❋PB จดหมายขาว ❋1จดหมายขาว

จดหมายขาวสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน

มหาวทยาลยมหาสารคามปท 1 ฉบบท 3 มนาคม – เมษายน 2555

Vol.1 No.3 March – April 2012ISSN 978-616-220-035-9

สถาบนวจยศลปะ

และวฒนธรรมอสาน

commoditization of Culturecommoditization of Culture

เมอวฒนธรรมอสาน...กลายเปนสนคา

❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว

บทบรรณาธการ

❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว

✎ ประเพณแหดาวครสตมาส:เวทการตอรองเพอ

สรางตวตนของชาวครตสอสาน 3

✎ คมภรใบลานในสอออนไลน:

รปโฉมใหมกบการสรางสำนกรวมทางสงคม 5

✎ บานภ-หมบานผไท:การคาวถชาตพนธ

ในบรบทของการทองเทยว 8

✎ จมทอมปสนฟารม:เมอ“วถชวตอสาน”

กลายเปนสนคาการทองเทยว 10

✎ เซรามกผตาโขน:ปนแตง“ตวตนอสาน”

สงานสนคาวฒนธรรม 11

✎ วาดวยขาวสถาบนฯ 14

จดหมายขาวสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานฉบบนเปนเลมท3 แลวนะครบกรสกดใจครบทไดทำงานในสงทตนเองสนใจซงนบวาเปนเรองทด และจดหมายเลกๆ ชนนคงเปนเวทวชาการทสามารถใชเปนสอนำความคดและสาระความรเลกๆดานศลปวฒนธรรมไปสกลมผสนใจเพอรวมแลกเปลยน เรยนรกนทงนสำหรบจดหมายขาว2ฉบบทผานมานนไดรบสญญาณตอบรบจาก วงวชาการทงภายในและภายนอกเปนอยางดโดยเฉพาะนสตนกศกษาทสนใจ เรองเลาตางๆแนนอนเรองเหลานกอาจเปนแรง“จดประกาย”ใหเกดโจทย วจยไดซงตองขอขอบคณมาณโอกาสนดวยครบ สำหรบจดหมายขาวฯ ฉบบน ทางกองบรรณาธการตองการนำ สาระความรเกยวกบประเดนวาดวย “การแปลงวฒนธรรมใหเปน “สนคา”หรอภาษาองกฤษใชคำวา “Commoditization of Culture” ซงหมายถง ปรากฏการณททรพยากรทางวฒนธรรมไดถกแปรใหเปนสนคาทงในรปของวตถเชน สถานททองเทยว ของทระลก หรอรปแบบเหตการณ เชน เทศกาลประเพณหรอการแสดงเปนตน เนอหาขาวสารและสาระความรในจดหมายขาวฉบบน มหลากมต หลายเรองทโยงใยกบประเดนเรอง“วฒนธรรมกบการกลายเปนสนคา”เรมตน ทเรองของงานประเพณแหดาวของชาวครสตทบานทาแร จงหวดสกลนคร อนถอเปนชมชนครสตคาทอรกทใหญทสดในประเทศไทยกวาไดชาวครสตทาแร ไดนำเอาประเพณแหดาวครสตมาสมาใชเปนเครองมอตอรองทางวฒนธรรมในบรบทของการทองเทยวและวกฤตอตลกษณทเกดขนกบพวกเขาซงเปนประเดน ทนาสนใจและนาจะมการศกษาในเชงลกตอไป สวนบทความเลกๆ ชนทสองกคอเรองใบลานในโลกออนไลนเขยนโดยคณณรงคศกดดวยพยายามจะชให เหนวาเรองภมปญญาใบลาน แมในสงคมเทคโนโลยซงมการแปรรปและ กลายพนธไปบางแตทงหลายแหลกยงคงวางอยบนฐานของชดความรอนเปน มรดกภมปญญาของบรรพชนทนาสนใจยง นอกเหนอจากนยงมเนอหาขาวเลกๆอก2เรองคอหวขอการนำเสนอ ใหเหนวาชมชนผไทในจงหวดมกดาหารมการสรางอตลกษณหรอตวตนทาง วฒนธรรม แลวไดนำเอาเรองราวเหลานมาตอรองเพอสรางพนททางการทองเทยวใหเปนทรจกกนในนาม “บานภ หมบานผไทในแบบโฮมสเตย”และเรองสดทายกคอ การสรางสรรคภมปญญาพนบานในเวทการทองเทยวคอ “เซรามกผตาโขน” อนเปนผลงานศลปะทคดคนและแปรรปใหกลายเปน“สนคาทระลก” ทายสดแมศลปวฒนธรรมจะมการพฒนาและการแปรเปลยนไปตามยค ตามสมย แตสงหนงนน หากเรามองในเชงคณคาทมตอขอมลศลปวฒนธรรม ดงกลาวแลวกจะพบวาผคนในทองถนไมไดมงหวงสราง“มลคา”เพอตอบโจทย ยคโลกาภวตนเพยงเทานนเพราะสงเหลานในอดตลวนเปนเสมอนจตวญญาณทมตอการสรางพลงแหงวถชวตผคนและสงคมซงณเวลานเรองราวดงกลาว ขาพเจากเชอวายงคงม “กลนอาย” ของคณคาเหลานนปะปนอยดวยเชนกน แมรปรางเรอนกายของชวตประเพณจะถกแปรเปลยนไปกตาม

ดวยสำนกรกในวถทองถนปฐม หงษสวรรณ

Content

บรรณาธการ : ผชวยศาสตราจารย ดร.ปฐม หงษสวรรณ

ประธานทปรกษา : ผชวยศาสตราจารย ดร.ศภชย สมปปโต

1.รองศาสตราจารยวณาวสเพญ

2.ผชวยศาสตราจารยดร.ชพกตรสทธสา

3.ผชวยศาสตราจารยดร.ราชนยนลวรรณภา

4.นางจนตนากจระการ

5.นางทศนยบวระภา

6.นางอจฉรจนทมล

7.นางวยะดารตนเพชร

8.นายวรชยจนาลอง

9.นางกมลนทธโชตออน

10.นางสาวเฉลมศรดวงชาทม

11.นายไพศาลกมลพรวจต

12.นายณรงคศกดราวะรนทร

13.นางนมนวลจนทรญ

14.นายเลอสนตฤทธขนธ

15.นางสาวเพญประภาโยธาทน

16.นางสาวพรรณเจรญศร

กองบรรณาธการ

❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว

ภายใตบรบทการพฒนาเชงการทองเทยวนนผเขยนพบวา ชาวบานทาแร อำเภอเมอง จงหวดสกลนคร ซงเปนกลมคนทนบถอ ศาสนาครสตทมบรรพบรษอพยพเคลอนยายมาจากประเทศเวยดนาม ไดนำเอาสำนกอตลกษณในความเปนไทยมาผสมผสานเขากบความเปน ญวนเวยดนามแลวกอใหเกดชดความคดวาดวย“คนไทยเชอสายเวยดนาม” ขนมานอกจากการนำเสนอภาพอตลกษณดงกลาวแลวภายใตกระแสการเคลอนไหวเรองการทารณกรรมสนขทำใหสงคมตตราวาชาวทาแร เปนกลมคนทมความโหดรายปาเถอนอยางไรกตามชาวทาแรกไดเลอก ทจะนำเสนออตลกษณของตนเองในฐานะทเปนชมชนแหลงทองเทยวสำคญ ของจงหวดและภมภาค โดยเฉพาะการเปนแหลงรวมสถาปตยกรรม โบราณทมาอายกวา100ปไมวาจะเปนอาคารบานเรอนโบสถโรงเรยนและศาสนสถานอนๆอนมลกษณะเฉพาะแตกตางไปจากชมชนทองถน อสานโดยทวไปเพอแสดงใหกลมคนภายนอกเหนวาชาวชมชนทาแรนน มรากเหงาทางวฒนธรรมทดงาม และมความเปนสากล ตลอดจนเปน พลเมองทางวฒนธรรมของสงคมไทยอกดวย ในคำคนของวนท 24 ธนวาคม ของทกๆ ป เปนชวงเทศกาล

