ค ำน ำ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ เปนรฐธรรมนญฉบบท ๒๐ ของประเทศไทย ประกาศใชเมอวนท ๖ เมษายน ๒๕๖๐ รฐธรรมนญฉบบนด าเนนการรางโดยคณะกรรมการรางรฐธรรมนญ ซงมกรอบการจดท ารางรฐธรรมนญตามมาตรา ๓๕ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ และกรอบแนวคดของคณะรกษาความสงบแหงชาต ทมงหวงใหรฐธรรมนญฉบบใหมเปนทยอมรบของสากลแตตองมความสอดคลองกบวถชวตของคนไทยและบรบทของประเทศ มกลไกทมประสทธภาพในการปฏรปและสรางความปรองดองใหเกดขน มมาตรการปองกนและขจดการทจรตและประพฤตมชอบ ตลอดจนการสรางกลไกทมประสทธภาพเพอใหประชาชนมสวนรวมในการปกปองผลประโยชนของประเทศ และรวมกนพฒนาประเทศและสงคมใหเจรญกาวหนา

ในระหวางทมการจดท ารฐธรรมนญฉบบน คณะกรรมการรางรฐธรรมนญไดเปดรบฟงความคดเหนจากคณะรกษาความสงบแหงชาต คณะรฐมนตร สภานตบญญตแหงชาต และประชาชนประกอบดวย เพอน าความคดเหนเหลานนมาปรบแกไขเพมเตมเพอใหรางรฐธรรมนญมความเหมาะสมและสอดคลองกบประชาชนทกภาคสวน และทายทสดไดเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมในการตดสนใจดวยตนเองโดยการจดท าประชามตตามวถทางประชาธปไตย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มบทบญญตและหลกการหลายสวนทแตกตางไปจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทผานมา ทงในสวนของอ านาจหนาทของสถาบนหลกสามฝาย ไดแก บรหาร นตบญญต และตลาการ ตลอดจนองคกรอสระ อกทงมการเพมเตมหมวดใหม เชน หมวดวาดวยหนาทของรฐ และหมวดวาดวยการปฏรปประเทศ ซงไมเคยปรากฏในรฐธรรมนญฉบบกอน ๆ ดงนน การศกษารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ นอกจากจะเปนการเรยนรกตกาใหมของประเทศแลว ยงเปนการเรยนรถงรปแบบการแกไขปญหาและพฒนาการประชาธปไตยของประเทศไทยอกดวย

ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ซงมภารกจในการใหบรการทางวชาการเพอสนบสนนการปฏบตงานดานนตบญญตของบคคลในวงงานรฐสภา จงไดจดท า “สรปสาระส าคญรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐” เพออธบายสาระส าคญโดยยอของรฐธรรมนญฉบบใหม ดวยหวงเปนอยางยงวาจะเปนประโยชนแกบคคลในวงงานรฐสภาในการน าไปใชประโยชนส าหรบการปฏบตงาน และเปนประโยชนแกผทสนใจทวไปในการน าไปศกษาอางองตอไป

ส านกวชาการ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร

สงหาคม ๒๕๖๐

ข

สารบญ

หนา

บททวไป ๑

พระมหากษตรย ๒

ผส าเรจราชการแทนพระองค ๔

องคมนตร ๖

สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย ๙

หนาทของปวงชนชาวไทย ๑๖

หนาทของรฐ ๑๗

แนวนโยบายแหงรฐ ๒๑

รฐสภา ๒๕

ประธานรฐสภา ประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา และผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร ๒๗

การประชมรฐสภา ๓๑

สภาผแทนราษฎร ๓๕

วฒสภา ๔๒

คณะกรรมาธการ ๔๙

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ๕๑

พระราชบญญต ๕๖

พระราชบญญตงบประมาณรายจาย ๖๓

กระทถาม ๖๖

การเปดอภปรายทวไป ๖๙

ข

หนา

คณะรฐมนตร ๗๒

การอนมตพระราชก าหนด ๘๐

การท าหนงสอสญญาระหวางประเทศ ๘๓

การขดกนแหงผลประโยชน ๘๖

ศาล ๙๐

ศาลรฐธรรมนญ ๙๓

องคกรอสระ ๑๐๓

องคกรอยการ ๑๐๙

การปกครองสวนทองถน ๑๑๑

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ๑๑๓

การปฏรปประเทศ ๑๑๖

บทเฉพาะกาล ๑๑๙

บททวไป รปแบบของรฐ

ประเทศไทยเปนราชอาณาจกรอนหนงอนเดยว จะแบงแยกมได รปแบบการปกครอง

ประเทศไทยมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข อ านาจอธปไตย

๑. อ านาจอธปไตยเปนของปวงชนชาวไทย พระมหากษตรย ทรงใชอ านาจนนทางรฐสภา คณะรฐมนตร และศาล ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ

๒. รฐสภา คณะรฐมนตร ศาล องคกรอสระ และหนวยงานของรฐ ตองปฏบตหนาทใหเปนไปตามรฐธรรมนญ กฎหมาย และหลกนตธรรม เพอประโยชนสวนรวมของประเทศชาตและความผาสกของประชาชนโดยรวม ความเสมอภาคของบคคล

ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคลยอมไดรบความคมครอง ปวงชนชาวไทยยอมไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญเสมอกน ความเปนกฎหมายสงสดของรฐธรรมนญ

รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดของประเทศ บทบญญตใดของกฎหมาย กฎหรอขอบงคบ หรอการกระท าใด ขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ บทบญญตหรอการกระท านนเปนอนใชบงคบไมได กรณทไมมบทบญญตแหงรฐธรรมนญใชบงคบแกกรณ

เมอไมมบทบญญตแหงรฐธรรมนญนบงคบแกกรณใด ใหกระท าการนนหรอวนจฉยกรณนนไปตามประเพณการปกครองประเทศไทยในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

พระมหากษตรย พระราชสถานะของพระมหากษตรย

๑. พระมหากษตรยทรงเปนประมขของประเทศไทยซงมการปกครองระบอบประชาธปไตย ๒. องคพระมหากษตรยทรงด ารงอยในฐานะอนเปนทเคารพสกการะ ผใดจะละเมดมได และผใด

จะกลาวหาหรอฟองรองพระมหากษตรยในทางใด ๆ มได ๓. พระมหากษตรยทรงเปนพทธมามกะ และทรงเปนอครศาสนปถมภก ๔. พระมหากษตรยทรงด ารงต าแหนงจอมทพไทย

พระราชอ านาจของพระมหากษตรย

พระมหากษตรยทรงมพระราชอ านาจ ดงตอไปน ๑. การสถาปนาและถอดถอนฐานนดรศกดและพระราชทานและเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ ๒. การเลอกและแตงตงองคมนตรหรอการใหองคมนตรพนจากต าแหนง ๓. การแตงตงและการใหขาราชการในพระองคพนจากต าแหนง ๔. การแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองค ๕. การแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช ๒๔๖๗ ๖. การแตงตงพระรชทายาท ๗. การตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและพระราชบญญตโดยค าแนะน าและความ

ยนยอมของรฐสภา ๘. การยบสภาผแทนราษฎร ๙. การแตงตงประธานสภาผแทนราษฎร รองประธานสภาผแทนราษฎร และผน าฝายคานใน

สภาผแทนราษฎร ๑๐. การแตงตงประธานวฒสภา และรองประธานวฒสภา ๑๑. การเรยกประชม การเปดประชม การปดประชม และการขยายเวลาประชมรฐสภา ๑๒. การแตงตงนายกรฐมนตรและรฐมนตร และการใหรฐมนตรพนจากต าแหนง ๑๓. การตราพระราชก าหนดโดยค าแนะน าของคณะรฐมนตร ๑๔. การตราพระราชกฤษฎกาโดยไมขดตอกฎหมาย ๑๕. การประกาศใชและเลกใชกฎอยการศก ๑๖. การประกาศสงครามเมอไดรบความเหนชอบของรฐสภา ๑๗. การท าหนงสอสญญาสนตภาพสญญาสงบศก และสญญาอนกบนานาประเทศหรอกบองคการ

ระหวางประเทศ ๑๘. การพระราชทานอภยโทษ

๓

๑๙. การแตงตงขาราชการฝายทหารและฝายพลเรอนต าแหนงปลดกระทรวง อธบด และเทยบเทา และการใหพนจากต าแหนง

๒๐. การแตงตงและใหผพพากษาและตลาการพนจากต าแหนง ๒๑. การแตงตงประธานศาลรฐธรรมนญและตลาการศาลรฐธรรมนญ ๒๒. การแตงตงประธานกรรมการการเลอกตงและกรรมการการเลอกตง ๒๓. การแตงตงผตรวจการแผนดน ๒๔. การแตงตงกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ๒๕. การแตงตงกรรมการตรวจเงนแผนดน ๒๖. การแตงตงผวาการตรวจเงนแผนดน ๒๗. การแตงตงกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

พระราชอ านาจตามบทเฉพาะกาล

การแตงตงสมาชกวฒสภาตามทคณะรกษาความสงบแหงชาตถวายค าแนะน า การเลอกและแตงตงองคมนตรหรอการใหองคมนตรพนจากต าแหนง

การเลอกและแตงตงองคมนตรหรอการใหองคมนตรพนจากต าแหนง ใหเปนไปตามพระราชอธยาศย โดยประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงประธานองคมนตรหรอใหประธานองคมนตรพนจากต าแหนง และประธานองคมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงองคมนตรอนหรอใหองคมนตรอนพนจากต าแหนง

การแตงตงและการใหขาราชการในพระองคพนจากต าแหนง

๑. การแตงตงและการใหขาราชการในพระองคพนจากต าแหนง ใหเปนไปตามพระราชอธยาศย ๒. การจดระเบยบราชการและการบรหารงานบคคลของราชการในพระองค ใหเปนไปตาม

พระราชอธยาศยตามทบญญตไวในพระราชกฤษฎกา การถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรย

๑. การถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยตามรฐธรรมนญหรอกฎหมาย พระมหากษตรยจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหกระท าตอพระรชทายาทซงทรงบรรลนตภาวะแลวหรอตอผแทนพระองคกได

๒. ในระหวางทยงไมไดถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรย จะโปรดเกลาโปรดกระหมอมให ผซงตองถวายสตยปฏญาณปฏบตหนาทไปพลางกอนกได

ผส ำเรจรำชกำรแทนพระองค กำรแตงตงผส ำเรจรำชกำรแทนพระองค

๑. เมอพระมหากษตรยจะไมประทบอยในราชอาณาจกร หรอจะทรงบรหารพระราชภาระไมไดดวย เหตใดกตาม จะทรงแตงตงบคคลคนหนงหรอหลายคนเปนคณะขน ใหเปนผส าเรจราชการแทนพระองค หรอไมกได และในกรณททรงแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคใหประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนอง พระบรมราชโองการ

๒. ในกรณทพระมหากษตรยไมไดทรงแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองค หรอไมสามารถทรงแตงต งผส าเรจราชการแทนพระองคเพราะยงไมทรงบรรลนตภาวะหรอเพราะเหต อน แตตอมา คณะองคมนตรพจารณาเหนวามความจ าเปนสมควรแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคและไมอาจกราบบงคมทลใหทรงแตงตงไดทนการ ใหคณะองคมนตรเสนอชอบคคลคนหนงหรอหลายคนเปนคณะ ตามล าดบทโปรดเกลาโปรดกระหมอมก าหนดไวกอนแลวใหเปนผส าเรจราชการแทนพระองค แลวแจงประธานรฐสภาเพอประกาศในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย แตงตงผนนขนเปนผส าเรจราชการแทนพระองค ผส ำเรจรำชกำรแทนพระองคเปนกำรชวครำว

๑. กรณทพระมหากษตรยไมไดทรงแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองค ในกรณทพระมหากษตรยไมไดทรงแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองค หรอไมสามารถทรง

แตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคเพราะยงไมทรงบรรลนตภาวะหรอเพราะเหตอน แตคณะองคมนตรเหนวามความจ าเปนสมควรตองแตงตง และไมอาจกราบบงคมทลใหทรงแตงตงไดทนการ ซงคณะองคมนตรจะตองเสนอชอผส าเรจราชการตามล าดบทโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหเปนผส าเรจราชการแทนพระองคไวกอนแลว และแจงไปยงประธานรฐสภาเพอประกาศในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย แตงตง ผนนขนเปนผส าเรจราชการแทนพระองคนน ในระหวางทไมมผส าเรจราชการแทนพระองคน ใหประธานองคมนตรเปนผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน

๒. กรณทผส าเรจราชการแทนพระองคซงไดรบการแตงตงไมสามารถปฏบตหนาทได ในกรณทผส าเรจราชการแทนพระองคซงไดรบการแตงตงไมสามารถปฏบตหนาท ได

ใหประธานองคมนตรท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน ๓. กรณทราชบลลงกหากวางลงและยงไมมประกาศอญเชญองคพระรชทายาทหรอองคผสบ

ราชสนตตวงศขนทรงราชยเปนพระมหากษตรย ๑) ในกรณทราชบลลงกหากวางลงและยงไมมประกาศอญเชญองคพระรชทายาทหรอองค

ผสบราชสนตตวงศขนทรงราชยเปนพระมหากษตรย ในระหวางนใหประธานองคมนตรเปนผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน

๕

๒) ในกรณทราชบลลงกหากวางลงในระหวางทไดแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคไว หรอระหวางเวลาทประธานองคมนตรเปนผส าเรจราชการแทนพระองค เปนการชวคราวในระหวางทยงไมมผส าเรจราชการแทนพระองค ใหผส าเรจราชการแทนพระองคนน ๆ แลวแตกรณ เปนผส าเรจราชการแทนพระองคตอไป ทงน จนกวาจะไดประกาศอญเชญองคพระรชทายาทหรอองคผสบราชสนตต วงศขนทรงราชยเปนพระมหากษตรย

ในกรณทผส าเรจราชการแทนพระองคซงไดรบการแตงตงไวและเปนผส าเรจราชการแทนพระองคตอไป ไมสามารถปฏบตหนาทได ใหประธานองคมนตรท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน

๔. ในกรณทประธานองคมนตรเปนผส าเรจราชการแทนพระองคหรอท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวดงทกลาวมาขางตน ประธานองคมนตรจะปฏบตหนาทในฐานะเปนประธานองคมนตรไมได ใหคณะองคมนตรเลอกองคมนตรคนหนงขนท าหนาทประธานองคมนตรเปนการชวคราวไปพลางกอน

๕. ในกรณทประธานองคมนตรจะตองเปนหรอท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคตามทรฐธรรมนญก าหนด และอยในระหวางทไมมประธานองคมนตร หรอมแตไมสามารถปฏบตหนาทได ใหคณะองคมนตรทเหลออยเลอกองคมนตรคนหนงเพอเปนหรอท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองค แลวแตกรณ กำรเขำรบหนำทของผส ำเรจรำชกำรแทนพระองค

ผส าเรจราชการแทนพระองคตองปฏญาณตนในทประชมรฐสภากอนเขารบหนาท ผส าเรจราชการแทนพระองคซงเคยไดรบการแตงตงและปฏญาณตนมาแลว ไมตองปฏญาณตนอก

องคมนตร จ ำนวนคณะองคมนตร

พระมหากษตรยทรงเลอกและทรงแตงตงผทรงคณวฒเปนประธานองคมนตรคนหนงและองคมนตรอนอกไมเกน ๑๘ คนประกอบเปนคณะองคมนตร หนำทของคณะองคมนตร

คณะองคมนตรมหนาท ดงตอไปน ๑. ถวายความเหนตอพระมหากษตรยในพระราชกรณยกจทงปวงทพระมหากษตรยทรงปรกษา ๒. หนาทอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ

๑) เสนอชอบคคลหนงหรอหลายคนเปนคณะ ตามล าดบทโปรดเกลาโปรดกระหมอมก าหนดไวกอนแลวใหเปนผส าเรจราชการแทนพระองค ในกรณทพระมหากษตรยจะไมประทบอยในราชอาณาจกร หรอจะทรงบรหารพระราชภาระไมได และไมไดทรงแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคไว หรอในกรณทไมสามารถทรงแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองค ได เพราะยงไมทรงบรรลนตภาวะหรอเพราะเหตอน และคณะองคมนตรเหนวามความจ าเปนสมควรแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคและ ไมอาจกราบบงคมทลใหทรงแตงตงไดทนการ แลวแจงไปยงประธานรฐสภาเพอประกาศในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย แตงตงผนนขนเปนผส าเรจราชการแทนพระองค

๒) จดท ารางกฎมณเฑยรบาลแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลเดมขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอมพระราชวนจฉย

๓) เสนอพระนามผสบราชสนตตวงศในกรณทราชบลลงกหากวางลงและพระมหากษตรยมไดทรงแตงตงพระรชทายาทไวตอคณะรฐมนตรเพอเสนอใหรฐสภาใหความเหนชอบ

๔) เลอกองคมนตรคนหนงเพอท าหนาทประธานองคมนตรเปนการชวคราวไปพลางกอน ในระหวางทประธานองคมนตรตองเปนหรอท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองค ตามทก าหนดไวในรฐธรรมนญ

๕) เลอกองคมนตรคนหนงเพอท าหนาทประธานองคมนตร หรอเปนหรอท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองค ตามทรฐธรรมนญก าหนดไว แตอยในระหวางทไมมประธานองคมนตร หรอมแต ไมสามารถปฏบตหนาทได ในกรณทคณะองคมนตรตองปฏบตหนาทตามมาตรา ๑๗ (พระมหากษตรยมไดทรงแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองค แตคณะองคมนตรเหนวามความจ าเปนสมควรตองแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองค) หรอตองปฏบตหนาทตามมาตรา ๒๑ วรรคสอง (การเสนอพระนามผสบราชสนตตวงศ ในกรณทราชบลลงกหากวางลงและเปนกรณทพระมหากษตรยมไดทรงแตงตงพระรชทายาทไว ) หรอประธานองคมนตรจะตองเปนผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวในระหวางทไมมผส าเรจราชการแทนพระองค ตามมาตรา ๑๘ วรรคหนง หรอตองท าหนาทผส าเรจราชการแทนพระองคในกรณท

๗

ผส าเรจราชการแทนพระองคทไดรบการแตงตงไมสามารถปฏบตหนาทไดตามมาตรา ๑๘ วรรคสอง หรอมาตรา ๒๒ วรรคสอง

หนำทของประธำนองคมนตร

นอกจากประธานองคมนตรมหนาทตาง ๆ เชนเดยวกบคณะองคมนตรแลว ยงมหนาทตอไปนดวย ๑. เปนผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอนในระหวางทไมมผส าเรจ

ราชการแทนพระองค ๒. ท าหนาทเปนผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอน ในกรณทผส าเรจ

ราชการแทนพระองคซงไดรบแตงตงไมสามารถปฏบตหนาทได ๓. เปนผส าเรจราชการแทนพระองคเปนการชวคราวไปพลางกอนในระหวางทยงไมมประกาศ

อญเชญองคพระรชทายาทหรอองคผสบราชสนตตวงศขนทรงราชยเปนพระมหากษตรย และไมมผส าเรจราชการแทนพระองค

๔. แจงประธานรฐสภาเพอใหแจงใหรฐสภาทราบถงการแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช ๒๔๖๗ กำรเลอก กำรแตงตง และกำรใหองคมนตรพนจำกต ำแหนง

๑. การเลอกและแตงตงองคมนตรหรอการใหองคมนตรพนจากต าแหนง ใหเปนไปตาม พระราชอธยาศย

๒. ประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงประธานองคมนตรหรอใหประธานองคมนตรพนจากต าแหนง

๓. ประธานองคมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงองคมนตรอนหรอใหองคมนตรอนพนจากต าแหนง

ลกษณะตองหำมขององคมนตร

องคมนตรตองไมเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอด ารงต าแหนงทางการเมองอน ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ พนกงานรฐวสาหกจ เจาหนาทอนของรฐ หรอสมาชกหรอเจาหนาทของพรรคการเมอง หรอขาราชการเวนแตการเปนขาราชการในพระองคในต าแหนงองคมนตร และตองไมแสดงการฝกใฝในพรรคการเมองใด ๆ กำรพนจำกต ำแหนงองคมนตร

องคมนตรพนจากต าแหนงเมอ ๑. ตาย ๒. ลาออก ๓. มพระบรมราชโองการใหพนจากต าแหนง

๘

เงนประจ ำต ำแหนง ประโยชนตอบแทนอยำงอน และบ ำเหนจบ ำนำญขององคมนตร เงนประจ าต าแหนงและประโยชนตอบแทนอยางอนขององคมนตร และบ าเหนจบ านาญหรอ

ประโยชนตอบแทนอยางอนขององคมนตรซงพนจากต าแหนง ใหก าหนดโดยพระราชกฤษฎกา

บทบญญตเกยวกบองคมนตรตำมบทเฉพำะกำล

ใหคณะองคมนตรซงด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนเปนคณะองคมนตรตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน

สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย

การใดทไมไดหามหรอถกจ ากด หรอถกก าหนดเงอนไขการใชสทธไวในรฐธรรมนญหรอกฎหมายอน ๆ บคคลทกคนยอมมสทธและเสรภาพทจะท าไดอยางเสรและถอวาเปนการกระท าทชอบดวยรฐธรรมนญและกฎหมาย สทธหรอเสรภาพใดทรฐธรรมนญก าหนดใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต หรอเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ถงแมยงไมมการตรากฎหมายนนขนใชบงคบ บคคลหรอชมชนยอมสามารถใชสทธและเสรภาพนนไดตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ

บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญ สามารถยกบทบญญตแหงรฐธรรมนญเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสในศาลได และผทไดรบความเสยหายจากการถกละเมดสทธหรอเสรภาพ หรอจากการกระท าความผดอาญาของบคคลอน มสทธทจะไดรบการเยยวยาหรอชวยเหลอจากรฐตามทกฎหมายบญญต เงอนไขการใชสทธและเสรภาพ

การใชสทธและเสรภาพของแตละบคคลตองเปนไปตามเงอนไข ดงน ๑. ไมกระทบกระเทอนหรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ ๒. ไมกระทบกระเทอนตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ๓. ไมละเมดสทธเสรภาพของบคคลอน

การตรากฎหมายทมผลเปนการจ ากดสทธและเสรภาพของประชาชน

การตรากฎหมายทมผลเปนการจ ากดสทธหรอเสรภาพของประชาชนตองเปนไปตามเงอนไขทบญญตไวในรฐธรรมนญ หากไมไดบญญตไวกฎหมายนนตองไมขดตอหลกนตธรรม ไมเพมภาระหรอจ ากดสทธหรอเสรภาพของบคคลเกนสมควรแกเหต ไมกระทบตอศกดศรความเปนมนษยของบคคล และตองระบเหตผลความจ าเปนในการจ ากดสทธและเสรภาพไวดวย

กฎหมายดงกลาวตองมผลใชบงคบเปนการทวไป ไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดกรณหนงหรอแกบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง

สทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทยตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐

บคคลทกคนยอมมสทธและเสรภาพและไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเทาเทยมกน ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล ไมวาดวยเหตความแตกตางในเรองถนก าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองทไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอเหตอนใด จะกระท าไมได

๑๐

มาตรการทรฐก าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธหรอเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน หรอเพอคมครองหรออ านวยความสะดวกใหแกเดก สตร ผสงอาย คนพการ หรอผดอยโอกาส ไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม

ผเปนทหาร ต ารวจ ขาราชการ เจาหนาทอนของรฐ และพนกงานหรอลกจางขององคกรของรฐมสทธและเสรภาพเชนเดยวกบบคคลทวไป เวนแตทจ ากดไวในกฎหมายเฉพาะในสวนทเกยวกบการเมอง สมรรถภาพ วนย หรอจรยธรรม

๑. สทธของประชาชน บคคลยอมมสทธในเรองตอไปน ๑) สทธและเสรภาพในชวตและรางกาย

(๑) การจบและการคมขงจะกระท าไมได เวนแตมค าสงหรอหมายของศาลหรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต

(๒) การคนตวหรอการกระท าการอนเปนกระทบกระเทอนตอสทธหรอเสรภาพในชวตหรอรางกายจะกระท าไมได เวนแตมเหตตามทกฎหมายบญญต

(๓) การทรมาน ทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรมจะกระท าไมได

๒) สทธในกระบวนการยตธรรมทางอาญา (๑) บคคลจะตองรบโทษทางอาญาตอเมอกฎหมายทมผลใชบงคบอยในขณะนนบญญตวา

การกระท านนเปนความผดและก าหนดโทษไว และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทบญญตไวในกฎหมายทใชอยในเวลาทกระท าความผดไมได

(๒) ในคดอาญา ใหสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ าเลยไมมความผด และกอนม ค าพพากษาอนถงทสดวาบคคลใดไดกระท าความผด จะปฏบตตอบคคลนนเสมอนเปนผกระท าความผดไมได

(๓) การควบคมหรอคมขงผตองหาหรอจ าเลยใหกระท าไดเพยงเทาทจ าเปน เพอปองกนไมใหมการหลบหน

(๔) ในคดอาญา จะบงคบใหบคคลใหการเปนปฏปกษตอตนเองไมได (๕) ค าขอประกนผตองหาหรอจ าเลยในคดอาญาตองไดรบการพจารณาและจะเรยก

หลกประกนจนเกนควรแกกรณไมได การไมใหประกนตองเปนไปตามทกฎหมายบญญต ๓) สทธในการไมถกเกณฑแรงงาน

การเกณฑแรงงานจะกระท าไมได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายทตราขนเพอปองกนภยพบตสาธารณะ หรอในขณะทมการประกาศสถานการณฉกเฉนหรอประกาศใชกฎอยการศก หรอในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงครามหรอการรบ

๑๑

๔) สทธในความเปนอยสวนตว เกยรตยศ ชอเสยง และครอบครว บคคลยอมมสทธในความเปนอยสวนตว เกยรตยศ ชอเสยง และครอบครว การกระท า

อนเปนการละเมดหรอกระทบตอสทธดงกลาว หรอการน าขอมลสวนบคคลไปใชประโยชนไมวาในทางใด ๆ จะกระท าไมได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายทตราขนเพยงเทาทจ าเปนเพอประโยชนสาธารณะ

๕) สทธในทรพยสนและการสบมรดก (๑) บคคลยอมมสทธในทรพยสนและการสบมรดก ขอบเขตแหงสทธและการจ ากดสทธ

ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต (๒) การเวนคนอสงหารมทรพยจะกระท าได โดยอาศยอ านาจตามกฎหมายทตราขนเพอ

การสาธารณปโภค การปองกนประเทศ หรอการไดมาซงทรพยากรธรรมชาต หรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน และตองชดใชคาทดแทนทเปนธรรม ภายในเวลาอนควรแกเจาของ และผทรงสทธทไดรบความเสยหายจากการเวนคน โดยค านงถงประโยชนสาธารณะ ผลกระทบตอผถกเวนคน รวมทงประโยชนท ผถกเวนคนอาจไดรบจากการเวนคนนน

(๓) การเวนคนอส งหารมทรพย ให กระท าเพ ยงเท าท จ า เป นตองใช เพ อการสาธารณปโภค การปองกนประเทศ หรอการไดมาซงทรพยากรธรรมชาต หรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน เวนแตเปนการเวนคนเพอน าอสงหารมทรพยทเวนคนไปชดเชยใหเกดความเปนธรรมแกเจาของอสงหารมทรพยทถกเวนคนตามทกฎหมายบญญต

(๔) กฎหมายเวนคนอสงหารมทรพยตองระบวตถประสงคแหงการเวนคนและก าหนดระยะเวลาการเขาใชอสงหารมทรพยใหชดแจง ถาไมไดใชประโยชนเพอการนนภายในระยะเวลาทก าหนดหรอมอสงหารมทรพยเหลอจากการใชประโยชน และเจาของเดมหรอทายาทประสงคจะไดคน ใหคนแกเจาของเดมหรอทายาท

(๕) ระยะเวลาการขอคนและการคนอสงหารมทรพยทถกเวนคนทไมไดใชประโยชน หรอท เหลอจากการใชประโยชนใหแกเจาของเดมหรอทายาท และการเรยกคนคาทดแทนทชดใชไป ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต

(๖) การตรากฎหมายเวนคนอสงหารมทรพยโดยระบเจาะจงอสงหารมทรพยหรอเจาของอสงหารมทรพยทถกเวนคนตามความจ าเปน ไมใหถอวาเปนการขดตอมาตรา ๒๖ วรรคสอง (กฎหมายตองตองมผลใชบงคบเปนการทวไป ไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดกรณหนงหรอแกบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง)

๖) สทธของผบรโภคในการรวมกนจดตงองคกรของผบรโภคเพอคมครองและพทกษสทธของผบรโภค

สทธของผบรโภคยอมไดรบความคมครอง บคคลมสทธรวมกนจดตงองคกรของผบรโภคเพอคมครองและพทกษสทธของผบรโภค และองคกรของผบรโภคดงกลาวมสทธรวมกนจดตงเปนองคกรทมความเปนอสระเพอใหเกดพลงในการคมครองและพทกษสทธของผบรโภคโดยไดรบการสนบสนนจากรฐ

๑๒

ทงน หลกเกณฑและวธการจดตงอ านาจในการเปนตวแทนของผบรโภค และการสนบสนนดานการเงนจากรฐ ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต

๗) สทธในการไดรบบรการสาธารณสข บคคลมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐ มสทธไดรบการปองกนและขจดโรคตดตอ

อนตรายจากรฐโดยไมเสยคาใชจาย และบคคลผยากไรยอมมสทธไดรบบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจายตามทกฎหมายบญญต

๘) สทธในการไดรบความชวยเหลอจากรฐของผเปนมารดา บคคลซงมอายเกน ๖๐ ปและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพ และบคคลผยากไร

(๑) สทธของมารดาในชวงระหวางกอนและหลงการคลอดบตรยอมไดรบความคมครองและชวยเหลอตามทกฎหมายบญญต

(๒) บคคลซงมอายเกน ๖๐ ปและไมมรายไดเพยงพอแกการยงชพ และบคคลผยากไร มสทธไดรบความชวยเหลอทเหมาะสมจากรฐตามทกฎหมายบญญต

๒. เสรภาพของประชาชน บคคลยอมมเสรภาพในเรองตอไปน ๑) การนบถอศาสนา การปฏบตหรอประกอบพธกรรมตามหลกศาสนา

บคคลมเสรภาพบรบรณในการถอศาสนาและมเสรภาพในการปฏบตหรอประกอบพธกรรมตามหลกศาสนาของตน แตตองไมเปนปฏปกษตอหนาทของปวงชนชาวไทย ไมเปนอนตรายตอความปลอดภยของรฐ และไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

๒) เคหสถาน บคคลมเสรภาพในเคหสถาน การเขาไปในเคหสถานโดยปราศจากความยนยอมของ

ผครอบครอง หรอการคนเคหสถานหรอทรโหฐานจะกระท าไมได เวนแตมค าสงหรอหมายของศาลหรอ มเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต

๓) การแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา และการสอความหมายโดยวธอน และเสรภาพในทางวชาการ

บคคลมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา และการสอความหมายโดยวธอน การจ ากดเสรภาพดงกลาวกระท าไมได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายทตราขนเฉพาะเพอรกษาความมนคงของรฐ เพอคมครองสทธหรอเสรภาพของบคคลอน เพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนสขภาพของประชาชน

เสรภาพทางวชาการยอมไดรบความคมครอง แตการใชเสรภาพนนตองไมขดตอหนาทของปวงชนชาวไทยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และตองเคารพและไมปดกนความเหนตางของบคคลอน

๔) การตดตอสอสาร บคคลมเสรภาพในการตดตอสอสารถงกนไมวาในทางใด ๆ การตรวจ การกก หรอ

การเปดเผยขอมลทบคคลสอสารถงกน รวมทงการกระท าดวยประการใด ๆ เพอใหลวงรหรอไดมาซงขอมลทบคคลสอสารถงกนจะกระท าไดตอเมอมค าสงหรอหมายของศาลหรอมเหตอยางอนตามทกฎหมายบญญต

๑๓

๕) การเดนทางและการเลอกถนทอย (๑) บคคลมเสรภาพในการเดนทางและการเลอกถนทอย การจ ากดเสรภาพดงกลาวจะ

กระท าไมได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายทตราขนเพอความมนคงของรฐ ความสงบเรยบรอยหรอสวสดภาพของประชาชน หรอการผงเมอง หรอเพอรกษาสถานภาพของครอบครว หรอเพอสวสดภาพของผเยาว

(๒) การเนรเทศบคคลสญชาตไทยออกนอกราชอาณาจกร หรอหามมใหผมสญชาตไทยเขามาในราชอาณาจกร และการถอนสญชาตของบคคลซงมสญชาตไทยโดยการเกด จะกระท าไมได

๖) การประกอบอาชพ บคคลยอมมเสรภาพในการประกอบอาชพ การจ ากดเสรภาพในการประกอบอาชพจะ

กระท าไมได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายทตราขนเพอรกษาความมนคงหรอเศรษฐกจของประเทศ การแขงขนอยางเปนธรรม การปองกนหรอขจดการกดกนหรอการผกขาด การคมครองผบรโภค การจดระเบยบการประกอบอาชพเพยงเทาทจ าเปน หรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน

การตรากฎหมายเพอจดระเบยบการประกอบอาชพขางตน ตองไมมลกษณะเปนการเลอกปฏบตหรอกาวกายการจดการศกษาของสถาบนการศกษา

๗) การรวมตวกนในรปแบบตาง ๆ บคคลยอมมเสรภาพในการรวมกนเปนสมาคม สหกรณ สหภาพ องคกร ชมชน หรอ

หมคณะอน การจ ากดเสรภาพดงกลาวจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามกฎหมายทตราขนเพอคมครองประโยชนสาธารณะ เพอรกษาความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอการปองกนหรอขจดการกดกนหรอการผกขาด

