- 1 -

ฟารมสตว ฟารม(ความ)สขHappy Animal Farm

- 2 - - 3 -

ทปรกษา นพ.อำพล จนดาวฒนะ นพ.อกฤษฏ มลนทางกร

อำนวยการ ประสานงานนรชา อศวธรากล ณนต มธรพจน จรนพร คงศรจนทร นวนดา จดหงษา

จดพมพ และเผยแพรโดยสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.)ชน 2 อาคาร 88/37 ตวานนท 14 ตำบลตลาดขวญ อำเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000โทรศพท 0-2590 -2304 โทรสาร 0-2590 -2311เวบไซต www.nationalhealth.or.th

บรรณาธการ ยทธนา วรณปตกล ผเขยน สพตา วรณปตกล

ศลปกรรม และรปเลม สำนกพมพ Organic Books

พสจนอกษร สมประสงค บญผองขนษฐรตน มสพนธ

ภาพปกกณจณา ดำโสภ

คำนยม

ถาถามวาหากจะเปลยนแปลงโลกไปสโลกแหงการอยรวมกนดวยสนตระหวางมนษยกบมนษย และระหวางมนษยกบธรรมชาตแลว อะไร สำคญทสด คำตอบอาจจะมหลากหลาย แตคงจะไมลงตวถาไมใชการม“หวใจของความเปนมนษย”

ไมมสตวชนดใดทสามารถทำลายโลกได เพราะสตวอยตามธรรมชาต ธรรมชาตไมทำลายธรรมชาต แตมนษยเปนสตวทผดธรรมชาตได จงทำลายโลกได มนษยมความโลภมากผดธรรมชาต และสามารถคดเทคโนโลยทขยายความโลภใหมากอยางไมมทสนสด เทคโนโลยทวานนคอเงน ในขณะท อาหารเปนของจรง แตเงนไมใชของจรง ลองนกภาพดวาจำนวนเงนนนเราสามารถเตมตวเลขเพมเขาไปเทาไรกได เชน ๑๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐… เตมไปจนสดขอบฟาเลยกได แสดงวามนไมใชของจรง แตเปนมายาคตทมาขยายความโลภออกไปอยางไมมทสนสด

เมอมนษยมาถอการพฒนาทเอาเงนเปนตวตง กเทากบเอาความโลภอนไมมทสนสดเปนตวตง การพฒนาแบบนจงไปทำลายทรพยากรนานาชนดเพอเปลยนใหเปนตวเลขใหมากขนๆ โลกจงถกทำลายมากขน รบกวนธรรมชาตและรบกวนการอยรวมกนจนวกฤตและเครยดไปหมด จนไมมทางออกดวยการ “พฒนา”

แตมนษยกมธรรมชาตทวเศษสดอยอยางหนง ตามคำวา“มนษย” นนเอง มนษยแปลวาจตใจสง มนษยตางจากสตวตรงทมจตใจสง

- 4 - - 5 -

คำนยม

แมเราจะเพยรพยายามสรางและรณรงค สงเสรม “สงคมแหงสขภาวะ“ ในรปแบบตางๆ มากมายเพยงใด แตสงคมแหงสขภาวะทแทจรงยอมไมอาจเกดขนได หากมนษยซงเปนผขบเคลอนสงคมปราศจากเสยซง “หวใจของความเปนมนษย” หรออาจสรปคราวๆ ไดวา “คนทมคณงามความดอยในหวใจ” ยอมมจตสำนกหวงใยทงตอตนเอง ผอน สรรพชวตทงมวล และสงแวดลอม และเมอบคคลผนนลงมอกระทำการใดๆ เขากจะกระทำอยบนพนฐานของการไมสรางความเดอดรอนใหแกทกคนและทกสงเหลานน เมอราวตนปทผานมา คณะนกวจยจากมหาวทยาลยฮารวารด และมหาวทยาลยแคลฟอรเนย สหรฐอเมรกา ไดเผยแพรผลการวจยในวารสารการแพทยบรตช เมดคล มเนอหาสำคญสรปไดวา จากการศกษาพฤตกรรมกลมตวอยางกวา 4,700 คน เปนเวลา 20 ป พบวา “ความสข“ สามารถตดตอแพรจากบคคลหนงไปยงอกบคคลหนงได ดวยการไดรบทราบ เรองราวและพบเหนบคคลทมความสข และเมอบคคลหนงไดเขาไปอยใน เครอขายแหงความสขแลว เขากจะทำใหเพอนฝง ญาตพนอง และคนใกลชด มโอกาสทจะมความสขเพมขนไปดวย เพราะภาวะทางอารมณของคนเราไมไดข นอยกบตวเราเพยงคนเดยว แตยงเกยวพนกบการกระทำและ ประสบการณของผอนดวย ไมวาจะเปนบคคลทเราเกยวของดวยโดยตรง หรอไมไดรจกเปนการสวนตวกตาม ดวยเหตนจงกลาวไดวา ความสขเปนโรคตดตออยางหนง

จตใจสง หมายถง จตใจทเหนแกคนอนและสงอนอยางไมนาเชอ เพราะอยางน มนษยจงมความดทสามารถทำเรองดดไดอยางสงสด เนองจากความดสดๆ นเปนศกยภาพในความเปนมนษยเทานน เราจงเรยกกนวา “หวใจของความเปนมนษย” ทกคนเคยสมผสหวใจของความเปนมนษยมาดวยกนทกคนและรวามนใหความรสกทอบอนและเปนสขอยางลำลกเพยงใด

ในกระแสธารของอารยธรรมวตถนยม บรโภคนยม เงนนยม กยง มเรองดด หรอเรองทมหวใจของความเปนมนษยอยในทกพนท เพราะมนเปนธรรมชาตอกดานหนงของมนษย ถาเราบนทกเรองราวดดมาเผยแพรกน มนษยกจะมความสขและมกำลงใจมากขน ความสขและความดเปนเรองทระบาดได สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) พยายามเคลอนไหว “สงคมไทยหวใจมนษย” และพยายามสงเสรมใหม “ธนาคารของเรองราวดด” หวงวาเรองราวดดเลมน จะเขาไปสมผสสวนลกในจตใจของผคนอยางกวางขวาง ดวยสมผสสวนลกในจตใจเทานน ทจะชวยใหโลกงดงามนาอย

ศ.นพ.ประเวศ วะส

- 6 - - 7 -

คำนำ

การเปลยนแปลง - วลยอดฮตแหงป 2551 แทจรงแลวการเปลยนแปลงคอสงทเกดขนอยตลอดเวลาแหงการ

ดำรงอยของมนษยชาต ภายใตนามทอาจเรยกไดวา “การพฒนา“นบแตทมการพฒนาเกดขน วถชวตของมนษยยงออกหางจาก

“ธรรมชาต“ อนเปนตนกำเนดของชวตและวฒนธรรมมากขนทกท จนทำให “ธรรมชาตแหงหวใจของความเปนมนษย“ เรมเปลยนแปลงไป

…………………..ธรรมชาตแหงความเคารพและเกรงกลวในปรากฏการณธรรมชาต

เปลยนไปเปนความมนใจและความอหงการทจะเขาควบคมธรรมชาตธรรมชาตแหงความเออเฟอเผอแผและชวยเหลอแบงปนระหวาง

เพอนมนษย เปลยนไปเปนการคากำไรและเอารดเอาเปรยบธรรมชาตแหงการดำรงอยดวยความเรยบงาย เพาะปลก เลยงสตว

พงพงและตางตอบแทนกบธรรมชาต เปลยนไปเปนการผลตดวยเทคโนโลยทนสมยทคำนงถงปรมาณมากกวาคณภาพของสงแวดลอมและสรรพชวต

ธรรมชาตแหงการมองเหนความงามของภเขา ปาไม ลำธาร ทองฟา ฯลฯ ในฐานะของทรพยากรเพอสวนรวม เปลยนไปเปนการครอบครองและตมลคาในรปของตวเงน

…………………..ทายทสดแลว ความเปลยนแปลงทมเศรษฐกจและเงนเปนตวตงกลบ

นำสงคมมนษยไปสผลกระทบมากมาย

ดวยนยเดยวกนน “หวใจของความเปนมนษย“ กนาจะเปนโรคตดตอไดเชนกน และเรองราวดดทสำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) ไดรวบรวมมาไวในหนงสอเลมน รวมถงอกหลายเรองราวทรวบรวม ไวในธนาคารเรองราวดดแหงชาต กนาจะชวยทำให “หวใจของความเปนมนษย“ ตดตอแพรขยายไปยงคนไทยทกคนไดอยางกวางขวาง และเมอนน กคงจะกลาวไดเตมปากเตมคำวา “สงคมไทยคอสงคมแหงสขภาวะ” นพ.มงคล ณ สงขลา

ประธานคณะกรรมการบรหารยทธศาสตร การสรางสงคมสขภาวะทมหวใจของความเปนมนษย

- 8 - - 9 -

…………………..จากผพยายามควบคมธรรมชาต จงเปลยนมาเปนผเรยนร เขาใจ

และยอมรบในความยงใหญของธรรมชาตจากผขาย จงเปลยนมาเปนผใหจากมงคากำไรสงสด จงเปลยนมาเปนการพงพาบนรากฐานของ

ความหวงใยตอชวตและสงคมจากทเคยทำงานเพอเงนและการถบตวไปสสถานภาพท (คดวา) สงขน

จงเปลยนมาเปนความใสใจตอเพอนมนษยและผดอยโอกาสในสงคม เคารพกนในฐานะเพอนมนษย

…………………..เมอการเปลยนแปลงนำพาผคนใหคนกลบมาสการเปน “มนษยทม

หวใจของความเปนมนษย” อกครง “เรองราวดด” มากมายทกระจายตวเกดขน ณ มมเลกมมนอย ทวไทย ทวโลก จงเรมปรากฏขน

เรองราวดดสวนหนงจะนำมาเกบไวใน “ธนาคารขอมลเรองราวดดแหงชาต” ซงจะเปนฐานขอมลเพอประโยชนของสาธารณะเพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรขนในวงกวาง เปนการสรางเสรมกำลงใจใหแกผคนทมงมนในการสราง “สงคมทตองการ” และทสำคญ เปนแรงบนดาลใจใหผคนอกกลมหนงทกำลงมงมนในสงเดยวกน เมออาน “เรองราวดด“ ในหนงสอเลมนจบลง คณอาจคนพบวา … ทายทสดแลว สดทายของการเปลยนแปลง จะนำพาผคนกลบคนสธรรมชาต สการมองเหนคณคาของทกสรรพสงดวยหวใจ อนเปนหวใจทแทจรงของความเปนมนษย และเปนความหมายทแทจรงของการพฒนา นพ.อำพล จนดาวฒนะ เลขาธการคณะกรรมการสขภาพแหงชาต

ปาไมทลดลง มลพษทเพมขน ภยธรรมชาตทรนแรง การขาดแคลนอาหารและแหลงนำ

ความลมสลายของชมชน ความเจบปวย ความเหลอมลำทางสงคม หนสนทวมหว ฯลฯ

มนษยทกคนลวนไดรบผลกระทบน ไมทางใดกทางหนง เพราะตระหนกถงผลกระทบอนเกดจากการเปลยนแปลงทงหลาย

ทงปวง จงมผคนกลมเลกๆ หลากหลายกลม ไดเรมตนการเปลยนแปลง

อกครง บนแนวทางของการกลบคนสธรรมชาตใหมากทสด

เชนเดยวกบผคนจากทกภาคสวนในสงคมไทยทมสวนรวมในการราง “พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. 2550” เพอมงหวงใหเปนกฎหมายทเปนเครองมอ กลไกในการเชอมประสานและขบเคลอนสงคมไทยไปส “สงคมสขภาวะ”

สำนกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต (สช.) ไดดำเนน “โครงการขบเคลอนยทธศาสตรการสรางสงคมสขภาวะทมหวใจของความเปนมนษย” ขน โดยเลงเหนวา สงคมสขภาวะทมหวใจของความเปนมนษยนนตองอาศยการพฒนาประเทศอยางสมดล ทงดานเศรษฐกจและสงคมควบคกนไป ภายใตบรบทของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง รวมถงการสรางการมสวนรวมจากกลยาณมตรทกภาคสวนในสงคม เขามารวมขบเคลอนดวยหวใจของความเปนมนษยเปนพนฐาน

ดวยยทธศาสตรของโครงการ ทมงเนนการพฒนาเครอขายการเรยนรรวมกน พฒนากระบวนการสรางและจดการความรทเนนในทางสรางสรรคสงดงามใหเกดขน โดยผานกระบวนการสอสารทางสงคมและนำไปสคานยมใหมของสงคม ทงนเพอใหเกดนโยบายสาธารณะทเออตอการพฒนาไปสสงคมสขภาวะทมหวใจของความเปนมนษย

- 10 - - 11 -

บทท 4 นมหยดเลกในตลาด 47

จาก 10 ถง 1,500 48

กรรมวธการผลตทปลอดสารพษ 50

มาตรฐานนมอนทรย 51

ปลกธรกจ ในนานนำใหม 54

เลกแตมนวตกรรม 56

ตลาดสนคาอนทรย โตชาแตมนคง 57

บทท 5 Milk Road : เสนทางนม 61

ชาวแพะ 62

นมจากชมชนเพอชมชน 64

คณคาตามธรรมชาต 66

วายทวนกระแสทน 69

บทท 6 จรยธรรมงวงนอน : ธรกจกบความรบผดชอบ 73

ความรบผดชอบ 75

มโนธรรมทคอยกวนใจ 77

เครอขายสนคาอนทรย 79

บรรณานกรม 82

สารบญ

บทท 1 ความสข : คนขายนม 13

เราอยากขายนมแบบทเราอยากกน 15

การคนหาเสนทาง 19

นมอนทรย 23

บทท 2 ความภาคภมใจ : คนเลยงวว 25

ยคของววทใหนมมากทสด 26

กำไรหรอขาดทน 28

ปรมาณกบคณภาพ : นมจากววทกนหญา 32

บทท 3 ปฏวตฟารม 35

ฟารมทสมดล 36

ววทไมใชโรงงานผลตนม 39

แขงแรงพอควร ใหนมพอควร และมความสขพอควร 42

กลมผปฏวตฟารม 45

- 12 - - 13 -

ความสข : คนขายนม

“แอปเปล” เขาพด “แลวยงสม ลกกวาด กลวยกบคกกท ไมม มนเปนลกชายผม อายแคสามขวบ ไมไดปวยไขอะไรเลย มนอยากไดโนนไดนมากมายเหลอเกน อยากไดแอปเปล อยากไดสม อยากไดลกกวาด อยากไดกลวย ผมไมรจรงๆ วา มนอยากไดอะไรกนแน ไมมใครรวามนอยากไดอะไร มนอยากไปอยางนน มองไปทพระเจาแลวกพด ใหโนนใหนแกฉน แตกไมเคยพอใจกบอะไร อยากได อยตลอดเวลา แลวกรสกไมสสบาย พระเจาทยากจน ไมมอะไรจะทดแทนความโศกเศรา พระองคใหทกอยาง ใหโลก แสงอาทตย ใหพอ ใหแม ใหพใหนอง ลง ญาต บานเรอนนาไร เตา โตะ เตยง พระเจาทนา

บทท 1

- 14 - - 15 -

“เราอยากทำนมดๆ แบบทเราอยากกน นมทกนแลวไมเฝอนคอ ดตอสขภาพ ไมมสารตกคางจากยาฆาแมลงและยาปฏชวนะ”

นมดๆ ทอยากกนของ พฤฒ เกดชชน กรรมการผจดการและผกอตงบรษท แดรโฮม จำกด เจาของผลตภณฑนมอนทรย (Organic Milk) รายแรกๆ ของไทย อาจจะเปนนมทเคยกนเมอครงหนงนานมาแลว และ เปนนมททำใหเขาเลอกทจะใชชวตอยกบววนม

“สมยเรยนอยชนประถม ผมอยโคราช เพราะคณพอรบราชการทหาร ไดมโอกาสไปเทยวฟารมววนคมสรางตนเองมวกเหลก เขารดนมสดๆ จากเตาใสกระปองใหเอากลบบาน ผมกเอาไปตมกน มนอรอยมาก เปนความประทบใจททำใหผมสนใจอยากจะเลยงววนมบาง”

เขาเลอกเรยน คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร “พอขนป 2 มาเรยนทวทยาเขตกำแพงแสน ผมอาศยนอนในอาคารเลกๆ ใกลคอกววของมหาวทยาลย ทเขาไมไดใชงาน จนเรยนจบ ไมเคยเสยคาหอพก กอยกบวว ทำเรองทผมสนใจ ทงการเลยง ปรบปรงพนธ ฯลฯ ทกชวงปดเทอมใหญผมไมเคยกลบบาน มาขอฝกงานทนคมสรางตนเองมวกเหลก ชวยเขารดนม ตดหญา ทำอะไรจปาถะ”

“เราอยากขายนมแบบทเราอยากกน”สงสารใหทกสงทกอยาง แตไมมใครมความสข ทกคน กเหมอนเดกตวนอยๆ ทกำลงปวยดวยไขหวดใหญ ทกคนเอาแตพดวาขอคกก ใสลกเกด” คนขายพด สดลมหายใจลกๆ ขณะหายใจออกกพดกบลกคาเสยงดงลน “ไมมคกกใสลกเกด”1

จาก ความสขแหงชวต วลเลยม ซาโรยน

ไมมคกกใสลกเกด!

