Affirmative Action in University Entrance Exams of Georgia, Problems and Prospects, Shalva...
-
Upload
shalva-tabatadze -
Category
Documents
-
view
200 -
download
8
description
Transcript of Affirmative Action in University Entrance Exams of Georgia, Problems and Prospects, Shalva...
Salva tabataZesamoqalaqo integraciisa da
erovnebaTSorisi urTierTobebis centris Tavmjdomare
erTiani erovnul gamocdebze saSeRavaTo sistema, SesaZlo
problemebi da gadaWris gzebi
ganaTlebisa da mecnierebis saministrom araerTi iniciativa wamoayena
2009 wlis bolodan da gamosca 2010–2011 wlebis ganaTlebis da mecnierebis
saministros gamowvevebisa da iniciativebis dokumenti. aRniSnuli iniciativebi
Semdegi mimarTulebebiT ganxorcieldeba: (a) erTian erovnul gamocdebze
eTnikuri umciresobebisTvis 12 % kvotirebis SemoReba; (b) saskolo atestatis
mniSvnelobis gazrda da skolis gamosaSvebi saatestato gamocdebis
SemoReba 2011 wlidan; (g) moswavleTa maRali daswrebis uzrunvelyofa; (d)
erovnuli saswavlo gegmis daxvewa da ganviTareba; (e) saxelmZRvaneloebis
xarisxis gaumjobeseba; (v) usafrTxo skolis koncefciis ganviTareba da
danergva; (z) maswavlebelTa profesiuli donis amaRleba da sertificireba; (T)
adgilobrivi TviTmmarTvelobebis aqtiuri CarTva ganaTlebis procesSi; (i)
infrastruqturis gaumjobeseba; (k) saministros, resurs-centrebsa da skolebs
Soris koordinaciis gaumjobeseba; (l) araqarTulenovani mosaxleobisTvis
qarTuli enis Seswavlis gaZliereba; (m) specialuri saganmanaTleblo
saWiroebebis mqone bavSvebisTvis ganaTlebis miRebis SesaZleblobebis
gazrda
saSeRavaTo politikis aRwera
umciresobebisTvis umaRles saswavlebelSi Caricxvis SeRavaTiani
sistema araerT saxelmwifoSi moqmedebs. aRniSnuli sistema farTod aris
gavrcelebuli amerikis SeerTebul StatebSi e. w. `Affirmative Action~-is
saxelwodebiT. saqarTvelos konteqstSi SeiZleba gamoviyenoT termini
`saSeRavaTo politika~, rac gulisxmobs eTnikuri umciresobebis
warmomadgenlebisaTvis SeRavaTiani reJimis Seqmnas umaRles
saswavleblebSi misaRebi erTiani erovnuli gamocdebis Catarebisas. lehmiuleri
da gregori (2003) gvTavazoben golmanis mier Camoyalibebul `Affirmative
Action~-is oTx tips: warsulze orientirebuli, momavalze orientirebuli, Zlieri
ukudiskriminacia da susti ukudiskriminacia. (a) warsulze orientirebuli
qmedeba aRiarebs umciresobaTa mimarT warsulSi arsebul diskriminacias da
sTavazobs SeRavaTian pirobebs misaRebi gamocdebisas, raTa nawilobriv
mainc aRmoifxvras warsuli diskriminacia. (b) momavalze orientirebuli
qmedeba ki, erTi mxriv, aRiarebs warsul diskriminacias, Tumca, meore
mxriv, ambobs, rom mravalferovneba mniSvnelovania rogorc
umciresobebisTvis, aseve umravlesobisTvis da swored mravalferovnebis
Sesaqmnelad, umaRles saswavlo dawesebulebebSi xels uwyobs
umciresobaTa warmomadgenlebis SeRavaTian pirobebSi Caricxvas. (g) susti
ukudiskriminacia privilegias aniWebs im umciresobis warmomadgenel
kandidatebs, romlebsac iseTi kvalifikacia gaaCniaT, rogoric umravlesobis
kandidatebs. (d) Zlieri ukudiskriminaciis pirobebSi, umciresobis abiturients
eniWeba upiratesoba im SemTxvevaSic ki, Tu misi kvalifikacia naklebia
umravlesobis jgufis abiturientis kvalifikaciaze1.
saqarTvelom erTiani erovnuli gamocdebis pirvelive wlidan daiwyo
“saSeRavaTo politikis” ganxorcieleba eTnikuri umciresobebis abiturientTa
mimarTebiT, Tumca 2005-2010 wlebSi am saSeRavaTo politikis formebi,
meTodebi da midgomebi mudmivad icvleboda. umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb
kanonis 43.1-e muxli iTvaliswinebs studentebisaTvis saxelmwifo stipendiebis
gacemas, universitetidan an sxva wyaroebidan, iseve rogorc finansur da
materialur daxmarebebs. xelisufleba finansurad gaWirvebuli
studentebisaTvis socialur programebs axorcielebs gansakuTrebul
SemTxvevebSi (muxli 6.1.g da 52.8). socialuri programebis farglebSi
gaTvaliswinebuli iyo 2005-2009 wlebSi araqarTulenovani skolis moswavleTa
dafinansebac. saxelmwifo 15 students afinansebda qvemo qarTlidan, 15-
javaxeTidan da 10 Tbilisadan socialuri programis farglebSi2.
