~ATTET VOLKVERTELTDIALECTSCHETSEN

DOOR

J. POORlMAN

ALS MANUSCRIPT GEORUKT, . .

NIET IN DEN HANDEL.

K17S8

Deze schetsen in Zuid-West Drentsch dialectverschenen in de Meppeler Courant van 1941

onder pseudoniem J. ter Whee

Nadruk en voordracht verboden

VVATTET VOLK VERTELT DIALECTSCHETSEN

DOOR

J. POORTMAN _--=====

ALS MANUSCRIPT GEORLJKT

N I·E TIN 0 E N HAN 0 E L

Zien leste Weense. Hi'j har der weken tegen estrene, dag in, dag uut! En 't gunk mit! hum op en dale. Zul hi'j weer beter worren? Of zult gauw gebeurd wezen? De dokter kwamp aIle dagen langes en de zuster holp hem ieder reize. Zul hi'j

toch weg mutten? Of zul hi'j 't redden. Zo preuten de meensen.

Mar in zien arme, olde heufd jeug de iene herinnering de aandere, en zo now en dan har hi'j 't hiel slim. Veral as 't bi'j vlagen op kwamp zetten. Ieder reim van veuren of an!

Dan mus hi'j toch zo lachen! Lachen, daj der hoaste niet bi'j verkeren kunnen. Dan mus hi'j slim lien...... mar hi'j leefde nog altied.

Ook al verwonderde hum de dokter doar ieder reize weer oaver. Wat wast dan toch det hum vaste holt? Hi'j preuter mit gien woord oaver, mar zien gedachten waren der altied mee

gangs in zien heldere ogenblikken. En al wus hi'j dettet weI niet zul kunnen, het leut hum niet lOs. Hi'j hoapte nog altied ..... .

Wat wast dan, det hum in 't leemt holt? Wat dan toch? Mit alles har hi'j vrede vunnen, en hi'j wus, det hi'j 't niet lange meer maken kun ..

Hi'j vuuIde, dathi'j zo slop worde, mar ook, det zien wille 't leemt nog vaste holt. Woarumme dan toch? Hi'j was joa kloar veur de grote reize, die veur hum gien verschrikkingen har.

Hi'j har de heerlijkheid evuuld en de zaligheid deurstrene. En toch k u n hi'j 't nog niet opgeven, leefde hi'j uut zien hoape.

Want ginder lag zien naamdrager op bedde. Al moanden laank was die slim ziek. Zul die weer beter worren?

Of zul de name mit hum vurtgoan? Z i e n name, die van older op older oaver­egoane was! Det kun hi'j hum niet begriepen en det maakte hum onrosteg. Doar-oaver prakkezeerde hi'j nacht en dag ..... .

Hoe geern wol hi'j de jonge nog ies zien; ies heuren proten, weer heuren lachen ..... . veur hi'j storref. Zo hiel, hiel geern wol hi'j hum nog ies hier hebben veur hi'j wis weg mus. Nog ien...... maol.

Al har hi'j der mit gien woord van eproot, der an edacht har hi'j altied. En det har hum in 't leemt hollen ..... .

Zien zeune har hum al vake anneziene, as hi'j doar zo stille dalelag en al mar an in de veerte staarde mit die smekende ogen, krek of hi'j doar iene zochte ..... . Die har hum begrepen.

Now keek hi'j toch zo muj toe, net of hi'j uutestrene was. Of hi'j 't op mus geven. Ja, hi'j worde toch weI hard minder ..... .

-" .. Hoe gietter mee Va?" vreug hi'j veur de zoveuiste keer . .. 'tZal now weI gauw oflopen, jonge! Mar 't leemt wilder nog niet uut. Ik wol.. ...... .. Haj nog wat Va?" "Ik wolle toch zo geern de jonge nog ies~ 'zien ...... mar 't kan joa niet ...... Ik zal

weI zo weg mutten ...... "

Zien zeune scheutet gemoed vol. Zul 't dan niet kunnen? De jonge worde toch mooi beter ...... Ast hum mar niet te veule an zul griepen. Doar was ~ dokter joa bange veur ...... Smekend keek de olde man hum an!

Zo verleuren en al los van 't leemt ..... .

