Vel. Uil. Dcrg. (2001). 17.2: 51·56

BEYAZ YENi ZELANDA TAV~ANINDA (ORYCTOLAGUS CUNiCULUS)

CiSTERNA CHYLi VE DUCTUS THORACicus OZERiNDE MAKRO-ANATOMiK

ARA~TIRMALAR·

Kamil Be~oluk' 0 Sadettin Ttptrdamaz' Hakan Yaletn' Emrullah Eken 1

Macroanatomic Investigations on the cisterna Chyli and Thoracic J)uct of the White New Zealand Rabbit

Summary : In this study, both the formatioo of the cisterna chyli and courses of the thoracic duct were mac­roscopically investigated in New Zealand rabbits. In this purpose, eight of aduh New Zealand fabbhs were used. Ani' mals were anaesthetized by the combinating of Rompun and Ketalar. Then, abdominal cavity was opened with a in­cision. Indian Ink were injected into the lateral iliac Iymphonode, medial iliac Iymphonode, hepatiC Iymphonode, gastric Iymphonode, cranial mesenteric Iymphonode and caudal mes&rlleric Iymphonode. After that, the courses and for­mations of the thoracic duet and cisterna chyli wera studied by dissecting of the animals, Cisterna chyli is an elliptical sac like structure which lies at the level of the second and third lumbar vertebrae, In only one material, 11 was de­tennined that the cistema chyli extends from the secood lumbar to fourth lumbar vertebrae. It was obseNed that the cisterna chyli recerved caudally IWO branches named lumbar trunk and ventrally visceral trunk,The thoracic duct an­ses Irom the cisterna chyll altha level of the ongin 01 cranial mesenteric artery. Then it passed through the aortic hi­atus of the diaphragm concominantly with aorta within the thoracic cavity, it situated to right and dorsal to the thoracic aorta from the diaphragm to seventh lhoracic vertebrae. It was seen Ihatthe thoracic: duct extends to the basis cordis and passes to the left side of Ihe midline. In only one material, after passing to the dlaphragm. it was obseNed that the thoracic ducl divides Into two branches. The precardial segment of the thoracic duct coursed to cranial at the left long colli muscle and dilales into an ampulla. It was determined thai the thoracIC duel ends In the left vena cava In SIX

animals. But in two animals, it tellT'llnates Into the left external jugular vem, after leaving lhe craO�al thoracIC aperture.

Keywords: Lymph. Cislema chyfi, Thoracic duct. Rabbit

6zet: Bu ara~tlrma , Yeni Zelands TaVf8nlannda bir lenf rezervuan ofarak bilinen cisterna chyli'nin oIu~umu ve bu­radan ba~langl~ alan ductus thoracicus'un seyrini incelemek amaclyla yapllml~llr. Yapllan bu cah~mada, 8 aelet ergin Yenl Zelanda Ta~nl kullanlldl. MaleryaJler, rompun-ketalar kombinasyonu ile aneslezi edildiklen soma kartn ~Iugu a~lkiL Osha soma Inn. iliaci mediales, Inn. iliaellateraies, Inn. hepatlcl, Inn. gastrici, 1m. mesenterici craniales ve Inn. mesentencl caudales'e ~inl mGrekkebi enjekle edildi. au iflemi tskiban hayvanlar usulOne uygun oIarak OIdGrCtldu. Daha sonra materyaller diseke edilerek cislerna chy1i ve ductus lhoracicus'un ~umu ve seyn ortaya ~Ikanldl. Cis­terna chyli'nin. 2.·3. lumbal omur dOzeyinde Iokalize olan ve oval mekik gOrOnOmlO dGzensiz bir kesecik $8k1inde 01· du!}u gOzlendi. Bir materyalde 4. lumbal omur dOzeyine kadar ula~tlgl lespit edildi. Cisterna chy1i'ye caudal'den 2 del hehnde galen trunci lumbeles lie ventralden gelen luncus visceral!s'in 8I;ddl!}1 belirlendi. Duetus Ihoracicus'un. a. me­senterica cranialiS'ln orijini dOzeyinde cistema chyli'nin cranial ucundan orijin aldlldan sonra aorta fie birlikle gO{jOs ~Iu!}una g~tiQi va 7. thoracal omur duzeyine kadar aorta'nm sagmda ve dorsa"inde seyrettigi gOzlendi. Kalbin basis'lna kadar aorta'nln dorsafinde seyrettilden sonra median hattln soluna g~tigi gOrCtldO. Bir materyalde ductus Ihoracicus'un diaphragma'yl ~tilden sonra ikiye aynldlgl lespit edildi. Ductus thoracicus'un, precardiaJ bOlgede sol m. longus colli Ozerinden craniale do(jru seyrellilden sonra bir genifleme yaphgJ ve 6 materyalde v. cava cranialis si­nlster'e, 2 materyalde ise apertura thoracis cranlalls'den cavum Ihoraeis'i lei"kellikten sonra v, jugularis externa si-­nisler'e ~Ilarak sonlandlQI tesp« edildi.