2005 wlis reformamde misaRebi gamocdebis administrirebas mTlianad
umaRlesi saswavleblebi axorcielebdnen; 2005 wlidan SemuSavda axali
standartuli da unar-Cvevebis testirebaze dafuZnebuli erTiani erovnuli
gamocdebis sistema. ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier 2004
wels warmodgenili saganmanaTleblo reforma miznad isaxavda yvela
abiturientisaTvis Tanabari pirobebis Seqmnas saqarTvelos umaRles
saswavleblebSi Cabarebisas. swored am reformis farglebSi SemuSavda da
1 Lehmuller, P. & Gregory, E. D. (2003). Affirmative action: From before Bakke to after Grutter. NASPA journal, 42 (4), pp. 430-459
2 saqarTvelos pirveli angariSi erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb evropuli CarCokonvenciis 25-e muxlis pirveli paragrafis Sesabamisad, 2007 wlis 01 aprili.
dainerga erTiani erovnuli gamocdebi saqarTveloSi, romlis mixedviTac, yoveli
abiturienti, valdebulia, Caabaros sami aucilebeli testi: qarTul enaSi, zogad
unar-CvevebSi (qarTul an rusul enaze) da ucxo ena3. reformis pirveli weli
sakmaod negatiuri aRmoCnda eTnikuri umciresobebis abiturientebisTvis.
magaliTad, 2005 wels axalqalaqidan mxolod 2 eTnikuri umciresobebis
abiturientio, ninowmindidan 1 da marneulidan 17 abiturienti gaxda studenti.
Ees maCvenebeli mkveTrad dabali iyo erTian erovnul gamocdebamde
eTnikuri umciresobebis abiturientebis Caricxvis maCvenebelze4. 2005 wlis
erTiani erovnuli gamocdebis negatiuri efeqtebis Sesamcireblad ganaTlebis
da mecnierebis saministrom garkveulwilad Secvala “saSeRavaTo politikis”
formebi da cvlilebebi Seitana erTiani erovnuli gamocdebis debulebSi da
abiturientebs eZleodaT ufleba zogadi unarebis testi, ucxo enebisa da
arCeviTi sagnebis testireba rusul enaze gaevloT5. amasTanave
mosamzadebeli kursebi Catarda ninowmindisa da axalqalaqis enis saxlebSi
euTos erovnul umciresobaTa umaRlesi komisris ofisis finansuri
mxardaWeriT . aRniSnuli RonisZiebebis Sedegad qarTul umaRles
saswavleblebSi 2006 wels eTnikuri umciresobebis abiturientTa raodenoba
mkveTrad gaizarda, qvemo qarTlidan 25 abiturienti gaxda studenti, xolo
javaxeTidan Caricxul studentTa raodenoba 31 gaizarda6. 2007 wels Caricxul
studentTa raodenobam kvlav iklo, rac ganpirobebuli iyo ZiriTadad
axalqalaqSi Tbilisi ivane javaxiSvilis universitetis javaxeTis filialisTvis
akreditaciis gauqmebiT 7.
2008 wlidan ganaTlebis da mecnierebis saministro ufro mkveTr
nabijebze wavida, raTa eTnikuri umciresobebis abiturientTa xelSewyoba
momxdariyo. kerZod, cvlilebebi Sevida erTiani erovnuli gamocdebis
debulebaSi da eTnikuri umciresobebis warmomadgenlebs miecaT ufleba
zogadi unarebis gamocda CaebarebinaT somxur da azerbaijanul enebzec.
