5 0.5 0.5

Malaysia 24 25 23 23 23 23 0.6 0.4 0.4 0.4 0.4 0.5

China 32 32 40 38 37 36 0.5 0.6 0.2 0.2 0.2 0.3

Nepal 7 7 6 7 7 7 23.

1

21.

7

22.

3

25.

4

29.

0

29.2

Source: World Bank (2016d and 2016e).

Pigura Blg. 10. Lala ng Brain Drain sa Timog-Silangang Asya3: 7 – Walang Problema

sa Brain Drain; 1 – Malala ang Problema sa Brain Drain (2005-2011).

Source: World Economic Forum, (2016).

Gamitin Ang Pondo ng Bayan Para sa Reporma sa Lupa, Modernisasyon ng

Agrikultura, Makabansang Industriyalisasyon at Nasyonalisasyon ng Mga

Pangunahing Industriya at Serbisyo

Tiyak na kakailanganin ang bilyun-bilyong piso para pondohan ang mga

progresibong repormang sosyo-ekonomiko na inilahad sa artikulong ito gaya ng

reporma sa lupa, modernisasyon ng agrikultura, makabansang industriyalisasyon at

nasyonalisasyon ng mga pangunahing industriya at serbisyo. Isang kagyat na hakbang

na maaaring isakatuparan ang pagbabasura sa Presidential Decree/PD No. 1177

(Automatic Appropriations Act) na nagbigay-pahintulot sa gobyerno na gawing

prayoridad sa pambansang badyet ang pagbabayad ng utang sa halip na mga

3 Walang datos para sa Laos at Myanmar.

serbisyong panlipunan. Dahil sa PD No. 81 ng diktadurang Marcos – na hindi ibinasura

ng mga administrasyong post-Edsa – malaking porsyento ng badyet ng bansa bawat

taon ang napupunta lamang sa pagbabayad ng utang, ngunit hindi rin naman halos

nababawasan ang utang ng Pilipinas. Katunayan, gaya ng ipinakikita ng Talahanayan

2, mula 2009-2016, 5,955,406,000,000 piso ang kabuuang halagang ipinambayad ng

Pilipinas sa mga utang nito, ngunit sa panahon ding ito, lumobo ang utang ng bansa

mula 4,396,700,000,000 piso tungong 5,899,000,000,000 piso. Bunsod ng ganitong

pagbibigay-prayoridad sa pagbabayad ng mga utang na di naman nababawasan,

napakaliit na lamang ng badyet na inilalaan ng gobyerno sa mga serbisyong panlipunan

tulad ng edukasyon at kalusugan, gayundin para sa pagtatayo ng mga imprastraktura at

pagpapatupad ng mga repormang pang-ekonomya gaya ng industriyalisasyon.

Maaaring maging batayan ng pagbabasura ng PD No. 1177 ang Senate Bill No.

1591 (AN ACT AMENDING SECTION 31 OF PRESlDENTlAL DECREE NO. 1177,

ALLOCATING FIFTY PERCENT (50%) OF THE FUNDS “FREED” AS A RESULT OF

THE AMENDMENT TO AUGMENT THE INTERNAL REVENUE ALLOTMENTS (IRA)

OF LOCAL GOVERNMENT UNITS, PROVIDING FOR THE AUTOMATIC RELEASE

OF THE INTERNAL REVENUE ALLOTMENTS OF LOCAL GOVERNMENT UNITS

AND FOR OTHER RELATED PURPOSES) ni Senador Antonio Trillanes IV (2007) at

ang House Bill 1962 (AN ACT EFFECTIVELY REPEALING THE AUTOMATIC

APPROPRIATION FOR DEBT SERVICE AND INSTITUTIONALIZING THE

AUTOMATIC APPROPRIATION OF SIX PERCENT (6%) OF THE GROSS DOMESTIC

PRODUCT TO PUBLIC EDUCATION SECTOR SPENDING BY AMENDING SECTION

31 OF PRESIDENTIAL DECREE NO. 1177 AND SECTION 26, CHAPTER 4, BOOK VI

OF EXECUTIVE ORDER NO. 292, OTHERWISE KNOWN AS THE “ADMINISTRATIVE

CODE OF 1987” WHICH REITERATES IN TOTO SECTION 31 OF PRESIDENTIAL

DECREE NO.1177) ni dating Kabataan Partylist Rep. Raymond Palatino (2010).