Anahlar kellmeler: Lenf, Cisterna chyti, Ductus thoracicus, Ta~n

Girl,

Tav~n, komparatif anatomide, insan kadavrasl bulunmadl{jl zamanlarda memeliler SIOIflm lemsil amacly1a bu bo~lu{ju doldurmak ~in kullanllml~tlr.

Boyutlanmn uygun oimasl sebebiyle deneysel 'fa­h~malarda yaygtn olarak kullanllmaktadlr. Besin maddesi oiarak kullan tlmastntn yanlslra derisi, kurkO ve laboraluvar hayvam olarak kullanllmasl !ican de­~nni arttlrmaktadlr.

Gc:11~ T:mhl : OJ. J 0 2000 @: kbe.soluk@selcuk.edu,tr • Bu ,ah~ma Seh;-uk Onlvcrsltesi AnI.~lIrma Fonu larafllldan (Proje no: 991014) deslekJenmiilir. I Sel,uk Oniverslle51 Vetcriner FllkOllesl Analomi Anabilim Dalt. KONYA

B~OLUK. TIPIRDAMAZ. YALC;IN. EKEN

Lenfatik sistem, sadece len! slvlslnl ta~lmasl ve venOz sir1<Oler sistem ile kalbe dogru bir aklj gos­terdigi icyin dola~lm sisteminin far1<h bir bOlOmO ola­rak incelenmektedir (Mc Laughlin ve Chiasson, 1990). Immun sistem ile olan ili~kisinden dolaYI tav­~anlarda len/atik sistem Ozerinde bir .yok .yahjma yapllml~t.r (Fukuda, 1968; Kelly, 1975; Eikelenbom ve ark., 1978; Kelly ve ar1<., 1978; Kurokawa ve Ogata, 1980). Bununla birlikte, ductus thoracicus cervical bOlge cerrahisinde onemli risk un­sunanndan birisi olmaya devam etmektedir (Aben­Moha ve ark., 1980).

Cisterna chyli; kann ve pelvis bo~lugu Ue arka bacagm len!inin loplandlgl bir havuzcuktur. Co­gunlukla thoracolumbal bOlgede aorta Ue ver­tebralar arasmda yerle~ml~ ise de v. cava ca­udalis'in ventral'inde a. celiaca'nm orijini dOzeyine kadar da yaYllabilir (Dyce ve ark., 1996). DOzensiz yaplda blr kesecik olup, son Slrt ile 2. lumbal omUT' lann ventral'inde (Dyce ve ark., 1996) ve aorta ab­dominalis'in sol dorsal yOzeyinde (Pensa, 1908; Jdanov, 1965), diaphragma'nln crus dextrum et si· nistrum'u ile v. renalis'ler arasmda yer allr (Jdanov, 1965: Nickel ve ark., 1981). Bazl ara~uncllar cis­terna chyli'nin adall bir gorOnOme sahip otdugunu (Ottaviani. 1933), bazllan ise pareall bir gorOnOme sahip olmadlgml (Verguilessov, 1909) bil­dirmektedir. Adl g9(fen olu~um, truncus visceralis (Dyce ve ark., 1996) veya truncus intestinalis ile 2 adet trunci lumbales'in birle~imiyle olu~ur (Jdanov, 1965). Trunci lumbales, Inn. iliaci mediales'in ef· ferent damarlan tarafmdan olu$ur ve karm bo~· lugunun tavanmda seyrederek cisterna chyli 'ye ae'­Ilrlar. Truncus visceralis ise kann bo~lugunda yer alan sindirim sistemi organlannm lenfini toplar (Dyce ve ark., 1996). Cisterna chyli, craniale dogru daralarak ductus thoracicus'u meydana gelinr (Dyce ve ark., 1996; Orhan, 1997).