amasTanave eTnikuri umciresobebis abiturientebisTvis aqtiurad gagrZelda
3 ganaTlebisa da mecnierebis saministro (2007) ganaTlebis sistemis gardaqmnisa da ganmtkicebis proeqti “ilia WavWavaZis- Sefaseba4 jonaTan uitli, ECMI samuSao dokumenti No 26, 2006, joana popianevski, umciresobebi da
saxelmwifo samxreT kavkasiaSi: erovnuli umciresobebis kvleva saqarTveloSi daazerbaijanSi, seqtemberi 2006 w.5 saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis ministris „erTiani erovnuli gamocdebis Catarebis debulebis damtkicebis Sesaxeb“ №127 brZanebis (2005 wlis 28 marti 6 muxuzla,s. da roSe, e. ECMI-is samuSao moxseneba #46 “ganaTlebis reforma da erovnuli umciresobebis saqarTveloSi”, 20097 S. tabataZe- mSvidobis, demokratiisa da ganviTarebis kavkasiuri intitutis politikis dokumenti “ganaTlebis reforma da araqarTulenovani skolebi, 2008
umciresobaTa abiturientebis erTiani erovnuli gamocdebisaTvis
mosamzadebel programis ganxorcieleba. mniSvnelovani iyo ivane
javaxiSvilis saxelmwifo universitetis javaxeTis filialis bazaze sajaro samarTlis
iuridiuli piris umaRlesi saganmanaTleblo dawesebuleba javaxeTis kolejis
dafuZneba da akreditacia. 2008 wels zogadi ganaTlebis reformidan
gamomdinare qarTulenovan skolebs ar hyavdaT kusrdamTavrebulebi, ramac
kidev ufro gazarda eTnikuri umciresobebis warmomadgenelTa umaRles
saswavleblebSi Caricxvis Sansebi. zemoTmiTiTebulma kompleqsuri
RonisZiebebis erTobliobam gazarda erTian erovnul gamocdebze 2008 wels
daregistrirebul da Caricxul abiturientTa raodenoba. magaliTad somxur enaze
unarebis testireba Caabara 113 abiturientma da aqidan 46 abiturienti gaxda
studenti (40,7%), xolo azerbaijanulenovani testi Caabara 250 abiturientma,
Tumca maTgan mxolod 29 gaxda studenti (11,6%)8. statistikuri
monacemebiTac TvalnaTelia, rom unarebis testebis mSobliur enaze
Cabarebis politikam gazarda qarTul umaRles saswavlebelSi CambarebelTa
raodenobac da CaricxulTa raodenobac (gansakuTrebiT somxurenovani
abiturientebi). 2009 wels araqarTulenovan skolebs kursdamTavrebulebi ar
hyoliaT, Sesabamisad abiturientebs saSualeba hqondaT ori wlis
ganmavlobaSi ufro ukeTesad momzadebuliyvnen erTiani erovnuli
gamocdebisTvis.
2005-2009 wlis erTiani erovnuli gamocdebze eTnikuri umciresobebis
problematikis gaTvaliswinebiT ganaTlebisa da mecnierebis saministrom
gadawyvita “saSeRavaTo politikis” ganxorcieleba eTnikur umciresobebTan
mimarTebaSi. kerZod, umaRlesi ganaTlebis Sesaxeb kanonSi 2009 wlis 19
noembers miRebuli cvlilebebis Sesabamisad, dadginda im studentTa
adgilebis raodenoba, romlebic gaivlian qarTul enaSi momzadebis
saganmanaTleblo programas da ganisazRvreba, rom umaRlesi
saganmanaTleblo dawesebuleba, romelic axorcielebs erTian erovnul
gamocdebze mxolod zogadi unarebis azerbaijanul, somxurenovani,
osurenovan da afxazurenovan testis Sedegebis safuZvelze studentTa
miRebas, ganaTlebis akreditaciis erovnuli centris mier umaRlesi
saganmanaTleblo dawesebulebisaTvis gansazRvruli studentTa raodenobis
farglebSi, erTian erovnul gamocdebze mxolod zogadi unarebis azerbaijanul
8 gamocdebis erovnuli centris mier mowodebuli statistikuri monacemebi 2010 wlis 15 ivnisi gaeros asociaciisadmi oficialuri weriliT
da somxurenovani testis Sedegebis safuZvelze studentTa CaricxvisaTvis
acxadebs adgilebs erTiani erovnuli gamocdebiT misaReb studentTa saerTo
raodenobis 5-5%-is raodenobiT, xolo osurenovani da afxazurenovani
studentebisTvis 1–1%–is raodenobiT ( muxli 52.51)
. amasTanave, Sesabamis
wels daregistrirebuli erTian erovnul gamocdebis mxolod zogadi unarebis
azerbaijanul,somxurenovani testis Sedegebis safuZvelze Casaricx
abiturientTa raodenobis gaTvaliswinebiT, umaRlesi saganmanaTleblo
dawesebulebis motivirebuli gadawyvetilebisa da saqarTvelos ganaTlebisa da
mecnierebis saministros Tanxmobis safuZvelze, SesaZlebelia procentuli
gadanawilebebis Secvla maTi jamis farglebSi.
mxolod afxazurenovani da osurenovani testebis Sedegebis safuZvelze
umaRles saganmanaTleblo dawesebulebebSi studentebis Caricxvis aRniSnuli
wesi ZalaSi Seva 2012-13 saswavlo wlis dasawyisidan (muxli 90.23
). am
cvlilebebiT dadgenili erovnuli umciresobebis wevri studentebis saxelmwifo
universitetebSi miRebis axali sistema droebiTia da imoqmedebs 2018-19
saswavlo wlis CaTvliT (muxli 90.25
).
amasTan, dadginda, rom erTian erovnul gamocdebze mxolod zogadi
unarebis azerbaijanul, somxurenovani, osurenovan da afxazurenovan testis
Sedegebis safuZvelze Casaricx studentTa adgilebis zemoaRniSnuli procentuli
raodenoba ar Sedis akademiur umaRles da diplomirebuli specialistis
saganmanaTleblo programaze/programebze gansazRvrul studentTa
raodenobaSi.