"Va, wi'j koomt!" ...... "Wanneer wollie oos hebben?" ..... . "Vandage nog?" Hi'j begreep dettet gauw mus gebeuren, wolt niet te late wezen ...... Buten jaankte de hond van de buren ...... Mmtiesi mar. De olde man schrikte en zM aUent: "Ik zal op hum wachten ...... koomt marreng

vroo dan ...... Aanders hej zo'n drokte ...... " "Wi'j zulter wezen', nukte zien zeune en streek hum nog ies oaver de klamme

warrekhaan'en, die now weer zo stille op de deken lagen ......

Daandere morreng kwamen ze! "Hi'j hef er hum toch zo op verheugd, zee 't olde meense, toe heur zeune heur

ankeek zonder te vroagen. "En now is hi'j zo best, dak hum niet weer kenne. Ik bin toch zo bliede daj der bint ...... Det wetie mar hallef!" ..... .

Toe gungen ze noar zien hedde ..... . Doar wachtte de olde man en keek mar en ienen deur noar de deure. Een joar zo wat har hi'j de jonge niet eziene! Hoe zul die now wezen? Zul hi'j ...... Mit .gunk de deure lOs. En toe zag hi'j ze bi'j hum komen. Hi'j heurde: "Dag Opal

Dag Va!" En hi'j keek ...... zo verwonderd as hi'j nog nooit eke ken har. Was det de jonge?

Zien kleinzeune? AUe zorrege vOlt van hum of. Now kun hi'j rosteg weggaon. Zo was aUes good! De jonge preut...... an iene mar deur...... vertelde...... net as vrogger ...... En de olde man lusterde...... gelokkeg...... verheerlijkt...... Now was hi'j niet

ziek meer...... now warde hi'j ook niet muj, leekt hum toe. De tied vergunk, en zien ogen waren niet van de jonge of. Mar in hum braandde 't leste vuur...... Hi'j vuulde dettet zo goed mus wezen;

dettet zo goed was ...... namp de haand van zien kleinzeune ...... zM hum g'endag; toe zien zeune mit zien vrouwe ......

Rosteg ..... , as! nooit te veuren.

En toe ze vurtgungen keek hi'j, of hi'j zeggen wol: "Ik hebbe niet vergeefs elMfd. Doar giet mien geslacht, twi'j flinke kerels...... now zalt blieven ...... "

In zien dankberheid volde hi'j de haan'n en: keek heur noa...... zo wied as hi'j kun ...... lachte. nog ies tegen zien schoondochter ......

In zien ogen was de grote vrede, die mooi mak. Hi'j wus 't: Zien leste weense was vervuld: now kun hi'j vurtreizen. Now holt hum niks meer tegen ...... Now was alles zo licht en zo helder...... En hi'j lachte stille veur hum hen ..... .

"Ie waren weI een ure weg, veur hi'j eproot hef", zM de olde moeder later. En zien leste woorden waren: "Wat een flinke jonge! Wat een flinke jonge ...... Mien jonge ...... "

2

DE STREUPER Mien groffa vertelde mi'j veur jooren ies, wat de vader van zien noaber oaver­

komen was, toe de tieden nog veule slimmer waren as now. Op Koekange was een boerenman, die een keuteri'jchien bar, woor aj oe in gewone

tieden zols mar mussen redden, aj met verhongem wollen. Um 't huussien haj 't grote veld; op zied een veeneplasse mit veule olde witten en

wat zompereg mos mit plusies. D'r achter stunt wat dun dennenholt en in de veerte leup de weg tussen de heugten deur.

,,'t Liekt daj hier van God en de m~~nsen verloaten bint .. , z~~n de schatters, as ze bi'j Willem kwammen ......

En Willem ze~ 't heur noa, toe de tieden al mar Minder worden. Toe het ~ten betuun bleef en ze leefden van eerepels mit wat geitemelk.

De olde koe worde mager in 't schroale laand en hoe of bi'j ook warrekte en sloofde, woar as hi'j ook sleepte, hi'j kunt hoaste niet meer kloar hollen.

En toe zien vrouwe hum veur de voeten gooide, det hi'j einluk nog niet genog dee, en det zi'j vrogger een grote gek ewest was, toe ze allent noar zien zwarte hoar en zien blauwe ogen ekeken har, scheut hum 't gemoed vol en leup hi'j mit een gekke kop de deure uut.

Hi'j wast al lange zat ewest, mar now wol hi'j d'r mar een ende an maken. Eerst MUS hi'j toch nog weI ~~mties noa de olde roobonte kieken en noar de beide

sikken, die an de boswal stunnen. Die kunnen 't niet helpen, det alles zo tegen leup ...... En hi'j gunk alles bi'j langes ...... In de heuischure greep bi'j de veurliende, en leup toe op de wal an. Doar stunt

een zwoare ieke tussen de dennechies, woar de knienen gaten onder ewuuld harren en woar de vos regeerde. Doar wast een stille st~~, woar hi'j as jonge ook altied vurt-ekreupen was, as hi'j wat verkeerds edoane bar of bange was veur zien breur ......

