"' EXTRfjCTUf1 EX f ERIODICO

ANTON IA'NUIII

AN. XXVII, 1952, F, ºsc. 3

I .

Y. LUDGERUS MEIER, O. F. M.

De quodam 'elenchoý_

titulorum scholasticorum denuo 'inventö

DIRECTIO ET ADMINISIRATIO

ROMA - Via Merulana 124

M ISCELLANEA

De quodam elencho titulorum scholasticorum denuo invento

Tituli honorifici a medii aevi scriptoribus suae aetatis magistris tributi Main aliqualiter aperiunt aestimationem qua singulorum doc-

torum doctrina et specialis indoles considerari solebarit. Superfluum' igitur minime fuit, "quod rerum mediäevalium cultores huic capiti , dilucidandö operam dab ant. $s quo enim Franciscus Cardinalis $hrle felicem talium indagationum initiuni fecit (1); F. Pelster (1) et P. Leh-

mann (') varia quaedam et non spemendi momenti'anecdota ad quae- stionem; ampliandam attulerunt. Nosmetipsi quöque duos, elenchos hucusque ignotos e manuscriptis edidimus (+). Denique alium quendam

elenchum invenimus, cuius sollers diiudicatio nostram circa istum

usum litterarium cognitionem augere forsan valet. )~n eius locatio et - disquisitio.

Boh'I3, Bibliotheca Universitatis, Cod. 32$. - Peritorum descrip-

tio (a) indicat ipsum codicem esse chartaceum saeculi XIV,. ubi quae- dam opuscula Georgii de Novo Foro Carmelitae Wormätiensis circa

(1) Die Ehrentitel der scholastische:: Lehrer des Mittelalters, in Si-

tzungsberichle der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch- philologische und historische Klasse. Jahrgang igi9,9. Abhandlung; München 1919.

(3) Die Ehrentitel der scholastichen Lehrer des Mittelalters. Ein Bei- trag und eine Ergäi:. zung, in Theologische Quartalschrift, CIII, 1922,37-56-

0) Mittelalterlich Beio: amen und Ehrentitel, in Historisches Jahrbuch.

der Görresgesellschaft, ' SLIS, 1929,215-39"' (3) I. Meier, De anecdoto titulorun: scholasticorum elencho; in Anlo-

nianum; 3=', 1950,353-7. . Aufreichnungen aus vernichteten Handschriften

des IVürzb:: er Alinoritenklosters, in Arei: ivun: Franciscannm Historicum, XLnr, 1951,201, nota i.

" (b) T. Otto etc. Rheinische Haudschri/le: i der Universitätsbibliothek

Bonn (Festgabe Erich von Rath), Bonn 1941»'10- 24

I

Miscellanea

annum 13921 scribentis habentur. Es propria tarnen inspectione malle- mus hoc volumen saeculo XV collocare. Integratur porro foliis I, et 259. Folia i-i59 foliatione atramentali saeculi XV

, numerantur. ' Ab-'

scissum est Fol. 15, deficiunt Fol. 95-6. Foliä autem i6o-259 folia- " tione moderna" plumb-, a numerantur. Conscriptus est liber pluribus manibus theutonicis saeculi XV. In assis anterioris parte interiore legitur manu saeculi XVIII: Carmeli Boppardiensis. Fol. Io manu eiusdem saeculi XVIII notatur: Sunt in I= völumine Per Reverendum Georgium de Novo Foro, conventus nostri TVormatiensis circa annum I392 Priorem, conscripta multa valde utilia et ad antiquitatis memoriam qua bene asserventur'.

""dignissima. Inter cetera primo loco comnzendari me-

retizr Traetatus qui intitulatur Formula vitae regularis, ubi'pro religiosic conversatione praeclarissima Prciecepta tradit et doeazmenta. Praedicta nota suo pro nunc relinquatur valori historicö. Sed Fol. 225v ille invenitur, titulorum elenchus saeculo XV scriptus, qui nöstram su- , scitavit attentionem. Ipsum subinde damus sicut in codice iacet, nii- meros tantum in codice linearum conclusivos ad earundem initium tränspönentes.

DOCTORFS £T IAGISTRI

14. , Doctor'-Succinctus Franciscus de Fsculo.

15-Doctor Scholasticus Hugo de Novo Castro.

16: Doctor 'Reverendus Henricus de Gandavo.

17. Doctor, Solemnis Henricus de Fontibas. '

, 18. Doctor Communis tThömas de Aquino Praedicator.