axali iniciativis mixedviT qarTul enaSi momzadebis saganmanaTleblo
programa Semodis (muxli 52.5)) romliTac xdeba erTiani erovnuli gamocdebis
mxolod zogadi unarebis azerbaijanul,somxurenovani, osurenovan da
afxazurenovan testis Sedegebis safuZvelze akreditebul umaRles
saganmanaTleblo dawesebulebaSi an axaldafuZnebul licenzirebul umaRles
saganmanaTleblo dawesebulebaSi Caricxuli saqarTvelos moqalaqis mier
unar-Cvevebisa da codnis (wera, kiTxva, mosmena, saubari) SeZena qarTul
enaSi im doneze, rac aucilebelia bakalavriatis, diplomirebuli
medikosis/stomatologis/veterinaris an diplomirebuli specialistis
saganmanaTleblo programiT swavlis gasagrZeleblad. Sesabamisad, qarTul
enaSi momzadebis saganmanaTleblo programa uzrunvelyofs qarTul enaze
umaRlesi ganaTlebis misaRebad aucilebeli unar-Cvevebisa da codnis
SeZenas. qarTul enaSi momzadebis saganmanaTleblo programis dasrulebis
Semdeg erTian erovnul gamocdebze mxolod zogadi unarebis azerbaijanul,
somxurenovani, osurenovan da afxazurenovan testis Sedegebis safuZvelze
Caricxuli studentebi valdebuli arian bakalavriatis, diplomirebuli
medikosis/stomatologis/veterinaris an diplomirebuli specialistis
saganmanaTleblo programiT swavla gaagrZelon qarTul enaze da daagrovon
Sesabamisi saganmanaTleblo programisaTvis moqmedi kanonmdeblobiT
gansazRvruli kreditebis raodenoba (muxli 2.h35
, programiT (muxli 473
.4)...
saqarTvelos yvela sajaro samarTlis iuridiuli piri - umaRlesi
saganmanaTleblo dawesebuleba valdebulia ganaxorcielos erTian erovnul
gamocdebze mxolod zogadi unarebis azerbaijanul, somxurenovani,
osurenovan da afxazurenovan testis Sedegebis safuZvelze im studentTa
miReba, romlebic gadian qarTul enaSi momzadebis saganmanaTleblo
programas.
cvlilebebiT ganisazRvreba saqarTvelos mTavrobis uflebamosileba
daadginos saxelmwifo saswavlo grantis dafinansebis moculoba da odenoba
im studentebisTvis, romlebic gadian qarTul enaSi momzadebis
saganmanaTleblo programas (muxli 6.1.g2)..
qarTul enaSi momzadebis erTwliani saganmanaTleblo programis
dasrulebis Semdeg students swavlis gagrZelebis ufleba eqneba bakalavriatis,
diplomirebuli medikosis/stomatologis/veterinaris an diplomirebuli specialistis
saganmanTleblo programaze mxolod qarTul enaze. qarTul enaSi
momzadebis saganmanaTleblo programa aris 60 kreditiani (muxli 473
.2) da
misi swavleba savaldebuloa pirveli saswavlo wlis ganmavlobaSi. qarTul enaSi
momzadebis saganmanaTleblo programis dasrulebis Semdeg umaRlesi
saganmanaTleblo dawesebulebis mier gaicema am programis dasrulebis
damadasturebeli sertifikati.
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministrom 2012–2013
saswavlo wlis dawyebamde unda uzrunvelyos qarTul enaSi momzadebis
saganmanaTleblo programebis akreditacia. umaRlesi saganmanaTleblo
dawesebuleba valdebulia 2012–2013 saswavlo wlis dawyebamde gaiaros
qarTul enaSi momzadebis saganmanaTleblo programis akreditacia. qarTul
enaSi momzadebis saganmanaTleblo programis pirveli akreditaciis
Catarebamde akreditebuli an axaldafuZnebuli licenzirebuli umaRlesi
saganmanaTleblo dawesebulebis qarTul enaSi momzadebis
saganmanaTleblo programa iTvleba akreditebulad.
saSeRavaTo politikis gamokveTili da SesaZlo problemebi
ganaTlebisa da mecnierebis saministros saSeRavaTo politika
garkveulwilad ukve pozitiurad aisaxa 2010 wlis erTian erovnul gamocdebze
daregistrirebuli abiturientebis raodenobis TvalsazrisiT. 2008 welTan
SedarebiT gamocdebze daregistrirebul azerbaijanulenovani abiturientebis
raodenoba 250-dan 335 mde gaizarda (anu 34%-iT), xolo somxurenovani
abiturientebis raodenoba 113-dan 253-mde gaizarda (anu 123,8%-iT).