• • • Krek toe hi'j gangs was, um het touw oaver de takke te gooien, heurde hi'j ge­

kraak in 't holt en toe hi'j ummekeek, stunter op les een streuper veur hum, die hi'j niet kende.

't Was een flink persoon, die een beetien hinkte, mar det was dan ook alles, wat aster bezunders an hum was.

"Wat sch~~lt oe now?" vreug de streuper mit een medeliedig gezichte . .. Ik kan niet meer", zei de noaber zien vaar. ..'t Is mi'j allemoale tegen-eleupen in

't leemt. 't Koren is deur al de regen verrot en wat aster nog oover was, det is tegen de grond eweeid en niet eweerd, daj der wark op deen.

't Gras is zo betuun ewest, dak hoaste glen heui in hUus ekregen hebbe en wat ak an de Ao der bi'j ehuurd harre, det is yurt edreven. Geld hek niet meer, en bOrgen wil mi'j glen iene. En now mien wief de kop ook nog oranje sUet, now is mi'j aUes te veule ........

"Ja, mit die wieven ist niet best .. , zee de streuper. "Die loot oe zitten, aj der het minste op rekent. Mar wat det aandere angiet, doar willik-'oe weI mit helpen. Det is mar een haandtast warrek en ik hebbe toch nike aanders te doen."

"Ik kannoe joa nike betaIen en wi'j hebt niet aanders te eten as eerepels mit geitemelk, want de koe is dreuge. Det kunnie joo nooit tugen!"

.. Det is niet zo slim", lachte de streuper ... Ik wille mit oe anpakken en alles doen, wat azzie mi'j bestelt. Allent hek iene kondiesie: Azzie gien warrek meer veur ml'j hebt, dan heurie mi'j en mutUe doen, wat azzik oe bestelle."

Det leek oeze man goed toe. Hl'j trok het touw van de takke dale en zee: "Akkoord man! Die koop giet an. Twi'j kerels kunt ien wief toch weI de boas blieven en zo hew proot an mekaar ...... "

"Zo ist niet alUed!" gnees de streuper, die achter mien vaar zien noaber anstapte.

• • • 3

't Eerste wat as hi'j de vromde bestelde, was het olde huussien opknappen, woar as hi'j in woonde.

"Maakt mi'j det allemoale ies terechte, aanders weeit oes van haast de doaken boam 't heufd weg", zM de boas.

"Doar hoevie niet bange veur te wezen", lachte de streuper, die an teeg en toegreep. De boas zag al gauw, det hi'j hum op zien warrek verstunt. Het duurde dan ook

niet hiel lange, of alles was kloar. 't Leek oft huus grujde, toe hi'j 't onder haanen har. Det was gien wonder, want de streuper was de Duvel wls, die Willem wol halen.

"Wat now?" vreug hi'j, toe ast huus kloar was. "Now mussie de achterste kaamp mar umme bouwen en dan alles goed eggen.

Mar ik hebbe gien peerd en de roobonte kant niet meer doen, want die mut umtied kalven."

"En dan?" vreug de streuper an. "Now aj det veur menare hebt, dan mussie de stobben uut de Kroeme Kaamp

ies roan; van det laand kow ankomen joar nog hiel wat wille hebben ..... . Mar ook det wark was in twi'j dagen kloar. En toe begunde Willem te zwieten. Hi'j begreep, det dit alIes niet mit rechten toe gunk en det hi'j loek mus wezen ook.

Want hi'j har de streuper ies noar zien voete keken en toe har hi'j begrepen mit wele of hi'j te doen har. En now alIes zo mooi veur mekare kwamp, wol hi'j toch nog mar liever wat bi'j de vrouwe bl{even, as mit de Duvel meegoan.

"Now, wat ister meer te doen?" zee die, toe ze de middag op harren. "Legt mi'j een stroatien urn huus hen en dan doar ginder langes noar de weg toe.

Mar allent van lieke flinten ..... . "Goed!" zM de streuper~ Hi'j namp de biele en de schippe op de nakke en de hamer mit de v6rke onder

de narm. Zo gunk hi'j 't veld ·in urn flinten te roan. En wat een schrik en een wonder! Op de Heidebeugte zag Willem hum gangs en 't waren allent lieke keistienen, die doar op een hope lagen.