368

3. ' Doctor Subtilis Schotus de 0. Min.

' z. Doctor Doctorum Alexander de Haleg de 0. Min. '

2. Doctor - Dz-votus Bonaventura de 0. Min.

zo. Doctor Planus Nicolaus de Lyra de 0. Min. ,--

ii. Doctor Da-cretalium- Magister Legum Bonagratia. : 12., Doctor Solidus Richardus.

4. 'Doctor Singularis Ockhaui de 0. Min. 5. Doctor Moralis Geraldus de O. Min.

, 6. Doctor Acutus Franciscus de'Maronis de 0. Min.

, '7-'Doctor Facundus 'Petrus Aurebli de Ö. 'Min. 8. Doctor Collectivus I, andolfus de O. Min. '

' g. " Doctor Famosus de Contracta Britannicus de O-Min.

=3. Doctor Profundus, Iacobus de Esculo.

Miscellanea 369 '

19. Doctor Subtilior inter omnes Ricbardus doram (1) Carmelita An-

gliae. 20. Doctor Verbosus Aegidius.

21. Doctor Gratiosus lacobus de Viterbio.

22. Doctor Breviloquus Guido Carmelita (1) n.

Cum praefatum elenchum recte iudicare velimus, eos respectus

noscamus oportet, quibus ad alios novem elenchos hucusque 'editos

nectitur. Facilius rem exponemus, si, elenchos singulos siglis conve-

nientibus*citamus. Siglorum autem ordo erit ut sequitur.

A (Amplonianus) Erfurt, Bibliotheca Civitatis, Cod. Fol. 94 (').

B Bonn, Bibliotheca Universitatis, Cod. 325 (a). E Erfurt, Archivuni ecclesiae cathedralis, Cod.

S

Hist. 6 (4). 1

Giessen, Bibliotheca Universitatis, Cod. 733 (6). Karlsruhe, Bibliotheca Regionalis, Cod. Ra-.

statt 25 ("). 11L München, Bibliotheca Universitatis, Cod-Oct- 34 N (Nicolaitanus) Greifswald, Bibliotheca ecclesiae S. Nicolai, Cod. z6.

D. i (').

R Rottenburg, Bibliotheca Seminarii, Cod. 13 S Stuttgart, Bibliotheca Regionalis, Cod. HB. W III. i (10) Würzburg, Bibliotheca Universitatis,

Cod. Chart. 150 (11).

Ex'hoc cursum codicil B sequamur, singula eius epitheta cum" reliquorum codicum titulis rite conferendo. ' Sic speramus de isto

more litterario enuicleatiorem haberi visionem.

(1) Codes erronee -ponit niimeruin 23- V) Ehrle 43-4. (') Paulo ante a nobis descriptus. (4) Ehrle 37-40 (b) Meier, in Anton., XXV, 1. C.

-(') Meier, in Arch. Franc. Histor., XI. IV, 1. C., (? ) Ehrle 51-2. ý' . (a) Ehrle 44-50.. (')' E, hr1e '53-5-

nn% 'Ct-l.. . n_o

(uff ; }lmann, in Historisches Jahrbuch, XLIX, 29-30"

370 Miscellanea

I. - DOCTOR DOCTORIIm ALEXANDER DE HAEEGA

A Doctor Doctorum Alexander de Halega. E Doctor Doctorum alias Graecorum vel Irrefragabilis Ale.

xander dc Halis (interl.: Ales). G Alexander de Hales Doctor Doctorum, Irrefragabilis.

K Alexander d'Ales Doctor Irrefragabilis. M Doctor Irrefragabilis Alexander de Ales.

N Doctor Irrefragabilis Alexander de Hales.

R Doctor Alexander de Halis primus Doctor de 0. Min. S Doctor Doctorum Alexander de Halig.

W Doctor Doctorum Alexander de Halegis.

.- DOCTOR DEVOTUS BONAVENTURA DE O. MIN.

AMRSW Doctor -Devotus Bonaventura. E Doctor Devotus Bonaventura nunc canonizatus. G' Bonaventurä Cardinalis Doctor Devotus vel Seraphicus. K Sanctus Bonaventura Doctor Seraphicus. N Doctor Devotus Bonaventura Cardinalis Episcopus Albanensis.

3. - DOCTOR SUBTILIS SCHOTUS DU 0. MIN.