Kaugnay ng panawagang pagbabasura o kaya’y rebisyon ng PD 1177, dapat ding

ipanawagan ang pagsasagawa ng komprehensibong debt audit o pagsusuri sa mga

inutang ng mga administrasyong post-Edsa. Dokumentado na ang ilan sa mga

malalalang kaso ng pandarambong sa perang inutang ng Pilipinas sa panahon ng

diktadurang Marcos (African Forum and Network on Debt and Development/AFRODAD,

2007), ngunit hindi pa naisasagawa ang gayong debt audit para sa iba pang

administrasyon. Ilan sa mga proyektong inutang ng mga administrasyong post-Edsa

tulad ng North Rail Project (linyang mula Caloocan hanggang Malolos, Bulacan) – na

hindi natapos kahit na naubos na ang binabayaran pa rin ng Pilipinas ang pondong

inutang na humigit-kumulang $400 milyon – ay batbat ng anomalya (Rappler, 2013;

University of the Philippines/UP Law Center, 2005). Sa pamamagitan ng detalyadong

pagsusuri sa lahat ng utang ng bansa, matitiyak na ang babayaran lamang ng bansa ay

ang mga utang na talagang pinakinabangan ng sambayanan, at magiging batayan din

ito ng pagsasampa ng mga kaso ng katiwalian/pandarambong laban sa mga nagkasala

tungo sa pagbawi ng mga nakaw na yaman. Ang debt audit ay maaaring isakatuparan

sa tulong ng mga organisasyong internasyunal na eksperto sa isyu ng utang gaya ng

Comité pour l'abolition des dettes illégitimes/CADTM/Committee for the Abolition of

Illegitimate Debt.

Talahanayan 2

Badyet sa Pagbabayad ng Utang ng Pilipinas (2009-2016)

Taon Badyet Para sa

Pagbabayad ng

Interes ng Utang

Badyet Para sa

Mismong Utang

(Principal

Amortization)

Natirang Utang

(Disyembre ng bawat

taon)

2009 252,550,000,000 378,866,000,000 4,396,700,000,000

2010 276,212,000,000 405,363,000,000 4,718,000,000,000

2011 357,090,000,000 466,177,000,000 4,951,190,000,000

2012 333,107,000,000 405,463,000,000 5,437,000,000,000

2013 333,902,000,000 449,344,000,000 5,681,000,000,000

2014 352,652,000,000 440,931,000,000 5,735,000,000,000

2015 372,863,000,000 390,386,000,000 5,954,000,000,000

2016 392,797,000,000 347,703,000,000 5,899,000,000,000

(March)4

Kabuuan 2,671,173,000,000 3,284,233,000,000

Source: Bureau of National Treasury (2009-2016) at Department of Budget and

Management (2009-2016).

Bukod sa perang “matitipid” o magiging “impok” o “savings” ng pamahalaan dahil

sa pagbabawas ng badyet para sa pagbabayad ng utang at pagbawi sa mga nakaw na

yaman, maaari ring gamitin ang pondo ng Social Security System (SSS), Government

Service Insurance System (GSIS) at Pag-ibig Fund para sa pagtatayo ng mga

industriya na makapagbibigay ng trabaho sa mga Pilipino at para sa modernisasyon ng

agrikultura. Mas mainam na sa pagpapaunlad ng bayan gamitin ang pera ng SSS,

4 Latest na available.

GSIS at Pag-ibig Fund kaysa gamiting puhunan sa stocks ng mga dayuhang

korporasyon at mga pribadong kumpanya sa Pilipinas dahil ang stock market ay laging

apektado ng mga krisis at instabilidad ng merkado gaya nang sagad na pagsadsad ng

mga stock market noong 2008 sa pagsambulat ng pandaigdigang krisis (Manda, 2010;

Chaudhury, 2011). Gayundin, dapat bigyang-diin na may conflict of interest at posibleng

korapsyon na kaugnay ng paggamit ng pondo ng SSS at iba pang pension fund para sa

mga negosyong kapitalista, kaya mas makabubuting ihinto na ang paglalagak ng pondo

ng bayan sa stock market. Ayon sa pananaliksik ni Maningat (2015), ang SSS ay nag-

oopereyt na tila isang “...huge corporation investing reserve funds, which are workers’

contributions, in enterprises that are explicitly linked to the business interests of

SSS commissioners.” Sa Estados Unidos, marami na ring ulat hinggil sa pagsadsad

ng halaga ng pension fund ng mga manggagawa, bunsod ng krisis sa stock market

(Johnson at Ricketts, 2013; Taibbi, 2013), bagay na maaaring mangyari rin sa Pilipinas.

Sa halip na simpleng pagbili ng sapi o shares sa stock market, higit na mainam na bilhin

na ng gobyerno mismo ang mga mahahalagang industriya, upang makatiyak na ang

tubo ng mga kumpanya ay ganap na mapakikinabangan ng sambayanan.

Isabansa Ang Mga Pangunahing Serbisyo at Industriya Gaya ng Kalusugan,

Transportasyon, Enerhiya Atbp.

