AMRIT KIRTAN: November, 2011 issueamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_November-2011.pdf · 3 Btzpo...
Transcript of AMRIT KIRTAN: November, 2011 issueamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_November-2011.pdf · 3 Btzpo...
����� 2011����� 2011
�� �� ��� �� �������� ������������� ��������� ����� ������� ����� ����
ibnu qyl dIvw ikau jlY ]1] rhwau ]
poQI purwx kmweIAY ] Bau vtI iequ qin pweIAY ]
scu bUJxu Awix jlweIAY ]2]
iehu qylu dIvw ieau jlY ]
kir cwnxu swihb qau imlY ]1] rhwau ]
w[;kco jK nBikD , ehsk ed/ BjhA wkD,Bk jh j't/ e'Jh skD, gq/w ;dk ;zr pk; j?.
fiZE/ oZy/A fsZE/ ojhJ/, fiZE/ G/i/A T[E/ ikJhJ/,fezs{ w{b BjhA eohJ/, GkD/ ftu ofjDk ok; j?.
rqj;shnK d/ tKr, n;K Xkfonk J/ ;kok e[M,feT[A i/ e[b dh J/ wzr, fuZs ofjztdk T[dk; j?.
p\P d/T[ Bkw, g{oD j's ;Gh ekw,fpB? eohJ/ ;[pkj Pkw, ;Zu/ ;kJhA ih d/ gk; j?.
fuZs ofjztdk T[dk; j?fuZs ofjztdk T[dk; j?
������������ ���! �"���������������������#$�����
Btzpo 20113
ÿêÅçÕ (ÁÅéð¶ðÆ)
âÅ. ÜÅ×Æð ÇÿØÁËî.¶. (ÿ×Æå, ê³ÜÅìÆ, èÅðÇîÕ ÁÇèÁËé), êÆ.ÁËÚ.âÆ
ÿêÅçÕ (ÁÅéð¶ðÆ)
âÅ. ÜÅ×Æð ÇÿØÁËî.¶. (ÿ×Æå, ê³ÜÅìÆ, èÅðÇîÕ ÁÇèÁËé), êÆ.ÁËÚ.âÆ
ÃÇÔï¯×Æ
aÃ. ÔðíÜé ÇÃ¿Ø Ã. À°µåî ÇÿØÃÇÔï¯×Æ
aÃ. ÔðíÜé ÇÃ¿Ø Ã. À°µåî ÇÿØ����������%���
�"�%�&��������
����������%���
�"�%�&��������
a ñ¶Ö» Çò¼Ú êÌ×àŶ ÇòÚÅð ñ¶ÖÕ» ç¶ Çé¼ÜÆ ÔéÍ ÇÂé·»éÅñ ÿêÅçÕ Ü» Á³ÇîÌå ÕÆðåé àzÃà çÅ ÃÇÔîåÔ¯äÅ ÷ðÈðÆ éÔƺ ÔËÍ
a ÒÁ³ÇîÌå ÕÆðåéÓ âÅÇÂðËÕàð ÇüÎÇÖÁÅ ÇòíÅ× ê³ÜÅì,Ú¿âÆ×ó· ç¶ ê¼åð é§: ÇîåÆÁé°ÃÅð ðÅÜ ç¶ ÃÆéÆÁð ÃËÕ¿âðÆ ÃÕ±ñ» çÆÁ»ñÅÇÂì̶ðÆÁ» ñÂÆ êÌòÅÇéå ÔËÍ
a
4/8/90 20/2/91
Donations are eligible for relief u/s 80 G of
Income-Tax Act, 1961 (43 of 1961) vide CIT/-I/
CHD/ Tech./ 80-G/ 2008-939 dated 19-05-2008
valid upto 31/03/2012
Ú¿ç¶ çÅ ò¶ðòÅa ç¶ô: ÇÂÕ ÕÅêÆ AE ð¹., AE@
ð¹.ÜÆòé î˺ìð AE@@ ð¹.
a Çòç¶ô: ÃñÅéÅ C@ , ÜÆòé î˺ìð C@@a ÒÁ³ÇîÌå ÕÆðåéÓ ñÂÆ âðÅëà
ÒÁ³ÇîÌå ÕÆðåé àzÃàÓ ç¶ éÅî ÔÆ í¶Ü¶ ÜÅä ÜÆÍ
d/P ;kbkBk vke okjhA, e'ohno okjhA 500 o[gJ/
ftu
$ $
� ��& ��'� �� ��� ��
���(� �(�&� ��# ��
State Bank of Patiala Amrit KirtanTrust A/c 65079603302
ÇÚ¼áÆ ê¼åð ðÚéÅò» í¶Üä ñÂÆ êåÅÁ³ÇîÌå ÕÆðåé àzÃà (ðÇÜ.)
ë¯é : @AGB-
���
)**)++,-�,./�0,��1+1,0))-��2�3�����4�-�&����56 160 015
e-mail: [email protected]
Website : www.amritkirtan.com, www.gurshabad.com
âÅ. ÜÅ×Æð ÇÿØ, êÌèÅé ÒÁ³ÇîÌå ÕÆðåé àzÃàÓ é¶
ÇÃðÜäÅ Çê³Ìàð÷ Áå¶ Ãà¶ôéð÷,
ÁËÃ. ÃÆ. ÁËë. A@G, ë¶÷-G, î¹ÔÅñÆ å¯º ÛêòÅ Õ¶
DBB, ÃËÕàð AE-¶, Ú¿âÆ×ó· 寺 êÌÕÅÇôå ÕÆåÅÍ
Please forward your e-mail id at [email protected]
�4��������&
Type Setting & Designed by :
Rajpreet Singh Khural - 9915545084
fwqs n;kvV/ ;/Jh 4
eoT[ p/Bzshnk ^ fJj[ s/b[ dhtk fJT[ ib?5
r[ofgzdo f;zx
;[o fbgh ^ okr nk;k 24
fiBQK fd;zdfVnk d[owfs tzR? 6
pkpk Pkw f;zx ih 8
T[Zso Gkos ftu c:{IB ;zrhsgq'L j/wzs efgb
vkH i;tzs f;zx B/eh
nwoihs e"o
r[o{ xo dk nfBzB ehosBhnk^opkph GkJh uKd12eosko f;zx BhbXkoh
;qh r[o{ BkBe d/t ih16
;[o fbgh tkb/ Ppd d/ noE 26
Çîåz ÁÃÅâó¶ öÂÆÇîåz ÁÃÅâó¶ öÂÆ
Btzpo 20114
fJ; B{z d/tB/s ;wfMnk ikJ/ iK fco e'Jh oZph p\fPP fe nkg tZb'A G/ih j'Jh Jh^w/b i' r[owfs;zrhs ;wkrw pko/ j?, w?B{z fwbh. t?;/ w?A tkfJo; d/ vo eoe/ nDikDhnK w/bK BjhA y'fbQnk eodh.go fco Gh nkg ih dh w/b y'bQD dk jhnk eo jh fbnk. gVQfdnK gVQfdnK w?A nkg d/ nzfwqs ehosBd/ gzfBnK se ngV rJh. w?B{z bZrk fJj b/yDhnK ifrnk;{ nzdo PoXk GktBk g?dk eoB tkbhnKjB. j'o th uzrk bZrk id'A fJe w[;bwkB ;zrhseko dh ihtBh gVQB B{z fwbh. nZi f;Zy e"w dhsqk;dh j? fe fJ; B/ nkgD/ nkg B{z fJe ;hwk nzdo e?d eo fbnk j? ns/ fJj d/D soetkdh N'b/fwPBohnK dh j?. uzrk j't/ i/eo nkg fJ; w?rIhB okjhA Pk;soh ;zrhs d/ nkXko *s/ w[V T[j ;KMg?dk eo ;e' i' e[M ;dhnK gfjbK ;h. b'eK nzdo'A Xkofwe iB{zB ysw j' ;e/. ;zrhs nzdo T[j skesj? i' wB[Zy dh sK rZb jh tZyoh jo gP{, gzSh, pB;gsh fJE'A se fe gZEoK B{z th ehb b?Adk j?.nzdobhnK jZd pzdhnK s'V e/ coPK s'A u[Ze e/ noPK Bkb ;KM g?dk eo fdzdk j? fi;dh rZb ;zs ethGkJh tho f;zx ih eod/ jB L “p?m t/ frnkBh p[ZXh wzvb/ dh e?d ftu, tbtb/ d/ d/P n;hA bkT[DhnKT[vkohnK@ fJjBK ;zrhsekoK ftu'A jh j'J/ jB pkpk Pkw f;zx ih, fijBK B/ f;oc f;ozd/ Bkb 90 ;kbdopko ;kfjp ftu i[V e/ ehosB ehsk. w?A S/sh jh ;zs pkpk Pkw f;zx pko/ fJe b/y G/iKrh.
nwoihs e"o, Jh^w/b L [email protected]
At the outset I must congratulate you and express my gratitude to you and to your entire team
for rendering a very useful service in preparing a C.D of BHAI SUMUND SINGH JI, who was
really a dedicated Kirtania of Sikhsim. I happened to attend his Kirtans in my early childhood
but could not appreciate well at that age. I shall feel highly obliged in case you send me a copy
of the C.D.
You r doing a great job.I am regular reader of amrit kirtan. Guru SahebAap ji te apaar bakhsishkarn.Aap ise tarah Kiratn di seva karde raho. thanks and warm regards
You are doing a yeoman's job in spreading our revered Gurujis' teachings through AMRITKIRTAN. Our sincere thanks to you for carrying out the task so sincerely and so successfully.May God bless you.I shall be grateful if you could send the Gurbani CD of Late Bhai Samund Singh Jee. I wasawed by his style and persona but I was too young then to really understand and follow thedepths of his recitals.In my school, I had a friend Mr Parmjot Singh (Ludhiana), a classicalsinger. He was son of Bhai Inder Singh Jee and a student (shishya) of Bhai Samund Singh Jee.He joined Pb & Sind Bank after college. I shall be grateful if you could give me his contactno./address as I used to play Tabla with him during our school days.I am in Bhopal and keep visiting Patiala (permanent residence) off and on. I would love to paymy personal regards to you and would be privileged to interact with a noble soul like you; asand when I am in Chandigarh.
Jagjit Singh, e-mail : singhharjagjeet.yahoo.co.in
Advocate Paramjit Singh Makkar, E-mail : [email protected]
Colonel Satnam Singh E-mail: [email protected]
Btzpo 20115
��7����������
okigqhs ;kvk ezfgT{No Ugo/No j? fi; B{z n;hA fgnko Bkb oki{ nkyd/ jK. T[; dk c'BnkfJnk, “n?; tko w?No Iok ibdh gVQ b?Dk. dhtkbh dhnK S[ZNhnK nkojhnK jB.w?rIhB b/N Bk j' ikt/.@
w?B{z fXnkB nkfJnk fe ni/ se sK eoT[ p/Bzshnk Gkt ;zgkdeh jh BjhA fbyh. wB dhtkbhtZb ubk frnk. fJj dhtkbh wZf;nk B{z jh feT[A wBkJh iKdh j?. okw ih, pBtk; eZN e/ nkJ/ sK Pfjoftu o"PBh ehsh iKdh j?. f;Zy fJ; B{z pzdh S'V fdt; d/ o{g ftu wBkT[Ad/ jB. BkBePkjh ebzvo ftufJ; fsT[jko dhnK fwshnK pdbD dh rZb th uZbh ;h go fJ; B{z wZf;nk tkb/ fdB wBkT[Dk jh T[fus;wfMnk frnk. dht/ dk ;zpzX sK jB/o/ Bkb jh j?. jB/o/ fpB dht/ dh e'Jh b'V BjhA.id'A ;{oi j't/ T[d'A;{oi B{z dhtk fdykT[D tkfbnK B{z sK f;nkD/ BjhA nkfynk iKdk. id'A ;{oi ikD bZrk ;h sK T[; B/g[ekfonk fe e'Jh j? fijVk w/o/ fgZS'A ukBD eo ;e/ sK dht/ B/ fejk ;h w?A e'fPP eoKrk.
dht/ dh fJ; fBZeh fijh e'fPP Bkb ;z;ko d/ wB[ZyK B{z wjkB ;cbsk fwbh. T[j dhtk jZE ftub? e/ whbK d/ whb g?Avk s?n eo b?Ad/ jB. feT[Afe dhtk d' fszB edw nZr/ ubdk j? s/ dht/ dh o"PBh j'onZr/ ubh iKdh j?.
‘dhtk* Ppd r[o{ BkBe d/t ih B/ pV/ ewkb d/ noEK ftu gq:'r ehsk j?L
dht/ irkT[D dk wB'oE e/tb y[Ph wBkT[Dk jh BjhA j?. fJ; dh b'n ftu ub e/ ;kfjp B{z fwbDGkt fIzdrh ftu ;cbsk gqkgs eoB Bkb jh dhtk irkT[Dk ;koEe j[zdk j?.
id'A dht/ dh o"PBh ftu t/yD ftykT[D i'rk e[M ;koEe Bk fojk j't/ sK eth dhtkbh tkb/ fdB thg[eko T[Zmdk jB
go dht/ dk ezw sK o"PBh d/Dk j?. o"PBh ftu t/yD bJh tXhnk wkj"b pDkT[Dk sK s[jkv/^w/o/jZE j?. nzro/Ih tkb/ w'wpZsh pko/ th ekch e[M efjzd/ jB fit/A L
T[j'^oki{ B/ rZb feZE/ dh feZE/ g[uk fdZsh. fbyDh sK ;zgkdeh ;h. e'Jh rZb BjhA, fJ; tko fJ;/ Bkb;ko bU.HHHHHfywk
nZi 19 skohe j' rJh j?.
nzro/Ih tkfbnK B/ th Gkt dht/ pko/ ekch e[M fejk j?.fit/ALLamp "True guidance
is like a small lamp in tunnel. It may not show everything once but gives enough light required forthe next step to be safe."
ekjB{z pkbd? pB/o/ T[Zs/ w'wpZshnK
bzx ikD d/ e[gshnK jtktK sZshnK.