Ductus thoracicus; vOcudun en kahn len! da­maTi olup, cisterna chyli'nin cranial yonde devaml niteligindedir (Pensa, 1908; Jdanov, 1965: Linsday, 1974; Nickel ve ark., 1981; EI Zawahry ve ark .. 1983; Dyce ve ark., 1996; Tlplrdamaz, 2000). Arka extremite, pelvis ve kann bo~lugu lie gogOs, ba~ ve baynun sol yarlml ve solon extremite'nin len! dre­najlndan sorumludur (Linsday, 1974; Nickel ve ark., 1981 ; Tlplrdamaz, 2000). Diaphragma'nm crus dex­ter et sinister'! arasmda (Jdanov. 1965) cisterna chyli'den orijin aldlktan sonra hiatus aorticus va· sltaslyla cavum thoracis'e glrer (EI Zawahry ve ark., 1983; Dyce ve ark., 1996; Orhan, 1997; TI­plrdamaz, 2000). Ductus thoracicus, postcardial bOlgede planum medianum'un saglnda, precardial bOlgede ise solunda seyreder (Barone ve ark.,

52

1973). 2. (Barone ve ark., 1973) veya 3. (Orhan, 1997) intercostal arallk dOzeyine kadar aona ve v. azygos dextra arasmda One dogru ilener. 8u dO­zeyde aona ve esophagus araslnda olarak sol tao rafa yonelir (Jdanov, 1965). Basis cordis hizasma ula~tlgmda trachea ve esophagus'u eaprazlayarak median hattlO soluna geeer. Median hatM solundaki bu seyrini v. cava cranialis sinister'in dorsal'inde gereekle$tlrir (Orhan, 1997). Pensa (1908)'ya gore ductus thoracicus. cisterna'YI terkettikten sonra once aorta'nm solunda, sonra dorsal'inde, daha sonra da bu olu§umu .yaprazlayana kadar sagmda seyreder. 1. intercostal arahkta a. subclavia sinistra'nm dorsal kenan dOzeyinde ventrale dogru klvnhr (Unsday, 1974) ve 1. costa'nm altmda bir geni§leme yaparak (Linsday, 1974; EI Zawahry ve ark., 1983; Marais ve Fossum, 1988), v. cava cranialis sinister'e aellir (Orhan, 1997). Ductus thoracicus, bazen bir kae dal halinde (Nickel ve ar1<., 1981) truncus bijugularis 5i· nistra ve v. subclavia sinistra'nm blrle§me noktasma (Mc Clure ve Silvester, 1909: EI Zawahry ve ark., 1983; Marais ve Fossum, 1988) ya da bu noktanm hemen craniodorsal'inde v. jugularis externa 5inistra (Pensa, 1908; Linsday, 1974; Dyce ve ark., 1996)'ya ae1larak sonlanlT.

Ductus Ihoracicus, seyri esnasmda bO-IOmlenmeler ve bo{jumlanmalar gOsterir ve nadlT olarak cisterna'dan apenura thoracis cranialis'e kadar kanal .yifttir. (Pensa, 1908). Jdanov (1965), ductus thoracicus'un iki par.yah bir gorOnOm olu$­turmaya egilim gosterdigini bildirmektedir. Kanahn eift olmasl durumunda bu 2 parea aona'mn sagmda ve solunda yer allr ve sonlanmadan hemen Once blr­lejiner (Ottaviani, 1933). Verguilessov (1909)'a gOre Ise ductus thoracicus, tek par.ya olarak ~ekiUenml~ olup orijininden hemen sonra hafif bir geni~leme ile karekterizedir. Bu geni~leme gOgOs bo~lu{junun ca· udal 3/4'0 ile karin bo§lugunun cranial 113'Onde yer alIT.