mniSvnelovani iyo kaxeTis regionidan azerbaijanulenovani abiturientebis
gaaqtiureba. magaliTad, sagarejos raionidan, Tu 2005-2009 wlebis
ganmavlobaSi arcerTi abiturienti ar daregistrirebula, 2010 wels 12 abiturienti
daregistrirda. miuxedavad aRniSnuli mniSvnelovani efeqtisa da abiturientTa
raodenobis mkveTrad gazrdisa, unda aRiniSnos, rom kidev didi
umciresobaTa inteleqtualuri resursi asaTvisebeli rCeba, radgan
daregistrirebuli abiturientebi Seadgenen mxolod gamoyofili qvotis saerTo
raodenobis 22,5 %-s, (1301 qvotirebuli adgilia somxurenovani
abiturientebisTvis da daregistrirebulia 253 abiturienti, anu 19,44 %, xolo
azerbaijanulenovanTaTvis kvotirebul 1301 adgilze daregistrirebulia 335
abiturienti, anu 25,75%)9.
saintereso monacemebia TviTon Cabarebis TvalsazrisiT. daregistrirebuli
588 abiturientidan mxolod 294 gaxda studenti10, anu daregistrirebul
abiturientTa zustad 50%. gamocdebis Sedegad, eTnikuri umciresobisTvis
kvotirebis Sedegad gamoyofili 2602 adgiulidan Seivso mxolod 294, rac
kvotirebuli adgilebis mxolod 11,3%.
warmodgenili statistikuri monacemebis analiziT, agreTve regionebSi
Catarebuli SexvedrebiT da im abiturientebTan, romlebic gaxdnen studentebi,
9 gamoTvla efuZneba gamocdebi erovnuli centris mier mowodebul statistikur monacemebsa da abiturientTa pirveladi registraciis Sesaxeb informacias.aRnisnuli informacia vrclad ixileT http://naec.ge/more.php?id=358&rig_no=126&lang=geo 10 gamoTvla efuZneba pirvela Caricxvis monacemebs http://www.naec.ge/index.php?id=398&lang=geo
gasaubrebiT konkretuli problemebi gamoikveTa, rac saWiroebs saswrafod
reagirebas:
● saSeRavaTo politikis beneficiar mosaxleobaSi saSeRavaTo politikis
Sesaxeb informacia ar aris srulyofilad gavrcelebuli. mosaxleobis didma
nawilma ar icis saSeRavaTo politikis Sesaxeb11, rac aisaxa kidec
daregistrirebul abiturientTa raodenobaSi. ufro metic, im abiturientebTan
gasaubrebam, vinc daregistrirda gamocdebze da studenti gaxda aCvena,
rom maTac ar aqvT srulyofili informacia. maTi umetesoba Tvlida, rom
Caabares universitetis mosamzadebel programaze da dasWirdebaT
gamocdebis xelaxla Cabareba, rom gaxdnen studentebi12. es faqti TvalnaTels
xdis sazogadoebamde informaciis miwodebis TvalsazrisiT arsebul problems;
● sainteresoa, rom daregistrirebul abiturientTa 50% ver gaxda studenti,
miuxedavad imisa, rom abarebda mxolod erT gamocdas sakuTar mSobliur
enaze. Ees faqti 2 garemoebiT SeiZleba aixsnas: (a) zogadi ganaTlebis done
araqarTulenovan skolebSi aris ukiduresad dabali; (b) ufro maRali akademiuri
moswrebis moswavleebi ar abareben qarTul umaRles saswavleblebSi.
nebismier SemTxvevaSi problema TvalsaCinoa da saswrafo Seswavlasa da
reagirebas saWiroebs;
● saintereso suraTi ixateba TviTon kvotebis gadanawilebis TvalsazrisiT.
magaliTad axalqalaqis kolejs Casaricx studentTa raodenobis Sesabamisad
gamoeyo 7 somxurenovani da 7 azerbaijanulenovani adgili studentebis
misaRebad13. axalqalaqis raionSi ki, romelic somxurenovani mosaxleobiT aris
dasaxlebuli azerbaijanulenovani kvota auTvisebeli darCa da am kolejma
miiRo mxolod 7 somxurenovani studenti, im dros, rodesac somxurenovan
abiturientebs pirvel arCevnad axalqalaqis koleJi hqondaT miTiTebuli da maTi
pirveladi arCevanis dakmayofileba ver moxerxda. analogiuri viTareba iyo
axalcixis institutTan dakavSirebiTac. Sesabamisad, es sakiTxic calsaxa
daregulirebas saWiroebs;
● aRniSnulma cvlilebam SesaZlebelia gamoiwvios ukuprocesi, qarTulenovani
moswavleebis araqarTulenovan skolebSi gadasvlis tendenciis saxiT. Aam
11 piradi komunikacia axalqalaqis enis saxlSi araqarTulenovani skolis kursdamTavrebulta mSoblebTan 2010 wlis 10 aprili
12 piradi komunikacia Tbilisis saxelmwifo universitetSi 2010 wlis 13 seqtembers
13 gamoTvla efuZneba pirvela Caricxvis monacemebs http://www.naec.ge/index.php?id=398&lang=geo
konteqstSi gasaTvaliswinebelia umciresobaSi myofi umravlesobis
problemeatika (magaliTad eTnikurad qarTvelebi javaxeTSi), romlebsac
isedac aReniSnebodaT araqarTulenovan skolebSi ganaTlebis miRebis
tendencia. aRniSnul faqts adasturebs pirveladi monacemebi, 2010 wlis
gamocdebSi kvotirebis Sedegad CaricxulTa Soris eTnikuri qarTvelebic arian
da es tendencia SesaZlebeli kidev gagrZeldes;
● umaRlesi saswavleblebi, romlebic miiReben damatebiT adgilebs
araqarTulenovani skolis kursdamTavrebulTaTvis finansuri interesi eqnebaT
SeinarCunon es studentebi momavalSi. Sesabamisad aris safrTxe, rom erTi
wlis ganmavlobaSi, 60 kreditze gaTvlili qarTuli enis kursic araefeqturi
gamodges da amaze umaRlesma saswavleblebma Tvali daxuWon. Ees
gansakuTrebiT savaraudoa im pirobebSi, roca misaReb gamocdebze qarTuli
enis Cabarebis moTxovna saerTod aRar iqneba da amasTanave kanonproeqti
ar iTvaliswinebs am programebis xarisxis uzrunvelyofis aranair meqanizmebs
2012–2013 wlamde.
