แผนดนไหวเนปาล

โดย นางกรรณการ พลเจรญศลป นอต.ชก. สวนวจยและพฒนาแผนดนไหวและสนาม

ส านกเฝาระวงแผนดนไหว ประเทศเนปาลตงอยระหวางประเทศอนเดยและทเบตในหบเขาทางดานใตของเทอกเขาหมาลย เหนอระดบน าทะเล ตงแต 60 เมตร จนถงจดสงสดของโลก คอยอดเขาเอเวอรเรสต มความสงถง 8,848 เมตร มเมองหลวงคอกรงกาฐมาณฑ ภมประเทศสวนใหญเปนหบเขา ประเทศเนปาลเปนประเทศทมภาพลกษณทางดานวฒนธรรมและสถาปตยทวจตรงดงาม มวดและสถปทสรางจากไมแกะสลก และงานปนหน ในเมองหลวงมผคนอาศยอยอยางหนาแนน จ านวนประชากรทงหมดมประมาณ 30 ลานคน (สถตป พ.ศ. 2548) ภาพท 1 สภาพภมประเทศและต าแหนงศนยกลางแผนดนไหว ซงหางจากเมองหลวงของประเทศเนปาล

กรงกาฐมาณฑประมาณ 80 กโลเมตร เมอวนท 25 เมษายน พ.ศ. 2558 เวลาประมาณ 13.11 น. ตามเวลาในประเทศไทย ไดเกดเหตการณ แผนดนไหวทประเทศเนปาล ซงส านกเฝาระวงแผนดนไหว กรมอตนยมวทยาไดรายงานศนยกลางการเกดแผนดนไหวทละตจด 28.18 องศาเหนอ ลองจจด 84.72 องศาตะวนออก ทระดบความลก 15 กโลเมตร ขนาด 7.8 โดยศนยกลางการเกดแผนดนไหวหางจากเมองหลวงทมคนอาศยเพยง 80 กโลเมตร เหตการณแผนดนไหวครงน ท าใหเกดแผนดนไหวตาม(Aftershock) จ านวนมากกวา 100 ครง (รายงานเมอวนท 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2558) สงผลใหอาคารบานเรอนพงเสยหาย ซงบานเรอนสวนใหญกอดวยอฐไมไดมการฉาบปนและมการสรางอยางแออด หนาแนน โบราณสถานหลายแหงมอายหลายรอยป เชน หอภมเสน หนงในสถานททองเทยวส าคญในกรงกาฐมาณฑ ไดรบความเสยหายจนไมเหลอสภาพเดม อาคารเกาแกทจตรส กาฐมาณฑ ดรบาร ไดรบความเสยหายจากแผนดนไหว โดยสหประชาชาตประเมนวาบานเรอนกวา 70,000 หลงพงถลมเสยหายจนไมสามารถซอมแซมได และอกกวา 530,000 หลงไดรบความเสยหาย คาดวายอดผเสยชวตมากกวา 8,000 ราย บาดเจบมากกวา 17,800 ราย (รายงานเมอวนท 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2558)

* USGS (The United States Geological Survey ) คอ ส านกงานธรณวทยาของสหรฐ

ทมา : USGS * ทมา : google earth

ซงส านกงานเพอการประสานงานดานมนษยธรรมแหงสหประชาชาต (โอซเอชเอ) ระบวา มประชาชน 8 ลานใน 30 จากทงหมด 75 เขตในเนปาล ไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวรนแรงครงน

