การอนุรักษ์และใช้ประโยชน์เปรี้ยวแดง...
Transcript of การอนุรักษ์และใช้ประโยชน์เปรี้ยวแดง...
การอนรกษและใชประโยชนเปรยวแดง
(Begonia alicida C. B. Clarke)
อยางยงยน
โดย นางสาว บณฑตา เพญสรยะ
สถานวจยลำตะคอง (สลค.)
บโกเนยเป�นไมดอกไมประดบทนยมปลกกน
อยางแพรหลาย มความเป�นเอกลกษณเฉพาะตว โดย
นยมปลกไวประดบตกแตงสวนหรอพนทภายใน
อาคาร รวมถงการเพาะเลยงเป�นงานอดเรกสำหรบ
นกสะสมพรรณไม ซงในป�จจบนมการพฒนาสาย
พนธบ โก เน ย เช งการค าในหลาย พน ท ท ว โลก
โดยเฉพาะในประเทศเขตหนาว ซงสายพนธการคาท
เป�นทนยม มทงชนดทมดอกขนาดใหญและชนดทม
ใบสวยงาม ไดแก พนธ Senetor, Ambassador,
Super Olympia, Volumia, Inferno, Nonstop,
Nonstop Mocca, Dragon Wings, Big,
BossaNova, Santa Cruz และ Gryphon(1) ราคา
ขายบโกเนยมตงแตหลกสบจนถงหลกหลายพนบาท
ขนกบความนยม โดยบโกเนยเป�นพชลมลกอายป�
เดยวจนถงอายหลายป� บางชนดมการพกตวในชวงฤดแลง ซงจะกลบมาแตกใบและออกดอกใหมในชวงฤดฝน
สำหรบเปรยวแดง (Begonia alicida C. B.
Clarke) เป�นพชลมลกทมลกษณะของใบทสวยงาม
และมศกยภาพในการพฒนาเป�นไมดอกไมประดบ
กระถาง ซงหองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอพช
สถานวจยลำตะคอง ไดทดลองเพาะเลยงเปรยวแดง
ในสภาพปลอดเชอ เพอการอนรกษและการวจยเพอ
การใชประโยชน เช งพาณชย โดยลกษณะทาง
พฤกษศาสตรของเปรยวแดง มดอกแบบแยกเพศรวม
ตน สง 15-28 ซม. หวใตดนทรงกลมหรอกงกลม
เสนผานศนยกลาง 5-10 มม. ลำตนคอนขางตงตรง
กลม เกลยง อวบนำ สเขยวหรอสแดงออน ใบ 2-3
ใบ ตดทโคนตน เรยงสลบ กานใบสเขยวออนหรอส
แดงออน ยาว 3-7 ซม. แผนใบอวบนำ รปราง
สมมาตร ผวใบดานบนเป�นมน สเขยวเขม เกลยง
หรอมจดประสเงน มจดโปรงแสงกระจายทวใบ มส
เหลอบ ผวใบดานลางเกลยง สเขยวแกมขาว ใบรปหวใจหรอรปหวใจเบยว กวาง 1-12 ซม. ยาว 4-11 ซม. โคนรป
หวใจ ขอบหยกซฟ�นถ ปลายมนหรอแหลม เสนใบเรยงแบบฝามอ 6-7 เสน ชดเจนทางดานลางใบ หใบตดทน รป
ใบหอก กวาง 2-2.5 มม. ยาว 3-4 มม. สเขยวออน ปลายแหลม ขอบเป�นหนาม ชอดอกแบบชอแยกแขนง ออก
ตามซอกใบหรอปลายยอด ยาว 5-20 ซม. ดอกเพศผอยโคนชอ ดอกเพศเมยอยปลายชอ เกสรเพศผแกกอนเกสร
เพศเมย กานชอดอก กลม เกลยง สแดงเขม เป�นมน ยาว 5-8 มม. ใบประดบ ตดทน เนอบาง รปไขหรอไขเบยว ส
นำตามแกมแดงหรอสเขยวออนเป�นมน ขอบเป�นหนามกวาง 3-5 มม. ยาว 4-5 มม. ปลายเป�น 2-3 พ ดอกเพศผ
กานดอกตงขน ยาว 2-5มม. กลบรวม 4 กลบ สขาวครมหรอชมพออน กลบรวมคนอกรปเกอบกลม กวาง 4-5 มม.
ยาว 4-5 มม. โคนกลม ขอบเรยบ ปลายมน ผวดานนอกปกคลมดวยขนตอมขนาดเลก ผวดานในเกลยง กลบรวมค
ในรปใบหอกกลบ กวางประมาณ 2 มม. ยาว 4-5 มม. โคนรปลม ขอบเรยบ ปลายมน ผวเกลยงทง 2 ดาน วงเกสร
เพศผสมมาตรตามรศม รปทรงกลม เกสรเพศผ 12-15 อน รปหวใจ สเหลอง กานชอบเรณ ยาวประมาณ 0.3 มม.