● axali iniciativis mixedviT, 60 kreditiani programis gavlis Semdeg, umaRlesi
saswavlebeli studentze gascems Sesabamis sertifikats, amis Semdeg
studenti qarTul enaze gaagrZelebs umaRles saswavlebelSi swavlas.
iniciativaSi ar aris warmodgenili Sefasebis ra sistemas daefuZneba
sertifikatis gacema. saqarTveloSi jer ar aris gansazRvruli enis flobis doneebi,
anu ar aris gansazRvruli Tu enis flobis ra donea saWiro umaRles
saswavlebelSi qarTul enaze swavlis gasagrZeleblad. Sesabamisad, umaRlesi
saswavleblebis mier gacemuli sertifikatebi ar iqneba studentTa realuri codnis
Sefasebis adeqvaturi, anu studentebma SeiZleba saTanado doneze ar
icodnen saxelmwifo ena da miiRon sertifikati, rac SemdgomSi maT
swavlasTan dakavSirebiT Seuqmnis mniSvnelovan problemebs, radgan ar
eqnebaT Sesabamisi enobrivi kompetenciebi, rom SeZlon akademiuri
sagnebis aTviseba. aRniSnuli gansakuTrebiT aqtualuri, Tu gaviTvaliswinebT,
rom misaReb gamocdebze abiturientebs qarTul enaSi ar moeTxovebaT
qarTulSi minimaluri enobrivi kompetenciac ki. aseT pirobebSi ki Teoriulad
dasaSvebia, rom abiturienti, romelic absoluturad ver flobs saxelmwifo enas
gaxdeba studenti da man mxolod erTi wlis ganmavlobaSi unda SeiZinos
akademiur sferoSi funqcionrebisaTvis saWiro enobrivi kompetencia. Sefaseba
ki mTlianad umaRles saswavleblebzea mibmuli da ar arsebobs enobrivi
kompetenciis Sefasebis realisturi sistema;
● aRniSnuli cvlilebebi, ZiriTadad, mimarTulia qvemo qarTlisa da javaxeTis
abiturientebis xelSesawyobad, Tumca arsebuli redaqciis Sesabamisad,
SesaZlebelia, rom kvotebis ZiriTadi nawili gadanawildes Tbilisis, rusTavis,
axalcixis moswavleebze (swavlebis da zogadi ganaTlebis ufro maRali donis
gamo) da mxolod mcire nawili javaxeTisa da qvemo qarTlis kompaqturad
gansaxlebis raionebze. Sesabamisad miRebuli gadawyvetilebam SeiZleba
sasurvel mizans ver miaRwios, Tumca aqve unda aRiniSnos, rom qvotirebis
procenti sakmaod maRalia da Sesabamisad, SeiZleba es safrTxe arc dadges
am etapze, Tumca am safrTxis uguvebelyofa mainc ar SeiZleba, miTumetes
Tu gaviTvaliswinebT warsulSi arsebul tendeciebs, roca araqarTulenovani
skolebis kusrdamTavrebulTa xvedriTi wilis didi nawili, romelTac ganacxadi
SehqondaT qarTul umaRles saswavleblebSi swored arakompaqtur
gansaxlebebze modioda, Tumca maTi umravlesoba unarebis testebs somxur
da azerbaijanul enebze ar abarebda.;
● mniSvnelovania, rom integraciis problema seriozulad dgas javaxeTsa da
qvemo qarTlis regionSi. Sesabamisad, mniSvnelovania, rom qvotirebis
Sedegad Caricxuli kadrebis damagreba moxdes am regionebSi, radgan am
politikis gareSe SesaZlebelia kvotirebis Sedegad Caricxuli abiturientebis
umravlesoba aRar dabrundes regionSi da am regionebis integraciis da
kadrebis naklebobis problema kvlav aqtualuri iyos miuxedavad saSeRavaTo
sistemis SemoRebisa;
● cvlilebebis Sesabamisad, SesaZlebelia, miviRoT kvotirebuli studentebis
didi raodenoba prestiJul fakultetebsa da specialobebze, xolo profesiebi,
romlebic kadrebis deficits ganicdian isev am problemis winaSe darCnen
(magaliTad pedagogebi, araqarTulenovani skolebi ukve ganicdian
pedagogebis deficits, rac momaval wlebSi ufro gamZafrTdeba).