๘) การชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ การจ ากดเสรภาพ

ดงกลาวจะกระท าไมได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพอรกษาความมนคงของรฐ ความปลอดภยสาธารณะ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอคมครองสทธหรอเสรภาพของบคคลอน

๙) การจดตงพรรคการเมองตามวถทางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

บคคลยอมมเสรภาพในการรวมกนจดตงพรรคการเมองตามวถทางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามทกฎหมายบญญต กฎหมายดงกลาวนนอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบการบรหารพรรคการเมอง ซงตองก าหนดใหเปนไปโดยเปดเผยและตรวจสอบได เปดโอกาสใหสมาชกมสวนรวมอยางกวางขวางในการก าหนดนโยบายและการสงผสมครรบเลอกตง และก าหนดมาตรการใหสามารถด าเนนการโดยอสระไมถกครอบง าหรอชน าโดยบคคลซงไมไดเปนสมาชกของพรรคการเมองนน รวมทงมาตรการก ากบดแลไมใหสมาชกของพรรคการเมองกระท าการอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายเกยวกบการเลอกตง

๑๔

๓. สทธของบคคลและชมชน บคคลและชมชนยอมมสทธ ดงน ๑) สทธเกยวกบการด าเนนการของหนวยงานของรฐ

(๑) ไดรบทราบและเขาถงขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยงานของรฐตามทกฎหมายบญญต

(๒) เสนอเรองราวรองทกขตอหนวยงานของรฐและไดรบแจงผลการพจารณาโดยรวดเรว (๓) ฟองหนวยงานของรฐใหรบผดเนองจากการกระท าหรอการละเวนการกระท าของ

ขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยงานของรฐ ๒) สทธเกยวกบการอนรกษภมปญญา ทรพยากรธรรมชาต ความเปนอยของชมชน และ

การจดระบบสวสดการของชมชน (๑) อนรกษ ฟนฟ หรอสงเสรมภมปญญา ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และจารต

ประเพณอนดงามทงของทองถนและของชาต (๒) จดการ บ ารงรกษา และใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และความ

หลากหลายทางชวภาพอยางสมดลและยงยนตามวธการทกฎหมายบญญต (๓) เขาชอกนเพอเสนอแนะตอหนวยงานของรฐใหด าเนนการใดอนจะเปนประโยชนตอ

ประชาชนหรอชมชน หรองดเวนการด าเนนการใดอนจะกระทบตอความเปนอยอยางสงบสขของประชาชนหรอชมชนและไดรบแจงผลการพจารณาโดยรวดเรว ทงน หนวยงานของรฐตองพจารณาขอเสนอแนะนนโดยใหประชาชนทเกยวของมสวนรวมในการพจารณาดวยตามวธการทกฎหมายบญญต

(๔) จดใหมระบบสวสดการของชมชน ๔. เสรภาพของผประกอบวชาชพสอมวลชน

๑) บคคลซงประกอบวชาชพสอมวลชนยอมมเสรภาพในการเสนอขาวสารหรอการแสดงความคดเหนตามจรยธรรมแหงวชาชพ

๒) การสงปดกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนเพอลดรอนเสรภาพในการน าเสนอขาวหรอการแสดงความคดเหนตามจรยธรรมแหงวชาชพ จะกระท าไมได

๓) การใหน าขาวสารหรอขอความใด ๆ ทผประกอบวชาชพสอมวลชนจดท าขนไปใหเจาหนาทตรวจกอนน าไปโฆษณาในหนงสอพมพหรอสอใด ๆ จะกระท าไมได เวนแตจะกระท าในระหวางเวลาทประเทศอยในภาวะสงคราม

๔) เจาของกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนตองเปนบคคลสญชาตไทย ๕) การใหเงนหรอทรพยสนอนเพออดหนนกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนอนของเอกชน

รฐจะกระท าไมได หนวยงานของรฐทใชจายเงนหรอทรพยสนใหสอมวลชนไมวาเพอประโยชนในการโฆษณาหรอประชาสมพนธ หรอเพอการอนใดในท านองเดยวกนตองเปดเผยรายละเอยดใหคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนทราบตามระยะเวลาทก าหนดและประกาศใหประชาชนทราบดวย

๑๕

๖) เจาหนาทของรฐซงปฏบตหนาทสอมวลชนยอมมเสรภาพในการเสนอขาวสารหรอการแสดงความคดเหนตามจรยธรรมแหงวชาชพ แตใหค านงถงวตถประสงคและภารกจของหนวยงานทตนสงกดอยดวย

การใชสทธหรอเสรภาพเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

บคคลจะใชสทธหรอเสรภาพเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขไมได ผททราบวามการกระท าดงกลาวมสทธรองตออยการสงสดเพอรองขอให ศาลรฐธรรมนญวนจฉยสงการใหเลกการกระท าดงกลาวได ในกรณทอยการสงสดมค าสงไมรบด าเนนการตามทรองขอ หรอไมด าเนนการภายใน ๑๕ วนนบแตวนทไดรบค ารองขอ ผรองขอจะยนค ารองโดยตรงตอศาลรฐธรรมนญกได การด าเนนการทงหมดนไมกระทบตอการด าเนนคดอาญาตอผกระท าการทเปนใชสทธหรอเสรภาพเพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

หนาทของปวงชนชาวไทย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไดก าหนดใหประชาชนมหนาท ดงตอไปน

๑. พทกษรกษาไวซงชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

๒. ปองกนประเทศ พทกษรกษาเกยรตภม ผลประโยชนของชาต และสาธารณสมบตของแผนดนรวมทงใหความรวมมอในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย

๓. ปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด ๔. เขารบการศกษาอบรมในการศกษาภาคบงคบ ๕. รบราชการทหารตามทกฎหมายบญญต ๖. เคารพและไมละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน และไมกระท าการใดทอาจกอใหเกด

ความแตกแยกหรอเกลยดชงในสงคม ๗. ไปใชสทธเลอกตงหรอลงประชามตอยางอสระโดยค านงถงประโยชนสวนรวมของประเทศ

เปนส าคญ ๘. รวมมอและสนบสนนการอนรกษและคมครองสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต ความ

หลากหลายทางชวภาพ รวมทงมรดกทางวฒนธรรม ๙. เสยภาษอากรตามทกฎหมายบญญต

๑๐. ไมรวมมอหรอสนบสนนการทจรตและประพฤตมชอบทกรปแบบ

หนาทของรฐ

“หนาทของรฐ” เปนหลกการทเกดขนใหมในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ เพอเปนหลกประกนวาประชาชนจะไดรบประโยชนจากรฐอยางแทจรง โดยเปนบทบญญตทมสภาพบงคบวารฐจะตองด าเนนการตามทรฐธรรมนญก าหนดไว มฉะนน ประชาชนมสทธทจะฟองรองรฐใหด าเนนการได แตกตางจากแนวนโยบายแหงรฐ ซงเปนเพยงแนวทางใหรฐตองด าเนนการเทานน ไมมสภาพบงคบเชนเดยวกบหนาทของรฐ โดยรฐธรรมนญไดก าหนดรบรองสทธของประชาชนและชมชนในการฟองรองใหรฐด าเนนการตามหนาทของรฐไววา การใดทรฐธรรมนญบญญตใหเปนหนาทของรฐ ถาการนนเปนการท าเพอใหเกดประโยชนแกประชาชนโดยตรง ประชาชนและชมชนยอมมสทธทจะตดตามและเรงรดใหรฐด าเนนการ รวมตลอดทงฟองรองหนวยงานของรฐทเกยวของ เพอจดใหประชาชนหรอชมชนไดรบประโยชนนนตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญตได หนาทของรฐตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐

๑. หนาทของรฐในการพทกษรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรย เอกราช อธปไตย บรณภาพแหงอาณาเขต ความมนคงของรฐ และความสงบเรยบรอยของประชาชน

รฐตองพทกษรกษาไวซงสถาบนพระมหากษตรย เอกราช อธปไตย บรณภาพแหงอาณาเขตและเขตทประเทศไทยมสทธอธปไตย เกยรตภมและผลประโยชนของชาต ความมนคงของรฐ และความสงบเรยบรอยของประชาชน เพอประโยชนแหงการน รฐตองจดใหมการทหาร การทต และการขาวกรองทมประสทธภาพ

๒. หนาทของรฐในการดแลใหมการปฏบตตามและบงคบใชกฎหมายอยางเครงครด รฐตองดแลใหมการปฏบตตามและบงคบใชกฎหมายอยางเครงครด

๓. หนาทของรฐดานการศกษา ๑) รฐตองด าเนนการใหเดกทกคนไดรบการศกษาเปนเวลา ๑๒ ป ตงแตกอนวยเรยนจนจบ

การศกษาภาคบงคบอยางมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย ๒) รฐตองด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษาในระดบกอน

วยเรยน เพอพฒนารางกาย จตใจ วนย อารมณ สงคม และสตปญญาใหสมกบวย โดยสงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเอกชนเขามสวนรวมในการด าเนนการดวย

๓) รฐตองด าเนนการใหประชาชนไดรบการศกษาตามความตองการในระบบตาง ๆ รวมทงสงเสรมใหมการเรยนรตลอดชวต และจดใหมการรวมมอกนระหวางรฐ องคกรปกครองสวนทองถน และภาคเอกชนในการจดการศกษาทกระดบ โดยรฐมหนาทด าเนนการ ก ากบ สงเสรม และสนบสนนใหการจดการศกษาดงกลาวมคณภาพและไดมาตรฐานสากล ตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาตซงอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบการจดท าแผนการศกษาแหงชาต และการด าเนนการและตรวจสอบการด าเนนการใหเปนไปตามแผนการศกษาแหงชาตดวย

๑๘

๔) การศกษาทงปวงตองมงพฒนาผเรยนใหเปนคนด มวนย ภมใจในชาต สามารถเชยวชาญไดตามความถนดของตน และมความรบผดชอบตอครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต

๕) ในการด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษาในระดบกอน วยเรยน หรอใหประชาชนไดรบการศกษา รฐตองด าเนนการใหผขาดแคลนทนทรพยไดรบการสนบสนนคาใชจายในการศกษาตามความถนดของตน โดยจดตงกองทนเพอใชในการชวยเหลอผขาดแคลนทนทรพย เพอลดความเหลอมล าในการศกษา และเพอเสรมสรางและพฒนาคณภาพและประสทธภาพคร โดยใหรฐจดสรรงบประมาณใหแกกองทนหรอใชมาตรการหรอกลไกทางภาษรวมทงการใหผบรจาคทรพยสนเขากองทนไดรบประโยชนในการลดหยอนภาษดวย ทงน ตามทกฎหมายบญญตซงกฎหมายดงกลาวอยางนอยตองก าหนดใหการบรหารจดการกองทนเปนอสระและก าหนดใหมการใชจายเงนกองทนเพอบรรลวตถประสงคดงกลาว

๔. หนาทของรฐดานการสาธารณสข รฐตองด าเนนการใหประชาชนไดรบบรการสาธารณสขทมประสทธภาพอยางทวถง เสรมสราง

ใหประชาชนมความรพนฐานเกยวกบการสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค และสงเสรมและสนบสนนใหมการพฒนาภมปญญาดานแพทยแผนไทยใหเกดประโยชนสงสด และตองพฒนาการบรการสาธารณสขใหมคณภาพและมมาตรฐานสงขนอยางตอเนอง โดยการบรการสาธารณสขนนตองครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การควบคม และปองกนโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพดวย

๕. หนาทของรฐดานการสาธารณปโภคขนพนฐาน รฐตองจดหรอด าเนนการใหมสาธารณปโภคขนพนฐานทจ าเปนตอการด ารงชวตของ

ประชาชนอยางทวถงตามหลกการพฒนาอยางยงยน โครงสรางหรอโครงขายขนพนฐานของกจการสาธารณปโภคขนพนฐานของรฐอนจ าเปนตอการด ารงชวตของประชาชนหรอเพอความมนคงของรฐ รฐจะกระท าดวยประการใดใหตกเปนกรรมสทธของเอกชน หรอท าใหรฐเปนเจาของนอยกวารอยละ ๕๑ ไมได และรฐตองดแลไมใหมการเรยกเกบคาบรการจนเปนภาระแกประชาชนเกนสมควร

ในกรณทน าสาธารณปโภคของรฐไปใหเอกชนด าเนนการทางธรกจ รฐตองไดรบประโยชนตอบแทนอยางเปนธรรม โดยค านงถงการลงทนของรฐ ประโยชนทรฐและเอกชนจะไดรบและคาบรการทจะเรยกเกบจากประชาชนประกอบกน

๖. หนาทของรฐดานการอนรกษภมปญญาทองถน ทรพยากรธรรมชาต และสขภาพของชมชน

๑) รฐตองอนรกษ ฟนฟ และสงเสรมภมปญญาทองถน ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมและจารตประเพณอนดงามของทองถนและของชาต และจดใหมพนทสาธารณะส าหรบกจกรรมทเกยวของ รวมทงสงเสรมและสนบสนนใหประชาชน ชมชน และองคกรปกครองสวนทองถน ไดใชสทธและมสวนรวมในการด าเนนการดวย

๒) รฐตองอนรกษ คมครอง บ ารงรกษา ฟนฟ บรหารจดการ และใชหรอจดใหมการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ ใหเกดประโยชนอยาง

๑๙

สมดลและยงยน โดยตองใหประชาชนและชมชนในทองถนทเกยวของมส วนรวมด าเนนการและไดรบประโยชนจากการด าเนนการดงกลาวดวยตามทกฎหมายบญญต

๓) รฐตองด าเนนการใหมการศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนหรอชมชน และจดใหมการรบฟงความคดเหนของผมสวนไดเสยและประชาชนและชมชนทเกยวของกอนทจะพจารณาด าเนนการหรออนญาตใหผอนด าเนนการ หากการด าเนนการของรฐหรอทรฐจะอนญาตใหผใดด าเนนการนน อาจมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต คณภาพสงแวดลอม สขภาพ อนามย คณภาพชวต หรอสวนไดเสยส าคญอนใดของประชาชนหรอชมชนหรอสงแวดลอมอยางรนแรง

บคคลและชมชนยอมมสทธไดรบขอมล ค าชแจง และเหตผลจากหนวยงานของรฐกอนการด าเนนการหรออนญาตใหผอนด าเนนการ

รฐตองระมดระวงในการด าเนนการหรออนญาตใหผอนด าเนนการ ใหเกดผลกระทบตอประชาชน ชมชน สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพนอยทสด ซงหากมผลกระทบเกดขน รฐตองเยยวยาความเดอดรอนหรอเสยหายใหแกประชาชนหรอชมชนทไดรบผลกระทบอยางเปนธรรมและโดยไมชกชา

๗. หนาทของรฐในการเปดเผยขอมลหรอขาวสารสาธารณะ รฐตองเปดเผยขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยงานของรฐทไมใชขอมล

เกยวกบความมนคงของรฐหรอเปนความลบของทางราชการตามทกฎหมายบญญต และตองจดใหประชาชนเขาถงขอมลหรอขาวสารดงกลาวไดโดยสะดวก

๘. หนาทของรฐเกยวกบคลนความถและสทธในการเขาใชวงโคจรดาวเทยม รฐตองรกษาไวซงคลนความถและสทธในการเขาใชวงโคจรดาวเทยมอนเปนสมบตของชาต

เพอใชใหเกดประโยชนแกประเทศชาตและประชาชน การจดใหมการใชประโยชนจากคลนความถไมวาจะใชเพอสงวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และโทรคมนาคม หรอเพอประโยชนอนใด ตองเปนไปเพอประโยชนสงสดของประชาชน ความมนคงของรฐ และประโยชนสาธารณะ รวมตลอดทงการใหประชาชนมสวนไดใชประโยชนจากคลนความถดวย ทงน ตามทกฎหมายบญญต

รฐตองจดใหมองคกรของรฐทมความเปนอสระในการปฏบตหนาท เพอรบผดชอบและก ากบการด าเนนการเกยวกบคลนความถใหเปนไปตามทรฐธรรมนญก าหนด องคกรดงกลาวตองจดใหมมาตรการปองกนไมใหมการแสวงหาประโยชนจากผบรโภคโดยไมเปนธรรมหรอสรางภาระแกผบรโภคเกนความจ าเปน ปองกนมใหคลนความถรบกวนกน ปองกนการกระท าทมผลเปนการขดขวางเสรภาพในการรบรหรอปดกนการรบรขอมลหรอขาวสารทถกตองตามความเปนจรงของประชาชน ปองกนมใหบคคลหรอกลมบคคลใดใชประโยชนจากคลนความถโดยไมค านงถงสทธของประชาชนทวไป และการก าหนดสดสวนขนต าทผใชประโยชนจากคลนความถจะตองด าเนนการเพอประโยชนสาธารณะ ทงน ตามทกฎหมายบญญต

๒๐

๙. หนาทของรฐเกยวกบการคมครองและพทกษสทธของผบรโภค รฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกทมประสทธภาพในการคมครองและพทกษสทธของผบรโภค

ดานตาง ๆ ไมวาจะเปนดานการรขอมลทเปนจรง ดานความปลอดภย ดานความเปนธรรมในการท าสญญา หรอดานอนใดอนเปนประโยชนตอผบรโภค

๑๐. หนาทในการรกษาวนยการเงนการคลงอยางเครงครดและจดระบบภาษใหเกดความเปนธรรมแกสงคม

รฐตองรกษาวนยการเงนการคลงอยางเครงครดเพอใหฐานะทางการเงนการคลงของรฐมเสถยรภาพและมนคงอยางยงยนตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ และจดระบบภาษใหเกดความเปนธรรมแกสงคม

กฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบกรอบการด าเนนการทางการคลงและงบประมาณของรฐ การก าหนดวนยทางการคลงดานรายไดและรายจายทง เงนงบประมาณและเงนนอกงบประมาณ การบรหารทรพยสนของรฐและเงนคงคลง และการบรหาร หนสาธารณะ

๑๑. หนาทในการปองกนและขจดการทจรต รฐตองสงเสรม สนบสนน และใหความรแกประชาชนถงอนตรายทเกดจากการทจรตและ

ประพฤตมชอบทงในภาครฐและภาคเอกชน จดใหมมาตรการและกลไกทมประสทธภาพเพอปองกนและขจดการทจรตและประพฤตมชอบทงในภาครฐและภาคเอกชนอยางเขมงวด รวมทงกลไกในการสงเสรมใหประชาชนรวมตวกนเพอมสวนรวมในการรณรงคใหความร ตอตาน หรอช เบาะแส โดยได รบความคมครองจากรฐตามทกฎหมายบญญต

แนวนโยบายแหงรฐ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไดก าหนดแนวนโยบายแหงรฐเพอเปนแนวทางใหรฐด าเนนการตรากฎหมายและก าหนดนโยบายในการบรหารราชการแผนดน สรปไดดงน

๑. จดใหมยทธศาสตรชาตเปนเปาหมายการพฒนาประเทศอยางยงยนตามหลกธรรมาภบาล รฐพงจดใหมยทธศาสตรชาตเปนเปาหมายการพฒนาประเทศอยางยงยนตามหลกธรรมาภบาล

เพอใชเปนกรอบในการจดท าแผนตาง ๆ ใหสอดคลองและบรณาการกนเพอใหเกดเปนพลงผลกดนรวมกนไปส เปาหมาย การจดท า การก าหนดเปาหมาย ระยะเวลาทจะบรรลเปาหมาย และสาระท พงมในยทธศาสตรชาตใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ทงน กฎหมายดงกลาวตองมบทบญญตเกยวกบการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนของประชาชนทกภาคสวนอยางทวถงดวย

๒. สงเสรมสมพนธไมตรกบนานาประเทศ รฐพงสงเสรมสมพนธไมตรกบนานาประเทศโดยถอหลกความเสมอภาคในการปฏบตตอกน

และไมแทรกแซงกจการภายในของกนและกน ใหความรวมมอกบองคการระหวางประเทศและคมครองผลประโยชนของชาตและของคนไทยในตางประเทศ

๓. อปถมภและคมครองพทธศาสนาและศาสนาอน รฐพงอปถมภและคมครองพระพทธศาสนาและศาสนาอน ในการอปถมภและคมครอง

พระพทธศาสนา รฐพงสงเสรมและสนบสนนการศกษาและการเผยแผหลกธรรมของพระพทธศาสนาเถรวาทเพอใหเกดการพฒนาจตใจและปญญา และตองมมาตรการและกลไกในการปองกนไมใหมการบอนท าลายพระพทธศาสนาไมวาในรปแบบใด และพงสงเสรมใหพทธศาสนกชนมสวนรวมในการด าเนนมาตรการหรอกลไกดงกลาวดวย

๔. จดระบบการบรหารงานในกระบวนการยตธรรม ๑) รฐพงจดระบบการบรหารงานในกระบวนการยตธรรมทกดานใหมประสทธภาพ เปนธรรม

และไมเลอกปฏบต และใหประชาชนเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยสะดวก รวดเรว และไมเสยคาใชจายสงเกนสมควร

๒) รฐพงมมาตรการคมครองเจาหนาทของรฐในกระบวนการยตธรรม ใหสามารถปฏบตหนาทไดโดยเครงครด ปราศจากการแทรกแซงหรอครอบง าใด ๆ

๓) รฐพงใหความชวยเหลอทางกฎหมายทจ าเปนและเหมาะสมแกผยากไรหรอผดอยโอกาสในการเขาถงกระบวนการยตธรรม รวมตลอดถงการจดหาทนายความให

๕. จดใหมและสงเสรมการวจยและพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลยและศลปวทยาการ รฐพงจดใหมและสงเสรมการวจยและพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลยและศลปวทยาการแขนง

ตาง ๆ ใหเกดความร การพฒนา และนวตกรรม เพอความเขมแขงของสงคมและเสรมสรางความสามารถของคนในชาต

๒๒

๖. สงเสรมและใหความคมครองชาวไทยกลมชาตพนธตาง ๆ รฐพงสงเสรมและใหความคมครองชาวไทยกลมชาตพนธตาง ๆ ใหมสทธด ารงชวตในสงคม

ตามวฒนธรรม ประเพณ และวถชวตดงเดมตามความสมครใจไดอยางสงบสข ไมถกรบกวน เทาทไมเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเปนอนตรายตอความมนคงของรฐ หรอสขภาพอนามย

๗. เสรมสรางความเขมแขงของครอบครว สงเสรมและพฒนาทรพยากรมนษย รฐพงเสรมสรางความเขมแขงของครอบครว จดใหประชาชนมทอยอาศยอยางเหมาะสม

สงเสรมและพฒนาการสรางเสรมสขภาพและการกฬา สงเสรมและพฒนาทรพยากรมนษยใหเปนพลเมอง ทด มคณภาพและความสามารถสงขน ใหความชวยเหลอเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ ผยากไร ผดอยโอกาส ใหด ารงชวตไดอยางมคณภาพ คมครองปองกนไมใหถกใชความรนแรงหรอปฏบตอยางไมเปนธรรม รวมถงการบ าบด ฟนฟ และเยยวยา ผถกกระท า โดยรฐพงถงความจ าเปนและความตองการทแตกตางกนของเพศ วย และสภาพของบคคล ในการจดสรรงบประมาณ

๘. วางแผนการดาเนนการเกยวกบทดน ทรพยากรน า และพลงงาน รฐพงด าเนนการเกยวกบทดน ทรพยากรน า และพลงงาน ดงน

๑) วางแผนการใชทดนของประเทศใหเหมาะสมกบสภาพของพนทและศกยภาพของทดนตามหลกการพฒนาอยางยงยน

๒) จดใหมการวางผงเมองทกระดบและบงคบการใหเปนไปตามผงเมองอยางมประสทธภาพและพฒนาเมองใหมความเจรญโดยสอดคลองกบความตองการของประชาชนในพนท

๓) จดใหมมาตรการกระจายการถอครองทดนท ากนอยางทวถงและเปนธรรม ๔) จดใหมทรพยากรน าทมคณภาพและเพยงพอตอการอปโภคบรโภค การประกอบอาชพ

เกษตรกรรม อตสาหกรรม และการอน ๕) สงเสรมการอนรกษพลงงาน การใชพลงงานอยางคมคา พฒนาและสนบสนนใหมการ

ผลต และการใชพลงงานทางเลอก ๙. จดให มมาตรการ กลไก ทชวยให เกษตรกรประกอบอาชพเกษตรกรรมไดอยางม

ประสทธภาพ รฐพงจดใหมมาตรการหรอกลไกทชวยให เกษตรกรประกอบเกษตรกรรมไดอยางม

ประสทธภาพ ไดผลผลตทมปรมาณและคณภาพสง มความปลอดภย โดยใชตนทนต าและสามารถแขงขนในตลาดได และชวยเหลอเกษตรกรผยากไรใหมทท ากนโดยการปฏรปทดนหรอวธอนใด

๑๐. สงเสรมใหประชาชนมความสามารถในการทางานอยางเหมาะสมกบศกยภาพและวยและใหมงานทา คมครองผใชแรงงาน และสงเสรมใหมการออม

รฐพงสงเสรมใหประชาชนมความสามารถในการท างานอยางเหมาะสมกบศกยภาพและวยและใหมงานท า และคมครองผใชแรงงานใหไดรบความปลอดภยและมสขอนามยทดในการท างาน ไดรบรายได สวสดการ การประกนสงคม และสทธประโยชนอนทเหมาะสมแกการด ารงชพ จดใหมหรอสงเสรม

๒๓

การออมเพอการด ารงชพเมอพนวยท างาน และจดใหมระบบแรงงานสมพนธททกฝายทเกยวของมสวนรวมในการด าเนนการ

๑๑. จดระบบเศรษฐกจใหประชาชนไดรบประโยชนจากการเตบโตทางเศรษฐกจอยางทวถง เปนธรรม

๑) รฐพงจดระบบเศรษฐกจใหประชาชนมโอกาสไดรบประโยชนจากความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจไปพรอมกนอยางทวถง เปนธรรม และยงยน สามารถพงพาตนเองไดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ขจดการผกขาดทางเศรษฐกจทไมเปนธรรม และพฒนาความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของประชาชนและประเทศ

๒) รฐตองไมประกอบกจการทเปนการแขงขนกบเอกชน เวนแตกรณจ าเปนเพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ การรกษาผลประโยชนสวนรวม การจดใหมสาธารณปโภคหรอการจดท าบรการสาธารณะ

๓) รฐพงสงเสรม สนบสนน คมครอง และสรางเสถยรภาพใหแกระบบสหกรณ และกจการวสาหกจขนาดยอมและขนาดกลางของประชาชนและชมชน

๔) รฐพงค านงถงความสมดลระหวางการพฒนาดานวตถกบดานจตใจและความอยเยน เปนสขของประชาชนประกอบกนในการพฒนาประเทศ

๑๒. พฒนาระบบการบรหารราชการแผนดนใหเปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมอง ทด ระบบคณธรรม และมาตรฐานทางจรยธรรม

๑) รฐพงพฒนาระบบการบรหารราชการแผนดนและงานของรฐอยางอน ใหเปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด หนวยงานของรฐตองรวมมอและชวยเหลอกนในการปฏบตหนาท เพอใหการบรหารราชการแผนดน การจดท าบรการสาธารณะ และการใชจายเงนงบประมาณมประสทธภาพสงสด เพอประโยชนสขของประชาชน และพฒนาเจาหนาทของรฐใหมความซอสตยสจรต มทศนคตเปนผใหบรการประชาชน และปฏบตหนาทอยางมประสทธภาพ

๒) รฐพงด าเนนการใหมกฎหมายเกยวกบการบรหารงานบคคลของหนวยงานของรฐ ใหเปนไปตามระบบคณธรรม โดยตองมมาตรการปองกนไมใหผใดใชอ านาจหรอกระท าการโดยมชอบกาวกายหรอแทรกแซงการปฏบตหนาท กระบวนการแตงตง การพจารณาความดความชอบของเจาหนาทของรฐ

๓) รฐพงจดใหมมาตรฐานทางจรยธรรม เพอใหหนวยงานของรฐใชเปนหลกในการก าหนดประมวลจรยธรรมส าหรบเจาหนาทของรฐในหนวยงานนน ๆ ซงตองไมต ากวามาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาว

๑๓. จดใหมกฎหมายเพยงเทาทจาเปนจดใหมการรบงงความคดเหนของผเกยวของกอน การตรากฎหมาย และใชระบบอนญาตและระบบคณะกรรมการในกฎหมายเฉพาะกรณทจาเปน

๑) รฐพงจดใหมกฎหมายเทาทจ าเปน ยกเลก ปรบปรงกฎหมายทหมดความจ าเปน ไมสอดคลองกบสภาพการณ เปนอปสรรคตอการด ารงชวต การประกอบอาชพ เพอไมใหเปนภาระ

๒๔

ประชาชน และด าเนนการใหประชาชนเขาถงกฎหมายตาง ๆ ไดโดยสะดวก และสามารถเขาใจกฎหมายไดงาย เพอปฏบตตามกฎหมายไดอยางถกตอง

๒) กอนตรากฎหมายทกฉบบ รฐพงจดใหมการรบฟงความคดเหนของผเกยวของ วเคราะหผลกระทบทอาจเกดขนอยางรอบดานและเปนระบบ และน ามาประกอบการพจารณาในกระบวนการตรากฎหมายทกขนตอน และเมอกฎหมายมผลใชบงคบแลว พงจดใหมการประเมนผลสมฤทธของกฎหมายทกรอบระยะเวลาทก าหนดโดยรบฟงความคดเหนของผเกยวของประกอบดวย เพอพฒนากฎหมายทกฉบบใหสอดคลองและเหมาะสมกบบรบทตาง ๆ ทเปลยนแปลงไป

๓) รฐพงใชระบบอนญาตและระบบคณะกรรมการในกฎหมายเฉพาะกรณท จ าเปน ก าหนดหลกเกณฑการใชดลพนจของเจาหนาทของรฐและระยะเวลาในการด าเนนการตามขนตอนตาง ๆ ใหชดเจน และก าหนดโทษอาญาเฉพาะความผดรายแรง

๑๔. สงเสรมใหประชาชนและชมชนมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และมสวนรวมในการพฒนาประเทศ

รฐพงสงเสรมใหประชาชนมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสวนรวมในการพฒนาประเทศ การจดท าบรการสาธารณะ การตรวจสอบการใชอ านาจรฐ การตอตานการทจรตและประพฤตมชอบ การตดสนใจทางการเมอง และการอนใดทอาจมผลกระทบตอประชาชนหรอชมชน

รฐสภา

องคประกอบของรฐสภา

รฐสภาประกอบดวยสภาผแทนราษฎรและวฒสภา

ประธานรฐสภา รองประธานรฐสภา

๑. ประธานสภาผแทนราษฎรเปนประธานรฐสภา ประธานวฒสภาเปนรองประธานรฐสภา ๒. ในกรณท ไม ม ประธานสภาผ แทนราษฎร หรอประธานสภาผ แทนราษฎรไมอย หรอ

ไมสามารถปฏบตหนาทประธานรฐสภาได ใหประธานวฒสภาท าหนาทประธานรฐสภาแทน ในระหวางทประธานวฒสภาตองท าหนาทประธานรฐสภา แตไมมประธานวฒสภาและเปนกรณท

เกดขนในระหวางไมมสภาผแทนราษฎร ใหรองประธานวฒสภาท าหนาทประธานรฐสภา ถาไมม รองประธานวฒสภา ใหสมาชกวฒสภาซงมอายมากทสดในขณะนนท าหนาทประธานรฐสภาและใหด าเนนการเลอกประธานวฒสภาโดยเรว

๓. ประธานรฐสภามหนาทและอ านาจตามรฐธรรมนญ และด าเนนกจการของรฐสภา ในกรณประชมรวมกนใหเปนไปตามขอบงคบ

๔. ประธานรฐสภาและผท าหนาทแทนประธานรฐสภาตองวางตนเปนกลางในการปฏบตหนาท ๕. รองประธานรฐสภามหนาทและอ านาจตามรฐธรรมนญ และตามทประธานรฐสภามอบหมาย

การประชมรวมกนของรฐสภา

๑. ใหรฐสภาประชมรวมกนในกรณดงตอไปน ๑) การใหความเหนชอบในการแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๗ ๒) การปฏญาณตนของผส าเรจราชการแทนพระองคตอรฐสภาตามมาตรา ๑๙ ๓) การรบทราบการแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช

๒๔๖๗ ตามมาตรา ๒๐ ๔) การรบทราบหรอใหความเหนชอบในการสบราชสมบตตามมาตรา ๒๑

๕) การใหความเหนชอบในการปดสมยประชมตามมาตรา ๑๒๑ ๖) การเปดประชมรฐสภาตามมาตรา ๑๒๒ ๗) การพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามมาตรา ๑๓๒ ๘) การปรกษารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหรอรางพระราชบญญตใหมตาม

มาตรา ๑๔๖ ๙) การพจารณาใหความเหนชอบตามมาตรา ๑๔๗

๑๐) การเปดอภปรายทวไปตามมาตรา ๑๕๕ และมาตรา ๑๖๕ ๑๑) การตราขอบงคบการประชมรฐสภาตามมาตรา ๑๕๗ ๑๒) การแถลงนโยบายตามมาตรา ๑๖๒

๒๖

๑๓) การใหความเหนชอบในการประกาศสงครามตามมาตรา ๑๗๗ ๑๔) การรบฟงค าชแจงและการใหความเหนชอบหนงสอสญญาตามมาตรา ๑๗๘ ๑๕) การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตามมาตรา ๒๕๖ ๑๖) กรณอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ

๒. ในการประชมรวมกนของรฐสภาใหใชขอบงคบการประชมรฐสภา ในระหวางทยงไมมขอบงคบการประชมรฐสภา ใหใชขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรโดยอนโลมไปพลางกอน

๓. ในการประชมรวมกนของรฐสภา ใหน าบททใชแกสภาทงสองมาใชบงคบโดยอนโลม เวนแตในเรองการตงคณะกรรมาธการ กรรมาธการซงตงจากผซงเปนสมาชกของแตละสภาจะตองมจ านวนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจ านวนสมาชกของแตละสภา