ใครๆ กอยากไดคกกใสลกเกด แตเมอไมมคกกใสลกเกดขาย คนบางคนกเลยเลอกทจะลงมอทำ

1ซาโรยน, วลเลยม. มปป, น.130-131.

- 16 - - 17 -

หลงทำหนาทนกวชาการทางการเกษตร ควบตำแหนงเกษตรกรผเลยงโคนม อยจนถงป พ.ศ.2535 กถงเวลาเปลยนแปลง ดวยเงอนไขทงภายในและภายนอก เมอมกระแสจะแปรรปองคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทย (อสค.) จากรฐวสาหกจเปนบรษทมหาชน

“ชวงนนรฐมนโยบายจะแปรรปรฐวสาหกจทไมใชสาธารณปโภค โดยเฉพาะองคกรทไมมกำไร และอสค.กเปนหนงในนน ซงโดยสวนตว ผม กเหนดวยกบการแปรรป คดวานาจะไปได ตอนนนแบรนดไทย-เดนมารก มคณคาทางการตลาดสง แตคนทไมเหนดวยและคดคานกมาก เปน ความวนวาย ผมตดสนใจลาออกมาลองหาอยางอนทำ

“อกอยาง เราอยากพาลกเขากรงเทพฯไปเรยนหนงสอดวย ผมไปทำงานในโครงการพเศษของบรษท ซ.พ. ดเรองการรบพนกงาน ตอนนนคดวาลองไปเรยนรระบบบรษทด เราเคยทำงานในระบบราชการมาแลว อยากจะรวาบรษทใหญๆ เขาทำงานกนอยางไร”

แตออกนอกเสนทางสายโคนมไดราว 6 เดอน เขากหวนกลบเสนทางเดม

“อยกรงเทพฯแลวรสกวา ไมใชททางของเรา ทงทคณพอผมเปนคนกรงเทพฯ บานกม แตผมอยชวงเรยนหนงสอชนมธยมฯเทานน

การคนหาเสนทาง

“เรยนจบ ผมสมครงานทเดยว ทองคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทย (อสค.) เรมทำงานป 2527 เปนเจาหนาทฝกอบรม ตอนนนการทำฟารมโคนมกำลงเปนกระแส มคนสนใจมาก และปรมาณนมทผลตไดในประเทศยงนอย ดงนนภารกจของอสค. นอกจากผลตนมแลว ยงมการสงเสรมการเลยงโคนม ฝกอบรมการทำฟารมใหเกษตรกรผสนใจ เปนหลกสตรเรงรด ใชเวลาหนงเดอน เรยนทงภาคทฤษฎและปฏบต เชารดนม กลางวนเรยน เยนรดนม เกยวหญา ใหมความชำนาญพอทจะกลบไปเรมงานของเขาเองได

“ระหวางทำงาน ผมกเสาะสายหาทดน จนไดทดนในนคมฯ ขอยมเงนพอมาลงทนทำฟารมเลกๆ มววไมกตว เปนอาชพเสรม แตทสำคญคอ ทำใหมประสบการณจรง ไปสอนชาวบานได เพราะ

การจดการฟารมขนาดเลกแบบทชาวบานสวนใหญทำกน ตางจากการจดการฟารมขนาดใหญทเราเรยนมา ชวยใหเรามทงวชาการและประสบการณ มทงทฤษฎและปฏบต”

ปจจบนอาคารหลงเลกทงรางใกลคอกวว ไดรบการปรบปรงเปนศนยขายผลตภณฑของคณะเกษตรศาสตร สวนพฤฒกเปลยนมาเปนคนมวกเหลก หลงจากอยทนมารวม 30 ป และเวลาในชวงนราว 10 ป เขาใชไปกบการหาเสนทางของตวเอง กอนทจะมาเปน “แดรโฮม”

- 18 - - 19 -

สญญาณเตอนภยของเขาบอกวา ธรกจนกำลงกาวเขาสทางตน

“ปรชญาในการทำธรกจกบสตว ตางกบคนมาก อาหารสตวผกนไมไดซอ ผซอไมไดกน และถาราคาแพง กเปนการเพมตนทนการผลต ผมทำงานในฟากธรกจกจรง แตพยายามสรางสมดลความรสกวาเราตองมองสองฝง ทงมมเกษตรกรและมมธรกจ เพราะเราเคยเลยงววมากอน ผมมองตวเองเปนเกษตรกรมากกวาเปนพอคา แตเปนเกษตรกรทมความร เพราะอกสวนหนงเราเปนนกวชาการ เรารวาเกษตรกรจะอยรอด ตองลดตนทน ถาใชอาหาร ใชฮอรโมนแพงๆ หวงไดนมมากๆ แตตนทนเพม สดทายกไมมอะไรเหลอ”

เมอมโจทยตองลดตนทน เขามองไปทผลพลอยไดจากอตสาหกรรม (By product)

“วนหนงผมนงรถผานวงนอย ตอนนนเบยรคารลสเบรกกำลงจะเปดโรงงาน พทนงรถไปดวยกนเขาชวาโรงเบยรมกากเบยรเปนวตถดบทดสำหรบการเลยงวว เรากสนใจ เพราะเคยเรยนในตำรา แตยงไมเคยทำจรง”

กากเบยรไดมาจากขาวบารเลย ทนำมาหมกเปนมอลต แลวคนเอานำหวานออกไปผลตเบยร เหลอกากทเปนโปรตนกบคารโบไฮเดรตทไมละลายนำ ซงเปนอาหารชนดสำหรบวว และทสำคญราคาถกมากเพราะเปนของทโรงงานไมตองการ

“เรากเอามาทดลองขาย ระยะแรกประสบปญหามากมาย ไมมคน รจก ตองทงแจก ทงแถม ขายครงทงครง แตเพราะราคาถกมาก กพอไป ได ผมกพยายามหารปแบบการขายทชวยคนเลยงววประหยด ชวงแรกขายเปนรถปกอพ เราขนไปใหเขาตกออกกองไว ไมตองบรรจถง กไปไดดระดบหนง แตปญหาคอเนาเรวมาก เพราะกากเบยรมคณคาทางอาหาร

ไมชอบอยกรงเทพฯ มนอดอด ทำงานไดหกเดอน กรสกชวตตดกบ เลย กลบมาทฟารม คดวาชวตเรารเรองเดยวเรองวว ไปทำอยางอนคงไมรง”

หลงจากทบทวนหาทางใหม ผลลพธออกมาเปน “อาหารวว” ดวยเหตผลวาเปนของจำเปน ทผเลยงววตองซอ อาหารววแบงเปนสองพวกใหญๆ คอ อาหารหยาบ เชน หญา ฟาง กบอาหารขน ทประกอบ ดวยธญพชทงหลาย อาท ถวเหลอง ขาวโพด รำ ฯลฯ

“เรากเอาอาหารหยาบกบอาหารขนมาผสมสำเรจ สรางความสะดวกใหเกษตรกร ไมมทดนใหววไปกนหญา กเลยงในคอกได ใหอาหารผสมของเราแทน ตอนนนคดวามววเปนลกคาสกพนตวกคงจะรวยแลว วนหนงววกนอาหารตวละ 30 กโล 1,000 ตว ก 30,000 กโล ไดกำไรกโลละ 50 สตางค ก 15,000 บาทตอวน ไมธรรมดา”

แมดเหมอนวาจะไปไดดในทางธรกจ แตยงมสงรบกวนจตใจวา ยงไมใชทางทถกตอง

“ขายๆ ไป เรามาคดวา คาอาหารทเกษตรกรจาย สวนใหญมนไมไดเปนคาอาหาร กลายเปนคาถง เพราะอาหารหยาบเนอฟาม ตองใชถงใหญ คาบรรจกแพง เพราะเราตองจางคนงาน ยงมคารถสงของ ทกอยางเปนตนทนหมด ใจกเรมถอยๆ

“ผมมองวาธรกจแบบนไมนาจะดในระยะยาว เพราะตนทนของเกษตรกรไมลด ววกไมไดอาหารทดขนจากราคาทเพมขน เหมอนววตองกนพลาสตก ทงทวตถดบหลายอยาง เชน หญา ไมตองใสถงกได แตเรากเอามาใสเพอความสะดวก มยหอรบรองคณภาพวาววจะไดอาหารครบถวน แมในแงธรกจไปไดดพอควร ปจจบนยงมหลายคนทำอย แตไมใชทางของเรา”

- 20 - - 21 -

“แตผมไมอยากใหเกดตรงนน พยายามคงอำนาจการตอรองของเกษตรกรไวบาง มกากเบยรมา เราพยายามขายใหเกษตรกรกอนขายใหบรษท ซงเขาตองเอาไปบวกกำไรอกหลายทอด แนนอนวาเกษตรกรเสยสวนหนงใหผม แตกเสยชนเดยว อาหารทไดอาจจะดอยกวาตรงทตองไปผสมเอง และไมมยหอ แตผมวา ววไมไดตองการอะไรขนาดนน ไมวาจะอาหารสำเรจรป หรอยหอ มแตคนเทานนทตองการรสนยม”

แลวคนตองการอะไรบาง เมอตดสนใจซอนมวว… คณภาพ… ยหอ… รสนยม..หรอราคา?

ดวยความรสก “ถอยๆ” จากการทำธรกจอาหารสตว เขาลอง มองหาธรกจใหมสำหรบอนาคต โดยเรมตนทสงทยงไมเคยทำมากอน “นมวว”

“เราคลกคลอยในวงการววนม และทำทกอยางมาหมดแลว ทงฝกอบรม เลยงวว ทำอาหารวว เหลอแตผลตภณฑนมยงไมไดทำ คดวานาทดลองทำด องคความรจากทเรยนมาเรากม เรารวานมดๆ คออะไร เพราะเราเปนนกวชาการ เราอยากทำนมดๆ แบบทเราอยากกน นมทกนแลวไมเฝอนคอ ดตอสขภาพ ไมมสารตกคางจากยาฆาแมลงและยาปฏชวนะ”

ความคดเรองผลตภณฑนมดๆ ชดเจนขนจากโอกาสทไดเดนทางไปตางประเทศ เหนทศทางการเลยงววทเปลยนไปเปนปศสตวอนทรย

นมอนทรย

สง แมลงวนชอบไปไข ทำใหมหนอน

เรากแกปญหาโดยเอาถงสองรอยลตรไปไวใหทฟารมลกคา แลวขนกากเบยร ไปเทใส ปดฝา จะไดไมมหนอน อาหารอยไดนานขน แตยงมปญหาหกเลอะเทอะ ตงแตตอนขนใสปกอพจนไปถงถง ตกเรยราดเนาเหมนชาวบานเขากไมคอยชอบ สดทายมาจบทรบซอถงมอสองมาบรรจ เพมความสะอาด ดวยถงพลาสตกบางสะอาดใหมรองขางใน กไดผลด ใชมาจนทกวนน เพราะถาเราขายแบบกองสามวนกเนา ใสถงอยไดสองอาทตย เทานกพอแลวเพราะววกนอาหารทกวน สวนฟารมใหญๆ ผมกขนไปเทใสบอซเมนตทเขาทำไวสำหรบเกบอาหาร ใชผาใบปด ไมตองบรรจถง ราคาจะถกมาก”

หลายครงทเขาคดพฒนาผลตภณฑใหดข น “แตทกครงทคดจะเปนการเพมราคาสนคา ซงโดยหลกการอาหารสตวตองเปนของทดทสดและราคาถกทสด เพอลดตนทนของเกษตรกร ถาเราเอากากเบยรคลกอาหารอนเพอเพมมลคากได แตถามวาจำเปนไหม ววกนกากเบยรกอน แลวกกนหญา ไปผสมกนในทองเองกได ทำไมเขาตองมาจางคนงานผมผสมอาหาร ทำแบบนนอาจจะดในเชงการตลาด เราอาจจะไดกำไรเพม แตเขาจนลง เพราะสวนตางมาอยทเราเยอะขน

“ผมตองการกำไร โดยไมไปกนสวนตางของเขา โดยเขาไมตองจายอะไรทไมจำเปน ทำธรกจตองไดกำไรอยแลว เรากตองเลยงชพ แตอยบนพนฐานทวา จายเทาทเขาควรจะจาย ถาจายเพมตองไดประโยชนเพม เชน คนเลยงไกอยากไดกากเบยรแบบแหง อยางนผมตากใหประหยดกวา ไมตองเอาของเปยกๆหนกๆ ไปสง แลวเขาตองไปหาทตากเอง เราคดคาใชจายแลวประหยดกวาทเขาจะทำเอง”

ทำนองเดยวกน มบรษทใหญพยายามเขามาเปนตวกลางซอกากเบยรไปแปรรปผสมกบอาหารอนๆ ทำเปน “อาหารววสำเรจรป”

- 22 - - 23 -

อนทรยเกดขนเปนครงแรกๆ ในตลาดนมของไทย เปนนมจากววทมอสระไดเลมหญากนตามธรรมชาต ใหผลผลตทเขมขนดวยคณคาสารอาหาร และใหรสชาตของนมทแทจรง นนคอ นมจากววทกนหญา

(Organic Livestock) ใหความสำคญกบคณคาของผลผลตมากกวาปรมาณ และใหความสำคญกบการดแลสตวใหอยดมสข (Animal Welfare)

“ประเทศตะวนตกทเขาเคยมาสงเสรมใหเราเลยงววแบบเกษตรอตสาหกรรม เขาเจอทางตนแลว เขากำลงเดนสวนกลบยอนไปหาปศสตวอนทรย ไปหาการเลยงววแบบธรรมชาต ผมมามองวา ในประเทศไทยเรายงไมสนใจเรองน ยงมงจะไปเจอทางตนใหได ผมเองทผานมากเดนไปตามแนวคดนน แมในการขายอาหารสตวเราคดลดตนทนใหเกษตรกรกจรง แตเปากคอยงมองในมมการผลตอาหารททำใหววใหนมไดปรมาณสงสด แตเมอไปเหนเขาเดนกลบ กคดวาเราโงน เขาเดนกลบกนแลว เราจะเดนไปจนสดทาง ซงสดทายแลวตองเลยวกลบทำไม เสย เวลาอกตงหลายกาว สเดนกลบเลยไมดกวาหรอ ผมกเลยเดนกลบบาง”

เรมดวยการชกชวนเจาของฟารมโคนมทรจกสนทสนมกนมาศกษาการเลยงววแบบธรรมชาต “ชกชวนกนวาเรามาทำนมอนทรยดไหม บานเรายงไมมคนทำเลย ฝรงทำกนแลว เพราะเขาเจอทางตนอนาคตถาเราไมปรบตวกตองเจอทางตนเหมอนกน และทสำคญ เมอลอง

มาศกษาขอมลการทำฟารมเพอผลตนมอนทรยดวยกน กไดเหนขอดหลายๆ อยาง แมผลผลตจะนอยลง แตคณภาพดกวา สวนตนทนกไมสงขน ลดลงดวย ไมมขอโตแยงอะไรทจะไมทำ”

ธรกจ “นมอนทรย” จงเรมตนขนในป พ.ศ.2547 จากฟารมหนงฟารม จนกระทงขยายเปน 5 ฟารมในปจจบน และนกเปนครงแรกทสงผลใหมนมวว