Sesabamisad, aRniSnulma iniciativam am mimarTulebiT SeiZleba efeqti ver
gamoiRos damatebiTi meqanizmebis amuSavebis gareSe;
● mniSvnelovania osur da afxazur enebze testirebagavlili abiturientebis
saSeRavaTo politikis sakiTxi. aRniSnuli iniciativa mniSvnelovania, Tumca
warsuli praqtika gviCvenebs, rom samxreT oseTidan da afxazeTidan Caricxuli
studentebi ufro rusulenovnebi iyvnen vidre afxazur an osurenovnebi.
Sesabamisad, am iniciativis Sedegad, samxreT oseTidan da afxazeTidan
wamosuli abiturientebis is mcire raodenobac ki SeiZleba qarTuli umaRlesi
ganaTlebis sistemis miRma darCnen, radgan ver moaxerxon afxazur da osur
enebze zogad unarebSi testirebis gavla.
SesaZlo problemebis gadaWris gzebi
statiis am nawilSi warmovadgen rekomendaciebs, romelic wamoWrili
problemebisa da risk-faqtorebis aRmofxvrisaken mimarTuli RonisZiebebis
erTobliobas warmoadgens, Tumca unda aRiniSnos, rom yvela problemis
gadaWra da risk–faqtoris Tavidan arideba, ra Tqma unda, ver moxerxdeba:
● mniSvnelovania, samcxe–javaxeTisa da qvemo qarTlis mosaxleobis
informireba aRniSnuli saSeRavaTo politikis Sesaxeb, raTa maqsimalurad
moxdes qarTul umaRles saswavleblebSi gancxadebis Setanis msurvelTa
zrda. am procesSi, SesaZlebelia, arasamTavrobo seqtorisa da adgilobrivi
TviTmmarTvelobis organoebis aqtiurad CarTva;
● aucilebelia gaTvaliswinebuli iqnas regionebis specifika, magaliTad
axalcixisa da axalqalaqis umaRles saswavleblebs kvotebi gamoeyoT mxolod
somxurenovani studentebisTvis azerbaijanulenovnTa xarjze, rom
azerbaijanulenovan kvotebi am umaRles saswavleblebSi auTvisebeli ar
darCes;
● abiturientebis Caricxva umaRles saswavlebelSi unarebis testze dayrdnobiT
aucilebeli iniciativaa, Tumca mniSvnelovania qarTul enaSi Catardes enobriv
kompetenciaze dafuZnebuli sakvalifikacio gamocdebi minimaluri
moTxovnebiT. aRniSnuli gamocda SeiZleba gadavides skolis saatestato
gamocdadac, Tumca am SemTxvevaSi saWiro iqneba gaimijnos skolis
dasamTavrebli minimalur kompetenciis zRvari da umaRles saswavlebelSi
Casabareblad saWiro minimaluri kompetenciis zRvari. am sakvalifikacio
testebis Cabarebis Semdeg SeiZleba mieniWos abiturients mxolod misaReb
gamocdebze gasvlis ufleba. mxolod is abiturientebi, romlebic qarTulisa enis
kompetenciis evrosabWos doneebis mixedviT (araumetes A1 donisa)
damdgen testebs warmatebiT Caabareben, daiSvebian unarebis
Semmowmebel erovnul gamocdebze da Sida konkurenciis pirobebSi
moxdeba abiturientebis umaRles saswavlebelSi Caricxva.
gasaTvaliswinebelia ganaTlebis da mecnierebis saministros kontr-argumenti,
rom Tundac sakvalifikacio gamocdebis pirobebSi SesaZlebelia enaSi
gamocda problemad iqces abiturientebisTvis da mTlianad daikargos
cvlilebebis arsi, Tumca SemoTavazebuli skolis damamaTvarebeli gamocdis
pirobebSi qarTul enaSi gamocda gardauvalia. amitom mniSvnelovania
sagamocdo testebi daefuZnos ara arsebul saswavlo gegmas, aramed
evrosabWos enobrivi kompetenciebis doneebs da minimaluri zRvari gavides
pirvel doneze. amasTanave, gasaTvaliswinebelia samecniero kvlevebi, Tu
moswavles ar gaaCnia enobrivi kompetencia, umaRles saswavlebelSi
sagnebis am enaze saswavlad saWiroa enis daufleba 5–8 wlis ganmavlobaSi.