สาเหตการเกดแผนดนไหว

เมอประมาณ 225 ลานปทผานมา แผนเปลอกโลกอนเดย-ออสเตรเลย และแผนยเรเชยไมไดเปนแผนทวปเดยวกน ประเทศอนเดยในอดตเปนเกาะทมการเคลอนทไปทางทศเหนอเขาไปชนแผนทวปยเรเชย แสดงดงภาพท 2 การทแผนทวปเคลอนทไดเนองมาจากภายในโลกมการหมนเวยนของกระแสความรอน ซงมการสงผานความรอนจากแกนโลกขนมาสชนแมนเทลซงมลกษณะเปนของไหล ท าใหเกดการเคลอนทหมนเวยนจากสวนลางไปยงสวนบนท าใหแผนเปลอกโลกทอยชนบนสดเกดการแตกเปนแผนและเคลอนทในรปแบบตางๆเชนเคลอนทแยกออกจากกน เขาหากน และ ไถลตวขนานออกจากกน

ในปจจบนแผนอนเดย-ออสเตรเลยเคลอนทไปทางเหนอและมดตวใตแผนยเรเชยอยางชาๆ ท าใหเกดแนวเทอกเขาหมาลยขนมา แผนเปลอกโลกบรเวณนมการเคลอนตวอยเรอยๆ ดวยความเรว 43 มลลเมตร/ป ท าใหเทอกเขาหมาลยสงขนปละประมาณ 1.5 – 2 นว แสดงดงภาพท 3 การเคลอนทมาชนกนนท าใหเกดการสะสมพลงงานของจดลอกแผนเปลอกโลก เมอสะสมมาถงจดหนงจะมการปลดปลอยพลงงานออกมาในรปของแผนดนไหว ประเทศเนปาลตงอยบนแนวมดตวระหวางแผนอนเดยกบแผนยเรเชย โดยแผนอนเดยมดลงไปใตแผนยเรเชยซงแผนดนไหวขนาดใหญทเกดขนในบรเวณนจะเกดขนในรอบ 80 ป

ภาพท 2 การเคลอนตวของเกาะอนเดยในอดตหลายรอยลานปทแลวเคลอนทไปทางทศเหนอเขาไปชนแผนยเรเชยในกอใหเกดประเทศอนเดยในปจจบน

ทมา : http://pubs.usgs.gov/gip/dynamic/himalaya.html

ภาพท 3 การเกดแนวเทอกเขาหมาลย

ทมา: http://41.media.tumblr.com

ภาพท 4 แสดงการเกดแผนดนไหวในบรเวณรอยตอของแผนอนเดยและแผนยเรเชยตงแตป พ.ศ. 2443-2557 ทมา: USGS

ประเทศเนปาลจดวาเปนประเทศทตงอยบนพนทเสยงภยตอการเกดแผนดนไหวรนแรงเนองจากวาประเทศนตงอยบรเวณแนวรอยตอของแผนเปลอกโลกขนาดใหญไดแกแผนทวปยเรเชยและแผนทวปอนเดย เหตการณแผนดนไหวขนาดใหญในประเทศเนปาลทเคยเกดขนตงแตอดตเมอ 81 ปกอน ศนยกลางแผนดนไหวอยทรฐพหาร ประเทศเนปาล เมอปพ.ศ. 2477 ขนาด 8.0 มคนตายประมาณ 10,600 คน

กลไกแผนดนไหว (Focal Mechanism)

Global CMT Catalog แสดงผลการวเคราะหหากลไกแผนดนไหวโดยใชหลกการของ Moment Tensor ซงสามารถอธบายลกษณะของแรงคควบ อนเกดจากแหลงก าเนดแผนดนไหว แบบจดและน ามาสงเคราะหสรางคลนแผนดนไหวขนใหมในทางทฤษฎ จากคาของพารามเตอรของรอยเลอนสมมต และรปแบบคลนชนดตาง ๆ ซงแปรตามระยะทางและต าแหนงศนยกลาง ตอจากนนเปรยบเทยบใหไดรปรางของคลนจากการค านวณใกลเคยงทสดกบคลนแผนดนไหวทตรวจวดไดจรงทสถาน คาค าตอบ (Solution) ทดทสดจะเปนคาพารามเตอรของรอยเลอนทตองการทราบ แผนดนไหวในครงนแสดงการเลอนตวแบบรอยเลอนยอนมมต า (thrust fault) ซงผลการวเคราะหกลไกแผนดนไหว จาก Global CMT Catalog อธบายดงภาพท 5 และคาพารามเตอรของแผนดนไหว คา Moment Tensor คาพารามเตอรของรอยเลอน 2 ระนาบอธบายไดในภาพท 6 และสถตแผนดนไหวทมขนาดมากกวา 4 ทเกดขนในประเทศเนปาลและประเทศใกลเคยง แสดงดงภาพท 7