ประธานรฐสภา ประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา และผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร

ประธานและรองประธานรฐสภา ๑. ประธานสภาผแทนราษฎรเปนประธานรฐสภา ประธานวฒสภาเปนรองประธานรฐสภา ๒. ในกรณท ไมมประธานสภาผแทนราษฎร หรอประธานสภาผแทนราษฎรไมอยหรอ

ไมสามารถปฏบตหนาทประธานรฐสภาได ใหประธานวฒสภาท าหนาทประธานรฐสภาแทน ในระหวางทประธานวฒสภาตองท าหนาทประธานรฐสภา แตไมมประธานวฒสภาและเปน

กรณทเกดขนในระหวางไมมสภาผแทนราษฎร ใหรองประธานวฒสภาท าหนาทประธานรฐสภา ถาไมม รองประธานวฒสภา ใหสมาชกวฒสภาซงมอายมากทสดในขณะนนท าหนาทประธานรฐสภาและใหด าเนนการเลอกประธานวฒสภาโดยเรว

๓. ประธานรฐสภามหนาทและอ านาจตามรฐธรรมนญ และด าเนนกจการของรฐสภา ในกรณประชมรวมกนใหเปนไปตามขอบงคบการประชม

๔. ประธานรฐสภาและผท าหนาทแทนประธานรฐสภาตองวางตนเปนกลางในการปฏบตหนาท ๕. รองประธานรฐสภามหนาทและอ านาจตามรฐธรรมนญ และตามทประธานรฐสภามอบหมาย

ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎร ๑. จ านวนประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎร

สภาผแทนราษฎรมประธานสภาผแทนราษฎร ๑ คน และมรองประธานสภาผแทนราษฎรได ไมเกน ๒ คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงจากสมาชกสภาผแทนราษฎรตามมตของสภาผแทนราษฎร และในระหวางการด ารงต าแหนง ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎรจะเปนกรรมการบรหารหรอด ารงต าแหนงใดในพรรคการเมองในขณะเดยวกนไมได

๒. วาระการด ารงต าแหนง ประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎรด ารงต าแหนงจนสนอายของสภาผแทนราษฎร

หรอมการยบสภาผแทนราษฎร ๓. การพนจากต าแหนงประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎร

๑) ครบวาระการด ารงต าแหนง คอ เมอสนสดอายของสภาผแทนราษฎรหรอมการยบสภาผแทนราษฎร

๒) มเหตทท าใหพนต าแหนงกอนครบวาระ คอ (๑) ขาดจากสมาชกภาพการเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร (๒) ลาออกจากต าแหนง (๓) ด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร รฐมนตร หรอขาราชการการเมองอน

๒๘

(๔) ตองค าพพากษาใหจ าคก แมคดนนจะยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษ เวนแตเปนกรณทคดยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท

๔. หนาทและอ านาจของประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎร ๑) ประธานสภาผแทนราษฎรมหนาทและอ านาจด าเนนกจการของสภาผแทนราษฎรให

เปนไปตามขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร รองประธานสภาผแทนราษฎรมหนาทและอ านาจตามทประธานสภาผแทนราษฎร

มอบหมาย และปฏบตหนาทแทนประธานสภาผแทนราษฎรเมอประธานสภาผแทนราษฎรไมอยหรอ ไมสามารถปฏบตหนาทได

๒) ประธานสภาผแทนราษฎรและผท าหนาทแทน ตองวางตนเปนกลางในการปฏบตหนาท ๓) เมอประธานและรองประธานสภาผแทนราษฎรไมอยในทประชมใหสมาชกสภาผแทน

ราษฎร เลอกกนเองใหสมาชกสภาผแทนราษฎรคนหนงเปนประธานในคราวประชมนน

ประธานและรองประธานวฒสภา ๑. จ านวนประธานและรองประธานวฒสภา

วฒ สภามประธานวฒ สภา ๑ คน และม รองประธานวฒ สภาได ไม เกน ๒ คน ซ งพระมหากษตรยทรงแตงตงจากสมาชกวฒสภาตามมตของวฒสภา และในระหวางการด ารงต าแหนง ประธานและรองประธานวฒสภาจะเปนกรรมการบรหารหรอด ารงต าแหนงใดในพรรคการเมอง ในขณะเดยวกนไมได

๒. วาระการด ารงต าแหนง ประธานและรองประธานวฒสภาด ารงต าแหนงจนถงวนสนอายของวฒสภา เวนแตในระหวาง

เวลาทอายของวฒสภาสนสดลง และยงไมมสมาชกวฒสภาชดใหม ใหประธานและรองประธานวฒสภายงคงอยในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวาจะมสมาชกวฒสภาชดใหม

๓. การพนจากต าแหนงประธานและรองประธานวฒสภา ๑) ครบวาระการด ารงต าแหนง คอ ด ารงต าแหนงจนถงวนสนอายของวฒสภา เวนแตใน

ระหวางเวลาทอายของวฒสภาสนสดลง และยงไมมสมาชกวฒสภาชดใหม ใหประธานและรองประธานวฒสภายงคงอยในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวาจะมสมาชกวฒสภาชดใหม

๒) มเหตทท าใหพนต าแหนงกอนครบวาระ คอ (๑) ขาดจากสมาชกภาพการเปนสมาชกวฒสภา (๒) ลาออกจากต าแหนง (๓) ด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร รฐมนตร หรอขาราชการการเมองอน

๒๙

(๔) ตองค าพพากษาใหจ าคก แมคดนนจะยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษ เวนแต เปนกรณทคดยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท

๔. หนาทและอ านาจของประธานและรองประธานวฒสภา ๑) ประธานวฒสภามหนาทและอ านาจด าเนนกจการของวฒสภาใหเปนไปตามขอบงคบการ

ประชมวฒสภา รองประธานวฒสภามหนาทและอ านาจตามทประธานวฒสภามอบหมาย และปฏบต

หนาทแทนประธานวฒสภาเมอประธานวฒสภาไมอยหรอไมสามารถปฏบตหนาทได ๒) ประธานวฒสภาและผท าหนาทแทน ตองวางตนเปนกลางในการปฏบตหนาท ๓) เมอประธานและรองประธานวฒสภาไมอยในทประชมใหสมาชกวฒสภา เลอกกนเอง

ใหสมาชกวฒสภาคนหนงเปนประธานในคราวประชมนน

ผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร ๑. ภายหลงทคณะรฐมนตรเขาบรหารราชการแผนดนแลว พระมหากษตรยจะทรงแตงตง

สมาชกสภาผแทนราษฎรผเปนหวหนาพรรคการเมองในสภาผแทนราษฎรทมจ านวนสมาชกมากทสด และสมาชกไมไดด ารงต าแหนงรฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร หรอรองประธานสภาผแทนราษฎร เปนผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร

๒. ในกรณทพรรคการเมองในสภาผแทนราษฎรทมจ านวนสมาชกมากทสด และสมาชกไมไดด ารงต าแหนงรฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร หรอรองประธานสภาผแทนราษฎรมสมาชกเทากนหลายพรรค ใหใชวธจบสลาก

๓. ประธานสภาผแทนราษฎรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร

๔. ผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎรยอมพนจากต าแหนงเมอ ๑) ขาดคณสมบตในการเปนผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร ตามมาตรา ๑๐๖ วรรคหนง

คอ (๑) พนจากต าแหนงหวหนาพรรคการเมอง (๒) พรรคการเมองนนไมใชพรรคทมจ านวนสมาชกมากทสดทสมาชกไมไดด ารงต าแหนง

รฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร หรอรองประธานสภาผแทนราษฎร (๓) พรรคการเมองนนมสมาชกด ารงต าแหนงรฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร หรอ

รองประธานสภาผแทนราษฎร ๒) เมอมเหตตามมาตรา ๑๑๘ คอ

(๑) ขาดจากสมาชกภาพการเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร (๒) ลาออกจากต าแหนง (๓) ด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร รฐมนตร หรอขาราชการการเมองอน

๓๐

(๔) ตองค าพพากษาใหจ าคก แมคดนนจะยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษ เวนแตเปนกรณทคดยงไมถงทสดหรอมการรอการลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท

๕. เมอต าแหนงผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎรวางลง พระมหากษตรยจะไดทรงแตงตง ผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎรแทนต าแหนงทวาง

หนาทและอ านาจของผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร

๑. แจงไปยงประธานรฐสภาขอใหมการเปดอภปรายทวไปในทประชมรฐสภาในกรณทมปญหาส าคญเกยวกบความมนคงปลอดภยหรอเศรษฐกจของประเทศสมควรทจะปรกษาหารอรวมกนระหวางรฐสภาและคณะรฐมนตร

๒. เปนกรรมการสรรหาผสมควรไดรบการแตงตงเปนตลาการศาลรฐธรรมนญ ๓. เปนกรรมการพจารณาวนจฉยกรณทมค ารองของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชก

วฒสภาใหพจารณาวารางพระราชบญญตทคณะรฐมนตรเสนอนนเปนเปนรางพระราชบญญตทจะตราขนเพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศหรอไม

การประชมรฐสภา

การเรยกประชมรฐสภา ๑. ใหมการเรยกประชมรฐสภาเพอใหสมาชกไดมาประชมเปนครงแรก ภายใน ๑๕ วนนบแต

วนประกาศผลการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรอนเปนการเลอกตงทวไป ๒. ในการเลอกตงทวไป เมอมสมาชกสภาผแทนราษฎรไดรบเลอกตงถงรอยละ ๙๕ ของจ านวน

สมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมดแลว หากมความจ าเปนจะตองเรยกประชมรฐสภากใหด าเนนการเรยกประชมรฐสภาได โดยใหถอวาสภาผแทนราษฎรประกอบดวยสมาชกเทาทมอยแตตองด าเนนการใหมสมาชกสภาผแทนราษฎรใหครบตามจ านวนทก าหนดไวในรฐธรรมนญโดยเรว ในกรณ เชนน ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรดงกลาวอยในต าแหนงไดเพยงเทาอายของสภาผแทนราษฎรทเหลออย

๓. พระมหากษตรยทรงเรยกประชมรฐสภา ทรงเปดและทรงปดประชมรฐสภา ๔. พระมหากษตรยจะเสดจพระราชด าเนนมาทรงท ารฐพธเปดประชมสมยประชมสามญ

ประจ าปครงแรกดวยพระองคเอง หรอจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหพระรชทายาทซงทรงบรรลนตภาวะแลวหรอผใดผหนง เปนผแทนพระองค มาท ารฐพธกได สมยประชม

๑. สมยประชมสามญ ๑) ในปหนงใหมสมยประชมสามญของรฐสภา ๒ สมย สมยหนงใหมก าหนดเวลา ๑๒๐ วน

แตพระมหากษตรยจะโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหขยายเวลาออกไปกได โดยวนประชมครงแรกนใหถอเปนวนเรมสมยประชมสามญประจ าปครงทหนง สวนวนเรมสมยประชมสามญประจ าปครงทสอง ใหเปนไปตามทสภาผแทนราษฎรก าหนด แตในกรณทการประชมครงแรกมเวลาจนถงสนปปฏทนไมเพยงพอทจะจดใหมการประชมสมยประชมสามญประจ าปครงทสอง จะไมมการประชมสมยสามญประจ าปครงทสองส าหรบปนนกได

๒) การปดสมยประชมสามญประจ าปกอนครบก าหนดเวลา ๑๒๐ วน จะกระท าไดกแตโดยความเหนชอบของรฐสภา

๒. สมยประชมวสามญ การประชมสมยประชมวสามญน เปนการประชมเนองจากมกรณพเศษทจ าเปนจะตองมการ

ประชมนอกสมยประชมสามญ ซงจะท าไดตอเมอ ๑) เมอมความจ าเปนเพอประโยชนแหงรฐ พระมหากษตรยจะทรงเรยกประชมรฐสภาเปน

การประชมสมยวสามญกได ๒) สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาทงสองสภารวมกน หรอสมาชกสภาผแทน

ราษฎร มจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภามสทธเขาชอรองขอตอประธานรฐสภาใหน าความกราบบงคมทลเพอมพระบรมราชโองการประกาศเรยกประชมรฐสภาเปน

๓๒

การประชมสมยวสามญได ใหประธานรฐสภาน าความกราบบงคมทลและลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ องคประชมและการออกเสยงลงคะแนน

๑. การประชมสภาผแทนราษฎรและการประชมวฒสภาตองมสมาชกมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา จงจะเปนองคประชม เวนแตในกรณการพจารณ าระเบยบวาระกระท สภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาจะก าหนดองคประชมไวในขอบงคบเปนอยางอนกได

๒. การลงมตวนจฉยขอปรกษาใหถอเสยงขางมากเปนประมาณ เวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญ

๓. สมาชกคนหนงมหนงเสยงในการออกเสยงลงคะแนน ถามคะแนนเสยงเทากน ใหประธานใน ทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

๔. รายงานการประชมและบนทกการออกเสยงลงคะแนนของสมาชกแตละคนตองเปดเผยใหประชาชนทราบไดทวไป เวนแตกรณการประชมลบหรอการออกเสยงลงคะแนนเปนการลบ

๕. การออกเสยงลงคะแนนเลอกหรอใหความเหนชอบใหบคคลด ารงต าแหนงใด ใหกระท าเปนการลบเวนแตทมบญญตไวเปนอยางอนในรฐธรรมนญ เอกสทธของสมาชกรฐสภา

๑. ในทประชมสภาผแทนราษฎร ทประชมวฒสภา หรอทประชมรวมกนของรฐสภา สมาชกผใดจะกลาวถอยค าใดในทางแถลงขอเทจจรง แสดงความคดเหนหรอออกเสยงลงคะแนนยอมเปนเอกสทธโดยเดดขาด ผใดจะน าไปเปนเหตฟองรองวากลาวสมาชกผนนในทางใด ๆ ไมได

๒. เอกสทธของสมาชกรฐสภาไมคมครองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาผกลาวถอยค าในการประชมทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใด หากถอยค า ทกลาวในทประชมไปปรากฏนอกบรเวณรฐสภาและการกลาวถอยค านนมลกษณะเปนความผดทางอาญาหรอละเมดสทธในทางแพงตอบคคลอนซงไมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานน

๓. ในกรณทสมาชกกลาวถอยค าในทประชมทมการถายทอดทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศน หรอทางอนใด ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภากลาวถอยค าใดทอาจเปนเหตใหบคคลอนซงไมใชรฐมนตรหรอสมาชกแหงสภานนไดรบความเสยหาย ใหประธานแหงสภานนจดใหมการโฆษณาค าชแจงตามทบคคลนนรองขอตามวธการและภายในระยะเวลาทก าหนดในขอบงคบการประชมของสภานน โดยไมกระทบตอสทธของบคคลในการฟองคดตอศาล

๔. เอกสทธของสมาชกรฐสภาคมครองไปถงผพมพและผโฆษณารายงานการประชมตามขอบงคบของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ และคมครองไปถงบคคลซงประธานในทประชมอนญาตใหแถลงขอเทจจรง หรอแสดงความคดเหนในทประชม ตลอดจนผด าเนนการถายทอดการประชม

๓๓

สภาทางวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนหรอทางอนใดซงไดรบอนญาตจากประธานแหงสภานนดวยโดยอนโลม ความคมกนของสมาชกรฐสภา

๑. ในระหวางสมยประชม หามมใหจบ คมขง หรอหมายเรยกตวสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาไปท าการสอบสวนในฐานะทสมาชกผนนเปนผตองหาในคดอาญา เวนแตจะไดรบอนญาตจากสภาทผนนเปนสมาชก หรอเปนการจบในขณะกระท าความผด

๒. ในกรณทมการจบสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในขณะกระท าความผด ใหรายงานไปยงประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกโดยพลน และเพอประโยชนในการประชมสภา ประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกอาจสงใหปลอยผถกจบเพอใหมาประชมสภาได

๓. ถาสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาถกคมขงในระหวางสอบสวนหรอพจารณาอยกอนสมยประชม เมอถงสมยประชม พนกงานสอบสวนหรอศาล แลวแตกรณ ตองสงปลอยทนทถาประธานแหงสภาทผนนเปนสมาชกไดรองขอ โดยศาลจะสงใหมประกนหรอมประกนและหลกประกนดวยหรอ ไมกได

๔. ในกรณทมการฟองสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาในคดอาญา ไมวาจะไดฟองนอกหรอในสมยประชม ศาลจะพจารณาคดนนในระหวางสมยประชมกได แตตองไมเปนการขดขวางตอการทสมาชกผนนจะมาประชมสภา การประชมวฒสภาในระหวางทไมมสภาผแทนราษฎร

ในระหวางทไมมสภาผแทนราษฎร ไมวาดวยเหตสภาผแทนราษฎรสนอายสภาผแทนราษฎร ถกยบ หรอเหตอนใด จะมการประชมวฒสภาไมได เวนแตในกรณตอไปน

๑. มกรณทตองกระท าในทประชมรฐสภา ซงในกรณนใหวฒสภาท าหนาทรฐสภา ไดแก ๑) มกรณทใหความเหนชอบในการแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๗ ๒) การปฏญาณตนของผส าเรจราชการแทนพระองคตอรฐสภาตามมาตรา ๑๙ ๓) การรบทราบการแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ

พระพทธศกราช ๒๔๖๗ ตามมาตรา ๒๐ ๔) การรบทราบหรอใหความเหนชอบในการสบราชสมบตตามมาตรา ๒๑ ๕) การใหความเหนชอบในการประกาศสงครามตามมาตรา ๑๗๗ โดยตองมคะแนนเสยง

ไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา ๒. มกรณทวฒสภาตองประชมเพอท าหนาทพจารณาใหบคคลด ารงต าแหนงใดตามบทบญญต

แหงรฐธรรมนญ

๓๔

เมอมกรณดงกลาวขางตน ใหวฒสภาด าเนนการประชมได โดยใหประธานวฒสภาน าความ กราบบงคมทลเพอมพระบรมราชโองการประกาศเรยกประชมรฐสภาเปนการประชมสมยวสามญ และใหประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ

การประชมสภาผแทนราษฎร การประชมวฒสภา และการประชมรวมกนของรฐสภา เปนการประชมโดยเปดเผย

การประชมสภาผแทนราษฎร การประชมวฒสภา และการประชมรวมกนของรฐสภา ยอมเปนการเปดเผยตามลกษณะทก าหนดไวในขอบงคบการประชมของแตละสภา แตถาคณะรฐมนตรหรอสมาชกของแตละสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกน มจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๔ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา หรอจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา แลวแตกรณ รองขอใหประชมลบ กใหประชมลบ

สภาผแทนราษฎร

จ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎร สภาผแทนราษฎรประกอบดวยสมาชกจ านวน ๕๐๐ คน ดงน

๑. สมาชกซงมาจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงจ านวน ๓๕๐ คน ๒. สมาชกซงมาจากบญชรายชอของพรรคการเมองจ านวน ๑๕๐ คน

อายของสภาผแทนราษฎร

สภาผแทนราษฎรมอายคราวละ ๔ ปนบแตวนเลอกตง และในระหวางอายของสภาผแทนราษฎร จะมการควบรวมพรรคการเมองทมสมาชกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมได ทมาของสมาชกสภาผแทนราษฎร

๑. สมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง ๑) การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง ใหใชวธออกเสยงลงคะแนน

โดยตรงและลบ โดยใหแตละเขตเลอกตงมสมาชกสภาผแทนราษฎรไดเขตละ ๑ คน และผมสทธเลอกตงมสทธออกเสยงลงคะแนนเลอกตงไดคนละ ๑ คะแนน โดยจะลงคะแนนเลอกผสมครรบเลอกตงคนหนงคนใดคนหนง หรอจะลงคะแนนไมเลอกผใดเลยกได

๒) ผสมครรบเลอกตงซงไดรบคะแนนสงสดและมคะแนนสงกวาคะแนนเสยงทไมเลอกผใดเปนผไดรบเลอกตง

๓) ผสมครรบเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง ตองเปนสมาชกของพรรคการเมองทสงลงสมครรบเลอกตง และเมอมการสมครรบเลอกตงแลว ผสมครรบเลอกตงหรอ พรรคการเมองจะถอนการสมครรบเลอกตงหรอเปลยนแปลงผสมครรบเลอกตงไดเฉพาะกรณผสมครรบเลอกตงตายหรอขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหาม และตองกระท ากอนปดการรบสมครรบเลอกตง

๔) กรณทไมมผสมครรบเลอกตงไดรบคะแนนเสยงเลอกตงมากกวาคะแนนเสยงทไมเลอกผใดเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรในเขตเลอกตงนน ใหจดใหมการเลอกตงใหมและไมใหนบคะแนนทผสมครรบเลอกตงแตละคนไดรบไปใชในการค านวณจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ ในกรณน ใหคณะกรรมการการเลอกตงด าเนนการใหมการรบสมครผสมครรบเลอกตงใหม โดยผสมครรบเลอกตงเดมทกรายไมมสทธสมครรบเลอกตงในการเลอกตงทจะจดขนใหมนน

๒. สมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ ๑) พรรคการเมองตองสงผสมครรบเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงจงจะมสทธสงผสมครรบ

เลอกตงแบบบญชรายชอ ๒) การสงผสมครรบเลอกตงแบบบญชรายชอ ใหพรรคการเมองจดท าบญชรายชอพรรคละ

๑ บญชโดยผสมครรบเลอกตงของแตละพรรคการเมองตองไมซ ากน และไมซ ากบรายชอผสมครรบเลอกตง

๓๖

แบบแบงเขตเลอกตง โดยสงบญชรายชอดงกลาวใหคณะกรรมการการเลอกตงกอนปดการรบสมครรบเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง

๓) การจดท าบญชรายชอ ตองใหสมาชกของพรรคการเมองมสวนรวมในการพจารณาดวย โดยตองค านงถงผสมครรบเลอกตงจากภมภาคตาง ๆ และความเทาเทยมกนระหวางชายและหญง การค านวณจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ

๑. น าคะแนนรวมทงประเทศทพรรคการเมองทกพรรคทสงผสมครรบเลอกตงแบบบญชรายชอไดรบจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงหารดวยจ านวนสมาชกทงหมดของสภาผแทนราษฎรคอ ๕๐๐ คน

๒. น าผลลพธตามขอ ๑. ไปหารจ านวนคะแนนรวมทงประเทศของพรรคการเมองแตละพรรคทไดรบจากการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงทกเขต จ านวนทไดรบใหถอเปนจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองนนจะมได

๓. น าจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองจะมได ลบดวยจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงทงหมดทพรรคการเมองนนไดรบเลอกตงในทกเขตเลอกตง ผลลพธคอจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอทพรรคการเมองนนจะไดรบ

๔. ถาพรรคการเมองใดมผไดรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงเทากบหรอสงกวาจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองนนจะมได ใหพรรคการเมองนนมสมาชกสภาผแทนราษฎรตามจ านวนทไดรบจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง และไมมสทธไดรบการจดสรรสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชออก และใหน าจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอทงหมดไปจดสรรใหแกพรรคการเมองทมจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตง ต ากวาจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทพรรคการเมองนนจะมไดตามอตราสวน แตตองไมมผลให พรรคการเมองใดดงกลาวมสมาชกสภาผแทนราษฎรเกนจ านวนทจะพงมได

๕. เมอไดจ านวนผไดรบเลอกตงแบบบญชรายชอของแตละพรรคการเมองแลว ใหผสมครรบเลอกตงตามล าดบหมายเลขในบญชรายชอสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอของพรรคการเมองนนเปนผไดรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร

ในกรณทผสมครรบเลอกตงผใดตายภายหลงวนปดรบสมครรบเลอกตงแตกอนเวลาปดการลงคะแนนในวนเลอกตง ใหน าคะแนนทมผลงคะแนนใหมาค านวณตามขอ ๑. และ ๒. ดวย

๖. ในกรณทกรณทไมมผสมครรบเลอกตงไดรบคะแนนเสยงเลอกตงมากกวาคะแนนเสยงท ไมเลอกผใดเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรในเขตเลอกตงนน ใหจดใหมการเลอกตงใหมและไมใหนบคะแนนทผสมครรบเลอกตงแตละคนไดรบไปใชในการค านวณจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอ ในกรณน ใหคณะกรรมการการเลอกตงด าเนนการใหมการรบสมครผสมครรบเล อกตงใหม โดยผสมคร รบเลอกตงเดมทกรายไมมสทธสมครรบเลอกตงในการเลอกตงทจะจดขนใหมนน

๓๗

ภาพท ๑ ทมา ส.ส. แบบบญชรายชอ ๑๕๐ คน ทมา: Infographics รางรฐธรรมนญเบองตน, (๑ กมภาพนธ ๒๕๕๙), โดย คณะกรรมการรางรฐธรรมนญ, สบคน ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๖๐ จาก http://cdc.parliament.go.th/draftconstitution2/ ewt_dl_link. php?nid=309&filename=index

๗. ในการเลอกตงทวไป ถาตองมการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงใหมในบางเขตหรอบางหนวยเลอกตงกอนประกาศผลการเลอกตง หรอการเลอกตงยงไมแล วเสรจ หรอยงไมมการประกาศผลการเลอกตงครบทกเขตเลอกตงไมวาดวยเหตใด การค านวณจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทแตละ พรรคการเมองพงม และจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอทแตละพรรคการเมองพงไดรบใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร

ในกรณทผลการค านวณดงกลาวท าใหจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอของพรรคการเมองใดลดลง ใหสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอของพรรคการเมองนนในล าดบทายตามล าดบพนจากต าแหนง

๘. ภายใน ๑ ปหลงจากวนเลอกตงทวไป ถาตองมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบแบงเขตเลอกตงในเขตเลอกตงใดขนใหม เพราะเหตทการเลอกตงในเขตเลอกตงนนไมไดเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม การค านวณจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรทแตละพรรคการ เมองพงม และจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอทแตละพรรคการเมองพงไดรบใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร

๙. การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรแทนต าแหนงท วางภายหลงพนเวลา ๑ ปนบแต วนเลอกตงทวไป ไมใหมผลกระทบกบการค านวณสมาชกสภาผแทนราษฎรทแตละพรรคการเมองจะพงม

๓๘

คณสมบตของผสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร ๑. มสญชาตไทยโดยการเกด ๒. มอายไมต ากวา ๒๕ ป นบถงวนเลอกตง ๓. เปนสมาชกพรรคการเมองพรรคเดยวตดตอกนไมนอยกวา ๙๐ วน นบถงวนเลอกตง เวนแต

เปนการเลอกตงทวไปเพราะเหตยบสภา ระยะเวลาการเปนสมาชกพรรคการเมองขางตนใหลดลงเหลอ ๓๐ วน

๔. ผสมครรบเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตง ตองมลกษณะอยางใดอยางหนงดงตอไปนดวย ๑) มชออยในทะเบยนบานในจงหวดทสมครตดตอกนไมนอยกวา ๕ ป นบถงวนสมครรบ

เลอกตง ๒) เกดในจงหวดทสมครรบเลอกตง ๓) เคยศกษาในสถานศกษาในจงหวดทสมครเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา ๕ ปการศกษา ๔) เคยรบราชการหรอปฏบตหนาทในหนวยงานรฐ หรอเคยมชออยในทะเบยนบานในจงหวด

ทสมครรบเลอกตงเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา ๕ ป ลกษณะตองหามของผสมครรบเลอกตง

๑. ตดยาเสพตดใหโทษ ๒. เปนบคคลลมละลายหรอเคยเปนบคคลลมละลายทจรต ๓. เปนเจาของหรอผถอหนในกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชน ๔. ตองหามไมใหใชสทธเลอกตงเนองจากเปนพระภกษ สามเณร นกพรต หรอนกบวช หรออยใน

ระหวางถกเพกถอนสทธเลอกตงไมวาคดนนจะถงทสดแลวหรอไม หรอวกลจรตหรอจตฟนเฟอน ไมสมประกอบ

๕. อยระหวางถกระงบการใชสทธสมครรบเลอกตงเปนการชวคราวหรอถกเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง

๖. ตองค าพพากษาใหจ าคกและถกคมขงอยโดยหมายของศาล ๗. เคยไดรบโทษจ าคกและพนโทษมายงไมถง ๑๐ ปนบถงวนเลอกตง เวนแตในความผดอนได

กระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ ๘. เคยถกสงใหพนจากราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเพราะทจรตตอหนาทหรอถอ

วากระท าการทจรตหรอประพฤตมชอบในวงราชการ ๙. เคยตองค าพพากษาหรอค าสงของศาลถงทสดใหทรพยสนตกเปนของแผนดนเพราะร ารวย

ผดปกต หรอเคยตองค าพพากษาถงทสดใหลงโทษจ าคกเพราะกระท าความผดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

๑๐. เคยตองค าพพากษาถงทสดวากระท าความผดในความผด ดงตอไปน ๑) ความผดตอต าแหนงหนาทราชการหรอตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม

๓๙

๒) ความผดตามกฎหมายวาดวยความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ ๓) ความผดเกยวกบทรพยทกระท าโดยทจรตตามประมวลกฎหมายอาญา ๔) ความผดตามกฎหมายวาดวยการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน ๕) ความผดตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดในความผดฐานเปนผผลต น าเขา สงออก หรอผคา ๖) ความผดตามกฎหมายวาดวยการพนนในความผดฐานเปนเจามอหรอเจาส านก ๗) กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการคามนษย ๘) กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการฟอกเงนในความผดฐานฟอกเงน

๑๑. เคยตองค าพพากษาถงทสดวากระท าการอนเปนการทจรตในการเลอกตง ๑๒. เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ านอกจากขาราชการการเมอง ๑๓. เปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน ๑๔. เปนสมาชกวฒสภาหรอเคยเปนสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงยงไมเกน ๒ ป ๑๕. เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอเปน

เจาหนาทอนของรฐ ๑๖. เปนตลาการศาลรฐธรรมนญ หรอผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ๑๗. อยในระหวางตองหามไมใหด ารงต าแหนงทางการเมอง ๑๘. เคยพนจากต าแหนงเพราะกระท าการใด ๆ ทมผลท าใหมสวนเกยวของกบการใชงบประมาณ

ตามมาตรา ๑๔๔ หรอศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาใหพนจากต าแหนงเนองจากร ารวยผดปกต ทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอกฎหมายหรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมอยางรายแรงตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร

๑. สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรเรมตงแตวนเลอกตง ๒. สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรสนสดลง เมอ

๑) ถงคราวออกตามอายของสภาผแทนราษฎร หรอมการยบสภาผแทนราษฎร ๒) ตาย ๓) ลาออก ๔) พนจากต าแหน ง เน องจากผลการค านวณ จ านวนสมาชกสภาผ แทนราษฎรท

พรรคการเมองพงมได ท าใหจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรแบบบญชรายชอลดลง ตามมาตรา ๙๓ ๕) ขาดคณสมบตของการเปนผมสทธสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรตาม

มาตรา ๙๗ ๖) มลกษณะตองหามตามไมใหใชสทธสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรตาม

มาตรา ๙๘

๔๐

๗) ด ารงต าแหนงในหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน รบสมปทานจากรฐ หรอรบเงนหรอประโยชนใด ๆ จากหนวยงานของรฐ อนเปนการตองหามตามมาตรา ๑๘๔ หรอใชต าแหนงกระท าการอนเปนการกาวกายหรอแทรกแซงเพอประโยชนของตนเอง ผอน หรอพรรคการเมอง ในการปฏบตหนาท การบรรจ แตงตง โยกยายขาราชการประจ า การใชงบประมาณหรอใหความเหนชอบในการท าการใด ๆ ของหนวยงานของรฐตามมาตรา ๑๘๕

๘) ลาออกจากพรรคการเมองทตนเปนสมาชก ๙) พนจากการเปนสมาชกของพรรคการเมองทตนเปนสมาชกตามมตของพรรคการเมองนน

และถาสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนไมไดเขาเปนสมาชกของพรรคการเมองอนภายใน ๓๐ วนนบแตวนทพรรคการเมองมมต ใหถอวาสนสดสมาชกภาพนบแตวนทพน ๓๐ วนดงกลาว

๑๐) ขาดจากการเปนสมาชกของพรรคการเมอง แตในกรณทขาดจากการเปนสมาชกของพรรคการเมองเพราะมค าส งยบพรรคการเมองทสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนเปนสมาชก และสมาชกสภาผแทนราษฎรผนนไมอาจเขาเปนสมาชกของพรรคการเมองอนไดภายใน ๖๐ วนนบแตวนทมค าสงยบพรรคการเมอง ใหถอวาสนสดสมาชกภาพนบแตวนถดจากวนทครบก าหนด ๖๐ วนนน

๑๑) พนจากต าแหน งเพราะกระท าการใด ๆ ทมผลท าใหมสวนเกยวของกบการใชงบประมาณ ตามมาตรา ๑๔๔ หรอศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาใหพนจากต าแหนงเนองจากร ารวยผดปกต ทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอกฎหมายหรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมอยางรายแรง ตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม

๑๒) ขาดประชมเกนจ านวน ๑ ใน ๔ ของจ านวนวนประชมในสมยประชมทมก าหนดเวลา ไมนอยกวา ๑๒๐ วน โดยไมไดรบอนญาตจากประธานสภาผแทนราษฎร

๑๓) ตองค าพพากษาถงทสดใหจ าคก แมจะมการรอการลงโทษ เวนแตเปนการรอการลงโทษในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท หนาทและอ านาจของสภาผแทนราษฎร

๑. การเสนอและพจารณากฎหมาย ๒. การพจารณาอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนด ๓. การเสนอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ๔. การใหความเหนชอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ๕. การควบคมการบรหารราชการแผนดน ๖. การใหความเหนชอบผด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร ๗. การยนเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยการสนสดสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร

สมาชกวฒสภา กรรมาธการ ทเสนอ แปรญตต หรอกระท าดวยประการใด ๆ ทมผลท าใหมสวนเกยวของกบการใชงบประมาณ

๔๑

๘. การยนเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยการสนสดสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร ๙. การตราขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร

๑๐. การตราขอบงคบเกยวกบประมวลจรยธรรมของสมาชกสภาผแทนราษฎรและกรรมาธการ

วฒสภา

จ านวนสมาชกวฒสภา วฒสภาประกอบดวยสมาชกจ านวน ๒๐๐ คน

อายของวฒสภา

๑. วฒสภามก าหนดคราวละ ๕ ปนบแตวนประกาศผลการเลอกตง ๒. เมออายของวฒสภาสนสดลง ใหมการเลอกสมาชกวฒสภาใหม โดยใหตราเปนพระราช-

กฤษฎกา และภายใน ๕ วนนบแตวนทพระราชกฤษฎกามผลใชบงคบ ใหคณะกรรมการการเลอกตงก าหนดวนเรมด าเนนการเพอเลอกไมชากวา ๓๐ วนนบแตวนทพระราชกฤษฎกาดงกลาวมผลใชบงคบ การก าหนดดงกลาวใหประกาศในราชกจจานเบกษา และใหน าความในมาตรา ๑๐๔* มาใชบงคบโดยอนโลม

ทมาของสมาชกวฒสภา

๑. สมาชกวฒสภามาจากการเลอกกนเองของบคคลซงมความร ความเชยวชาญ ประสบการณ อาชพ ลกษณะ หรอประโยชนรวมกน หรอท างานหรอเคยท างานดานตาง ๆ ทหลากหลายของสงคม ในแตละกลมอาชพ โดยในการแบงกลมตองแบงในลกษณะทท าใหประชาชนซงมสทธสมครรบเลอกทกคน สามารถอยในกลมใดกลมหนงได

๒. การแบงกลม จ านวนกลม และคณสมบตของบคคลในแตละกลม การสมครและรบสมคร การคดเลอก หลกเกณฑและวธการเลอกกนเอง การไดรบเลอก จ านวนสมาชกวฒสภาทจะพงมจากแตละกลม การขนบญชส ารอง การเลอนบคคลจากบญชส ารองขนด ารงต าแหนงแทน และมาตรการอนทจ าเปนเพอใหการเลอกกนเองเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา และเพอประโยชนในการด าเนนการใหการเลอกดงกลาวเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม จะก าหนดไมใหผสมครในแตละกลมเลอกบคคลในกลมเดยวกน หรอจะก าหนดใหมการ คดกรองผสมครรบเลอกดวยวธการอนใดทผสมครรบเลอกมสวนรวมในการคดกรองกได การด าเนนการดงกลาวขางตนใหด าเนนการตงแตระดบอ าเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศ เพอใหสมาชกวฒสภาเปนผแทนปวงชนชาวไทยในระดบประเทศ

๓. ในกรณทต าแหนงสมาชกวฒสภามจ านวนไมครบจ านวน ๒๐๐ คน ไมวาเพราะเหตต าแหนงวางลงหรอดวยเหตอนใดอนมใชเพราะเหตถงคราวออกตามอายของวฒสภา และไมมรายชอบคคลทส ารอง

* มาตรา ๑๐๔ ในกรณทมเหตจ าเปนอนมอาจหลกเลยงได เปนเหตใหไมสามารถจดการเลอกตงตามวนท

คณะกรรมการการเลอกตงประกาศก าหนดตามมาตรา ๑๐๒ หรอมาตรา ๑๐๓ คณะกรรมการการเลอกตงจะก าหนดวนเลอกตงใหมกได แตตองจดใหมการเลอกตงภายในสามสบวนนบแตวนทเหตดงกลาวสนสดลง แตเพอประโยชนในการนบอายตามมาตรา ๙๕ (๒) และมาตรา ๙๗ (๒) ใหนบถงวนเลอกตงทก าหนดไวตามมาตรา ๑๐๒ หรอมาตรา ๑๐๓ แลวแตกรณ

๔๓

ไวเหลออย ใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกวฒสภาเทาทมอย แตในกรณทมสมาชกวฒสภาเหลออยไมถง กงหนงของจ านวนสมาชกวฒสภาทงหมดและอายของวฒสภาเหลออยเกน ๑ ป ใหด าเนนการเลอกสมาชกวฒสภาขนแทนภายใน ๖๐ วนนบแตวนทวฒสภามสมาชกเหลออยไมถงกงหนง ในกรณน ใหผ ไดรบเลอกดงกลาวอยในต าแหนงไดเพยงเทาอายของวฒสภาทเหลออย คณสมบตของสมาชกวฒสภา

๑. มสญชาตไทยโดยการเกด ๒. มอายไมต ากวา ๔๐ ป ในวนสมครรบเลอก ๓. มความร ความเชยวชาญ และประสบการณ หรอท างานในดานทสมครไมนอยกวา ๑๐ ปหรอ

เปนผมลกษณะตามหลกเกณฑและเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา

๔. เกด มชออยในทะเบยนบาน ท างาน หรอมความเกยวพนกบพนททสมครตามหลกเกณฑและเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา ลกษณะตองหามของสมาชกวฒสภา

๑. เปนบคคลตองหามไมใหใชสทธสมครรบเลอกตง เนองจาก ๑) ตดยาเสพตดใหโทษ ๒) เปนบคคลลมละลายหรอเคยเปนบคคลลมละลายทจรต ๓) เปนเจาของหรอผถอหนในกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชน ๔) เปนบคคลตองหามไมใหใชสทธเลอกตงเนองจากเปนพระภกษ สามเณร นกพรต หรอ

นกบวช หรออยในระหวางถกเพกถอนสทธเลอกตงไมวาคดนนจะถงทสดแลวหรอไม หรอวกลจรตหรอ จตฟนเฟอนไมสมประกอบ

๕) อยระหวางถกระงบการใชสทธสมครรบเลอกตงเปนการชวคราวหรอถกเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง

๖) ตองค าพพากษาใหจ าคกและถกคมขงอยโดยหมายของศาล ๗) เคยไดรบโทษจ าคกและพนโทษมายงไมถง ๑๐ ปนบถงวนเลอกตง เวนแตในความผด

อนไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ ๘) เคยถกสงใหพนจากราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเพราะทจรตตอหนาทหรอ

ถอวากระท าการทจรตหรอประพฤตมชอบในวงราชการ ๙) เคยตองค าพพากษาหรอค าสงของศาลถงทสดใหทรพยสนตกเปนของแผนดนเพราะ

ร ารวยผดปกต หรอเคยตองค าพพากษาถงทสดใหลงโทษจ าคกเพราะกระท าความผดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

๑๐) เคยตองค าพพากษาถงทสดวากระท าความผดในความผด ดงตอไปน

๔๔

(๑) ความผดตอต าแหนงหนาทราชการหรอตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม (๒) ความผดตามกฎหมายวาดวยความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ (๓) ความผดเกยวกบทรพยทกระท าโดยทจรตตามประมวลกฎหมายอาญา (๔) ความผดตามกฎหมายวาดวยการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน (๕) ความผดตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดในความผดฐานเปนผผลต น าเขา สงออก

หรอผคา (๖) ความผดตามกฎหมายวาดวยการพนนในความผดฐานเปนเจามอหรอเจาส านก (๗) กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการคามนษย (๘) กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการฟอกเงนในความผดฐานฟอกเงน

๑๑) เคยตองค าพพากษาถงทสดวากระท าการอนเปนการทจรตในการเลอกตง ๑๒) เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอเปน

เจาหนาทอนของรฐ ๑๓) เปนตลาการศาลรฐธรรมนญ หรอผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ๑๔) อยในระหวางตองหามไมใหด ารงต าแหนงทางการเมอง ๑๕) เคยพนจากต าแหนงเพราะกระท าการใด ๆ ทมผลท าใหมสวนเกยวของกบการใช

งบประมาณ ตามมาตรา ๑๔๔ หรอศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาใหพนจากต าแหนงเนองจากร ารวยผดปกต ทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอกฎหมายหรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมอยางรายแรง ตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม

๒. เปนขาราชการ ๓. เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร เวนแตไดพนจากการเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร

มาแลวไมนอยกวา ๕ ปนบถงวนสมครรบเลอก ๔. เปนสมาชกพรรคการเมอง ๕. เปนหรอเคยเปนผด ารงต าแหนงใดในพรรคการเมอง เวนแตไดพนจากการด ารงต าแหนงใน

พรรคการเมองมาแลวไมนอยกวา ๕ ปนบถงวนสมครรบเลอก ๖. เปนหรอเคยเปนรฐมนตร เวนแตไดพนจากการเปนรฐมนตรมาแลวไมนอยกวา ๕ ปนบถง

วนสมครรบเลอก ๗. เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน เวนแตไดพนจากการเปนสมาชก

สภาทองถนหรอผบรหารทองถนมาแลวไมนอยกวา ๕ ปนบถงวนสมครรบเลอก ๘. เปนบพการ คสมรส หรอบตรของผด ารงต าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา

ขาราชการการเมอง สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน ผสมครรบเลอกเปนสมาชกวฒสภาในคราวเดยวกน หรอผด ารงต าแหนงในศาลรฐธรรมนญหรอในองคกรอสระ

๙. เคยด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาตามรฐธรรมนญน

๔๕

สมาชกภาพของสมาชกวฒสภา ๑. สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาเรมตงแตวนทคณะกรรมการการเลอกตงประกาศผลการเลอก ๒. เมออายของวฒสภาสนสดลง ใหสมาชกวฒสภาอยในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวา

จะมสมาชกวฒสภาขนใหม ๓. สมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรสนสดลง เมอ

๑) ถงคราวออกตามอายของวฒสภา ๒) ตาย ๓) ลาออก ๔) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหาม ๕) ขาดประชมเกนจ านวน ๑ ใน ๔ ของจ านวนวนประชมในสมยประชมทมก าหนดเวลา

ไมนอยกวา ๑๒๐ วนโดยไมไดรบอนญาตจากประธานวฒสภา ๖) ตองค าพพากษาถงทสดใหจ าคก แมจะมการรอการลงโทษ เวนแตเปนการรอการลงโทษ

ในความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท ๗) กระท าการอนเปนการฝกใฝหรอหรอยอมตนอยใตอาณตของพรรคการเมอง หรอด ารง

ต าแหนงในหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน รบสมปทานจากรฐ หรอรบเงนหรอประโยชนใด ๆ จากหนวยงานของรฐ อนเปนการตองหามตามมาตรา ๑๘๔ หรอใชต าแหนงกระท าการอนเปนการกาวกายหรอแทรกแซงเพอประโยชนของตนเอง ผอน หรอพรรคการเมอง ในการปฏบตหนาท การบรรจ แตงตง โยกยายขาราชการประจ า การใชงบประมาณหรอใหความเหนชอบในการท าการใด ๆ ของหนวยงานของรฐ ตามมาตรา ๑๘๕

๘) พนจากต าแหนงเพราะกระท าการใด ๆ ทมผลท าใหมสวนเกยวของกบการใชงบประมาณ ตามมาตรา ๑๔๔ หรอศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาใหพนจากต าแหนงเนองจากร ารวยผดปกต ทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอกฎหมายหรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมอยางรายแรง ตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม ขอหามในการด ารงต าแหนงอนของผเคยด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภา

บคคลผเคยด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดมาแลวยงไมเกน ๒ ป จะเปนรฐมนตรหรอผด ารงต าแหนงทางการเมองมได เวนแตเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน หนาทและอ านาจของสมาชกวฒสภา

๑. การกลนกรองกฎหมาย ๒. การพจารณาอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนด ๓. การเสนอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญรวมกบสมาชกสภาผแทนราษฎร ๔. การใหความเหนชอบการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

๔๖

๕. การควบคมการบรหารราชการแผนดน ๖. การใหความเหนชอบบคคลทจะด ารงต าแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญ ๗. การใหความเหนชอบบคคลทจะด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ๘. การยนเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยการสนสดสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร

สมาชกวฒสภา กรรมาธการ ทเสนอ แปรญตต หรอกระท าดวยประการใด ๆ ทมผลท าใหมสวนเกยวของกบการใชงบประมาณ

๙. การยนเรองใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยการสนสดสมาชกภาพของสมาชกวฒสภา ๑๐. การตราขอบงคบการประชมวฒสภา ๑๑. การตราขอบงคบเกยวกบประมวลจรยธรรมของสมาชกวฒสภาและกรรมาธการ

การประชมวฒสภาในระหวางทไมมสภาผแทนราษฎร

ในระหวางทไมมสภาผแทนราษฎร ไมวาดวยเหตสภาผแทนราษฎรสนอาย สภาผแทนราษฎร ถกยบ หรอเหตอนใด จะมการประชมวฒสภาไมได เวนแตในกรณตอไปน

๑. มกรณทตองกระท าในทประชมรฐสภา ซงในกรณนใหวฒสภาท าหนาทรฐสภา ๑) มกรณทใหความเหนชอบในการแตงตงผส าเรจราชการแทนพระองคตามมาตรา ๑๗ ๒) การปฏญาณตนของผส าเรจราชการแทนพระองคตอรฐสภาตามมาตรา ๑๙ ๓) การรบทราบการแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พระพทธศกราช

๒๔๖๗ ตามมาตรา ๒๐ ๔) การรบทราบหรอใหความเหนชอบในการสบราชสมบตตามมาตรา ๒๑ ๕) การใหความเหนชอบในการประกาศสงครามตามมาตรา ๑๗๗ โดยตองมคะแนนเสยง

ไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา ๒. มกรณทวฒสภาตองประชมเพอท าหนาทพจารณาใหบคคลด ารงต าแหนงใดตามบทบญญต

แหงรฐธรรมนญ เมอมกรณดงกลาวขางตน ใหวฒสภาด าเนนการประชมได โดยใหประธานวฒสภาน าความ

กราบบงคมทลเพอมพระบรมราชโองการประกาศเรยกประชมรฐสภาเปนการประชมสมยวสามญ และใหประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ วฒสภาตามบทเฉพาะกาล

ในวาระเรมแรก ใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกจ านวน ๒๕๐ คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามทคณะรกษาความสงบแหงชาตถวายค าแนะน า โดยในการสรรหาและแตงตงใหด าเน นการตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน

๑. ใหมคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภาคณะหนงซงคณะรกษาความสงบแหงชาตแตงตงจากผทรงคณวฒซงมความรและประสบการณในดานตาง ๆ และมความเปนกลางทางการเมอง จ านวน

๔๗

ไมนอยกวา ๙ คนแตไมเกน ๑๒ คน มหนาทด าเนนการสรรหาบคคลซงสมควรเปนสมาชกวฒสภา ตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน

(ก) ใหคณะกรรมการการเลอกตงด าเนนการจดใหมการเลอกสมาชกวฒสภาโดยวธการทก าหนดไวในมาตรา ๑๐๗ จ านวน ๒๐๐ คน ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา โดยใหด าเนนการใหแลวเสรจกอนวนทมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรครงแรกภายหลงจากทรฐธรรมนญนใชบงคบ ตามมาตรา ๒๕๘ ไมนอยกวา ๑๕ วน แลวน ารายชอเสนอตอ คณะรกษาความสงบแหงชาต

(ข) ใหคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภา คดเลอกบคคลผมความรความสามารถทเหมาะสมในอนจะเปนประโยชนแกการปฏบตหนาทของวฒสภาและการปฏรปประเทศมจ านวนไมเกน ๔๐๐ คน ตามวธการทคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภาก าหนด แลวน ารายชอเสนอตอคณะรกษาความสงบแหงชาต ทงน ตองด าเนนการใหแลวเสรจไมชากวาระยะเวลาทก าหนดตาม (ก)

(ค) ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตคดเลอกผไดรบเลอกตาม (ก) จากบญชรายชอทไดรบจากคณะกรรมการการเลอกตง ใหไดจ านวน ๕๐ คน และคดเลอกรายชอส ารองจ านวน ๕๐ คน โดยการคดเลอกดงกลาวใหค านงถงบคคลจากกลมตาง ๆ อยางทวถง และใหคดเลอกบคคลจากบญชรายชอทไดรบการสรรหาตาม (ข) ใหไดจ านวน ๑๙๔ คน รวมกบผด ารงต าแหนงปลดกระทรวงกลาโหม ผบญชาการทหารสงสด ผบญชาการทหารบก ผบญชาการทหารเรอ ผบญชาการทหารอากาศ และผบญชาการต ารวจแหงชาต เปน ๒๕๐ คน และคดเลอกรายชอส ารองจากบญชรายชอทไดรบการสรรหาตาม (ข) จ านวน ๕๐ คน ใหแลวเสรจภายใน ๓ นบแตวนประกาศผลการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรครงแรกภายหลงจากทรฐธรรมนญนใชบงคบ ตามมาตรา ๒๕๘

๒. ไมใหน าความในมาตรา ๑๐๘ ข. ลกษณะตองหาม (๖) ในสวนทเกยวกบการเคยด ารงต าแหนงรฐมนตรมาใชบงคบแกผด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาซงไดรบสรรหาตาม (๑) (ข) และมใหน าความในมาตรา ๑๐๘ ข. ลกษณะตองหาม (๒) เปนขาราชการ มาตรา ๑๘๔ (๑) ไมด ารงต าแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจหรอต าแหนงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน และมาตรา ๑๘๕ เกยวกบการกาวกายการปฏบตราชการของขาราชการประจ า มาใชบงคบแกผซงไดรบแตงตงใหเปนสมาชกวฒสภาโดยต าแหนง

๓. ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตน ารายชอบคคลซงไดรบการคดเลอก ตาม ๑. (ค) จ านวน ๒๕๐ คนดงกลาวขนกราบบงคมทลเพอทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมแตงตงตอไป และใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ

๔. อายของวฒสภาชดน มก าหนด ๕ ปนบแตวนทมพระบรมราชโองการแตงตง สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาเรมตงแตวนทมพระบรมราชโองการแตงตง ถามต าแหนงวางลง ใหเลอนรายชอบคคลตามล าดบในบญชส ารองตาม ๑. (ค) ขนเปนสมาชกวฒสภาแทนโดยใหประธานวฒสภาเปนผด าเนนการและเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ ส าหรบสมาชกวฒสภาโดยต าแหนง เมอพนจากต าแหนงทด ารงอยในขณะไดรบแตงตงเปนสมาชกวฒสภากใหพนจากต าแหนงสมาชกวฒสภาดวย และใหด าเนนการ

๔๘

เพอแตงตงใหผด ารงต าแหนงนนเปนสมาชกวฒสภาโดยต าแหนงแทน ใหสมาชกวฒสภาทไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงแทนต าแหนงทวาง อยในต าแหนงเทาอายของวฒสภาทเหลออย หนาทและอ านาจของวฒสภาตามบทเฉพาะกาล

นอกจากจะมหนาทและอ านาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญแลว ใหวฒสภาตามบทเฉพาะกาล มหนาทและอ านาจตดตาม เสนอแนะ และเรงรดการปฏรปประเทศ เพอใหบรรลเปาหมายตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ และการจดท าและด าเนนการตามยทธศาสตรชาต ในการน ใหคณะรฐมนตรแจงความคบหนาในการด าเนนการตามแผนการปฏรปประเทศตอรฐสภาเพอทราบทก ๓ เดอน

คณะกรรมาธการ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ก าหนดใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจตราขอบงคบการประชมของแตละสภาก าหนดเรองหรอกจการอนเปนอ านาจหนาทและอ านาจของคณะกรรมาธการสามญแตละชดได

ประเภทและองคประกอบของคณะกรรมาธการ

๑. คณะกรรมาธการสามญ คณะกรรมาธการสามญ คอ คณะกรรมาธการทประกอบดวยกรรมาธการทสภาผแทนราษฎร

และวฒสภาเลอกและตงจากสมาชกของแตละสภา เพอใหด าเนนกจการ พจารณาสอบหาขอเทจจรง หรอศกษาเรองใด ๆ และรายงานใหสภาทราบตามระยะเวลาทสภาก าหนด

คณะกรรมาธการสามญในสภาผแทนราษฎรซงเลอกและแตงตงจากสมาชกสภาผแทนราษฎรทงหมด ตองมจ านวนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎรของแตละพรรคการเมองทมอยในสภาผแทนราษฎร และในระหวางทยงไมมขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร ใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนผก าหนดอตราสวน

๒. คณะกรรมาธการวสามญ คณะกรรมาธการวสามญ คอ คณะกรรมาธการทประกอบดวยกรรมาธการทสภาผแทนราษฎร

และวฒสภาเลอกและตงจากผทเปนสมาชกหรอไมไดเปนสมาชกของแตละสภากได โดยแตงตงขนเพอใหด าเนนกจการ พจารณาสอบหาขอเทจจรง หรอศกษาเรองใด ๆ และรายงานใหสภาทราบตามระยะเวลาทสภาก าหนด

การตงกรรมาธการวสามญเพอพจารณารางพระราชบญญตทประธานสภาผแทนราษฎรวนจฉยวามสาระส าคญเกยวกบเดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอคนพการหรอทพพลภาพนน ตองก าหนดใหบคคลประเภทดงกลาวหรอผแทนองคกรเอกชนทท างานเกยวกบบคคลประเภทนนโดยตรง รวมเปนกรรมาธการวสามญดวยไมนอยกวา ๑ ใน ๓ ของจ านวนกรรมาธการวสามญทงหมด และในสวนทเกยวกบการพจารณารางพระราชบญญตทผมสทธเลอกตงเขาชอเสนอ ตองก าหนดใหผแทนของผมสทธเลอกตงซงเขาชอเสนอรางพระราชบญญตดงกลาวรวมเปนกรรมาธการวสามญดวยไมนอยกวา ๑ ใน ๓ ของจ านวนกรรมาธการวสามญทงหมด โดยตองก าหนดหลกเกณฑนไวในขอบงคบ

๓. คณะกรรมาธการรวมกน คณะกรรมาธการรวมกน คอ คณะกรรมาธการทประกอบดวยกรรมาธการทสภาผแทนราษฎร

และวฒสภาตงจากผทเปนสมาชกหรอไมไดเปนสมาชกของแตละสภา โดยมจ านวนเทากนตามทสภาผแทนราษฎรก าหนด เพอรวมกนพจารณารางพระราชบญญตท วฒ สภามมตแกไขเพมเตมรางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบจากสภาผแทนราษฎร

๕๐

๔. คณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภา คณะกรรมาธการรวมกนของรฐสภา คอ คณะกรรมาธการทแตงตงจากทประชมรวมกนของ

รฐสภา ซงแตงตงจากผทเปนสมาชกของแตละสภา โดยมจ านวนเทากนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจ านวนสมาชกของแตละสภา เพอด าเนนการใดๆ ตามทรฐสภาก าหนด (มาตรา ๑๕๗)

อ านาจหนาทของคณะกรรมาธการ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ก าหนดใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจในการตราขอบงคบการประชมเพอก าหนดหนาทและอ านาจของคณะกรรมาธการสามญแตละชด รวมถงการปฏบตหนาทและองคประชมของคณะกรรมาธการได อ านาจหนาทของคณะกรรมาธการจงเปนไปตามทก าหนดไวในขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร ขอบงคบการประชมวฒสภา ขอบงคบการประชมรฐสภา และยงไดก าหนดใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจตงคณะกรรมาธการวสามญขน เพอกระท ากจการ พจารณาสอบหาขอเทจจรง หรอศกษาเรองใด ๆ และรายงานใหสภาทราบตามระยะเวลาทสภาก าหนดไดดวย

การกระท ากจการ การสอบหาขอเทจจรง หรอการศกษาของคณะกรรมาธการนนตองเปนเรองทอยในหนาทและอ านาจของสภาดวย นอกจากนนแลว หนาทและอ านาจของคณะกรรมาธการหรอการด าเนนการของคณะกรรมาธการแตละคณะตองไมเปนเรองซ าซอนกน แตในกรณทเรองนนเปนเรองทเกยวของกบคณะกรรมาธการหลายคณะ ประธานสภาผแทนราษฎรหรอประธานวฒสภา แลวแตกรณ มหนาทตองด าเนนการใหคณะกรรมาธการทเกยวของทกคณะในสภานน ๆ รวมกนด าเนนการ

ในการสอบหาขอเทจจรง คณะกรรมาธการจะมอบอ านาจหรอมอบหมายใหบคคลหรอคณะบคคลใดท าการสอบหาขอเทจจรงแทนไมได คณะกรรมาธการมอ านาจเรยกเอกสารจากบคคลใด หรอเรยกบคคลใดมาแถลงขอเทจจรงหรอแสดงความเหนในกจการทกระท าหรอในเรองทพจารณาสอบหาขอเทจจรงหรอศกษาอยได แตไมสามารถใชอ านาจดงกลาวกบผพพากษาหรอตลาการทปฏบตหนาทหรอใชอ านาจในกระบวนวธพจารณาพพากษาอรรถคด หรอการบรหารงานบคคลของแตละศาล รวมถงผด ารงต าแหนงในองคกรอสระในสวนทเกยวกบการปฏบตตามหนาทและอ านาจโดยตรงในแตละองคกรตามบทบญญตในรฐธรรมนญหรอตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ และรฐมนตรทรบผดชอบในกจการทคณะกรรมาธการสอบหาขอเทจจรงหรอศกษามหนาทตองสงการให เจาหนาทของรฐในสงกดหรอในก ากบใหขอเทจจรง สงเอกสาร หรอแสดงความเหนตามทคณะกรรมาธการเรยกดวย

สภาผแทนราษฎรและวฒสภาตองเปดเผยบนทกการประชม รายงานการด าเนนการ รายงานการสอบหาขอเทจจรง หรอรายงานการศกษาของคณะกรรมาธการใหประชาชนทราบ เวนแตสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภามมตไมใหเปดเผย

ผกระท าหนาทและผปฏบตตามค าสงเรยกของคณะกรรมาธการไดรบเอกสทธตามทบญญตไวในรฐธรรมนญดวย

พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญจะตราขนเปนกฎหมายไดกแตโดยค าแนะน าและ

ยนยอมของรฐสภา รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทตองตราขนตามรฐธรรมนญ

๑. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร ๒. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา ๓. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง ๔. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง ๕. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน ๖. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ๗. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน ๘. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ ๙. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทาง

การเมอง ๑๐. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

ผมสทธเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

๑. คณะรฐมนตร โดยขอเสนอแนะของศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ ๒. สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอย

ของสภาผแทนราษฎร การตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

๑. การเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหเสนอตอรฐสภา และใหรฐสภาประชมรวมกนเพอพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหแลวเสรจภายในเวลา ๑๘๐ วนโดยการ ออกเสยงลงคะแนนในวาระทสาม ตองมคะแนนเสยงเหนชอบดวยมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของรฐสภา ถาทประชมรวมกนของรฐสภาพจารณาไมแลวเสรจภายในก าหนดเวลาดงกลาว ใหถอวารฐสภาใหความเหนชอบตามรางทคณะรฐมนตรหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรเสนอมา แลวแตกรณ

๕๒

๒. เมอรฐสภาใหความเหนชอบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแลว ใหรฐสภาสงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนไปยงศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ เพอใหความเหน ภายใน ๑๕ วนนบแตวนทรฐสภาใหความเหนชอบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

๑) กรณทศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระทเกยวของ ไมมขอทกทวงภายใน ๑๐ วนนบแตวนทไดรบรางดงกลาว ใหรฐสภาด าเนนการตอไป

๒) กรณทศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระท เกยวของ ทกทวงโดยเหนวา รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทรฐสภาใหความเหนชอบมขอความใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอท าใหไมสามารถปฏบตหนาทใหถกตองตามบทบญญตของรฐธรรมนญได ใหเสนอความเหนไปยงรฐสภาและใหรฐสภาประชมรวมกนเพอพจารณาใหแลวเสรจภายใน ๓๐ วนนบแตวนทไดรบความเหนดงกลาว ในการน ใหรฐสภามอ านาจแกไขเพมเตมตามขอเสนอของศาลฎกา ศาลรฐธรรมนญ หรอองคกรอสระตามทเหนสมควรได และเมอด าเนนการเสรจแลว ใหรฐสภาด าเนนการตอไป

๓. รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญท ไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว ใหนายกรฐมนตรรอไว ๕ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนจากรฐสภา ถาไมมกรณตองสงเรองใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายภายใน ๒๐ วนนบแตวนพนก าหนดเวลาดงกลาว เพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได

๔. รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใด พระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวยและพระราชทานคนมายงรฐสภา หรอเมอพน ๙๐ วนแลวไมไดพระราชทานคนมา รฐสภาจะตองปรกษา รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนใหม ถารฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง เมอพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายใน ๓๐ วน ใหนายกรฐมนตรน าพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรยไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

ในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอนายกรฐมนตร เหนวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ สามารถสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอใหวนจฉยได แตตองกระท ากอนทนายกรฐมนตรจะน ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย โดยมการด าเนนการ ดงน

๑. หากสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกนมจ านวน ไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา เหนวารางพระราชบญญต

๕๓

ประกอบรฐธรรมนญมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหเสนอความเหนตอประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหนายกรฐมนตรทราบโดยไมชกชา

๒. หากนายกรฐมนตรเหนวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหสงความเหนเชนวานนไปยง ศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาทราบโดยไมชกชา

๓. ในระหวางการพจารณาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะน ารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยไมได

๔. ศาลรฐธรรมนญพจารณาและวนจฉย ๑) ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนมขอความขด

หรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ และขอความดงกลาวเปนสาระส าคญใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป

๒) ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ แตขอความดงกลาวไมเปนสาระส าคญ ใหขอความทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป และใหนายกรฐมนตรน ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายตอไป

สถานะของรางพระราชบญญตในกรณทสภาผแทนราษฎรสนสดลง ๑. ในกรณทอายของสภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอมการยบสภาผแทนราษฎร รางพระราชบญญต

ประกอบรฐธรรมนญทรฐสภายงมไดใหความเหนชอบ หรอทรฐสภาใหความเหนชอบแลวแตพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย หรอเมอพน ๙๐ วนแลวมไดพระราชทานคนมา ใหเปนอนตกไป

๒. รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทรฐสภายงมไดใหความเหนชอบทตกไปดงกลาวนน ถาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปรองขอตอรฐสภาเพอใหรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา แลวแตกรณ พจารณาตอไป ถารฐสภาเหนชอบดวยกใหรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา แลวแตกรณ พจารณาตอไปได แตคณะรฐมนตรตองรองขอภายใน ๖๐ วนนบแตวนเรยกประชมรฐสภาครงแรกภายหลงการเลอกตงทวไป

การตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามบทเฉพาะกาล การตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตามบทเฉพาะกาล มรายละเอยดโดยสรปไดดงน

๑. ใหคณะกรรมการรางรฐธรรมนญทต งขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ อยปฏบตหนาทตอไป

๕๔

เพอจดท ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหแลวเสรจ และเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตเพอพจารณาใหความเหนชอบตอไป

๒. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทคณะกรรมการรางรฐธรรมนญตองจดท าใหแลวเสรจ ไดแก

๑) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร ๒) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา ๓) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง ๔) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง ๕) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ ๖) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนง

ทางการเมอง ๗) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน ๘) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ๙) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน

๑๐) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ๓. การด าเนนการจดท ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขางตน คณะกรรมการราง

รฐธรรมนญจะจดท ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขนใหมหรอแกไขเพมเตมกได เพอใหสอดคลองกบบทบญญตและเจตนารมณของรฐธรรมนญ และตองมงหมายใหมการขจดการทจรตและประพฤตมชอบทกรปแบบและตองท าใหแลวเสรจภายใน ๒๔๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และเมอสภานตบญญตแหงชาตไดพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญท เสนอเสรจแลว ใหคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเปนอนพนจากต าแหนง แตตองไมชากวาวนพนจากต าแหนงของสมาชกสภานตบญญตแหงชาต ซงจะสนสดลงในวนกอนวนเรยกประชมรฐสภาครงแรกภายหลงการเลอกตงทวไปทจดขนตามรฐธรรมนญน

๔. คณะกรรมการรางรฐธรรมนญจะขอใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตแตงตงกรรมการรางรฐธรรมนญเพมขนกได แตรวมแลวตองไมเกน ๓๐ คน เพอประโยชนในการจดท ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ใหเกดประสทธภาพและรวดเรว

๕. เมอสภานตบญญตแหงชาตไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญจากคณะกรรมการรางรฐธรรมนญแลว ตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน ๖๐ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแตละฉบบ ในกรณทสภานตบญญตแหงชาตพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใดไมแลวเสรจภายในเวลาดงกลาวใหถอวาสภานตบญญตแหงชาตเหนชอบกบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญฉบบนนตามทคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเสนอ

๕๕

๖. เมอสภานตบญญตแหงชาตพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแลวเสรจ ใหสง รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนใหศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระท เกยวของและคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเพอพจารณา

๑) ถาศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระทเกยวของหรอคณะกรรมการรางรฐธรรมนญ ไมทกทวง ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได

๒) ถาศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระทเกยวของหรอคณะกรรมการรางรฐธรรมนญ เหนวา รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาวไมตรงตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ

(๑) ใหแจงใหประธานสภานตบญญตแหงชาตทราบภายใน ๑๐ นบแตวนท ไดรบ รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน

(๒) ใหสภานตบญญตแหงชาตตงคณะกรรมาธการวสามญขนคณะหนงมจ านวน ๑๑ คน ประกอบดวยประธานศาลรฐธรรมนญหรอประธานองคกรอสระทเกยวของและสมาชกสภานตบญญตแหงชาต และกรรมการรางรฐธรรมนญซงคณะกรรมการรางรฐธรรมนญมอบหมายฝายละ ๕ คน เพอพจารณาแลวเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตภายใน ๑๕ วนนบแตวนทไดรบแตงตงเพอใหความเหนชอบ