Ang puhunang mula sa pondo ng bayan ay dapat ilagak sa mga serbisyo at

industriya na kapaki-pakinabang sa at direktang kailangan ng mga mamamayan tulad

ng kalusugan, transportasyon, enerhiya at iba pa, sa pamamagitan ng pagsasabansa o

pagsasailalim sa publikong kontrol ng mga ito. Ang kakayahan ng mga gobyerno na

pangasiwaan ang mga industriya ay pinatunayan na sa mga pananaliksik gaya ng kay

Chang (2007), partikular ang sa Singapore, Timog Korea, Taiwan, Austria, Finland,

France, Norway at Italy. Ani Chang, “State-owned enterprises can also be ideal where

there exists ‘natural monopoly’. This refers to the situation where technological

conditions dictate that having only one supplier is the most efficient way to serve the

market. Electricity, water, gas, railways and (landline) telephones are examples of

natural monopoly. In these industries, the main cost of production is the building of the

distribution network and, therefore, the unit cost of provision will go down if the number

of customers that use the network serves is increased. In contrast, having multiple

suppliers each with its own networks of, say, water pipes, increases the unit cost of

supplying each household. Historically, such industries in the developed countries often

started out with many small competing producers but were then consolidated into large

regional or national monopolies (and then often nationalized). When there is a natural

monopoly, the producer can charge whatever it wants to, as consumers have no one

else to turn to.” Samakatwid, dapat ikonsidera ng gobyerno ng Pilipinas ang

nasyonalisasyon ng mga gayong industriya upang maprotektahan ang mga konsyumer

sa sobrang taas na presyo at upang makatiyak na ang tutubuin ng mga industriyang ito

ay babalik sa gobyerno para sa karagdagang pondo sa mga serbisyo publiko. Bukod pa

rito, ayon sa Proposals for a Nationalist and Democratic Constitution na ang isa sa may-

akda ay ang makabayan na si Senador Lorenzo Tañada (c.1987), “The collective

determination of the Filipino people to assert economic independence and hasten

national industrialization and modernization of agriculture shall be attained through the

nationalization of all vital and strategic industries in line with this.” Iminungkahi rin

Tañada ang nasyonalisasyon ng mga sumusunod na industriya: “extractive and non-

replenishable industries such as mining, exploration and the like; industries involving

public service such as the generation and distribution of electricity, water,

communication and facilities, mass transportation, and fuel; industries strategic to

genuine economic development such as bank, fertilizers, steel, smelting basic

chemicals and drugs.”

Binigyang-diin din naman ni Lichauco (1988) ang superyoridad ng gobyerno

bilang tagapagsulong ng industriyalisasyon: “Ang estado ang pinakamataas na

pagpapahayag ng kolektibong personalidad ng sambayanan. Kung gayon, ito ang

pinakamatibay na kinatawan ng kapangyarihang soberanya ng mga mamamayan, mula

sa kapangyarihang mag-imprenta ng pera, hanggang sa kapangyarihang linangin at

patakbuhin ang patrimonya ng bansa, at ang kapangyarihang pumasok sa produktibong

negosyo…” Sa sitwasyon ng Pilipinas, ang ganitong tungkulin ng gobyerno ay nasa

mismong Konstitusyon (Artikulo XII, Seksyon 1): “The goals of the national economy are

a more equitable distribution of opportunities, income, and wealth; a sustained increase

in the amount of goods and services produced by the nation for the benefit of the

people; and an expanding productivity as the key to raising the quality of life for all,

especially the underprivileged. The State shall promote industrialization and full

employment based on sound agricultural development and agrarian reform,

through industries that make full and efficient use of human and natural

resources, and which are competitive in both domestic and foreign markets. However,

the State shall protect Filipino enterprises against unfair foreign competition and trade

practices.” Sa ganitong konteksto, malinaw na ang “full employment” o trabaho para sa

lahat ay isang obligasyon ng gobyerno na maisasakatuparan nang mas mabisa kung

pag-aari o kontrolado nito ang karamihan sa mga mahahalagang industriya. Hindi gaya

ng mga korporasyon na tubo ng stockholder ang pangunahing konsiderasyon sa

anumang pagpapasya, ang gobyerno ay obligadong isulong ang interes at kapakanan

ng mga mamamayan – ng mga komunidad. Samakatwid, higit na karapat-dapat

mangasiwa ng mahahalagang industriya ang gobyerno, lalo pa at sa mga nakalipas na

dekada ay bigo ang malalaking korporasyong pribado na lutasin ang problema ng

kahirapan, mababang sweldo at mataas na antas ng disempleyo.

Pangwakas: Lagpas sa Dutertismo, Ang Pagpapalaya ng Obrero ay Nasa Kamay

Nila Mismo

Wika nga ng pandaigdigang awit ng mga manggagawa (“L’Internationale”): “Il

n'est pas de sauveurs suprêmes/Ni Dieu, ni César, ni tribun/Producteurs, sauvons-nous

nous-mêmes...” (“Walang nakatataas na manunubos/Walang Diyos o Caesar o

tribuno./Mga manggagawa, iligtas natin ang ating mga sarili...”) Sa halip na pagsandig

sa iisang lider, kolektibong aksyon, sama-samang pagkilos ang pormula para sa

pagbabagong panlipunan. Ang mga repormang inilahad sa papel na ito ay inaasahang

hindi basta-basta ibibigay sa mga manggagawa, lalo pa’t ang 8-puntong programang

ekonomiko ni Duterte ay mas maka-kapitalista kaysa maka-manggagawa, ayon na rin

sa pagsusuri ng iba’t ibang pangkat ng mga manggagawa.