201504250611A NEPAL Date: 2015/ 4/25 Centroid Time: 6:11:58.4 GMT Lat= 27.77 Lon= 85.37 Depth= 12.0 Half duration=20.8 Centroid time minus hypocenter time: 32.2 Moment Tensor: Expo=27 1.730 -1.790 0.056 7.520 -0.587 0.454 Mw = 7.9 mb = 0.0 Ms = 7.9 Scalar Moment = 7.76e+27 Fault plane: strike=293 dip=7 slip=108 Fault plane: strike=95 dip=83 slip=88

ภาพท 5 ผลการวเคราะหกลไกแผนดนไหว จาก Global CMT Catalog ทมา : http://www.globalcmt.org/CMTsearch.html

ทมา: http://bc.outcrop.org/images/structural/lutge8e/FG17_12C.JPG

ภาพท 7 สถตการเกดแผนดนไหวในบรเวณรอยตอของแผนอนเดยและแผนยเรเชยจ าแนกตามขนาดแผนดนไหวตงแตป พ.ศ. 2443-2557

ทมา: USGS

ภาพท 6 รอยเลอนยอนมมต า (Thrust fault)

แผนทเสยงภยแผนดนไหวแสดงคาอตราความเรงสงสด (Peak ground acceleration, PGA) ส าหรบชนหนทมโอกาสเกน 10 % ในรอบ 50 ป บรเวณศนยกลางแผนดนไหวมอตราความเรงสงสดทชนหนมคาประมาณ 3.2 – 4.8 m/s2 คาทไดสามารถน าไปใชออกแบบโครงสรางตานทานแผนดนไหวใหเหมาะสมกบบรเวณตางๆในประเทศเนปาล (แสดงในภาพท 8)

ความรนแรงของแผนดนไหวตามมาตราโมดฟายดเมอรเคลล (modified mercalli intensity, MMI) ซงวดโดยใชความรสกของการสนสะเทอน การส ารวจ การประเมนความเสยหายทเกดขน พบวาบรเวณรอบศนยกลางแผนดนไหวมคาสงสดระดบ 9 เกดการสนไหวรนแรง สงกอสรางและอาคารบานเรอนพงเสยหาย (แสดงดงภาพท 9)

ภาพท 8 แผนทเสยงภยแผนดนไหวแสดงคาความเรงสงสด (Peak ground acceleration, PGA) ส าหรบชนหนทมโอกาสเกน 10 % ในรอบ 50 ป

ภาพท 9 แผนทแสดงระดบการสนสะเทอนของพนดน (shake map) ในเหตการณแผนดนไหวในประเทศเนปาล ในวนท 25เมษายน 2558 ทมา : USGS

ทมา : USGS

สถต 10 อนดบภยพบตแผนดนไหวรนแรง ตงแตปพ.ศ. 2543 – ปจจบน

อนดบท 1 แผนดนไหวขนาด 9.1 (Mw) อนโดนเซย ป พ.ศ. 2547 เกดแผนดนไหวและคลนสนามในมหาสมทรอนเดย นอกชายฝงทางตะวนตกของเกาะสมาตราตอนเหนอ เมอวนท 26 ธนวาคม 2547 ขนาด 9.1 (Mw) ศนยกลางอยใตน าลก 30 กโลเมตร เกดสนามสง 30 เมตร พดถลมหลายประเทศทมชายฝงตดมหาสมทรอนเดยรวม 14 ประเทศ ประมาณการวามผเสยชวตมากถง 230,000 ราย