"The height of candles may differ, but
they yield the same brightness. Its not the matter of your position but its your ability that actuallyshines.".
"A Candle loses nothing by lighting another Candle"
ibnu qyl dIvw ikau jlY ]1] rhwau ]
poQI purwx kmweIAY ]
Bau vtI iequ qin pweIAY ]
scu bUJxu Awix jlweIAY ]2]
iehu qylu dIvw ieau jlY ]
kir cwnxu swihb qau imlY ]1] rhwau ]
iehu qylu dIvw ieau jlY
Btzpo 20116
fiBQK fd;zdfVnk d[owfs tzR?
vkH i;tzs f;zx B/eh
r[opkDh d/ noEK dk w;bk
fJe tko n;K w?vheb ekbi d/ r[od[nko/ ftu r[og[op wBkT[Dk ;h. ;bkj pDkJh fe gq'H;kfjp f;zx j'oK B{z eEk eoB bJh p/Bsh eohJ/. w/oh fvT{Nh brkJh rJh. ;' w?A T[BqK d/ ik jkIo j'fJnks/ p/Bsh ehsh. T[j efjD bZr/, “w?A j[D eEk nkfd tk;s/ BjhA iKdk. w?A r[o{ rzqE ;kfjp dk Nhek eofojk jK s/ fJj ezw B/go/ ukVQBk ukj[zdk jK. ;wK w/o/ gk; gsk Bjha fesBk e[ pkeh j?, ;' j'o ;G ezw S'Ve/ p; fJ;/ tb fXnkB d/ fojk jK.” w?A fejk, “s[;K ftnkeoD sK fby fdZsh j?, eh T[; d/ nB[;ko jhNhek th fby oj/ j'<” efjD bZr/, “jK, i/ ftnkeoD nB[;ko BjhA eoBk sK Nhe/ sK gfjbK th w"i{djB. i' Nhek w?A eo fojk jK, T[j ftnkeoD nB[;ko jh j't/rk. ftnkeoD B{z nZy'A T[jb/ eo d/JhJ/ sKeJh tkoh noE j'o d/ j'o j' iKd/ jB.”
w?B{z T[BQK dh rZb pVh GkJh. w?A eEk tk;s/ T[BKQ B{z j'o I'o Bjha fdZsk, s/ T[BQK gk;'A ftdkJh b?bJh.
fco ;bkj pDkJhe fgqz;hgb i'X f;zx j'oK B{z p/Bsh eohJ/. ;' T[BQK d/ ik jkIo j'fJnk. T[BQKB{z dZf;nk fe; we;d bJh jkIo j'J/ jK. T[j efjD bZr/, “w?A T[; fdB fes/ j'o eEk eoBh wzB bJhj?. ;' fJe t/b/ d' EktK ’s/ j' ;eDk ;zGt BjhA. s[;hA gq'H ;kfjp f;zx j'oK B{z g[ZS t/y'.” fco n;K T[BQK B{zdZf;nk fe T[BQK gk; j' nkJ/ jK s/ i' e[M T[BQK ;kB{z fejk ;h, T[j th dZ; fdZsk.rZbK rZbK ftu w?A fejk,“gq'H ;kfjp ftnkeoD nB[;ko noE eo oj/ jB. T[BQK dk fynkb j? ;qgqdkJh noE eJh tko fpBkftnkeoD ftukfonK ehs/ rJ/ jB, ;' g{o/ ;jh BjhA.”
fgqz;hgb ;kfjp jbek fijk w[;eok gJ/. w?A g[fZSnk, “nkg dk fJ; pko/ eh ftuko j?<”efjD bZr/, ”p/Nk, fJe rZb dZ;, gfjbK GkPk nkJh ;h fe ftnkeoD<” w?A fejk, ”ih GkPk.ftnkeoD sK wro'A pDd/ jB.” efjD bZr/, “s[;K th nzrq/Ih, gzikph ftnkeoD gVQ/ j'D/ jB. eh T[jGkPk T[go jo EK fJe;ko Y[ed/ jB fe T[BQK dh T[bzxDk th j[zdh j?<” w?A fejk, “ih T[bzxDk th j[zdhj?.” “sK fco, T[j efjD bZr/, “ftnkeoD, noE ;wMD ftu ;jkfJsk sK eo ;edk j? fJ; B{z pzXBBjhA wzfBnk ik ;edk. r[opkDh ftu th eJh EkJhA ‘ftnkeoD’ dh T[bzxDk j'Jh j'Dh j?. T[BQK fJefw;kb fdZsh^ ‘wzB/ ;[ofs j't? wfB p[fX’ dh. s/ fejk ;[ofs Bkb s/ p[fX Bkb sK f;jkoh bZrdh j? wBBkb feT[A bkJh rJh j?. j' ;edk j? fJj T[bzxDk j't/. go ftnkeoD tkb/ ‘wfB’ B{z ‘wBhPk’ efj e/ T[;B{z ftnkeoD ftu m';D dk isB eod/ jB.”
w?B{z T[BQK dh rZb ftu th tIB bfrnk. T[BQK gk;'A fJikIs bJh s/ fgqz;hgb s/ik f;zx j'oK B{zp/Bsh eoB ubk frnk. gfjbK sK T[BQK dh pkpkDh cps s/ jz;{^jz;{ eod/ fujo/ B/ w?B{z w'fjnk. fco T[BQK
fiBQK fd;zdfVnk d[owfs tzR?
vkH i;tzs f;zx B/eh
r[opkDh d/ noEK dk w;bk
Btzpo 20117
;kvh p/Bsh th s[ozs gotkB eo bJh. w/ok ih ehsk T[BQK Bkb th gq'H ;kfjp f;zx s/ fgqz;hgb i'X f;zxj'oK Bkb j'Jh tkoskbkg dk fieo eoK. ;' fJj y[Ph th w?A b? bJh. fgqz;hgb ;kfjp efjD bZr/, “fJjd't/A ftdtkB w?E'A f;nkD/ jB. d'tK dh rZb do[;s j?. go fJe j'o gZy th j? fi; tb s[jkvk fXnkBfdtkT[Dk ukjKrk. r[opkDh ekft ftu ouh rJh, tkose ftu BjhA. tkose ftu sK ftnkeoD nB[;konoE fBeb ;ed/ jB. ekft d/ noE e/tb Ppdktbh nB[;ko Bjha fpzpktbh nB[;ko th j[zd/ jB. fJ;bJh T[sw ekft ftu noEK dhnK eJh gZXoK j' ;edhnK jB. ftnkeoD T[bzfxnk th ikt/, sK e'JhrZb BjhA (ekft T[go ftnkeoD bkIwh pzXB BjhA j' ;edk), noE r[opkDh d/ ;w[Zu/ gqeoD nB[;koj'D/ ukjhd/ jB. T[j th nB[Gt d/ nkXko ’s/ jh g{o/ ;jh j' ;ed/ jB.
w?A g[ZS p?mk, “pkDh d/ noE, s[;K fejk, nB[Gt nB;ko j' ;ed/ jB. fJ; dh e'Jh fw;kb d/e/ ;wMkT[ sK i[ w/o/ gZb/ g? ;e/.” efjD bZr/, “;o/ d;s fJj fw;kb :kd nkJh j?, ;[D'L
fuVh u{jeh gj[ c[Nh trfB pj[s[ sozr]
nuoi o{g ;zsB ou/ BkBe Bkwfj ozr ] (nzr óñù)
fJ; ;b'e ftu gfjbh s[e d/ i/ nZyoh noE eohJ/ sK ej'r/ fe fJj ;t/o t/b/ dk BIkok j?.go fJ; dk d{ih s[e Bkb eh ;zpzX j?< d{ih s[e sK efjzdh j? fe Bkw d/ ozr ftu os/ ;zsK B/ fJj n;uoio{g fdZs/. fJj fet/A< rZb n;b ftu fJj j? fe id'A ;zs Bkw ftu fXnkB bkT[Ad/ jB sK gfjb'A gfjbnkgD/ nzdo fuVhnK d/ u[jeD torh nktkI ;[Dd/ jBl nrbh nt;Ek ftu nzdo ukBDk j' iKdk j?, gj[c[Nkb/ tork. fJ; s'A nrbh nt;Ek ftu nzdo nB/eK gqfefonktK jVQ tKr nkT[AdhnK jB. fJT[A fJj;b'e Bkw ftu os/ ;zsK d/ fXnkB dhnK nt;EktK do;kT[Adk j?.”
w?A nkgD/ fdb ftu fszBK ftdtkBK dk ;fseko nzdo t;k e/ T[AE'A gofsnk.
fJe fdB w"ek fwfbnk GkH ;kfjp GkJh tho f;zx j'oK B{z fwbD dk. w?A g[ZfSnk, GkJh ;kfjps[;hA ;zgodkJh noE r[opkDh d/ eod/ j', i' ghVQh s'A ghVQh s[o/ nkT[Ad/ jB. e'Jh rZb i' fszB uko pzfdnKB/ tkoh tkoh fJe d{i/ s'A ;[Dh j't/ T[j e[M dh e[M j' iKdh J/. fJj noE i' fJsBhnK ghVQhnK s'A ub/ nkJ/jB, fJj BjhA pdb rJ/ j'Dr/ <” ef D bZr/, “s[jkvh rZb ftu tIB j?. go ;zgqdkJh noE id'A fJew[y s'A nrb/ ezB sZe gj[zud/ jb sK T[j pVh tko tkg; ;[D/ iKd/ jB sK i[ rbsh dh ;zGktBk Bk oj/.Bkb/ ;zgqdkH ;zfEnk d/D tkb/ nB[Gth pzd/ j[zd/ jB. nB[Gt f;ZX noEK ftu rbsh dh ;zGktBk j't/ sKBKj d/ pokpo j[zAdh j?.” (1950)
j
XzBtkd ;fjs^ykb;k ;wkuko ftu'A
j
XzBtkd ;fjs^ykb;k ;wkuko ftu'A
×¹ðÇÃ¼Ö ÇðôÇåÁ» ñÂÆ Ã¿êðÕ Õð¯
×¹ðÇÃ¼Ö Ã¿Ü¯××¹ðÇÃ¼Ö Ã¿Ü¯× ê³çðÅ-ð¯÷Å ê¼åð
×¹ðç¹ÁÅðÅ ÁÕÅñÆ ìÅìÅ ëÈñÅ ÇÃ¿Ø êÈÃÅ ð¯â,
éòƺ Çç¼ñÆ AA@ @F@ ë¯é : BEHFBIEE
Now you can read Amrit Kirtan
& Download Kirtan of Dr. Jagir Singh from
www.amritkirtan.com
Send this information
to your friends
Btzpo 20118
kIrqn ie~k koml klw hY,jo is~Dy jW Ais~Dy rUp iv~c hr iksy nUM suqy is~D hI pRBwivq krdI hY[pr ieh
vI ie~k At~l scweI hY ik vyly dw rwg qy kuvyly dIAW t~krW[ieho hI kwrx hY ik sMgIq dI Brmwr hox dy bwvjUd
vI A~j mn~uKqw bycYn hY[rwgI sMgIq nUM smyN dI sImw iv~c rih ky nhIN gw rhy iPr kuJ ku surW dy iesqymwl nUM rwg
nhIN mMinAW jW skdw[byS~k sroqy nUM rwg dI koeI smJ nw pvy,pr pUrI bMdS iv~c gwieAw hoieAw smyN dw rwg
mnu~K nUM qW kI pSU pMCIAW Aqy bnspqI nUM vI kIlx dI SkqI r~Kdw hY[sRI gurU pwqSwhW ny AwpxI rwg klw nwl
hI Bu~ly Btky lokW nUM is~Dy rwh pwieAw sI[auhnW qoN bwd ieh klw Kqm nhIN hoeI,guris~KW iv~c vI mOjUd rhI
pr ipCly kuJ smyN qoN AxgOlI jrUr jw rhI hY[pr ies dy kdrdwnI hwlI vI mOjUd hn jo ies nUM ijMdw r~Kx iv~c
pUrI qndyhI nwl smripq hn[
prm siqkwrXog BweI vIr isMG jI ny sMq gwQw dI BUimkw iv~c iliKAw hY---
“ijvyN rwjsI pihlU dw is~K ieiqhws---pMQk GwlW,kurbwnIAW qy m~lW mwrIAW dw rul irhw hY,iqvyN is~K
swDUAW, AiBAwsIAW Aqy gurmuKW dw vI nhIN l~Jdw[AYsy mhWpurK, ijhnW dIAW kurbwnIAW, jigAwsUAW,
AiBAwsIAW qy is~K ibRD,bwl,juAwn,iesqrI,purK sB leI cwnx munwry qoN v~D pRkwS pw skdIAW hn ,swfI
Bu~l qy Avyslypn dy kwly gubwr iv~c guMm huMdIAW geIAW qy jw rhIAW hn”[
BweI sihb jI qoN pyRrnw lYNdy hoey mn iv~c ieh cwA pYdw hoieAw ik bwbw Swm isMG jI dI jIvn gwQw nUM
sMgqW nwl sWJW kIqw jwvy[AlOikk kIrqn klw dy mwlk bwbw Swm isMG jI jo syvw-pMQI A~fx SwhI sMpRdw (bwnI
BweI knHeIAw jI )dy mhWpurK sn ny pUry 70 swl drbwr swihb dI hzUrI iv~c kIrqn dI AijhI syvw kIqI ik
rwg swiKAwq pRgt ho jWdy sn[BwvyN ieh g~l qrkvwdIAW dI smJ iv~c nw Awvy pr ieh g~l Sq pRqISq s~c
sI[jykr qwnsyn dy dIpkI rwg gwaux nwl dIpk jgx lg skdy sn qW iPr bwbw jI jo syvw ismrn dy rMg iv~c
gUVy rMgy hoey sn vwsqy Aijhw krnw koeI krwmwq vwlI g~l nhIN sI[bwbw eISr dws isMD invwsI dI zbwnI hY ik
“ie~k idn bwbw Swm isMG jI jdoN iqMn pihry smyN drbwr swihb ivKy kIrqn kr rhy sn qW dws vI swQ hI bYTw
sI cmqkwr Aijhw hoieAw bwbw jI ijhVw rwg Alwp rhy sn,pRq~K swhmxy dws nUM auh rwg drSn dy irhw
sI[sMq bwbw jI nUM qW drSn hoxy hI hoey hor pqw nhIN iks iks hor jIvW dy BwgW iv~c ieh drSn pRwpq hoey
hosn”
AwE dyKIey bwbw jI dy jIvn iv~c auh kI KwsIAq sI ijhVI rwg rwgxIAW nUM pRq~K prgt kr idOdI sI[
]swD kI mihmw byd n jwnih]jyqw sunih qyqw biKAwnih]
pkpk Pkw f;zx ihpkpk Pkw f;zx ihnwoihs e"onwoihs e"o
Btzpo 20119
SRImwn sMq bwbw Swm isMG jI gurU kI ngrI SRI AMimRqsr iv~c qkrIbn 90 vrs invws r~Kky syvw ismrn qy