Willem zee niks, mar mit lood in de klompen gunk hi'j op hUus an. 't Duurde al weer niet lange, of ook de stroate was kloar ..... . Al die dagen leup oeze boas mit een gezichte rond van zeuven dagen onweer of

hi'j was zo wit as een gekalkte mure. Det zag zien vrouwe ..... . "Wat scheel toe toch?" vreug die. Eerst wol hi'j niks zeggen, want hi'j schaamde hum, det hi'j mit de veurliende

bi'j de ieke stoane har. Mar later vertelde hi'j heur alIes en zee, det hi'j vaste met lange meer te leven har ..... .

Toe mus zien vrouwe zo lachen, det hi'j d'r kwoad van w6rde. "Woj mi'j zo geern kwiet, daj niks aanders kunt as lachen?" vreug hi'j nieds. "Nee", zee zi'j en toe flusterde ze hum wat in 't oor. Zien hiele gezichte veraanderde en noa die tied fleut hi'j weer as een Uester. Daandere morreng kwamp de Duvel weer en vreug: "Hej nog warrek veur mi'j?

Ik bin mit de flinten kloar!" "Belzeker!" zM Willem. "Het touw van de putte is wat kepot. ,Dreeit mi'j now

uut zaand een puttetouw in menare, det zo lange duren kan," det mien kiendskiender d'r nog wille van hebt ...... "

"Doe gr.ote ezel", sch61d de puvel. "Det hef oe een aander ezegd, die loeker is as iee."

En mit staampte hi'j mit zien linkervoete op de grond, z6 hard, detter de duvels­koele kwamp te liggen, vlak noast de putte bi'j 't huus.

Det hinderde oeze boas niks. Hi'j lachte zo hard as hi'j kun .•.... * * *

Mar hi'j noch zien kiendskiender kunnen de Duvelskoele dichte of dreuge kriegen, wat of ze ook deen.

En die lig dan ook nog. altied noast de keuteri'je.

4

De Duvelskoele. "Wat azzik oe zegge, 't mut ophollen mit oen beide. Menie dak nog langer de

diek oaver wille", zee Jinne tegen Willem, heur zeune ..... . En toe die niks zee, gromde ze weer: "Verstoai-t? of niet?" Nog altied zee Willem niks. Kun hi'j niks zeggen, umdet zien moeder hum in de

baanderhoek eem bezik ekregen har. Veur ieder aander zul det niet neudeg ewest hebben, mar wat kun hi'j tegen zien

moeder begunnen? Die kreeg joa toch altied de 'wille? En veur de darde reize greep ze hum bi'j de mouwe, schudde hum deur mekare

en zee kwoad: "Now hejt weI begrepen, niet?" Mar wat ze heuren wol, kwamp niet: mit een zweei was Will em los en gunk

yurt. Zo wat was heur nog nooit passeerd en veraldereerd keek ze hun noa. "Krek mien nature", zee ze zachies, ,,'tZul zunde en schaande wezen, as hi'j

hum an die meid verslingerde...... 'k Zal heur ies onder baan'n nemen. Det Zak." • • •

Dezelde middag was Annechien in de hof gangs. De eerpels mussen der uut en det was heur warrek. Ze was drok gangs en zunk 't iene deuntien veur 't aandere noa. Van 't Oostlaand en de hoge barreng; van de dri'j ruters, en vanzOls van de soldoaten. Ze har zoveule wille an 't warrek, det ze niet heurde, det de vrouwe der an kwamp, veur die vlak bi'j heur stoan bleef en wat te vrindeluk zllll:

"Now Annechien, ie hebt nog a1 wille, ist niet?" "Och ja, woarumme ook niet?" vreug die. "Azzik zinge, dan wil 't warrek beter

voort." "Ja, ja, det kank mi'j begriepen", zee 't olde meense. "Mar wat ak zeggen wol,

ie magt oeze Willem nog al geern lien, niet majn?" De kleur scheut Annechien uut, want toe ze van 't rutertien ezungen bar, det ze

wei wo1 hebben, har ze an Willem edacht, zoas ze zo vake an hum dachte. Willem ...... det was joa al1es veur heur! As die der niet was, dan ...... blevik hier vaste niet", soesde het deur heur gedachten.