อนดบท 2 แผนดนไหวขนาด 9.0 (Mw) ญปน ป พ.ศ. 2554 เกดแผนดนไหวและคลนสนามในโทฮค ประเทศญปนขนาด 9.0 (Mw) เมอวนท 11 มนาคม

พ.ศ. 2554 ศนยกลางอยใตน าลก 29 กโลเมตร นบเปนเหตแผนดนไหวทรนแรงทสดของประเทศญปน โดยสวนใหญไดรบความสญเสยหนกจากคลนสนามทพดถลมชายฝง ซงมความสงถง 39 เมตร มผเสยชวตมากถง 16,000 ราย

อนดบท 3 แผนดนไหวขนาด 8.8 (Mw) นอกชายฝงชล ป พ.ศ. 2553 เกดแผนดนไหวและคลนสนามในชล เมอวนท 27 กมภาพนธ พ.ศ. 2553 ขนาด 8.8 (Mw) ศนยกลาง

อยในทะเลลก 35 กโลเมตร เกดสนามสง 2.6 เมตร มรายงานผเสยชวต 523 ราย

อนดบท 4 แผนดนไหวขนาด 8.6 (Mw) อนโดนเซย ป พ.ศ. 2548 เหตแผนดนไหวในมหาสมทรอนเดย นอกชายฝงทางตะวนตกของเกาะสมาตราตอนเหนอ ประเทศ

อนโดนเซย เกดขนเมอวนท 28 มนาคม พ.ศ. 2548 ขนาด 8.6 (Mw) ศนยกลางอยใตน าลก 34 กโลเมตร เกดสนามสง 3 เมตร มผเสยชวตทงหมด 1,000 ราย

อนดบท 5 แผนดนไหว ขนาด 8.6 (Mw) อนโดนเซย ป พ.ศ. 2555 แผนดนไหวนอกชายฝงทางตะวนตกของเกาะสมาตราตอนเหนอ ประเทศอนโดนเซย เกดขนเมอวนท 11 เมษายน 2555 ขนาด 8.6 (Mw) ศนยกลางอยใตน าลก 20 กโลเมตร คลนสนามมขนาดสง 80 เซนตเมตร มผเสยชวตทงหมด 2 ราย

อนดบท 6 แผนดนไหวขนาด 8.5 (Mw) อนโดนเซย ป พ.ศ. 2550 แผนดนไหวนอกชายฝงทางตอนใตของเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย เกดขนเมอวนท

12 กนยายน พ.ศ. 2550 ขนาด 8.5 (Mw) ศนยกลางอยใตน าลก 34 กโลเมตร คลนสนามมขนาดสง 90 เซนตเมตร มผเสยชวตทงหมด 25 ราย

อนดบท 7 แผนดนไหวขนาด 8.3 (Mw) ทะเลโอคอตสค ป พ.ศ. 2556 แผนดนไหวเกดขนในทะเลโอคอตสคซงเปนสวนหนงของมหาสมทรแปซฟกตะวนตก เกดแผนดนไหว

ขนเมอวนท 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2556 ขนาด 8.3 (Mw) ศนยกลางอยใตน าลก 609 กโลเมตร

อนดบท 8 แผนดนไหวขนาด 8.3 (Mw) หมเกาะครล ป พ.ศ. 2556 เกดแผนดนไหวเมอวนท 15 พฤศจกายน พ.ศ. 2556 ขนาด 8.3 (Mw) ความลก 10 กโลเมตร

*Mw คอ ตามมาตราโมเมนตแมกนจด

อนดบท 9 แผนดนไหวขนาด 8.3 (Mw) ประเทศญปน ป พ.ศ. 2546 เกดแผนดนไหวเกาะฮอกไกโด ประเทศญปน เมอวนท 25 กนยายน พ.ศ. 2546 ขนาด 8.3 (Mw)