kIrqn-rs singD jIvn guzwr ky 11 vYswK sMmq 1983 ibkRmI(20 AprYl 1926 eI:) lgBg 123 vrs
dI dIrG AwXU Bog ky srIr iqAg gey sn[Awp gurU Gr dy AinMn syvk,nwm bwxI dy rsIey,krnI kihxI dy
sUry,rswl kIrqnIey qy prm siqkwrq syvw pMQI sMq ivAwkqI sn[Awp ny Axigxq Bu~lIAW BtkIAW rUhW nUM
nwm aupdyS dyky gurbwxI dy ipAwr iv~c jgw ky siqgurU s~cy pwqSwh dI Srn iv~c ilAWdw qy gurU Gr dI,srbq
dI, jIv-mwqr dI syvw dw cwE aupjwky auhnW nuM suKI kIqw qy jIA dwn id~qw[auhnW dy jIvn dy kuJ vyrvy Agly
pMinAW iv~c pwTkW dI Bytw hn[
bwbw Swm isMG jI dw jnm
sMq bwbw Swm isMG jI dw jnm Swhpur (pwiksqwn)Sihr ivKy Anumwn hY ik 1860 ibkrmI (1803 eI:)dy nyVy
qyVy hoieAw[Awp jI dy ipqw jI dw nwm BweI drbwrI jI sI qy mwqw jI dw nwm ikRSn dyeI jI sI[Awp dy ipqw
AwriQk p~KoN Bly hI grIb sn pr Awqimk Dn auhnW ny Swhpur dy SRI mwn sMq BweI vsqI rwm jI A~fx SwhI dy
siqsMg ivcoN coKw hwsl kr ilAw sI[kudrq dI nyq AijhI hoeI ik Awp dy gRih jnmy ies bwlk ny Ajy msW
qurnW iPrnW hI isiKAw sI ik SRI drbwrI jI dw dyhWq ho igAw[hux bwlk dI ipRqpwlnW dI ijMmyvwrI mW dy isr
Aw peI[Gr koeI nkdI,zmIn ,jwiedwd vI nhIN sI[imhnq mzdUrI krky mW AwpxI Aqy Awpxy pu~qr dI pwlnw
krn l~gI[ies qrHW msW bwlk pMj ku swl dw hI hoieAw sI ik 1865 ibkrmI iv~c dyS iv~c mhW kwl pY
igAw[grIbW vwsqy qMgI hor vI v~D geI[
auhnW idnW iv~c ikqy BweI rwm isMG jI muKI syvw pMQI sMpRdw A~fx SwhI Swhpur ipMf iv~c Awey hoey
sn[Awp ijs ngr jWdy,Sbd kIrqn kQw dw pRvwh clw idMdy[syvw,Bjn;bMdgI qy gurU kw lMgr vI Aqut
vrqdw[bwbw Swm isMG jI dy mwqw jI vI sMqW dy drSnW nUM Awey[ieQoN dw mhOl dyK ky Aqy AwpxI grIbI qoN lwcwr
hoky Awpxy pMj ku swl dy ijgr dy toty nUM sMq rwm isMG jI dy crnW qy iltw id~qw qy h~Q joV ky inmrqw sihq
bynqI kIqI ik
“ mYN ies bwlk dI pwlxw krn qoN Asmr~Q hW,ies leI Awp ies nUM AwpxI crnIN lw lE jI” [
bwlk BwvyN bVw Cotw sI pr mwqw dy jor dyx qy sMqW ny AwpxI mMflI iv~c sMBwl ilAw qy mwqw Awpxy Gr
clI geI[mW dw pu~qr moh AkQnIX huMdw hY[grIbI krky Bu~K h~QoN Awqur hoky dyx nUM qW auh bwlk sMqW nUM dy geI
qy sMq jI ny vI lY ilAw,pr mwqw dIAW AwdrW nUM ijs vyly Koh pvy,sMqW dy fyry Aw jwey qy bwlk nUM KWidAW pINidAW
dyK ky AwdrW TMfIAW krky muV jwey[ies qrHW nwl ijMnw icr sMq jI Swh pur rhy,mwqw jI A~vl qW hr roz ,nhIN
qW dUjy qIjy idn Awky bwlk nUM iml jWdI[
auh smW hI Aijhw sI ik Bu~K qoN qMg hoky mwvW Awpxy ijgr dy toitAW nUM ies qrHW ie~kilAW C~fx
leI mzbUr huMdIAW sn[AijhI hI Gtnw nwBw jI nwl vI hoeI sI[nwBw jI dI aumr isrP pMj ku swl dI sI jdoN
Btzpo 201110
auhnW dI mwqw jI kwl qoN duKI hoky auhnW nUM bwhr jMgl iv~c C~f AweI[ies smyN r~b dI nyq AijhI hoeI ik do
sMq sRI kIL jI Aqy SRI Agrdws jI EQy Aw inkly[pMjW vrsW dy nyqrhIx bwlk nUM suMnswn bIAwbwn iv~c
ie~kilAW bYiTAW dyK ky sMqW dy ihrdy iv~c dieAw AweI qy bwlk nUM pu~iCAww,
“ hy b~cy qUM ie~Qy ikauN bYTw hoieAw hYN?”
b~cy ny ikhw,“myrI mW gohy cugx vwsqy geI hY”[
sMq jI ny AwpxI id~b idRStI nwl jwx ilAw ik kwl qoN auqpn hoeI grIbI krky mwqw Awpxy lwl nUM
ies iBAwnk jMgl iv~c C~f geI hY[sMqW pws jl dw krmMfl sI,auhnW ny rwm rwm kih ky bwlk dIAW A~KW qy
jl dy C~ty mwry,aus dy nyqr KulH gey[sMq syvw dw Aqy nwm jpx dw aupdyS pRwpq krky nwBw jI Awpxy jIvn iv~c
auc-pdvI dy sMq hoey ijhnW ny Bgqmwlw nwm dw gRMQ ricAw[
sMq BweI rwm isMG jI dI Swhpur qoN rvwngI
kuJ idnW dy pVwA dy bwd sMq rwm isMG jI Swh pur qoN qurn leI iqAwr hoey[hux bwlk Swm isMG jI
Awpxy mn AMdr frn l~gy mqW mwqw jI Awky mYnUM sMqW qoN vwps nW mMg lYx[iesy krky sMqW dy k~piVAW dI gMF
lYky pihlW hI gurdvwry iv~coN bwhr inkl Awey qW ik mwqw dI nzr qoN bicAw jw sky[sMqW dy qurn dI g~l qoN
ngrvwsI swry hI idlgIr sn[auDr jdoN mwqw nUM pqw l~gw qw auh vI B~jI B~jI AweI[ie~Dr auD~r bwlk dI
Bwl krn auprMq jdoN bwlk nzrI nW ipAw qW Gbrw ky iksy syvwdwr nUM pu~iCAw[aus syvwdwr ny d~isAw ik
bsqrW dI bsqnI lYky bwlk bwhr clw igAw hY[B~j ky bwhr jw ky mwqw jI ny b~cy nUM l~B ilAw[mW dI mmqw ny
mzbUr kIqw ik b~cy nUM mnw ky vwps Gr lY jwey[b~cy nUM ku~CV cu~k ky lwf ipAwr kIqw,mUMh cuMimAW[A~KW iv~c
jl Br ky kihx l~gy ik b~cw, sMq jI cly hn,qMU Ajy bhuq Cotw eyN[ prdySW dw mwmlw hY,bwhr guzwrw hoxw bhuq
AOKw hY,Gr iv~c BwvyN grIbI hY pr AOKy sOKy guzwrw ho jweygw[v~fw hoky sMqW nwl cilAw jWeI,hux nw jwh[bwbw
jI ny pRym Bry bcnW nwl mwqw jI dy moh vyg nUM SWq kr id~qw qy sMq mMflI nwl cly gey[
bwl AvsQw dw pRsMg-swD sMgq dI mh~qqw
mwqw jI nUM Fwrs dy ky bwlk Swm isMG jI sMq mMflI nwl qur pey,ij~Qy sMq jWdy Awp hmySW nwl hI
rihMdy[siqsMg dy Asr krky Awp ny CotI ijhI aumr iv~c hI kwPI gurbwxI kMT kr leI[Awp ny pMifq AwqmW
isMG jI koloN ividAw pRwpq kIqI[bu~DI qyj hox kwrx Awp ny bhuq hI jldI pMj gRMQI,ds gRMQI,bweI bwrW qy BgqW
dI bwxI srl kr leI[ bwkIAW dy nwl hI AMimRq vyly auT ky sOc ieSnwn krky in~qnym krn l~g jWdy[idn vyly
jQw Skq syvw krI jWdy nwl hI gurbwxI ismrn cldw rihMdw[sMq rwm isMG dI syvw iv~c Awp hmySW hI q~qpr
rihMdy, sMqW dy crnW nwl Awp dI bVI gUVHI pRIq ho geI[ieh sB kuJ dyK ky bVI hYrwnI huMdI ik AijhI AxQ~k
syvw dw cwA AYnI CotI aumry pYdw hoxw koeI pUrbly krmW dI Kyf hI ho skdI hY nhIN qW ies aumry bwlkW nUM Kwx
Btzpo 201111
pIx qy Kyf ku~d qoN hI Pursq nhIN huMdI[
SRI Bgq pRym pRkwS grMQ iv~c Awp AwpxI bwl AvsQw dI ie~k Jlk AYauN ibAwn krdy hn---
ie~k smyN TMF kwl dI ru~q sI,sMqW dI ikRpw dy nwl id~v Bojn du~D Awidk C~k krky srdI dy kwrn
rzweI qulweI lYky mMjy qy mYN sON igAW[jd do idn lgwqwr sMqW ny bhuq svyry kIrqn kQw vyly mYnUM sMgq iv~c nW
if~Tw,qW qIsry idn ie~k Awpxy syvk BweI knHXw rwm jI nUM AwigAw kIqI ik ies bwlk nUM byVI aupr cVHw ky
dirAwEN pwr kr idE,qW jo ieh AwpxI mwqw pws clw jwey[ieh sux ky mYN rox l~g ipAw qy audwsI iv~c bwxI dy
nym dw pRvwh bMd ho igAw[ieh dyK ky BweI knHXw rwm jI ny iekWq iv~c mYnUM smJwieAw ik sMqW pwsoN Bu~l bKSw
lY[so g~l iv~c p~lw pw ky iKmW mUrq sMqW dy crnW qy mYN jw ipAw qy bynqI kIqI ik mhWrwj jI,ipClI Kqw bKS
lE,A~goN mYN kQw qy kIrqn dy smyN kdy gYr hwzr nhIN hovWgw[dXw dy smuMdr sMq jI ny iKmW bKSI,CwqI nwl mYnUM
lgw ky kuJ ies pRkwr dw aupdyS id~qw:--
bytw sMqW dI sMgq iv~c iml bYTx dw lwB iehI hY ik bwxI dw AiBAws vDy qy syvw krky jnm suPlw
hovy[srIr dI pwlxw kIqI jwey,Arwm id~qw jwey,pr ieMnw ik ijqny nwl ieh syvw qy Bjn krn iv~c iqAwr-
br-iqAwr rhy[iesnUM Awrwm-qlbI ivc nhIN pwauxw cwhIdw,jy srIr Awrwm qlb bx igAw qd AMimRq vyly
auTxw,ieSnwn qy Bjn ismrn vloN KMuJweI hox l~g peygI[ies leI ij~Qy srIr nUM Arog r~Kx leI Kwx pIx qy
Arwm dyx dI loV hY,au~Qy ies nUM AwlsI nhIN hox dyxw cwhIdw[
swD sMgq lohy dy ikly inAWeI hY ijMnw icr jigAwsU swD sMgq rUp ikly iv~c rhygw,suKI rhygw qy kwm
kRoD Awid SqrUAW qoN bicAw rhygw[iehnW mhW ivKwdIAW dw auQy cwrw nhIN clygw[ies vwsqy hy bytw,gurbwxI dy
Awsry rihx leI quhwnUM swfy vloN qwkId hY,gurbwxI pVHx qy sunx qoN bgYr ieh jo Amolk svws hn,AYvyN nhIN
gvwauxy[SRI gurU gRMQ swihb jI dy drSn kIqy ibnw AMn jl nhIN Ckxw,qy kQw kIrqn nUM AwqmW dw Ahwr smJxw
ijvyN siqgurW dw vwk hY----
] ismir ismir nwmu bwrMbr] nwnk jIA kw iehY ADwr]
ikMny mhwn sn bwbw jI ijhnW nUM AYnI CotI aumry Aijhy aupdyS pRwpq hoey,Aqy auhnW ny iehnW nUM
Aijhw Gu~t ky p~ly bMinAW ik AwKrI svws q~k qoV q~k inBwieAw[Awpxy jIvn dOrwn bwbw jI ies sON jwx
vwlI swKI nUM sMgqW nwl bVy prym nwl sWJw kirAw krdy sn Aqy nwl hI BweI knHXw rwm jI dw DMnvwd krdy hoey
ikhw krdy sn ik “DMn hn sMq praupkwrI,ijhnW ny gulwm nUM rsqy pwieAw”[ies aupdyS dw Asr ieh hoieAw
ik Awp ny kdy vI kQw kIrqn iv~c nwgw nhIN pwieAw[
Jh^w/b L [email protected]
Btzpo 201112
;GBk T[gfo Bdfo gqG s/oh.
fe;? E'Vh fe;/ j? xB/oh (119)
GkJh uKd d/ ps"o BIokBk^J/^nehds pko/ NhH ;hH Bkrgkb ih fJe gzikph P/no doi eod/ jB.
fe;/ ;[Gkrh wK B/ j[D sZe BjhA izfwnk e'Jh uKd w[V e/
s{z nkgDh fw;kb nkg pDe/ p; nkgDh BhAd ;'A frU ]
GkJh uKd ih dh T[gwk ftu doi P/no T[od{ n;b dk nB[tkd j?. b/y bVh, nr;s 1990 nze
nzfwqs ehosB dh, T[gbpX BjhA j'Jh fJj T[; s'A nrb/ ( nze 17 nes{po 1990) bVh dk ;zy/g ;ko j?.