"Ocb, woarumme zuk hum niet lien muggen, Jinne", zee ze wat schaamachtig. "D'r bint weI aandern onder de jonges ...... "

"Belzeker, onder de boerenzeuns binter weI aandern", verbeterde Jinne 't maachien. Annechien vuulde, det Jinne heur klein bollen wol en weerde tegen: ,jDoar lot

hi'j hum aanders nooit op veurstoan, en det vienik mooi." "Wetie, wat azzik mooi zul vienen, Annechien", zee Jinne staodeg. "Daj oen

verstaand gebruukten, majn, en begrepen, daj hum nooit zuIt kriegen. Hi'j is van een aander slag en aj hum geern lien magt...... dan wetie woar aj oe an te hollen hebt."

"Mar ik kander toch niks an doen, vrouwe!" "Azzie niet wilt...... is alles best majn. Dan zet hi'j hum det wei uutet heutd.

En aanders mut ie der uut of hi'j ...... "Of wi'j allebeide", dachtet maachien, mar det zee ze niet. Allent kun ze joa

niet yurt midden in de tied, want ze har joa gien olden meer. Woar zul ze stM weer kriegen.

• • • 't Leup tegen Alderhilleng, de tied van de marken en 't uutgoan. Weer kreeg Jinne heur zeune bezik en vertelde bum, dettet geduld van zien

vaar op was. "Azzie mit Annechien eziene wordt, komie der niet weer in! Begriepie det?" Willem zee niks en twi'j dagen bleef hi'j weg, ast etenstied was. Groot-Alderhilleng-Donderdag gunk hi'j mit de boerenzeuns noar'"Moppelt en meuk

doar hiel wat kabaal. Det har hi'j nog nooit edoane en de kastelein, die hum weI lien mug, gooide hum achter de peerdereepe int heui. Det veurkwamp ongelokken ......

5

Toe Willem die oamt der niet op tied weer was, leup zien vader mit een hellege kop uut de keuken hen achternuus en jeug Annechien mit een koldereg gemoed de deure uut, of ze kreet of niet, det zi'j der toch niks an doen kun, det Willem zo dee.

Zo in heur daagse goed leup ze de weg op. Woar mus ze hen? Wie zul heur helpen? Zonder te weten wat ze dee, leup ze op de hoge dennen an mit de plasse der achter, woar as ze in de winter scheuvel eleupen harren.

Veur det ze doar was, stapte der in ies een manspersoon veur heur. Die heurde heur zochten en kreunen in heur ellende en vreug: "Kannik oe helpen?

Wat hej toch?" En Annechien, die in heur roadeloosheid proten mus, vertelde ..... . Al dichter en dichter kwamp hi'j bi'j heur stoan en in 't leste pakte hi'j heur

bi'j de narrem en flusterdt: "Arm kiend! Goat mar mit mi'j mee, hier is weI een stee, woar aj vannacht blieven kunt ...... "

Ze stapten noar de dennen, scheuven oaver de wal en leupen noar de leegte. Doar lag nog wat verkomen heui dichte bi'j 't water. "Ko~t now mar bi'j mi'j", heurde ze de vromde proten. Uut de kolke vleug een ente; de katoele reup achter de bomen. Toe worde Annechien wakker en ze kreet: "Wat willie toch mit mi'j?" "Koomt now bi'j mi'j", heurde ze de stemme weer. Dan zallik zOrreng, daj een

ni'je stell weer kriegt. Allent as's nachens de katoele rop, dan muttie hier hen komen ...... "

"Mar de meensen?" stribbelde ze nog tegen. "Die zulter nooit wat van aniopen, doar zorgik veur." Mit verscheuf hi'j de voeten en opt zelde ogenblik wus Annechien, wie heur

helpen wol. ..... "Och Heere! Mien God hellept mi'j toch!" kreet ze en leut heur veur oaver vallen.

• • * Daandere morreng kwamp Willem weer. Wat kun hum alles scMIen? Noar huus

wol hi'j niet weer. HPJ zal hum zollef weI helpen. In de veerte wjleiden de dennekoppen en soesden de ieken op de wal. 't Leek krek

of ze hum reupen! Of ze hum wat te vertellen harren. Wat zul hi'j doen? In 't water was nog 't beste um van alles of te wezen. Zo stapte hi'j der hen en leup um de plasse toe, tut hi'j bi'j de kolke kwamp. 't Dreeide hum alles veur de ogen, Toe volt hi'j oaver een dink, det op de grond lag. Hi'j keek en vuulde...... een meense. Kun hi'j helpen? Was hier wat gebeurd? Hi'j verlegdet vrommes. keek heur in 't gezichte en schrok zoas hi'j nog nooit

eschrikt was. "Annechien, majn, hoe komie hier!" Mar zi'j lag doar mar zo hen. Verreurde heur niet. Toe verlegde hi'j heur, warmde heur koide lief, haaide water, wos heur 't gezichte,

de borst, de polsen. "Willem, woar blievie toch?" zochtte ze. "Hier binnik, majn! Ik blieve bi'j oe. Aitied!" schrowde zien stemme.