ABMSW Doctor Subtilis Scotus. G Ioannes Duns Scotus Doctor Subtilis. K Ioannes Scotus Doctor Subtilis. N Doctor Subtilis Ioannes Schotus. R Doctor Subtilis Frater Ioannes Duns, Scotus aliter voci-

tatus. .

ý}. - DOCTOR SIIZGIII, ARIS 0Cr-HA. 1I DE O. MD;.

A

G-

Doctor Singularis WVilhelmus Hock-am. Doctor r-singularis Wilhelmus Ockam. Wilhelmus Occam Doctor Singularis, Inceptor, Flos omnium

Artistarum.

Wilhelmus Ockham Doctor Singularis. . Doctor Venerabilis Inceptor Wilhelmus Ockam.

Miscellanea 371

N Doctor Singularis Wilhelmus Occan. R Inceptor Singularis Guillelmus Ockkam, a singularitatibus. S Doctor Singularis Wilhelmus Okam. W Doctor Singularis Wilhelmus Ockam.

5. - DOCTOR MORAI. Is GERAI, DUS DR O. AIM.

AESW "Doctor Moralis Geraldus. GK Geraldus Odonis Doctor Moralis.

Doctor Moralis Geraldus Odonis. R Doctor Moralis Gerardus Odonis. M (nihil)

6. - DOCTOR AcuTUS FRANCISCUS Dr MARODIIS Dr, -O.

MIN.

A Doctor Acutus Franciscus de Maironis. $ Doctor Acutus sive Illuminatus Franciscus Maronis. G Franciscus Maronis Doctor Acutus aut Illuminatus. K Franciscus Maroinis Doctor Illuminatus. M Doctor Illuminatus Franciscus Maronis. N Doctor Acutus Franciscus Marona. .' R Doctor Illuminatus Franciscus de Maronis, aliter Acutus SW Doctor Acutus Franciscus de Maronis.

I 7. - DOCTOR I'aCIIIv'DIIS PRTRIIS AvRLoi, i DU O. Mar. -

AENRSW Doctor Facundus Petrus Aureoli. GK Petrus Aureoli Doctor Facundus. M Doctor Curialis Petrus Aureoli.

8. = DOCTOR COI. i. ECTIVIIS IrANDo7. FIIS DE O. Min.

AS Doctor Collectivus Landolphus. E Doctor Cöllectivus Landolffus. G Landolfus Doctor Collectivus. K Landolfus Doctor Recollectus. bi Landulphus Recollectus. Collectivus. N Doctor Collectivus Ludolphus: R Doctor Collectivus Landulphus de Neapoli, Scotista. w Doctor Collectivus Landolfus.

372 Miscellanea

9. - DOCTOR FAMOSIIS DE CONTRACTA BRITANNICIIS DI: O. MiN.

ASW Doctor Famösus Bertrannus.

1ý Doctor Famösus Bertramus. GK Bertrandus Cardinalis Doctor Famosus. N Doctor 'Famosus Bernhardus Cardinalis. R Doctor Famosus Bertrandus de Turre. M (nihil)

IO. " -

DOCTOR PI. ANIIS NICOI. AIIS D$ LYRA DZ. Q. Mn. r

AEMNRSW Doctor Planus Nicolaus de Lyra.. GK Nicölaus de Lyra Doctor Planus.

II. - DOCTOR DRcRETAI. IUhi MAGISTER LEGUM BONAGRATIA

AESW Doctor Decretalium et Magister Legum Bonagratia. KMNR (nihil)

G Petrus Quaesuet Doctor Decretistarum.

Z2. - DOCTOR SOr. mIIS RICHARDIIS '

AE~SW Doctor Solidus Richardus.

-- G Richardus de Mediavilla Doctor Solidus aut Authenticus. " K; Richardus de Mediavilla Doctor Communis.

'Richärdus de Paribilla (? ) Doctor Solidus. Jioctor, . 6olidus vel Communis Richardus. Doctor Solidus Richardus de 'biediavilla.

13. - DOCTOR PROHUNDUS IACOBUS' D$ $SCUBO

AENRSW Doctor Profundus lacobus de Esculo. GK lacobus de Esculo Doctor Profundus. M Varro Profundus:

14. - DOCTOR SUCCIIvCTUS Ii2AIVCISCUS DE EScUr, o

ANRS, ' Doctor Succinctus Franciscus de Fsculo. * GK , Franciscus de Esculo Doctor-Succinctus. ` EMW (nihil)

t

-Miscellanea: 373

15. - DOCTOR SCHOI, ASTICIIS HUGO D$ NOVOCASTRO -"

ANSW Doctor Scholasticus Hugo de Novocastro. E Doctor Scholasticus Hugo de Novocastro Minor. '

-G Hugo de Novocastro Doctor Scholasticus.