1H f;ob/yh r[opkDh s[e GkJh uKd d/ T[go oZp dh Bdo/ nBkfJs dh GktBk Bkb b/ye B/ tos e/ nr'A
nkgD/ nB[Gt doi ehs/ jB. GkJh uKd dk pugB dk Bkw uokr ;h,fe;/ pI[or dh d{o fdqPNh B/
Bkw uKd oZy fdsk. fgsk dk Bkw ;odko ;h i' fgzv iZb'A bkr/ w[BktK ofjzdk ;h. b'ewzu T[s/
nkgih GkJh uKd ;[sbkBh tkb/ d/ Bkw Bkb nkJ/, wep{b s/ wPj{o j'J/. ;zB 1936 Jh ftu nkg dh
fojkfJP eNVk j'ov nzdo{B b'jrV r/N nzfwqs;o ftu b/ye B/ GkJh uKd opkph^;[sbkBh tkb/
Bkw dk p'jV bNfenk d/fynk ;h.
2 iBw iks oZph dks Bkb rbk pVk ;[ohbk, buedko ns/ whAv Gfonk ;h. id'A edh nkg nktkI
nk;wkBh jh uVQk b?Ad/ sK ;kEh GkJh ukBDk dh edh edh uhy jh fBeb iKdh ;h. wB nzdo fJe
ukj pugB s'A jh gkbh ;h fe nkgD/ ;w/A dk f;ow"o ehosBeko ;/tkdko pBDk j?. ehosB eoB
;w/A tk;eN T[sko e/ o; fGzB/ ehosB ftu nkgD/ Bkb ;ko/ ;q'fsnK B{z Pkfwb eok d/Ad/ ;B. T[BQK dh
ftP/Psk ehosB B{z ;/tk ;wM e/ r[owfs f;XKsk B{z r[opkDh gqwkDK Bkb fPzrko e/ ;q'fsnK Bz{ pkDh
p'Xh pDk d/Adk ;h. ;zrhsekoh ftu T[; ;w/A T[BQK Bkb'A T[sw nB/e ebkeko ;B go GkJh uKd r[o{ d/
ftbZyD opkph d/ Bks/ tZyoh P\Phns pD rJ/ ;B.
3H GkJh uKd ih ;G s'A gfjbK wzrbkuoD eod/ j'J/ jh ;q'fsnK B{z nkgDh n;XkoBsk ns/ ekfwb
w[oPd dk Pfrod j'D dk nfj;k; eok d/Ad/ ;B. nkg B{z ;qh r[o{ rzqE ;kfjp dh pkDh, GkJh r[odk;
ih dhnK tkoK s/ efpZs ns/ GkJh Bzd bkb ih dh cko;h ouBktK s'A nbktk d;w rzqE dh ekch pkDh
th IpkBh :kd ;h. fBPfus Gkt dk Ppd rkfJB P[o{ eoe/ GkJh uKd gqwkDK dk gqtkj ubKd/ j'J/
r[o{ xo dk nfBzB ehosBhnk ^ opkph GkJh uKdr[o{ xo dk nfBzB ehosBhnk ^ opkph GkJh uKd
eosko f;zx BhbXkoheosko f;zx BhbXkoh
Btzpo 201113
rkfJeh dh ;sozrh Sth ftu ;q'fsnK B{z fBjkb eo d/Ad/ ;B. ;[b'e ik fe;/ gd d/ wzrbkuoD s'A pkd
rkfJB eod/ j'J/ okr dk nkbkg, skB, gbN/, rb/ dh w[oehnK, b?n dh geV, whAv, ;hB/ d/ I"o
Bkb GothA rkfJeh j/mbh^T[gobh nktkI dk gqrNktk, ;kIK dh I'odko rV rVkjN ns/ Xwe^
fJ; ftu nkgih d/ ;kJhv s/ p?m/ ;kEh Gh e[M jZd se wdd j[zdh. c/o e'Jh Ppd P[o{ eoe/ rkfJB
ftu ;kEh rkfJe dh tkoh b?Ad/ . spbk fBtkI dh ekor[ikoh th g{oh eZ;h j'Jh oZyh iKdh.
i' ib r[Io frnk fJ; okjhA pj[V Bk tr;h Gbe/.
o/b w[;kfco g{o p/Vh dk c/o Bk p?;h obe/]
i' soI nZi rk tik bJh T[;dh tkoh eJh wjhB/ th w[V ed/ BjhA ;h nkT[Adh. i/eo T[j soI
d[pkok rkfJeh ftu nkT[Adh sK Ppd s/ gqwkD Bt/A jh j[zd/ ;B. e'Jh ;q'sk fe;/ gfjbK ;[D/ Ppd dh
cowkfJP eodk sK GkJh ih jZ; e/ efjzd/^t/y' r[o{ ;kfjp w{zj' eh^eYkT[Ad/ jB< T[BqK d/ ftuko yK
;kfjp nkbw who Bkb fwbd/ ;B fe^ n;hA cB d/ r[bkw jK cB ;kvk r[bkw BjhA fe ;'qfsnK dh
c[owkfJP s/ p/ w"ek^wkj"b fiZXo woIh w'V d/JhJ/.
4H GkJh uKd nZyK pzd oe/ iK r[odB ;[ZNe/ ehosB BjhA ;h eod/. Bk jh fJzM rodB ;[ZNe/ ;'q'fsnK B{z
T[Axk b?D d/Ad/ ;B. wfjcb ftu'A T[Zm e/ Gkt/A e'Jh ubk ikt/ go T{xK BjhA ;h b? ;edk. feT[Afe
fe;/ tes th T[j jZE s/ nZy d/ fJPko/ Bkb w[\kfsp eoe/ fJzM rk d/Ad/ ;BL^
fifB n?;k jfoBkw[ B u/fsU ;/ ekj/ nkJ/ okw oki/ ](1450)
fJ; T[go gqwkD iK w"e/ wkj'b d/ Ppd T[gd/P ti'A rk fdzd/^p{o/ ekw eT T[fm yb'fJnk. Bkw eh
p/bk g? g? ;'fJnk(738). f;nkw ;[zdo sfi BhAd feT[A nkJh < (745) nB/e j'o fJ; soK d/
u/sktBh T[gd/P rkfJB eoe/ ;q'fsnK B{z u/szB oZyDk g;zd eod/ ;B. ;[;s ;q's/ B{z fJj pkDh sho
tKr nzdo se MzM'V d/Ad/ ;B.
5H GkJh uKd r[o{ e/ opkph ;B ;oho dh fYZb ftu ed/ th ehosB eoB bJh okIh Bk j[zd/. fe;/ rwh
y[Ph ftu th T[j nkgD/ ehsoB dh Skg SZv e/ nkT[Ad/ ;B. wkfJnk dk T[BQK B{z bkbu BjhA ;h fe
fes/ ykBk g{osh bJh ub/ ikD. wkfJnk T[BQK dh dk;h. ;zB 1935^36 d/ d"o ftu jfowzfdo ftu
8^10, 12^15 o[gJ/ o'I ;zrs tb'A G/Nk j' iKdh ;h. b/ye dh wkocs t/dKsh fBowb ih B/ nkgD/
r[o{ dh po;h s/ fszB ;kb brksko p[bkfJnk ;h. gfjb/ jh ;wkrw ftu wkfJnk dk whAj toQdk
d/fynk ;GB/.
6H r[owfs ehosB wo:kdk nB[;ko GkJh uKd ih spbuh B{z Bkb iK wro'A rkT[D dh fJikIs BjhA ;h
d/Ad/. nk;k dh tko d/ ehosB ftu spbuh gT[Vh dk gkm P[ZX eo ;edk ;h. GkJh ;kfjp ;zrs B{z
Bkb Bkb iK fgZS/ fgZS/ p'bD bJh BjhA ;h efjzd/. ;zrhs d/ ikDeko jh ni/jk ezw ;[Zy Bkb eo
;ed/ jB go T[j th fwbZs pDkJh j't/.
7H jfowzfdo ;kfjp ftu GkJh uKd 3H30 s'A 5 Pkw se fvT{Nh d/Ad/ ;B s/ c/o oks B{z 40 fwzN. wro'A
T[j e/tb v/Y xzN/ dh fvT{Nh jh d/Ad/ oj/ wro'A T[BQK B/ ;'do dh u"Aeh dh fv:{Nh d/Dh P[o{ eo fdZsh.
Btzpo 201114
c/o jkIohnK xND Bkb ;[p[ZX ;q'fsnK B{z pj[s wk:{;h j'D br gJh. nzfwqs o; d/ pBikfonK dk
}w ikfJi ;h. c/o fe;/ tZv/ ;wkrw ftu id'A iKd/ sK w"e/ wkj"b nB[;ko n?;h eko r[Ikoh eod/
fe pkeh nkJ/ ebeko th d' uko dwV/ G/Nk eoe/ y[Ph wfj;{; eod/ ns/ nkg Bkb fBih s"o s/
w[bkeks eod/ ;B.
8H GkJh uKd jZ;w[y sK ;B edh edh fwZmk wike th eo b?Ad/ ;B. fJe oks god/; ftu fJe gq/wh B/
g[fSnk^ oks feE/ v/ok ehsk j?< GkJh ih B/ fejk ni/ s/ gsk BjhA nZXh oks B{z fvT{Nh s'A pkd gsk
br/rk fe gqpzXe fejV/ oZ[y Bkb bNeD bJh uwfrZdVK tKr efj d/Dr/. s[;h Gh p/Pe T[;/ o[Zy
Bkb jh bNe ikDk. fJe tko soBskoB dopko ;kfjp oks dh fvT{Nh ftu wzrbkuoD s/ okr d/
g/Pekoh s'A etkbh B[wk soI ftu rkfJB P[o{ ehsk. ;zrs Bkb p'bD brh sK nkgB/ ;ki mZg e/
fejk XB Gkr nZi w?B{z e[M ;[BD dk w"ek fwfbnk. ;BZkNk Sk frnk s/ wro'a T[BQK gq'rokw ukb{
ehsk.
9H ;zB 1946 ftu c/cfVnK ftu sebhc j'Jh.jehwK vkeNoK B/ I'o bke/ rkfJB s'A wBQk ehsk.
jfowzfdo ;kfjp dh ;oft; SZv d/ gqkJht/N gq'rqkwK ftu ikD dh y/ub Gko{ j'Jh. d/P tzv ;w/A nkg
bkj"o ub/ rJ/. b/ye 47 nyho s/ 48 P[o{ ftu d' tko tkr/ pkvo s/ ik e/ fwfbnk. bkj"o ftu
fJj wjkB opkph 18 i{B 1949 B{z r[Io frnk.