ครสตมาส ในชมชนทาแรจะมงานประเพณแหดาวซงเปนทรจกและ เรมเปนทยอมรบจากสงคมภายนอกเพมขน งานแหดาวจะจดท มสซงโรมนคาทอลกทาแร-หนองแสง หรอเรยกอกอยางหนงวา “โบสถวดทาแร” ทงนการแหดาวเปนกจกรรมเฉพาะในวนครสตมาส เทานน เพอระลกถงเหตการณทบรรดาโหราจารยไดตดตามดาวพเศษดวงหนง แลวไดไปพบกบสถานทประสตของพระกมารเยซดงนนจงถอกนวาดวงดาว คอ สญลกษณแหงการประสตของพระเยซ ในฐานะเปนพระผชวยใหรอดตามคดความเชอทางศาสนาของชาวครสต ทวโลก การปรบเปลยนสถานทจดงานจากเดมเปนหมบานทาแรไปเปน งานแหขบวนใหญโตทตวจงหวดซงนบเนองมาเปนเวลากวา30ปมาแลว ทำใหประเพณทศรทธากนภายในชมชนเลกๆ ไดเรมเปนทรจกและ ยอมรบกนในวงกวางมากขน และกลายเปนสวนหนงของภาพลกษณ จงหวดสกลนครในเวทการทองเทยวดวย

ประเพณแหดาวครสตมาส :

เวทการตอรองเพอสรางตวตนของชาวครสตอสาน

❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว

ปฐม หงษสวรรณ

❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว

ลกษณะเชนนแสดงใหเหนภาพการประดษฐประเพณขนมาใหมภายใตบรบทของสถานการณทางสงคมทแปรเปลยนไปจากเดมคอจาก“ชมชนชายขอบ (ทาแร)” ไปส “ชมชนศนยกลาง” (สกลนคร) ทงน EricHobsbawm(1983:4)เสนอวาประเพณประดษฐทางวฒนธรรม เปนปจจยหนงทไดปรบเปลยนวถแหงประเพณเกาอนเนองมาจากประเพณ เกานนไรประสทธภาพ หรอขาดคณสมบตทจะปรบตวเพอใหสอดคลองกบสภาวการณทางสงคมในเวลานน จนทำใหเกดการสราง“ประเพณประดษฐ” ขนมา ซงในกรณของประเพณแหดาวกเชนกน จากการแหดาวดวงเลกภายในชมชนกไดเคลอนตวและขยบขยายดวย อทธพลของระบบทนนยมและกระแสของการทองเทยวทำใหการแหดาว ของชาวครสตทาแรถกนำมาใชในสถานการณปจจบนภายใตบรบทใหม ความพยายามในการผลตใหมทางวฒนธรรมของชาวชมชนทาแรเชนนลวนแลวแตเปนประจกษพยายานยนยนใหเหนถงบทบาทของกลมชน ในฐานะเปนผสรางในกระบวนการทางการเมองและการพฒนาเพอสราง ผลตซำและปรบเปลยนระบบคณคาของประเพณใหสอดคลองกบบรบท และเงอนไขทางเศรษฐกจสงคมและการเมองดวย “รถแหดาว” ไดประดษฐตกแตงอยบนรถกระบะสลอบางหรอรถบรรทกหกลอบาง สวนรปดาวขนาดเลกบางสวนกถกตกแตงไว บนรถสามลอปนกมอยางไรกตามแรกเรมเดมทดาวทประดษฐสรางขนมา ครงแรกนนเปน “โคมไฟกระดาษรปดาว”ใชเทยนไขจดเปนแสงไฟ สองสวาง แลวใชถอไปแหรอบชมชนและรอบโบสถครสต ภายหลงม การประดษฐเพอใชตกแตงตามหนาอาคารบานเรอนและสถานทตางๆในชมชนซงในทกวนนการปฏบตเชงพธกรรมเชนนในชมชนทาแรกยงคง ปฏบตใหเหนและดำเนนอยประเพณในความคดแบบเดมมไดเลอนหาย ไปแตอยางใดแมวาอาจจะมรปโฉมและกจกรรมทผดแผกไปจากเดมบางแตสำหรบชาวทาแรแลว“ประเพณแบบเกา”กบ“ประเพณแบบใหม”ยงคงมบทบาทหนาทในชมชนและยงมศกยภาพทจะรบใชสถานการณทชมชนตองเผชญหนากบการเปลยนแปลงของสงคมอนเกดจากแรงหนนภายนอกดวยเชนกน การนยามอตลกษณของ“โคมดาวเลก”ทใชเทยนไขจดสองแสง ประกายเพอใชในพธแหรอบชมชนและโบสถวาเปน “แบบดงเดม”

❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว

ของชมชน แตรปดาวททำจากโฟมแผนไมกระดาษตางๆ ทตกแตงไว บนรถบรรทกขนาดใหญ แลวแตงแตมดวยหลอดไฟนออนสสน สวยงามสวางมองเหนไดในระยะไกลเปนการประดษฐสราง“แบบใหม” เพอสงเสรมการทองเทยวรถบรรทกขนาดใหญสามารถบรรทกทงรปดาว ประดษฐ ทงเครองปนไฟ และสวนประกอบอนๆ ทตกแตงไดมากกวารวมทงตวแสดงทสามารถนงไปบนรถแหไดพรอมๆ กน ไมวาจะเปน ซานตาคลอสนางฟาเดกผหญงเทวดานอยเดกผชายโดยมลงซานตาคอย โยนขนมลกอมใหเดกๆ ตามสองฟากฝงถนนทรถแหดาวเคลอนตวไป แสงไฟนออนทชวยใหการประดษฐสรางสสนของดวงดาวเปนไปไดใน หลายรปแบบหลากสสนซงเปนสงทชวยทำใหประเพณแหดาวในชมชนทาแรไดรบการสงเสรมและเปนทยอมรบในวงกวางมากขน จากทศนะขางตน ทำใหผเขยนมองเหนการประดษฐประเพณ จากเดมทเคยใชโคมไฟเทยนไขทเรยกวา“ดาวเลก”ปรบเปลยนไปเปน“ดาวใหญ” โดยใชพลงงานไฟฟาจากหลอดไฟนออนซงสะทอนใหเหน ชมชนทไดปรบเปลยนตวตนทางประเพณกบสงคมโลกยคสมยใหม โดยมวตถประสงคในเชงการประชาสมพนธและการทองเทยวเปนแรงกระตนหลก งานประเพณแหดาวของชาวบานทาแรในฐานะเปนประเพณ ประดษฐแบบหนงจงเปนปรากฏการณทางสงคมทไดกอตวขนจากการ หยบยกวตถดบโบราณ(AncientMaterials)ทางวฒนธรรมคอเรองราว เกยวกบประวตการประสตของพระศาสดา พธกรรมทางครสตศาสนางานเฉลมฉลองและขอปฏบตทเชอวาเปนการระลกถงเหตการณสำคญในโลกทางพธกรรมมาเปนจดกำเนดของงานประเพณน ประเพณแหดาวของชาวครสตทาแรในฐานะทเปนการประดษฐ ประเพณจงมการดดแปลงปรงแตงและเสรมเตมสงใหมๆเขาไปเพอ สอสารและบอกกลาวใหกลมคนอนๆไดมองเหนและสมผสผานประเพณ แหดาวได โดยผเขยนพบวามทงการนำเสนอภาพใหเหนถงความเปน พลเมองไทยผานการใชขอมลทางคตชนและวฒนธรรมชนน เพอบอกวาสงน“ไมใชของแปลก”แตเปนวฒนธรรมไทยอกรปแบบหนง นอกจากนยงมการสรางสรรคเพอใหมลกษณะของการผสมกลมกลนกบ ความเปนทองถนอสานดวย รวมทงยงตองการนำเสนอภาพเพอใหเหนมตของความเปนสากลดวยอกประการหนงเชนกน

❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว

“รปโฉมใหมกบการสรางสำนกรวมทางสงคม”

❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว

ภาพหนาปจจบนของเวบไซตศนยอนรกษใบลานอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม เมอวนท 11 พ.ค. 2555

อตลกษณ(Identity)ของคนอสานบางสวนไดถกบนทกไวในคมภร ใบลาน และบางสวนเชนกนกถกกลนกลาย บางกหายสาบสญไป อนเนองจากวฒนธรรมใหมเขาทาบทบ ซงเอกลกษณของคมภรใบลาน นนสามารถมองได 2 มต คอ มตทางวฒนธรรมของกลมชนชาวลาวฝงขวาแมนำโขง ในบรบทภาคอสานในสงกดรฐชาตไทย(ในทนจะเรยกชาวอสาน)และใบลานในมตความสมพนธกบวฒนธรรมอน ใบลานมตในวฒนธรรมของกลมชนชาวอสานสงทเหนเดนชดทสด คอดานตวอกษรและภาษา ซงมความแตกตางกนหรอคลายคลงกน กบกลมชนภมภาคอน เนองจากในคมภรใบลานอสานมการใชอกษร อยางนอย3รปอกษรคออกษรธรรมอกษรไทยนอยและอกษรขอมสวนภาษาทใชเปนภาษาลาวเกา ซงเปนภาษาเดมของชาวอสานมคำศพท ฉนทลกษณทมความเฉพาะถน สวนมตความสมพนธกบ วฒนธรรมอน เอกลกษณของคมภรใบลานไดมความสมพนธกบวฒนธรรมดานอนๆ ซงแตละยคสมยมความแตกตางกนออกไปคมภรใบลานในอดตจำเปนตองสมพนธกนกบรปแบบวฒนธรรมทมความ ประณตเชนวฒนธรรมการถกทอเพอนำมาเปนผาหอคมภรวฒนธรรม การสรางตและหบพระธรรมลงรกปดทอง วฒนธรรมในการนำสจาก รกชาดและทองมาทำเปนขอบคมภรใบลานวฒนธรรมการทำลวดลายท สะทอนใหเหนศลปะวฒนธรรมภมปญญารวมไปถงความเชอประเพณ และพธกรรมของคนในอดตดวย รปแบบทางกายภาพของคมภรนนถอวามเอกลกษณอนแตกตาง

จากบรบทปจจบนเปนอยางมากเพราะลกษณะการใชรปทรงเทคนคกรรมวธมความแตกตางจากความนกคดความคนชนของคนยคใหมมาก ถาสามารถนำเอาเอกลกษณทงของกลมชนและทสมพนธกบวฒนธรรมอน มาแสดงใหเปนทประจกษอยางจรงจง ถาสามารถสรางนวตกรรมทาง วฒนธรรมแกใบลานใหไดมบทบาทตอผคนในสงคมปจจบนนน คมภรใบลานกถอเปนจดเรมของอตลกษณใหมของเมองแหงการศกษาอยาง ตกสลานคร หรอแมกระทงอตลกษณของกลมชนทไมใชแคคนอสานเพราะอาจหมายรวมถงคนลาว-คนไทยหรออาจกลายเปนของคนเอเชยหรอแมแตเปนของโลกเสยดวยซำ คมภรใบลานในศตวรรษใหมนจงจำเปนตองมบทบาทใหมเพอใหสงคมรบรถงคณคา และใหเกดสำนก รวมตอการอนรกษ หรอเชอมโยงวถคด ครรลองคณธรรมอนดงามเปนทางเลอกในการศกษา คนควาทางวฒนธรรมแกคนรนใหมไดอก ทางหนง มขอใหขบคดในบางแงมมทวาบทบาทและสำนกรวมจะสามารถ แพรกระจายในวงกวางมากทสดในบรบทสงคมปจจบนไดอยางไร ความเปนวตถโบราณอยาง “คมภรใบลาน”นนจะสามารถครองใจคน หรอสามารถทจะเขาอยในความทรงจำของปจเจกชน หรอกระตน สำนกแหงการอนรกษกระตนความกระหายใครรความโหยหาอดตของคนสมยใหม(บางกลม)ไดหรอไม “หรอวาจะปลอยใหชอและสาระในคมภรใบลาน ถกกลนหายไป จากความทรงจำของโลก

คมภรใบลานในสอออนไลน

ณรงคศกด ราวะรนทร

❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว

และกลายเปนสงชำรดทางวฒนธรรมไรซงประโยชนทใครกไม อยากจะกลาวถงไดเชนนนหรอ” เปนขอคดเหนทชวนใหหาคำตอบแกกลมผปฏบตงานดานการ อนรกษภายใตชอ “โครงการอนรกษใบลานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ” ซงปจจบนกำลงถกปรบใหเปนเนอเดยวกนกบสถาบนวจยศลปะและ วฒนธรรมอสานมหาวทยาลยมหาสารคามโดยการดำเนนการตงแตป2546-ปจจบนเปนระยะเวลากวา10ปทนกวชาการในโครงการใบลานฯไดขบเคลอนพนธกจเฉพาะดานและสรางสำนกรวมอนรกษแบบคขนาน ไปพรอมๆ กบการสำรวจ การจดระบบคมภรใบลานตามวดตางๆ จำนวนกวา687แหงใน5จงหวดภาคอสานการอบรมตวอกษรโบราณ สำหรบนสต นกเรยน คร ชาวบานหรอแมกระทงพระภกษสงฆ กมขอจำกดอยเฉพาะกลมทสนใจแตกสามารถสรางประสบการณใหกบ ผอบรมอกษรโบราณในหลายรนใหไดรบรและสรางสำนกดานการ อนรกษเอกสารใบลานไดพอสมควรอกทงทผานมายงมการนำเทคโนโลย สมยใหมมาใชบรการฐานขอมลคมภรใบลานทางระบบอนเตอรเนต หรอการจดทำเวบไซตบนฐานขอมลซงปรากฏอยในwww.bl.msu.ac.th ซงเผยแพรประชาสมพนธกจกรรม องคความรทเกยวของนบตงแตป 2547 เปนตนมา กสามารถสงผานสาระขอมลแกผสนใจไดเฉพาะ บางกลมเชนกนเชนเดยวกบผลงานการปรวรรตและจดพมพวรรณกรรมจากเอกสารใบลานกวา20รายการกลมผสนใจเปนนสตนกศกษาททำการคนควาขอมลเพอทำวทยานพนธเฉพาะดานเพยงเทานน คำถามคอผทไมสนใจผทไมเคยมสวนเกยวของใดๆผทไมเคยรจกกบคมภรใบลานเราจะไปจดประกายใหเกดความสนใจดวยวธการใด มนเปนคำถามทอาจจะมคำตอบ แตกตองพวงดวยงบประมาณของ ทางราชการเสมอ ทงนในความเปนสงคมโลกาภวตน วธการสราง สำนกรวมในปจจบนมมากมายหลากหลายวธการ วธการหนงคอระบบ“เครอขายสงคมออนไลน” หรอเรยกวา “Socialmedia” ทกำลง ไดรบความนยมกนอยางกวางขวางนนสามารถสรางอตลกษณ หรอ