อบเรณยาวประมาณ 0.5 มม. แตกเป�นชองเป�ดยาวบรเวณปลายอบเรณ สวนโคนเชอมตดกน ดอกเพศเมย กาน
ดอกสแดงเขม ยาว 6-10 มม. กลบรวม 5 กลบ ขนาดไมเทากน รปไขกลบ กวาง 2-5 มม. ยาว 10-12 มม. สขาว
หรอสชมพออนสะทอนแสง ปลายมน ขอบเรยบ โคนมน ผวดานนอกปกคลมดวยขนตอมขนาดเลก ผวดานใน
เกลยง กานยอดเกสรเพศเมย 3 อน เชอมกนทโคน ปลายแยกคลายรปสอม สเหลอง ยอดเกสรเพศเมยเป�นแถบรป
ไต รงไขม 3 ป�ก สเขยวออนหรอสชมพออน ม 3 ชอง ผลแบบแคปซล เป�นมน สเขยวหรอสขาวอมชมพ ผลหอยลง
กวาง 11-12 มม. ยาวประมาณ 5 มม. ป�กผลขนาดเทา ๆ กน 3 ป�ก รปเกอบสามเหลยมยาว 4-6 มม. เมลด
จำนวนมาก สนำตาล รปไข(2) ลกษณะการเจรญเตบโตและรปรางใบของเปรยวแดงมความแปลกตาและมศกยภาพ
ในการพฒนาเป�นไมประดบกระถางได
อยางไรกตาม การทพชเจรญเตบโตในพนททจำกดในระบบเพาะเลยงเนอเยอ ทำใหพชมตนขนาดเลกและ
ไมสามารถเจรญเตบโตจนสามารถออกดอกได อกทง การเพาะเลยงเนอเยอพชจะประสบความสำเรจได ดงนน
ทางหองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอพช จะตองมการศกษาวธทเหมาะสมตอการอนบาลพชในสภาพโรงเรอนเพอ
นำไปใชปลกตอไป ซงจากการทดลองวธการอนบาลเปรยวแดงในสภาพโรงเรอน พบวา เปรยวแดงเป�นบโกเนยทม
ลกษณะทรงตนเป�นพมเลก และเพยง 3 สปดาหกมชอดอกใหเหนเหมาะทจะเป�นไมดอกไมประดบกระถางเพอ
ตกแตงภายในอาคารหรอภายในหองนอนได
วธการนำตนบโกเนยทเพาะเลยงในสภาพปลอดเชอจาก
หองเพาะเลยงเนอเยอพชออกปลกในสภาพโรงเรอน ขนตอนแรก
จะตองคดเลอกบโกเนยในขวดเพาะเลยงเนอเยอพชทเหมาะสมตอ
การออกปลกเลอกตนทมระบบรากทสมบรณ นำขวดเพาะเลยง
เนอเยอพชออกจากหองปลอดเชอมาไวในอณหภมหองปกตเพอให
ตนพชคอย ๆ ปรบตว จากนนนำตนพชออกจากขวดเพอลางวน
อาหารใหสะอาดเพอไมใหตนพชเกดการปนเป��อนจากแบคทเรยหรอ
เชอรา โดยลางรากในนำสะอาดทใสนำยาฆาเชอ หรอเบตาดน 1-2
หยด แชประมาณ 3-5 นาท นำตนเปรยวแดงปลกเลยงลงบนถาด
เพาะทใชวสดปลกคอพทมอส จากนนนำถาดเพาะใสกลองพลาสตก
ใสเพอใหคงความชนไวใหคลายกบตอนทเลยงในขวดเพาะเลยง
เนอเยอและนำไปเลยงในต growth chamber ทวางโปรแกรมไวให
ใกลเคยงหองเพาะเลยงเนอเยอพชและใกลเคยงสภาพโรงเรอน ท
อณหภม 25-26 องศาเซลเซยส ปลกเลยง 1-2 สปดาหใหแนใจวา
พชมการเจรญเตบโตขนนนหมายความวาพชมระบบรากทดเหมาะแกการออกปลกเลยงในสภาพโรงเรอนจรง
จากนนนำกลองทใสถาดเพาะออกไปทโรงเรอนและคอย ๆ เป�ดฝาออกเพอใหตนพชไดปรบตวสสภาพโรงเรอนจรง
เป�นเวลา 1 สปดาหจากนนนำตนออกจากถาดเพาะปลกเลยงรองกนกระถางดวยกากมะพราวในกระถางทมวสด
ปลกคอดนปลกพชทมสวนผสมไดแก ดนปลก ขยมะพราว รดนำใหชมและปลกเลยงในททมแสงแดดพอเพยงและม
ความชนสงตอไป
ขนตอนการอนบาลพชทไดจากการเพาะเลยงเนอเยอ
ขนตอนการอนบาลเปรยวแดงทไดจากการเพาะเลยงเนอเยอ
เพอการพฒนาเป�นไมดอกไมปะดบกระถาง ในสภาพโรงเรอน
ขอมลอางอง ( 1) บ โ ก เ น ย ( Begonia) . homeandgardens. [ อ อ น ไ ล น ] . ส บ ค น จ า ก :
https://www.homeandgardens.in.th/category/62/สวนสวยดวย-ดอกไม/บโกเนย-begonia (2)มานพ ผพฒน และ นยนา เทศนา.พรรณไมเขาหนปน ในกลมปาภเขยว-นำหนาว.พมพครงท 2.
กรงเทพฯ : สำนกงานหอพรรณไมกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวง
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2561. 157