10H b/ye dk GkJhuKd ih Bkb 12 ;kb fBZih ;zgoe fojk. nkgD/ ;zrhs gq/w ns/ fBt/ebh nzfwqs Xkok
d/ B/V/ ofjD d/ nB[Gt ftu fbydk j? “opkph ehosBhJ/” nkgDh rkfJeh ftu fJ; bJh Gh w'jo/
g/P ns/ gqphB ;B fe fJBqK B/ Pk;soh ;zrhs dh fgsk g[oy skbhw e[M Bk e[M bhsh jh j[zdh ;h. ;'
fiE/ rkT[D tikT[D dk fieo j'T{ T[E/ Pk;soh ;zrhs dh gqXkBsk th ntP ep{bDh gT{ ;' i/eo fe;/
th okrh opkph ;ZiB B/ ;kPsoh ;zrhs dh skbhw sk BK bhsh j't/ ns/ n?t/A ;kI cV e/ ;N/I s/ nk
ikt/ sK ed/ Gh T[j ekw:kph jkf;b BjhA eo ;edk. ns/ fJzM Bk jh T[;dh rkfJeh f;nkD/ ;q's/ B{z
ehb ;edh j? :k gqGkfts eo ;edh j?.”
ni'e/ ;w/A ftu r[owfs ;zrhs ehosB dh i' dPk j' ojh j? T[; dk fgS'eV NhH ;hH Bkrgkb ih d/
eZY/ Bshi/ s'A ;wfMnk ik ;edk j?. r[owfs ;zrhs d/ doPB ni NhHthH okjhA fob/ j'D tkb/ r[oXkwK d/
ehosB ftu'A sK fdB ftu dhtk b? e/ bZGD/ g?Ad/ jB. pzrkb ftu ;qh othAdo BkE N?'r'o B/ othAdq ;zrhs dh
BthA ftXk ubkJh i' d[BhnK ftu gfjukD pDk u[feZnk j?.r[owfs ;zrhs d/ gzi ;"A ;kbK d/ fgS'eV Bkb th
n;ha f;Zy nkg jh nkgDh nzfwqs nkBzd Xkok s'A p/w[y j'Ad dh wBwZs B{z b'e g;zd d/ fuEV/ g[nk oj/ jK.
ni eb e/tb ehosBhJ/ jh fJj gquko eoB ftu T[s;kfjs ofjzd/ jB fe ;zrsK Pk;soh ;zrhs
ohs dk r[owfs ehosB g;zd BjhA eodhnK. w[jktok j?. ‘Bku Bk ikD/ nKrB N/Vk’ fJ; B{z bkr{ eoB dh
ftnkfynk d/Dk T[fus BjhA. eko ;/tk tkfbnK B/ f;zx ;Gk bfjo d/ r[od[nko/ pDkU nGh:kB dk oZi d/
ft;sko eo fdZsk j?. r[o{ tkb/ pDkT, r[o{ B{z ohMkU, r[o{ B{z wBkU iK r[o{ tkb/ gzE B{z tXkU tor/ i[wb/
f;nk;s s/ T[; Bkb i[Vh e[o;hnK dh y/v (fwT{iheb u/no r/w) ftu p/b'V/ j' rJ/. fe; ;z;Ek ftu fezB/
Btzpo 201115
tho yzv/ gkj[bXkoh jB fJj g[SDk th ngokX j?. ykb;k d/ fszB ;" ;kbk f;oiBk g[opK s/ fJj w;bk
T[mkfJnk frnk go fJ; dh gqshfefonk ns/ gqsheow ftu f;nk;h fjs jh jkth oj/ ;B.
r[od[nkfonK dh tXdh frDsh bJh ehosBhnK o{gh o'Irko gqc[fbs j'fJnk s/ fJ; Bkb pkeh
;/tktK bJh ;/tkdoK dh Gosh j[zdh ofjzdh j?. w[Zy w[Zdk ehosB dk j? ;' wkj"b d/ t/oftnK ftu T[bMkDk
T[fuZs BjhA j?. PkPsoh ;zrhseko (T[so Gkosh, eoBkNeh, dZyDh iK j'o) ed/ fPekfJs BjhA eod/ fe
PkPsoh ;zrhs d/ gkoy{ ;q's/ Bjha oj/ . jK T[;skd (iK r[o{) fJj fPekfJs io{o eod/ jB fe ni eb d/
f;fyne ;po ;zs'y Bkb fBZm e/ f;ZyD dh pikJ/ wzu gqdoPB d/ gqb'GB tZb d"Vd/ jB. ni/j/ B"f;yhJ/
;zrhseko PkPsoh ;zrhs d/ nzso/ Bkb ;[rw ;zrhs d/ wzuK tZb XZe/ ykD bJh wIp{o j[zd/ jB.
ehosBhnK okrhnK ftu gfjbK sK f;fynk Bkb'A ;N/i (;zrs ;EkB) s/ rkT[D dh ekjb gJh j[zdh j?.
fe;/ soK tkj[^tkj[ dk ;pp pD ikJ/ sK nkgDh fJPfsjkopkih d/ nB/eK gquko ;kXB jB. e?;/N iK ;hvh
dk i[rkV eoe/ n?;/ ehosBhJ/ ;wMd/ jB fe wzfib wko bJh j?. c/o ehosB dopkoK d/ o{g ftu ehosB
dh r[owfs ohs dh nDd/yhnK d/ wzu gq;ko fsnko fwb iKd/ jB. fInkdk nkb'uBk j't/ sK tZv/ tZv/ Bkw
tkb/ ndko/ (:{BhnBK) pDe/ ;[ofyZnk etu fsnko yV/ jB.
162^J/, ro/B wkoehN, uzvhrVQ, w'pk L 9888213360, 9417143360
Btzpo 201116
Pqh r[o{ BkBe d/t ih B/ e[Zb 19 okrK ftu pkDh dh ouBk ehsh. T[jBK B/ GkJh wodkBk ih B{znkgD/ Bkb ehosB dk ;kEh pDkfJnk. wodkBk szsh ;ki opkp tikT[Adk ;h. fJe iBw ;kyh nB[;ko Pqhr[o{ BkBe d/t ih B{z id'A fe;/ ftP/P okr ftu pkDh ouB dh fJZSk j[zdh ;h sK nkg wodkB/ B{z efjzd/ ;B‘wodkfBnk opkp tik pkDh nkJh j?’. wodkBk T[jBK d/ nkd/P nB[;ko T[;h okr ftu opkp tikT[ADbZr iKdk. fi; Bkb ;ko/ tksktoD ftu T[; okr dk ;to{g pD iKdk ;h. fco r[o{ BkBe d/t ih wrB j'e/ pkDh T[ukoD bZr iKd/. r[o{ ih B/ nkgDhnK ouBktK B{z okrXkok ftu gqqufbZs eJh gZyK d/ nkXko s/ofunk ns/ fBt/ebh ;zrhse okrXkok B{z Grsh ouBktK Bkb i'V e/ g/P ehsk fit/A ;EkBe okr, fjzd{nKns/ w[;bwkBK d/ okr, nZbr^nbZr ikshnK Bkb ;zpzfXs okr, wZXekb d/ finkdk gqufbs okr,ngqfubs okr, wZXebhB ;zrhse P?bhnK d/ nkXko s/ okrK dh u'D ns/ b'e gZy ftu okrK d/ nXhB jhouBktK fbfynK fit/A L^ pkokwKj, fEsh, gfjo/, ;'do, nbkj[DhnK, e[uZih, ;[uZih, nkosh, tkoK nkfd.
Pqh r[o{ BkBe d/t ih ;zrhs gqsh fJzB/ frnkBtkB ;B fe T[jBK B/ T[; ;w/ d/ rkfJB o{g nB[;kofJe Ppd ftu rkfJB d/ Gkr ;EkJh, nzsok bJh ojkU, nze nkfd dk gq:'r ehsk. skb ns/ fe;/ yk;;to ;zrshnK ftu fe;/ ftP/P Ppd B{z rkT[D bJh xo, X[Bh, Ppd nzfes ehs/. fJ; gqeko r[o{ BkBe d/tih B/ ;zrhs gqsh ;w[Zuk gqpzX okrXkok s/ nXkfos wzB e/ Gkosh okrXkok B{z fet/A ihts oZfynk< fJj;kok gqpzX okrXkok nXhB r[o{ ih B/ fet/A ;wkfie, ftfrnkfBe ns/ X[Bh^GkPk d/ nkXko s/ ;wfMnk ns/Grsh ;zrhs B{z fJe tZyoh s/ fBt/ebh Xkok ftu go'fJnk fJ; B{z ;wMD dh b'V j?. “Gkosh okrXkok dkfBowkD g"okfDe fdqPNh s'A fPt, bSwh, Bkod nkfd s'A wzfBnk frnk j?. Gkosh rzqEK ftu ;zrhs ;zpzXhfrnkB ;G s'A gfjbK ;kwt/d ftu jh T[gbpX j?. Gos w[Bh B/ BkN: PkPso ftu BkN, fBqs ns/ ;zrhs;zpzXh ftPb/PD io{o ehsk j? go ;zrhs dh Pk;sopZX ftnkfynk fJ; rzqE ftu th g{oh soQK gqkgs BjhAj[zdh. ;BksBhekb (600^500 g{HJhH) ftu iK seohpB owkfJD ;w/A okrK ftu Bjha ou/ rJ/. t/d ns/fJj wjKekft okr gqpzX dh EK ekft o{gK ftu fby/ rJ/ jB . ;kB{z Pkozr d/t dk PkPsopX rzqE (1210 s'A1247) ‘;zrhs osBkeo’ 13thA ;dh ftu jh fwbdk j?. fJ; s'A pknd ;[dk e?bkP (1324) d/ ;zrhs‘T[gfBPd’ ns/ ‘;zrhs T[gfBPdko’ rzqE ;zrhs ;pzXh gqkgs jB. 15thA ;dh 1450 ftu okDk e[GeoBwjhfwzd{ B/ ‘r;he Xoh:’ ‘;zrhs fwwk;k’ ns/ ‘;zrhs oki’ rqzE fby/. fJ; soQK ;zrhse rzqEK dhgogkNh B/ nZr' ekch ftek; ehsk fit/A ekbhBkE (1460 ik 1560), johBkfJe (1500 d/ B/V/) wdBgkbd/t (1528) y/w eoD (1570) B/ eqwtko ‘;zrhseko osBkeo Nhek ‘;zrhs;ko’ ‘nkBzd;zihtB’‘okrwkbk’ rqzE ou/’ fJ; gqeko Pqh r[o{ BkBe d/t ih d/ ;w/A sZe okrK dhnK gfoGkPktK ns/ ;zrhs Bkb;zpzfXs eJh rqzE fby/ rJ/. fiBQK s'A fJj f;ZX j[zdk j? fe r[o{ ih th fJjBK ;zrhse rqzEK s'A gqGkfts j'J/j'Dr/. i'rhnK dk ekft ;kfjs, ekft o{gK ftu ofus j'D d/ Bkb^Bkb okr nkXkfos jh T[gbpX j?. i?d/t B/ nkgDk ekft rqzE ‘rhs r'fpzd’ okrK d/ nkXko s/ jh fbfynk. J/;/ soK gzikph ftu P/y cohd ih dhpkDh th okrK nB{;ko j?. Grs eth oftdk;, Bkwd/t, epho ih dh pkDh th okrK nB[;ko jh j? fJ;/ :[Zrftu ekft ns/ okr d/ ;[w/b d/ Bkb^Bkb ehosB dk ;zebg j'Ad ftu nk frnk ;h. r[o{ ih B/ Grsh Xkokdh gozgok s'A okr ns/ ehosB dk ;zebg sK fbnk ;h go T[jBK d/ okr ns/ ehosB d/ ;zebg dh gozgokB{z gozgokrs o{g ftu oZyD dh EK fJ; ftu gfotosB fbnKdk.
1
;qh r[o{ BkBe d/t ih;qh r[o{ BkBe d/t ihfJe wjkB ;zrhseko ns/ T[jBK dh Gkosh okrXkok B{z wjZstg{oB d/DfJe wjkB ;zrhseko ns/ T[jBK dh Gkosh okrXkok B{z wjZstg{oB d/D
Btzpo 201117
14thA s/ 15thA ;dh ftu ftP/P eoe/ T[soh Gkos ftu PkPsopZX okrK dk gqpzX fYZbk g?D bZrfrnk ;h. ;{ch b'e sK Gkosh ;ZfGnkuko d/ pj[s jh ;whg ik u[Ze/ ;B feT[Afe fJ; ;w/A ftu T[sZohGkos ftu w[;fbw ;ZfGnkuko dk gqGkt Gkosh ihtB ns/ ebk T[Zs/ g?D bZr fgnk ;h. Gkosh w[;fbw;fGnkuko dh ;KM s'a fpBk T[soh Gkos ftu Grsh Xkok B/ okrK d/ PkPsopZX gqpzX ftu ftP/P eqKshfbnKdh. ;qh r[o{ BkBe d/t ih B/ th gzikp d/ tk;h j'D eoe/ Gkosh okrK B{z gzikp d/P ns/ gzikph GkPk d/;[Gkn nB[;ko eo fbnk. okrK B{z nkgD/ d/P d/ ;[Gkn nB[e{b Ykb b?Dk tk;st ftu ebk dh p[fBnkdhftfrnkBe ;ZukJh B{z jh gkbDk j?. r[o{ ih B/ ;zrhs dh PkPPsopZX gozgok B{z nkgD/ d/P d/ tksktoDnB[e{b Ykb e/ b'e gZXo s/ fbnKdk j?. fJ;/ soQK jh r[o{ ih w"fbe okr ‘wkM’ d/ eoskoh jB i' gzikp d/wkM/ fJbke/ Bkb ;zpzfXs j?. okrK nXhB nkgDhnK ouBktK ftu nkg B/ okrK d/ Bkw ns/ T[jBK okrK dhX[Bh d/ gqGkt dh wfjwk ehsh j? ^fi; s'A ;gZPN j? fe r[o{ ih B{z okrK dhnK ;to ;zrshnK d/ ftfrnkBe gqGkt dk frnkB ;h
fJ; s'A Gkt fJjh j? fe r[o{ ih ;zrhs ftub/ XtBh d/ gqGkt s'A tkfec ;B ns/ nkg ih wjkB ;zrhseko;B. “;qh r[o{ BkBe d/t ih fJe wjkB :[Zr gotofse ;zrhseko ;B. fJ; ftP/ dh gfowkDesk d/ ukonkXko ;zGt jB.1H ;qh r[o{ BkBe d/t ih dhnK ouBktK, ;t?^gfou: ns/ nkfd ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih.2H wZXekbhB ;kfjs ftu r[o{ ih dh ;zrhs gqfsGk d/ ;gZPN ;ze/s.3H nkX[fBe f;Zy ;wki ns/ r[od[nkfonK ftu gqufbs r[o{ ih dhnK ;zrhse ouBktK dh
gozgokrs o{g ftu ftef;s ehosB P?bh.4H nkX[fBe ;zrhsekoK, fJfsjk;ekoK s/ ;kfjsekoK dk r[o{ ih dh ;zrhs gqfsGk B{z ;theko eoBk
j?.”;qh r[o{ BkBe d/t ih okrK d/ nXhB jh ekft SzdK d/ f;XKs B{z ;wMd/ j'J/ jh T[jBK ftubh
;zrhse b?n B{z nkgDhnK ouBktK ftu ;jkfJe ;wfMnk ns/ ;zrhs^ekft dk nB"yk fwPoD ehsk nkg B/okrK nB[;ko nkgDhnK ouBktK B{z P/qDh pZX ehsk.1H ig[ih ;kfjp ^ d' iK fszBK ;[oK T[Zgo rkJh ikD tkbh bzph eftsk2H okr f;oh ^ 33 u"gd/, 13 nPNgd, d' gjo/, 7 ;b'e s/ f;oh okr dh tko w[jZbk ô ftu3H okr ;kM ^ 1 nPNgd, 46 ;b'e, 27 gT[VhnK dh tko4H okr rT[Vh ^ 20 uT[gd/5H okr nk;k ^ 1 ;'do, 2 uT[gd/, 22 nPNgd, 2 gZNh, 5 Szs, 45 ;b'e 24 gT[VhnK dh
tko .6H okr r[ioh ^ 2 uT[gd/, 5 n;Ngd .7H okr fpjkrVk ^ 2 ;b'e s/ tko wjbk ô.8H okr tvjz; ^ 3 uT[gd/, 7 Szs (nbkj[DhnK ;fjs) 3 ;b'e wjbk ô ftu .9H okr ;'om ^ 2 uT[gd/, 4 nPNgd, 2 ;b'e, tko wjbk ô.10H okr XBk;oh ^ 8 uT[gd/, 1 nkosh, 2 nPNgd, 3 Szs11H okr fsbzr ^ 5 uT[gd/, 2 nPNgd .12H okr ;{jh ^ 9 u"gd, 5 nPNgd (3 ekchnK ;fjs) e[uZih s/ ;[uZih gd .13H okr fpbktb ^ 4 uT[gd/, 2 nPNgd,1 fEsh, 2 Szs,2 ;b'e.14H okr okwebh ^ 11 uT[gd/, 9 nPNgd,1dZyDh^T[eko (54 gd, f;X r'PN (73 gd)15H okr wko{ ^ 12 uT[gd/, 11 nPNgd (2 ekchnK ;fjs) 22 ;'jb/, 17 ;b'e tko wjbk ó
ftu .