Gaya ng mga naunang tagumpay ng kilusang paggawa sa Pilipinas at sa

daigdig, sama-samang pagkilos ng mga mamamayan ang tunay na taliba at

tagapamandila ng pagbabagong panlipunan. “Poder popular en accion”

(“kapangyarihan ng bayan sa aktwal”/ “people power in action”) ang kailangan, sabi nga

sa himno ng Partido Socialista Unido de Venezuela (PSUV) na itinatag ni Hugo Chavez

– ang pigurang sinasabi ng CPP na maaaring maging katulad ni Duterte kung ang

Dutertismo’y tatahak sa progresibong landas. Pagmumulat, pag-oorganisa at

pagkilos/pagpapakilos pa rin ang pormula para makamit ang mga repormang

hinahangad. Pagmumulat: proseso ng pakikipag-usap sa mga kapwa inaapi,

pinagsasamantalahan o mga nasa laylayan ng lipunan tungo sa pag-unawa ng sariling

kalagayan at pagkakaisa sa planong aksyon para pagbabagong hangad kamtin. Pag-

oorganisa: pagtatayo ng mga grupo o pagpapalakas sa mga umiiral nang pangkat

upang ang mga maliliit o munting tinig ay lumakas at lumaki at kayaning

makipagtunggali sa mga makakapangyarihan sa lipunan. Pagkilos/pagpapakilos: sama-

samang paghakbang mula rito tungo roon, kolektibong pagsasabalikat ng mga plano

para sa reporma at pagbabago, bayanihan tungo sa pinapangarap na bukas – isang

lipunang malaya, mapagpalaya, maunlad, makatarungan at mapayapa.

Mga Sanggunian:

ABS-CBN News. (2016, May 24). Duterte urged to raise VAT to 14 pct, include seniors.

Retrieved from http://news.abs-cbn.com/business/05/24/16/duterte-urged-to-raise-vat-to-

14-pct-include-seniors

Africa, S. (2016, May 14). Hindi lumingon–a second look? The economics of the Duterte

administration. Ibon Foundation. Retrieved from http://ibon.org/2016/05/hindi-lumingon-

a-second-look-the-economics-of-the-duterte-administration/

African Forum and Network on Debt and Development/AFRODAD (2007). Illegitimate Debt

& Underdevelopment in the Philippines: A Case Study. Harare, Zimbabwe. Retrieved

from

http://s3.amazonaws.com/zanran_storage/www.afrodad.org/ContentPages/43088398.pdf

Aleem, Z. (2015, May 29). Bernie Sanders Wants to Tax the Rich at 90%. Here's Why That's

Not So Crazy. Mic. Retrieved from https://mic.com/articles/119630/bernie-sanders-

wants-to-tax-the-rich-at-90-here-s-why-that-s-not-so-crazy#.WFF7zKpsn

All Workers’ Unity. (2016, May 1). Aquino’s Tuwid na Daan: A Highway to Hell Workers to

intensify fight for a National Minimum Wage. Retrieved from

https://www.facebook.com/allworkersunity/posts/617267098424118

Alliance of Concerned Teachers-Private Schools. (2016, May 14). ON EDUCATION: 13

Challenges for President-Elect Rodrigo “Digong” Duterte. Retrieved from

https://www.facebook.com/ACTPrivateSchools/photos/a.682782298462404.1073741826

.637044549702846/1089150027825627/?type=3&theater

Amin, S. (2014). Saving the unity of Great Britain, breaking the unity of Greater Russia. Monthly

Review, Volume 66, Issue 07. Retrieved from

http://monthlyreview.org/2014/12/01/saving-the-unity-of-great-britain-breaking-the-

unity-of-greater-russia/

Associated Press. (2016, May 10). Machinists vote to strike at Spokane aircraft parts plant. My

Northwest.com. Retrieved from http://mynorthwest.com/288793/machinists-vote-to-

strike-at-spokane-aircraft-parts-plant/

Bagong Alyansang Makabayan/BAYAN. (2011). National industrialization as framework for an

alternative mining program in the Philippines. Retrieved from

http://www.cpaphils.org/campaigns/NLMiningandHRSummit_National%20Industrializat

ion_BAYAN.pdf

Bagong Alyansang Makabayan/BAYAN. (2016, May 13). On Duterte’s 8-point economic

agenda. BAYAN. Retrieved from http://www.bayan.ph/2016/05/13/on-dutertes-8-point-

economic-agenda/

Bayan Muna Partylist. (2015, February 3). House Bill 5401. Bayan Muna. Retrieved from

http://www.bayanmuna.net/sites/bayanmuna/files/HB%205401%20-

%20Personal%20Income%20Tax%20Reform.pdf

Bureau of Treasury. (2009-2016). National Government Debt. Retrieved from

http://www.treasury.gov.ph/news/news/

Cabacungan, G. (2016, May 26). From 3 to 300, PDP-Laban forms ‘supermajority’ in House.