$ Hugo de Castro Doctor Scholasticus. R Doctor Scholasticus Hugo de Novocastro Scotista.

M (nihil) .

16. - DOCTOR REVERENDUS 11 ENRICUS DE GANDAVO

A Doctor Reverendus Henricus de Gandavo. J RSW Doctor Reverendus Henricus de Gandavo saectilaris. G K

. AT

Henricus de Gandavo Doctor Solemnis Gotfridus de Fontibus Doctor Reverendus. Doctor Solemnis Hainricus de Gandavo. Doctor Reverendus Gotfridus de Fontibus. (nihil)

I%. - DocTOR SOI. E3iNIS HENRICUS DE FONTISUS '

A Doctor Solemnis Godefridus de Fontibus. ESW Doctor Solemnis Gotfridus de Fontibus. G Gotfridus de Fontibus Doctor Venerandus.

.K

>IIR

Gotfridus de Fontibus Doctor Reverendus. Doctor Reverendus Gotfredus de. Fontibus., (nihil)

.

18. - DOCTOR COM3iUNIS THOMAS D7E AQUINO PRAiDICATOR

ASW

K ýi

R

Doctor Communis Thomas Praedicator. . Doctor Communis. vel Sanctus Thomas de Aquino

cator. Thomas de Aquino Doctor Communis. Richardus de Miediavilla Doctor Communis.

Doctor Sanctus Thomas.. -- Doctor Beatus vel Sanctus Thomas 'de Aquino. - (nilul)

Praedi-

374 " Miscellanea

r

( 19. -- DOCTOR SUBT=OR INTER owNi S RICHARDus DORAm. (I) CARUE-

I, ITA ANGI, IAB.

A Doctor inter omnes sequentes Subtilior Durandus.

ES Doctor inter omnes sequentes Subtilior Durandus, qui po- test dici Fundatus, Praedicator.

N Durandus Doctor Modemus.

W Doctor inter omnes sequentes Subtilior Durandus qui dici.

potest Fundatus, Praedicator. GKR (nihil)

20. - DOCTOR VERBOSus AEGIDIUS.

A$W Doctor Verbosus Aegidius Augustinensis. Doctor Verbosus Aegidius de Roma Augustinensis.

G Aegidius Doctor Verbosus. N Doctor Aegidius de Roma. KMR ' (nihil) .

I 21. - DOCTOR GRATIosus IACOBUS DE VITERBIO

AF, NRSW Doctor Gratiosus Iacobus de Viterbio GK Iacobus de Viterbio Doctor Gratiosus.

." (nihil), -

22. - DOCTOR BBEVIr. OQUUS GUIDO CA1 iEr. ITA

I

AESW Doctor Breviloquus Guido Carmelita GKMNR (nihil)

ý datis positivis consequentiae plus minusve obviae derivantur.

Ultro enim patet auctorem elenchi B nequaquam verbotenus trans-

scripsisse ex ullo elencho hucusque noto. Tarnen ex comparatione instituta facile videtur sibi invicem viciniores esse elenchos ABSW

Nam apud nüm. I notabiliter convergunt denöminationes a Haleg,

Halega, Halig, Halegis », aeque ac communis eorundem titulatio a Doc-

tor Doctorum u. Et per totum. decursum text is ista convergentia

, observatur. Vinitimus igitur est' B illi familiae Erfordensi, quäm

Miscellanea 375

Ehrle (1) in ARS relucere existimavit. Insuper apparet scriptorem B

magna parte e memoria vel ex quadam traditione orali sua data cepis-- se, quae de reliquo vix recte discernere valebat, sed candide ad suae insufficientiae modum scribebat. Sic bene intelliguntur illae incredibi- les fere confusiones, quas numeris 9 et ig miramur. Sic etiam capiun- '

tur aequivocationes artis criticae plane expertes, quae numeris. 16 et 17 occurrunt. Roque magis scriptoris credibilitas subiectiva elucet.