wjbk ñ p;zs ]o[fs nkJhb/ ;o; p;zs wkfj ]“wbko[ ;hsb okr[ j? jfo fXnkJhn? ;Kfs j'fJ ]
2
3
4
wjbk ñ p;zs ]o[fs nkJhb/ ;o; p;zs wkfj ]“wbko[ ;hsb okr[ j? jfo fXnkJhn? ;Kfs j'fJ ]
2
3
Btzpo 201118
16H okr s[ykoh L^ pkoKwkj (17 gd) 5 uT[gd/17H okr G?ot L^ 8 uT[gd/, 1 nPNgd18H okr p;zs L^ 12 uT[gd/, 1 nPNgd19H okr ;kozr L^ 3 uT[gd/, 2 nPNgd, 3 ;b'e20H okr wbjko L^ 9 uT[gd/, 5 nPNgd, 24 ;b'e, 28 gT[VhnK .21H okr gqGksh ns/
ftGk; L^ 17 uT[gd/, 17 nPNgd22H ;fj;feqsh L^ 4 ;b'e, 23 tkoK s/ tXhe, 33 ;b'e”
r[o{ ih nkgDh ouBk ftu ;t?^gfou: ;gPN PpdK ftu rkfJe eth d/ o{g ftu ;theko eod/ jBfJ; bJh nkg fJe wjkB rkfJe d/ Bkb^Bkb ;zrhs tkfr:eko ;B feT[Afe T[jBK B{z rhs ouBk, ;[opZXouBk, BkN ebQk (f;ZX r'PN) ns/ BkfJe (nekbg[oy) BkfJek (e[uZih^;[uZih) G/d dk frnkB ;h. i'nkg dh okrXkok gqsh ftfrnkBe ;'u ;h fJj ;B ;kB{z T[jBK dhnK ouBktK ftu rkT[D d/ ;ze/s ti'Afwbdk j?L^“;'om wjbk ñ xo ö > ;fsr[o gq;kfd ]
ik fs;[ GktK sd jh rktK ] sk rkt/ ek cb[ gktk ]rkt/ ek cb[ j'Jh ] ik nkg/ d/t? ;'Jh”r[o{ ih dk M[ekn ;zrhs tZb finkdk ;h fJ; bJh opkp tkde ;kEh dh u'D fJe rkfJe ;zrhseko dh
jh j' ;edh ;h. r[o{ dh B/ nkgDh pkDh ftu'a rkfJB d/ ;ze/s tZb'A wB[Zy B{z fJ; ;zrhse Bkd okjhnfXnkswesk d/ ftuko B{z rkT[D bJh gq/fonk j?.
“rkt? e' r[D tfvnkJhnk uko ]rkt? e' ftfdnk ftyw[ thuko ]”
J/;/ soQK ;qh r[o{ BkBe d/t ih B/ ;zrhseko ti'a nkgDhnK ouBktK B{z ;zrhse okrXkok ftu go' e/ nkgD/frnkB okjh ;w[Zuh b[ekJh B{z ;zrhse tkfr:eko dk ;p{s fdZsk j?.jtkb/ s/ fNZgDhnK
5
6
7
1H jopz; f;zx r[o{ BkBe d/t dh ekft^ebk, gzBk 281 (2) ;qh r[o{ rzqE ;kfjp ih, okr[ p;zs[ wjbk ñ xo ñ uT[gd/ d[s[e/nzr^1168 (3) T[jh tko wbko wjbk 1, ;b'e wjbk 3, nzr^1283 (4) vkL vhHn?;H Bo{bk, ;zrhs ;whfynk, gzBk 86^87 ]
5H T[jh,gzBk 88^89 (6) ;qh r[o{ rqzE ;kfjp, ;'ofm wjbk ñ xo 3, nzr ^ 599 (7) T[jh ig[ih ;kfjp^nzr^1
;zrhs ftGkr, ykb;k ekbi rVdhtkbk Email:[email protected]
Phone No. 94648 -16707
Communication CentreFormal RestaurantsExhibition RoomsAccommodationInformal EatingTours & TravelsConferencingFloral Shop
Premium Event CentreMillennium Centre
DeliberationsAbhinandan
ExporamaMind SetArt Craft
Sector: 22 - C, Chandigarh,Ph.: Fax :
E-mail :Website :
2700045-48 [email protected]
www.hotelaroma.com
Btzpo 201119
T[Zso Gkos ftZu c:{IB ;zrhs
gq'H j/wzs eghb
fJj f;ob/y gVQ e/ b'eK B{z j?okBh j't/rh, go gZSw d/ gqGkt Bkb toswkB d"o ftZu c:{IB;zrhs dk gqGkt tXdk ik fojk j?. pj[s/ ;zrhseko ns/ ebkeko Gkos d/ ;zrhs d/ ;o{g ftZu c/o pdbeoe/ Bt/A^Bt/A gq:'rK Bkb nkgDh ebk dk gqdoPB eo oj/ B/. ebk dk fJj gq:'r fiZE/ B"itkB tor B{znkeofPs eo fojk j?, T[FZE/ jh Gkos d/ ;zrhs ftZu j' ojh dybnzdkih iK fybtkV Bkb Gkos d/ ;zrhsB{z ;wofgs ebkekoK *u th yk;h BkokIrh j?. T[BQK B{z sK c:{IB Ppd Bkb jh B|os j?. ouBk ns/f;oiBk dh fdqPNh Bkb c:{IB dk gq:'r ;jh ;wM nkT[Adk j?, gozs{ fJj Gkos d/ ;zrhs B{z fezBK B[e;kBgj[zukJ/rk fJ;dh ebgBk th BjhA ehsh ik ;edh feT[Afe nZi dk B"itkB Gkos d/ Pk;soh ;zrhs B{z uzrhsoQK f;Zyd/^;wMd/ jh BjhA s/ c:{IB d/ pjekt// ftu nk iKd/ B/. fJ; soQK Gkos d/ ;zrhs d/ w{b ;o{g B{zf;Zy/^;wM/ fpBQK c:{IB ;zrhs B{z ;theko eoBk feZE/ sZe T[fus j't/rk< c:{IB ;zrhs B{z b? e/ eheBfc:{IB j?.
;zrhs sK jo ;z;feqsh dk nfjw fjZ;k j?. ;to ns/ b?n d/ nkXko B{z ;zrhs fejk iKdk j?. jod/P^gqKs dh nkgDh^nkgDh ;z;feqsh j[zdh j?. idfe d' iK d' Bkb'A tZX ;z;feqshnK fwbdhnK jB sKc:{IB ;zrhs pDdk j?. toswkB d"o ftZu Gkosh ;zrhs (w?b'vh) ns/ gZSw ;zrhs (jkowBh) d'B'A;z;feqshnK B{z nkg; ftZu fwbke/ c:{IB ;zrhs pDkfJnk iKdk j?.
e[M b'e wzBd/ jB e/ fJ; fwPoD Bkb Gkosh Pk;soh ;zrhs dk B[e;kB j' fojk j? go ;kv/;zrhs dhnK iVQK fJzBhnK wIp{s jB fe fJBQK B{z e'Jh B[e;kB BjhA gj[zuk ;edk, i/eo n;hA ;zrhs d/fJfsjk; tZb Mksh wkfoJ/ sK fJj ;k| j' ikt/rk fe ;kvk nZi dk T[FZso Gkosh: Pk;soh ;zrhs thc:{IB ;zrhs j?. ;kv/ nZi d/ ;zrhseko Pk;soh Gkt/A fJj rZb Bk wBzD, go fJjh ;Zu j?. w[rbK d/nkD s'A pkd 13thA Pskpdh s'A 14thA ;skpdh d/ ftZu Gkosh: ;zrhs w[rb ;z;feqsh Bkb gqGkfts j'e/ d'XkoktK ftZu tzv/ rJ/. fJZe^T[FZso Gkos dk ;zrhs ns/ d{ik eoBkNe iK dZyD Gkos dk ;zrhs.
nZi dk T[FZso Gkosh: ;zrhs w[rbK dh ;z;feqsh Bkb gqGkfts ;zrhs jh sK j?. fjzd[;skBh;zrhs dk w{b ;o{g dk T[;/ ;w/A BPN j' frnk ;h. S'Nk fynkb, pVk fynkb, oIkykBh ns/ w;hsykBhoks nkfd w[rbK dh ;z;feqsh s'A gqGkfts ;zrhs jh sK j?.
fJj rZb tZyoh j? fe w[rbK d/ ;zrhs e'b'A n;hA pj[s e[ZM BtK f;Zfynk j?, go fjzd[;skBh;zrhs dk w{b ;o{g sK ysw j' jh frnk j?. gzfvs ftPB{z fdrzpo gb{;eo ns/ gzfvs ftPB{ BkokfJBGksyzv/ ih B/ fJ; fwPfos ;zrhs dk jh gquko^gq;ko T[FZso Gkos d/ ;zrhs d/ o{g ftZu ehsk. ;zrhsftZu ;w/A^;w/A Bkb gfotosB j[zdk frnk.
Gkosh Pk;soh ;zrhs dh ftek; :ksok T[FZs/ ;d?t jh ftd/Ph ;z;feqsh dk gquko j[zdk fojk j?. t?fdeekb d/ ;zrhs B{z d[pkok fiT[Adk s/ BjhA eo ;edk go ftok;s ftZu fwb/ ;zrhs dh ofynk sK eo jh ;ed/ jK.nZi d/ d"o ftZu gZSw dk gqGkt ;kv/ ;zrhs s/ t/fynk ik ofjnk j? ns/ fJ;dk gq:'r c:{IB ;zrhs d/ Bkw s/ehsk ik fojk j?. i' ;kv/ T[FZso Gkos d/ ;zrhs B{z nkgDk Gkosh ;zrhs ;wMD br/rh.