Philippine Daily Inquirer. Retrieved from http://newsinfo.inquirer.net/787547/from-3-to-

300-pdp-laban-forms-supermajority-in-house

Campos, O. V. (2014, December 21). Employers cautious on job outlook. Manila Standard

Today. Retrieved from http://manilastandardtoday.com/mobile/2014/12/21/employers-

cautious-on-job-outlook

Casauay, A. (2014, October 7). 'PH farmers endangered species' Guess what the average age of

farmers in the Philippines is?. Rappler. Retrieved from

http://www.rappler.com/business/special-report/world-economic-forum/2014/58607-ph-

farmers-endangered-species-pangilinan

Chandran, N. (2016, April 29). Rodrigo Duterte, known as Asia's Donald Trump, leads race for

Philippines presidency. CNBC. Retrieved from

http://www.cnbc.com/2016/04/29/rodrigo-duterte-known-as-asias-donald-trump-leads-

race-for-philippines-presidency.html

Chang, H.J. (2007). Bad Samaritans: The Myth of Free Trade and the Secret History of

Capitalism. Bloomsbury Press.

Chaudhury, M. (2011). The Financial Crisis and the Behavior of Stock Prices. McGill

University. Retrieved from

https://people.mcgill.ca/files/mohammed.chaudhury/CrisisApr042011.pdf

Chrisafis, A. (2012, July 6). François Hollande keeps election promise of raising taxes for

wealthiest. The Guardian. Retrieved from

http://www.theguardian.com/world/2012/jul/06/francois-hollande-election-taxes-france

Central Bank of the Philippines. (2016). Economic and financial statistics. Retrieved from

http://www.bsp.gov.ph/statistics/efs_ext2.asp#FCDU

Central Intelligence Agency/CIA. (2016). The World Factbook: Philippines. CIA. Retrieved from

https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html

Cerda, J. (2014, May 23). IMF: Focus on income tax, not VAT. Philippine Star. Retrieved from

http://www.philstar.com/business/2014/05/23/1326418/imf-focus-income-tax-not-vat

Communist Party of the Philippines. (2016, May 4). On Duterte’s promise of truce, peace talks.

National Democratic Front of the Philippines-International Information Office.

Retrieved from http://www.ndfp.org/category/statements/

Constantino, R. (1995). The nationalist alternative. Quezon City: Foundation for Nationalist

Studies.

Corrales, N. (2016, April 17). Duterte rape joke on Australian missionary: Too much? Philippine

Daily Inquirer. Retrieved from http://newsinfo.inquirer.net/779912/viral-duterte-rape-

joke-on-australian-missionary

Danish Trade Union Council for International Development Cooperation. (2014). The

Philippines: Labour Market Profile. Retrieved from

http://www.ulandssekretariatet.dk/sites/default/files/uploads/public/PDF/LMP/lmp_philip

pines_2014_final_draft.pdf

David, R. (2016, May 1). ‘Dutertismo’ or clearheaded patriotism?. Philippine Daily Inquirer.

Retrieved from http://opinion.inquirer.net/94530/dutertismo

De la Paz, C. (2015, October 1). Why PH has 2nd highest income tax in ASEAN. Rappler.

http://www.rappler.com/business/211-governance/107617-philippines-highest-income-

tax-asean

De Dios, A. (2016, May 28). Duterte Chooses Social Watch Philippines' Lead Convenor for

DepEd. Philippine Basic Education. [Blog]. Retrieved from

http://www.philippinesbasiceducation.us/2016/05/duterte-chooses-social-watch.html

Department of Budget and Management (2009-2016). General Appropriations Act. Retrieved

from http://www.dbm.gov.ph/

Department of Labor and Employment/DOLE. (2015, April 13). ECOP credits two-tiered wage

system to ‘less politics’ in wage fixing. Retrieved from

http://www.dole.gov.ph/news/view/2777

Employers’ Confederation of the Philippines. (2013). ECOP Holds Symposium on Wage Order

NCR No. 18. Retrieved from http://www.ecop.org.ph/ecop-holds-symposium-wage-

order-ncr_no-18.php

Ecumenical Institute for Labor Education and Research/EILER. (2012). Praymer hinggil sa Two-

Tier Wage System (2TWS). EILER. Retrieved from http://www.eiler.ph/wp-

content/uploads/2012/07/2tws-primer_layout-2012.pdf

European Worker Participation Competence Centre/EWPCC. (2013). National industrial

relations. Retrieved from http://www.worker-participation.eu/National-Industrial-