Materyal ve Metat

Bu ara~tlrmada Konya yoreslnden lemin edllen 8 adet ergin Beyaz Yeni Zelanda Tav~anl materyal olarak kullanlldl. Materyaller rompun - ketalar kom­blnasyonu He anestezi edildikten sonra Once Inn. poplitei'ye daha sonra da kann bo~lugu aellarak Inn. Iliaci mediates, Inn. iliaci laterales, Inn. hepaticl, Inn. gastrici, Inn. mesenterici craniales ve Inn. me­senterici caudales'e eini mOrekkebi enjekte edildi. Bunu takiben hayvanlar usulOne uygun olarak 01· dOrOlerek %10'luk formaldehit solusyonunda tespit edildi. Materyaller 48 saat solusyonda bekletildikten sonra diseke edildi. Cisterna chyll va ductus tho­raclcus'un olu~umu ve seyri incelenerek adl geeen

IJeyaz Yeni Zelanda Tav,fan,nda (Oryctolagus Cuniculus) cisterna ...

olu~umlann fOloQraflan ahnarak 4f8h~mada su­nuldu. Hassas diseksiyon gereken bOlgelerde Nikon SMZ 2T stereo diseksiyon mlkroskobundan yararlanlldl. Su ~all~mada lerminoloji olarak N.A.V. (1994),daki terimler esas aimell.

Bulgular

Cistema chyti'nin (~kil 111); diaphragma'nm hemen gerisinde, 2.- 3. lumbal omur seviyesinde, a. mesenterica cranialis'in odjini dOzeyinde, m. psoas major'lar ile aorta abdominalis'in dorsal yuzO araslnda lokalize olan oval bir kese ~eklinde oldugu gazlendi. Cisterna chyli'nin caudal Slnlnnm sadece 1 materyalde 4. lumbal omur dOzeyine kadar uzandlgl gOrOldO.

Cisterna chyli'ye, pelvis bo~luQundaki Inn. iii· aci mediates'den gelen 2 adet trunci lumbales ($ekil 1/3) ite kann i~i organlardan gelen truncus visceralis ($ekil112)'in katlldl~1 belirlendi.

Trunci lumbales'in ($ekil 1/3), aMa ab­dominalis'in son dallanna aynldlQI bOlgede, Inn. Ili­aci medialis'den orijin aldlktan sonra aorta ab­dominatis'in dorsal yOzO ile kann bo~luQ unun tavam araslnda cranial'e doQru .seyrederek cis­terna chyli'ye a((lldlQI garOldO. Sadece 1 ma­teryalde truncus lumbalis'in, 1 adet olarak Inn. ili­aci medialis'den orijin ald,ktan sonra aorta

abdominalis'in sag dorsolateral'inde seyreWgi ve 4. tumbal omur dOzeyinde aorta abdominalis'in sagma ge<;erek caudal'den cisterna chyli'ye katlldlQI tespit edildi.

Truncus visceralis'in ($ekil 112), truncus in­testlnalis ile truncus celiacus'un birle~mesiyle olu~­tuQu gOrOldO.

Truncus intestinalis'in, Inn. jejunalis ve Inn. co­licus'dan orijin aldlktan sonra a. celiaca'nm cra­nlal'inde dorsal'e dogru seyrederek truncus vis­ceralls'e aCl ldlgl belirlendi.

Truncus celiacus'un midenin curvatura minor'u dOzeyinde, v. portae'nln lateroventral'inde truncus hepaticus Ue truncus gastricus'un birle~mesiy1e

olu~tuQu g6zlendi. Daha sonra a. celiaca ile birlikte dorsal'e dogru seyrederek Iruncus visceralis'e aCII' dlgl ve a((llmadan hemen Once bOQumlanmalar yap· IrQI garOldO.

Ductus thoracicus'un; cisterna chyli'nin cranial ucundan orijin aldlklan ($ekil 212) sonra aorta abo dominalis ile birlikte hiatus aorticus'dan gogOs bo~· IUQuna ge<;tiQi ve median hat boyunca aorta tho· racica'mn dorsal'inde cranial yonde seyreUigi beli rlendi. 7. costa dOzeyine ula~lIglnda aorta tho· racica'YI ~aprazlayarak adl ge<;en olu~umun sagma ge<;tigi gOrOldO. 4. costa dOzeyine kadar aorta lho·

~ekil 1. Cisterna chyti'nin olu~umu A. Diaphragma B. Mide C. Aorta abdominalis D. A. celiaca 1. Cisterna chyli 2. Truncus visceralis 3. Trunci lumbales