n?;HJ/H i?B ekbi, nzpkbk Pfjo (jfonkDk), w'H 94667^19825
Btzpo 201120
11 AkqUbr– SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI v`loN ipCly swl (2010) sRI gurU rwmdws jI dy pRkwS-purb mOky is`KI dy pRcwr qy pRswr dy Kyqr ’c Aihm Xogdwn pwaux vwlI iksy SKSIAq nUM snmwnq kIqyjwx leI kIqy PYsly Anuswr ies swl sRI gurU rwmdws jI dy pRkwS-purb nUM smripq sQwnk gurduAwrwmMjI swihb dIvwn hwl ivKy sjy dIvwn ’c sRI Akwl q^q swihb dy jQydwr isMG swihb igAwnIgurbcn isMG qy SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dy pRDwn jQy. Avqwr isMG ny pMjwbI XUnIvristIpitAwlw ivKy ‘gurmiq sMgIq cyAr-gurmiq sMgIq ivBwg’ dy bwnI pRoPYsr qy muKI fw. gurnwm isMG nUMnkd rwSI, XwdgwrI icMnH qy isropwE nwl snmwnq kIqw igAw[
ies mOky SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI dy pRDwn jQy. Avqwr isMG ny ikhw ik gurmiq sMgIq dIpunr surjIqI ivc gurmiq sMgIqwcwrIAw fw. gurnwm isMG dw pRmuK Xogdwn hY[ sRI gurU gRMQ swihb dysMpUrn 31 mu`K rwgW qy 31 rwg pRkwrW dy gwien dI mukMml irkwrifMg Aqy ies kwrj nUM imaUijknotySnz dy rUp ivc sMklq krn dw mwx vI fw. gurnwm isMG nUM pRwpq hoieAw hY[ aunHW ikhw ik pMjwbIXUnIvristI ivKy ‘gurmiq sMgIq cyAr - gurmiq sMgIq ivBwg’ dy bwnI pRoPYsr qy muKI fw. gurnwm isMGny gurmiq dy pRcwr qy pRswr leI skUlW, kwljW qy XUnIvristI p`Dr 'qy gurmiq sMgIq nUM AkwdimkivSy vjoN lwgU krn leI v`fw Xogdwn pwieAw hY[ dyS ivdyS dIAW XUnIvristIAW ivc bqOr pRoPYsrgurmiq sMgIq dy AiDAwpn qoN ielwvw Awp ny sMgIq dy Kyqr ivc 14 pusqkW, 75 Koj p`qr, 47 sMpwdqpusqkW qoN ielwvw vIifE lYkcr, AwifE kYstW Awid vI irkwrf krvweIAW hn[ ivSv Br ivc v`K-v`K sMsQwvW vloN imly snmwnW qoN ielwvw fw. gurnwm isMG nUM pMjwb srkwr duAwrw 2001 ivc ‘SRomxIrwgI’ Aqy 2010 ivc styt AYvwrf nwl invwijAw hY[ aunHW ikhw ik ieQy hI b`s nhIN fw. gurnwm isMGjI pwsoN v`fI igxqI ’c ividAw pRwpq kr cu`ky ividAwrQI sMgIq qy gurmiq sMgIq dy pRoPYsrW vjoN v`K-v`K sMsQwvW qy syvw inBw ky Awpxy jIvn inrbwh dy nwl sMgIq Aqy gurmiq sMgIq dy Kyqr ivc SwndwrsyvwvW inBwA rhy hn[ aunHW dI ingrwnI ivc 13 KojwrQI pI-AYc.fI. kr cuky hn Aqy 8 KojwrQI pI-AYc.fI. kr rhy hn[ aunHW ny smyN dy hwxI bxidAW pMjwbI XUnIvristI ivKy gurmiq sMgIq cyAr,gurmiq sMgIq ivBwg, sMq su`cw isMG AwrkweIvz AwP imaUizk, BweI rxDIr isMG Awn-lweIngurmiq sMgIq lwiebryrI Aqy gurmiq sMgIq Bvn dI sQwpnw krvwaux dw Swndwr auprwlw kIqw[SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI nwl sihXog kridAW qMqI swzW dI punr surjIqI ivc Awp dI mUhrIBUimkw hY[
SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI A`j fw. gurnwm isMG jI nUM gurmiq sMgIq qy Sbd kIrqn dy Kyqr’c pwey ivSyS Xogdwn sdkw snmwn kridAW mwx mihsUs krdI hY[ ies mOky s`cKMf sRI hirmMdrswihb dy hY~f gMRQI isMG swihb igAwnI jsivMdr isMG, isMG swihb igAwnI m`lH isMG, isMG swihbigAwnI mwn isMG, SRomxI kmytI dy mYNbr s. rwijMdr isMG mihqw, s. guirMdrpwl isMG gorw (kwdIAW)BweI mnjIq isMG, SRomxI kmytI AYfI. sk`qr s. mnjIq isMG qy s. dljIq isMG bydI, mIq sk`qr s.suKdyv isMG BUrw, fwierYktr s. rUp isMG, sRI drbwr swihb dy mYnyjr s. hrbMs isMG m`lHI, AYfI.mYnyjr s. suKdyv isMG qy s. bldyv isMG, mIq mYnyjr s. mMgl isMG qoN ielwvw BwrI igxqI ’c sMgqWmOjUd sn[ ies mOky fw. gurnwm isMG ny SRomxI kmytI qoN imly mwx-snmwn leI DMnvwd krn auprMqielwhI bwxI dy kIrqn rwhIN sMgqW nUM inhwl kIqw[
Pq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh tZb'A vkH r[oBkw f;zx B{z Pq'wDh okrh ntkovPq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh tZb'A vkH r[oBkw f;zx B{z Pq'wDh okrh ntkov
21 Btzpo 2011
gq?~; B'N^r[owfs ;zrhs T[s;t
gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk
r[owfs ;zrhs gozgok d/ gquko bJh r[owfs ;zrhs u/no ^ r[owfs ;zrhs ftGkr, gzikph:{Bhtof;Nh, gfNnkbk tb'A jo toQ/ r[owfs ;zrhs ;wkrw ns/ r[owfs ;zrhs gqfs:'rsk nk:'fis ehshiKdh j?. tkJh;^uK;bo vkH i;gkb f;zx ns/ vkH r[oBkw f;zx dh nrtkJh ftu r[owfs ;zrhs u/no^r[owfs ;zrhs ftGkr tb'A P'qwDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh d/ g{oB ;fj:'r Bkb nZmtK r[owfs ;zrhsT[s;t nk:'fis ehsk frnk.
r[owfs ;zrhs dk fJj ftPkb ;wkrw p/p/ BkBeh ;zrhs gkoe ftu eotkfJnk frnk fi; ftu gqw[ZyehosBhnK gdw ;qh GkJh fBowb f;zx ykb;k (jI{oh okrh ;qh dopko ;kfjp nzfwqs;o), GkJh oftzdof;zx (jI{oh okrh ;qh dopko ;kfjp nzfwqs;o), GkJh pbpho f;zx (;kpek jI{oh okrh ;qh dopko ;kfjpnzfwqs;o), GkJh nwohe f;zx I\wh (ibzXo), GkJh e[bsko f;zx (jI{oh okrh r[od[nkok ;qh ;h; rzi;kfjp, fdZbh), GkJh fJzdoihs f;zx (jI{oh okrh ;qh dopko ;kfjp nzfwqs;o), vkH ikrho f;zx(uzvhrVQ), phph i;ftzdo e"o (fdZbh), phph gqGi's e"o (pNkbk), GkJh eztogkb f;zx (d/jokd{B), wkskftgBgqhs e"o (b[fXnkDk) B/ nkgDhnK ftP/P gq;s[shnK fdZshnK. fJ; d/ Bkb r[owfs ;zrhs gqfs:'rsk2011 d/ i/s{ftfdnkoEhnK ;w/s GkJh i;gkb f;zx dh nrtkJh ftu :{Bhtof;Nh ;e{b d/ftfdnkoEhnK ns/ gq'H nwBdhg f;zx dh nrtkJh ftu r[owfs ;zrhs ftGkr d/ ftfdnkoEhnK B/ th;wkrw ftu g/PekohnK fdZshnK.
fJ; nt;o s/ tkJh;^uK;bo vkH i;gkb f;zx B/ fejk fe ftfGzB r[owfs xokfDnK dh g[Bo;[oihsh r[owfs ;zrhs d/ gquko s/ gq;ko ftu ftP/P G{fwek fBGk ojh j? ns/ r[owfs ;zrhs u/no ^r[owfs ;zrhs ftGkr, r[owfs ;zrhs d/ ftek; bJh g{oh brB Bkb ekoiPhb j?. tkJh;^uK;bo vkHi;gkb f;zx ns/ vkH r[oBkw f;zx B/ ;wkrw d"okB r[owfs ;zrhs gqsh:'rsk 2011 d/ i/s{ftfdnkoEhnKƒ Bed fJBkw, swr/ ns/ ;oNhfce/N fdZs/. i/s{nK ƒ ;zs ;[ikB f;zx, gq'H skok f;zx, GkJh T[sw f;zxns/ fgqzH PwP/o f;zx eoho :kdrkoh n?tkovK Bkb th ;BwkfBs ehsk.
|?ebNh ns/ gzikph :{Bhtof;Nh d/ ftfdnkoEhnK s'A fJbktk n?vt'e/N ;spho f;zx yNVk, ;H;ftzdo f;zx ;Gotkb (w?Apo n?;HihHghH;hH), wksk ftgBgqhs e"o (u/nogo;B pkpk e[zdB f;zx ihGbkJh e/Ado b[fXnkDk) ns/ j'o Py;hnsK B/ ;wkrw ftu jkIoh Goh.
r[owfs ;zrhs ;wkrw d/ Bkb ;w{j Ppd rkfJB, szsh ;kI tkdB, skb ;kI tkdB ns/ ftneshrsPpd rkfJB d/ ;hBhno ns/ i{Bhno torK ftu r[owfs ;zrhs gqsh:'frsk th nk:'fis ehsh rJh.
fJBQK w[ekpfbnK ftu ;hBhno ro[Zg Ppd rkfJB ftu gfjbk ;EkB ;zrhs ftGkr, gzikph:{Bhtof;Nh, gfNnkbk, d{ik ;EkB wksk r{ioh ekbi csfjrVQ ;kfjp, ns/ shik ;EkB r[owfs ;zrhsne?vwh nBzdg[o ;kfjp ƒ gqkgs j'fJnk. fJ;/ soQK i{Bhno Ppd rkfJB ftu gfjbk ;EkB r[o{r'fpzdf;zx gpfbe ;e{b b[fXnkDk, d{;ok ;EkB n?;Hn?;H wkvb ;e{b gzikph :{Bhtof;Nh gfNnkbk ns/sh;ok ;EkB r[o{BkBe ;hBhno ;?ezvoh ;e{b pNkbk B/ gqkgs ehsk.
;hBhno ro[Zg szsh ;kI tkdB ftu gfjbk ;EkB r[ogqhs f;zx, r[o{BkBe d/t :{Bhtof;Nh, ;qh
gq?~; B'N^r[owfs ;zrhs T[s;t
gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk
Btzpo 201122
nzfwqs;o, d{ik ;EkB fJPo f;zx, G?Dh ;kfjp, b[fXnkDk ns/ shik ;EkB eow f;zx, G?Dh ;kfjp,b[fXnkDk B/ gqkgs ehsk. i{Bhno ro[Zg szsh ;kI tkdB ftu gfjbk ;EkB ;[ofgq:, ;zrhs ftbk;,ibzXo B/ gqkgs ehsk.
;hBhno ro[Zg skb ;kI tkdB ftu gfjbk ;EkB ;oBihs f;zx, eg{oEbk, d{ik ;EkB r[ou/sB f;zx,vK; ftGkr, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk s/ shik ;EkB f;woBihs f;zx, soBskoB B/ gqkgs ehskns/ i{Bhno skb ;kI tkdB ftu gfjbk ;EkB w'jBdhg pktok, ibzXo, d{ik ;EkB jowhs f;zx,fco'Ig[o, ns/ joi's f;zx, j[fPnkog[o B/ shik ;EkB gqkgs ehsk.
;hBhno ftneshrs Ppd rkfJB ftu gfjbk ;EkB wBgqhs f;zx csfjrVQ ;kfjp, d{ik ;EkBfJzdoihs f;zx o'gV ns/ shik ;EkB i;whs e"o wkB B/ gqkgs ehsk. i{Bhno ftneshrs Ppd rkfJBftu gfjbk ;EkB G[fgzdo f;zx gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, d{ik ;EkB f;woBihs e"o r[odk;g[ons/ ;kfjIgqhs e"o r[odk;g[o B/ shik ;EkB gqkgs ehsk.
fJBQK w[ekpfbnK tk;s/ fBoDkfJeK dh ;/tk vkH Grtzs e"o, vkH wbfezdo e"o, vkH joi; e"o, gq'Hr[ogqskg f;zx frZb, vkH ikrho f;zx, phph i;ftzdo e"o, vkH Bti's e"o e;/b, vkH gowihs f;zx, vkHi;pho e"o, ;qh nbh nepo B/ fBGkJh. ;wkrw ftu gzikp d/ tZy tZy fyZfsnK s'A tZy^tZyftfdnkoEhnK B/ Gkr fbnk.
0 0 0 0
r[owfs ;zrhs T[s;t d/ d{;o/ fdB ;hBhno ns/ i{Bhno ro[gK ftu r[owfs ;zrhs dhnk tZy'tZyohnK e?NkrohI d/ w[ekpb/ j'J/. fJBQK w[ekpfbnK ftu ;hBhno ro[Zg Ppd rkfJB ftu gfjbk ;EkB;zrhs ftGkr, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk, d{ik ;EkB wksk r{ioh ekbi csfjrVQ ;kfjp, ns/ shik;EkB r[owfs ;zrhs ne?vwh nBzdg[o ;kfjp ƒ gqkgs j'fJnk. fJ;/ soQK i{Bhno Ppd rkfJB ftugfjbk ;EkB r[o{r'fpzd f;zx gpfbe ;e{b b[fXnkDk, d{;ok ;EkB n?;Hn?;H wkvb ;e{b gzikph:{Bhtof;Nh gfNnkbk ns/ sh;ok ;EkB r[o{BkBe ;hBhno ;?ezvoh ;e{b pNkbk B/ gqkgs ehsk.;hBhno ro[Zg szsh ;kI tkdB ftu gfjbk ;EkB r[ogqhs f;zx, r[o{BkBe d/t :{Bhtof;Nh, ;qhnzfwqs;o, d{ik ;EkB fJPo f;zx, G?Dh ;kfjp, b[fXnkDk ns/ shik ;EkB eow f;zx, G?Dh ;kfjp,b[fXnkDk B/ gqkgs ehsk. i{Bhno ro[Zg szsh ;kI tkdB ftu gfjbk ;EkB ;[ofgq:, ;zrhs ftbk;,ibzXo B/ gqkgs ehsk. ;hBhno ro[Zg skb ;kI tkdB ftu gfjbk ;EkB ;oBihs f;zx, eg{oEbk, d{ik;EkB r[ou/sB f;zx, vK; ftGkr, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk s/ shik ;EkB f;woBihs f;zx,soBskoB B/ gqkgs ehsk. fJBQK w[ekpfbnK tk;s/ fBoDkfJeK dh ;/tk vkH Grtzs e"o, vkH wbfezdo e"o,vkH joi; e"o, gq'H r[ogqskg f;zx frZb, vkH ikrho f;zx, phph i;ftzdo e"o, vkH Bti's e"o e;/b, vkHgowihs f;zx, vkH i;pho e"o, ;qh nbh nepo B/ fBGkJh. ;wkrw ftu gzikp d/ tZy tZy fyZfsnK ftutZy^tZy ftfdnkoEhnK B/ Gkr fbnk.
fJBQK gfjbhnK i/s{ NhwK d/ ftfdnkoEhnK ƒ nZi p/p/ BkBeh ;zrhs gkoe ftu j'D tkb/ r[owfs;zrhs T[s;t ftu Gkr b?D dk fJe w"ek th fdZsk frnk. r[owfs ;zrhs ;wkrw ftu ehosBh ifEnK B/okrwJh ehosB d[nkok ;zrsK ƒ fBjkb ehsk. ;wkrw ftu tkJh; uK;bo vkH i;gkb f;zx ns/ vkHr[oBkw f;zx, gq'|?;o s/ w[yh, r[owfs ;zrhs u/no ^ r[owfs ;zrhs ftGkr B/ i/s{ ftfdnkoEhnK ƒ BedfJBkwk, ;'B/, uKdh, eK;h d/ swfrnK s/ gqwkD gsoK Bkb ;BwkBs ehsk. fJ; nt;o s/ fJ; gqfs:'rskd/ i/s{nK ƒ ;zs ;[ikB f;zx, GkJh T[sw f;zx ns/ fgqz;hgb PwP/o f;zx eoho :kdrkoh n?tkovK Bkb th
Btzpo 201123
;BwkfBs ehsk frnk.