(๓) ถาสภานตบญญตแหงชาตมมต - ไมเหนชอบดวยคะแนนเสยงเกน ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ

สภานตบญญตแหงชาต ใหรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป - ไมเหนชอบดวยคะแนนเสยงไมถง ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอย

ของสภานตบญญตแหงชาต ใหถอวาสภานตบญญตแหงชาตใหความเหนชอบตามรางทคณะกรรมาธการวสามญเสนอ และใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลง พระปรมาภไธย

๗. หามไมใหกรรมการรางรฐธรรมนญด ารงต าแหนงทางการเมองภายใน ๒ ปนบแตวนทพนจากต าแหนง ตามมาตรา ๒๖๗ (กรรมการรางรฐธรรมนญพนจากต าแหนงเมอสภานตบญญตแหงชาตไดพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทกฉบบเสรจแลว แตตองไมชากวาวนพนจากต าแหนงของสภานตบญญตแหงชาตซงสนสดลงในวนกอนวนเรยกประชมรฐสภาครงแรกภายหลงการเลอกตงทวไปทจดขนตามรฐธรรมนญน) เพอประโยชนแหงการขจดสวนไดเสย

พระราชบญญต รางพระราชบญญตจะตราขนเปนกฎหมายไดกแตโดยค าแนะน าและยนยอมของรฐสภา

รางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได ผมสทธเสนอรางพระราชบญญต

๑. คณะรฐมนตร ๒. สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวา ๒๐ คน ๓. ผมสทธเลอกตงจ านวนไมนอยกวา ๑๐,๐๐๐ คนเขาชอเสนอกฎหมายตามหมวด ๓ สทธและ

เสรภาพของปวงชนชาวไทย หรอหมวด ๕ หนาทของรฐ ตามกฎหมายวาดวยการเขาชอเสนอกฎหมาย การเสนอรางพระราชบญญต โดยสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอผมสท ธเลอกต ง หาก

รางพระราชบญญตนนเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน จะเสนอไดกตอเมอมค ารบรองของนายกรฐมนตร รางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน

๑. รางพระราชบญญตเกยวกบการเงน หมายความถง รางพระราชบญญตวาดวยเรองใดเรองหนง ดงตอไปน

๑) การตงขน ยกเลก ลด เปลยนแปลง แกไข ผอน หรอวางระเบยบการบงคบอนเกยวกบภาษหรออากร

๒) การจดสรร รบ รกษา หรอจายเงนแผนดน หรอการโอนงบประมาณรายจายของแผนดน ๓) การกเงน การค าประกน การใชเงนก หรอการด าเนนการทผกพนทรพยสนของรฐ ๔) เงนตรา

๒. ในกรณทเปนทสงสยวารางพระราชบญญตใดเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ให ทประชมรวมกนของประธานสภาผแทนราษฎรและประธานคณะกรรมาธการสามญของสภาผแทนราษฎรทกคณะมอ านาจวนจฉย โดยใหประธานสภาผแทนราษฎรจดใหมการประชมรวมกนเพอพจารณาภายใน ๑๕ วนนบแตวนทมกรณดงกลาว มตของทประชมรวมกนใหใชเสยงขางมากเปนประมาณ ถาคะแนนเสยงเทากน ใหประธานสภาผแทนราษฎรออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด การตราพระราชบญญต

๑. การพจารณารางพระราชบญญตของสภาผแทนราษฎร ๑) รางพระราชบญญตใหเสนอตอสภาผแทนราษฎรกอน

๕๗

๒) รางพระราชบญญตทสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอผมสทธเลอกตงเปนผเสนอและในชนรบหลกการไมเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน แตสภาผแทนราษฎรไดแกไขเพมเตมและประธานสภาผแทนราษฎรเหนเองหรอมสมาชกสภาผแทนราษฎรทกทวงตอประธานสภาผแทนราษฎรวาการแกไขเพมเตมนนท าใหมลกษณะเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ใหประธานสภาผแทนราษฎรสงระงบการพจารณาไวกอน เพอใหทประชมรวมกนของประธานสภาผแทนราษฎรและประธานคณะกรรมาธการสามญของสภาผแทนราษฎรทกคณะวนจฉยกรณดงกลาว

ในกรณททประชมรวมกนของประธานสภาผแทนราษฎรและประธานคณะกรรมาธการสามญของสภาผแทนราษฎรทกคณะวนจฉยวา การแกไขเพมเตมท าใหรางพระราชบญญตนนมลกษณะเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ใหประธานสภาผแทนราษฎรสงรางพระราชบญญตนนไปใหนายกรฐมนตรรบรอง ถานายกรฐมนตรไมใหค ารบรอง ใหสภาผแทนราษฎรด าเนนการแกไขเพอ ไมให รางพระราชบญญตนนเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน

๓) เมอสภาผแทนราษฎรพจารณารางพระราชบญญตและลงมต เหนชอบแลว ให สภาผแทนราษฎรเสนอรางพระราชบญญตนนตอวฒสภา

๒. การพจารณารางพระราชบญญตของวฒสภา ๑) วฒสภาตองพจารณารางพระราชบญญตทสภาผแทนราษฎรใหความเหนชอบแลวและ

เสนอมายงวฒสภาใหเสรจภายใน ๖๐ วน แตถาเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงนตองพจารณาใหเสรจภายใน ๓๐ วน เวนแตวฒสภาจะไดลงมตใหขยายเวลาออกไปเปนกรณพเศษซงตองไมเกน ๓๐ วน ก าหนดวนดงกลาวใหหมายถงวนในสมยประชม และใหเรมนบแตวนทรางพระราชบญญตนนมาถงวฒสภา

ระยะเวลาพจารณารางพระราชบญญต ไมใหนบรวมระยะเวลาทอยในระหวางการพจารณาของศาลรฐธรรมนญ ในกรณทประธานสภาผแทนราษฎรหรอประธานวฒ สภาสงรางพระราชบญญตใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาเปนรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไวหรอไม

๒) ถาวฒสภาพจารณารางพระราชบญญตไมเสรจภายในก าหนดเวลา ใหถอวาวฒสภาไดใหความเหนชอบในรางพระราชบญญตนน

๓) ในกรณทสภาผแทนราษฎรเสนอรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงนไปยงวฒสภา ใหประธานสภาผแทนราษฎรแจงให วฒ สภาทราบและใหถอเปน เดดขาด หาก ไม ไดแจง ใหถอวา รางพระราชบญญตนนไมเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน

๔) เมอวฒสภาไดพจารณารางพระราชบญญตเสรจแลว (๑) ถาวฒสภาเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร ถอวารางพระราชบญญตนนไดรบ

ความเหนชอบจากรฐสภา ใหสงรางพระราชบญญตดงกลาวใหแกนายกรฐมนตร เมอนายกรฐมนตรไดรบรางพระราชบญญตแลวใหรอไว ๕ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา หากไมมผรองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตนน ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายพระมหากษตรยภายใน ๒๐ วนนบแตวนพนก าหนดเวลาดงกลาว

๕๘

(๒) ถาวฒสภาไมเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร ใหยบยงรางพระราชบญญตนนไวกอนและสงรางพระราชบญญตนนคนไปยงสภาผแทนราษฎร

(๓) ถาวฒสภาแกไขเพมเตม ใหสงรางพระราชบญญตตามทแกไขเพมเตมนนไปยง สภาผแทนราษฎร

- ถาสภาผแทนราษฎรเหนชอบดวยกบการแกไขเพมเตม ใหสงรางพระราชบญญตดงกลาวใหแกนายกรฐมนตร เมอนายกรฐมนตรไดรบรางพระราชบญญตแลวใหรอไว ๕ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา หากไมมผรองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของ รางพระราชบญญตนน ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายพระมหากษตรยภายใน ๒๐ วนนบแตวนพนก าหนดเวลาดงกลาว

- ถาเปนกรณอน ใหแตละสภาตงบคคลซงเปนหรอไมไดเปนสมาชกแหงสภานน ๆ มจ านวนเทากนตามทสภาผแทนราษฎรก าหนดประกอบเปนคณะกรรมาธการรวมกนเพอพจารณา รางพระราชบญญตนน และใหคณะกรรมาธการรวมกนรายงานและเสนอรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนได พจารณาแลวตอสภาท งสอง ถาสภาท งสองตางเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลว ใหสงรางพระราชบญญตดงกลาวใหแกนายกรฐมนตร เมอนายกรฐมนตรไดรบรางพระราชบญญตแลวใหรอไว ๕ วนนบแตวนท ไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา หากไมมผรองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตนน ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายพระมหากษตรยภายใน ๒๐ วน นบแตวนพนก าหนดเวลาดงกลาว

ถาสภาใดสภาหนงไมเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลว ไมวาอกสภาหนงจะไดพจารณารางพระราชบญญตนนแลวหรอไม ใหยบยงรางพระราชบญญตนนไวกอน

การประชมคณะกรรมาธการรวมกนตองมกรรมาธการของสภาทงสองมาประชม ไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมาธการทงหมดจงจะเปนองคประชม และใหน าความในมาตรา ๑๕๗* ซงเปนเรองเกยวกบการประชมรวมกนของรฐสภามาใชบงคบโดยอนโลม

(๔) ถาวฒสภาไมสงรางพระราชบญญตคนไปยงสภาผแทนราษฎรภายในก าหนดเวลาทรฐธรรมนญก าหนดไว ใหถอวาวฒ สภาไดใหความเหนชอบในรางพระราชบญญตนน และ ใหสง รางพระราชบญญตดงกลาวใหแกนายกรฐมนตร เมอนายกรฐมนตรไดรบรางพระราชบญญตแลว ใหรอไว

* มาตรา ๑๕๗ ในการประชมรวมกนของรฐสภาใหใชขอบงคบการประชมรฐสภา ในระหวางทยง ไมมขอบงคบการประชมรฐสภา ใหใชขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎรโดยอนโลมไปพลางกอน

ในการประชมรวมกนของรฐสภา ใหน าบททใชแกสภาทงสองมาใชบงคบโดยอนโลม เวนแตในเรองการตงคณะกรรมาธการ กรรมาธการซงตงจากผซงเปนสมาชกของแตละสภาจะตองมจ านวนตามหรอใกลเคยงกบอตราสวนของจ านวนสมาชกของแตละสภา

๕๙

๕ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา หากไมมผรองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตนน ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายพระมหากษตรยภายใน ๒๐ วนนบแตวนพนก าหนดเวลาดงกลาว

๓. การพจารณารางพระราชบญญตทถกยบยง รางพระราชบญญตทถกยบยง คอ รางพระราชบญญตทสภาผแทนราษฎรใหความเหนชอบ

แลว แตวฒสภาพจารณาแลวไมเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎรและสงคนไปยงสภาผแทนราษฎร ตามมาตรา ๑๓๗ (๒) หรอรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนซงตงขนเนองจากวฒสภาแกไขรางพระราชบญญตทสภาผแทนราษฎรใหความเหนชอบแลวไดพจารณาแลว และสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาไมเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตดงกลาว ตามมาตรา ๑๓๗ (๓) โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไดก าหนดวธการพจารณารางพระราชบญญตทถกยบยงไว ดงน

๑) สภาผแทนราษฎรจะยกรางพระราชบญญตทตองยบยงไวขนพจารณาใหมไดเมอพน ๑๘๐ วน นบแต

(๑) วนทวฒสภาสงรางพระราชบญญตนนคนไปยงสภาผแทนราษฎรส าหรบกรณ การยบยงไวเนองจากวฒสภาไมเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร ตามมาตรา ๑๓๗ (๒)

(๒) วนท สภาใดสภาหน งไม เหนชอบดวย ส าหรบกรณ การยบย ง ไว เน องจาก สภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาไมเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลว ตามมาตรา ๑๓๗ (๓)

๒) ถาสภาผแทนราษฎรลงมตยนยนรางพระราชบญญตทผานการพจารณาจากสภาผแทนราษฎรหรอรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนพจารณาดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรแลว ใหถอวารางพระราชบญญตนนไดรบความเหนชอบของรฐสภาและใหสงรางพระราชบญญตดงกลาวใหแกนายกรฐมนตร เมอนายกรฐมนตรไดรบรางพระราชบญญตดงกลาวแลวใหรอไว ๕ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา หากไมมผรองขอใหตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตนน ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายพระมหากษตรยภายใน ๒๐ วนนบแตวนพนก าหนดเวลาดงกลาว

๓) ในกรณทรางพระราชบญญตทตองยบยงไวนนเปนรางพระราชบญญตเกยวดวยการเงน ระยะเวลา ๑๘๐ วนขางตน ใหลดเหลอ ๑๐ วน เวนแตรางพระราชบญญ ตท ยบย งไวน น เปน รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจาย สภาผแทนราษฎรสามารถยกขนพจารณาใหม ไดทนท

๔) ในระหวางทมการยบยงรางพระราชบญญต ไว คณะรฐมนตรหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรจะเสนอรางพระราชบญญตทมหลกการอยางเดยวกนหรอคล ายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไวไมได

๖๐

ในกรณทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาเหนวารางพระราชบญญตทเสนอหรอสงใหพจารณาน น เปนรางพระราชบญญ ตท มหลกการอย างเดยวกนหรอคล ายกนกบหลกการของ รางพระราชบญญตทตองยบยงไว ใหประธานสภาผแทนราษฎรหรอประธานวฒสภาสงรางพระราชบญญตดงกลาวใหศาลรฐธรรมนญวนจฉย ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาเปนรางพระราชบญญตทมหลกการ อยางเดยวกนหรอคลายกนกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไว ใหรางพระราชบญญตนนตกไป

๔. การน ารางพระราชบญญตขนทเเกเาทเกระมมอมถวายพระมมากษตรย รางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว ใหนายกรฐมนตรรอไว ๕ วนนบแต

วนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา ถาไมมกรณตองสงเรองใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตนน ตามมาตรา ๑๔๘ ใหน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายภายใน ๒๐ วนนบแตวนพนก าหนดเวลาดงกลาว เพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอประกาศ ในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได

๕. กรณทพระมมากษตรยไมทรงเมนชอบดวยกบรฐสภา รางพระราชบญญตใดทพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวยและพระราชทานคนมายงรฐสภา

หรอเมอพน ๙๐ วนแลวไมไดพระราชทานคนมา รฐสภาจะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหม ถารฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง เมอพระมหากษตรยไมไดทรง ลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายใน ๓๐ วน ใหนายกรฐมนตรน าพระราชบญญตนนประกาศใน ราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรยไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญต

ในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอนายกรฐมนตร เหนวารางพระราชบญญตมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ สามารถสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอใหวนจฉยได แตตองกระท ากอนท นายกรฐมนตรจะน ารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย โดยมการด าเนนการ ดงน

๑. หากสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกนมจ านวน ไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา เหนวารางพระราชบญญตมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแห งรฐธรรมนญ ใหเสนอความเหนตอประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหนายกรฐมนตรทราบโดยไมชกชา

๖๑

๒. หากนายกรฐมนตรเหนวารางพระราชบญญตดงกลาวมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหสงความเหนเชนวานนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาทราบโดยไมชกชา

๓. ในระหวางการพจารณาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะน ารางพระราชบญญตดงกลาวขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยมได

๔. ศาลรฐธรรมนญพจารณาและวนจฉย ๑) ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ

หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ และขอความดงกลาว เปนสาระส าคญให รางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป

๒) ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ แตขอความดงกลาวไมเปนสาระส าคญ ใหขอความทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป และใหนายกรฐมนตรน ารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายตอไป

๕. บทบญญตเกยวกบการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญตามมาตรา ๑๔๘ น ใหน ามาใชบงคบแกรางขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร รางขอบงคบการประชมวฒสภา และรางขอบงคบการประชมรฐสภาทสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอรฐสภา แลวแตกรณ ใหความเหนชอบแลว กอนน าไปประกาศในราชกจจานเบกษาดวยโดยอนโลม

สถานะของรางพระราชบญญตในกรณทสภาผแทนราษฎรสนสดเง ในกรณทอายของสภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอมการยบสภาผแทนราษฎร รางพระราชบญญต

ทรฐสภายงไมไดใหความเหนชอบ หรอทรฐสภาใหความเหนชอบแลวแตพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย หรอเมอพน ๙๐ วนแลวมไดพระราชทานคนมา ใหเปนอนตกไป

รางพระราชบญญตทรฐสภายงไมไดใหความเหนชอบทตกไปดงกลาวนน ถาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปรองขอตอรฐสภาเพอใหรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา แลวแตกรณ พจารณาตอไป ถารฐสภาเหนชอบดวยกใหรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา แลวแตกรณ พจารณาตอไปได แตคณะรฐมนตรตองรองขอภายใน ๖๐ วนนบแตวนเรยกประชมรฐสภาครงแรกภายหลงการเลอกตงทวไป

การพจารณารางพระราชบญญตทถกยบยงตามบทเฉพาะกาเ

ในวาระเรมแรกภายในอายของวฒสภาตามบทเฉพาะกาลในมาตรา ๒๖๙ ซงมก าหนด ๕ ป นบแตวนทมพระบรมราชโองการแตงตง การพจารณารางพระราชบญญตทวฒสภาหรอสภาผแทนราษฎรยบยงไวเนองจากวฒสภาไมเหนชอบดวยกบสภาผแทนราษฎร ตามมาตรา ๑๓๗ (๒) หรอเนองจากสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาไมเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลว ตามมาตรา ๑๓๗ (๓) ใหกระท าโดยทประชมรวมกนของรฐสภา ถารางพระราชบญญตนนเกยวกบกรณดงตอไปน

๖๒

๑. การแกไขเพมเตมโทษหรอองคประกอบความผดตอต าแหนงหนาทราชการหรอตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม หรอความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ เฉพาะเมอการแกไขเพมเตมนนมผลใหผกระท าความผดพนจากความผดหรอไมตองรบโทษ

๒. รางพระราชบญญตทวฒสภามมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกวฒสภาทงหมดเทาทมอยวามผลกระทบตอการด าเนนกระบวนการยตธรรมอยางรายแรง

มตของทประชมรวมกนของรฐสภาทใหความเหนชอบรางพระราชบญญตทถกยบยงไวขางตน ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของรฐสภา

พระราชบญญตงบประมาณรายจาย

หลกการทวไป ๑. การจายเงนแผนดน จะกระท าไดเฉพาะทไดอนญาตไวในกฎหมายวาดวยงบประมาณรายจาย

กฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ หรอกฎหมายเกยวดวยการโอนงบประมาณ กฎหมายวาดวยเงนคงคลง หรอกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ เวนแตในกรณจ าเปนรบดวนจะจายไปกอนกได แตตองเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ในกรณเชนน ตองตงงบประมาณรายจายชดใชในพระราชบญญต โอนงบประมาณรายจายหรอพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม หรอพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณถดไป

๒. งบประมาณรายจายของแผนดนใหท าเปนพระราชบญญต ถาพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณออกไมทนปงบประมาณใหม ใหใชกฎหมายวาดวยงบประมาณรายจายในปงบประมาณปกอนนนไปพลางกอน

รฐตองจดสรรงบประมาณใหเพยงพอกบการปฏบตหนาทโดยอสระของรฐสภา ศาล องคกรอสระ และองคกรอยการ ตามหลกเกณฑทบญญตไวในกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ ในกรณทเหนวางบประมาณทไดรบจดสรรอาจไมเพยงพอตอการปฏบตหนาท รฐสภา ศาล องคกรอสระ หรอองคกรอยการจะยนค าขอแปรญตตตอคณะกรรมาธการโดยตรงกได

๓. การเสนอรางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณตองแสดงแหลงทมาและประมาณการรายได ผลสมฤทธหรอประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการจายเงนและความสอดคลองกบยทธศาสตรชาตและแผนพฒนาตาง ๆ ตามหลกเกณฑทบญญตไวในกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ ผมสทธเสนอรางพระราชบญญตงบประมาณรายจาย

คณะรฐมนตร การตราพระราชบญญตงบประมาณรายจาย

๑. การพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายของสภาผแทนราษฎร ๑) สภาผแทนราษฎรจะตองพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าป

งบประมาณ รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจายใหแลวเสรจภายใน ๑๐๕ วนนบแตวนทรางพระราชบญญตดงกลาวมาถงสภาผแทนราษฎร

๒) ถาสภาผแทนราษฎรพจารณารางพระราชบญญต ดงกลาวนนไมแลวเสรจภายในก าหนดเวลา ใหถอวาสภาผแทนราษฎรเหนชอบกบรางพระราชบญญตนน และใหเสนอรางพระราชบญญตนนตอวฒสภาเพอพจารณา

๖๔

๓) ในการพจารณารางพระราชบญญ ต งบประมาณรายจายประจ าป งบประมาณ รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจาย สมาชกสภาผแทนราษฎรจะแปรญตตเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมรายการหรอจ านวนในรายการไมได แตอาจแปรญตตในทางลดหรอตดทอนรายจายซงมใชรายจายตามขอผกพนอยางใดอยางหนง ดงตอไปน

(๑) เงนสงใชตนเงนก (๒) ดอกเบยเงนก (๓) เงนทก าหนดใหจายตามกฎหมาย

๔) ในการพจารณาของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอคณะกรรมาธการ การเสนอ การแปรญตตหรอการกระท าดวยประการใด ๆ ทมผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภาหรอกรรมาธการมสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย จะกระท าไมได

๒. การพจารณารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายของวฒสภา ๑) เมอวฒสภาไดรบรางพระราชบญญตงบประมาณรายจาย รางพระราชบญญตงบประมาณ

รายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจายจากสภาผแทนราษฎร วฒสภาจะตองพจารณาใหความเหนชอบหรอไม เหนชอบรางพระราชบญญ ตน น ภายใน ๒๐ วน นบแตวนท รางพระราชบญญตนนมาถงวฒสภา โดยจะแกไขเพมเตมใด ๆ ไมได ถาวฒสภาพจารณาไมแลวเสรจภายในก าหนดเวลา ใหถอวาวฒสภาเหนชอบกบรางพระราชบญญตนน

๒) เมอวฒสภาพจารณาแลว (๑) หากวฒ สภา เหนชอบดวยกบรางพระราชบญญต งบประมาณรายจาย ราง

พระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจายตามทสภาผแทนราษฎรสงมายงวฒสภา ถอวารางพระราชบญญตนนไดรบความเหนชอบจากรฐสภา ใหสงรางพระราชบญญตดงกลาวใหแกนายกรฐมนตร ซงเมอนายกรฐมนตรไดรบรางพระราชบญญตแลวจะตองรอไว ๕ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา เพอเปดโอกาสใหมการตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญกอนน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย ประกาศใชเปนกฎหมายตอไป

(๒) หากวฒสภาไมเหนชอบดวยกบรางพระราชบญญตงบประมาณรายจาย รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจายทสภาผแทนราษฎรสงมายงวฒสภา สภาผแทนราษฎรสามารถยกรางพระราชบญญตดงกลาวนนขนพจารณาใหมไดทนท และถาสภาผแทนราษฎรลงมตยนยนรางพระราชบญญตนนดวยคะแนนเสยงมากกวาก งหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรแลว ใหถอวารางพระราชบญญตไดรบความเหนชอบจากรฐสภา และใหสงรางพระราชบญญตงบประมาณรายจายใหแกนายกรฐมนตรเพอน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรย เพอทรงลงพระปรมาภไธยประกาศใชเปนกฎหมายตอไป

๖๕

๓. การน ารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายขนทลเกลาทลกระหมอมถวายพระมหากษตรย รางพระราชบญญตงบประมาณรายจาย รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และ

รางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจายทไดรบความเหนชอบจากรฐสภาแลว ใหนายกรฐมนตร รอไว ๕ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภา ถาไมมกรณตองสงเรองใหศาลรฐธรรมนญตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตงบประมาณรายจายนน ใหน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายภายใน ๒๐ วนนบแตวนพนก าหนดเวลาดงกลาว เพอพระมหากษตรยทรงลง พระปรมาภไธย และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได

๔. กรณทพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวยกบรฐสภา รางพระราชบญญตงบประมาณรายจาย รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และ

รางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจายใดทพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวยและพระราชทานคนมายงรฐสภา หรอเมอพน ๙๐ วนแลวไมไดพระราชทานคนมา รฐสภาจะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหม ถารฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา ใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหน ง เมอพระมหากษตรยไมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายใน ๓๐ วน ใหนายกรฐมนตรน าพระราชบญญตนนประกาศในราชกจจาน เบกษาใชบ งคบเปนกฎหมายได เสมอนหน งวาพระมหากษตรย ไดทรงลง พระปรมาภไธยแลว หามไมใหกระท าการใดๆ อนมผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ มสวนในการใชงบประมาณรายจาย

๑. ในการพจารณาของสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอคณะกรรมาธการ การเสนอ การแปรญตต หรอการกระท าดวยประการใด ๆ ทมผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการมสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย จะกระท าไมได

๒. สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา จ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา เหนวามการกระท าดงทกลาวมาขางตน ใหเสนอความเหนตอ ศาลรฐธรรมนญเพอพจารณา

๓. ศาลรฐธรรมนญตองพจารณาวนจฉยใหแลวเสรจภายใน ๑๕ วนนบแตวนทไดรบความเหน กรณทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวามการกระท าดงทกลาวมาขางตน ใหการเสนอ การแปรญตต หรอ การกระท าดงกลาวเปนอนสนผล ถาผกระท าการดงกลาวเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ใหผกระท าการนนสนสดสมาชกภาพนบแตวนทศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉย และใหเพกถอนสทธสมคร รบเลอกตงของผนน แตในกรณทคณะรฐมนตรเปนผกระท าการหรออนมตใหกระท าการ หรอรวามการกระท าดงกลาวแลวแตไมไดสงยบยง ใหคณะรฐมนตรพนจากต าแหนงทงคณะ นบแตวนทศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉย และใหเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงของรฐมนตรทพนจากต าแหนงนน เวนแตจะพสจนไดวาตนไมไดอยในทประชมในขณะทมมต และใหผกระท าการดงกลาวตองรบผดชดใชเงนนนคนพรอมดวยดอกเบย

๖๖

๔. เจาหนาทของรฐผใดจดท าโครงการหรออนมตหรอจดสรรเงนงบประมาณ โดยรวามการ แปรญตตเปลยนแปลงหรอแกไขเพมเตมรายการหรอจ านวนในรายการ หรอมการเสนอ การแปรญตต หรอการกระท าดวยประการใด ๆ ทมผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการมสวน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย ถาไดบนทกขอโตแยงไวเปนหนงสอหรอ มหนงสอแจงใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทราบ ใหพนจากความรบผด ในกรณทมหนงสอแจงไปยงคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ใหคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตด าเนนการสอบสวน เปนทางลบโดยพลน หากเหนวากรณมมล ใหเสนอความเหนตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉยตอไป และไมวากรณจะเปนประการใด คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตและศาลรฐธรรมนญหรอบคคลใดจะเปดเผยขอมลเกยวกบผแจงไมได

๕. การเรยกเงนคนจากผกระท าการฝาฝนใหกระท าไดภายใน ๒๐ ปนบแตวนทมการจดสรรงบประมาณนน การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของรางพระราชบญญตงบประมาณรายจาย

ในกรณทสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอนายกรฐมนตร เหนวารางพระราชบญญตงบประมาณรายจาย รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจายมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ สามารถสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอใหวนจฉยได แตตองกระท ากอนทนายกรฐมนตรจะน ารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลง พระปรมาภไธย โดยมการด าเนนการ ดงน

๑. หากสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภารวมกนมจ านวน ไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา เหนวารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายดงกลาวมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหเสนอความเหนตอประธานสภาผแทนราษฎร ประธานวฒสภา หรอประธานรฐสภา แลวแตกรณ แลวใหประธานแหงสภาทไดรบความเหนดงกลาวสงความเหนนนไปยงศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหนายกรฐมนตรทราบโดยไมชกชา

๒. หากนายกรฐมนตรเหนวารางพระราชบญญตงบประมาณรายจาย รางพระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม และรางพระราชบญญตโอนงบประมาณรายจาย มขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ใหสงความเหนเชนวานนไปยง ศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย และแจงใหประธานสภาผแทนราษฎรและประธานวฒสภาทราบโดยไมชกชา

๓. ในระหวางการพจารณาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะน ารางพระราชบญญตทกลาวมาขางตนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยไมได

๖๗

๔. ศาลรฐธรรมนญพจารณาและวนจฉย ๑) ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายนนมขอความขด

หรอแยงตอรฐธรรมนญหรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ และขอความดงกลาว เปนสาระส าคญใหรางพระราชบญญตนนเปนอนตกไป

๒) ถาศาลรฐธรรมนญวนจฉยวารางพระราชบญญตงบประมาณรายจายนนมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ แตขอความดงกลาวไมเปนสาระส าคญ ใหขอความทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป และใหนายกรฐมนตรน ารางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายตอไป

กระทถาม

รฐสภามหนาทส าคญประการหนงคอการควบคมการบรหารราชการแผนดนของคณะรฐมนตร เพอควบคมตรวจสอบวาคณะรฐมนตรไดปฏบตหนาทตามนโยบายทแถลงตอรฐสภาไวหรอไม “การตงกระทถาม” จงเปนวธการทเปดโอกาสใหรฐสภาตรวจสอบการท างานของคณะรฐมนตรได โดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ก าหนดใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภามอ านาจตราขอบงคบ การประชมเกยวกบการตงกระทถาม และก าหนดใหสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภามสทธตงกระทถามรฐมนตรในเรองใด ๆ ทเกยวกบงานในหนาทไดโดยจะถามเปนหนงสอหรอดวยวาจากได ตามขอบงคบการประชมแหงสภานน ๆ ก าหนดไว ซงขอบงคบการประชมแหงสภานน ๆ อยางนอยตองก าหนดใหมการตงกระทถามดวยวาจาโดยไมตองแจงลวงหนาไวดวย

เมอสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภายนกระทถามแลว คณะรฐมนตรสามารถทจะใชโอกาสนในการชแจงขอเทจจรงเกยวกบเรองนนได แตในกรณทคณะรฐมนตรเหนวาเรองนนยงไมควรเปดเผยเพราะเกยวกบความปลอดภยหรอประโยชนส าคญของแผนดน รฐมนตรทถกตงกระทถามมสทธทจะไมตอบกระทถามนนได

การเปดอภปรายทวไป รฐสภาเปนองคกรทใชอ านาจอธปไตยองคกรหนง มหนาทส าคญประการหนงคอการควบคม

การบรหารราชการแผนดนของคณะรฐมนตร เพอใหการด าเนนงานของคณะรฐมนตรเปนไปโดยชอบดวยกฎหมายและเกดประโยชนสงสดตอประเทศชาตและประชาชน การควบคมการบรหารราชการแผนดนของคณะรฐมนตรโดยรฐสภา มอยหลายวธการ ไดแก การแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรตอรฐสภา การตงกระทถาม การตงคณะกรรมาธการ และการเปดอภปรายทวไป

การเปดอภปรายทวไปเปนกระบวนการทางการเมอง ซงเปดโอกาสใหสภาผแทนราษฎร วฒสภา หรอทประชมรวมกนของรฐสภา และคณะรฐมนตร ไดพจารณา ปรกษา และอภปรายแสดงความคดเหนในเรองส าคญทมผลกระทบตอประโยชนไดเสยของชาตรวมกน เพอใหเกดประโยชนแกประเทศชาตและประชาชนอยางแทจรง การเปดอภปรายทวไปตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐

๑. การเปดอภปรายทวไปโดยไมมการลงมต รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดก าหนดใหมการเปดอภปรายทวไปโดยไมมการลงมต

ไดในกรณ ดงตอไปน ๑) การเปดอภปรายทวไปโดยไมมการลงมตในสภาผแทนราษฎร

สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร สามารถเขาชอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปโดยไมมการลงมต เพอซกถามขอเทจจรงหรอเสนอแนะปญหาตอคณะรฐมนตรได การเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปในกรณนใหกระท าไดเพยงปละ ๑ ครง

๒) การเปดอภปรายทวไปโดยไมมการลงมตในวฒสภา สมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ

วฒสภา มสทธเขาชอขอเปดอภปรายทวไปในวฒสภาเพอใหคณะรฐมนตรแถลงขอเทจจรงหรอชแจงปญหาส าคญเกยวกบการบรหารราชการแผนดนโดยไมมการลงมตได การเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปในกรณนใหกระท าไดเพยงปละ ๑ ครง

๓) การเปดอภปรายทวไปโดยไมมการลงมตในทประชมรฐสภา (๑) การขอเปดอภปรายทวไปในทประชมรฐสภาโดยผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร

กรณมปญหาส าคญเกยวกบความมนคงปลอดภยของประเทศ ซงการปรกษาหารอรวมกนระหวางรฐสภาและคณะรฐมนตร จะเปนประโยชนในการแกไขปญหาดงกลาว ผน าฝายคานใน สภาผแทนราษฎรจะแจงไปยงประธานรฐสภาขอใหมการเปดอภปรายทวไปโดยไมมการลงมตในทประชมรฐสภากได ประธานรฐสภาจะตองด าเนนการใหมการประชมภายใน ๑๕ วนนบแตวนทไดรบการแจง โดยคณะรฐมนตรมหนาทตองเขารวมประชมดวย และการประชมใหประชมลบ

๗๐

(๒) การขอเปดอภปรายทวไปในทประชมรฐสภาโดยคณะรฐมนตร กรณมปญหาส าคญเกยวกบการบรหารราชการแผนดนทคณะรฐมนตรเหนสมควร

จะฟงความคดเหนของสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา นายกรฐมนตรจะแจงไปยงประธานรฐสภาขอใหมการเปดอภปรายทวไปโดยไมมการลงมตในทประชมรวมกนของรฐสภากได

๒. การเปดอภปรายทวไปโดยมการลงมต รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดก าหนดใหมการเปดอภปรายทวไปโดยมการลงมต

ไดในกรณ ดงตอไปน ๑) การเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจคณะรฐมนตรทงคณะ

สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๕ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร มสทธเขาชอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจคณะรฐมนตรทงคณะได เมอไดมการเสนอญตตดงกลาวแลวจะมการยบสภาผแทนราษฎรไมได เวนแตจะมการถอนญตตหรอการลงมตไมไววางใจไดคะแนนเสยงไมไววางใจไมมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

เมอการอภปรายทวไปสนสดลงโดยไมไดสนสดลงดวยมตใหผานระเบยบวาระการเปดอภปรายนนไป ใหสภาผแทนราษฎรลงมตไววางใจหรอไมไววางใจ การลงมต ดงกลาวไมใหกระท าใน วนเดยวกบวนทการอภปรายสนสดลง

มตไมไววางใจตองมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

รฐมนตรคนใดพนจากต าแหนงเดมแตยงคงเปนรฐมนตรในต าแหนงอนภายหลงจากวนทสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาชอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจ หรอพนจากต าแหนงเดมไมเกน ๙๐ วน กอนวนทสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาชอเสนอญตตดงกลาว แตยงคงเปนรฐมนตรในต าแหนงอน ใหรฐมนตรคนนนยงคงตองถกอภปรายเพอลงมตไมไววางใจตอไป

๒) การเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจรฐมนตรเปนรายบคคล การเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจรฐมนตรเปนรายบคคล มหลกเกณฑเดยวกบ

การเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจคณะรฐมนตรทงคณะ กลาวคอ สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๕ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร มสทธเขาชอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจรฐมนตรเปนรายบคคลได เมอไดมการเสนอญตตดงกลาวแลวจะมการยบสภาผแทนราษฎรไมได เวนแตจะมการถอนญตตหรอการลงมตไมไววางใจไดคะแนนเสยง ไมไววางใจไมมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

เมอการอภปรายทวไปสนสดลงโดยไมไดสนสดลงดวยมตใหผานระเบยบวาระการเปดอภปรายนนไป ใหสภาผแทนราษฎรลงมตไววางใจหรอไมไววางใจ การลงมตเชนวานไมใหกระท าใน วนเดยวกบวนทการอภปรายสนสดลง

๗๑

มตไมไววางใจตองมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

รฐมนตรคนใดพนจากต าแหนงเดมแตยงคงเปนรฐมนตรในต าแหนงอนภายหลงจากวนทสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาชอเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจ หรอพนจากต าแหนงเดมไมเกน ๙๐ วน กอนวนทสมาชกสภาผแทนราษฎรเขาชอเสนอญตตดงกลาว แตยงคงเปนรฐมนตรในต าแหนงอน ใหรฐมนตรคนนนยงคงตองถกอภปรายเพอลงมตไมไววางใจตอไป การเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจคณะรฐมนตรทงคณะหรอรฐมนตรเปนรายบคคล

การเสนอญตตขอเปดอภปรายทวไปเพอลงมตไมไววางใจคณะรฐมนตรทงคณะหรอรฐมนตรเปนรายบคคล ท าไดเฉพาะในสภาผแทนราษฎร และใหกระท าไดปละ ๑ ครง เวนแตกรณทการเปดอภปราย ไมไววางใจคณะรฐมนตรทงคณะหรอรฐมนตรเปนรายบคคลสนสดลงดวยมตใหผานระเบยบวาระเปดอภปรายนนไป

คณะรฐมนตร

จ ำนวนคณะรฐมนตร พระมหากษตรยทรงแตงตงนายกรฐมนตรและรฐมนตรอนอกไมเกน ๓๕ คน ประกอบเปน

คณะรฐมนตร มหนาทบรหารราชการแผนดนตามหลกความรบผดชอบรวมกน

ทมำของนำยกรฐมนตร

นายกรฐมนตรตองแตงตงจากบคคลซงสภาผแทนราษฎรใหความเหนชอบ โดยสภาผแทนราษฎรจะพจารณาจากบคคลซงมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามทรฐธรรมนญก าหนด และเปนผมชออยในบญชรายชอผทพรรคการเมองมมตเสนอชอใหสภาผแทนราษฎรพจารณาใหความเหนชอบเปนนายกรฐมนตรไมเกน ๓ รายชอ ซงพรรคการเมองแจงไวตอคณะกรรมการการเลอกตงในการสมครรบเลอกตงทวไป ตามมาตรา ๘๘ เฉพาะจากบญชรายชอของพรรคการเมองทมสมาชกไดรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมนอยกวารอยละ ๕ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

การเสนอชอผสมควรไดรบการการแตงตงเปนนายกรฐมนตรเพอใหสภาผแทนราษฎรพจารณา ใหความเหนชอบนน ตองมสมาชกรบรองไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

มตของสภาผแทนราษฎรทเหนชอบการแตงตงบคคลใดใหเปนนายกรฐมนตร ตองกระท าโดยการลงคะแนนโดยเปดเผย และมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ สภาผแทนราษฎร

ทมำของนำยกรฐมนตรตำมบทเฉพำะกำล

ในระหวาง ๕ ปแรกนบแตวนทมรฐสภาชดแรกตามรฐธรรมนญน การพจารณาใหความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปนนายกรฐมนตรใหด าเนนการ ดงน

๑. การพจารณาใหความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปนนายกรฐมนตรใหกระท าใน ทประชมรวมกนของรฐสภา โดยรฐสภาจะพจารณาจากบคคลซงมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามทรฐธรรมนญก าหนด และเปนผมชออยในบญชรายชอผทพรรคการเมองมมตเสนอชอใหเปนนายกรฐมนตรซงพรรคการเมองแจงไวตอคณะกรรมการการเลอกตงในการสมครรบเลอกตงทวไป ไมเกน ๓ รายชอ ตามมาตรา ๘๘ เฉพาะจากบญชรายชอของพรรคการเมองทมสมาชกไดรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมนอยกวารอยละ ๕ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

๒. การเสนอชอผสมควรไดรบการแตงตงเปนนายกรฐมนตรเพอใหรฐสภาพจารณาใหความเหนชอบนน ตองมสมาชกรบรองไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

๗๓

๓. มตทเหนชอบการแตงตงบคคลใดใหเปนนายกรฐมนตร ตองมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

๔. หากมกรณทไมอาจแตงตงนายกรฐมนตรจากผมชออยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ ไมวาดวยเหตใด และสมาชกของทงสองสภารวมกนจ านวนไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาเขาชอเสนอตอประธานรฐสภาขอใหรฐสภามมตยกเวนเพอไมตองเสนอชอนายกรฐมนตรจากผมชออยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ ใหประธานรฐสภาจดใหมการประชมรวมกนของรฐสภาโดยพลน และในกรณทรฐสภามมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาใหยกเวนได ใหด าเนนการ พจารณาให ความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปนนายกรฐมนตรตอไป โดยจะเสนอชอผอยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ หรอไมกได ระยะเวลำด ำรงต ำแหนงของนำยกรฐมนตร

นายกรฐมนตรจะด ารงต าแหนงรวมกนแลวเกน ๘ ปไมได ไมวาจะเปนการด ารงต าแหนงตดตอกนหรอไม แตไมใหนบรวมระยะเวลาในระหวางทอยปฏบตหนาทตอไปหลงพนจากต าแหนง คณสมบตของรฐมนตร

๑. มสญชาตไทยโดยการเกด ๒. มอายไมต ากวา ๓๕ ป ๓. ส าเรจการศกษาไมต ากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา ๔. มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ ๕. ไมมพฤตกรรมอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง ๖. ไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบสมาชกสภาผแทนราษฎร ๗. ไมเปนผตองค าพพากษาใหจ าคก แมคดนนจะยงไมถงทสด หรอมการรอการลงโทษ เวนแตใน

ความผดอนไดกระท าโดยประมาท ความผดลหโทษ หรอความผดฐานหมนประมาท ๘. ไมเปนผเคยพนจากต าแหนงเพราะเหตกระท าการอนเปนการขดกนแหงผลประโยชน หรอใช

ตามสถานะหรอต าแหนงกระท าการอนเปนการกาวกายหรอแทรกแซงการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐโดยมชอบตามทก าหนดในมาตรฐานจรยธรรม ตามมาตรา ๑๘๖ หรอเปนหนสวนหรอผถอหนใน หางหนสวนหรอบรษท หรอเปนลกจางของบคคลใด ตามมาตรา ๑๘๗ มาแลวยงไมถง ๒ ปนบถงวนแตงตง

กำรพนจำกต ำแหนงรฐมนตร ๑. กำรพนจำกต ำแหนงรฐมนตรเปนรำยบคคล

เหตทท าใหรฐมนตรพนจากต าแหนงเปนรายบคคล มดงน ๑) ตาย ๒) ลาออก

๗๔

๓) สภาผแทนราษฎรมมตไมไววางใจ ๔) ขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามตามทรฐธรรมนญก าหนดไมใหด ารงต าแหนง

รฐมนตร ๕) กระท าการอนเปนการตองหามซงเปนการขดกนแหงผลประโยชน ตามมาตรา ๑๘๖

หรอเปนหนสวนในหางหนสวนหรอบรษท หรอเปนลกจางของบคคลใด ตามมาตรา ๑๘๗ ๖) มพระบรมราชโองการใหพนจากความเปนรฐมนตร

นอกจากเหตทท าใหความเปนรฐมนตรสนสดลงเฉพาะตวดงกลาวขางตนแลว ความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตรสนสดลงเมอครบก าหนดเวลาตามทก าหนดไวในรฐธรรมนญคอ จะด ารงต าแหนงรวมกนแลวเกน ๘ ปไมได ไมวาจะเปนการด ารงต าแหนงตดตอกนหรอไม แตไมใหนบรวมระยะเวลาในระหวางทอยปฏบตหนาทตอไปหลงพนจากต าแหนงดวย

๒. กำรพนจำกต ำแหนงของคณะรฐมนตรทงคณะ เหตทท าใหคณะรฐมนตรพนจากต าแหนงทงคณะ มดงน

๑) ความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตรสนสดลง ๒) อายสภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอมการยบสภาผแทนราษฎร ๓) คณะรฐมนตรลาออก ๔) พนจากต าแหนงเพราะคณะรฐมนตรเปนผกระท าการหรออนมตใหกระท าการหรอรวา

มการกระท าการซงเปนผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ มสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย แตไมไดสงยบยง ตามมาตรา ๑๔๔

เมอรฐมนตรทงคณะพนจากต าแหนงเนองจากความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตรสนสดลง หรอคณะรฐมนตรลาออก หรอกระท าการหรออนมตใหกระท าการอนมผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ มสวนในการใชงบประมาณรายจาย ใหสภาผแทนราษฎรพจารณาให ความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงต งเปนนายกรฐมนตร ตามขนตอนและวธการทก าหนดในรฐธรรมนญตอไป เพอจดตงคณะรฐมนตรขนใหม คณะรฐมนตรรกษำกำร

คณะรฐมนตรทพนจากต าแหนงทงคณะ ยงสามารถอยปฏบตหนาทตอไปได ภายใตเงอนไขตอไปน

๑. กรณพนจากต าแหนงเนองจากความเปนรฐมนตรของนายกรฐมนตรสนสดลง หรออาย สภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอมการยบสภาผแทนราษฎร หรอคณะรฐมนตรลาออก ใหคณะรฐมนตร คณะเดมอยปฏบตหนาทตอไปจนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมจะเขารบหนาท เวนแตในกรณทนายกรฐมนตรพนจากต าแหนง เพราะเหตขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามไมใหด ารงต าแหนงรฐมนตร ตามมาตรา ๙๘ หรอไมมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ ตามมาตรา ๑๖๐ (๔) หรอมพฤตกรรมอนเปน

๗๕

การฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง ตามมาตรา ๑๖๐ (๕) นายกรฐมนตรจะอยปฏบตหนาทตอไปไมได

๒. กรณพนจากต าแหนงเนองจากคณะรฐมนตรเปนผกระท าการหรออนมตใหกระท าการหรอรวามการกระท าการซงเปนผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ มสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย แตไมไดสงยบยง ตามมาตรา ๑๖๗ (๔) คณะรฐมนตรทพนจากต าแหนงจะอยปฏบตหนาทตอไปไมได

ในกรณทคณะรฐมนตรอยปฏบตหนาทตอไปไมไดเนองจากคณะรฐมนตรเปนผกระท าการหรออนมตใหกระท าการหรอรวามการกระท าการซงเปนผลใหสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอกรรมาธการ มสวนไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในการใชงบประมาณรายจาย แตไมไดสงยบยง หรอคณะรฐมนตรทอยปฏบตหนาทตอไปลาออกทงคณะ และเปนกรณท สภาผแทนราษฎรไมอาจให ความเหนชอบผทสมควรไดรบการแตงตงเปนนายกรฐมนตร และแตงตงนายกรฐมนตร ตามมาตรา ๑๕๘ และมาตรา ๑๕๙ ไดไมวาดวยเหตใด หรอยงด าเนนการไมแลวเสรจ ใหปลดกระทรวงปฏบตหนาทแทนรฐมนตรวาการกระทรวงนน ๆ เฉพาะเทาทจ าเปนไปพลางกอน โดยใหปลดกระทรวงคดเลอกกนเองให คนหนงปฏบตหนาทแทนนายกรฐมนตร

๓. คณะรฐมนตรทพนจากต าแหนงเนองดวยเหตทอายสภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอม การยบสภาผแทนราษฎร และตองอยปฏบตหนาทตอไป ตองปฏบตหนาทตามเงอนไขตอไปนดวย คอ

๑) ไมกระท าการอนมผลเปนการอนมตงานหรอโครงการ หรอมผลเปนการสรางความผกพนตอคณะรฐมนตรชดตอไป เวนแตทก าหนดไวแลวในงบประมาณรายจายประจ าป

๒) ไมแตงตงหรอโยกยายขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ าหรอพนกงานของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอกจการทรฐถอหนใหญ หรอใหบคคลดงกลาวพนจากการปฏบตหนาทหรอพนจากต าแหนง หรอใหผอนมาปฏบตหนาทแทน เวนแตจะไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการ การเลอกตงกอน

๓) ไมกระท าการอนมผลเปนการอนมตใหใชจายงบประมาณส ารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจ าเปน เวนแตจะไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการการเลอกตงกอน

๔) ไมใชทรพยากรของรฐหรอบคลากรของรฐเพอกระท าการใดอนอาจมผลตอการเลอกตง และไมกระท าการอนเปนการฝาฝนขอหามตามระเบยบทคณะกรรมการการเลอกตงก าหนด กำรเขำบรหำรรำชกำรแผนดนของคณะรฐมนตร

๑. รฐมนตรตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยกอนเขารบหนาท ๒. คณะรฐมนตรทจะเขาบรหารราชการแผนดนตองแถลงนโยบายตอรฐสภา ภายใน ๑๕ วน

นบแตวนเขารบหนาท ซงแนวนโยบายนนตองสอดคลองกบหนาทของรฐ แนวนโยบายแหงรฐ และยทธศาสตรชาต และตองชแจงแหลงทมาของรายไดทจะน ามาใชจายในการด าเนนนโยบาย โดยไมมการ ลงมตความไววางใจ

๗๖

กอนทคณะรฐมนตรจะแถลงนโยบายตอรฐสภา หากมกรณทส าคญและจ าเปนเรงดวนซงหากปลอยใหเนนชาไปจะกระทบตอประโยชนส าคญของแผนดน คณะรฐมนตรทเขารบหนาทจะด าเนนการไปพลางกอนเพยงเทาทจ าเปนกได

๓. ในการบรหารราชการแผนดน คณะรฐมนตรตองด าเนนการตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ กฎหมาย และนโยบายทไดแถลงไวตอรฐสภา และตองปฏบตตามหลกเกณฑดงตอไปนดวย

๑) ปฏบตหนาทและใชอ านาจดวยความซอสตย สจรต เสยสละ เปดเผย และมความรอบคอบและระมดระวงในการด าเนนกจการตาง ๆ เพอประโยชนสงสดของประเทศและประชาชนสวนรวม

๒) รกษาวนยในกจการทเกยวกบเงนแผนดนตามกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐอยางเครงครด

๓) ยดถอและปฏบตตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด ๔) สรางเสรมใหทกภาคสวนในสงคมอยรวมกนอยางเปนธรรม ผาสก และสามคคปรองดองกน รฐมนตรตองรบผดชอบตอสภาผแทนราษฎรในเรองทอยในหนาทและอ านาจของตน รวมทง

ตองรบผดชอบรวมกนตอรฐสภาในการก าหนดนโยบายและการด าเนนการตามนโยบายของคณะรฐมนตร ๔. ในกรณทมปญหาส าคญเกยวกบการบรหารราชการแผนดนทคณะรฐมนตรเหนสมควรจะฟง

ความคดเหนของสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา นายกรฐมนตรจะแจงไปยงประธานรฐสภาขอใหมการเปดอภปรายทวไปในทประชมรวมกนของรฐสภาโดยไมมการลงมตกได

๕. ในกรณทมเหตอนสมควร คณะรฐมนตรจะขอใหมการออกเสยงประชามตในเรองใดอนไมใชเรองทขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอเรองทเกยวกบตวบคคลหรอคณะบคคลใดกได ตามทกฎหมายบญญต หนำทและอ ำนำจของคณะรฐมนตร

คณะรฐมนตรมหนาทและอ านาจ ดงน ๑. การก าหนดนโยบายในการบรหารราชการแผนดนซงตองสอดคลองกบหนาทของรฐ

แนวนโยบายแหงรฐ และยทธศาสตรชาต ๒. การบรหารราชการแผนดนตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ กฎหมาย และนโยบายทแถลงไว

ตอรฐสภา ๓. การเสนอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ๔. การเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและรางพระราชบญญตตอรฐสภา ๕. การถวายค าแนะน าในการตราพระราชก าหนดในกรณฉกเฉนทมความจ าเปนรบดวนอน

มอาจจะหลกเลยงได เพอประโยชนในการรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะ

๖. การถวายค าแนะน าในการตราพระราชกฤษฎกาโดยไมขดตอกฎหมาย ๗. การท าหนงสอสญญากบตางประเทศ ๘. แตงตงคณะกรรมการ เพอแกไขปรบปรงกฎหมายในการปฏรปดานกระบวนการยตธรรม

๗๗

๙. แตงตงคณะกรรมการเพอด าเนนการศกษาและจดท าขอเสนอแนะและรางกฎหมาย ทเกยวของในการด าเนนการปฏรปดานการศกษา คณะรฐมนตรตำมบทเฉพำะกำล

๑. สถำนะของคณะรฐมนตร ใหคณะรฐมนตรทบรหารราชการแผนดนอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนเปน

คณะรฐมนตรตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน จนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปครงแรกตามรฐธรรมนญนจะเขารบหนาท

๒. กำรด ำรงต ำแหนงรฐมนตร ๑) ไมใหน ามาตรา ๑๑๒ (บคคลผเคยด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลง

มาแลวยงไมเกน ๒ ป จะเปนรฐมนตรหรอผด ารงต าแหนงทางการเมองไมได เวนแตเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน) มาใชบงคบแกการด ารงต าแหนงรฐมนตร

๒) คณสมบตและลกษณะตองหามของรฐมนตร รฐมนตรทบรหารราชการแผนดนทจะบรหารราชการแผนดนตอไปตามบทเฉพาะกาลนน

นอกจากตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แลว ตองไมมลกษณะตองหามรวมถงเหตทท าใหความเปนรฐมนตรสนสดลงตามทบญญตไวส าหรบรฐมนตรตามรฐธรรมนญนดวย ยกเวนในกรณดงตอไปน ใหสำมำรถเปนรฐมนตรได

(๑) มลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๖๐ เนองจาก - เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ านอกจากขาราชการการเมอง - เปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน - เปนสมาชกวฒสภาหรอเคยเปนสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงยงไมเกน

๒ ป - เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอ

เปนเจาหนาทอนของรฐ (๒) มเหตทท าใหพนจากต าแหนงรฐมนตรตามมาตรา ๑๗๐ เนองจากขาดคณสมบตหรอม

ลกษณะตองหามไมใหด ารงต าแหนงรฐมนตร ดงน - เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ านอกจากขาราชการการเมอง - เปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน - เปนสมาชกวฒสภาหรอเคยเปนสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงยงไมเกน

๒ ป - เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอ

เปนเจาหนาทอนของรฐ

๗๘

- กระท าการอนเปนการขดกนแหงผลประโยชน ตามมาตรา ๑๘๔ (๑) คอ ด ารงต าแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ หรอต าแหนงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน

๓) การด าเนนการแตงตงรฐมนตรในระหวางเวลาทยงไมมคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปครงแรกตามรฐธรรมนญนเขารบหนาท ใหด าเนนการตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ แตตองไมมลกษณะตองหามไมใหด ารงต าแหนงรฐมนตรตามทก าหนดในบทเฉพาะกาล มาตรา ๒๖๔ วรรคสองดวย

๓. กำรสมครรบเลอกตงเปนสมำชกสภำผแทนรำษฎร เมอมการเลอกตงทวไปครงแรกภายหลงจากวนประกาศใชรฐธรรมนญน ผด ารงต าแหนง

รฐมนตรตามบทเฉพาะกาลน จะสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมได เวนแตจะไดพนจากต าแหนงรฐมนตรภายใน ๙๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน หนำทและอ ำนำจของคณะรฐมนตรตำมบทเฉพำะกำล

๑. คณะรฐมนตรตองแจงความคบหนาในการด าเนนการตามแผนการปฏรปประเทศตอรฐสภาเพอทราบทก ๓ เดอน

๒. ในกรณทคณะรฐมนตรจะเสนอรางพระราชบญญตซ งตราขนเพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศตอรฐสภา ใหแจงใหประธานรฐสภาทราบพรอมกบการเสนอรางพระราชบญญตนนดวย

๓. คณะรฐมนตรตองด าเนนการแกไขเพมเตมพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและก ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ใหเปนไปตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญนและเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตเพอพจารณาภายใน ๑๘๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน

๔. คณะรฐมนตรตองจดใหมกฎหมายเกยวกบการจดท า การก าหนดเปาหมาย ระยะเวลาทจะบรรลเปาหมาย และสาระทพงมในยทธศาสตรชาต ตามมาตรา ๖๕ วรรคสอง ใหแลวเสรจภายใน ๑๒๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และด าเนนการจดท ายทธศาสตรชาตใหแลวเสรจภายใน ๑ ปนบแตวนทกฎหมายดงกลาวใชบงคบ

๕. คณะรฐมนตรตองเสนอกฎหมายเพอใหการบรหารงานบคคลเกยวกบผพพากษาศาลยตธรรมและตลาการศาลปกครองตองมความเปนอสระตามมาตรา ๑๙๖ มาตรา ๑๙๘ และเพอใหการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอนขององคกรอยการมความเปนอสระตามมาตรา ๒๔๘ วรรคสาม ตอสภานตบญญตแหงชาตภายใน ๑ ปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญ เวนแตกรณทมบญญตไวเปนการเฉพาะในรฐธรรมนญ

๗๙

๖. คณะรฐมนตรตองด าเนนการใหหนวยงานของรฐทคณะรฐมนตรก าหนดด าเนนการใหจดท ารางกฎหมายทจ าเปนในการศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชน หรอชมชน และการรบฟงความคดเหนของประชาชนตามมาตรา ๕๘ การรกษาวนยการเงนการคลงอยางเครงครด และจดระบบภาษใหเกดความเปนธรรมแกสงคมตามมาตรา ๖๒ และการปองกนและขจด การทจรตและประพฤตมชอบตามมาตรา ๖๓ ใหแลวเสรจและเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตภายใน ๒๔๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญ

การอนมตพระราชก าหนด พระราชก าหนด คอ กฎหมายทพระมหากษตรยทรงตราขนใหใชบงคบเชนเดยวกบพระราชบญญต

โดยค าแนะน าของคณะรฐมนตร ซงตองเปนไปตามเงอนไขทรฐธรรมนญก าหนดไว ดงนน พระราชก าหนดจงสามารถแกไขเพมเตมหรอยกเลกพระราชบญญตได และเมอประกาศพระราชก าหนดในราชกจจานเบกษาแลวจงมผลใชบงคบได ประเภทของพระราชก าหนด

๑. พระราชก าหนดทวไป พระราชก าหนดทวไปตราขนไดเฉพาะเมอคณะรฐมนตรเหนวาเปนกรณฉกเฉนทมความ

จ าเปนรบดวนอนมอาจหลกเลยงได เพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดพบตสาธารณะ

๒. พระราชก าหนดเกยวดวยภาษอากรและเงนตรา พระราชก าหนดเกยวดวยภาษอากรและเงนตราตราขนในกรณทคณะรฐมนตรเหนวามความ

จ าเปนตองมกฎหมายเกยวดวยภาษอากรหรอเงนตราซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน การอนมตพระราชก าหนด

ตามหลกการแบงแยกการใชอ านาจอธปไตยนน อ านาจในการตรากฎหมายเปนอ านาจของ ฝายนตบญญต แตเนองจากการตรากฎหมายโดยฝายนตบญญตใชระยะเวลาอยพอสมควร ท าใหรฐสภา ไมสามารถตรากฎหมายใหมผลใชบงคบในทนทในกรณทมความจ าเปนเรงดวน ดวยเหตนจงใหฝายบรหารสามารถใชอ านาจนตบญญตไดชวคราว เพอปองกนไมใหเกดความเสยหายกบทจะเกดขนกบประเทศและประชาชนสวนรวม และเมอมการตราพระราชก าหนดใชบงคบแลว จะตองเสนอพระราชก าหนดนนตอรฐสภา เพอใหสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา ซงเปนผแทนของประชาชน ท าการตรวจสอบอกครงหนงวาพระราชก าหนดนนสมควรใชบงคบเปนกฎหมายตอไปหรอไม

๑. ก าหนดเวลาทจะตองเสนอพระราชก าหนดเพอใหรฐสภาพจารณาอนมต ๑) พระราชก าหนดทวไป

คณะรฐมนตรตองเสนอพระราชก าหนดทวไปตอรฐสภาในการประชมรฐสภาคราวตอไปเพอพจารณาโดยไมชกชา ถาอยนอกสมยประชมและการรอการเปดสมยประชมสามญจะเปนการชกชา คณะรฐมนตรตองด าเนนการใหมการเรยกประชมรฐสภาสมยวสามญเพอพจารณาอนมตหรอไมอนมต พระราชก าหนดโดยเรว

๘๑

๒) พระราชก าหนดเกยวดวยภาษและเงนตรา คณะรฐมนตรตองเสนอพระราชก าหนดเกยวดวยภาษและเงนตราตอรฐสภาในการประชม

รฐสภาคราวตอไปเพอพจารณาโดยไมชกชา ถาอยนอกสมยประชมและการรอการเปดสมยประชมสามญจะเปนการชกชา คณะรฐมนตรตองด าเนนการใหมการเรยกประชมรฐสภาสมยวสามญเพอพจารณาอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนดโดยเรว แตถาเปนการตราพระราชก าหนดเกยวดวยภาษและเงนตราขนในระหวางสมยประชม จะตองน าเสนอตอสภาผแทนราษฎรภายใน ๓ วนนบแตวนถดจากวนประกาศใน ราชกจจานเบกษา

๒. การพจารณาพระราชก าหนดของรฐสภา การอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนด ใหนายกรฐมนตรประกาศในราชกจจานเบกษา

ในกรณไมอนมต ใหมผลตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา การพจารณาพระราชก าหนดของสภาผแทนราษฎรและของวฒสภา และการยนยนการอนมตพระราชก าหนด จะตองกระท าในโอกาสแรกทมการประชมสภานน ๆ

๓. ผลของการอนมตหรอไมอนมตพระราชก าหนด ๑) พระราชก าหนดไดรบอนมตจากรฐสภา พระราชก าหนดทไดรบอนมตจากรฐสภาแลว มผลใชบงคบเปนพระราชบญญตตอไป ซง

กรณทถอวารฐสภาอนมตพระราชก าหนดนน ม ๒ กรณ คอ (๑) สภาผแทนราษฎรและวฒสภาอนมตพระราชก าหนด (๒) สภาผแทนราษฎรอนมตแตวฒสภาไมอนมตและสภาผแทนราษฎรยนยนการอนมต

ดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร ๒) พระราชก าหนดไมไดรบอนมตจากรฐสภา

พระราชก าหนดทไมไดรบอนมตจากรฐสภาใหพระราชก าหนดนนตกไป ไมมผลบงคบใชเปนกฎหมาย แตไมกระทบตอกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชก าหนดนน และหากพระราชก าหนดนนมผลเปนการแกไขเพมเตมหรอยกเลกบทบญญตแหงกฎหมายใด ใหบทบญญตแหงกฎหมายทมอยกอนการแกไขเพมเตมหรอยกเลก มผลใชบงคบตอไปนบแตวนทการไมอนมตพระราชก าหนดนนมผล ซงการ ไมอนมตพระราชก าหนดมผลตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา

กรณทถอวารฐสภาไมอนมตพระราชก าหนดนน ม ๒ กรณ คอ (๑) สภาผแทนราษฎรไมอนมตพระราชก าหนด (๒) สภาผแทนราษฎรอนมตแตวฒสภาไมอนมตและสภาผแทนราษฎรยนยนการอนมต

ดวยคะแนนเสยงไมมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร การตรวจสอบความชอบดวยรฐธรรมนญของพระราชก าหนด

กอนทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาจะไดอนมตพระราชก าหนดใด สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๕ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา มสทธ

๘๒

เขาชอเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชกวาพระราชก าหนดนนไมไดตราขนเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะได และใหประธานแหงสภานนสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญภายใน ๓ วนนบแตวนทไดรบความเหนเพอวนจฉย และใหรอการพจารณาพระราชก าหนดนนไวกอนจนกวาจะไดรบแจงค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

เมอศาลรฐธรรมนญไดรบเรองแลวใหมค าวนจฉยภายใน ๖๐ วนนบแตวนทไดรบเรอง และแจง ค าวนจฉยนนไปยงประธานแหงสภาทสงความเหนนนมา

ในกรณทศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนตลาการ ศาลรฐธรรมนญทงหมดเทาทมอยวา พระราชก าหนดไมไดตราขนเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปด ภยพบตสาธารณะ ใหพระราชก าหนดนนไมมผลบงคบใชมาแตตน

การท าหนงสอสญญาระหวางประเทศ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ บญญตใหรฐสภาเขามามบทบาทในกระบวนการท าหนงสออสญญาระหวางรระเทศเชนเยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ โยมความมงหมายใหคณะรฐมนตรและรฐสภารวมมออกนในเรอองกจการระหวางรระเทศมากขน เพออรกษาผลรระโยชนของรระเทศชาตและรระชาชนไอยางเหมาะสมและสอคลองกบบทบาทภารกจทมตอภมภาคและสงคมโลก แตทงนบทบญญตทเกยวของกบการใหความเหนชอบหนงสออสญญาระหวางรระเทศของรฐสภาในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๑๗๘ มรายละเอยบางรระการทแตกตางจากบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ แตยงมลกษณะของหนงสออสญญาระหวางรระเทศทตองถกตรวจสอบไวคลายเม สวนความแตกตางทส าคญ อาท รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไมไก าหนใหรฐบาลตองเสนอกรอบการเจรจาใหรฐสภาเหนชอบกอนการ าเนนการ แตไก าหนระยะเวลาในการวนจฉยของศาลรฐธรรมนญในกรณทมรญหาวาหนงสออสญญาระหวางรระเทศฉบบใตองเสนอตอรฐสภา รวมทงไก าหนผลทจะเกขนหากรฐสภาไมสามารถพจารณาไตามระยะเวลาทก าหนไว

การทจะท าใหหนงสออสญญาระหวางรระเทศ หรออสนธสญญา* เกผลบงคบใชตามพนธกรณไนน เรนเรอองทกฎหมายระหวางรระเทศไมไก าหนกระบวนการไว แตใหเรนเรอองภายในของแตละรระเทศในการ าเนนการเพออใหพนธกรณตาง ๆ ทไตกลงกนไวเกผลขนจรง ทงในระบระหวางรระเทศและภายในรระเทศ ทงน ในมาตรา ๑๑ ของอนสญญากรงเวยนนาวาวยกฎหมายสนธสญญา ค.ศ. ๑๙๖๙ (Vienna Convention on the Law of Treaties, 1969) การแสงเจตนาในการเขาผกพนสนธสญญาอาจท าไโยวธการลงนาม (signature) การแลกเรลยนตราสารทกอใหเกสนธสญญา (exchange of instruments constituting a treaty) การใหสตยาบน (ratification) การยอมรบ (acceptance) การอนมต (approval) การภาคยานวต (accession) หรออโยวธการออนตามทไตกลงกน ฉะนน การท าใหสนธสญญาหรออความตกลงระหวางรระเทศมผลในทางรฏบตภายในรระเทศอยางแทจรง จงเรนเรอองของแตละรระเทศวามกฎหมายก าหนวธการแสงเจตนาเขาผกพนสนธสญญาหรออขอตกลงระหวางรระเทศอยางไร

ภายใตกฎหมายไทย หนงสออสญญาระหวางรระเทศ หรออสนธสญญา ไมมผลใชบงคบไโยตรงภายในรระเทศ หากแตตองไรบการแรลงรร (transformation) หรออรรบใหเรนกฎหมายภายในกอน จงจะท าใหมผลบงคบใชในรระเทศไ งนน เมออรระเทศไทยไท าหนงสออสญญาระหวางรระเทศกบนานา