- 24 - - 25 -

ในฐานะคนเลยงววรนทสอง วรรณโณ อากาศฤกษ ภมใจทเขาสามารถขยายฟารม “อากาศฤกษ” โดยเพมฝงววจากรอยตวเศษขนไป 2 เทา เปนสองรอยตวเศษ ในขณะทอตราการผลตนำนมเพมขนเกอบ 4 เทา จากวนละ 400 ลตรเปน 1,500 ลตร ทำใหววจากฟารมของเขาไมเพยงเปนทตองการมากทสด แตยงขายไดราคาสงกวาทองตลาดถงสองเทา มชอเสยงเปนทนบหนาถอตาในฐานะฟารมใหญอนดบตนๆ ทประสบความสำเรจของอำเภอมวกเหลก จงหวดสระบร ดนแดนโคนม

แตทงหมดนเปนอดต

“เวลานผมภมใจ ทมคนมาเยยมชมฟารมแลวบอกวาขอบคณนะ ททำนมดๆ ใหเขากน”

ความภาคภมใจ : คนเลยงวว

บทท 2

- 26 - - 27 -

หลงป 2535 วรรณโณเขามารบผดชอบฟารมแทนพอเตมตว “พอผมเรยนจบ พอกปลอยมอ ยกใหผมรบผดชอบทงหมด จะวาผมชอบไหม ผมชอบนะ เหนววมาตงแตเกด จบชนมธยมทเซนคาเบยล ผมเลอก ไปสอบเขาเรยนตอทแมโจ (มหาวทยาลยแมโจ จงหวดเชยงใหม) เพราะทฟารมรบนกศกษาฝกงานจากสถาบนดานการเกษตรหลายแหง ผมเหนวาคนทเรยนแมโจเปนคนสงาน ทำงานเปนหมดทกอยาง ไมรงเกยจงาน ผมไมไดเรยนเพอเปนนกวชาการ แตจะทำฟารม จงนาจะเหมาะกบทแมโจ”

ดวยความ “รอนวชา” เขาจดการพฒนาฟารมซงมววอยรอยตวเศษ ดวยการซอนำเชอใหม ปรบปรงพนธใหไดปรมาณนมมากๆ ตงเครองผสมอาหารแทนการใชอาหารสำเรจ เปนการเลยงแบบเขมขน “ฟลออฟชน” ทงอาหาร อาหารเสรม ทงยา

“เวลานน บรษทไหน ใครวาอะไรด ผมเอาหมด เปนทรกของบรษทยา เพราะผมซอยา ซออาหารเดอนละหลายหมนบาท ถามวาคดถงเรองอนตรายหรอสารตกคางไหม ตอนนนเรามองวา แคใหไดนมมากทสด มองแตมมได ไมไดคดวาคนกนจะเปนอยางไร อยางสเตยรอยด (steroid) ทเราใหกบววเพอเรงการเผาผลาญใหเรวขน ววกจะกนอาหารมากขน ปรมาณอาหารทจะเปลยนเปนนำนมกมากขน แตเราไมไดมองวาสารตวนไปเรงใหเซลลทำงานมากขน กมโอกาสสงผลใหเกดเปนเซลลมะเรงมากขน ตอนนนเราไมไดคด คดแตใหไดนมมากๆ

“อาหารกใสปยยเรย เพอใหเปลยนเปนโปรตน คอยเรยจะมสวน ประกอบของธาตไนโตรเจน และไนโตรเจนเปนองคประกอบของโปรตน เมอววรบยเรยเขาไป รางกายจะยอยสลายเปนแอมโมเนย แลวจลนทรยในรางกายววจะเปลยนแอมโมเนยใหเปนโปรตนสงถง 200 กวาเปอรเซนต

ฟารมอากาศฤกษ เรมตนขนในป พ.ศ. 2515 รวมสมยกบฟารม โคนมไทย-เดนมารก “พอผมทานไปเรยนทนวซแลนด หลงจบชนมธยม 8 (เทยบเทามธยมศกษาปท 6 ในปจจบน) ทานสนใจเรองการเลยงสตว สมยนนไมคอยมใครไปเรยนทนน พอเปนรนแรกๆ ไปเรยน Dairy Farming อยสบป

“เมอกลบมาเมองไทย คณพอซงเปนคนกรงเทพฯ กมาหาซอทดน ทำฟารมววนมทมวกเหลก เพออยใกลแหลงรบซอนมของไทย-เดนมารก”

เรมดวยวว 15 ตว และเปนฟารมแรกทนำววนมพนธขาว-ดำเขามาในเมองไทย ซงเวลานนนยมเลยงววนมพนธ “เรดเดน” จากเดนมารกทมสขนออกแดงๆ กลายเปนสญลกษณววแดงของนมตรา ไทย-เดนมารก

“พอผมเขาแหกคอกเอาววนมขาว-ดำมาจากนวซแลนด ววพนธนใหนมปรมาณมากทสด มากกวาพนธเรดเดน แตความแขงแรงสไมได เหมอนฝรงมาอยเมองไทย จะหอบ รอน เลบออน มปญหาหลายอยาง กเอามาผสมขามพนธไปเรอยๆ ระยะหลงพนธขาว-ดำเปนทนยม มคนสง เขามามากขน จากหลายแหลง จนตอนนเรามองไปทางไหนกเหนแตววลายขาว-ดำ”

ยคของววท ใหนมมากทสด

- 28 - - 29 -

ดวยบคลกการตดสนใจทตดขาดและคดแลวลงมอทำทนท ฟารมอากาศฤกษเปลยนระบบแบบกลบหลงหน

“พอตดสนใจวาจะทำ ผมกเอาเลยหกดบ ไมแยก ไมทดลอง ในเมอตดสนใจวาจะทำกทำทงหมด ตดทกอยางทไมเปนออรแกนกออก ทงยาปฏชวนะ ฮอรโมน สารเคมตางๆ สวนอาหารขน ซงเราไมแนใจวาธญพชทเขานำมาทำอาหารสตวจะปลอดสารเคมหรอปลอดการตดตอพนธกรรมหรอไม เรากใชวธลดจำนวนลงเหลอเทาทจำเปนจรงๆ จากตนครงถงสองตน เหลอเพยงครงตน ใหววกนอาหารหยาบพวกหญาทดแทนมากขน”

ผลลพธกเหนทนตาเชนกน ผลผลตลดลงจากวนละตนครงเหลอไมถงครงตนภายใน 2 เดอน

“นมจากตนครงลดลงเหลอตนสอง และลดตอเนองจนเหลอ 300 กวากโลกรม ผมกวาไมเอาแลว ทอ ทำใจไมได แตกอนเราทำนมไดเยอะไปทางไหนมแตคนรจก แตละวนขนนมเตมรถเปนตนๆ มาสง ดด นาภมใจ คนเขากนบหนาถอตาวาเกง เวลาขายวว คนอนขาย 2 หมน ผมขายได 4-5 หมน

“ใครถามไดนมเทาไหร เรากไมคอยอยากตอบ นงเกาคาง ตอบ คอยๆ วา 400 (กโลกรม) เขาถามวาทำไม เกดอะไรขน กบอกวาลองวธใหม เขากวาบาหรอเปลา เปนอยางนใจกทอ อาจารยตมกพยายามใหกำลงใจ บอกทนอกหนอย แตเราคดวาเลยงแบบนไมไดผลหรอก ใจหายตลอด 2-3 เดอนแรก ตวเลขในบญชหายไปเลยทนท ตอนนน นมกโลกรม ละ 11 บาท จากทผมขายวนละตนครง เหลอไมกรอยกโลฯ เงนลดลงทนทวนละหมนกวาบาท”

ยเรยจงเปนโปรตนราคาถกทสด”

บนเสนทางนเอง ทเขาขยายฝงววจากรอยตวเศษ จนสดทายขนไปถง 200 ตว ในพนทซงมอยราว 300-400 ไร แตละวนจะมววหมนเวยนรดนมไดราว 80 ตว ใหนมเฉลยวนละ 17-18 ลตร/ตว “บางตวทเราคดพนธและบำรงไดเตมท ใหนมถง 30-50 กโลกรมตอวนกม”

ทงหมดเปนความสำเรจทนาภาคภมใจ จนถงวนทตองเทนมทงเปนตนๆ และมโอกาสไดทบทวนใหม

“ปนน (พ.ศ.2545) นมตางประเทศราคาถกมาก ทะลกเขามากด ราคานมในประเทศตกตำลง จนเราขายไมได ตองเททงกนเปนตนๆ ผมก ไปหารอกบอาจารยตม (พฤฒ เกดชชน) คดกนวาทางรอดของเราคออะไร ถาไปตออยางนคงลำบาก เพราะราคานมตก คาใชจายสง ขายนมไปกลายเปนคาอาหาร คายาหมด หนไปมองตางประเทศ เมอกอนเขาเลยงววแบบเรงใหไดผลผลตมากๆ ทำนองเดยวกบทเราทำ แตสดทายเขากลบไปหา การเลยงแบบธรรมชาต ทำฟารมววออรแกนกใหความสำคญกบความอยดมสขของสตว ไดนมเทาไรกเทานน เนนคณภาพมากกวาปรมาณ เรากมองวานอาจจะเปนทางออก อยางนอยการทำปศสตวแบบอนทรยกชวยลดตนทนลง”

กำไรหรอขาดทน

- 30 - - 31 -

“สวนคายาระยะแรกยงไมลด เพราะววยงไมแขงแรง แตเมอเราเลยงแบบปลอยอสระ และมการคดเลอกพนธททนตอโรค ทำใหววแขงแรงขน คายากลดลง จากเดมเดอน 4-5 หมนบาท เพราะววปวยทกวน

“ยาปฏชวนะลดเหลอเทาทจำเปน จากทเคยใชถงเดอนละสองโหล ตอนนเดอนหนงขวดเดยวยงไมหมด ประมาณ 2 เปอรเซนตของทเคยใช อยางเตานมอกเสบเราจะลางนำเกลอกอน จนไมไหวจรงๆ ถงใชยา และระยะหลงเตานมอกเสบกไมม เพราะเราไมไดเรงนม เหลอแตไขเหบ ทมเชอทำลายเมดเลอดแดง ตอง รกษาดวยยาปฏชวนะ ในกรณนเรากจะพกไมรดนมจนกวาในรางกายววจะปลอดจากยา

“พอเราเหนทศทางวามแนวโนมทด กมกำลงใจไปตอ คอคดวาถาบาอยางทเขาวา กถอวาบาถกทาง”

ประการสำคญ ในขณะทตนทนการผลตลดลง นมทไดกลบมคณภาพดขนอกดวย

แตเมอนงลงทำบญชรายรบรายจาย เขากตกใจรอบสอง

“พอเรากลบไปดตวเลข จากทเดมทำนมวนละตนครง หกคาอาหาร คายา คารกษาโรค คาแรงงานคนงาน 10 คน บวกลบเบดเสรจ ปรากฏวา ตดลบเดอนละ 20,000 กวาบาท ความจรงคนเลยงววสวนใหญกตดลบ แตทอยไดเพราะมรายไดเพมจากการขายวว”

คนททำฟารมววนมจงตองสงววประกวด สรางชอเสยง เวลาขายวว ถาเปนลกแชมปราคาสงถงตวละ 70,000 บาท คอรายไดของฟารม ทวาประสบความสำเรจ

“ทงทกวาจะไดแชมปมา ตองทงอดอาหาร ฉดยา ทำทกอยาง คนทซอลก หรอตวแชมปไป ถาไมเลยงเขมขนแบบนน กทำนมใหไดไมเทาเดมหรอก

“ววของฟารมผมกเหมอนกน คนอนเขาขายกนตวละ 2 หมน ผมขายได 4 - 5 หมนบาท เขาซอไปแลวทำนมปรมาณมากๆ ไมได กมา ตอวาผมใหเอากลบมา และผมกทำปรมาณไดอก แตเขาทำไมได เพราะตองเลยงแบบเขมขน ซงถาเขาเลยงแบบนนกหมดตว คาใชจายสงมาก ขนาดผมเลยงปรมาณเยอะๆ ยงขาดทน ยงเขาเลยงนอยตวยงยาก แตถาเปลยนวธเลยงเปนแบบธรรมชาตกนาจะไปได

“ทงนเพราะเมอลองมานงดรายไดรายรบจรงๆ จงๆ เทยบกบของเดม เรากเหนวาเลยงแบบปศสตวอนทรย รายไดลดลงกจรง แตรายจายกมแนวโนมลดลงเรอยๆ จนถงตอนน 5 ปผานไป ผมมผลกำไรเดอนละ ไมนอยกวา 70,000 บาท เพราะคาใชจายลดหมด อาหารขนทเราเคยใชวนละตนครง (1,500 กโลกรม) ทกวนนลดลงเหลอนอยมาก ประมาณ 130-150 กโลกรม หรอราว 10 เปอรเซนตของปรมาณทเคยใช และพอเราปลอยววกนหญาเอง กสามารถลดจำนวนคนงานและคาใชจายสวนนลงไดอก

- 32 - - 33 -

นอกเหนอจากการมงผลตอบแทนของตน

“มารสกตอนมคนทเขาเคยดมนมของเรามาเยยมชมฟารม บอกวาเขาดใจนะทมคนทำนมดๆ ใหเขากน เรากภมใจ เมอกอนไมเคยมความรสกแบบน และเรากไมไดสนใจในสวนนดวย ไมเคยนกถง อาจจะเปนเพราะเรากทำหนาทผลตของเราไป ใครกนนมของเรา ไมร พอมาเจอกนความรสกกเปลยนไป” และความรสกแบบนกอเปนพนธสญญาททำใหผผลตตงใจทจะทำผลผลตใหดทสด มากกวาผลตใหไดมากทสด

วธคดแบบนยงนำความสขไปยงผผลตตวจรง คอบรรดาฝงววแหงฟารม

“เมอกอนเรามงใหไดนมมากทสด ววทงฟารมเปนพนธขาว- ดำ เลอดรอยเปอรเซนต ไมมผสมเลย เพอใหไดนมเยอะๆ เพราะอเมรกนเขา คดเลอกพนธมาใหเปลยนอาหารเปนนม ใสอาหารไปเทาไรกเปนนมเทานน แตในขณะเดยวกนคณภาพนมกลดลง เพราะรางกายววสามารถปลดปลอย โปรตนไดจำกด ดงนนปรมาณนมเพมกจรง แตสดสวนของโปรตนในนมจะเจอจางลง เปนนำเสยสวนใหญ ไขมนกตำ สารอาหารอนๆ กตำลงไปดวย“

“เวลารดนม เรารสกเลยวานมใส แตทกวนนนมจะออกเหลองๆ ดวานาจะมไขมนมากขน ความเขมขนกมากขน รสชาตนมดบเมอกอนจะเคม เพราะเราใหกนเกลอมาก ววจะไดกนนำเยอะๆ เพมปรมาณนม แต ตอนนรสชาตนมจะหวาน”

“สงเหลานบอกเราวา ไมวาววกนอะไร หรอเราฉดยาอะไรเขาไป มนกจะยอยดดซมเขากระแสเลอด ไปสรางนม ทกอยางจะออกมาทนม ววทกนอาหารขนกผลตนมอกแบบ ตางจากววทกนหญา ทใหนมทมโอเมกา 3 วตามนอสง ไขมนกเปนอกแบบ ตางจากนมจากววกนอาหารขนมาก”

คณภาพของนม ไมเพยงนำมาซงรายได แตยงเปนความภาคภมใจ และเปนการเปดมมมองใหมของการผลตโดยการคำนงถงผบรโภค

ปรมาณกบคณภาพ : นมจากววทกนหญา

- 34 - - 35 -

ปฏวตฟารม

บทท 3 “เจาววทงหลายทอยตอหนาขาเบองหนาน เจาใหนมมาแลว กพนแกลลอนตลอดทงปทผานมา? แลวเกดอะไรขนละกบนมทมนควรจะถกใชเลยงลกๆ ของเจาใหแขงแรง? ทกหยดของนำนมหายไปผานลำคอของศตรของเราทงหมด แลวเจาละ ไกทงหลาย ตลอดทงปทผานมาเจาใหไขทงหมดกฟอง แลวมจำนวนเทาใดของไขทงหมดทฟกออกมาเปนตวลกไก? ทเหลอทงหมดหายไปในตลาด..