53

BESOLUK, TIPIRDAMAZ, YAL<;IN. EKEN

$ekil 2, Cisterna chyli ve ductus thoracicus A. Aorta thoracica B. A. celiaca C. A. me­senterica cranialis D. Diaphragma 1. Cisterna chyli 2. Ductus Ihoracicus

$ekil 3. Ductus Ihoracicus'un sonlanmasl A. V. cava cranialis sinister 1. DUCluS tho-racicus

54

Beyaz Yelll Zclandll Tlm~anUlda (Oryctolagus Cuniculus) cisterna ...

raeiea ile v. azygos dexter arasmda seyreltikten sonra aorta Ihoracica'yl dorsal'inden yap­razlayarak sol una gelfllgi gozlendi. Sol m. longus colli Ozerinde eranial'e dogru seyrelliklen sonra v. coslocerviealis dOzeyinde venlral'e klvnldtgl ve 1. eosla dOzeyinde v. cava eranialis sinisler'e alfl­larak sonlandlgl lespil edildi (~ekil 3). Duelus tho­racicus'un son bOlOmOnOn boneuk tarzmda bo­Oumlanmalar goslerdigi ve sonlanmadan once de bir geni~leme yaptlgl gorDldO.

Ductus thoraeicus'un, 2 materyalde apertura thoracis craniaJis'den g690s bo91ugunu terkederek v. jugularis extema sinislra'ya alflldlgl gozlendi.

Ductus thoracicus'un tav~anda di-aphragma'yl ge<;tikten sonra ikiye aYrilarak aorta'nm dorsal'inde sag ve sol 2 parya halinde 3. thoracal omur dOzeyine kadar cranial'e dogru sey­nne devam eltigi belir1endi. Sagdaki parlfamn 12. thoraca! omur dOzeyinde birbirine parelel yonde seyreden 2 dala aynldlgl, bu 2 dahn da 2 mm. ara­IIkla 10. thoracal omur seviyesine kadar paralel yOnde seyreltikten sonra tekrar bir1e~tikleri g6-rOldO. 12. thoracal omur dOzeyinde Inn. me­diastinalis caudalis'den efferent bir dal aldlgl g6z­lendi. Sag ve sol parlfalann, 3. Ihoracal omur dOzeyinde mediastinum medium'da, aorta'nm dor­sal'inde birle~likten sonra sol m. longus colli'nin la­teral yOzO Ozerinde cranial'e doQ-ru seyreltiQ-i tespit edildi. M. longus colli He truncus coslocervicalis araslndan gelftiklen sonra bu kas ile bir1ikte aper­tura thoracis cranialis'den goQ-Os bo~lugunu ter­kederek v. jugularis externa sinistra'ya alflldlgl be­lirlendi.

Ductus thoracicus'un, 1 maleryalde orijininden itibaren goQ-Os bo9luQ-undaki 12. costa dOzeyine kadar olan seyrinde yumak geklinde ince dal ­lanmalar yapmak suretiyle bir kallnla9ma gos­terdigi gorOldO.

Tartl,ma ve Sonu~

Cisterna chyli'nin, literatOrlere (Pensa, 1908; Jdanov, 1965; Nickel ve ark., 1981 ; Oyce ve ark., 1996) uygun olarak diaphragma'ntn hemen ge­risinde, 2.- 3. lumbal omur dOzeyinde, m. psoas major'lar ile aorta abdominalis'in dorsal yOzO ara­stnda lokalize oldugu gozlendi. Oyce (1996), cis­terna chyti'nin stnlftOin a. celiaca'ntn orijini dO­zeyine kadar ula9abilecegini bildirmesine parelel olarak adl g~en 0lu9umun caudal Slntrlnln 1 ma­teryalde 4. lumbal omur dOzeyine kadar uzandlgl gorOldO. Ottaviani (1933), cisterna chyli'nin adall bir g6rOnOme sahip olduQ-unu bildirmesine ragmen Verguilessov (1909)'un verilerine uygun olarak

55

partt:ah bir gOrDnOm arzetmedigi tespit OOlldi. Jda· nov (1965), cistema chyli 'nin truncus inteslinalis lie trunci lumbales'in bir1e~imiyle olu~luQ-unu bil­dirmesine kar9m sOzkonusu olu~umun Dyce (1996)'ntn bildirdigi gibi truncus visceralis ile trunci lumbales'in katllimlyla 0lu9tUgU belirlendi. Trunci lumbales'in 1 materyal haricinde 2 adet olarak ~e­killenmesi Jdanov (1965)'un verilerine uyum gos­termektedir.