Toe wast of Annechien weer wus, det ze nog IMfde efl een poze later verteide ze hum aIles ......

"Hoe kwamie toch bi'j de duvelskoele?" vreug Willem en hi'j riwwerde, toe hi'j der an dachte, detter aitied verteld was, det hier verscheiden vrouwlu verdrunken waren. Now wus hi'j det de Duvel heur haaid har ......

Nog dezeide morreng oaverlegden ze, det ze weg zullen goan. Wied vurt, mar mit 'n beide.

Zo worde Willem arbeider opt Hoogelaand en Annechien dee, wat ze kun, um hum te helpen, En spiet harren ze der niet van.

• • • 6

Veule joaren later, toe zien olden estarrem waren, gungen ze weerumme noar 't spil, det now van heur was.

Mar toch bleef heur 't harte zo wat stille stoan, as ze 's oams de Duvelskoele verbi'j mussen. Dan waren ze hoaste bange, det hi'j weer zul komen...... krek as die nacht ..... .

En de olde vrouwlu vertelden, detter's nachs, as de moane helder was, nog krieten heurd kun warren.

Det waren de roaais, die hi'j in heur nood en ellende an heur ende halpen bar ..... .

7

De brulleftsgaanze Van olds wast vrogger Moede int Oosten van Drente, det de dikke boeren ook de

domeneer op de brullefte vreugen, aster iene in huus trouwde. En domeneer mekeerde nooit! Wast niet umt lekkere ~ten, dan wast um de vrundschop. Ie harren joa niet veur niks 't spreekwoord: "Een boer in de marke is een heer

in de karke?" En zo gebeurdet dan, det ze bi'j Pouwels vollek grote brulfte barren vlak veur

Sunderklaos. Aans trouwden de lUu miest in de Meitied, mar det giet niet altied an en um kBrt te goan, jonge Jannoa trouwde op dezelde tied as heur moeder vrogger edoane har. En noar de olde Moede zult gebeuren ook.

"Wollie der een hanebrulfte van hebben?" har Jan Pouwels elachen tegen zien anstoande schoonzeune, die bi'j 't Oogeveene wegkwamp.

Joapek har hum an ekeken as een osse, die veur 't eerste in zien leemt een kalf eziene har en wat bi'j de neuze langes elacht: "Wat aj zegt, Jan! Det wetik joa zo niet. Ik bin hier niet zo kunneg as bi'j oeze vollek!"

"Now stille dan mar jonchien, dan giet det oaver! Ze wollent mi'j vrogger ook lappen, toe as Jannoa mi'j kreeg, mar ik harret dikke in de gaten en...... der bar een oele zeten.

"Ik zul nog liever! "Een hiele hane op-ebroane op· de toafeJ. Man en vrouwe k'rig de hellefte en wie

as die 't eerste op hef is de boas ...... Zeker! Det was de meniere, mar zo ak zee: "D'r har een oele zeten ...... en 't gunk

oaver!" "Now dan Ioatikt geern an oe oaver!" zee Willem. Zo azzie 't doet, ist mi'j best.

'tGunk an! De domeneer kwamp en de Meister vanzljls ook, umdet hi'j kBster en veurzanger

was. Die mussie as boerenman ook al te vrind hollen, vunt olde Jan. En disse keer was hi'j al bezunder gevoarlek, umdet hi'j zo'n lekker tonchien har. En zo'n scharrep snaveltien ......

Nee, doar wast ende van weg. En toe hi'j dan ook an de vrouwe vreug, of die der weI op rekende, det Lubbert,

de k6ster, der bi'j was, zee die: "Mien beste Jan, maakt oe mar· niet ongerust, heur. Wi'j bint de hiele weke al

gangs en 't komp oes niet op een slacht botter of tien pond ries an. Loat mi'j doar mar veur zljrreng, dan zuj ies wat zien. Menie daw oes wilt loaten kennen? ...... "

Jannoa har heur beste doane en meer as heur beste. Zi'j wus hoe oft heurde en zi'j wol det loaten zien ook.