… .สหาย สงทขาตองการบอกแกเจาคอการปฏวต! ขาไมรวาเมอใดการปฏวตจะบงเกดขน อาจจะเปนอกสปดาหหนงหรออกเปนรอยป… แตทขารและมนใจตราบเทาทยงมองเหนฟางใตกบเทาของขา นนคอไมวาชาหรอเรว ความยตธรรมจะบงเกดขน” 2

ความฝนทเฒาเมเจอร (หม) เลาสเพอนสตวในฟารม จาก Animal Farm : A Fairy Story

2ออรเวล, จอรจ. 2544, น.21-22

- 36 - - 37 -

การลดฝงววลงใหพอเหมาะกบพนท ทำใหเกดดลยภาพ หากปลอยววจำนวนมากเกนไป ววจะกนหญาจนถงราก หญากตาย พฤฒ เกดชชน ไดเลาถงแนวการจดการฟารมแบบอนทรยวา

“การเลยงววตามธรรมชาต กญแจดอกสำคญอยทอาหาร ดทสดคอใหกนหญาอยางเดยว ปลอยววลงแปลงหญา ใหและเลมอยางอสระ ถาววไดมโอกาสกนหญาอยางเตมท อาหารขนกไมจำเปน มนจะเลอกกนยอดหญายอดไมตางๆเสรมไปดวย บางฤดกาลทไมมหญา บานเรามพชอยางอน เชน กระถน ฟาง ใหววกนได”

“ทงนเราตองสรางสมดลระหวางจำนวนววและพนท ไมใชเอาเงนเปนตวตง อยางมทดน 20 ไร คดวาตองการเงนรายไดกแสน ตองเลยงววกตว แตเราดวา 20 ไร ปลอยววไดกตว เชน 20 ตว ซงววเทานใชทรพยากรของไรไมหมด สามารถเอาไกมาเลยงเสรม ใหกนดอกหญา กนอาหารทเหลอจากวว ชวยขจดเหบและแมลง ดกวากนขาวเปลอกอก ไกพวกนเนอมวตามน มโอเมกา 3 ทไดจากยอดหญา ดอกหญา ถาเลยงใหปรมาณพอเหมาะ มจะรายไดเพมจากไก ฟารมกมระบบนเวศนทสมดล”

“ถามบอนำจะเลยงปลากได ทำทางระบายนำ ใหนำขววทไหลลงไปเพาะพนธแพลงตอน ถาเราไมใชสารเคม กไมมนำเสยไปทำลายพชนำ ปลาทเลยงไวกกนได ไมตองซอ”

การเลยงววแบบธรรมชาต จงไมใชการเลยงแบบปลอยตามยถากรรม แตอาศยความรชดใหม เชน การปรบปรงพนธ การทำแปลงหญา ฯลฯ“แนวทางหลกคอหาวถทางพฒนาการเลยงวว ภายใตเงอนไขทไมมยา

ลวงเขาสปท 6 ของการทำปศสตวอนทรย วรรณโณ อากาศฤกษ สรปจากประสบการณวา “เมอเรมตนการทำฟารมแบบออรแกนก เราอาจจะทอ เพราะสงทเคยเหนคอตวเงน มนไมเหน จากทเคยไดมากๆ กลดลงจนเราตกใจ แตในระยะยาว สงทเราไดกลบคนมามากกวาทเราเสยไป เราไมเหนอย ทงตว ทงใจ แตกอนทกวนคอการแกปญหา เมอกอนตนเชาขนมาคำถามแรกของเราคอ วนนจะมววเปนเตานมอกเสบกตว ลนมาก มววปวยไหม จะรกษาอยางไร แตวนน คำถามแรกคอวนนจะมววเปนสดกตว คำถามเปลยนไปหมด ผมไดสขภาพจตทดกลบมา ววไดสขภาพ ลกนองกงานไมหนก รายไดทเคยตดลบกเปนบวก”

ภายใตแนวคดปศสตวอนทรยทคำนงถงความเปนอยทดของสตว ฟารมอากาศฤกษ ไดรบการปรบปรงใหม

“เรมแรกเราจดการกนพนทออก 100 ไร ปลอยตามธรรมชาต ใหไมใหญขน ทำเปนสวนสมนไพร และเปนทพกผอนหลบรอนของวว พนทสวนทเหลออกราว 200-300 ไร ทำเปนโรงเรอนและแปลงหญา ปลอยใหววไดมอสระ เดนกนหญาตามธรรมชาต”

“ลดขนาดฝงลงจาก 200 ตว เหลอ 80 ตว โดยคดววทไมมผลผลต ทเขาเรยกวา ‘ววกน’ ออก ววพวกนจะผสมไมตด เพราะเมอกอนเราเลยงเขมขน ทำใหมนไมแขงแรง เปนซสต มปญหาเรองรงไข มดลก สารพด เรยกวาปวยทกอยางทมนจะเปนได”

ฟารมทสมดล

- 38 - - 39 -

“เรากลบมาเลยงววใหเปนวว เมอกอนเราเลยงววเปนโรงงานผลตนม” เจาของฟารมอากาศฤกษเปลยนทศนคต “ชวตเขาตองกนหญา เขาอยกบการเคยวเออง” ววในฟารมแหงนจงมโอกาสไดเดนและเลมหญาอยางอสระในยามเชาและยามเยน ชวงทอากาศรอนกหลบเขาบรเวณทกนไวเปนรมไมนอนเคยวเออง ตางจากการทำฟารมแบบเขมขน ทววถกขงคอก กนอาหารขนเปนหลก เพอลดการใชพนทและเรงนม

“ววในฟารมทเลยงแบบเขมขน ถกคดเลอกพนธมาเพอใหนม อาหารทขนเขาไปจะไปเลยงระบบการผลตนำนมหมด แทนทจะเขาไปเสรมสรางรางกาย ทำใหแมววทรดโทรม” เจาของบรษทแดรโฮม ผรเรมการทำนมววออรแกนก เลาชะตากรรมของวว

“ตอนเปนววสาวยงไมใหนม เจาของฟารมกเลยงแบบธรรมดา แตพอผสมตด ออกลกและใหนม เขาจะขนเตมท ใหอาหารทไปเรงนม แตเตานมววมพนทจำกด ใสนมไดเตมท 20 ลตร เมอเจออดอาหารมากๆ กนมาก รางกายกสรางนำนมมากจนลน นมกจะคดและเลดลอดออกมาตลอดเวลา ปนกบขดนขโคลน เชอโรคเขาไป เปนเหตใหเกดโรคเตานมอกเสบ ซงเปนกนทกฟารม แลวกแกกนโดยการใหววกนยาปฏชวนะ”

ววทไมใชโรงงานผลตนม

ฆาแมลงและยาปฏชวนะ ดงนนเราตองลดอาหารขน เพราะเราไมรวาปลอดสารเคมหรอไม ตองยดหลก ซอเขาใหนอย ปลกเองใหมาก อาจ ตองกนพนทบางสวนไวปลกพนในแนวสงใหไดปรมาณกวาแปลงหญา เชน ปลก ขาวโพด ปลกหญาตนสงเกบไว เพราะพชบานเราโตเรว ตดไดเรอยๆ เกบ ไวเปนหญาหมก”

“ทงนการทำเกษตรอนทรยไมวาพชหรอสตว ถาทำเปน ตนทนจะถกลง ถาทำตามฝรง เชน เลยงหมอนทรย แลวหาอาหารอนทรยใหมนกน ไมได ตองนำเขาจากตางประเทศ ลำบากขนาดนน อยาไปทำเลยหลกการ คอไมใชของทไมจำเปนและไมควรใช ถาเขาใจขอน ตนทนกจะไมสง”

“สารเคมตางๆ ทมผลเสยตอสตว ตวเอง และสงแวดลอม ลวน ไมจำเปนตองใช เราสามารถหาทางออกใหมๆ งายๆ เชน เหบ แทนทจะใชยาฆา กใชนกเอยงเลยงควายเฒา แถมดวยไกเปนหนวยทหารราบ จกกนทงเหบและไขแมลงวน การกำจดแมลงแบบนไมหมดรอยเปอรเซนตหรอก แตไมมความจำเปนทตองกำจดใหหมดจดขนาดนน เหลอแมลงวนใหมนไขบาง ไกจะไดมหนอนกนตอ ถาขจดตวนหมด เดยวกมตวอนมาและอาจจะกอปญหารนแรงกวาเดมกได”

ความรในการทำเกษตรอนทรยของกลมผเลยงววททำนมอนทรยสงใหบรษท แดรโฮม ไดมาจากการพดคยแลกเปลยนกน และสวนสำคญ เปนความรทมอยแลว เพยงแตดงมาใชและปรบเปลยนใหเหมาะสม เพราะ โดยพนฐานเกษตรกรกลมน “กาวหนาทสดอยแลว เขาเคยลองมาแลวทกอยาง ยาปฎชวนะเกลอนฟารม”

สงทสำคญทสดของการเปลยนแปลงจงไมใชความร แตเปนทศนคตหรอการใหคณคาทเหมาะสมกบวว

- 40 - - 41 -

ไดพกถง 3 เดอน ในขณะทฟารมแบบเขมขนมากอาจพกววแคเดอนครงเทานน

แมวาแมววจะตองสญเสยธาตในรางกายเพอสรางอาหารทดทสดใหลก แตสวนใหญลกววกลบไมไดกนนมแม ลกววถกเลยงดวยนมผงราคาถกสำหรบววนำเขาจากตางประเทศ สวนใหญจะผสมแปงถวเหลอง เวนแต ในฟารมทเลยงววแบบธรรมชาต

“ลกววทฟารมใหกนนมแม ซงมประโยชนกวานมผง เราใหกนนมแมนานถง 4 เดอน ถาเปนววตวผกขาย ตวเมยเกบไวเลยงตอ เพราะฟารมอนทรยจะเพมปรมาณฝงดวยววทเกดในฟารมเปนหลก ถาววไมไดเกดในฟารม กตองงดรดนมในระยะหนงเพอเคลยรตวเองกอน จนกวาจะแนใจวารางกายจะปลอดจากสารเคมหรอยาปฏชวนะตกคาง”

ทสำคญ ลกววในฟารมไดรบการคดเลอกพนธมาแลววามความทนทานตอโรค เหมาะกบการเลยงดวยวธธรรมชาต

ความจรงววกไมตางจากคน ถาสขภาพด ยอมไมตองการยารกษาโรค แตถาปวยบอย กนยาเปนประจำถอวาผดปกต แตการใชยาปฏชวนะกลบกลายเปนเรองปกตของวงการโคนม และชวตในฟารมของแมววกแสนสน

“เมอตองผลตนมมาก แตธาตบางอยางทไดจากอาหารไมเพยงพอ ในขณะทคณคาของนำนมตามธรรมชาตจะตองคงท เพราะเปนอาหารทใชเลยงลกสตวใหเตบโตสบทอดเผาพนธ แรธาตในระบบสบพนธของแมววกจะถกดงออกมาทดแทน ทำใหแมววขาดความสมบรณ เมอถงรอบผสมใหม กผสมไมตด นมชดเดมจะหมดภายในหนงป เซลลนำนมกคอยๆ ฝอลง เมอยางเขาปทสอง ถาไมหยดรด ววกใหนำนมนอยลงจนไมคม กลายเปนววกน ถกสงไปโรงเชอด”

“แมจะมขอเทจจรงวา หากปลอยใหววทไมสมบรณไดพกฟน กนหญากนอาหารตามปกต สกพกกจะผสมตด แตปญหาคอ “ววเปนสดทกเดอน คาผสมครงละ 500 บาท สบครงก 5,000 บาท ยงไมตด เจาของ เขากขาย เพราะถารอจนผสมตด กตองรอตออก 9 เดอนกวาจะออกลก ไดนม บางทเขากรอไมไหว” ทำใหววซงโดยปกตมอายเฉลยราว 10 ปเศษ กลบมอายในฟารมนอยลง วรรณโณเลาวา “ผมเคยเลยงววอยไดนานถง 25 ป แตในอเมรกาเขาเลยงวว 3 ทองกเชอด พอววอายปครงกผสม 2 ปมลกตวแรก 5 ปกหมดอายใชงานในฟารม”

ทงนตามรอบปกต หลงววออกลกและรดนมไดสก 2-3 เดอน กจะเปนสด พรอมผสม ตงทองราว 8 เดอน และออกลกชวงเดยวกนทกป โดยจะมชวงพกหยดรดนม กอนคลอด 2 เดอน ดวยในเวลาใกลคลอดเตานมจะเปลยนแปลงทำใหนมนอยลง สวนววในฟารมแบบอนทรย

- 42 - - 43 -

บนทดนแปลงสวยขนาด 100 ไรเศษ บนเนนเขาไมไกลจากนำตกมวกเหลก ทมคนมาเสนอราคาใหถง 80 ลานบาท เพอไปทำรสอรท แตเขาไมขาย เกบไวเลยงวว “ผมคดวาตอไปถงมเงน เรากหาทดนแบบนไมไดอกแลว”

เขาใชองคความรทเรยนจากคณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเกษตร- ศาสตร มาออกแบบฟารมใหสะอาดและปลอดโรค การทำฟารมของเขายดหลก 5 อ

“อ แรก ทอยอาศย ตองมพนทกวางขวางมากพอ ทงในสวนของแปลงหญาและโรงเรอน (ประมาณ 20 ตร.ม.ตอตว) มรมเงาใหหลบรอน

อ ทสอง อาหาร ตองด และใหมเสมอ ยดหลกปลอดสารเคม มคณคาทางอาหาร ไมอบชน เชน ใชพวกจมกขาว รำขาว จากกลมผทำนาอนทรย ปลกกระถนเพอเพมโปรตน ในอนาคตจะลงมนสำปะหลงไวตากแหงเปนอาหารเสรมคารโบไฮเดรต

อ ทสาม อากาศ อากาศจะตองถายเทสะดวก ฟารมควรตงอยในทสง ทโลง มลมถายเทเสมอ ทำใหอากาศสดชน ไมเปนทหมกหมมของเชอโรค

“เมอเราเปลยนมาทำฟารมอนทรย ลดการใชสารเคมและยาปฏ-ชวนะ เกตองคดพนธววใหมทตอบโจทยน ผมกลบมาทววสายเอเชย เปน พนธซาฮวาลของอนเดย ววชนดนทนโรค ทนแมลง มเหนยง หใหญ ระบาย ความรอนไดด แตใหนมแควนละ 7- 8 ลตร กตองเอาไปผสมกบพนธขาว-ดำ เพอใหไดนมมากขน แตยงใหนมมาก สายเลอดซาฮวาลนอย จะ ปวยงาย ทนทานนอย คอไดอยางเสยอยาง ณ วนนเรากลบมาทใหนมปรมาณหนง เฉลย 17 - 18 ลตรตอวน และทนโรคประมาณหนง” วรรณโณ เลาถงสายพนธววของฟารมอากาศฤกษ

ววคดพนธในฟารมอนทรยจะตองไดรบการดแลทด ปลอดจากการทรมานสตว ถาใครไปถงฟารมววของประกจ วงษธนสภรณ กจะไดพบกบฟารมทกจวตรประจำวนเคลาดวยเสยงเพลงลกทงจากวทยทรานซสเตอร ซงไมไดเปดเพอเจาของฟารมหรอหนมนอยผชวย แต “เปดใหววฟง ผม เชอวาถาววไดฟงเพลงแลวมนจะอารมณด”

ประกจเพงแยกฟารมจากพชาย (ประสทธ วงษธนสภรณ) ซง ทำฟารมอนทรยสงนมใหกบแดรโฮมเชนกน เขามาทำฟารมของตนเอง

แขงแรงพอควร ใหนมพอควรและมความสขพอควร

- 44 - - 45 -

ปจจบนมฟารมปรบเปลยนเปนฟารมอนทรยสงผลผลตใหบรษทแดรโฮมรวม 5 ฟารม มววนมราว 300 ตว “เรมตนจากฟารมอากาศฤกษ เปนฟารมแรก จากนนคอยๆ ขยายออกไปยงกลมคนทพดคยกนเขาใจ สวนใหญจะอยใกลๆกน เพอความสะดวกในการรวบรวมผลผลต

“นอกจากนในการคดเลอกฟารม เรากดทำเลดวย วาตองไมอยปลายนำ หรออยใตฟารมอน สวนใหญจะอยบนเนน ไมเชนนนถงฟารมของเขาจะเลยงแบบอนทรยกไมมประโยชน เพราะจะมสารเคมจากฟารมขางเคยงปนเปอนเขามากบนำ กบลม หรออนๆ