* “หนงสออสญญาระหวางรระเทศ” เรนค าในรฐธรรมนญของไทย ซงมค านยามตามค าวนจฉยของ

ศาลรฐธรรมนญ ทสอคลองกบค าวา “สนธสญญา” ในอนสญญากรงเวยนนาวาวยกฎหมายสนธสญญา ค.ศ. ๑๙๖๙ และอนสญญากรงเวยนนาวาวยกฎหมายสนธสญญาระหวางรฐและองคการระหวางรระเทศ หรออระหวางองคการระหวางรระเทศ ค.ศ. ๑๙๘๖

๘๔

รระเทศ หรออองคการระหวางรระเทศ รระเทศไทยจงมขอผกพนตองรฏบตตามในฐานะทเรนภาคของหนงสออสญญานน โยตองตรากฎหมายภายในฉบบใหม หรออแกไขเพมเตมกฎหมายภายในทมอยเมเพออใหพนธกรณตามหนงสออสญญาระหวางรระเทศมผลบงคบใชในรระเทศไทยไ

มาตรา ๑๗๘ แหงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไก าหนใหรฐสภาไเขาไรมสวนรวมในกระบวนการท าหนงสออสญญาระหวางรระเทศ ซงเรนบทบาททเกยวของกบการ ท าหนาทของรฐสภาในการตรากฎหมายใหม หรออการแกไขเพมเตมกฎหมายภายในเพออรองรบการรฏบตตามพนธกรณระหวางรระเทศ ประเภทของหนงสอสญญาทตองไดรบความเหนชอบของรฐสภา

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๑๗๘ ไก าหนรระเภทของหนงสออสญญาระหวางรระเทศทคณะรฐมนตรตองเสนอใหรฐสภาพจารณาใหความเหนชอบไว ๔ รระเภท ไแก

๑. หนงสออสญญาทมบทเรลยนแรลงอาณาเขตของรระเทศ ๒. หนงสออสญญาทมบทเรลยนแรลงเขตพอนทนอกอาณาเขตซงรระเทศไทยมสทธอธรไตย

หรออมเขตอ านาจตามหนงสออสญญา หรออตามกฎหมายระหวางรระเทศ ๓. หนงสออสญญาทรฐบาลจะตองออกพระราชบญญตเพออใหเรนไรตามหนงสออสญญา ๔. หนงสออสญญาทอาจมผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม หรออการคา หรออการ

ลงทนของรระเทศอยางกวางขวาง ไแก หนงสออสญญาเกยวกบการคาเสร เขตศลกากรรวม หรออการใหใชทรพยากรธรรมชาต หรออท าใหรระเทศตองสญเสยสทธในทรพยากรธรรมชาตทงหมหรออบางสวน หรออหนงสออสญญาออนตามทกฎหมายบญญต ระยะเวลาในพจารณาใหความเหนชอบของรฐสภา

การพจารณาใหความเหนชอบหนงสออสญญาระหวางรระเทศของรฐสภา รฐสภาจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน ๖๐ วนนบแตวนทไรบเรอองจากคณะรฐมนตร ถาเกนกวานนใหถออวารฐสภาไใหความเหนชอบ องคกรทมอ านาจวนจฉยปญหาเกยวกบหนงสอสญญาระหวางประเทศ

หากมรญหาวาหนงสออสญญาระหวางรระเทศฉบบใมบทบญญตเขาขายเรนหนงสออสญญา ๔ รระเภทงทกลาวมาแลวหรออไมนน คณะรฐมนตรอาจจะขอใหศาลรฐธรรมนญวนจฉยไ โย ศาลรฐธรรมนญจะตองวนจฉยใหแลวเสรจภายใน ๓๐ วน นบแตวนทไรบค าขอ

๘๕

การมสวนรวมของประชาชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไบญญตใหมการตรากฎหมายเกยวกบ

การมสวนรวมของรระชาชนในการแสงความคเหน และการไรบการเยยวยาทจ าเปนอนเนอองมาจากไรบผลกระทบจากหนงสออสญญาทอาจมผลกระทบตอความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม หรออการคา หรออการลงทนของรระเทศอยางกวางขวางวย

การขดกนแหงผลประโยชน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มบทบญญตทเขมขนในการปองกนและปราบปรามการทจรตอยางจรงจง โดยเรมตนตงแต “ตนนา” ถง “ปลายนา” กลาวคอ รฐธรรมนญฉบบน มเจตนารมณเพอกรองคนด มความร ความสามารถเขามาทางานทางการเมอง ขณะเดยวกนกสรางกลไกขจดโอกาสการทจรตคอรรปชน และปราบปรามผใชอานาจหนาทในทางทมชอบอยางจรงจงและเขมงวด เพอใหผทใชอานาจรฐปฏบตหนาทและบรหารประเทศดวยความโปรงใส เพอประโยชนของประชาชนและประเทศชาต

การขดกนแหงผลประโยชน (Conflict of Interest) เปนหนงในมาตรการปองกนทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ เพอใหผดารงตาแหนงทางการเมอง ซงไดแก สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา และรฐมนตร ปฏบตงานไดอยางอสระและเปนกลาง โดยไมมผลประโยชน (การมสวนไดเสย) เขาไปเกยวของ รวมทงปองกนไมใหผดารงตาแหนงทางการเมองเหลานซงเปนบคคลสาธารณะใชตาแหนงหนาทของตนเองในการแทรกแซงการปฏบตหนาทของเจาหนาทรฐหรอกจการของรฐ เพอประโยชนของตนเอง ญาต และพวกพอง

แนวความคดเกยวกบการกระทาทเปนการขดกนแหงผลประโยชนไดเรมมขนเปนครงแรกภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. ๒๔๗๕ เปนตนมา โดยปรากฏเปนบทบญญตครงแรกในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๔๙๒ มาตรา ๘๐ และไดมการบญญตไวในรฐธรรมนญฉบบตอ ๆ มาอกหลายฉบบ แตการบญญตเรองดงกลาวยงไมมการนามาใชบงคบกบคสมรสและบตรของสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา และรฐมนตร และบคคลอนซงดาเนนการในลกษณะผถกใช ผรวมดาเนนการ หรอผไดรบมอบหมายจากสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอรฐมนตรใหกระทาการดงกลาว

การนาเรองการกระทาทเปนการขดกนแหงผลประโยชนมาบงคบใชเพมเตมกบคสมรส บตร และบคคลทเกยวของนน จงเปนหลกการใหมในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ (มาตรา ๒๖๕ วรรคสาม) และไดคงหลกการนไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ดวย เพอใหนกการเมองไดตระหนกและระมดระวงในการใชอานาจหนาทของตนเองมากขน

สาหรบบทบญญตในหมวด ๙ การขดกนแหงผลประโยชน ในรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. ๒๕๖๐ มสาระสาคญโดยสรป ดงน ขอหามส าหรบสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภา

๑. สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตองไมดารงตาแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ หรอตาแหนงสมาชกสภาทองถน หรอผบรหารทองถน

๒. สมาชกสภาผแทนราษฎร และ สมาชกวฒสภาตองไมรบ หรอไมแทรกแซง หรอไมกาวกายการเขารบสมปทานจากรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอเขาเปนคสญญากบรฐ

๘๗

หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจทมลกษณะการผกขาดตดตอน หรอเปนหนสวนหรอ ผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม (ขอหามนใชบงคบแกคสมรสและบตรของ สมาชกสภาผแทนราษฎร หรอ สมาชกวฒสภา และบคคลอนทดาเนนการในลกษณะผถกใช ผรวมดาเนนการ หรอผไดรบมอบหมายจากสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา ใหกระทาการตามนดวย)

๓. สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตองไมรบเงนหรอประโยชนใด ๆ จาก หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเปนพเศษ นอกเหนอไปจากทหนวยราชการ หนวยงาน ของรฐ หรอรฐวสาหกจปฏบตตอบคคลอน ๆ ในธรกจการงานปกต (ขอหามนใชบงคบแกคสมรสและบตรของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา และบคคลอนทดาเนนการในลกษณะผถกใช ผรวมดาเนนการ หรอผไดรบมอบหมายจากสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ใหกระทาการตามนดวย)

ทงน สมาชกสภาผแทนราษฎร และ สมาชกวฒสภา สามารถรบเบยหวด บาเหนจ บานาญ เงนปพระบรมวงศานวงศ หรอเงนอนใดในลกษณะเดยวกน และเบยประชมจากการดารงตาแหนงกรรมาธการของรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา หรอกรรมการทไดรบการแตงตงในการบรหารราชการแผนดนทเกยวกบกจการของสภา หรอกรรมการตามทมกฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะ

๔. สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตองไมกระทาการใด ๆ ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม อนเปนการขดขวางหรอแทรกแซงการใชสทธหรอเสรภาพของหนงสอพมพหรอสอมวลชนโดย มชอบ

๕. สมาชกสภาผแทนราษฎร และ สมาชกวฒสภา ตองไมใชสถานะหรอตาแหนงกระทาการใด ๆ อนมลกษณะทเปนการกาวกาย หรอแทรกแซงเพอประโยชนของตนเอง ของผอน หรอของพรรคการเมอง ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม ในเรองดงน

๑) การปฏบตราชการหรอการดาเนนงานในหนาทประจาของขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ กจการทรฐถอหนใหญ หรอราชการสวนทองถน

๒) กระทาการในลกษณะทตนมสวนรวมในการใชจายเงนงบประมาณ หรอใหความเหนชอบในการจดทาโครงการใด ๆ ของหนวยงานของรฐ เวนแตเปนการดาเนนการในกจการของรฐสภา

๓) การบรรจ แตงตง โยกยาย โอน เลอนตาแหนง เลอนเงนเดอนหรอการใหพนจากตาแหนงของขาราชการ พนกงาน หรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ กจการทรฐถอหนใหญ หรอราชการสวนทองถน

ขอหามส าหรบรฐมนตร

๑. รฐมนตรตองไมดารงตาแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ หรอตาแหนงสมาชกสภาทองถน หรอผบรหารทองถน

๘๘

๒. รฐมนตรตองไม รบ หรอไมแทรกแซง หรอไมกาวกายการเข ารบสมปทานจากรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอเขาเปนคสญญากบรฐ หนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจทมลกษณะการผกขาดตดตอน หรอเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษททรบสมปทานหรอเขาเปนคสญญาในลกษณะดงกลาว ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม (ขอหามนใชบงคบแก คสมรสและบตรของรฐมนตร และบคคลอนทดาเนนการในลกษณะผถกใช ผรวมดาเนนการ หรอผไดรบมอบหมายจากรฐมนตรใหกระทาการตามนดวย)

๓. รฐมนตรตองไมรบเงนหรอประโยชนใด ๆ จากหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเปนพเศษ นอกเหนอไปจากทหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจปฏบตตอบคคลอน ๆ ในธรกจการงานปกต (ขอหามนใชบงคบแกคสมรสและบตรของรฐมนตร และบคคลอนทดาเนนการในลกษณะผถกใช ผรวมดาเนนการ หรอผไดรบมอบหมายจากรฐมนตรใหกระทาการตามนดวย)

ทงน รฐมนตรสามารถรบเบยหวด บาเหนจ บานาญ เงนปพระบรมวงศานวงศ หรอเงนอนใดในลกษณะเดยวกน และเบยประชมจากการดารงตาแหนงกรรมาธการของรฐสภา สภาผแทนราษฎร หรอวฒสภา หรอกรรมการทไดรบการแตงตงในการบรหารราชการแผนดนทเกยวกบกจการของสภา หรอกรรมการตามทมกฎหมายบญญตไวเปนการเฉพาะ

๔. รฐมนตรตองไมกระทาการใด ๆ ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม อนเปนการขดขวางหรอแทรกแซงการใชสทธหรอเสรภาพของหนงสอพมพหรอสอมวลชนโดยมชอบ

อยางไรกตาม หากการกระท าในขอ ๑-๔ ขางตน เปนการดารงตาแหนงหรอการดาเนนการทกฎหมายไดบญญตใหเปนหนาทหรออานาจของรฐมนตร หรอเปนการกระทาตามหนาทและอานาจในการบรหารราชการแผนดน หรอตามนโยบายทไดแถลงตอรฐสภา หรอตามทกฎหมายบญญต รฐมนตรสามารถ กระทาไดไมถอเปนการขดกนแหงผลประโยชน

๕. รฐมนตรตองไมใชสถานะหรอตาแหนงกระทาการใดไมวาโดยทางตรงหรอทางออม อนเปนการกาวกายหรอแทรกแซงการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐเพอประโยชนของตนเอง ของผอน หรอของพรรคการเมองโดยมชอบตามทกาหนดในมาตรฐานทางจรยธรรม

๖. รฐมนตรตองไมเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษท หรอไมคงความเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษทตอไปตามจานวนทกฎหมายบญญต และตองไมเปนลกจางของ บคคลใด ในกรณทรฐมนตรจะประสงคจะเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษท หรอเปนลกจางของบคคลใด ตองแจงใหประธานกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตทราบภายใน ๓๐ วนนบแตวนทไดรบแตงตง และใหโอนหนในหางหนสวนหรอบรษทดงกลาวใหแกนตบคคลซงจดการทรพยสนเพอประโยชนของผอน ทงน ตามทกฎหมายบญญต

นอกจากนนแลว รฐมนตรจะเขาไปเกยวของกบการบรหารจดการหน หรอกจการของ หางหนสวนหรอบรษทในทางใดไมไดดวย

บทบญญตในมาตรา ๑๘๗ เฉพาะในสวนทเกยวกบความเปนหนสวนหรอผถอหน ใหใชบงคบแกคสมรสและบตรทยงไมบรรลนตภาวะของรฐมนตร และการถอหนของรฐมนตรทอยในความครอบครอง

๘๙

หรอดแลของบคคลอนดวย กลาวคอ คสมรสและบตรทยงไมบรรลนตภาวะของรฐมนตร รวมถงผทครอบครองหรอดแลหนแทนรฐมนตรตองไมเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษท หรอไมคงความเปนหนสวนหรอผถอหนในหางหนสวนหรอบรษทตอไปตามจานวนทกฎหมายบญญตดวยเชนเดยวกบรฐมนตร

ศาล

หลกการทวไป ๑. การพจารณาพพากษาอรรถคดเปนอ านาจของศาล ซงตองด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย

และในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย ผพพากษาและตลาการยอมมอสระในการพจารณาพพากษาอรรถคดตามรฐธรรมนญและกฎหมายใหเปนไปโดยรวดเรว เปนธรรม และปราศจากอคตทงปวง

๒. การจดตงศาลใหท าโดยพระราชบญญต การจดตงศาลขนใหมหรอก าหนดวธพจารณาเพอพจารณาพพากษาคดใดคดหนงหรอทมขอหาฐานใดฐานหนงโดยเฉพาะแทนศาลทมตามกฎหมายส าหรบพจารณาพพากษาคดนน ๆ จะกระท าไมได

๓. พระมหากษตรยทรงแตงตงและใหผพพากษาและตลาการพนจากต าแหนง แตในกรณท พนจากต าแหนงเพราะความตาย เกษยณอาย ตามวาระ หรอพนจากราชการเพราะถกลงโทษใหน าความกราบบงคมทลเพอทรงทราบ

๔. ผพพากษาและตลาการตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยกอนเขารบหนาท ๕. ในกรณทมปญหาเกยวกบหนาทและอ านาจระหวางศาลยตธรรม ศาลปกครอง หรอ

ศาลทหาร ใหคณะกรรมการซงประกอบดวยประธานศาลฎกาเปนประธาน ประธานศาลปกครองสงสด หวหนาส านกตลาการทหาร และผทรงคณวฒอนอกไมเกน ๔ คนตามทกฎหมายบญญตเปนกรรมการ พจารณาวนจฉยชขาด หลกเกณฑและวธการชขาดปญหาเกยวกบหนาทและอ านาจระหวางศาล ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต

๖. ใหศาลแตละศาล ยกเวนศาลทหาร มหนวยงานทรบผดชอบงานธรการทมความเปนอสระในการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอน โดยใหมหวหนาหนวยงานคนหนงเปนผบงคบบญชาขนตรงตอประธานของแตละศาล ตามทกฎหมายบญญต

๗. ใหศาลยตธรรมและศาลปกครองมระบบเงนเดอนและคาตอบแทนเปนการเฉพาะตามความเหมาะสมตามทกฎหมายบญญต

ศาลยตธรรม

๑. ศาลยตธรรมมอ านาจพจารณาพพากษาคดทงปวง เวนแตคดทรฐธรรมนญหรอกฎหมายบญญตใหอยในอ านาจของศาลอน การจดตง วธพจารณาคด และการด าเนนงานของศาลยตธรรมใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน

๒. การบรหารงานบคคลเกยวกบผพพากษาศาลยตธรรมตองมความเปนอสระและด าเนนการโดยคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม ซงประกอบดวยประธานศาลฎกาเปนประธานและกรรมการผทรงคณวฒซงเปนขาราชการตลาการในแตละชนศาล และผทรงคณวฒซงไมเปนหรอเคยเปนขาราชการตลาการ บรรดาทไดรบเลอกจากขาราชการตลาการไมเกน ๒ คน ทงน ตามทกฎหมายบญญต

๙๑

ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ๑. ก าหนดใหมแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกา โดยองคคณะ

ผพพากษาประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกาหรอผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกา ซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาจ านวน ไมนอยกวา ๕ คนแตไมเกน ๙ คนตามทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง โดยใหเลอกเปนรายคด

๒. ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมอ านาจพจารณาพพากษาคดตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ

๓. วธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

๔. ค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ใหอทธรณตอ ทประชมใหญศาลฎกาไดภายใน ๓๐ วนนบแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา

๕. การวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา ใหด าเนนการโดยองคคณะของศาลฎกาซงประกอบดวยผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาหรอ ผพพากษาอาวโสซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาซงไมเคยพจารณาคดนนมากอน และไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกาจ านวน ๙ คน โดยใหเลอกเปนรายคดและเมอ องคคณะของศาลฎกาดงกลาวไดวนจฉยแลว ใหถอวาค าวนจฉยนนเปนค าวนจฉยอทธรณของทประชมใหญศาลฎกา

๖. ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาใหผใด พนจากต าแหนง หรอค าพพากษานนมผลใหผใดพนจากต าแหนง ไมวาจะมการอทธรณค าพพากษาหรอไม ใหผนนพนจากต าแหนงตงแตวนทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษา

๗. หลกเกณฑ วธการอทธรณ และการพจารณาวนจฉยอทธรณ ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ศาลปกครอง

๑. ศาลปกครองมอ านาจพจารณาพพากษาคดปกครองอนเนองมาจากการใชอ านาจทางปกครองตามกฎหมายหรอเนองมาจากการด าเนนกจการทางปกครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต โดยอ านาจ ศาลปกครองดงกลาว ไมรวมถงการวนจฉยชขาดขององคกรอสระซงเปนการใชอ านาจโดยตรงตามรฐธรรมนญขององคกรอสระนน ๆ

๒. ก าหนดใหมศาลปกครองสงสดและศาลปกครองชนตน ๓. การจดตง วธพจารณาคด และการด าเนนงานของศาลปกครองใหเปนไปตามกฎหมายวาดวย

การนน

๙๒

๔. การบรหารงานบคคลเกยวกบตลาการศาลปกครองตองมความเปนอสระและด าเนนการโดยคณะกรรมการตลาการศาลปกครองซงประกอบดวยประธานศาลปกครองสงสดเปนประธาน กรรมการผทรงคณวฒซงเปนตลาการในศาลปกครอง และผทรงคณวฒซงไมเปนหรอเคยเปนตลาการในศาลปกครอง ไมเกน ๒ คน ทไดรบเลอกจากขาราชการตลาการศาลปกครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต ศาลทหาร

๑. ศาลทหารมอ านาจพจารณาพพากษาคดอาญาทผกระท าความผดเปนบคคลซงอยในอ านาจ ศาลทหารและคดอน ทงน ตามทกฎหมายบญญต

๒. การจดตง วธพจารณาคด และการด าเนนงานของศาลทหาร ตลอดจนการแตงตงและการให ตลาการศาลทหารพนจากต าแหนง ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต บทบญญตเกยวกบศาลยตธรรมและศาลปกครองตามบทเฉพาะกาล

๑. คณะรฐมนตรตองเสนอกฎหมายเพอใหการบรหารงานบคคลเกยวกบผพพากษาศาลยตธรรมและตลาการศาลปกครองตองมความเปนอสระและด าเนนการโดยคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรมและคณะกรรมการตลาการศาลปกครอง แลวแตกรณ ตอสภานตบญญตแหงชาตภายใน ๑ ปนบแต วนประกาศใชรฐธรรมนญ เวนแตกรณทมบญญตไวเปนการเฉพาะในรฐธรรมนญ

๒. ในระหวางทยงไมมการปรบปรงหรอแกไขกฎหมายขางตน ใหคณะกรรมการตลาการ ศาลยตธรรมและคณะกรรมการตลาการศาลปกครอง ทมอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ท าหนาทคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม และคณะกรรมการตลาการศาลปกครอง แลวแตกรณ ไปพลางกอน

ศาลรฐธรรมนญ หลกการทวไป

๑. การพจารณาพพากษาอรรถคดเปนอ านาจของศาล ซงตองด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย และในพระปรมาภไธยพระมหากษตรย ตลาการศาลรฐธรรมนญยอมมอสระในการพจารณาพพากษา อรรถคดตามรฐธรรมนญและกฎหมายใหเปนไปโดยรวดเรว เปนธรรม และปราศจากอคตทงปวง

๒. พระมหากษตรยทรงแตงตงและใหตลาการศาลรฐธรรมนญพนจากต าแหนง แตในกรณทพนจากต าแหนงเพราะความตาย เกษยณอาย ตามวาระ หรอพนจากราชการเพราะถกลงโทษใหน าความ กราบบงคมทลเพอทรงทราบ

๓. ตลาการศาลรฐธรรมนญตองถวายสตยปฏญาณตอพระมหากษตรยกอนเขารบหนาท ๔. ใหศาลรฐธรรมนญมหนวยงานทรบผดชอบงานธรการทมความเปนอสระในการบรหารงาน

บคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอน โดยใหมหวหนาหนวยงานคนหนงเปนผบงคบบญชาขนตรงตอประธานศาลรฐธรรมนญ

๕. ใหศาลรฐธรรมนญมระบบเงนเดอนและคาตอบแทนเปนการเฉพาะตามความเหมาะสมตามทกฎหมายบญญต

องคประกอบของศาลรฐธรรมนญ

ศาลรฐธรรมนญประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญ จ านวน ๙ คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภาจากบคคล ดงตอไปน

๑. ผพพากษาในศาลฎกาซงด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกามาแลว ไมนอยกวา ๓ ป ซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญศาลฎกา จ านวน ๓ คน

ในกรณไมอาจเลอกผพพากษาหวหนาคณะในศาลฎกาขางตนได ทประชมใหญศาลฎกาจะเลอกบคคลจากผซงเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาในศาลฎกามาแลวไมนอยกวา ๓ ปกได

๒. ตลาการในศาลปกครองสงสดซงด ารงต าแหนงไมต ากวาตลาการศาลปกครองสงสดมาแลว ไมนอยกวา ๕ ป ซงไดรบคดเลอกโดยทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสดจ านวน ๒ คน

๓. ผทรงคณวฒสาขานตศาสตรซงไดรบการสรรหาจากผด ารงต าแหนงหรอเคยด ารงต าแหนงศาสตราจารยของมหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวเปนเวลาไมนอยกวา ๕ ป และยงมผลงานทางวชาการเปนทประจกษ จ านวน ๑ คน

๔. ผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรหรอรฐประศาสนศาสตรซงไดรบการสรรหาจากผด ารงต าแหนงหรอเคยด ารงต าแหนงศาสตราจารยของมหาวทยาลยในประเทศไทยมาแลวเปนเวลาไมนอยกวา ๕ ป และยงมผลงานทางวชาการเปนทประจกษ จ านวน ๑ คน

๙๔

๕. ผทรงคณวฒซงไดรบการสรรหาจากผรบหรอเคยรบราชการในต าแหนงไมต ากวาอธบดหรอหวหนาสวนราชการทเทยบเทา หรอต าแหนงไมต ากวารองอยการสงสดมาแลวไมนอยกวา ๕ ป จ านวน ๒ คน

การนบระยะเวลาด ารงต าแหนงตาง ๆ ขางตน ใหนบถงวนทไดรบการคดเลอกหรอวนสมคร เขารบการสรรหา แลวแตกรณ ในกรณจ าเปนอนไมอาจหลกเลยงได คณะกรรมการสรรหาจะประกาศลดระยะเวลาขางตนลงกได แตจะลดลงเหลอนอยกวา ๒ ปไมได

คณสมบตและลกษณะตองหามของตลาการศาลรฐธรรมนญ

๑. คณสมบตของตลาการศาลรฐธรรมนญ นอกจากตลาการศาลรฐธรรมนญจะตองด ารงต าแหนงหรอเคยด ารงต าแหนงตามทก าหนดไว

ดงทกลาวมาขางตนแลว ตองมคณสมบต ดงตอไปนดวย ๑) มสญชาตไทยโดยการเกด ๒) มอายไมต ากวา ๔๕ ป แตไมถง ๖๘ ปในวนทไดรบการคดเลอกหรอวนสมครเขารบ

การสรรหา ๓) ส าเรจการศกษาไมต ากวาปรญญาตรหรอเทยบเทา ๔) มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ ๕) มสขภาพทสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ

๒. ลกษณะตองหามของตลาการศาลรฐธรรมนญ ๑) เปนหรอเคยเปนตลาการศาลรฐธรรมนญหรอผด ารงต าแหนงในองคกรอสระใด ๒) มลกษณะตองหามตามมาตรา ๙๘ (๑) (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) (๘) (๙) (๑๐) (๑๑) (๑๗)

หรอ (๑๘) คอ (๑) ตดยาเสพตดใหโทษ (๒) เปนบคคลลมละลายหรอเคยเปนบคคลลมละลายทจรต (๓) เปนเจาของหรอผถอหนในกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชน (๔) เปนบคคลตองหามไมใหใชสทธเลอกตงเนองจากเปนพระภกษ สามเณร นกพรต หรอ

นกบวช หรออยในระหวางถกเพกถอนสทธเลอกตงไมวาคดนนจะถงทสดแลวหรอไม หรอวกลจรตหรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบ

(๕) อยระหวางถกระงบการใชสทธสมครรบเลอกตงเปนการชวคราวหรอถกเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง

(๖) ตองค าพพากษาใหจ าคกและถกคมขงอยโดยหมายของศาล (๗) เคยไดรบโทษจ าคกและพนโทษมายงไมถง ๑๐ ปนบถงวนเลอกตง เวนแตในความผด

อนไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ

๙๕

(๘) เคยถกสงใหพนจากราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจเพราะทจรตตอหนาทหรอถอวากระท าการทจรตหรอประพฤตมชอบในวงราชการ

(๙) เคยตองค าพพากษาหรอค าสงของศาลถงทสดใหทรพยสนตกเปนของแผนดนเพราะร ารวยผดปกต หรอเคยตองค าพพากษาถงทสดใหลงโทษจ าคกเพราะกระท าความผดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต

(๑๐) เคยตองค าพพากษาถงทสดวากระท าความผด ดงตอไปน - ความผดตอต าแหนงหนาทราชการหรอตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม - ความผดตามกฎหมายวาดวยความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงาน

ของรฐ - ความผดเกยวกบทรพยทกระท าโดยทจรตตามประมวลกฎหมายอาญา - ความผดตามกฎหมายวาดวยการกยมเงนทเปนการฉอโกงประชาชน - ความผดตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดในความผดฐานเปนผผลต น าเขา สงออก

หรอผคา - ความผดตามกฎหมายวาดวยการพนนในความผดฐานเปนเจามอหรอเจาส านก - กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการคามนษย - กฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการฟอกเงนในความผดฐานฟอกเงน

(๑๑) เคยตองค าพพากษาถงทสดวากระท าการอนเปนการทจรตในการเลอกตง (๑๒) อยในระหวางตองหามไมใหด ารงต าแหนงทางการเมอง (๑๓) เคยพนจากต าแหนงเพราะกระท าการใด ๆ ทมผลท าใหมสวนเกยวของกบการใช

งบประมาณ ตามมาตรา ๑๔๔ หรอศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาใหพนจากต าแหนงเนองจากร ารวยผดปกต ทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอ ใชอ านาจขดตอกฎหมายหรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมอยางรายแรง ตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม

๓) เคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตในความผดอนไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ

๔) เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา ขาราชการการเมอง หรอสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนในระยะ ๑๐ ปกอนเขารบการคดเลอกหรอสรรหา

๕) เปนหรอเคยเปนสมาชกหรอผด ารงต าแหนงอนของพรรคการเมองในระยะ ๑๐ ปกอนเขารบการคดเลอกหรอสรรหา

๖) เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ า ๗) เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน หรอ

กรรมการหรอทปรกษาของหนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ

๙๖

๘) เปนผด ารงต าแหนงใดในหางหนสวนบรษท หรอองคกรทด าเนนธรกจโดยมงหาผลก าไรหรอรายไดมาแบงปนกน หรอเปนลกจางของบคคลใด

๙) เปนผประกอบวชาชพอสระ ๑๐) มพฤตการณอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง

ทมาของตลาการศาลรฐธรรมนญ

๑. การคดเลอก ตลาการศาลรฐธรรมนญทแตงตงจากผพพากษาศาลฎกา มาจากการคดเลอกของทประชม

ใหญศาลฎกา จ านวน ๓ คน และทแตงตงจากตลาการในศาลปกครองสงสดมาจากการคดเลอกของ ทประชมใหญตลาการในศาลปกครองสงสด จ านวน ๒ คน

๒. การสรรหา ตลาการศาลรฐธรรมนญท แตงต งจากผทรงคณวฒ สาขานตศาสตร จ านวน ๑ คน

ผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรหรอรฐประศาสนศาสตร จ านวน ๑ คน และผทรงคณวฒจากผด ารงต าแหนงหรอเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาอธบดหรอเทยบเทา หรอไมต ากวารองอยการสงสด จ านวน ๒ คน มาจากการสรรหาของคณะกรรมการสรรหา คณะกรรมการสรรหา

๑. องคประกอบของคณะกรรมการสรรหา คณะกรรมการสรรหา มจ านวน ๙ คน ประกอบดวย

(๑) ประธานศาลฎกา เปนประธานกรรมการ (๒) ประธานสภาผแทนราษฎร และผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร เปนกรรมการ (๓) ประธานศาลปกครองสงสด เปนกรรมการ (๔) บคคลซงองคกรอสระ (คณะกรรมการการเลอกตง ผตรวจการแผนดน คณะกรรมการ

ปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน และคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต) แตงตงจากผมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบผด ารงต าแหนงตลาการ ศาลรฐธรรมนญ และไมเคยปฏบตหนาทใด ๆ ในศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระ องคกรละ ๑ คนเปนกรรมการ

๒. ในกรณทไมมผด ารงต าแหนงประธานสภาผแทนราษฎรหรอผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร หรอกรรมการสรรหาซงไดรบแตงตงจากองคกรอสระมไมครบไมวาดวยเหตใด ใหคณะกรรมการสรรหาประกอบดวยกรรมการสรรหาเทาทมอย

๓. ใหส านกงานเลขาธการวฒสภาปฏบตหนาทเปนหนวยธรการของคณะกรรมการสรรหา

๙๗

๔. การด าเนนการสรรหาผสมควรไดรบการแตงตงเปนตลาการศาลรฐธรรมนญ ใหคณะกรรมการสรรหาด าเนนการสรรหาตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

๕. ในกรณทมปญหาเกยวกบคณสมบตของผสมคร ผไดรบการคดเลอกหรอไดรบการสรรหาใหเปนหนาทและอ านาจของคณะกรรมการสรรหาเปนผวนจฉย ค าวนจฉยของคณะกรรมการสรรหาใหเปนทสด

๖. ในการสรรหา ใหคณะกรรมการสรรหาปรกษาหารอเพอคดสรรใหไดบคคลซงมความรบผดชอบสง มความกลาหาญในการปฏบตหนาท และมพฤตกรรมทางจรยธรรมเปนตวอยางทดของสงคม โดยนอกจากการประกาศรบสมครแลว ใหคณะกรรมการสรรหาด าเนนการสรรหาจากบคคลทมความเหมาะสมทวไปไดดวย แตตองไดรบความยนยอมของบคคลนน การพจารณาใหความเหนชอบของวฒสภา

๑. ผ ไดรบการคดเลอกหรอสรรหาใหด ารงต าแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญ ตองไดรบ ความเหนชอบจากวฒสภาดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา

๒. ในกรณทวฒสภาไมใหความเหนชอบผไดรบการสรรหาหรอคดเลอกรายใดใหด าเนนการ สรรหาหรอคดเลอกบคคลใหมแทนผนน แลวเสนอตอวฒสภาเพอใหความเหนชอบ

๓. เมอผไดรบการสรรหาหรอคดเลอกไดรบความเหนชอบจากวฒสภาแลวใหเลอกกนเองให คนหนงเปนประธานศาลรฐธรรมนญ แลวแจงผลใหประธานวฒสภาทราบ และใหประธานวฒสภาน า ความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงประธานศาลรฐธรรมนญและตลาการศาลรฐธรรมนญ และเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ

๔. ผไดรบความเหนชอบจากวฒสภาใหเปนตลาการศาลรฐธรรมนญโดยทยงไมไดพนจากต าแหนงทหามไมใหด ารงต าแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญอย คอ

๑) เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ า ๒) เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน หรอ

กรรมการหรอทปรกษาของหนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ ๓) เปนผด ารงต าแหนงใดในหางหนสวนบรษท หรอองคกรทด าเนนธรกจโดยมงหาผลก าไร