Sin autem de aetate elenchi B quaeratur, pauca: iuvat notare. - Apud num. 2 Bonaventura in B titulatur a Doctor Devotus », neque a Sancti 3) neque «Doctoris Seraphici» epithetis adiunctis. Scitur au-- tem Bonaventuram "n"0 1482 esse canonizatum titulumque «Doctoris Seraphici» postea esse introductum. Si igitur E canonizationem paulo- anteactam memorat, certe ultimis lustris saeculi XV, et non prius� est confectus. Si Ka Doctoris Seraphici » titulum addit; eius iunior

aetas patet, quae ceteroquin ex quibusdam doctoribus hoinoratis pro- batur. Idem valet de G, ubi «Doctoris Devoti» titulus «Doctoris Seraphici » iungitur.. Praeterea talis titulorum binatio iam aliquod stu- dium cömparativum indicat,. quo diversae traditiones respiciebantur. Memorandum certe adhuc circa annum 1472 quadam sculptura solem- ni Lubecensi Bönaventurae titulum a Doctoris Devoti » unice attri- bui (s). Titulorum binatio etiam reliquis casibus signum aetatis mino- ris habetur. Ita apud num. 1 in EG Alexander Halensis « Doctor Doc- torum » et a Doctor Irrefragabilis » nuncupatur. Apud num. 4 in GR Guillelmus Ockham a Doctor Singularis » et « Inceptor)) titulatur. Apud num 6 Franciscus de Maronis in RGR « Acuti » et « Illuminati »= cognomen capit, quem- illa sculptura Lubecensis ex traditione Pari- siensi a Doctorem Facundum » vocat ('). Apud num. 8 in solo elencho 31i bina titulatio habetur, ubi Landolfus a Recollectus » et a Collecti- : - vus'a dicitur. 'Apud num. 12 Richardus de Mediavilla in KM ((Solidus))-- et a Communis », in Ga Solidus » et a Authenticus » titulatiii. Praeterea.

(1) L. C. 27. (=) Die Bau-und Kunstdenk, näler der Freien und Hansestadt Lübeck, '

IST, 1926,108-13: c 5. Kardinal mit Buch: Dominus et Magister Frater Bonaventura est Doctor Devotus ». - Agitur de sculpturis quae adhuc habentur in choro ecclesiae S. Catharinae, quondam Fratribus Minoribus.. I, ubecensibus addictae.

(3) I;. c.: c 10. Gelehrter mit Buchbeutel: Magister 'et Frater Fran-,

circus Maronis. Hic fuit Parisiis intituiatus Doctor Facundus a.

ý

N

Bambergae in Bavaria.

P. Z, UDGERIIS DIEIER,

"(1) B. M. Xiberta, De scriptoribus seholastitis saeculi XI Vex Ordine

"Carmelilarum, in BibliolhPque de la Revue d'Histoire ecclesiastique, VI, Louvain 1931; 49. F. Stegmüller, Repertorium commentariorum in Sen-

: tentias Petri Lombardi, Herbipoli 1947, num. 721.1. (2) Xiberta 48-9. Stegmüller num. 721-2.

_" (S) Xiberta 137-41. Stegmüller num. 279.

I

1

,,

Miscellanea

,. apud num. 1 scriptio a d'Ales v putare permittit istum elenchum Ke

. Francogallia provenisse. Omnibus his praelibatis constat elenchum B

: inter antiquiores elenchos esse ponendum. Alia ipsius proprietas est, quod e Carmelitis provenit. Nam non

solum totus codex Bonnensis 325 est Carmelitanus Boppardiensis,

sed etiam elenchi tituli 'apud num. 19 et 22 notati idem sapiunt. -Quamvis enim quoad num. 19 per comparationem cum AESW fac- tam constet scriptorem quoddam epitheton Durandi applicasse vel applicare völuisse, tarnen eadem ferme certitudine eruitur eiusdem

: intentio, 'qua celebrem quendam Carmelitam huc voluit introducere. Revera noininis Richardi duo famosi Carmelitae Anglici extant, quo- -rum uterque Magisterium Oxoniense obtinuit necnon Commentarium in Sententias perfecit. Unus est Richardus I, avirigham (1), 'qui 1381 obiit. Alter est Richardus Maidstone('),

. qui 1396 oblit. Quemnam illorum scriptor B- ex vaga sua memoria intenderit, nescimus. De,.

"Guidone autem , Terreni O. Carm: num. 22 adducto clara, testimonia-

historica prostant (a). Prima igitur vice in B elenchus e Carmelitis

proveniens est inventus. Minime _vero

ne iste quidem magnam illam',

praeponderantiam Minoritico-Scholasticam` celat, quae undique est probata. Ut tandem, uberiores fontes aperiantur, talis elenchätionis

: documenta palaeographorum oculis commendantur vigilibus

e