Relations/Countries/

Feeley, D. (2016, February 8). Against the New Normal. Jacobin. Retrieved from

https://www.jacobinmag.com/2016/02/uaw-autoworkers-contracts-ford-chrysler-gm-fiat-

marchionne/

Gabriela Women’s Partylist. (2014). House Bill 4396. Gabriela Women’s Partylist. Retrieved

from

http://gabrielawomensparty.net/sites/gwp/files/HB04396%20ANTI%20CONTRACTUA

LIZATION%20BILL.pdf

Gabriela Women’s Partylist, Anakpawis Partylist, at Bayan Muna Partylist. (2014). House Bill

No. 1024. Gabriela Women’s Partylist. Retrieved from

http://gabrielawomensparty.net/sites/gwp/files/HB1024.pdf

Hernandez, A. (1982). Mga ibong mandaragit/Birds of prey. Quezon City: Progressive Printing

Palace.

Hicap, F. (2016, May 17). Bukas na liham para sa susunod na pangulong Rody Duterte ukol sa

kanyang Eight-Point Economic Agenda. Anakpawis Partylist. Retrieved from

http://www.anakpawis.net/2016/05/bukas-na-liham-para-sa-susunod-na-pangulong-rody-

duterte-ukol-sa-kanyang-eight-point-economic-agenda-mula-sa-anakpawis-party-list/

Hiltzik, M. (2015, October 13). Are those detested two-tiered UAW contracts finally on the way

out?. Los Angeles Times. Retrieved from http://www.latimes.com/business/hiltzik/la-fi-

mh-is-the-two-tiered-union-contract-20151013-column.html

Information Bureau of the CPP. (2016, May 25). CPP welcomes Duterte’s plan to release

political prisoners. National Democratic Front of the Philippines-International

Information Office. Retrieved from http://www.ndfp.org/cpp-welcomes-dutertes-plan-

release-political-prisoners/

Inquirer.net (2016, April 25). PiliPinas 2016 Presidential Town Hall Debate. Philippine Daily

Inquirer. Retrieved from http://newsinfo.inquirer.net/781485/read-complete-transcript-of-

final-presidential-debate

International Trade Union Confederation/ITUC (2012). INTERNATIONALLY RECOGNISED

CORE LABOUR STANDARDS IN PHILIPPINES REPORT FOR THE WTO

GENERAL COUNCIL REVIEW OF THE TRADE POLICIES OF PHILIPPINES.

Retrieved from http://www.ituc-csi.org/IMG/pdf/new_final_philippines_tpr_2012.pdf

Jaymalin, M. (2012, March 31). DOLE rejects calls for P125 wage hike. Philippine Star.

Retrieved from http://www.philstar.com/headlines/792572/dole-rejects-calls-p125-wage-

hike

Johnson, S. at Ricketts, D. (2013, February 3). US pension funds sue BlackRock. Financial

Times. Retrieved from http://www.ft.com/intl/cms/s/0/4f5002de-6c5c-11e2-b774-

00144feab49a.html#axzz4APr9UbUA

Jones, S. (2015, November 17).Wisconsin Kohler workers strike against two-tier wage. World

Socialist Website. Retrieved from https://www.wsws.org/en/articles/2015/11/17/kohl-

n17.html

Kilusang Magbubukid ng Pilipinas/KMP. (2009). Praymer sa genuine agrarian reform bill

(GARB). Retrieved from

http://kilusangmagbubukid.weebly.com/3/post/2009/12/praymer-sa-genuine-agrarian-

reform-bill-garb.html

Kirkland, A. (2013, November 26). New York Airport Workers Organize to End Two-Tier Wage

System. The Nation. Retrieved from http://www.thenation.com/article/new-york-airport-

workers-organize-end-two-tier-wage-system/

Lichauco, A. (1986). Towards a new economic order and the conquest of mass poverty. Quezon

City: A. Lichauco.

Lichauco, A. (2005). Hunger, corruption, and betrayal: A primer on U.S. neocolonialism and the

Philippines crisis. Philippines: Citizens’ Committee on the National Crisis.

Lichauco, A. (1988). Nationalist Economics. Quezon City: Institute for Rural Industrialization,

Inc.

Manda, K. (2010). Stock Market Volatility during the 2008 Financial Crisis. The Leonard N.

Stern School of Business-Glucksman Institute for Research in Securities Markets.

Retrieved from

http://www.stern.nyu.edu/sites/default/files/assets/documents/uat_024308.pdf

Mangahas, M. (2011, October 7). No meat allowed for the poor. Philippine Daily Inquirer.

Retrieved from http://opinion.inquirer.net/14829/no-meat-allowed-for-the-poor

Maningat, J.M. (2015). Social Protection in aid of Corporations? The Filipino Workers’

Dilemma with Social Security. Asia Monitor Resource Centre. Retrieved from

http://amrc.org.hk/sites/default/files/Philippines_EILER_Discussion%20Paper%201.Soci

al%20protection%20in%20aid%20of%20corporations_0.pdf

Maresca, T. (2016, April 26). Vietnam's Mekong Delta hit with worst drought in 90 years. USA

Today. Retrieved from http://www.usatoday.com/story/news/world/2016/04/21/vietnams-

mekong-delta-hit-worst-drought-90-years/83231314/

Marx, K. (1867). Capital volume one chapter thirteen: Co-operation. Marxist Archives Online.