กอนรบผลผลตจากฟารมใหม ตองมระยะเตรยม โดยพดคยกนลวงหนาถงแนวทางการทำฟารมแบบอนทรย และภายใน 6 เดอน ฟารมเขาตองไมซอววใหมเขามา และกอนหนานนอยางนอยหนงป ตองไมใชสารเคมในฟารมเลย”

สงทนาสนใจกคอ แมการเลยงในระบบฟารมแบบเขมขนมขอจำกดทชดเจนคอ ตนทนสง รายไดมาก แตกำไรนอย การทำฟารมอนทรยนาจะเปนทางเลอกทดของผเลยงววนม แตทำไมจงมเกษตรกรจำนวนนอยนดทเลอกเสนทางน หรอคำตอบอาจจะอยหางฟารมออกไปถง “ตลาด”

กลมผปฏวตฟารม

อ ทส อารมณ ววจะตองไมเครยด มความสขตามสมควร ซงววจะมความสขได สมพนธกบ อ.อนๆ คอทอยตองไมแคบ ไดเดนเปนอสระ และสมพนธกบอ สดทาย คอ ออกกำลงกาย มพนทพอปลอยใหววไดออกไปเดนออกกำลง ทำใหววแขงแรง

การทำฟารมของผมยดหลกสรางความแขงแรงใหวว ทำใหววสามารถปรบตวและดำรงอยในสงแวดลอมของฟารมได เพราะผมยดหลก ปรบสตวใหเขากบสง-แวดลอม ไมใชปรบสงแวดลอมใหเขากบสตว การปรบสงแวดลอมจะเสยคาใชจายสง เปนเรองทยากและไมถาวร ทำใหสตวไมมภมคมกน ยงเลยงยงไมมภมคมกน

อยางเหบ ซงเปนสาเหตของไขเหบ ทำลายเมดเลอดแดงจนววตาย ถาเราไประดมฉดยาหวงฆาเหบใหหมด ผมวามนกหมดแคชวคราว ตองฉดอก และสงมชวตถาเราไปมงทำลายใหหมด ผมเชอวามนยงระบาดหนก เราใชวธการเลยงไกใหไกชวยกนเหบจากวว เหบไมหมดรอยเปอรเซนต แตผมวาตองมเหลอใหววสรางภมตานทานบาง”

- 46 - - 47 -

บทท 4นมหยดเลกในตลาด

“ถาไมมชองทางขาย กคงไมเกดผลตภณฑนมอนทรย แตไมไดหมายความวาไมมผมแลวจะไมมนมอนทรย ผมเชอวาโดยทศทางของปญหา ถงผมไมทำกตองมคนอนๆ ทำขนมา” พฤฒ เกดชชน ผบกเบกตลาดนมอนทรย ภายใตตราสนคา แดรโฮม เลาถงการสรางตลาด ทเรมตนจากจำนวนการผลต 10 ลตรตอวน จนมาถง 1,500 ลตรตอวนในปจจบน “แตจำนวนทเราผลตกคดเปนอตราสวนทนอยนดในตลาดผลตภณฑนม”

- 48 - - 49 -

สวนการผลตกมการปรบวตถดบใหมคณภาพสงขน จากปรบปรงฟารมใหเปนฟารมอนทรย และชกจงผเลยงววใหเขามารวมเปนเครอขายทำนมอนทรย เพอเพมปรมาณการผลตขน พรอมกบตลาดทคอยๆ ขยายตว

“เดมเราวางนมขวดขายหนาราน ตอมากมลกคาชวยเอาไปขายทกรงเทพฯ เอเยนตรายแรกของผมเปนเพอนทสนทกน เขาอยกรงเทพ ฯ ซอนมของเราไปกนและเอาไปขายดวย ขายในโรงเรยนรงอรณและโรงเรยนวรรณสวางจต3 แลวคอยๆ ขยายออกไปยงรานสนคาสขภาพในกรงเทพฯ”

“ลกคาและตวแทนคอยๆ เพมขน สวนหนงมาจากลกคาทเคยมากนทมวกเหลก กลบไปอยากกนอก แตเครอขายทใกลบานเขาไมม เขา กสงไปกนดวย ไปขายดวย ผมกไปสงครงละอยางนอย 30 ขวด 300 บาท ใชวธจดรถขนมา 1 คน เขากรงเทพฯทกเชา หมนเวยนสงแตละจดอาทตยละครง ใหเขากนใหหมดภายในหนงอาทตย จะไดไมเสย แมวานมเราเกบไดถง 2 อาทตย เพราะวตถด และกระบวนการสะอาด ผมจะเกบ นมตวอยางไวทกรอบการผลต จนครบวนหมดอาย และเกบตออก 2- 3 วน ถาไมมใครคนนม หรอแจงนมเสยมา ผมกเกบ ถามแจงนมเสย มากจะไดตรวจสอบวามสาเหตจากอะไร เชน การขนสง ตแชทราน ฯลฯ”

จากรถ 1 คน สงนมวนละประมาณ 20 จด ขยายเปนรถตเยนกระบะ 4 คน เวลานมนมแดรโฮมวางขายในหางสรรพสนคา 4 แหง คอ เลมอนฟารม ฟดแลนด ทอปซเปอรมารเกต และวลลามารเกต และวางขายในรานสนคาสขภาพประมาณ 30 รานทวกรงเทพฯ รวมทงรานสนคาสขภาพในตางจงหวด เชน เชยงใหม นครราชสมา สวนปรมาณการผลตกคอยๆเพมขน จนเปน 1,500 ลตรหรอหนงตนครง ทงนเปนผลมาจากคณภาพของสนคาทขายตวเองเปนสำคญ

3 ทงสองโรงเรยนเปนโรงเรยนทางเลอก ทมผปกครองสนใจเรองสนคาสขภาพ

นมแดรโฮมเรมตนจากรานกาแฟชอเดยวกนในป พ.ศ. 2542 บรเวณทตงโรงงานอาหารสตว “ตอนนนผมยงทำโรงงานอาหารสตว แตกมองหาลทางใหมๆ เหนวาทำเลตรงนเปนปากทางลดสเขาใหญ นาจะเปนจดนดพบทด กคดทำรานกาแฟและตงใจขายนมดวย เพราะมวกเหลกเปนเมองนม แตยงไมมรานนม นอกจากของ อสค.ททำนมไทย-เดนมารก แลว ไมมนมอน สวนนมโชคชยเวลานนกสงขายในกรงเทพเปนหลก

“ผมมองวาคนมามวกเหลกนาจะไดมาดมนมดๆ จากเมองน อยากเอานมทดทสดมาขาย ชวงเรมตนรานเรามแค 3 โตะ วางแผนวาจะเอานมมาผสมกาแฟ และบรรจขวดขายดวย ใชนมในฟารมของเรา ทมประมาณวนละ 10 ลตร ทำกนสองคนกบภรรยา (พรธดา เกดชชน) อาศย ความรเรองการทำนมพาสเจอรไรซมอยแลวคอ โลวเทม (Low Teperatureใชอณหภมตำ) ลองไทม (Long time-ใชเวลานาน) ผมมแถมอกตวคอโลวเทค (Low Tech.) ใชเทคโนโลยชาวบาน เอาหมอใสนำตม เอานมใสหมออกใบไปวางขางใน วดอณหภมใหได 65 องศาเซลเซยส ใชเวลานาน 30 นาท เสรจเอามากรอกขวด ปดฝาใหแนน แชนำเยน กจบ”

จากนนกคอยขยบขยายทงในสวนของการผลตและการขาย

จาก 10 ถง 1,500

- 50 - - 51 -

ในขณะทสแดงทใชผสมอาหารทวไปม อ.ย.รบรองคณภาพ ราคาแค 100 กวาบาท ใสนดเดยวกแดง แทบไมเปนตนทน ไมเหมอนสธรรมชาต แตกเปนทางออกใหเรา แมตนทนจะแพงกตาม”

กระบวนการผลตทปลอดสารเคมนเปนสวนหนงของการพฒนาสการสรางผลตภณฑนมทไดมาตรฐานอนทรย

นมแดรโฮมเปนนมปลอดสารเคมตงแตการผลตนำนมดบ จนถงการแปรรป แตยงไมไดตดฉลากนมอนทรย มเพยงการเขยนปายใหขอมลลกคา ณ จดขายวา เปนนมจากฟารมทปลอดสารเคมและยาปฏชวนะ ดวยกำลงอยระหวางดำเนนการรวมกบศนยปศสตวอนทรย กรมปศสตว พฒนาใหไดตามมาตรฐานเกษตรอนทรย ดานปศสตว ซงตองใชระยะเวลา สวนสำคญมาจากการทภาคเอกชนกาวไปลวงหนาหนวยงานของรฐ

“ชวงแรกทเราปรบฟารมเปนการเลยงแบบอนทรย เรายงไมสามารถอางไดวานมของเราเปนนมอนทรย หลงจากทเราเรมทำโปรแกรมเลกใชสารเคมและยาปฏชวนะเปนเวลา 1 ป เพอใหแมววปลอดจากสารเคมทอาจจะตกคางอยเดม จงอางไดวาเปนนมปลอดสารพษ”

“ในเวลานน กฎระเบยบฟารมอนทรยของไทยไมม เรากอาศยแนวทางขององกฤษ ซงเปนแนวทางทด ใหความสำคญกบสงแวดลอม ความเปนอยทดของสตว (Animal Welfare) ประกอบกบแนวทางทเราได

มาตรฐานนมอนทรย “ความตงใจของเรากคอ การผลตนมอนทรยทปลอดสารเคม ตงแตการเลยงววจนมาถงกระบวนการผลต โรงงานของเราเปนโรงงานขนาดจว แตมมาตรฐาน เพอทำผลตภณฑทไมเพยงสะอาด ปราศจากเชอจลนทรย แตยงปลอดจากสารเคมในทกขนตอน” เจาของแดรโฮมเลา

“ในตลาดนมมสารปรงแตงมาก มตวแทนบรษทมากมายทเขามาเสนอขายสนคาหลากหลาย อยางสารเพมความเขมขน หอมมน ลกษณะเปนแปงทเนอละเอยดมาก เปนสารทำนองเดยวกบทใสเพมความเขมขนใหพวกซอสมะเขอเทศ

แตทเราตองการใหผลตภณฑมแตเนอวตถดบคอนมโคเทานน ในสวนของการแตงรสและกลน ความจรงเราไมอยากทำนมหวาน เพราะกแคใสนำตาล แตลกคาเรยกรอง บางคนนมไมหวานเขาไมกน ทงนกพยายามรกษาหลกการ เชน นมรสชอคโกแลต ใสแคโกโกกบนำตาล ไมใสสหรอกลนสงเคราะห เพอลดปรมาณโกโก

รสสตรอวเบอรรกไมอยากทำ แตรสนเปนกลนหอมหวานทคนตดใจ เรากมาคดวาทำอยางไรไมใหเสยหลกการ กลองหาบรษททเขามสนคาทเปนกลนและสธรรมชาต ราคาสงกวาสเคมมาก ตกทขวดละ 7,000 บาท

กรรมวธการผลตทปลอดสารพษ

- 52 - - 53 -

“ในฟารมววตองไมมหมา ไมมไก ซงเปนแนวคดแบบเดม พอมา ทำเกษตรอนทรยกตองทงแนวคดแบบนน ในความเปนจรงถงเราไมเลยงไก แลวนกละ แมเอาววเขาหองปรบอากาศ เรากตองสบอากาศจากขางนอกทมนกบนไปมา ความจรงระบบปดมโอกาสเกดความหมกหมมมากกวา สวนนกหรอไกประจำฟารมยงชวยปองกนนกตางถนทอาจนำโรคจากทอนทสตวไมมภมตานทานได”

“ความขดแยงกนทำนองน เปนสงททางหนวยงานทเกยวของกำลงหาแนวทางในการปรบเปลยนวาจะทำอยางไรถงจะสงเสรมเกษตรอนทรยได” กรรมการผจดการบรษทแดรโฮม จำกด เลาถงขอตดขด และ แนวโนมในอนาคตทดขนจากการทฝายเจาหนาทและเกษตรกรททำปศสตว อนทรยไดมโอกาสแลกเปลยนแนวคดกนมากขน ในขณะเดยวกน เกษตรกร กหนมาใหความสนใจกบแนวทางเกษตรอนทรยมากขน

ในขณะทยงไมมการรบรองมาตรฐานสนคา ทางออกสำหรบเจาของผลตภณฑคอ การสอสารกบผบรโภค “งานสอสารกบผบรโภคและรานคาเปนเรองสำคญ เพราะเราตองรบรองตวเอง เรากใหดฟารม ซงไมไดสวยงามเหมอนในภาพฝน แตมมาตรการทดตอผบรโภค อยางเลมอน-ฟารม กอนทเขาจะรบสนคาเราไปขาย เขากมาดฟารมเรา เพราะเขาตองไปรบประกนกบลกคา”

แมยงไมมการรบรองมาตรฐาน แตความขาดแคลนผลตภณฑแบบนในตลาด ทำใหชอ แดรโฮม สามารถแจงเกดไดในตลาดทมการแขงขนเขมขนของผลตภณฑนม

เหนจากการเดนทางไปดฟารมอนทรยในประเทศอนๆ รวมทงการคนควา แนวทางปศสตวอนทรยของสหภาพยโรปและสหรฐอเมรกาจากอนเตอรเนท”

สำหรบประเทศไทย ศนยปศสตวอนทรย เรมวางแนวทางปศสตวอนทรยในปทผานมา (พ.ศ.2550) เพอรองรบแนวโนมทปศสตวอนทรยจะเขามามความสำคญในอนาคตอนใกล

“เมอกรมปศสตวเรมงานกเขามาเยยมชมและแลกเปลยนความรกบเกษตรกรทเลยงสตวแบบอนทรย เพอหาแนวทางรางกฎระเบยบ สำหรบแดรโฮมกำลงทำงานรวมกบกองปศสตวอนทรย ในสวนของการรบรองฟารมและผลตภณฑ”

“ทผานมาเรามนใจวาผลตภณฑของเราปลอดจากยาปฏชวนะ ยาฆาแมลง และสารเคมตกคาง เพราะววกนหญาเปนหลก สวนทยงมปญหาอยบางกคอสวนของอาหารเสรมโปรตน (อาหารขน) ทเปนพวกธญพช แมเราจะใชในปรมาณทนอยลงมาก แตในบานเรายงไมมอาหารสตวอนทรย พชอนทรยบานเราปลกใหคนกยงไมพอ ตอนนใชรำขาวอนทรยจากสรนทร อาศยซอมาพรอมกบขาวอนทรย และพยายามหาทางออกหลายวธ เชน ปลกเอง หรอถาจำเปนตองซอกหลกเลยงอาหารทอาจจะมการตดตอพนธกรรม เชน ถวเหลอง ขาวโพด”

นอกจากขอจำกดเรองอาหารสตวทกำลงแกปญหา การพฒนามาตรฐานฟารมอนทรยยงมขอปลกยอยทขดแยงกนในทางแนวคด เชน การมสตวหลากหลายในฟารมตามแนวทางเกษตรธรรมชาต บนพนฐานแนวคดสตวทกชนดอยรวมกนแบบเกอกล มความสมดลตามธรรมชาต มภมคมกนตามสมควร ไมสอดคลองกบแนวคดในการควบคมโรคของกอง ควบคมโรคตดตอ ทมงเนนการทำฟารมระบบปดเพอปองกนเชอโรคเขาฟารม

- 54 - - 55 -

“ผมคอยๆ ทำจากเลกๆ ขยายไปตามลกคาทคอยๆ เพมขน จาก 10 ลตร ขยบไป 50 ลตร กเมอมตลาด มลกคารออย เปนการทำตามสง จนถงทกวนนกเหมอนกน ในเมอนมทกขวดมลกคารออย เราจะเจงไดอยางไร ถาไมใชเงนผดประเภท ไมใชเงนเกนตว เราร ตนทนเทาน ขายเทาน กำไรเทาน ทกขวดมกำไร กเอาไปลงทนตอ พฒนาเครองจกรใหไดมาตรฐานสงขน รองรบการผลตทเพมขน จาก 10 ลตร เปน 50 ลตร เปน 100- 200 ลตร จนถงหลกพน ผมไมเคยเทนมทง”