ความลก 27 กโลเมตร

อนดบท 10 แผนดนไหวขนาด 8.2 (Mw) อนโดนเซย ป พ.ศ. 2555 เกดแผนดนไหวนอกชายฝงทางตะวนตกของเกาะสมาตราตอนเหนอเมอวนท 11 เมษายน พ.ศ. 2555

ขนาด 8.2 (Mw) ความลก 25 กโลเมตร

ส าหรบประเทศไทย ผลจากการเกดแผนดนไหวทประเทศเนปาลในครงน ท าใหประชาชนในประเทศไทยเกดความวตกกงวลวาจะสงผลตอแนวรอยเลอนมพลงของไทยหรอไม เนองจากแผนดนไหวครงนอยไกลจากประเทศไทยนบเปนพนกโลเมตร พลงงานทสงออกมาจากการเกดแผนดนไหวทประเทศเนปาลมาถงรอยเลอนมพลงในประเทศไทยจงมไมมาก โอกาสทประเทศไทยจะเกดภยพบตรนแรงแบบประเทศเนปาลนนเปนไปไดนอยเนองจากประเทศไทยไมไดตงอยระหวางแนวรอยตอของแผนเปลอกโลกซงเปนพนทเสยงตอการเกดแผนดนไหวรนแรงเชนเดยวกบประเทศเนปาล อยางไรกตามประเทศไทยกไมไดปลอดภยจากแผนดนไหวเลยทเดยวเนองจากวาในทางภาคเหนอและภาคตะวนตกยงมแนวรอยเลอนมพลงซงเปนรอยเลอนทแตกแขนงมาจากรอยเลอนสะแกงในประเทศพมา และในปจจบนแผนเปลอกโลกยงมการเคลอนตวอยางชาๆตลอดเวลา สงผลกระทบตอรอยเลอนมพลงในประเทศไทยใหมการเปลยนแปลงตลอดเวลา เพอเปนการไมประมาทควรมการศกษาวจยคนควาโดยนกวชาการอยางละเอยด มการตดตงเครองมอตรวจวดแผนดนไหวทมประสทธภาพตามแนวรอยเลอนเพอใหไดขอมลส าหรบการศกษาวจย นอกจากนการออกแบบสงกอสรางใหสามารถตานทานแผนดนไหวในพนท เสยงภย การใหความรแกประชาชนวาควรปฏบตตนอยางไรเพอเผชญภยแผนดนไหว ตลอดจนมาตรการและงานวจยตางๆในดานวศวกรรมแผนดนไหวจะสามารถปองกนและบรรเทาภยพบตทอาจเกดขนกบประเทศไทยในอนาคตไดเปนอยางด

เอกสารอางอง

http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/us20002926#general_summary http://pubs.usgs.gov/gip/dynamic/himalaya.html

http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/us20002926#impact_shakemap http://www.watthailumbini.com/index.php?page=article&module=detail&id=56 http://www.il.mahidol.ac.th/e-media/earth-science/link2map.html http://bc.outcrop.org/images/structural/lutge8e/FG17_12C.JPG http://www.thairath.co.th/content/495365

ภาพท 10 ความเสยหายจากแผนดนไหวประเทศเนปาลวนท 25 เมษายน 2558

ทมา : http://www.thairath.co.th/content/495365

ภาพท 11 หอภมเสนหนงในสถานททองเทยวส าคญในกรงกาฐมาณฑไดรบความเสยหายจนไมเหลอสภาพเดม ทมา : http://www.independent.co.uk/incoming/article10203550.ece/alternates/w620/Nepal-

earthquake3.jpg

ภาพท 12 เดกชายชาวเนปาลวย 4 เดอนไดรบความชวยเหลอจากทหารและรอดชวตหลงจากตดอยในซาก

ปรกหกพงกวา 22 ชวโมง ทมา : http://edition.cnn.com/2015/04/25/world/gallery/nepal-earthquake/