0 0 0 0
gurmiq sMgIq cyAr - gurmiq sMgIq ivBwg, pMjwbI XUnIvristI pitAwlw vloN SRomxI gurduAwrwpRbMDk kmytI dy sihXog nwl AwXoijq A`TvyN gurmiq sMgIq auqsv dy AwKrI idn gurmiq sMgIq Bvn,pMjwbI XUnIvristI pitAwlw ivKy ivSy qy rwStrI sYmInwrkrvwieAw igAw ijs dI pRDwngI vweIs-cWslr fw. jspwl isMG ny kIqI[ ies smwgm ivc fw.AYs.pI. isMG, swbkw vweIs-cWslr, gurU nwnk dyv XUnIvristI, AMimRqsr Aqy fw. gurnyk isMG,kwrjkwrI aup-kulpqI, sRI gurU gRMQ swihb vrlf XUnIvristI, PiqhgVH swihb ny mu`K mihmwn vjoNiSrkq kIqI[
smwgm dw audGwtn kridAW vweIs-cWslr fw. AYs.pI. isMG ny gurmiq sMgIq dIAkwdimk sQwpqI dI ieiqhwsk auplbDI nUM Awpxy SbdW ivc ibAwn kridAW ies ivSy nUM globlp`Dr auqy pRcwrn leI ivigAwnk phuMc Apnwaux dw sdw idqw Aqy sYmInwr ivc hwzr smUh ivdvwnWnUM gurmiq sMgIq dw dUsrIAW sMgIq prMprwvW nwl qulnwqmk AiDAYn krn leI pRyrnw idqI[ aunHWies Kyqr ivc gurU nwnk dyv XUnIvristI Aqy pMjwbI XUnIvristI dIAW ivSyS pRwpqIAW dI SlwGwkIqI[
smwgm nUM sMboDn kridAW vweIs-cWslr fw. jspwl isMG ny AYlwn kIqw ik gurmiq sMgIqdy globl p`Dr auqy pRcwr leI srbWgI Xqn kIqy jwxgy Aqy sucyq rUp ivc gurmiq sMgIq nUM ies dIAWdUsrIAW smkwlI prMprwvW dI qulnw ivc ivsQwr idqw jwvygw[
fw. gurnyk isMG ny gurmiq sMgIq cyAr - gurmiq sMgIq ivBwg vloN kIqIAW auplbDIAW qypRwpqIAW dw ivSlySx kridAW ies ivSy dy rUhwnIAq nUM sMgIq swDnw duAwrw sjIv rUp ivc kwiemrKx leI pRyrnw idqI Aqy iesy ielwhI pRsMg ivc hI ies ivSy dw ivSlySx krn dI rwie pRgt kIqI[
ies ivSy auqy kI-not AfrYs pRgt kridAW fw. jwgIr isMG, swbkw pRoPYsr qy muKI, gurmiqsMgIq ivBwg ny gurmiq sMgIq dI Akwdimk pRwpqI dy kRmvwr ieiqhws nUM Awpxy BwSx ivc ivSlyiSqkIqw Aqy aunHW ies ivSy dy Akwdimk ieiqhws nUM pRkwSq krvwaux dI ijMmyvwrI leI[
SRomxI kvI Aqy ivdvwn pRo. kulvMq gryvwl ny gurmiq sMgIq nUM BwrqI AiDAwqm sMgIqprMprw dI iek ivSwl Dwrw vjoN srUipq kIqw Aqy ies dI rwg prMprw nUM shI gurmiq pirpyK ivcivSlyiSq krn dw suJwA idqw[
sYmInwr dy dUsry sYSn dI pRDwngI fw. AMimRqpwl kOr, fwierYktr BweI rxDIr isMG Awn-lweIn gurmiq sMgIq lwiebryrI ny kIqI Aqy ies ivc fw. jsbIr kOr ny
, fw. hrjs kOr ny, fw. virMdr kOr ny
Aqy fw. kMvljIq isMG nyiviSAW 'qy pypr pVy[
ies smwgm ivc Awey pqvMiqAW Aqy ivSyS SKsIAqW qoN ielwvw XUnIvristI ivKy sRI gurUgRMQ swihb Bvn dI auswrI leI pwey Xogdwn ihq fw. srbijMdr isMG, sRI gurU gRMQ swihb ivBwg dwivSyS snmwn kIqw igAw[ ienHW qoN ielwvw gurmiq sMgIq auqsv dy swry pRbMDkI stwP nUM vweIs cWsr
gurmiq sMgIq : Akwdimk pirpyK
gurmiq sMgIq AkwdimkpirpyK : tkswlW dy sMdrB ivc gurmiq sMgIq Akwdimk pirpyK : ifstYNsAYjUkySn dy sMdrB ivc gurmiq sMgIq Akwdimk pirpyK : kwljI isiKAw dysMdrB ivc gurmiq sMgIq Akwdimk pirpyK : pMjwbI XUnIvristI dysMdrB ivc
Btzpo 201124
okr L wbQkoEkN L ekch;[o L r[ e'wb, d'B'A fBPkd (Bh ns/ B[h)
pkeh P[ZXtofis ;[o L nto'j ftZu X?ts (X)nko'j L ; w o/ g, wr[ r[ w o/
;, w o/ g, B[h X Bh ;AS S
S S
iksh L ;zg{oB ^ PkVttkdh ;[o L PVi (;);ztkdh ;[o L gzuw (g);wK L nZXh oksnto'j L ;A B[h g, w g, r[ r[ w o/ ;S S
ftP/P ;[o ;zrsh L wo/ g, wr[ r[ w o/ ;, Bah B[ah X Bh ;S S H
okr L wbQko1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
;EkJh ^ skb L fszBskb
g wg XBh ;A B[hg r[ w o/ ;s BkS SS S Be t? S d[ ;
o/ ^ ; ^ ^ ^ ^ ^ B[ah Xa ; Bah o/ ^ ; ;dk S fJ S S S S S o' S r[ r tk S fJ fj
w ^ ^ o/ g ^ ^ ^ r[A r[A r[A wA o/A ^ ;A ;Ank S S g Dk S S S s Bk B e t? S d[ ;
wg XBh ;A;A B[hg wg r[w o/;dkS SS SS SS fJS SS SS
% 2 0 3
nzsok ^ skb L fJZeskb1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12w ^ g B[h X Bh ;A ^ Bh ;Ao/A ;ABh ;At? S dk t? d[ ;[ t? S d[ s{S SS S
r[A r[A wA o/A ;A ;A Bh X X Bh ;A ;Agfj bK S o' r[ g Sk S S D S S% 0 2 0 3 4
;[o fbgh;[o fbgh
ipoizr f;zxipoizr f;zx
Btzpo 201125
skb L dhguzdh
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14;A ^ ;A B[h X B[h g g w w B[h g w gn? S S ;k S S S dk S S o{ S S S
r[ ^ ^ w ^ o/ ; o/ ^ ^ ; ^ ' ^b' S S fV S b S j[ S S fi S s[ S
w o/ ^ g w g ^ B[h X ^ B[h ^ g ^tzz S S R? S S S o' S S rk S S S
wg XBh ;A;A B[hg wg r[w o/;xkS SS SS fDS SS SS SS
% 2 0 3
skb L o{ge1 2 3 4 5 6 7w o/ o/ g w g gfi s[ dk o{ S o' rwg XBh ;ABh ;Ao/A ;ABh ;A ;AT{S SS fmS nkS SS fj S
r[A r[A wA o/A ^ ;A ^sfB ;[ y t S ;? S
B[h X X ;A Bh ;A ;Ank S S fJ S S S
;A B[h X B[h g w gsfB ;[ y t S ;? S
0 1 2
skb L fszBskb
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16r[ ^ ^ w o/ ; ^ g wg XBh ;A B[hg r[ w o/ ;nk S S S fJ S S s BkS SS S Be t? S d[ ;
w'dh ekbi, gfNnkbk
Btzpo 201126
* Do something everyday regardless. Nothing will happen unless you first initiate a
process cause and effect. This start with an action. Reawaken the possibility of
possibility.
* Everything you want in life is waiting for you outside of your comfort Zone, but have
faith it is very much inside of your effort zone.
* There is one very simple rule for success : Just try one more time in different way,
before u decide to quit.
* Peace of mind is guranteed if we avoid three Cs. Criticising, Comparing and
Complaining about others.
* Never worry about the delay of your success compared to others. Because
construction of a palace takes more time, than an ordinary building.
* A drop of tear is costlier than anything in world. But no one knows its value, untill
they have it in their own eyes for someone.
POSITIVE THINKING
With best compliments from a wellwisher
AMg 1279mÚ 2 ]
vYdw vYdu suvYdu qU pihlW rogu pCwxu ]
AYsw dwrU loiV lhu ijqu vM\Y rogw Gwix ]
ijqu dwrU rog auiTAih qin suKu vsY Awie ]
rogu gvwieih Awpxw q nwnk vYdu sdwie ]2]
O physician, you are a competent physician, if you first diagnose the disease.
Prescribe such a remedy, by which all sorts of illnesses may be cured.
Administer that medicine, which will cure the disease, and allow peace to come and
dwell in the body.
Only when you are rid of your own disease, O Nanak, will you be known as a physician.
||2||
‘SHIROMANI RAGI’AWARD BY SGPC TO
Dr. GURNAM SINGH
Patiala: October 10 – Shiromani Gurudwara Parbhandhak
Committee (SGPC) president Jathedar Avtar Singh, during a
function atAmritsar yesterday, bestowed Dr. Gurnam Singh with the
honour of ‘Shiromani Ragi’with cash prize, memento and Robe-of-
Honour. He is Professor and founder head of the Department of
Gurmat Sangeet and Gurmat Sangeet Chair. A University teacher
from three decades Dr. Singh has contributed to revive and represent
the music tradition of Punjab as researcher & performer.
It is worth mentioning here that world renowned kirtankar and musicologist Dr.
Gurnam Singh presented complete 31 main Raagas and 31 Raaga forms of Sri Guru
Granth Sahib for the first time in his melodious voice and traditional musical style of
Sikh music. This remarkable contribution in the world of music and Sikh history along
with his research in the domain of music tradition of Punjab has been acknowledged as
a movement in the field of music at global level.
Talking to the media persons president Jathedar Avtar Singh said that the services
of Dr. Gurnam Singh are land mark in the field of Sikh Musichology. He established
Gurmat Sangeet Chair, Department of Gurmat Sangeet, Gurmat Sangeet Bhawan, Sant
Sucha Singh Archives of Music and Bhai Randhir Singh On-line Gurmat Sangeet
Library. He said that his contributions were matchless.
He said that Dr. Gurnam Singh had made his contributions to introduce Gurmat
Sangeet on academic level in the universities and he also taught it in foreign
universities. Noteably, Dr. Gurnam Singh has penned 14 books, 74 research articles
and edited 47 books. Recognising his achievements, Punjab Government had
honoured him with ‘Shiromani Ragi’Award for 2010. He had got conducted 13 Ph.Ds
and 8 were still doing.
On this occasion Singh Sahib Giani Jaswinder Singh, head priest Shri Darbar Sahib
Amritsar, Singh Sahib Giani Mal Singh, Singh Sahib Giani Man Singh, SGPC
members Rajinder Singh Mehta, Gurinderpal Singh Gora, Bhai Manjit Singh, and
many others were also present.
fJj ;hH vhH w[cs gqkgs eoB bJh nkgDk gsk ns/ w'pkfJb Bzpon?;H n?ZwH n?;H, JhH w/b iK vke okjhA G/iD dh y/ub eo' ih.
fJj ;hH vhH w[cs gqkgs eoB bJh nkgDk gsk ns/ w'pkfJb Bzpon?;H n?ZwH n?;H, JhH w/b iK vke okjhA G/iD dh y/ub eo' ih.
nzfwqs ehosB# 422, ;?eNo 15^J/, uzvhrVQ^160 015
w'pkfJb L 09814053630E-mail : [email protected] Website : www.amritkirtan.com
nzfwqs ehosB# 422, ;?eNo 15^J/, uzvhrVQ^160 015
w'pkfJb L 09814053630
pRwxI eyko nwmu iDAwvhu
�����8�������
DR. JAGIR SINGH# 422, Sector 15-A, Chandigarh
Ph : 0172-2772660, 098140 53630
e-mail : [email protected]
- pRwxI eyko nwmu iDAwvhu - siqgur AwieE srix quhwrImwDau hir hir hir muiK khIAY - hMau bilhwrY jwau swcy qyry nwm ivthu
myry hir jIau sBu ko qyrY vis
Praanee Eaeko Naam Dhiaavuhu
��9�����������-�&����56
Huno Balihaarai Jaao Saachae
Thaerae Naam Vittuhu
Maerae Har Jeeo Subh Ko
Thaerai Vas
Praanee Eaeko Naam Dhiaavuhu
Sathigur Aaeiou Suran Thuhaaree
Maadho Har Har Har Mukh Keheeai