หลกการตลาดของเขาจงไมไดเอาเปาหมายการผลตเปนตวตง “มบรษทททำการตลาดมาตดตอ ขอเปนตวแทนจดจำหนาย ผมกไมรบ ไมอยากถกบงคบใหโต ผมวาไปไมรอด เพราะตองไปทางเดยวกบคนอนๆ อยางหางสรรพสนคา ผมไมไดคดเอาสนคาไปวาง จนถงวนทเขาตดตอมา เพราะถาเราไปวางกอนหนาน ลกคายงไมรจก เขาอาจจะหยบมาด แลว คดวา นมบาอะไร ไมเคยเหนโฆษณาทวเลย สนคากจะวางอยอยางนน ถงวนหมดอายผมกไปเกบกลบ จะไดอะไรขนมา ทำอยางนดกวา ลกคาสง 20- 30 ขวด ผมกไปสง คอยๆสรางลกคาขนมา”

สำหรบอนาคต แดรโฮม วางแนวทางการขยายตวตามธรรมชาต นนคอขยายตามฟารม “เครองจกรในโรงงานเพมกำลงการผลตได แตฟารมเพมวตถดบไดจำกด เพยง 10-15 เปอรเซนตตอป จากแมววรนใหมๆ เรากอยากใหธรกจของเราโตไปตามฟารม

“จาก 10 ลตร มาถงวนน 10 ป เพงไดตนกวา ถาเปนโรงงานอนเขาไปเปนรอยตนแลว หลกการของผมคอไมรบ มความสขทไดเหนการคอยๆ โตอยางมนคง และหยงรากลกพอสมควร เปนการปลกธรกจ เหมอนปลกตนไม เรมตนจากเพาะเมลด รอมนโต ไมใชการลอมตนไมมา แบบนนอาจจะโตเรว แตไมมนคง”

“ปรมาณตนครงของนมแดรโฮม เปนสวนทเลกมากๆ ในตลาด คดเปนสวนแบงตลาดศนยจดศนยๆ เทาไรกไมร เราไมมใครเปนคแขง และไมไดไปแขงกบใคร เพราะสไมไดอยแลว เราคอยๆ สรางกลมผบรโภคของเราขนมา ดวยผลตภณฑทพยายามไมใหเหมอนในทองตลาด

มคนทมาสมภาษณผมบอกวา แดรโฮมเปนธรกจ “บลโอเชยน” (Blue Ocean) คำใหมหรมากเลยนะ แตเราทำโดยไมรจกคำนหรอก รแควาเราไมทางแยงตลาดได ถาเราไมสรางตลาดเอง” เจาของผลตภณฑนมอนทรยเลาถงทศทางการตลาด ทเรมตนทามกลางความลมเหลวของโรงงานแปรรปนมรายยอย

“ตอนแรกททำ ชาวบานเขานงรอดเราเจง เพราะคนแถวมวกเหลก เหนโรงงานนมเลกๆ เยอะมากทไปไมรอด แถมคนทเคยทำเขามประสบการณ มากกวาผมอก บางคนเคยทำงานโรงงานนมขนาดใหญมาแลว ทงนเพราะตลาดนมแขงกนดเดอดมาก มเจาตลาดรายใหญ เจอแคนมไทย-เดนมารก กแยแลว ยงมโฟโมสต ทขายธรกจไอศกรม เพอมงเปนผเชยวชาญในตลาด นม มนมเมจ ซงมรานเซเวน อเลฟเวน เปนชองทางการขาย สวนดชมลค กเปนแบรนดทแขงแกรง ผมประเมนวาถาเขาไปตลาดเดยวกน คงตายตงแตวนแรก

ปลกธรกจ ในนานนำใหม

- 56 - - 57 -

คดวานาสนใจมาก แตมองคความรนอย พอดม โครงการของสวทช.หานกวจยชวยผประกอบการ แถมมเงนชวยวจย ผมกเขยนโครงการสมครไป ไดนกวชาการจากมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารมาชวยทำวจย”

โครงการดงกลาวคอ โครงการพฒนาเทคโนโลยของอตสาหกรรมไทย (iTAP) ของ สวทช. (สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต) มมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร(มทส.)ในฐานะเครอขาย iTAP รวมกบผประกอบการศกษาและวจยเพมเมลาโทนนจากธรรมชาตในนำนมพาสเจอไรซโดยการปรบเปลยนวธการรดนมวว มารดตอนกลางคน ประมาณต 1 ซงเปนชวงทววหลงเมลาโทนนมาก และสารนจะลดนอยลงไปถาเจอแสงแดด ทงนเพอใหไดนมทระดบเมลาโทนนธรรมชาตสงเพยงพอ ชวยใหนอนหลบ

“การวจยเขามาชวยพฒนาผลตภณฑ ทำใหมผลการวเคราะหทยนยนคณภาพ ผบรโภคกมนใจได ทงยงชวยปรบปรงกรรมวธการผลตเพอใหผลตภณฑมคณภาพดย งขน โดยไมตองลงทนเพมในเรองของเครองจกร”

ตลาดสนคาอนทรย โตชาแตมนคง

การเตบโตของ “แดรโฮม” ในชวงเกอบ 10 ป นาจะเปนขอพสจนสำหรบการขยายตวของกลมผ บรโภคทหนมาดแลสขภาพ และใสใจสงแวดลอม ทสำคญพรอมจะจาย “แพงกวา” สำหรบสนคาเกรดพรเมยม

ผลตภณฑอนทรยตราแดรโฮมไดรบการพฒนาตลอดเวลา ทงการ เพมชนดของสนคาทหลากหลาย จากนม สโยเกรต ไอศกรม ฯลฯ รวมทง การพฒนารปลกษณบรรจภณฑ “เดมฉลากของเราเปนการตนรปววและเดก ใชเปนเครองหมายการคาดวย ภรรยาผมเปนคนวาด แตมคนทใหคำปรกษา วา เมอเราโตขนนาจะใชโลโกทดจรงจงขน จงเปลยนเปนภาพเขยนเหมอนจรงรปเดกผหญงกบวว ทเปนเดกผหญงกเพราะผมมลกสาว สวนฉลาก เบดไทมมลค (Bed Time Milk) เปนการตนรปววกบพระจนทร ลกสาวผมเปนคนวาด”

นมเบดไทมมลค เปนผลตภณฑใหมทเจาของภมใจ “คดวาเปนผลตภณฑทเปนประโยชน เพราะคนนอนไมหลบเยอะ พอคดแลวกทำเลย ทำแลวเทดเหมอนกนนะ อยขางหนาคนอนเขากาวหนง ถงเลกแตเราไมจำเปนตองคอยตามคนอน

“ชวงนนลกไปเรยนตางประเทศ ผมตองเดนทาง เกดอาการเจทแลก (Jet Lag) ทำใหนอนไมหลบ ซงพวกนกบนเขาจะใชเมลาโทนนสงเคราะห ชวยใหนอนหลบได ประกอบกบทเราเคยไดยนวาดมนมอนๆ กอนนอนชวยใหหลบ ผมกลองคนเรองนมเมลาโทนน กเจอมคนทำทนวซแลนด

เลกแตมนวตกรรม

- 58 - - 59 -

ซงกยงไมมากนก ประมาณเดอนละ 3-4 ครง ปญหากคอ ถาเขาคดวาเปลยนมาเลยงแบบธรรมชาต แลวตองการราคาสงกวาทองตลาด กอาจจะยาก เพราะเราไมไดรบซอนม และแหลงรบซอนมอนกไมไดใหราคาพเศษแกนมอนทรย

ผมกบอกในมมทวา เกษตรธรรมชาตดตอสงแวดลอม ตอวว ตอตวเขาเอง และตนทนกลดลง ถงไดราคาเทาเกษตรเคม แตกไดสวนตางมากขน ถาทำแบบใชปญญามากกวาเงนทนหรอเทคโนโลย ตนทนลดแนๆ ทตองใสลงมากกวาคอ ความมนใจ ความตงใจและสตปญญาทตองคดทกขนตอน เกษตรเคมเปนเรองงายๆ ใชเงนซอทกอยาง นนคอ เสยคาคดใหคนอนไปเปนตนทน”

แตอาจจะมหนทางอน ททำใหคนเลยงววไมตองขนตอผแหลงรบซอนม

แมผบรโภคกลมนไมใชคนกลมใหญของตลาด แตเปนกลมทมกำลงซอและมความรความเขาใจ เปนแรงผลกดนใหตลาดสนคาอนทรยขยายตวออกไป แมไมใชการเตบโตแบบรวดเรว

“อาหารคนไมจำเปนตองขายถกเกนไป เพราะคนรวาอาหารดคออะไร ดงนนถาตนทนแพง เรากขายตามตนทน คนกนบอกไดวาคมไหม ถาคมเขากกนอก แตเราไมลดคณภาพเพอใหราคาถกลง ทงนตองไมลมวา สนคาเกษตรอตสาหกรรมทราคาถก นนเพราะแททจรงแลวไดผลก ‘ตนทนแฝง’ ใหกบเกษตรกรและธรรมชาต”

“สนคาออรแกนกสะทอนตนทนท แทจรง เชน ตนทนท เราเบยดเบยนสงแวดลอม ตนทนทเรากดราคาเกษตรกร ทำไมเราถงคดวาคนทำเกษตรไมควรไดคาตอบแทนสง หรอมคณภาพชวตทดเทากบคนใสสทนงหองแอร“

ดงนนสำหรบผผลตอาหารอนทรย ตนทนเปนตวเงนอาจจะตำลง แตตองใชความคดและความเอาใจใสมากขน หรอในอกแงหนงกลงแรงมากขน ทงแรงกาย แรงใจ แรงความคด การไดคาตอบแทนทเหมาะสม เปนความยตธรรมสำหรบการผลตแบบออรแกนก

แมเกษตรอนทรยจะให “ความสข” และ “ความเปนธรรม” แก ทกฝายทเกยวของ เกษตรกร และฝงวว ทจะมความสขอยกบธรรมชาตไดรบ ผลตอบแทนทยตธรรม สวนผซ อไดกนดมอาหารปลอดภยในราคาทเหมาะสม แตยงมผผลตนอยมากทหนมาทำปศสตวอนทรย

“เจาหนาทสงเสรมปศสตวอนทรย เขาเหนประโยชนตอเกษตรกรคนอน กเชญใหเราไปชวยถายทอดประสบการณใหกลมเลยงววทอนๆ

- 60 - - 61 -

หอหนงปลาแซลมอนทอดกรอบบนโตะอาหาร ในรานขายบะหมเจาดงท จงหวดภเกต กลายเปนสงชวนอศจรรยเมอคดถงเสนทางของมนทอาจจะเรมจากแหลงปลาแซลมอนในอเมรกาเหนอ บนลดฟาเขากรงเทพฯ สโรงงานแลเนอขนภตตาคาร เหลอสวนหนงสงขนเหนอไปทอดกรอบ และบรรจถงทอดรธาน แลวลองใตมารอคนกนทภเกต

หางจากทนนไปไมเกน 20 กโลเมตร เปนทตงของ “อคระฟารม” ผผลตนมแพะอนทรย ตราพรจำปาขายใหกบชมชน ดวยความคดทตางจาก “การตลาดหนงปลาแซลมอน” อยหลายปแสง

บทท 5Milk Road : เสนทางนม

- 62 - - 63 -

บางคนอาจจะอาทตยละสองคร ง เพราะผมไมสามารถผลตวนเดยวใหทกคนได ถอเปนการนำรองการผลตนมแพะขายอยางเปนระบบ มบรรจภณฑ และสรางเครองหมายทางการคาตดขวดนม เปน ตนแบบขยายภาพกวางการตลาด มมาตรฐาน GMP และ อย.

“สวนสมาชกชมรมชาวแพะ ซงตางผลตนมจำนวนไมมาก มตลาดในชมชนรองรบ ชมรม กสนบสนนใหเขาขายเองโดยตรง โดยชมรมเขา ไปชวยจดการควบคมดแลดานความสะอาดของวตถดบและการผลต แพะรดนมทกตวตองปลอดโรค ผเลยงแพะและทำผลตภณฑนมจะปรมาณมากหรอนอยกตาม จะตองมความรเร องโรคและการปนเปอน โดย ผลตภณฑพรจำปา เปนเหมอนตนแบบใหสมาชกเหนความสำคญของมาตรฐานดานคณภาพ”

การควบคมคณภาพเพอใหไดผลตภณฑทด ตองทำตงแตตนนำไปจนถงปลายนำ “ผลตภณฑทดไมไดอยทปลายนำ ไมควรวดจากโรงงานขนาดใหญ มเครองจกรราคาแพง มาตรฐานสง แตเราตองวดกนทคณภาพ ผลผลต ตองดตงแตตนนำคอวตถดบ (นมดบ) ตองมคณภาพจนถงปลายทาง การพาสเจอไรซและบรรจขวด ทมมาตรฐานความปลอดภยไมตางกน แตวตถดบเราดกวาแนนอน”

นมแพะจากชมรมชาวแพะภเกตจงผลตบนพนฐานนมปลอดสารพษ และทสำคญตองทงด คอมความเปนธรรมชาตมากทสด และตองสด !

แพะเปนสตวโลกชนดหนงทอาภพ เพราะมกจะถกนำไปเกยวของกบเรองไมด “เขาวาแพะเปนสตวทำลายโลก และอะไรทไมดกยกใหแพะ จบคนผดกวาจบแพะ เปนแพะรบบาปบาง ทำอะไรมวๆ กวาจบแพะชนแกะ” อคระ ธตถาวร เจาของผลตภณฑนมแพะอนทรย พรจำปา เลาเรองแพะ ดงนน เมอมคนอยากเปนชาวแพะ กออกจะเปนเรองแปลก แตกลมผเลยงแพะนมและแพะเนอท จงหวดภเกต ลงมตเลอกชอ “ชมรมชาวแพะภเกต” แทนชอชมรมผเลยงแพะ ดวยเหตผลของคนเลยงแพะทประจกษดวยตวเองวาแพะมดกวาทคด

“สมาชกชมรมชาวแพะภเกต มทงผทเลยงแพะเนอและแพะนม แตในระยะหลงมสมาชกในสวนของแพะนมเพมมากขนกวาแพะเนอ” อคระ ซงทำหนาทประธานชมรมชาวแพะภเกตเลาถงชมรมและนมแพะตราพรจำปา ซงเปนนมพาสเจอรไรซ ขนาดบรรจ 210 ซซ/ขวด สงขาย ภายในจงหวดภเกต โดยมรานคายอยและลกคาประจำหมนเวยนกนมารบ ทฟารม ซงเปนทงบานพกอาศยและโรงผลตนมขนาดจว

“ลกคาสวนใหญอยในพนทใกลเคยง เพราะผมผลตไมมาก ประมาณ30 ลตร รอยกวาขวด ใชวธทำปฏทนใหลกคาหมนเวยนมารบสปดาหละครง

ชาวแพะ

- 64 - - 65 -

แนวทางการผลตเพอขายในชมชนชวยใหเกษตรกรมอำนาจตอรอง พนจากการตกเปนเบยลางทางการตลาด “ทผานมาเกษตรกรพงตนเองไมได เพราะเราผลตอยางเดยว หลงจากนนทำอะไรไมได ตองรอตลาด ตลาดจะกำหนดราคาอยางไรกได เปนความอาภพของเกษตรกร ซอปย ซอพนธ ซออาหาร คนอนกำหนดราคาตลอด ถงเวลาผลผลตออกมา กำหนดราคาไมได ผมาถงปาชาอยางไรกตองเผา ราคาเทาไหรกตองขาย

“เกษตรกรจงตองทำจากตนนำถงปลายนำใหได ตองมสทธกำหนดราคาบาง แทนทจะผลตแลวรอตลาด เราสรางสนคาของตวเอง ทมจดเดน เชน ปลอดสารพษ ขายทบานกได ใครกอยากกน แตคนสวนใหญไมยอมเชอมนในตวเอง เลอกทางทงาย รอคนมาซอ ไมอยากยงเรองการตลาด”

“รปแบบทเราทำอย เราหวงใหเปนตนแบบไปขยายในชมชนอนๆ ซงอาจเลอกทำไดหลากหลายรปแบบ ถาทำคนเดยวไมได กรวมกลมกน อยางกลมขาวออรแกนกของสรนทร ทรวมกนสรางผลตภณฑ”