Retrieved from https://www.marxists.org/archive/marx/works/1867-c1/ch13.htm

McInerney, A. (1996). May Day, The Workers' Day, Born in the Struggle for the Eight-hour

Day. Liberation & Marxism, no. 27 (Spring). Retrieved from

http://sandiego.indymedia.org/en/2003/04/5397.shtml

National Wages and Productivity Commission/NWPC (2016a). CURRENT DAILY MINIMUM

WAGE RATES National Capital Region. NWPC. Retrieved from

http://www.nwpc.dole.gov.ph/pages/ncr/cmwr.html

National Wages and Productivity Commission/NWPC (2016b). Comparative Wages in Selected

Countries February 29, 2016. NWPC. Retrieved from

http://www.nwpc.dole.gov.ph/pages/statistics/stat_comparative.html

Osorio, M. E. (2010, September 20). Yearly minimum wage setting discourages investments –

ECOP. Philippine Star. Retrieved from http://www.philstar.com/business/613111/yearly-

minimum-wage-setting-discourages-investments-ecop

Palatino, R. (2010). House Bill 1962. Scribd. Retrieved from

https://www.scribd.com/doc/44891282/HB-1962-Repeal-of-the-Automatic-

Appropriation-for-Debt-Service

Philippine Bureau of Labor Relations. (2012). Unions, CBAs and registration. Retrieved from

http://blr.dole.gov.ph/blr_files/blr_transparency/union,cbasandrwasregistration.pdf

Philippine Daily Inquirer. (2013, April 28). ‘NCR cost of living almost triple minimum wage.’

Retrieved from: http://newsinfo.inquirer.net/398567/ncr-cost-of-living-almost-triple-

minimum-wage

Philippine News Agency. (2016, May 8). House leader pushes measures designed to address

labor contractualization. Manila Bulletin. Retrieved from http://www.mb.com.ph/house-

leader-pushes-measures-designed-to-address-labor-contractualization/

Philippine Statistics Authority. (2012). Filipino Families in the Poorest Decile Earn Six

Thousand Pesos Monthly, on Average in 2012 (Results from the 2012 Family Income

and Expenditure Survey). Retrieved from https://psa.gov.ph/content/filipino-families-

poorest-decile-earn-six-thousand-pesos-monthly-average-2012-results-2012

Philippine Statistics Authority. (2016). National accounts and balance of payments. Retrieved

from http://www.census.gov.ph/content/national-accounts-and-balance-payments

Pimentel, A. (2015, December 8). Senate Bill No. 3030. Senate of the Philippines. Retrieved

from: https://www.senate.gov.ph/lisdata/2262419335!.pdf

Pitterle, I. and Zhang, R. (2014, March 19). World Economic Situation and Prospects Weekly

Highlight. Department of Economic and Social Affairs. Retrieved from

http://www.un.org/en/development/desa/policy/wesp/wesp_wh/wesp_wh49.pdf

Ranada, P. (2015, November 30). Duterte curses Pope Francis over traffic during his visit.

Rappler. Retrieved from http://www.rappler.com/nation/politics/elections/2016/114481-

rodrigo-duterte-curses-pope-francis

Rappler. (2013, September 11). Northrail contractor got paid $129M more. Retrieved from

http://www.rappler.com/nation/38685-government-overpaid-northrail-contractor

Recto, C.M. (1959). Industrialization: The alternative to poverty. Retrieved from

http://www.thefilipinomind.com/2007/09/recto-reader-industrialization.html

Reuters. (2015, June 5). Philippines buys 150,000 tons rice from Vietnam, set to import more.

GMA News. Retrieved from

http://www.gmanetwork.com/news/story/499166/money/philippines-buys-150-000-tons-

rice-from-vietnam-set-to-import-more

Sabillo, K.A. (2016, May 23). CPP, NDFP welcome Duterte’s offer of Cabinet posts but….

Philippine Daily Inquirer. Retrieved from: http://newsinfo.inquirer.net/786044/cpp-ndfp-

welcome-dutertes-offer-for-cabinet-posts-but

Salgado, P. (1997). Social encyclicals: Commentary and critique. Manila: Lucky Press, Inc.