Ductus thoracicus'un, lilerallir (Pensa, 1908; Jdanov, 1965; Linsday, 1974; Nickel ve ark., 1981 ; EI Zawahry ve ark., 1983; Dyce ve ark., 1996; TI­plrdamaz, 2000) verilerine uygun olarak cisterna chyU'nin cranial ucundan orijin aldlQ-1 tespit edildi. Adl g~en 0lu9umun, Barone ve ark. (1973)'nlO bil· dirdigi ~ekilde postcardial bolgede planum me­dianum'un saQ-lOda, precardial boJgede ise solunda seyreltiQ-i belir1endi. Oyce ve ark (1996), ductus thoracicus'un 2. intercostal araliga kadar, Orhan (1997) ise 3. intercostal arahga kadar aorta ile v. azygos dexter araslnda seyrelliQ-ini bildirmesine raQ-men yapllan bu 1fSI19mada soz konusu seyrin 4. intercostal araJlga kadar devam eltiQ-i gorDldO. Duc­Ius Ihoracicus'un. linsday (1974)'10 verilerine uygun olarak 1. intercostal arahkla ventral 'e dogru klvrrldlgt ve lileralOr1erde (Linsday, 1974; EI Za­wahry ve ark., 1983; Marais ve Fossum. 1988) bit· dirildigi gibi bir geni~leme yapugl gorDldO. 6 lav­~anda ductus thoracicus'un v. cava cranialis sinister'e att:llmasl Orhan (1997)'mn verilerine pa­relellik gostermekledir. Bununla birlikte 2 tav9anda v. jugularis exlema sinistra'ya alf11masl da literatOr (Pensa, 1908; linsday, 1974; Oyce ve ark., 1996) bilgilerini desteklemekledir. Ductus thoracicus'un bazl IiteratOrlerde (Mc Clure ve Silvester, 1909; EJ Zawahry ve ark., 1983; Marais ve Fossum, 1988) truncus bijugularis sinistra ve v. subclavia si­nislra'mn birle~me noktaslna att:lldlgl bildirHmesine ragmen tt:all9mamlzda boyle bir bulguya rast­lanllmadl. Ductus thoracicus'un 1 materyalde ikiye aynlarak seyretmesi Pensa (1908) ve Jdanov (1965)'un verilerini destekler nitelikledir. Diger 7 materyalde tek partt:a halinde seyretmesi de Ver­guitessov (1909)'un verilerine uygunluk gos­termektedir. Vine bu ara9tlnClnin ductus tho­racicus'un, orijininden sonra g6g0s bo~lugunun caudal 3/4'0 He karin b091ugunun cranial 1/3'Onde blr geni91eme ite karekterize oldugunu bildirmesi 1 materyaldeki bulgulanmlza uygunluk gos­termektedir.

SonUtt: oJarak; cisterna chyli'nin 2.·3. lumbal omur1ann ventral'i dOzeyinde lokalize oldugu ve bu oJu9uma truncus visceraHs ite trunci lumbales'in ka­tlldlgl belirlendi. Ductus thoracicus'un, cisterna

BE.$OLUK, T1P1RDAMAZ, Y f\L<;:lN, EKEN

chyU'den orijin aldl~1 ve cavum thoracis'de once aorta'nm dorsal'inde soma sa{Jlnda seyrettikten soma bu olu~umun soluna geyerek 1. costa dO­zeYlnde v, cava cranialis sinister'e aylldl{J1 tespit edildi. BununJa birlikte ductus thoracicus'un bazen v, juguJaris extema sinislra'ya aylldl{J1 belirlendi.

Kaynaklar

Aben-Moha, J,G., Dahan, S" Labayle, J. (1980). Pre· limlnary report on a technique for peroperalive co· loration of the thoracic duct and in particular its junction at the root of Ihe neck in the rabbil. Ann. Otolaryngol. Chir. Cervicofac., 97, 6, 487-493.