หลกการคอ การสวนกระแสแขงขนและการผกขาด แปรเปน ความรวมมอและกระจายผลประโยชน “มคนจะมาลงทนใหผมหลายลาน ใหสงแพะมาเพม ขยายการผลตนมแพะอนทรย ทมตลาด มความตองการซออย แตผมมองวา แคนผมพอในสวนของผมแลว ทเหลอควรไปสรางประโยชนใหคนอน แทนทผมจะขายคนเดยวหมนขวด ปลอยใหมคนผลตเพมอกรอยคน คนละรอยขวดดกวา กระจายในหลายพนท สนคากสดจรงๆ คนเชยงใหมไมตองมากนนมแพะจากภเกต แมจะสงทางเครองบนกตาม”

ทงนจดเดนททำใหสนคาเปนทยอมรบของชมชน กคอคณภาพสนคา ทมคณคาจากธรรมชาต

“นมพาสเจอไรซ มความเปนธรรมชาตมากทสด เปนการฆาเชอโรคโดยคงคณคาทางอาหารทคอนขางครบถวน แตในเมองไทยมนม พาสเจอไรซนอยมาก สวนใหญเปนนมยเอชท (UHT) ทใชวตถดบปนเปอนกไมเปนไร เพราะใชความรอนสงถง 132 องศาเซลเซยส เชอโรคอะไรกตายเกลยง แตคณคาทางอาหารกถกทำลาย ไมกแปรสภาพ และอาจจะทำใหไมเหมาะสมกบรางกายกได” เจาของแบรนดพรจำปาตงขอสงเกต

นมพาสเจอไรซมขอจำกดมาก “วตถดบตองด การเกบรกษาตองอยในอณหภมตำกวา 4 องศา และอยไดประมาณ 7-10 วนเทานน ทำใหมเวลาในทองตลาดสน จงเปนสนคาทเหมาะสมกบชมชน ทสามารถแกปญหาเกษตรกรทแทจรง ไมตองรอตลาด ผลตขายในทองถน หมดปญหา ทจะมาแขงขนกน ใครทำทไหนกขายทนน ประหยดคาขนสง ผบรโภคไดบรโภคของด ของสด”

“ระบบอยางนเกษตรกรทำได ไมตองทำการตลาด ไมตองโฆษณา ไมตองเสยเวลาตลาดอยทบานของเขา เพยงแตสรางสนคาทมคณภาพ และชมรมชวยสรางความเชอมนใหลกคา”

นมจากชมชนเพอชมชน

- 66 - - 67 -

“ไกไขกเลยงกนในกรงตบ จากกรงละ 1 ตว เพมเปน 2 - 3 ตว เพราะแนวทางการแกปญหาไขหวดนกทเนนใหเลยงในโรงเรอนปด หลงละ เปนลาน เขากตองใชพนทใหเกดประโยชนสงสด เวลาตวหนงไข อกตวจกกน ไมรบเกบมนจกไขแตกหมด ไมมสญชาตญาณความเปนแม เดมไกทเราเลยงมนจะออกไขจำนวนหนงแลวกหยดเพอฟก แตไกพวกนไมม นสยฟก”

“เรากำลงทำลายสญชาตญาณตามธรรมชาตของสตว ตวไหนมนสยฟกจะถกคดทง ดวยเหตนหรอเปลาไมทราบทคนเราเดยวนพอคลอดลกมาแลวนำไปทง”

เขามองวา ผบรโภคกำลงถกยดเยยดผลตภณฑทำนองน และ พยายามสรางทางเลอกดวยผลตภณฑทมาจากธรรมชาต ไมไดมาจากการบบบงคบ “เราเลยงแพะใหมสมพนธภาพทดตอกน ไมเครยด แยกคอกเปนสดสวน ตามวย แพะสงอายกอยดวยกน เขาจะไดเลาความหลงกน ไมตองอยกบแพะเดกใหรำคาญ เขาจะพกผอน เดกกจะเลน แตเวลาไปหากนกไปดวยกน มสมพนธ ทดตอกน”

“ผมอาบนำใหเขา พดคยกบเขา เวลาผม ไปรดนม กเหมอนเขาใหนมลก เวลาเขาหลงนำนม เขามความสข เคยวเอองไป ไมมความตนตระหนก นมทไดไมมสารความเครยด ไมไดมแคสารอาหาร ไขมน โปรตน วตามน ฯลฯ แตมพลงชวต ซงเปนสงลกลบทเราไมสามารถวดได

นมแพะเปนสนคาใหมในตลาดเมองไทย ทคนสวนใหญคนชนกบนมวว “แพะมขออาภพ คนมอปาทานวาแพะมกลนสาป ความจรงนมสตวทกชนดมกลนตามธรรมชาต และกลนจะมากหรอนอยขนอยกบการปนเปอนและความเคยชนของคนกน” เจาของ อคระฟารม เลาถงนมแพะและกระบวนการทำใหนมแพะพรจำปาเปนทยอมรบของคนกน โดยไมเพยงชใหเหนขอเทจจรงในแงคณคาจากนมแพะ ยงมกระบวนการผลตทพฒนาขนเพอใหนมไมไดมเพยงคณคาทางโภชนาการ แตบรรจไวดวยพลงชวต

“ในการผลตเราใชนมสดบรสทธไมผานการแชแขง ไมเกดการแตกตวของกรดไขมนททำใหเกดกลน กลนจงเปนกลนนม และเปนนมอนทรย ซงไมไดเพยงแคไมใชสารเคม แตใหความสำคญกบการทำธรกจทไมทรมานสตว” นนคอ การปลอยใหสตวไดมชวตตามธรรมชาต

“ทกวนนเรากำลงบรโภคแบบผดธรรมชาต กนผลผลตจากสตวทไมไดอยตามธรรมชาต อยางทควรจะอย เราเลยงไกโดยไมใหรวาโลกมกลางคน กลางวน มแสงตะวน มพระจนทร ตงแตฟกจนถงวนเชอดอยกบแสงไฟฟา ใหกนอาหารตลอดเวลา เดยวนเลยงกนแค 30 วนกขาย

คณคาตามธรรมชาต

- 68 - - 69 -

สายเลอดแพะนม พอถงรนท 3 - 4 กกลายเปนพนธพนเมอง แตยงมพนธกรรมทใหนมดอย”

แพะสายพนธใหมทนทานตอสภาพแวดลอมและโรค ปจจบนใหนมถงวนละ 2 กโลกรม มากกวาพนธพนเมองเดมถง 4 เทา

ปจจบนนมแพะพรจำปากำลงกาวไปตามเสนทางสรางมาตรฐานนมอนทรย ซงมเง อนไขไมตางจากนมววอนทรย ทปญหาอาหารขน “ทางเลอกคอพยายามลดการใชอาหารขนสำเรจรป ใชการปลกพชโปรตนทดแทน แตในสวนของยาปฏชวนะ และสารเคมในอาหารหยาบ ลดไดโดยสมบรณแลว ฟารมปลอดสารเคมทำไดไมยาก แตสงทสำคญคอสภาพ ความเปนอยทดของสตวดวย ทกขนตอนการเลยงตองไมทรมานสตว”

“สงทผมคดอาจจะทวนกระแส เหมอนวายทวนนำ แตผมเชอวาตนนำ นำตองใสแนนอน ไมเหมอนปลายนำ มแตตะกอนขน” ประธานชมรมชาวแพะภเกต เลาวา เคยหลงในกระแสเงนหลายป ทำงานกบบรษทไทย - ญปน กาวหนาในอาชพ มรายไดด ใชจายเงนตามทคดวาเปนการแสวงหาความสข “เราคดวาเปนกำไรชวต แตทจรงกำลงขาดทนชวต เรากนเหลา เราเทยว จนปวยหนก ถกหามขนเครองบนจากอสานเขากรงเทพฯ ไมทนกตาย”

วายทวนกระแสทน

เปนสารทชวยตอตานอนมลอสระ สรางภมตานทานใหมนษย

“เราจะรดนมเขา เขาตองพรอม ไดรบอาหารทสมบรณ มนำสะอาดไมปนเปอน อาหารทกนปลอดภยจากสารเคม และอยในสภาพทสมบรณ ไมใชผอมทลกทเล แลวยงไปรดนมเขา ผมรดนมดวยมอ โดยใหความสำคญกบเรองความสะอาด คนรดดวยมอสมผสทกวนจะรวาเตานมรอนหรอเยน เตานมอกเสบหรอไม”

การเลยงแพะแบบธรรมชาตไมตางจากการเลยงววอนทรย ทตองใหความสำคญกบการคดเลอกพนธ ใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม ในขณะ เดยวกนกใหผลผลตทดดวย “ถาไมสามารถคดพนธทเหมาะสมกบพนทได ผมกตองปรบสงแวดลอม แตชาวบานเราคดแบบนนไมได ลงทนสงเกนไป สงทเราคดคอ สตวทตองกนอาหารตรงนได อยในอากาศ ฝนแปด (เดอน) แดดส (เดอน) ได ตองโดนฝนโดนแดด เปนสงทหลกเลยงไมไดในความเปนจรงของชวต”

“ไมใชกลวแพะจะปวยแลวนำไปขงไวในโรงเรอน ตลอด 365 วน สดทายทำลายสญชาตญาณธรรมชาต ตองใชยาปฏชวนะแนนอน เพราะ สตวออนแอเสยแลว”

แมจะไมไดเรยนดานปศสตว แตเขาอาศยความรสาขา พชศาสตร จากสถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตบางพระ จงหวดชลบร เปน พนฐานความรในการทำฟารม ประกอบกบการคนควาเพมเตม อคระ ธตถาวร ไดคดเลอกสายพนธแพะของกลมอคระดษฐขนมา เปนพนธผสมระหวางแพะพนเมองภาคใตทมอยชานาน เปนแพะขนาดเลก ใหนมนอย ประมาณ 500 กรมตอวน กบพนธแพะนมตางประเทศ เชน พนธเหลาซานของจน “เราจะไดแพะลกครง ทลมตาขนในสภาพภมประเทศ ภมอากาศของภเกต ไมไดมาปรบตวตอนโต ทำใหทนทานกวาแพะนมนำเขา แลวคอยๆ เพม

- 70 - - 71 -

ปรบปรงพนธไปชวย ชาวบานเขาไมรเอาพอผสมลก พผสมนอง เปนสายเลอด ใกลชด นำนมกนอย มโอกาสแสดงพนธกรรมดอย เราใหความรกลบไปเปนการแลกเปลยนกน”

ปจจบนอคระฟารมมแพะ 77 ตว เปนแพะรดนม 30 ตว ใหนมเฉลยวนละ 30 กโลกรมเศษ “เปนชวตตามแบบเศรษฐกจพอเพยง สำหรบผมหมายถงการทำอะไรไมมากเกนกำลง มเวลามาประหยดปลกพชกน มเวลาใหสงคม พอเพยงสำหรบผม มตววด คอเมอไรทเรมจะให คอพอเพยงแลว ถาม 10 บาทแตใหไมได แสดงวาไมพอ คนม 5 บาทแตใหได แสดงวาพอ ไมไดจำกดวารวยหรอจน

“สงทใหแกคนอนๆ ไมใชเงนเทานน แตใหอะไรกได ความคด ความร ฯลฯ มเยาวชนเขามา ทางชมรมกใหความร ทผานมาคนสวนใหญไมคอยกลาบอกวาเปนเกษตรกร เราอยากใหเขาลมตาอาปากได กลา ประกาศวาเปนเกษตรกรอยางภาคภมใจ”

แนวทางการทำเกษตรทสมบรณในตวเองขนาดเลกของชมชน สามารถเปนทางเลอกทเปนจรง “ไมใชเดกหรอเยาวชนไปดงานทไร กไปดแตโรงงานอตสาหกรรมใหญๆ เทคโนโลยสงๆ กลบมาเอามอกายหนาผาก ไมมทนพอทำแบบนน อยางดกเปนลกจาง ถาเขามโอกาสมาดงานระดบชมชน ทำใหมกำลงใจทจะทำ และทำได”

ไมวาจะเปนการทำนมววหรอนมแพะ แตการผลตแบบอนทรยมหลกการสำคญทเหมอนกนคอ การผลตทคดถงผอนมากขน

เวลานนนบได 10 ป หลงเรยนจบในป 2529 “ผมกลบหลงหนเหมอนทหารฝกแถว ทผานมาเราเหนความแกงแยงในเชงธรกจ ถงจะเพอนกน ไมใชความจรงใจทมาจากรากลกของชวตทแทจรง เพราะสดทายตองแขงกน ลกๆ แลวเปรยบเทยบกนตลอด”

เขากลบมาบานเกดทภเกต เรมตนปลกผกปลอดสารพษไวกนและขาย พรอมกบเลยงแพะพนเมองหวงเอาขแพะมาเปนปย และไดเหนศกยภาพของแพะ ทเนอราคาสง แตตองเลยงจำนวนมากถงจะมรายไดหมนเวยนพอ จงเปลยนมาเลยงแพะนม ทสามารถเลยงจำนวนไมมากนก แตจดสรรใหรดนมไดทงป มลคานำนมสง สามารถเลยงชวตไดอยางด

“กลบมาอยอยางมอสระ คนเรามเวลาในชวตไมมาก ตอนนนผมอาย 30 ปเศษ มอะไรหลายอยางทอยากทำ เรากทำเลย ไมขออนมตใคร อยากทำวจยกทำของผมเอง อยางเรองการปรบปรงพนธแพะใหไดนม 2 กโลกรมตอวนเทาพนธตางประเทศ แตสามารถอยในสภาพแวดลอม แบบนได”

“ขอดของงานแบบชาวบาน คอสงผานกนไดเปนภาษาทชาวบานเขาใจ เอามาใชได เราอยาไปดถกวาชาวบานคดอะไรไมเปนวทยาศาสตร มองวางานวจยชาวบานไมนาเชอถอ แตลมวาภมปญญาตางๆ กงานวจยชาวบานทงนน เขาวจยโดยการสงเกตเปรยบเทยบ อาจไมมตวเลขพสจน แตเขารวามนไดผล เชน สมนไพรชนดนกนแลวเหนสตวถายออกมาเปนพยาธนอยลง”

“ความรแบบนถานกวชาการไปตอยอด เอามาแบงปนกนจะกาวหนา ไปไดมาก พนธแพะทไดมาผมไมจดลขสทธ เพราะผมมองวาการจดลขสทธ ทางการเกษตร ทำใหไมมความกาวหนาของสงคมโดยรวม เรากไดความรจากชาวบานทเขาเลยงแพะกนมานานเยอะมาก สวนเราเอาความรเรองการ

- 72 - - 73 -

“เกษตรกรรมมหนาทสามอยางคอ เพอใหประชาชนสมผสกบการใชชวตทเปนธรรมชาต สอง เพอใหเรามความเปนมนษย และใหศลธรรมมพนทมากกวาแคพวกเราดวยกน สดทายคอ เพอใหมอาหารและสงจำเปนตอชวตไวใชในวนขางหนา”

อ. เอฟ. ชมาเกอร ผเขยน เลกๆ แตงดงาม (Small is Beautiful)3

บทท 6จรยธรรมงวงนอน ธรกจกบความรบผดชอบ

3 อางใน ปาจารยสาร ปท 32 ฉบบท 5 หนา 25

- 74 - - 75 -

“ผมเองกบอกไมไดวาวธการทำนมอนทรย ทพวกเราทำกนทมวกเหลก จะใชไดเหมอนกนหมดกบทอน แตผมเหนวา หลกการพนฐานทสำคญคอ ซอเขาใหนอย ระวงสารเคม มความตระหนกเรองสงแวดลอมและความอยดมสขของสตว (Animal welfare) รวมทงสวสดการคนงาน”

“การคดแบบเกษตรอนทรย กคอ การคดถงคนอนใหมากขน รบผดชอบตอสงคม“ พฤฒ เกดชชน กรรมการผจดการบรษทแดรโฮม จำกด สรปและวา วถทางนยงหมายถงการอยรอดของผประกอบการอกดวย