Sesabamisad, umaRles saswavlebelSi erTwliani qarTuli enis programa ar
iqneba sakmarisi am studentebisTvis, miuxedavad imisa, rom kursi
intensiuri. intensiuri kursiT enis aTviseba yvela studentisTvis SesaZlebeli ar
aris, xolo sistema ar unda iyos orientirebuli mxolod gamorCeulad niWier
studentebze14;
● arsebiTia, SemuSavdes enis flobis doneebis sistema da Sefaseba moxdes
am doneebis Sesabamisad. anu, ganisazRvros enobrivi kompetenciebis is
done, romelic uzrunvelyofs, studentis mier momdevno wlebSi saxelmwifo
enaze swavlebas da qarTuli enis saganmanaTlebo programis gavlis sertifikati
da momdevno kursebze swavlis ufleba enis flobis doneebis Sesabamisad
Sedgenili standartizebul testirebis sistemas daefuZnos15;
● sasurvelia moxdes qarTuli enis saganamanTleblo programebis akreditacia
am programebis xarisxis uzrunvelsayofad da mxolod akreditirebul
programebze studentze gaices sertifikati Sesabamisi Sefasebis sistemis
gavlis SemTxvevaSi16;
● umjobesi iqneba, qvotebi gamoiyos specialobebis Sesabamisad,
mniSvnelovania, rom es qvotebi umetesad gavrceldes regulirebad
profesiebze, xolo araregulirebadis xvedriTi wili naklebi iyos, rac sabazro
ekonomikam da Sromis bazarma ufro efeqturad TviTon SeiZleba
daareguliros17;
● mniSvnelovania SemuSavdes sakontraqto sistema qvotirebis Sedegad
Caricxul studentebTan maTi regionSi damagrebisa da dasaqmebis mizniT18.
Ddaskvna
14 მშვიდობის, დემოკრატიისა და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტის პოლიტიკის დოკუმენტი შალვა ტაბატაძის ავტორობით(2010), ganaTlebis politikis axali iniciativebi samoqalaqo integraciis konteqstSi
15 saqarTvelos gaeros asociaci (2010); “integraciisa da tolerantobis kvleva saqarTveloSi”
16 მშვიდობის, დემოკრატიისა და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტის პოლიტიკის დოკუმენტი შალვა ტაბატაძის ავტორობით(2010), ganaTlebis politikis axali iniciativebi samoqalaqo integraciis konteqstSi
17 iqve
umaRlesi saswavleblebis misaReb gamocdebze umciresobebisTvis
SeRavaTiani sistemis Seqmnis sakiTxis ganxilvisas araerTi
urTierTsawinaaRmdego Tema da paradigma iCens Tavs. Tumca es
winaaRmdegoba paradigmebs Soris erTi SexedviT Cndeba. Tu
CavuRrmavdebiT analizs SesaZlebelia gamoCndes gadakveTis wertilebic am
urTierTsawinaaRmdego paradigmebs Soris. sami mniSvnelovani sakiTxia
gadasawyveti umaRles saswavleblebSi misaReb gamocdebze eTnikuri
umciresobebisTvis SeRavaTiani sistemis Sesaqmnelad saqarTveloSi. pirveli,
mniSvnelovania sakiTxi ganxiluli iqnes “mravalferovnebis” da misi pozitiuri
Sedegebis paradigmidan da ara “umciresobaTa dacvis” paradigmidan
gamomdinare. meore unda SevTanxmdeT, rom umaRlesi ganaTlebis
daniSnuleba ara marto “codnis ganviTarebaa”. umaRles ganaTlebas akisria
mniSvnelovani socialuri pasuxismgeblobebi da am pasuxismgeblobebsac
unda upasuxos umaRlesi ganaTlebis sistemam. mesame, sakiTxi ar unda
daisvas “damsaxureba” an “Tanasworoba” principiT. “damsaxurebac” da
“Tanasworobac” orive mniSvnelovania umaRles ganaTlebaSi da amitom
sakiTxi unda ganvixiloT “Tanasworobisa da damsaxurebis” paradigmis
konteqtSi, radgan kvlevebi aCvenebs, rom “mravalferovneba”
mniSvnelovania “codnis ganviTarebisTvis”, ufro metic erT-erTi aucilebeli
pirobacaa 21-e saukuneSi. aRniSnuli sami faqtoris gaTvaliswinebiT
saqarTvelos xelisufleba dgams pozitiur nabijebs umaRles saswavleblebSi
mravalferovani saswavlo garemos Sesaqmnelad, iTvaliswinebs umaRlesi
saswavleblebis socialuri daniSnulebas, ramac grZelvadian perspeqtivaSi
mniSvnelovani efeqti unda gamoiRos, Tumca aRniSnuli efeqtis gazrdisaTvis
mniSvnelovani SesaZlo problemebisa da risk-faqtorebis gaanalizeba da
saSeRavaTo politikis amis Sesabamisad modificireba.
18 მშვიდობის, დემოკრატიისა და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტის პოლიტიკის დოკუმენტი შალვა ტაბატაძის ავტორობით(2010), ganaTlebis politikis axali iniciativebi samoqalaqo integraciis konteqstSi