En toe de hiele brulfte vant gemeentehuus en uut de karke kwamp - want Jannoa stunter op, det de kiender veur de stoel trouwden .:- toe lachten de beide noaberwieven, die ant eten koaken ewest waren. ,,'t Was best uut-evallen", flusterden ze Jannoa in en die gunk mit een tevrMen gezicht ant heufd-ende van de toafel zitten.

En toe 't vollek achter de pette west was, har zi'j al weer 't hoogste woord: "Now oeze vollek, hier binne wi'j now ies recht onder mekare. Loat oe niet neugen

heur! Aj niet genogt kriegt .. · .... ist oen eigen schuld. In de koakpot is nog zat ...... " De ,domeneer zat twi'j stoelen van Jannoa of en keek ies oaver de schare eters,

die einluk nog niet goed dussen doen, wat ze geern wollen, krek umdet hi'j der bi'j was en ook umdet ze bange veur 't scharpe snaveltien van Lubbert waren.

Toe zee oide Jannoa weer: "Weest now tooh mar niet bange, oeze voIleki Domeneer kan ook tevrene w~n,

want wat as hi'j strakkies krig, det et hi'j alle dagen niet. Hi'j krlg wat ~zunders ...... " "Ja", zE!e Jan, "de vrouwe wet, wat as ieder toekomp ...... Loat oe now veral met

kennen!" Van lieverloa mondde het iederiene, wantet aten mug eziene w6rren: Soep, eerpels

mit vleis of schinke, ries mit keneel en broene suker, proemenkreuze noa ...... , det alles was een goed ankieken weI weerd. Veral umdettet zo meralte1 smeuk; .... .

En veur de gasten waster nog wat: de Pouwelsen harren veur de domeneer een gaanze kloar emaakt ..... .

"Now, now, Jannoa!" zee die, "ie hebtet veus te slim emaakt! Een gaanze ete wi'j hier aanders zo vake niet. Det bar niet ehoefd. Mar al binnik zo wat zat, doar muttik toch nog ies een stokkien van pruven."

"Doet det, domeneer", zee oide Jannoa, "hi'j is krek veur de brulfte kloar emaakt. Aanders kunne wi'j zoks der niet of tugen, doar ist gien tied veur."

"Now", lachte dIe meister, "dan ete wi'j mit dubbelt zoveule wille, en rtkenter mar op, det wi'j oes niet zult loaten kennen ...... "

Jan stuntet merakel an; as Lubbert zo wat zee, was de slag al ballet ewunnen. Onderdehaand pakte de. k6ster 't grootste en mooiste stok van de gaanze en lee

det opt bard van de domeneer. Die bar nog mar aamperan een stokkien in de mond, oft leek de lUu detter wat hoakte. Hi'j kauwde temiensen of hi'j . 't met kepot kun kriegen ......

"Now?" vreug de vrouwe, "en wat zeg domeneer weI van Qeze gaanze?" ,,'t Smak merakel heur!" zee die en hi'j zette een gezichte of hi'j op een stok leer

kauwde. "Det mut vrogger een merakel mooi dier ewest hebben, niet?" "Now, det willik oe beloaven, domeneer", zee de vrouwe. "Det maggie veur vaste

geleuven! Ie harren hum veur twinteg joar bi'j oeze hUus mutten zien lopen ...... " "Veur twinteg joar?" reup de Meister. "Veur twinteg joar?" "Ja! Beizeker! Toe ak trouwde"hek hum as gaanzekuken mit ekregen, umdet"lkker

zoveule mit op harre ...... " " ...... Oooh", lachte de domeneer, ,.dan begriep lk alles heur ...... "

9

LOCHT EN SCHEEMSEL. Zi'j wus het now al lange, zo kunt niet meer voortgoan, mar ze kunder nog niet

goed toe komen um der een ende an tEli maken en vurt· te goan. Mar ast mus kun ze ook hard wezen veur heur zOls, zo hard, det ze heur ools niet meer kende.

Henduk zul ze niet kriegen, al harren ze menaar best muggen lien. Det mus oaver goan, har 't olde wief ezegd.

En wat Henduk's moeder zee, det gebeurde. Zo was 't vrogger ewest, toe zien vaar nog leefde, zo wast now nog.

Zi'j harder nooit veule mit op had, det heur zeune Lamme' van Jan an de rok trok, as hi'j an 't jagen was en bi'j de holtdoeven langes scheut, as hi'j heur heurde zingen, want ze' zat hoge in de boom. Ja~ en toch wast joa annekomen en later waren ze samen op 't zingen ewest, en harren samen hen daansen egoane, net as vrogger hen de schoele.