แนวทางการพฒนาแบบยงยนบอกวา หากไมมองไกลกวาเดม ผลเสยกจะเกดขนกบธรกจเองในระยะยาว

“ถาทำธรกจโดยไมคดถงสงคม ในทสดกตองเกดผลกระทบทตวเราเองอยางหนไมพน การทำเกษตรอนทรยตองมองเรองความยงยน อยางการเลยงววแบบอตสาหกรรม ใหเขาคอก ฉดยา ถามวายงยนไหม แค 2-3 ปววกหมดอายใชงานเพราะผสมไมตด สวนสภาพแวดลอมในฟารมกขาดสมดล จากการนำเขาอาหาร ทำใหทดนทเราเอาอาหารมา เชน ไรขาวโพด เสอมโทรม ในขณะทภายในฟารมกเตมไปดวยมลสตวหมกหมม ถกชะลงทำลายแหลงนำ เรยกวาทหนงปยมากจนกลายเปนมลพษ แตอกทขาดปย

ความรบผดชอบ

นมปนเปอนเมลามน ทคราชวตเดกชาวจน 3 ราย และยงมเดกเจบปวยดวยโรคนวในไตอกนบหมน ตามดวยขาวการพบสารปนเปอนในอาหารทใชนมนำเขาจากจนในประเทศตางๆ ทวทกภมภาคของโลก4 ทำใหยากแกการคาดคะเนวา แททจรงแลวมคนจำนวนเทาไรกนแนทเจอพษจากสารเมลามนในนม แตยงไมแสดงอาการออกมา

บางทเรองนอาจจะทำใหเหนภาพใหมของเสนทางอนยาวไกลของระบบตลาด ทดานหนงเชอกนวา ทำใหเกดประสทธภาพสงสดในทางเศรษฐกจ แตในอกแงหนงกลบกำลงสะทอนถงคณภาพทสวนทางกบปรมาณ

เปนไปไดหรอไมวา กลไกอนซบซอนของตลาด ทแยกผผลตกบผบรโภคออกหางไกลขนทกท ตามความกาวหนาของเทคโนโลย สงผลตอการทำงานของจรยธรรมของผผลตดวย เพราะคงเปนเรองงายกวาทเราจะทำเปนไมรไมเหนกบอนตรายของสนคาทเราผลต ถาเราไมเหนหนาคาตาผบรโภค

ความซบซอนของระบบไมเพยงแตทำใหเราไมเหนภาพรวม แตดเหมอนวาเราตองยอมรบสถานการณอยางไมมทางหลกเลยง การ ควบคมดวยกฎหมาย อาศยการบงคบใชโดยเจาหนาทเพยงหยบมอ ทำใหขาวคราวเรองสารพษในอาหารยงคงเกดขนตลอดเวลา เกดแลวกเงยบหายไป สะทอนใหเหนระบบตลาดทเปยมดวยอำนาจ จนรฐและสงคมไมสามารถเขาไปกำกบดแล นำไปสการผกขาด และไรความรบผดชอบ

แลวอะไรคออนาคตของการตลาดและเกษตรกรรมทไมอยบนพนฐานธรรมชาต จำกดขอบเขตของศลธรรม และสดทายกไมมอาหารและสงจำเปนในวนขางหนา

4 21 กนยายน 2551 รายงานของกระทรวงสาธารณสขจน ระบยอดเดกจนทยงรกษาในโรงพยาบาล หลงจากดมนม ปนเปอน พงถง 12,892 ราย ในจำนวนน 104 ราย อาการหนก ขณะทเดกอก 1,579 ราย ไดรบการรกษา และกลบ บานไดแลว สวนเดกทมอาการไมรนแรง และไดรบการรกษาโดยไมตองเขาโรงพยาบาลมจำนวน 39,965 ราย สวนเดกทเสยชวตมจำนวน 3 ราย จากเวบไซตผจดการออนไลน

- 76 - - 77 -

“เมอตอนททางแดรโฮมเสนอสนคาใหกบเลมอนฟารม เราตองไปเยยมชมฟารม ดวาปลอดจากสารเคมจรงหรอไม สนคาตวอนๆ ในรานกเชนกน เพราะตองมารบรองกบลกคา ถาสนคาไมดจรง ลกคากนแลวเปนอะไรไป เรากบาปนะ” อญชล ชวยยล เจาหนาทฝายจดซอของบรษทสงคมสขภาพ ซงทำหนาทบรหารราน “เลมอนฟารม” เลาถงงาน

“อยางนม พอลกคาไดขอมลวาเปนนมอนทรย เขากกนกนใหญเลย เรากตองแนใจในคณภาพของสนคา ชวตคนไมใชของเลน เราตองมมาตรฐานและรจรงในสงทเรานำมาขาย การคดเลอกสนคาเขารานจงใหความสำคญกบคณภาพของสนคา ไมไดขนอยกบวาสนคานนจะทำกำไรมากแคไหน” แขลดา จตปญญา ผจดการสวนสงเสรมสขภาพ ยนยนถงความรบผดชอบตอลกคา และไดเลาถงทมาของสนคาในรานเลมอนฟารมซงเนนอาหารธรรมชาต บนพนฐานความคดทวาสขภาพทดมาจากการกน อาหารธรรมชาต

“เลมอนฟารมจะเขาไปสนบสนนกลมเกษตรกรในชมชนตางๆ ใหผลตสนคาธรรมชาต โดยชวยดแลมาตรฐานการผลต ในรปพนธมตรทางการคา สรางความเชอมนวา สนคาของเขามตลาดรองรบแนนอน

มโนธรรมทคอยกวนใจ

“ถาเรากระจายเลยงววในแปลงหญา ววถายลงแปลงหญาเปนปย หมนเวยนสมดล ตวเกษตรกร รวมทงคนงานไดอยในสงแวดลอมทด สงตกคางในฟารมไมม ถาฉดยาฆาเหบใสวว ววไปนอนกลงในแปลงหญา อาบนำ หรอฝนตก ยาฆาแมลงกไหลลงฟารม ลงแหลงนำ ระบบนเวศน เสย แมลงอนตายไปดวย อยาง แมลงปอซงกนยง ฟารมทขาดแมลงปอจะมยงเยอะ ถาเราทำใหระบบเลกยงยน ไมสงออกของเสย ระบบนเวศนขางเคยงกจะด และถามระบบเลกทดจำนวนมากๆ ระบบใหญกดไปดวย”

ความรบผดชอบของผประกอบการนมอนทรย ไมวาจะเปนแดรโฮม หรอพรจำปา หรอเจาของฟารมอนทรย จงไมไดหยดอยแคการสรางผลกำไร มากๆ โดยไมคำนงวา “ตนทน” หรอ “คาใชจาย” ทนำมาซงกำไรเหลานน สงเพยงใดและใครเปนผแบกรบ ไมวาจะเปนตนทนทรพยากรธรรมชาต คาใชจายในการรกษาพยาบาล การบำบดมลพษ ฯลฯ

ความรบผดชอบทางสงคมของผประกอบการ (Corporate Social Responsibility-CSR) จงมความหมายมากกวาการแบงผลกำไรเลกนอยมาบรจาคใหสงคม เพอสรางภาพพจนทด แตเปนการผลตหรอการคา ทสะทอนจตสำนกตอสาธารณะ มคณธรรม จรยธรรม และความรบผดชอบตอสงคม ซงมหลายมต อาท ความปลอดภยของสนคา สวสดการของพนกงาน ผลกระทบดานสงแวดลอม ฯลฯ

- 78 - - 79 -

ตลาดสนคาอนทรยไมไดเตบโตอยางรวดเรว เชนเดยวกบการเปลยนแปลงการผลตจากเกษตรเคมเปนเกษตรอนทรยกเปนไปอยางชาๆ

“การสอสารขอมลเปนเงอนไขสำคญ ไมใชวาเราผลต ตดฉลากอนทรย เอาสนคาไปวางขาย แลวลกคาจะซอ ไมงายอยางนน ถาลกคายงเลอกบรโภคตามโฆษณา หรอตดสนใจจากราคา ไมเปลยนกระบวนทศนในการบรโภค เรากลำบาก”

“เครอขายมความสำคญ ซงการเปนสมาชกของเครอขายมประโยชน มากในการขยายตลาดสนคาอนทรย อยางผมเปนสมาชกชมรมเกษตรอนทรย มโอกาสไดเชอมโยงออกไปสกลมอนๆ ทมความสนใจเรองเกษตรอนทรยเหมอนกน หลงสดกไดรวมเปนสวนหนงของการรวมตวเปน เครอขายตลาดสเขยว ซงเปนครงแรกทมการรวมตวกนสามฝาย ทงผผลต ผจำหนายและผบรโภค เพอสงตอขาวสารเกยวกบการบรโภคทไมทำลายสงแวดลอมและดตอสขภาพ”

“แตกอนเคยมกลมผผลตอาหารอนทรย แตยงไมมกลมผบรโภคและผคา เมอมารวมกนทงสามฝาย ทำใหขาวสารครบทกมต รวาผบรโภคตองการอะไร การเผยแพรขอมลทงในสวนของสนคาและรานคาผานเวบไซต

เครอขายสนคาอนทรย

มการกำหนดราคาทเขาอยได และวางแผนการผลตรวมกนวา จะผลตอะไร จำนวนเทาไร ไดผลผลตชวงไหน เพอเราจะไดทำขอมลแจงลกคาลวงหนา”

อยางไรกตาม สนคาเกษตรกเหมอนกบทเราเคยเรยนในวชาเศรษฐศาสตรเบองตนวา เปนสนคาทมความยดหยนตำ แมจะวางแผนแลว แตบางครงผลผลตกเสยหายไมมขาย ในขณะทสนคาบางอยางเขามามากมาย เกนกวาทไดตกลงไว

“เราเหนหนาชาวบานแลว กตองรบไวหมด แลวมาหาทางจดการ เชน ทำเปนของแถมบาง ซอสนคาครบ 300 บาทแถมผก บางทผลไม อยางลกไหน เขามามาก จนเราขายไมทน กตองมานงกวนทำเปนแยมกน กหาทางออกกนไป”

ระยะเวลากวา 10 ปของ เลมอนฟารม ผจดการฝายสงเสรมสขภาพใหขอมลวา “สามารถอยไดทางธรกจ สงสำคญคอ ลกคาใหความเชอถอในสนคาทเราเลอกเขามาจำหนาย ทงนเราตองเปนฝายใหขอมลกบลกคา เพราะสนคาสขภาพเปนเรองใหม บางเรองผบรโภคเขากไมร สวน ลกคาทซอสนคาไปบรโภคแลว เขาจะใหขอมลกลบมา ทำใหเราสามารถปรบปรงสนคาไดตลอดเวลา”

การตลาดสนคาอนทรย จงมแนวโนมของการสรางเย อใย สายสมพนธระหวางผผลต ผบรโภค และผจำหนาย ทไมไดอยบนฐานของการแขงขนและผลกำไรเปนหลก แตเปนการชวยเหลอเกอกล และความรบผดชอบตอกน

- 80 - - 81 -

เรมแรงกระทบสสงคม เพราะผผลตเปนผบรโภคดวย ทำขาวอนทรยกจะกนอาหารอนทรย เมอเปลยนการผลตเขากเปลยนการบรโภค ถามคนเปลยนมากขน จนทำใหมวลวกฤต กระบวนทศนและพฤตกรรมของสงคมโดยรวมกเปลยนได”

นมแดรโฮม อาจจะเปนเพยงนมหยดเลกในตลาดผลตภณฑนม ในขณะทนมพรจำปา ไมอาจนบเปนอะไรไดในแงสดสวนการตลาด และ เราไมกลาพดอะไรคลายๆ กบวาทะทนล อารมสตรอง วาไวเมอไปเหยยบดวงจนทรวากาวเลกของคนคนหนง คอกาวทยงใหญของสงคม แตสงทเกดขนตลอดจนแนวโนมในอนาคตทงในมมของผผลต ผบรโภค และผคา บงชถงความเปนไปไดของการพฒนาธรกจทสรางสรรคกวาเดม ทสามารถขยบขยายพรมแดนตลาด ใหคนจำนวนมากกวาเดมสามารถทำกำไรได ในทางทเปนประโยชนตอผบรโภค สงคมโดยรวมและสงแวดลอม

เครอขายตลาดสเขยว (www.ThaiGreenMarket.com) ซง สมาชกภาคผผลตกบผจำหนายชวยกนลงขน เพราะไดประโยชนรวมกน สวนผบรโภคเขาซอสนคาอยแลว และเวบไซตกไมไดใชเงนมาก

“สมาชกเครอขาย นดเจอกนเดอนละครง หมนเวยนกนไปตามรานสขภาพในกรงเทพฯ” กรรมการผจดการบรษทแดรโฮม จำกด เลาถง การขยายตลาดสนคาอนทรยผานเครอขายตลาดสเขยว ซงนอกจากมเวบไซต เปนสอกลางในการแลกเปลยนขอมลขาวสารหรอทำการตลาดผานเวบไซต แลว ยงมกจกรรมอนๆ ทหลากหลาย อาท การสรางเครอขายรานสนคาสขภาพ ทจำหนายสนคาเกษตรอนทรยและสนคาจากขบวนการผลตดวยวธทางธรรมชาต การสรางเครอขายผบรโภคสเขยว เพอรวมตวผบรโภคทสนใจในเรองอาหารปลอดสารพษและการบรโภคทคำนงถงความยงยนทางสงแวดลอม จลสารกรน (Green journal) และกจกรรมสงเสรมอนๆ เชน ตลาดนด การจดเทยวชมแหลงผลตสนคาอนทรย เปนตน

การเปลยนแปลงทละเลกละนอยทเกดขน อาจจะเปนผลใหสงคมเกดการเปลยนดานคณภาพในอนาคต โดยเฉพาะเมอมเงอนไขแวดลอมสนบสนน กรรมการผจดการบรษทแดรโฮม จำกด คาดหมายและตงความหวงวา “ราคานำมนทขยบตวสงขน ราคาอาหารสตวทแพงขน จะบงคบใหเกษตรกรเปลยนมาทำเกษตรธรรมชาตมากขน”

“ขอมลอาหารอนทรยทเราสงออกไป ชวงแรกๆ คนไมคอยรสก ไมคอยสนใจ จนกวาจะถงจดวกฤตททำใหคนหนมาเปลยนพฤตกรรม เหมอนกบเรองโลกรอน ทพดกนมานาน จนวนนเรมเหนผลกระทบ คนก หนมาสนใจใหความสำคญกน”

“บานเราวนนราคาขาว ราคานมยงสงพอทจะจงใจใหทำเกษตรเคม ใหไดเงนมากๆ แตขาวอนทรยทมคนบางสวนทำมาเปนสบป

- 82 -

บรรณานกรม

หนงสอ

ซาโรยน, วลเลยม. ความสขแหงชวต. มทน เกษกมล (แปล) , จาก The Human Comedy.กรงเทพฯ : สำนกพมพสาระ, มปป.

ออรเวล, จอรจ. รฐสตว. เกยรตขจร ไชยแสงสขกล (แปล), จาก Animal Farm : A fairy story.กรงเทพฯ : มปท.,2544.

บทความ

ขาวนมปนเปอนเมลามน จาก ผจดการออนไลน (โตะจน). www.manager.co.th

เครอขายตลาดสเขยว www.thaigreenmarket.com

บรษทแดรโฮม จำกด www.dairyhome.co.th

ศนยปศสตวอนทรย กรมปศสตว www.dld.go.th/organic

Amy Domini ผบกเบกการลงทนเพอสงคม (Socially Responsible Investing)

คอลมนคนชายขอบโดย สฤณ อาชวานนทกล www.onopen.com

สมภาษณ

พฤฒ เกดชชน กรรมการผจดการบรษทแดรโฮม จำกด อ.มวกเหลก จ.สระบร วนท 6 และ 8 กรกฎาคม 2551

วรรโณ อากาศฤกษ เจาของฟารมอากาศฤกษ อ.มวกเหลก จ.สระบร วนท 7 กรกฎาคม 2551

ประกจ วงษธนสภรณ เจาของฟารมววอนทรยอ.มวกเหลก จ.สระบร วนท 7 กรกฎาคม 2551

อคระ ธตถาวร เจาของฟารมและผลตภณฑนมแพะอนทรย พรจำปา อ.ถลาง จ.ภเกต วนท 19 กนยายน 2551

แขลดา จตปญญา ผจดการสวนสงเสรมสขภาพ บรษทสงคมสขภาพ จำกด (เลมอนฟารม) วนท 25 กนยายน 2551

อญชล ชวยยก เจาหนาทจดซอ (เนอสตวและเครองดม) บรษทสงคมสขภาพ จำกด (เลมอนฟารม) วนท 25 กนยายน 2551