Barone,A. . Pavaux,C. ,Blin, P.C., Cup, P . (1973). -Atlas d'anatomle du lapin" 2nd ed., Masson C. Edrteurs,Saint German, Paris,

Dyee, KM., Sack, V.O., Wensing, C.J.G. (1996) Texl· book of Velerinary Analomy, 2nd ed. W.B. Saunders Company, Philadelphia.

Elkelenboom, P.. Nassy, J.J.J., PosI, J" Verteeg, J.C.M.B" Langevoort, H.l. (1978). The histogenesis of lymph nodes in rat and rabbi!. Anal. Rec., 190(2), 201 -215.

EI Zawahry, M.D., Sayed, M.D" EI Awady, H.M., Ab­dellalil, A., EI Glndy, H. (1983). A Study of the Gross, MiCrOSCOpic and Functional Anatomy of the ThoracIC Duct and the Lympho-Venous Junction. In!. Surg., 68, 135· 138.

Fukuda, J. (1968). Siudies on the vascular architecture and the fluid exchange in the rabbit popliteal lymph node. Keio Journal of Medicine, 17, I, 58-74.

Inlernational Committee on Veterinary Gross Ana· tomical Nomenclature (1994). "Nomina Anatomica Ve· tennaria", Fourth Ed., Ithaca, New Yorl<.

Jdanov, D.A, (1965). Anatomie comparee du canal tho­racique et des principaux collecteurs Iymphatiques du tronc chez les mammiferes. Acta Anal., 61 , 15-83.

Kelly. A.H.(1975) Functional anatomy of lymph nodes, I. The paracortical cords, Int,Arch Allergy AppUmmunol. 48. 6, 836·849.

56

Kelly. A.H., Balfour, B,M., Armstrong, JA Griffiths. S. (1978). Functional anatomy of lymph nodes. II. Penpheral lymph-borne mononuclear cells, Anal. Rec .. 190, I , 5-2 1.

Kurokawa, T., Ogata, T. (1980). A scanning electron mlC' roscopic study on the lymphatIC micrOCirculation of the rabbit mesenteric lymph node. A corrOSIOn cast study. Acla Anal., 107, 439-466.

Unsday, F.E.F. (1974). The Cisterna Chyli and Thoracic Duct of the Cat. 1. An Anatomical Study. J. Anal., 11 7. 2, 403-412.

Marais, J. , Fossum, T. (1988). Ultrastruclural Morphology 01 the Canine Thoracic Duct and Cistema Chyli. Acta Anal. 133, 309-312.

Mc Clure, F,W" Silvester, FA (1909). A comparative study 01 the Iympathico-venous communications in aduh mammals, pnmates, carnivora, rodentia, ungulata and ma(supialia. Ana!. Rec. 3, 534-552.

Mc Laughlin, GA, Chiasson, A.B. (1990). Laboratory Anatomy 01 the Rabbi!. Third ed., Wm.C.Brown Pub· lishers, U.S.A.

Nickel, R. , Schummer, A., Seilerle, E. (1981 ). "The Ana· tomy 01 the DomestIC Animals". Vol. 3, Verlag Paul Parey, Berlin.

Oman, 1.0, (1997). Yeni Zelanda Tav,anl 'n," (Ory­ctolagus Cuniculus L.) ba" boyun, 5n bacak ve g69Qs bo,lugunda yer alan lenl dugumleri ve bUyOk lenl Ita· nallann," makroanatomik ve subgros lflCelenmesi. Dok· lora tezi, A.U. Sag. Bil. Ens!. . Ankara

Ottaviani, G. (1933). Sistema linlatico dei roditori. All i. Soc, Med. Chir, Padova, II , 1·37.

Pensa, A, (1908). Studio sulla morlologia della cisterna chyli e del ductus thoracicus neU'uomo ad in altri mam· miferi. Ric.Lab.Anal. Roma, 14. 1-36.

Verguilessov, S.V. (1909), Pour la morphologie du debut du canal thoracique et de sa dilatation chez les mam· miferes. T ravaux de J'Universite. 35, 1·32.

Tlplf(jamaz, S. (2000). Lenlatik Slstem ·Systema lymphaticum", S.O. Valdl YaYlnlan, Konya.