San Juan, D. M. M. (2013). Kaisipang nasyonalista at teoryang dependensiya sa edukasyon:

Ideolohikal na kritik ng programang K to 12 ng Pilipinas/Nationalism and dependency

theory in education: An ideological critique of the Philippine K to 12 program. Malay,

26(1), 96–120. Retrieved from

http://ejournals.ph/index.php?journal=malay&page=article&op=viewArticle&path%5b%

5d=7156

San Juan, D. M. M. (2014). Pambansang salbabida at kadena ng dependensiya: Isang kritikal na

pagsusuri sa labor export policy (LEP) ng Pilipinas/National lifesaver and chains of

dependence: A critical review of the Philippine labor export policy (LEP). Malay, 27(1),

46–68. Retrieved from

http://ejournals.ph/index.php?journal=malay&page=article&op=view&path%5b%5d=86

08

Simbulan, R. (2016, May 11). Philippines 2016: How ‘Dutertismo’ can make a difference.

University of Nottingham. [Blog]. Retrieved from

https://blogs.nottingham.ac.uk/asiapacificstudies/2016/05/11/5011/

Sison, J.M. (1998). Krisis at Rebolusyong Pilipino/Crisis and Philippine Revolution. Amado V.

Hernandez Resource Center and College Editors’ Guild of the Philippines. Retrieved

from https://aklatangbayan.files.wordpress.com/2013/02/krisis-at-rebolusyong-

pilipino.pdf

Sison, J. M. (2015, July 31). APEC’s neoliberal offensive and its effect on Philippine education.

Retrieved from http://josemariasison.org/apecs-neoliberal-offensive-and-its-effect-on-

philippine-education/

Slaughter, J. (2011, May 17). Unequal Pay for Equal Work. Labor Notes. Retrieved from

http://labornotes.org/2011/05/unequal-pay-equal-work

Stahl, R.M. at Mulvad, A.M. (2015, August 4). What Makes Scandinavia Different?. Jacobin.

Retrieved from https://www.jacobinmag.com/2015/08/national-review-williamson-

bernie-sanders-sweden/

Taibbi, M. (2013, September 26). Looting the Pension Funds. RollingStone. Retrieved from

http://www.rollingstone.com/politics/news/looting-the-pension-funds-20130926

Tañada, L. (c.1987). Proposals for a Nationalist and Democratic Constitution. Yes, Observe

National Independence & Peace/YONIP. Retrieved from

http://www.yonip.com/proposals-for-a-nationalist-and-democratic-constitution/

The Canadian Press. (2008, March 25). Hargrove: 2-tier wage system is 'not in the cards.' CTV

News. Retrieved from http://www.ctvnews.ca/hargrove-2-tier-wage-system-is-not-in-the-

cards-1.284847

Trillanes, A. (2007). Senate Bill 1591. Senate of the Philippines. Retrieved from

http://www.senate.gov.ph/lisdata/59085266!.pdf

Tubadeza, K. M. & Rosero, E.V. (2015, March 19). New Metro Manila P481 minimum pay far

from P1,088 family living wage – IBON Foundation, Retrieved from

http://www.gmanetwork.com/news/story/455590/money/new-metro-manila-p481-

minimum-pay-far-from-p1-088-family-living-wage-ibon-foundation

Tupas, J. (2015, October 10). Joma sees Duterte as Pinoy-version of Hugo Chavez. Manila

Times. Retrieved from http://www.manilatimes.net/joma-sees-duterte-as-pinoy-version-

of-hugo-chavez/223157/

University of the Philippines/UP Law Center. (2005). Legal, economic, financial and technical

opinion on the North Rail Project. Philippine Center for Investigative Journalism (PCIJ).

Retrieved from http://pcij.org/blog/wp-docs/up-study-northrail.pdf

Villegas, E. (2016, May 27). What Duterte must do for workers. Philippine Daily Inquirer.

Retrieved from http://opinion.inquirer.net/94924/what-duterte-must-do-for-workers

Walters, J. (2016, May 1). Today is our day. Jacobin. Retrieved from

https://www.jacobinmag.com/2016/05/may-day-history-iww-haymarket-american-labor-

movement/

West, L. (1997). Militant Labor In The Philippines. United States: Temple University Press.

Westfall, M. (2007, August 11). Historic U.A.W. Leader Speaks out for Retirees and Workers.

Cornell University ILR School. Retrieved from

http://digitalcommons.ilr.cornell.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1006&context=westfall

World Bank (2016a). World Development Indicators. Retrieved from

http://data.worldbank.org/data-catalog/world-development-indicators.

World Bank (2016b). Poverty & equity data country dashboard (Philippines). Retrieved from

http://povertydata.worldbank.org/poverty/country/PHL

World Bank. (2016c). Unemployment rate. Retrieved from http://data.worldbank.org/data-

catalog/world-development-indicators?cid=GPD_WDI

World Bank. (2016d). Manufacturing, value added (% of GDP). Retrieved from

http://data.worldbank.org/indicator/NV.IND.MANF.ZS

World Bank. (2016e). Personal remittances, received (% of GDP). Retrieved from

http://data.worldbank.org/indicator/BX.TRF.PWKR.DT.GD.ZS

World Economic Forum (2016). Brain drain. Retrieved from

http://www.weforum.org/en/&sa=D&usg=AFQjCNHrtdT0Xj6HUHYa6ETnSlCI5yesKQ