Mar Lammechien heur olden harren mar tien koenen en...... Henduk har laand veur twinteg. Vrogger harren die der ook eweid, mar de leste joaren wast niet best egoane en now harren ze der mar vieftiene meer. En de twi'j knechte waren der ook al niet meer.

Henduk warkte wei hard, mar hi'j kun 't warrek eigenluk niet an en zo boerkten ze feder joar achter uut en nog ies achteruut.

Det kun toch niet eeuweg deul'goan, prakkezeerde Jinne. D'r mus een ende an komen! Mar hoe?

Toe ze die zomer mit in 't heuilaand holp, sprak ze doar Enne van Willem, die heur vollek koffie ebracht har in de tippe, die tegen heur laand an lag. Ze kwamen an de proot en wonder boaven wonder, ze harren allebeide dezelfde zorreng ...... um de kiender. Zonder d'r oaver te proten, begrepen ze menaar en· toe Enne zee: "Aj oeze keun iea wilt kieken, dan mussie een Zundag mar ies ankomen."

"Det kunk wei doen", meende Jinne, "een meense allent is ook mar allent." Toe gungen ze beide heur gaank weer. De Zundag kwamp en Jinne trok heur mooi an, gunk op vesiete en keek de keun

bi'j Henderkien. Toe leupen ze ies deur de hof hen en zo van lieverloa kregen ze 't weer oaver de kiender. "Henduk was een beste jonge", meende Enne en Jinne prees Awbertien. Hoe 't zo kun, wussen ze zOls niet, mar toe de beide vrouwlu een ure later weer achter de koffie mit koeke zaten, WUBsen ze bescheid. Die twi'j kunnen en zullen een paar worren.

Die Haast wol Henduk mit Lammechien hen Moppelder marrek. Mar Vri'jdes d'r veur namp Jinne heur zeune bezik en vertelde hum woar 't op stunt. Det ze d'r mooli deUl'\ eboerekt waren en strakkies laand mussen verkopen, wat ze niet missen kunnen. En dan de proot van de meensen...... 't ZuI schaande wezen. Zo wied zult komen, as Henduk niet ..... .

"Wat muttik dan doen, moe?" zee die mit een benauwd gemoed. "Ik doe joa, wat ak kan."

"In oen wark ja", meende zien moeder, "mar in oen vri'j~ tied: "nee." Ie mussen Lammechien loaten varen en warrek maken van Awbertien. Heur olden hebt, wat oes mekeert en ze brengt goed wat mit ... "

,,'tKan best wezen", schruk Henduk, "mar zi'j is joa zo schelleg as wat. En een scharrep bekkien, det ze hef."

"Oeh mien jonge", zee Jinne, "wat zul det now! Det trekt heurgeld weI weer reeht. En det nemik op mi'j."

,,'k Doe 't niet", weerde Henduk hum en wol vurtgoan. Mar toe hi'j bi'j de middel­deure was, zee zien moor koldereg: "Aj 't niet doet, vienie mi'j in de Oa. A'j det op oen geweten wilt hebben, dan goai oen gaank mar ...... "

10

Henduk dus det niet op zien geweten te nemen. En hi'j preuter daandere oamt oaver mit Lammechien.

"Ik viene 't mooi van oe, daj der zo rond veur uut koomt", zee die. "En ie hebt geliek! Aj oen zin deurzet en oen moe verdee heur, dan zul det toch altied tussen oes stoan ...... "

"Ik begriep oe niet", stotterde Henduk, die op zowat niet verdacht was. "Gevie dan niks urn ...... ?"

"Proot doar now niet oaver, jonge", trilde heur stemme. "Det hef toch gien zin." Lange zaten ze nog stille bi'j mekaar en zonder wat te zeggen, gungen ze hen huus.

De olden kregen de zin: Henduk trouwde mit Awbertien. Now har hi'jgeld. Mar det was ook alles, want kiender kregen ze niet...... En ze waren niet tevrene en kunnen 't slecht mit menaar vienen.

En Lammechien? Die gunk vurt en toe ze later as Grune Kruus-zuster de meensen holp, die ziek

of old waren, wus ze det ze niet veur niks eleefd har. En al har zl'j 't welles benauwd, ze WUS, det noa de donkerste dagen toch ook weer aanderen koomt. En det is toch de heufdzake.

11