การสถาปนาตวตน ในระบบไดอยางงายดาย และเปนเครองมอท ทรงประสทธภาพและประสทธผลในดานการเผยแพร ขอมลขาวสารประชาสมพนธสงตอแนวคดรวมถงสำนกดานการอนรกษทเคยดำเนนการอยางยากเยนเขญใจใหเกดความรวดเรวและงายยงขน ปจจบนในหนาเวบไซตของ “ศนยอนรกษใบลานอสานมหาวทยาลยมหาสารคาม”มสมาชกจำนวนกวา5,000คน1รอเปน สมาชกอกกวา 500 คน เปนยนยนใหเหนวาโลกออนไลนสามารถใช เปนเครองมอในการเผยแพรประชาสมพนธงานตามพนธกจ กจกรรมตลอดจนขอมลขาวสาร ขอสนเทศในคมภรใบลานไดเปนอยางด การตอบปญหาทมวลสมาชกสนใจใครรรวมถงการนำเอาขอมลของวถ วฒนธรรม ภมปญญาอสานออกเผยแพร ตวอยางเชน เรองอาหารสถานทชอพชพรรณวถชวตภมปญญากวผญาคำกลอนขอคดสอนใจเหตการณสำคญฯลฯถอเปนการคดนอกกรอบออกจากมตความเปนคมภรใบลานอนศกดสทธซงณวนนเปนเพยงนามธรรมใหกลายกลบเปน“รปธรรม”ทสมผสและใกลตวไดยงขนผนวกวธการและระบบกสามารถ จะสถาปนาตวตนโดยไมจำเปนตองกอรางสรางตกรามอนใหญโต มโหฬารเหมอนอยางในอดตไดแตทงนและทงนนอาจเปนผลพวงสบเนองจากการดำเนนงานตามพนธกจทบมเพาะแนวความคดจตสำนกแกบคลากรผปฏบตเปนสำคญอกทงการจดเกบและจดการขอมลภายใน ชวงระยะเวลากวา 10 ปทผานมาอยางเปนระบบ รวมถงการจดการ องคกรทมขนาดเลกมความยดหยนเลอนไหลมอสระดานการดำเนนงาน ตามพนธกจ ทำใหเปนผลดตอการบรหารจดการ เพราะ “ระบบเปน เครองมอทคนตองใชอยางเขาใจและรเทาทน”จงจะเกดประสทธภาพสง สดกบองคกร และทายสดกจะสามารถขบเคลอนหนาทหรอพนธกจ ขององคกรใหมประสทธภาพ และสามารถสรางภาพอตลกษณของ สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมในฐานะเปนผชนำ และเปนทพงแก สงคมชมชนและทองถนไดเปนอยางด

❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว

ภาพของคณประหยด คำสงห ทกลาวตชมผานหนาเฟสบค

❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว

บานภ หมบานผไท :

“การคาวถชาตพนธ ในบรบทของการทองเทยว”

“บานภ” ตงอยหางจากตวอำเภอหนองสงจงหวดมกดาหาร ประมาณ6กโลเมตรคำเรยกชอหมบานวา“ภ”หรอชาวบานเรยกกนวา“บานภ” นนมมาตงแตเดมสมยตงหมบาน ปจจบนบานภไดรบการ แบงออกเปนหม1และหม2โดยขนกบตำบลบานเปาอำเภอหนองสงชาวบานกลาววา กอนทจะเรยกกนวา “บานภ” เดมเคยใชชอวา“บานหลบภ” เนองจากพนทเดมซงไมใชพนททตงหมบานในปจจบนคนบานภเคยตงบานเรอนอยในบรเวณหบเขา และคำวา “หลบ” นนชาวบานภไดอธบายความหมายไวเปนลกษณะของพนททอยตำลงไป เหมอนหลม และตอมาชาวบานทเคยอาศยอยในพนทนนกไดอพยพ มายงพนทเนนเขาซงเปนพนททหมบานตงอยในปจจบนการเปลยนชอ จากบานหลบภมาเปนบานภนเกดขนมานานกวารอยปแลว(พรรณปพรภรมยวงษ,2552:34) ในปจจบน บานภเปนชมชนทมลกษณะเฉพาะอนโดดเดนใน เรองวฒนธรรม เปนชมชนทมความเขมแขงชมชนหนงในภาคอสาน หมบานไดรบใหเปนแบบอยางในหลายๆดานไดแกหมบานอยเยนเปนสขหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ หมบานหนงตำบลหนงผลตภณฑ หมบานวฒนธรรมไทยสายใยชมชนดเดนจงหวดมกดาหารหมบาน OTOPเพอการทองเทยวมศนยเรยนรชมชนตนแบบสมบรณของภาค ตะวนออกเฉยงเหนอกรมการพฒนาชมชนและเปนหมบานทองเทยวชมชนมการจดโฮมสเตยผานการประเมนคณภาคมาตรฐานดวยเหตนชมชน บานภหมบานผไทจงเปนทศกษาดงานแลกเปลยนเรยนรใหกบชมชน ทองถนอนๆ (www.banphu.net, สบคนเมอ 20 มนาคม 2555)ไดเปนอยางด ในกรณการจดการชมชนใหเปนแหลงทองเทยวแบบโฮมสเตย พบวาในปจจบนประเทศไทยไดมการจดบรการทองเทยวแบบโฮมสเตย (Home-stay)หรออกชอหนงทการทองเทยวแหงประเทศไทย(ททท.)เรยกวา “ทพกสมผสวฒนธรรมชนบท” ซงเปนการทองเทยวมตใหม ทเนนการอนรกษและพฒนาการทองเทยวแบบยงยน โดยการจด บรการทพกใหนกทองเทยวพกรวมกบเจาของบานเพอเปดโอกาสใหนก ทองเทยวไดเรยนร การดำเนนชวต วฒนธรรม ประเพณ ของผคนในชนบทไทยและศกษาชวตความเปนอยของชาวบานตามความเปนจรง(ศนยมานษยวทยาสรนธร,2549) สารณยภาสยะวรรณ(2553:202)เสนอวาการบรการทองเทยว ในรปแบบน ไดสะทอนถงมตใหมของตลาดการทองเทยวในยค โลกาภวตนซงพนทบานและวถชวตประจำวนของผคนสามารถนำมาเปน“สนคา”ทขายได อนแสดงใหเหนถงการเชอมโยงผคนทวโลกไดอยาง ใกลชดและเขมขนผานการบรการทเออใหนกทองเทยวไดมโอกาสเขา ใกลกบชวตประจำวนของเจาของบานมากขนสวนเจาของบานตองตก อยในสถานะผถกทองเทยว ทนกทองเทยวสามารถเขาไปสมผสและ รเหนชวตประจำวนถงในระดบพนทบานได ชาวบานภเปน“ผไท”ซงความเปนชาตพนธนเกดขนจากการมอง ตนเองและคนอนมองวามความแตกตางและลกษณะเฉพาะดงทชาวบานภ บอกใหเหนวาภาษาของตนเปนภาษาผไททแตกตางจากภาษาอสานทวไป มวถชวตวฒนธรรมแตกตางจากคนอสานและคนไทยภาคกลาง ชาวบานภมสงทบงบอกถงความเปน“ผไท”อยกอนแลวในชวตประจำวน แตชาวบานภยงมการสรางลกษณะความเปนผไทบางอยาง

❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว

งานวชาการสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน

ในบรบทของการทองเทยวดวยเชนการแตงกายทชาวบานไมไดแตงกาย ในแบบทใชสวมใสเพอตอนรบนกทองเทยวในชวตประจำวนของตน ซงทมาของการสรางอตลกษณผไทของชาวบานน มจดเรมตนท ชาวบานทอยกลมผนำกจกรรมของบานภตองการใหบานภกลายเปน หมบานทองเทยว ชาวบานภมสวนอยางมากในการกำหนดและสรางอตลกษณของตนผานรปแบบตางๆทเหนไดเปนรปธรรมทงการนำเงนของหมบานมา สราง“เรอนผไท”สองหลงทลานวดการกำหนดรปแบบ“ชดผไท”ทสวมใสในกจกรรมการทองเทยวขอหมบานตลอดจนการนำ“แกงหวาย”มาประกอบในสำรบอาหารเยนของนกทองเทยวรวมทงการแสดงฟอนผไท(พรรณปพรภรมยวงษ,2552:174)สงตางๆทชาวบานเลอกมานำเสนอ ในบรบทของการทองเทยวนบางอยางกเปนรปแบบใหมทมใชวถชวตใน ความเปนจรงทเคยเปนมาในอดตอาทไมใหมการเลยงสตวไวตามบรเวณ บานหรอใตถนบาน ไมวาจะเปนวว ควาย เปด ไก หรอสนข ซงผนำ กจกรรมนนจะมขอกำหนดใหชาวบานนำววควายไปเลยงหรอสราง คอกเลยงไวรอบนอกหมบาน เพอมใหเกดความสกปรกหรอมกลนสตว มารบกวนกลมนกทองเทยวทเดนทางมาพกโฮมสเตยในหมบานฉะนน ถาไปบานภแลว เราจะไมคอยเหนสตวตางๆเดนเพนพานเทาไรนก ดวยเหตน รปแบบทชาวบานไดทำการจดการภายในชมชนของตนจงมงทจะนำเสนอภาพเพอการทองเทยวเปนหลกอนเปนการสราง อตลกษณทมรปธรรมใหเหนชดเจน ทงการแตงกายแบบผไท อาหาร การกนทเอยอางวาเปนแบบผไทแบบดงเดมตลอดจนศลปะและการ แสดงแบบผไท การรองรำทำเพลงแบบผไท อยอาศยในเรอนแบบผไท ซงอาจกลาวไดวาอตลกษณของผไทบานภในบรบทของการทองเทยวเปน “อตลกษณเชงรปธรรม” ทสามารถเหนไดอยางเดนชดในสายตาของ นกทองเทยวทวๆไป

❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว

วถชวตวฒนธรรมผไทในบรบทของการทองเทยวนน เราอาจทำความเขาใจปรากฏการณนผานความคดของ JohnEade (1997: 27)ไดวา เมอวฒนธรรมถกมองใหมวาไมจำเปนตองหมายถงวถชวตเฉพาะ ถนเสมอไป ความสำคญของวฒนธรรมทงในแวดวงวชาการและปฏบต การระดบชวตประจำวนของผคนจงเพมมากขนอยางผดหผดตา การ ปะทะกนของความคดเกยวกบวฒนธรรมแบบเดมกบโลกาภวตนหรอ ปฏบตการโลกาภวตน(globalizingpractices)ซงหมายถง“การเปลยน การดำรงอยทางสงคมและทางวตถใหกบโลกสมยใหม ทำใหเกดการ เชอมตอระหวางสงตางๆแบบใหมและทำใหโลกในฐานะองครวมถกสราง ขนมาในลกษณะของเวท(arena)ทเหมาะตอการปฏบตการดานตลาดดานภมปญญาดานสงแวดลอมและปฏบตการดานอนๆ ในกรณของชาวบานภกบการ“ขาย”ความเปนวถชวตวฒธรรม ผไทใหแกนกทองเทยวไดเขามาสมผสจงเกดภายใตสถานการณการปะทะ ระหวางความเปนชาตพนธกบการพฒนาของสงคมเมองในยคโลกาภวตน ททำให“บานภ”กลายเปน“ฐานผลต”สรางชมชนหรอพนททางการคา ทงในระดบทองถนภมภาคชาตและระดบโลกดวยดงจะเหนวามนก ทองเทยวชาวตางชาตทงชาวตะวนตกญปนทไดแวะเวยนเดนทางมาพก อาศยลมลองสมผสกบวถชวตผไทในบานภดวยเชนกน แมวาการซอขายและบรโภคการทองเทยวของโฮมสเตยจะเปน เพยงการสรางภาพตวแทนแสดงผานสญลกษณเทานนแตหากมองตามทHall(1997)เสนอวากระบวนการสรางภาพตวแทนในฐานะตวแทนของวฒนธรรมและปฏบตการเชงสญลกษณนนมอำนาจในการครอบงำทาง อดมการณในการสรางระบบความคดอดมการณและวฒนธรรมใหกลาย เปนระบบหลกของสงคมได เชนนภาพชวตของชาวบานภ หมบานผไท จงเปดประตสสายตาของกลมคนภายนอกไดคมชดมากกวาทเคยเปนมา ในอดต เพราะยคสมยน “วฒนธรรมขายได” ตาม “concept”ทวาแปลง“คณคา”ส“มลคา”นนเอง

อางองพรรณปพรภรมยวงษ.(2552).อตลกษณและการทองเทยว:ศกษากรณ ผ ไทบานภ ตำบลบานเปาอำเภอหนองสงจงหวดมกดาหาร. วทยานพนธมานษยวทยามหาบณฑตบณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.สารณยภาสยะวรรณ.(2553).“โฮมสเตยบานยะด:การซอขายชวตประจำวน บานของชาวลาหและการสรางภาพตวแทนทางชาตพนธ”,หนา199- 230.สงคมศาสตร.22,2.Eade,John.(1997).LivingtheGlobalCity:GlobalizationasaLocal Process.London:Routledge.Hall,Stuart.(1997).Representation:CulturalRepresentationand SignifyingPracitce.London:Sage.

❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว

เมอชวงปลายปทแลว ทมสถาบนฯ ไดเดนทางไปเทยวชมไรจมทอมปสน ฟารม ทอำเภอปกธงชย จงหวดนครราชสมา แลวมเรองเลาสฟงวาในแงความเปนมาของ “Jim Thompson Farm” น เกดขนเมอป พ.ศ.2531 ซงเปนชวงเวลาทถอกำเนดขนมาบนพนทกวา 600 ไร ณเชงเขาพญาปราบ ตำบลตะขบ อำเภอปกธงชย จงหวดนครราชสมา เพอ เปนแหลงผลตไขไหมจำหนายใหเกษตรกร พรอมไดรบซอรงสดในการผลต เสนไหมและเปนพนทปลกหมอนอนเปนอาหารหลกของหนอนไหม ในปพ.ศ.2544จมทอมปสนฟารมไดเปดเปนสถานททองเทยวเชงเกษตร ปละครง เพอเปนแหลงเรยนรดานเกษตร วงจรชวตหนอนไหม พรอมให นกทองเทยวไดชมและเลอกซอพชผก ดอกไมนานาชนด ผลผลตปลอดสารพษ พรอมทงเรยนรสถาปตยกรรมและวฒนธรรมประเพณ วถชวตความเปนอย ของชาวอสาน สำหรบจดทองเทยวในจม ทอมปสน ฟารม นนมหลายจดดวยกน คอ จดท 1) ทงปอเทองและแปลงผกปลอดสารพษ จดท 2) ทงทานตะวน และลานฟกทองจดท3)หมบานอสานและหมบานศลปนและจดท4)สวนดอกไมและตลาดจมทอมปสน จดทเปนหมบานอสานนน เกดจากผดำเนนการจดตงฟารมไดเลงเหนความสำคญของการอนรกษวฒนธรรมและสถาปตยกรรมพนถนของ ชาวอสานไมใหสญหายไปกบกาลเวลา จม ทอมปสน ฟารม จงสราง “หมบานอสาน” ขนในป พ.ศ.2550 บนพนทกวา 10 ไร โดยไดรวบรวมและเสาะแสวงหาบานเกา ชางพนบานฝมอด และวสดอปกรณดำรงชวตของชาวอสานดงเดม เพอจดแกบอยางยงยน และจดแสดงใหเหนคณคา ของสถาปตยกรรมพนถน วฒนธรรมและประเพณ รวมถงวถชวตอนทรงคณคาของชาวอสาน ซงนบวนจะหาชมไดยากยง นอกจากนน จม ทอมปสน

❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว

จม ทอมปสน ฟารม : เมอ “วถชวตอสาน”กลายเปนสนคาการทองเทยว

งานวชาการ สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน

❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว

ฟารม ยงมงทจะให “หมบานอสาน” เปนแหลงเรยนรและรวบรวมงานสถาปตยกรรมของภาคอสานใหครบทกรปแบบ เพราะนอกจากเฮอนอสานแลวยงมศาสนาคารยงขาวแบบตางๆรวมถงเถยงนา(กระทอมกลางนา)ตบคอกควายกองฟางและในปพ.ศ.2554หมบานอสานยงไดขยายพนทออกไปรวม เฮอนทงหมด14หลงศาสนาคารและสงปลกสรางอนๆบนพนททงหมด50ไรสงทนาสนใจทเพมขนมาในปนกคอ“สมกลางนำ”ทสรางดวยไมทงหลงซงหาชมไดยากยงในปจจบน(แผนปลวประชาสมพนธจมทอมปสนฟารม,2554) ความนาสนใจของกลมเฮอนอสานเหลาน ซงมเฮอนผไท ทจำลองจากเฮอนเหยาของชาวผไท สะทอนใหเหนภมปญญาในการใชวสดและการแบง พนทตามประโยชนใชสอยอยางงดงาม เฮอนเครองผกทโดดเดนดวยหลงคามงแฝก ใชเวลาในการกอสรางเพยง 3 วน รวมไปถงกลมเฮอนเกย เฮอนโขงและศาสนาคารตางๆเชนหอแจกหรอทภาคกลางเรยกวา“ศาลาการเปรยญ”และทเปนไฮไลทคอการกอสราง“สมกลางนำ”หรอโบสถของวดภาคอสานรวมถงสงกอสรางอนๆอาทศาลปตาเฮอนแถวและคอกเลยงสตวเปนตนทงนจมทอมปสนฟารมจะเปดใหชนชมภาพจำลองชวตวฒนธรรมประเพณการละเลนอาหารการกนและการประกอบอาชพของชาวอสานในอดตไวใหสมผสโดยจะเปดตอนรบกลมนกทองเทยวเปนประจำทกปในชวงเดอนธนวาคม-มกราคมสวนในเดอนอนๆโครงการใหความสำคญกบอาชพปลกหมอนเลยงไหมเพอสรางรายไดใหเกษตรกรเปนหลก(นตยสารบานในฝน,2554:149) จากการสงเกตการณหลงจากทไดมโอกาสเขาไปเยยมชมฟารมแหงนกพบวานกทองเทยวสวนใหญนนจะเปนกลมชนชนกลางบางกเดนทางมาจากกรงเทพฯในชวงวนหยดบางกเปนกลมคนในจงหวดตางๆซงมกเปนคนในตวเมองทไดพาลกหลานและญาตๆมาพกผอนหยอนใจ ทงนความนยมอยางหนงของกลมชนชนกลางในการมองหาของแทกคอการไปเทยวชมชนบทและพยายามปกปกรกษาเอาไวตลอดจนมการสราง ภาพตวแทนดงกรณฟารมจมทอมปสนทรกษา“กลนอาย”ทางวฒนธรรมในวถชวตของชาวอสานแบบดงเดมภาพตวแทนของชนบทอสานหมายถงทงนาความสงบวถพทธพนบานและภาพแหงอดตตางๆยงในยคปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางมากในสงคมเมองใหญกยงทำใหภาพลกษณของชนบทอสาน เปนเรองราวทผคน“ถวลหา”หรอเปนภาพของปรากฏการณโหยหาอดตในกลมนกทองเทยวผใชชวตอยในสงคมเมองจนเกดความเออมระอาลกษณะเชนนเราคงจะเหนไดจากภาพการณหลายกรณทเกดขนในสงคมไทยตวอยางเชนอำเภอปายเชยงคานตลาดนำเกาแถบภาคกลางและยงคบคลานขามแดนไปยงประเทศเพอนบานอยางหลวงพระบางและเวยงจนทนดวย การทองเทยวในภาพลกษณของจมทอมปสนฟารมจงมลกษณะเปนการทองเทยวเชงเกษตรและการทองเทยวในเชงวฒนธรรม(culturaltourism) ทปะปนอยรวมกนซงตางจากการทองเทยวดานสงแวดลอม (environmental tourism)ทวๆ ไป เพราะการทองเทยวดานสงแวดลอมนนมเฉพาะภาพ จงใจทเกดจากภมทศนธรรมชาตแตในขณะทการทองเทยวเชงวฒนธรรมไมสามารถแยกชวตผคนทองถนออกไปไดเพราะภาพทดงดดใจของนกทองเทยวกคอวฒนธรรมประเพณดงเดมทมภาพของวถชวตและผคนทองถนเปนตวแสดงโลดแลนรวมอยในเวทนนดวย เหตน วฒนธรรมของคนอสานจงไดกลายเปนสนคาทางการทองเทยวไป ในกรณพนทของจม ทอมปสน ฟารม ซงไดนำเอาภาพชวตประจำวนและวฒนธรรมประเพณพนบานในแบบดงเดมของชาวอสานทำใหกลายเปนผลผลตอยางหนงทางการทองเทยว เพอตอบโจทยชวตคนในสงคมเมองหลวง ผโหยหาอดตและ “เพรยกหาความเปนชมชนชนบท” ทอดมไปดวยภาพของชวตอนเรยบงาย ไมวนวาย และถกมองวาเปนสงทงดงามแมจะไมใชภาพทจรงแทกตาม ปรากฏการณทางวฒนธรรมเชนนเกดจากกระแสของการเปลยนแปลงทางสงคมในยคโลกาภวตนทมความหลากหลายเลอนไหลและมสงตางๆเกดขนแปรเปลยนไดตลอดเวลา

❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว

งานประชาสมพนธสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน

ในโลกของวถประเพณทองถนของชาวอสาน เราอาจคนเคยกบคำวา“ฮตสบสอง”อนหมายถงจารตประเพณในสบสองเดอนของชาวอสานซงเปนสงทยงคงมใหเหนอยในวถชวตประจำวนทสบทอดกนมาเนนนานจนถงปจจบนไมวาจะเปนบญขาวจบญบงไฟบญสงกรานตบญแหเทยนบญแหปราสาทผงหรอบญเผวด เทศนมหาชาต ซงในกรณของชาวดานซายนนจะเรยกงานนวา “งานบญหลวง” ทจะมผตาโขนออกมาแหแหน ละเลนในขบวนแห จนกลาย เปนสญลกษณสำคญในสายตาของนกทองเทยวเมอกลาวถง “จงหวดเลย”กจะนกถง“ผตาโขน”ในฐานะเปนตว“Mascot”ของงานประเพณนกวาได “หนากากผตาโขน” นบเปนสญลกษณหลกทรจกกนอยางแพร หลาย ไมใชแตคนไทยเทานน เพราะนกทองเทยวชาวตางชาตกจะรจกวา“งานเทศกาลแหผตาโขน” จงหวดเลย ซงนบเปนประเพณทจดอยในกลม“AmazingThailand”ดวยเชนกนและในวนนหนาตาหนากากของผตาโขน นนมไดมอยแตเพยงรปโฉมในประเพณพธกรรมเทานน หากแตหนากากผตาโขนไดกาวขามไปสการกลายเปนผลผลตทางวฒนธรรมเพอสรางสรรคใหเปน“สนคาทระลก”เมอนกถงดานซายจงหวดเลย ในหนงสอพมพ “ผจดการออนไลน” (www.manager.co.th)ฉบบเมอวนท21เมษายน2551มการนำเสนอขาวเกยวกบการสรางผลตภณฑ ทนำเอาวถชวตวฒนธรรมและภมปญญาทองถนมาสรางสรรคดดแปลงใหกลาย เปน“สนคา”กลาวคอมการนำเอาหนากากผตาโขนซงถกมองวาเปนสญลกษณ ของจงหวดเลยมาแปรรปใหเปน“เซรามกผตาโขน”เพอใหเปนของฝากสำหรบ

ปนแตง “ตวตนอสาน”สงานสนคาวฒนธรรม

เซรามกผตาโขน :

❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว

นกทองเทยวทไดมโอกาสมาเยอนจงหวดเลยซงมหลากหลายรปแบบอาทโคมไฟแกวนำแกวกาแฟแจกนกระถางตนไม โมบายชดนำชาฯลฯ โดยไดรบมาตรฐานสนคาอตสาหกรรมและมาตรฐานสนคาชมชนดวย คณอภชาต คำเกษม ศลปนผคดคนและเจาของผลตสนคา “เซรามกผตาโขน” ขนมา ไดกลาววา “เนองจากเปนชาวจงหวดเลย โดยกำเนด มความผกพนกบผตาโขนอยางลกซงตงแตวยเยาว และ อยากถายทอดศลปะและภมปญญาทงดงามของบานเกดใหเปนทรจกของคนทวโลก ผานสนคาทระลก จงเรมจากการผลตผตาโขนยอสวนโดยทำจากไมไผเมอ 25 ปทผานมา แตทวา ผลงานดงกลาวมปญหานานวนไปเนอไมจะขนราและผพง เลยเปลยนวสดมาเปนพลาสตกแตกยงไมไดผลงานทพอใจนกเพราะรสกวาพลาสตกขาดเสนหความเปน“Handmake”และขาดเอกลกษณความเปนธรรมชาตจงลองเปลยนมา ทำรปแบบเซรามกดบาง” ในแงลวดลายของผตาโขนเซรามกคณอภชาตกลาววา“ลวดลายนน เนนความเรยบงายเหมอนแบบดงเดมทสดเพราะอยากทำงานในเชงอนรกษ ตางจากผตาโขนปจจบนทชาวบานจะนำศลปะตางๆ จากตะวนตกบางจากญปนบางมาผสมผสาน แมจะดสวยงาม แตเสนหความ Classic น นขาดหายไป” สำหรบคณอภชาตน น “ เซรามกผตาโขน” ถอเปนผลงานดานศลปะทซอนศลปะอกทหนง เพราะเครองปนดนเผากเปนศลปะแบบหนง ผตาโขนกเปนศลปะประเพณอกแบบหนงเมอเรานำมาประยกตไวดวยกนขอดกคอความคงทนซอไปนานเทาไรก ยงคงอยในสภาพนน นกทองเทยวจงซอกลบบานไปวางโชวทบานของ พวกเขา ซงกชวยเผยแพรวฒนธรรมของชาวเมองเลยโดยเฉพาะอำเภอดานซาย หรองานประเพณแหผตาโขนใหเปนทรจกกนอยางกวางขวางมากยงขน จากการพฒนาและแปรรปภมปญญาทองถนดานประเพณพธกรรม ใหกลายเปน“สนคาวฒนธรรม”นนทำใหเรามองเหนการเชอมโยงระหวาง “ศลปะวฒนธรรมกบศาสนาความเชอในวถโลกาภวตน”ซงในประเดนน ศ.สรชย หวนแกว (2552) เสนอวา การมองความเชอมโยงของศลปะวฒนธรรม และศาสนาความเชอในยคโลกาภวตน จำตองมองบรบทท เปลยนแปลงไปโดยเฉพาะกระแสตลาดโลกกระแสการเปลยนแปลงทาง เทคโนโลย รวมทงบทบาทภาครฐทเปลยนแปลงไป ไมใชการมองอยางรปแบบทตายตว เปลยนแปลงไมไดและตองมองใหเหนถง “หวใจ” คอระบบคณคาหรอคานยมใหพนไปจากรปแบบภายนอกใหเหนความลกซงความหลากหลายทางวฒนธรรม และความเชอมโยงกบภมปญญาของ มนษยเพราะวฒนธรรมเปนกระบวนการพฒนาการหรอความกาวหนาทาง ภมปญญาจตวญญาณและสนทรยภาพของมนษยทจะตองมการปรบตวเปลยนแปลงใหสอดคลองกบยคสมยไดเชนกน

อางองสรชย หวนแกว. (2552). ศลปวฒนธรรมรวมสมยบนความหลากหลายและ สบสน.กรงเทพฯ:สถาบนเอเชยศกษาจฬาลงกรณมหาวทยาลย.“เซรามกผตาโขน:ประกาศชออสานสสากล”ในwww.manager.co.th, สบคนเมอ20มนาคม2555.

❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว

วาดวยขาวสถาบนฯสถาบนวจยฯ จดการประชมเวทเสวนาชาวบานระดบชาตเรอง “ขาวขามแดน”

เมอวนท2-3เมษายน2555ผศ.ดร.ปฐมหงษสวรรณ

ผอำนวยการสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน

มหาวทยาลยมหาสารคามไดกลาวรายงานเสนอตอ

รองอธการบดฝายกจการพเศษรศ.สรชาอมรพนธประธานพธ

เปดงานเวทเสวนาชาวบานระดบชาตเรอง“ขาวขามแดน:

วฒนธรรมพนธกรรมพนบานและความมนคงทางอาหาร”

ซงเปนการจดประชมรวมกบสำนกงานกองทนสนบสนนการ

วจย (สกว.) ฝายวจยทองถนและภาคเครอขายชาวบานใน

ประเทศไทย ทงน ผศ.ดร.ปฐม ไดเปนวทยากรนำเสนอเรอง

“ขาวในมตวฒนธรรมในภมภาคอาเซยน”ดวย ในการ

จดประชมครงน มกลมชาวบานผสนใจการวจยประเดน

เรองขาวไดเขารวมงานกวา 400 คน และมการแสดงศลปวฒนธรรมพนบาน

พรอมทงจดเวทเสวนา รวมทงมการออกรานแสดงสนคาพนบานและผลตภณฑเกยวกบ

ขาวเปนจำนวนมาก

❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว

รศ.วณา วสเพญ อาจารยผเชยวชาญประจำโครง การอนรกษคมภรใบลานฯ สถาบนวจยศลปะและ วฒนธรรมอสาน ไดรบรางวลผมผลงานดเดนดาน วฒนธรรมระดบชาต

เม อวนท 2 เมษายน 2555 รองศาสตราจารย วณา วส เพญ

ไดเดนทางไปรวมงานพรอมทงรบรางวลผลงานดเดนดานวฒนธรรมสมพนธ

ในงาน “เชดชเกยรตศลปนมรดกอสานและผมงานดเดนดานวฒนธรรม

สมพนธ ประจำป 2555” เนองในวนคลายวนพระราชสมภพสมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และวนอนรกษมรดกไทย ณ

เวทกลางแจงหอศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยขอนแกน โดยม รศ.กตตชย

ไตรรตนศรชย อธการบดมหาวทยาลยขอนแกน และผทมผลงานดเดนดาน

วฒนธรรมสมพนธ โดย ผศ.วชย ณรตนพนธ ทปรกษาดานศลปวฒนธรรม

มหาวทยาลยขอนแกนไดใหเกยรตผมอบโลเชดชเกยรตในครงน

❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว

เมอวนท27มนาคมพ.ศ.2555ผศ.ดร.ปฐมหงษสวรรณ

ไดเปนกรรมการสอบวทยานพนธของ นายนพพล แกงจำปา

เรอง “พลวตการชวงชง “พนททองเทยว” ของคนชายแดน

ดานซาย จงหวดเลย พ.ศ.2520-2552” นกศกษาหลกสตร

ศลปศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาประวตศาสตรคณะมนษยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหมโดยมผศ.ดร.เกรยงศกด เชษฐพฒนวนช

เปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ในการสอบวทยานพนธครงน

มศ.สายชลสตยานรกษเปนประธานกรรมการสอบพรอมดวย

รศ.ดร.อรรถจกรสตยานรกษเปนกรรมการสอบรวมในครงน

ผศ.ดร.ปฐม หงษสวรรณ ผอำนวยการสถาบนวจยฯ

เปนกรรมการสอบวทยานพนธปรญญาโท มหาวทยาลยเชยงใหม

เมอวนท 26 เมษายน 2555 ผศ.ดร.ราชนย นลวรรณาภา รองผอำนวยการ สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน ใหการตอนรบคณะศกษาดงานจากศนยศกษาและฟนฟภาษา-วฒนธรรมในภาวะวกฤต สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรม เอเชย มหาวทยาลยมหดล นำโดย ดร.มยร ถาวรพฒน ทปรกษาโครงการ “ศกษา อกษรขอมลาวของชาวลาวเวยงตำบลบานสงห อำเภอโพธาราม จงหวดราชบรในการน ผศ.ดร.ราชนย ไดแนะนำประวตความเปนมาของโครงการอนรกษ ใบลานฯ แนวทางการทำงานของโครงการอนรกษใบลานฯ ณ หองประชมชน 1 หอง 103 คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร จากนนไดนำชมหองสำนกงาน โครงการอนรกษใบลานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ วดมหาชยจงหวดมหาสารคามและเยยมชมชมชนทามวง อำเภอเสลภม จงหวดรอยเอด ซงเปนหมบานตวอยาง ดานการอนรกษเอกสารโบราณ

ผศ.ดร.ราชนย นลวรรณภารองผอำนวยการฝายบรหาร เปนวทยากรและ

ตอนรบคณะศกษาดงานจากศนยศกษาและฟนฟ

ภาษา-วฒนธรรม มหาวทยาลยมหดล

❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว

ผศ.ดร.ชพกตร สทธสา

รองผอำนวยการ ฝายวชาการและพฒนา สถาบนวจยศลปะ

และวฒนธรรมอสานจดโครงการบรรยายพเศษทางวชาการ

ผศ.ดร.ชพกตรสทธสารองผอำนวยการสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานฝายวชาการและพฒนาไดจด

ใหมการบรรยายพเศษทางวชาการเรอง“SocialandCulturalResearchforSocialChangeandPolicyinthe

AgeofGlobalization”โดยProfessorDr.MarilynWarningจากAucklandUniversityofTechnologyประเทศ

NewZealandในวนท22พฤษภาคม2555ณหองEN-204คณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคาม

เวลา09.00–12.00น.ขอเชญผสนใจเขารวมฟงบรรยายและสอบถามรายละเอยดเพมเตมไดทสถาบนวจยศลปะและ

วฒนธรรมอสาน

❋16 จดหมายขาว ❋PBจดหมายขาว

สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานมหาวทยาลยมหาสารคามเขตพนทในเมองอำเภอเมองจงหวดมหาสารคาม44000

ใชในราชการมหาวทยาลยมหาสารคามชำระฝากสงเปนรายเดอนใบอนญาตเลขท1/2533

ปณฝ.โนนศรสวสด

ขาวประชาสมพนธ

❋16 จดหมายขาว ❋PBจดหมายขาว

จดหมายขาวสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานมหาวทยาลยมหาสารคามราย๒เดอนเปนเอกสารเผยแพรสาระความรทางวชาการดานศลปะ และวฒนธรรมและขาวกจกรรมของสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานจดทำโดยฝายจดทำเอกสารวชาการกลมจดหมายขาวสถาบนวจยศลปะ และวฒนธรรมอสาน ผทประสงคจะสงบทความ ประสบการณ ทศนะและขอเสนอแนะทางวชาการดานศลปะและวฒนธรรม โปรดตดตอไดทฝายจดทำเอกสารวชาการ สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม เขตพนทในเมอง อำเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม44000หรอเวบไซตwww.rinac.msu.ac.th

งานประกวดและแสดงนทรรศการ“ศลปกรรมรวมสมยในภมภาคเอเซยน”

ในชวงระหวางเดอนพฤศจกายน–ธนวาคมพ.ศ.2555 น สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน จะจดใหมการ

ประกวดและแสดงนทรรศการผลงานดาน“ศลปกรรมรวมสมยในภมภาคอาเซยน” ซงเปนความรวมมอกบหอศลป

จำปาศร มหาวทยาลยมหาสารคาม โดยจะจดแสดง ณ หองโถงชน 1 ตกสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน

มหาวทยาลยมหาสารคาม เขตพนทในเมอง จงหวดมหาสารคามซงจะมผลงานจากศลปนนานาชาตในภมภาคอาเซยน

อาทพมาลาวเวยดนามกมพชาอนโดนเซยและมาเลเซยรวมแสดงในครงนดวย

งานประชมทางวชาการระดบชาตเรอง

“ทองถนขามแดนขามแดนทองถน”

ในวนท 5-7 กนยายนพ.ศ. 2555น สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานมหาวทยาลยมหาสารคาม รวมกบ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรจะไดจดใหมงานประชมทางวชาการระดบชาตเรอง“ทองถนขามแดนขามแดนทองถน” ณคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร(ตกใหม)เพอรวมแลกเปลยนความรระหวางนกวชาการนสตนกศกษาและผท สนใจประเดนเรองทองถนและภมภาคอนๆ