หรอรายไดมาแบงปนกน หรอเปนลกจางของบคคลใด ๔) เปนผประกอบวชาชพอสระประกอบวชาชพ ผไดรบความเหนชอบนนตองแสดงหลกฐานวาไดลาออกหรอเลกประกอบวชาชพดงกลาว

ขางตนแลวตอประธานวฒสภาภายในเวลาทประธานวฒสภาก าหนด ซงตองเปนเวลากอนทประธานวฒสภาจะน าความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงประธานศาลรฐธรรมนญและตลาการศาลรฐธรรมนญ ในกรณทไมแสดงหลกฐานภายในก าหนดเวลาดงกลาว ใหถอวาผนนสละสทธและใหด าเนนการคดเลอกหรอสรรหาใหม

๙๘

การเลอกประธานศาลรฐธรรมนญ ในการพจารณาใหความเหนชอบผไดรบการสรรหาหรอคดเลอกใหด ารงต าแหนงตลาการ

ศาลรฐธรรมนญของวฒสภา ถามผไดรบความเหนชอบจากวฒสภาจ านวนไมนอยกวา ๗ คน ใหผไดรบความเหนชอบเลอกกนเองใหคนหนงเปนประธานศาลรฐธรรมนญ แลวแจงผลใหประธานวฒสภาทราบโดยไมตองรอใหมผ ไดรบความเหนชอบครบ ๙ คน และเมอโปรดเกลาโปรดกระหมอมแตงตงแลว ให ศาลรฐธรรมนญด าเนนการตามหนาทและอ านาจตอไปพลางกอนได โดยในระหวางนน ใหถอวา ศาลรฐธรรมนญประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญเทาทมอย วาระการด ารงต าแหนงของตลาการศาลรฐธรรมนญ

ตลาการศาลรฐธรรมนญมวาระการด ารงต าแหนง ๗ ป นบแตวนทพระมหากษตรยทรงแตงตง และใหด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว การพนจากต าแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญ

๑. ตลาการศาลรฐธรรมนญพนจากต าแหนงเมอ ๑) ครบวาระการด ารงต าแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญ ๒) ขาดคณสมบตและมลกษณะตองหามไมใหด ารงต าแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญตามท

รฐธรรมนญก าหนด ๓) ตาย ๔) ลาออก ๕) มอายครบ ๗๕ ปบรบรณ ๖) ศาลรฐธรรมนญมมตใหพนจากต าแหนงดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา ๓ ใน ๔ ของตลาการ

ศาลรฐธรรมนญทงหมดเทาทมอยเพราะเหตฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมของตลาการ ศาลรฐธรรมนญ

๗) พนจากต าแหนงเนองจากศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาวาตลาการศาลรฐธรรมนญผนนมพฤตการณร ารวยผดปกต ทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย หรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง ตามมาตรา ๒๓๕ วรรคสาม

๒. ประธานศาลรฐธรรมนญซงลาออกจากต าแหนง ใหพนจากต าแหนงตลาการศาลรฐธรรมนญดวย ๓. ในกรณทตลาการศาลรฐธรรมนญพนจากต าแหนงตามวาระ ใหตลาการศาลรฐธรรมนญท

พนจากต าแหนงปฏบตหนาทตอไปจนกวาจะมการแตงตงตลาการศาลรฐธรรมนญใหมแทน ๔. คณะกรรมการสรรหามหนาทและอ านาจในการวนจฉยในกรณ ทมปญหาวาตลาการ

ศาลรฐธรรมนญผใดพนจากต าแหนงเนองจากขาดคณสมบตหรอมลกษณะตองหามไมใหด ารงต าแหนง ตลาการศาลรฐธรรมนญ หรอลาออกหรอไม โดยค าวนจฉยของคณะกรรมการสรรหาใหเปนทสด

๙๙

๕. การรองขอ ผมสทธรองขอ การพจารณา และการวนจฉยการพนจากต าแหนงของตลาการ ศาลรฐธรรมนญขางตน ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

๖. ในระหวางทตลาการศาลรฐธรรมนญพนจากต าแหนงกอนวาระและยงไมมการแตงตงตลาการศาลรฐธรรมนญแทนต าแหนงทวาง และยงคงมตลาการศาลรฐธรรมนญเหลออยไมนอยกวา ๗ คน ให ตลาการศาลรฐธรรมนญเทาทเหลออยปฏบตหนาทตอไปได

หนาทและอ านาจของศาลรฐธรรมนญ

ศาลรฐธรรมนญมหนาทและอ านาจ ดงน ๑. พจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายหรอรางกฎหมาย

๑) พจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของรางกฎหมายกอนทนายกรฐมนตรจะน าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย ในกรณดงตอไปน

(๑) รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปแบบของรฐ ซงตองหามตามรฐธรรมนญหรอ มลกษณะทจะตองมการจดใหมการออกเสยงประชามตกอนน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลาทลกระหมอมถวายหรอไม ตามมาตรา ๒๕๖

(๒) รางพระราชบญญตใดมขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอไม ตามมาตรา ๑๔๘

๒) พจารณาวนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของกฎหมายภายหลงกฎหมายมผลใชบงคบแลว ในการทศาลจะใชบทบญญตแหงกฎหมายบงคบแกคดใด ถาศาลเหนเองหรอคความ

โตแยงพรอมดวยเหตผลวาบทบญญตแหงกฎหมายนนขดหรอแยงกบรฐธรรมนญ และยงไมมค าวนจฉยของ ศาลรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบบทบญญตนน ใหศาลสงความเหนนนตอศาลรฐธรรมนญเพอวนจฉย ในระหวางนนใหศาลด าเนนการพจารณาตอไปไดแตใหรอการพพากษาคดไวชวคราวจนกวาจะมค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ

ในกรณทศาลรฐธรรมนญเหนวาค าโตแยงของคความ ไม เปนสาระอนควรไดรบ การวนจฉย ศาลรฐธรรมนญจะไมรบเรองดงกลาวไวพจารณากได

ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหใชไดในคดทงปวง แตไมกระทบตอค าพพากษาของศาลอนถงทสดแลว เวนแตในคดอาญาใหถอวาผซงเคยถกศาลพพากษาวากระท าความผดตามบทบญญตแหงกฎหมายทศาลรฐธรรมนญวนจฉยวาขดหรอแยงกบรฐธรรมนญนน เปนผไมเคยกระท าความผดดงกลาวหรอถาผนนยงรบโทษอยกใหปลอยตวไป แตทงนไมกอใหเกดสทธทจะเรยกรองคาชดเชยหรอคาเสยหายใด ๆ

๓) พจารณาวนจฉยวารางขอบงคบการประชมของสภาผแทนราษฎร รางขอบงคบการประชมวฒสภา และรางขอบงคบการประชมรฐสภา ทไดรบความเหนชอบแลว มขอความขดหรอแยงตอ

๑๐๐

รฐธรรมนญ หรอตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอไม กอนน าไปประกาศใน ราชกจจานเบกษา ตามมาตรา ๑๔๙

๒. พจารณาวนจฉยปญหาเกยวกบหนาทและอ านาจของสภาผแทนราษฎร วฒสภา รฐสภา คณะรฐมนตร หรอองคกรอสระ

๑) พจารณาวนจฉยการสนสดสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภา ตามมาตรา ๘๒

๒) พจารณาวนจฉยการสนสดสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา กรรมาธการ ทเสนอ แปรญตต หรอกระท าดวยประการใด ๆ ทมผลท าใหมสวนเกยวของก บการใชงบประมาณ ตามมาตรา ๑๔๔

๓) พจารณาวนจฉยการสนสดความเปนรฐมนตรเปนการเฉพาะตว ตามมาตรา ๑๗๐ ๓. หนาทและอ านาจอนตามทบญญตไวในรฐธรรมนญ

๑) วนจฉยสงการใหบคคลเลกการกระท าอนมลกษณะเปนการลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ตามมาตรา ๔๙

๒) เสนอความเหนไปยงรฐสภาวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทรฐสภาให ความเหนชอบมขอความใดขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ หรอท าใหไมสามารถปฏบตหนาทใหถกตองตามบทบญญตของรฐธรรมนญได ตามมาตรา ๑๓๒

๓) วนจฉยวารางพระราชบญญตท เสนอหรอสงใหสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาพจารณา แลวแตกรณ เปนรางพระราชบญญตทมหลกการเดยวกนหรอคลายคลงกบหลกการของรางพระราชบญญตทตองยบยงไวหรอไม ตามมาตรา ๑๓๙

๔) วนจฉยวาพระราชก าหนดทคณะรฐมนตรเสนอใหรฐสภาพจารณานนตราขนเพอประโยชนในอนทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองปดภยพบตสาธารณะหรอไม ตามมาตรา ๑๗๓

๕) วนจฉยปญหาเกยวกบหนงสอสญญาระหวางประเทศวาเปนหนงสอสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภากอนหรอไม ตามมาตรา ๑๗๘

๖) วนจฉยค ารองของบคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวทยนไวตอศาลรฐธรรมนญเพอใหวนจฉยวาการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญหรอไม ตามมาตรา ๒๑๓

๗) แตงตงผแทนเปนกรรมการสรรหาผสมควรไดรบการแตงตงเปนผด ารงต าแหนงผตรวจการแผนดน กรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต และกรรมการตรวจเงนแผนดน ตามมาตรา ๒๑๗

๘) รวมกบองคกรอสระอนในการก าหนดมาตรฐานทางจรยธรรมขนใชบงคบแกตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ รวมทงผวาการตรวจเงนแผนดนและหวหนาหนวยงานธรการของศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระ ตามมาตรา ๒๑๙

๑๐๑

๙) วนจฉยความชอบดวยรฐธรรมนญของบทบญญตแหงกฎหมายตามทผตรวจการแผนดนของรฐสภาเสนอเรองมายงศาลรฐธรรมนญ ตามมาตรา ๒๓๑ วธการด าเนนงานของศาลรฐธรรมนญ

การยนค ารองและเงอนไขการยนค ารอง การพจารณาวนจฉย การท าค าวนจฉย และ การด าเนนงานของศาลรฐธรรมนญ นอกจากทบญญตไวในรฐธรรมนญแลว ใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ องคคณะของศาลรฐธรรมนญและผลของค าวนจฉย

๑. องคคณะของตลาการศาลรฐธรรมนญในการน งพจารณาและการท าค าวนจฉยตองประกอบดวยตลาการศาลรฐธรรมนญไมนอยกวา ๗ คน โดยค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหถอเสยง ขางมาก เวนแตรฐธรรมนญจะบญญตไวเปนอยางอน และเมอศาลรฐธรรมนญรบเรองใดไวพจารณาแลว ตลาการศาลรฐธรรมนญคนใดจะปฏเสธไมวนจฉยโดยอางวาเรองนนไมอยในอ านาจของศาลรฐธรรมนญไมได

๒. ค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนเดดขาด มผลผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล องคกรอสระ และหนวยงานของรฐ การยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญของบคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไว

บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญคมครองไวมสทธยนค ารองตอศาลรฐธรรมนญเพอมค าวนจฉยวาการกระท านนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ

ตลาการศาลรฐธรรมนญถกกลาวหาวามพฤตการณทจรตหรอฝาฝนมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง

๑. ตลาการศาลรฐธรรมนญตองหยดปฏบตหนาทจนกวาจะมค าพพากษา หากศาลฎกาหรอ ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าสงรบฟองในกรณทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเสนอเรองใหวนจฉย เนองจากตลาการศาลรฐธรรมนญมพฤตการณร ารวยผดปกต ทจรตตอหนาท หรอจงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอกฎหมาย หรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานจรยธรรมอยางรายแรง เวนแตศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าสงเปนอยางอน

๒. หากมตลาการศาลรฐธรรมนญตองหยดปฏบตหนาทเนองจากกรณดงกลาวขางตน และม ตลาการศาลรฐธรรมนญเหลออยไมถง ๗ คน ใหประธานศาลฎกาและประธานศาลปกครองสงสดรวมกนแตงตงบคคลซงมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบตลาการศาลรฐธรรมนญท าหนาทเปน

๑๐๒

ตลาการศาลรฐธรรมนญเปนการชวคราวใหครบ ๙ คน โดยใหผซงไดรบแตงตงท าหนาทในฐานะตลาการศาลรฐธรรมนญไดจนกวาตลาการศาลรฐธรรมนญทตนท าหนาทแทนจะปฏบตหนาทได หรอจนกวาจะมการแตงตงผด ารงต าแหนงแทน บทบญญตเกยวกบศาลรฐธรรมนญตามบทเฉพาะกาล

๑. การด ารงต าแหนงและการพนจากต าแหนงของตลาการศาลรฐธรรมนญ ใหตลาการศาลรฐธรรมนญซงด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนยงคงอย

ในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไป และเมอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดของ ศาลรฐธรรมนญทคณะกรรมการรางรฐธรรมนญจดท าขนตามทก าหนดไวในบทเฉพาะกาล มาตรา ๒๖๗ ใชบงคบแลว ตลาการศาลรฐธรรมนญจะด ารงต าแหนงตอไปเพยงใดใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาว และในระหวางเวลาทยงไมมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดของศาลรฐธรรมนญดงกลาวนน การพนจากต าแหนงของตลาการศาลรฐธรรมนญ ใหเปนไปตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหรอกฎหมายทเกยวของ

๒. การด าเนนการของศาลรฐธรรมนญ การด าเนนการของศาลรฐธรรมนญให เปนไปตามกฎหมายท ใชบ งคบอย ใน วนกอน

วนประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ เทาทไมขดหรอแยงตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ

ในระหวางท ย งไมมพระราชบญญ ตประกอบรฐธรรมนญ วาด วยวธ พ จารณ าของ ศาลรฐธรรมนญ การพจารณาและการท าค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนไปตามขอก าหนดของ ศาลรฐธรรมนญทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ เทาทไมขดหรอแยงตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ

๓. การพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทจดท าขนโดยคณะกรรมการรางรฐธรรมนญตามบทเฉพาะกาล

เมอสภานตบญญตแหงชาตพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแลวเสรจ ใหสงรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนให ศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระท เกยวของและคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเพอพจารณา ถาศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระท เกยวของหรอคณะกรรมการรางรฐธรรมนญ เหนวารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาวไมตรงตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ ใหแจงใหประธานสภานตบญญตแหงชาตทราบภายใน ๑๐ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน

องคกรอสระ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ บญญตเรององคกรอสระไวในหมวด ๑๒ โดยก าหนดใหมองคกรอสระจ านวน ๕ องคกร ไดแก

๑. คณะกรรมการการเลอกตง ๒. ผตรวจการแผนดน ๓. คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ๔. คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ๕. คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต โดยตามรฐธรรมนญฉบบ ๒๕๖๐ คณะกรรมการ

สทธมนษยชนแหงชาต ไดเปลยนฐานะจากองคกรอนตามรฐธรรมนญในรฐธรรมนญฉบบ ๒๕๕๐ มาเปนองคกรอสระ และรฐธรรมนญฉบบ ๒๕๖๐ ไมไดบญญตเรององคกรอนตามรฐธรรมนญไวแตอยางใด

คณสมบตและลกษณะตองหามทวไปของผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ส าหรบคณสมบตและลกษณะตองหามของผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ไดมการก าหนดไวเปน

การเฉพาะของแตละองคกร แตทงนจะตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามทวไปดงนดวย คอ ๑. มอายไมต ากวา ๔๕ ป แตไมเกน ๗๐ ป ๒. มสญชาตไทยโดยการเกด ๓. ส าเรจการศกษาไมต ากวาปรญญาตร หรอเทยบเทา ๔. มความซอสตยสจรตเปนทประจกษ ๕. มสขภาพทสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ ๖. ไมมลกษณะตองหามตามมาตรา ๒๐๒ (ไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบตลาการ

ศาลรฐธรรมนญ)

การสรรหาและแตงตง ในการสรรหาและแตงตงผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ยกเวนคณะกรรมการสทธมนษยชน

แหงชาต ใหคณะกรรมการสรรหา*เปนผด าเนนการสรรหาผทเหมาะสม โดยผทไดรบการสรรหานนจะตอง

* ตามมาตรา ๒๐๓ ประกอบมาตรา ๒๑๗ คณะกรรมการสรรหา ประกอบดวย ๑) ประธานศาลฎกา เปนประธานกรรมการ ๒) ประธานสภาผแทนราษฎร และผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร เปนกรรมการ ๓) ประธานศาลปกครองสงสด เปนกรรมการ ๔) บคคลซงแตงตงโดยศาลรฐธรรมนญ และองคกรอสระทมใชองคกรอสระทตองมการสรรหา เปน

กรรมการ

๑๐๔

ไดรบความเหนชอบจากวฒสภาดวยคะแนนเสยงไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอย แลวจงใหประธานวฒสภาน าความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตง และเปนผลงนามสนองพระบรมราชโองการ

ส าหรบการสรรหาคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต รฐธรรมนญไดก าหนดใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต แตบทบญญตทเกยวกบการสรรหาจะตองก าหนดใหมผแทนองคกรเอกชนดานสทธมนษยชนเขามามสวนรวมในการสรรหาดวย วาระการด ารงต าแหนง

ผทด ารงต าแหนงในองคกรอสระทง ๕ องคกร มวาระการด ารงต าแหนง ๗ ป และใหด ารงต าแหนงไดเพยงวาระเดยว การท าหนาทรวมกนขององคกรอสระกบศาลรฐธรรมนญในการก าหนดมาตรฐานทางจรยธรรม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ บญญตใหองคกรอสระกบศาลรฐธรรมนญมหนาทรวมกนในการก าหนดมาตรฐานทางจรยธรรมขน เพอใชบงคบแกตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ผวาการตรวจเงนแผนดน หวหนาหนวยงานธรการของศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระ สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา และคณะรฐมนตร ทงน ในบทเฉพาะกาลไดก าหนดใหการจดท ามาตรฐานทางจรยธรรมตองด าเนนการใหแลวเสรจภายใน ๑ ป นบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญ หากด าเนนการไมแลวเสรจ ตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระตองพนจากต าแหนง คณะกรรมการการเลอกตง

คณะกรรมการการเลอกตง ประกอบดวยกรรมการ ๗ คน (เพมขนจากเดมทมจ านวน ๕ คน) โดยมอ านาจหนาททส าคญ อาท

๑. จดหรอด าเนนการใหมการจดการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร การเลอกสมาชกวฒสภา การเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถน และการออกเสยงประชามต โดยควบคมดแลการเลอกตง และการเลอกใหเปนไปโดยสจรตเทยงธรรม และการออกเสยงประชามต ใหเปนไปตามกฎหมาย

๒. ถามเหตอนควรสงสยวาการเลอกตงหรอการเลอกมการทจรต หรอการออกเสยงประชามตไมเปนไปตามกฎหมาย คณะกรรมการการเลอกตงมอ านาจในการสงระงบ ยบยง แกไขเปลยนแปลง หรอยกเลกการเลอกตง การเลอก หรอการออกเสยงประชามต และสงใหด าเนนการเลอกตง การเลอก หรอออกเสยงประชามตใหมในหนวยเลอกตงบางหนวยหรอทกหนวย

๓. ถามหลกฐานอนควรเชอไดวาผสมครรบเลอกตงหรอผสมครรบเลอกกระท าการทจรตในการเลอกตงหรอการเลอก หรอร เหนกบการกระท าทจรตของบคคลอนในการเลอกตงหรอการเลอก คณะกรรมการการเลอกตงมอ านาจสงระงบสทธสมครรบเลอกตงหรอรบเลอกไวเปนการชวคราว หรอ

๑๐๕

เรยกวาการแจกใบแดงชวคราว เปนระยะเวลาไมเกน ๑ ป ค าสงของคณะกรรมการการเลอกตงนใหถอเปนทสด

๔. ถามหลกฐานอนควรเชอไดวาผสมครรบเลอกตง หรอผสมครรบเลอก กระท าการทจรตในการเลอกตง หรอการเลอก หรอรเหนกบการกระท าทจรตของบคคลอนในการเลอกตง หรอการเลอก ใหคณะกรรมการการเลอกตงยนค ารองตอศาลฎกาเพอสงเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง หรอสทธเลอกตงของ ผนน และหากศาลฎกาพพากษาวามการกระท าความผดตามทถกรอง ใหศาลฎกาสงเพกถอนสทธสมครรบเลอกตง หรอสทธเลอกตงของผนนเปนเวลา ๑๐ ป ผตรวจการแผนดน

ผตรวจการแผนดน มจ านวน ๓ คน โดยมอ านาจหนาททส าคญ อาท ๑. เสนอแนะหนวยงานของรฐทเกยวของเพอใหมการปรบปรงกฎหมาย กฎ ขอบงคบ ระเบยบ

หรอค าสง หรอขนตอนการปฏบตทกอใหเกดความเดอดรอน หรอความไมเปนธรรมแกประชาชน ๒. เสนอคณะรฐมนตรใหทราบถงหนวยงานของรฐทไมปฏบตใหถกตองครบถวนตามหมวด ๕

หนาทของรฐ ในกรณทหนวยงานไมด าเนนการตามขอเสนอของผตรวจการแผนดนโดยไมมเหตผลอนสมควร ผตรวจการแผนดนสามารถแจงใหคณะรฐมนตรทราบเพอพจารณาสงการได

๓. ผตรวจการแผนดนเสนอเรองตอศาลรฐธรรมนญได ในกรณทบทบญญตของกฎหมายใด มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญ

๔. ผตรวจการแผนดนเสนอเรองตอศาลปกครองได ในกรณทกฎ ค าสง หรอการกระท าของหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐ มปญหาเกยวกบความชอบดวยรฐธรรมนญหรอกฎหมาย คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) ประกอบดวยกรรมการ ๙ คน โดยมอ านาจหนาททส าคญ อาท

๑. ไตสวนและมความเหนกรณมการกลาวหาวาผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตลาการ ศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ หรอผวาการตรวจเงนแผนดน มพฤตการณร ารวยผดปกต ทจรตตอหนาท จงใจปฏบตหนาทหรอใชอ านาจขดตอรฐธรรมนญหรอกฎหมาย หรอฝาฝนนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรง

หากคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต มมตดวยคะแนนเสยง ไมนอยกวากงหนงของกรรมการทงหมดเทาทมอย เหนวาผนนมพฤตการณหรอกระท าความผดตามท ไตสวน ใหสงส านวนการไตสวนไปยงอยการสงสดเพอด าเนนการฟองคดตอศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอด าเนนการอนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต แตถาเปนกรณฝาฝนนหรอไมปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรมอยางรายแรงใหเสนอเรองตอศาลฎกาเพอวนจฉย

๑๐๖

ในกรณทศาลฎกาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองม ค าพพากษาวา ผถกกลาวหามความผดจรง ใหผตองค าพพากษาพนจากต าแหนง และใหเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงของผนน ทงน จะเพกถอนสทธเลอกตงมก าหนดเวลาไมเกน ๑๐ ปดวยหรอไมกได

บคคลใดถกเพกถอนสทธสมครรบเลอกตงไมวาในกรณใด ผนนไมมสทธสมครรบเลอกตงหรอสมครรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนตลอดไป และไมมสทธด ารงต าแหนงทางการเมองใด ๆ

ในกรณทศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองพพากษาวา ผถกกลาวหามความผดฐานร ารวยผดปกต หรอทจรตตอหนาท ใหรบทรพยสนทผนนไดมาจากการกระท าความผด รวมทงบรรดาทรพยสนหรอประโยชนอนใดทไดมาแทนทรพยสนนนตกเปนของแผนดน

๒. ไตสวนและวนจฉยวาเจาหนาทของรฐร ารวยผดปกต กระท าความผดฐานทจรตตอหนาท หรอกระท าความผดตอต าแหนงหนาทราชการ หรอความผดตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม

๓. ก าหนดใหผด ารงต าแหนงทางการเมอง ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ผวาการตรวจเงนแผนดน และเจาหนาทของรฐยนบญชทรพยสนและหนสนของตน คสมรส และบตรทยงไมบรรลนตภาวะ รวมทงตรวจสอบและเปดเผยผลการตรวจสอบทรพยสนและหนสนของบคคลดงกลาว

อนง รฐธรรมนญไดบญญตใหมการตรวจสอบกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตดวยเชนกน โดย ๑) สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกวฒสภา หรอสมาชกของทงสองสภา จ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๕ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา หรอ ๒) ประชาชนผมสทธเลอกตงจ านวน ไมนอยกวา ๒๐,๐๐๐ คน มสทธเขาชอกลาวหากรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตได โดยยนตอประธานรฐสภาพรอมดวยหลกฐานตามสมควร หากประธานรฐสภาเหนวามเหตอนควรสงสยวามการกระท าตามทถกกลาวหา ใหประธานรฐสภาเสนอเรองไปยงประธานศาลฎกาเพอตงคณะผไตสวนอสระ เพอไตสวนหาขอเทจจรง

เมอด ำเนนกำรไตสวนแลวเสรจ ใหคณะผไตสวนอสระด ำเนนกำรดงตอไปน ๑. ถำเหนวำขอกลำวหำไมมมลใหสงยตเรอง และใหค ำสงดงกลำวเปนทสด ๒. ถำเหนวำผถกกลำวหำฝำฝนหรอไมปฏบตตำมมำตรฐำนทำงจรยธรรมอยำงรำยแรงใหเสนอ

เรองตอศำลฎกำเพอวนจฉย ๓. ถำเหนวำผถกกลำวหำมพฤตกำรณตำมทถกกลำวหำ และไมใชกรณฝำฝนหรอไมปฏบตตำม

มำตรฐำนทำงจรยธรรมอยำงรำยแรง ใหสงส ำนวนกำรไตสวนไปยงอยกำรสงสดเพอด ำเนนกำรฟองคดตอศำลฎกำแผนกคดอำญำของผด ำรงต ำแหนงทำงกำรเมอง

๑๐๗

คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ประกอบดวยกรรมการ ๗ คน โดยมอ านาจหนาททส าคญ อาท

๑. วางนโยบายการตรวจเงนแผนดน ก าหนดหลกเกณฑมาตรฐานเกยวกบการตรวจเงนแผนดน และก ากบการตรวจเงนแผนดนใหเปนไปตามนโยบาย หลกเกณฑ และกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ

๒. สงลงโทษทางปกครองกรณมการกระท าผดกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ ทงน ผถกสงลงโทษอาจอทธรณตอศาลปกครองสงสดไดภายใน ๙๐ วน

ผวาการตรวจเงนแผนดน

๑. ใหมผวาการตรวจเงนแผนดน ๑ คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา โดยคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนเปนผเสนอชอ ผวาการตรวจเงนแผนดนตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามเชนเดยวกบกรรมการตรวจเงนแผนดน

๒. ผ ว าการตรวจเงนแผนดนมความเปน อสระในการปฏบตหน าท โดยรบผดชอบตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน และเปนผบงคบบญชาสงสดของส านกงานการตรวจเงนแผนดน (หนวยธรการของคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน)

๓. ในกรณทมหลกฐานอนควรเชอไดวาการใชจายเงนแผนดนมพฤตการณอนเปนการทจรตตอหนาท และเปนกรณทผวาการตรวจเงนแผนดนไมมอ านาจจะด าเนนการใดได ใหผวาการตรวจเงนแผนดนแจงคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต คณะกรรมการการเลอกตง หรอหนวยงานอนทเกยวของ เพอทราบและด าเนนการตามหนาทและอ านาจตอไป คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ประกอบดวยกรรมการ ๗ คน โดยมอ านาจหนาททส าคญ อาท

๑. ตรวจสอบและรายงานขอเทจจรงทถกตองเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนทกกรณโดย ไมลาชา และเสนอแนะมาตรการหรอแนวทางทเหมาะสมในการปองกนหรอแกไขการละเมดสทธมนษยชน รวมทงการเยยวยาผไดรบความเสยหายตอหนวยงานของรฐหรอเอกชนทเกยวของ

๒. จดท ารายงานผลการประเมนสถานการณดานสทธมนษยชนของประเทศเสนอตอรฐสภาและคณะรฐมนตร และเผยแพรตอประชาชน

๓. เสนอแนะมาตรการหรอแนวทางในการสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนตอรฐสภาคณะรฐมนตร และหนวยงานทเกยวของ รวมตลอดทงการแกไขปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ หรอค าสงใด ๆ เพอใหสอดคลองกบหลกสทธมนษยชน

๔. ชแจงและรายงานขอเทจจรงทถกตองโดยไมชกชาในกรณทมการรายงานสถานการณเกยวกบสทธมนษยชนในประเทศไทยโดยไมถกตองหรอไมเปนธรรม

๑๐๘

เมอคณะรฐมนตรรบทราบรายงานการตรวจสอบและขอเทจจรงทถกตองเกยวกบการละเมด สทธมนษยชน รายงานผลการประเมนสถานการณดานสทธมนษยชนของประเทศ หรอขอเสนอแนะมาตรการหรอแนวทางในการสงเสรมและคมครองสทธมนษยชน ใหคณะรฐมนตรด าเนนการปรบปรงแกไข ตามความเหมาะสมโดยเรว กรณทไมอาจด าเนนการได หรอตองใชเวลาในการด าเนนการ ใหแจงเหตผลตอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตรบทราบโดยไมชกชา

องคกรอยการ การปฏบตหนาทและการด าเนนการตาง ๆ ขององคกรอยการ

๑. องคกรอยการมหนาทและอ านาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญและกฎหมาย ๒. พนกงานอยการมอสระในการพจารณาสงคดและการปฏบตหนาทใหเปนไปโดยรวดเรว

เทยงธรรม และปราศจากอคตทงปวง และไมใหถอวาเปนค าสงทางปกครอง ๓. การบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอนขององคกรอยการใหมความ

เปนอสระโดยใหมระบบเงนเดอนและคาตอบแทนเปนการเฉพาะตามความเหมาะสมและการบรหารงานบคคลเกยวกบพนกงานอยการตองด าเนนการโดยคณะกรรมการอยการ ซงอยางนอยตองประกอบดวยประธานกรรมการซงตองไมเปนพนกงานอยการ และผทรงคณวฒบรรดาทไดรบเลอกจากพนกงานอยการ ผทรงคณวฒดงกลาวอยางนอยตองมบคคลซงไมเปนหรอเคยเปนพนกงานอยการมากอน ๒ คน ทงน ตามทกฎหมายบญญต

๔. กฎหมายเกยวกบการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอนขององคกรอยการ ตองมมาตรการปองกนไมใหพนกงานอยการกระท าการหรอด ารงต าแหนงใดอนอาจมผลให ไมมอสระในการสงคดหรอการปฏบตหนาทไมเปนไปดวยความรวดเรว เทยงธรรม และปราศจากอคต หรออาจท าใหมการขดกนแหงผลประโยชน มาตรการดงกลาวตองก าหนดใหชดแจงและใชเปนการทวไป โดยจะมอบอ านาจใหมการพจารณาเปนกรณ ๆ ไปไมได

๕. รฐตองจดสรรงบประมาณใหเพยงพอกบการปฏบตหนาทโดยอสระขององคกรอยการ ตามหลกเกณฑทบญญตไวในกฎหมายวาดวยวนยการเงนการคลงของรฐ ในกรณทเหนวางบประมาณทไดรบจดสรรอาจไมเพยงพอตอการปฏบตหนาท องคกรอยการจะยนค าขอแปรญตตตอคณะกรรมาธการโดยตรงกได

บทบญญตเกยวกบองคกรอยการตามบทเฉพาะกาล

๑. คณะรฐมนตรตองเสนอกฎหมายเพอใหการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอนขององคกรอยการมความเปนอสระโดยใหมระบบเงนเดอนและคาตอบแทนเปนการเฉพาะตามความเหมาะสม และการบรหารงานบคคลเกยวกบพนกงานอยการตองด าเนนการโดยคณะกรรมการอยการตอสภานตบญญตแหงชาตภายใน ๑ ปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญ เวนแตกรณทมบญญตไว เปนการเฉพาะในรฐธรรมนญ

๒. ใหคณะกรรมการอยการทมอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ท าหนาทคณะกรรมการอยการไปพลางกอนในระหวางทยงไมมการปรบปรงหรอแกไขกฎหมายเกยวกบการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอนขององคกรอยการใหเปนไปตามทรฐธรรมนญก าหนด

๓. หามไมใหพนกงานอยการด ารงต าแหนงกรรมการในรฐวสาหกจ หรอกจการอนของรฐ ในท านองเดยวกนหรอด ารงต าแหนงใดในหางหนสวนบรษทหรอกจการอนใดทมวตถประสงคมงหา

๑๑๐

ผลก าไรหรอรายไดมาแบงปนกน หรอเปนทปรกษาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอด ารงต าแหนงอนใดในลกษณะเดยวกน ในระหวางทยงไมมการปรบปรงหรอแกไขกฎหมายเกยวกบการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอนขององคกรอยการเพอใหมมาตรการปองกนไมใหพนกงานอยการกระท าการหรอด ารงต าแหนงใดอนอาจมผลใหไมมอสระในการสงคดหรอการปฏบตหนาทไมเปนไปดวยความรวดเรว เทยงธรรม และปราศจากอคต หรออาจท าใหมการขดกนแหงผลประโยชน

การปกครองสวนทองถน การจดการปกครองสวนทองถน

๑. ใหมการจดการปกครองสวนทองถนตามหลกแหงการปกครองตนเองตามเจตนารมณของประชาชนในทองถน ตามวธการและรปแบบองคกรปกครองสวนทองถนทกฎหมายบญญต โดยการจดการปกครองสวนทองถนนนจะแบงแยกราชอาณาจกรไทยออกเปนหลายสวนไมได

๒. การจดตงองคกรปกครองสวนทองถนในรปแบบใดใหค านงถงเจตนารมณของประชาชนในทองถนและความสามารถในการปกครองตนเองในดานรายได จ านวนและความหนาแนนของประชากร และพนททตองรบผดชอบประกอบกน หนาทและอ านาจขององคกรปกครองสวนทองถน

องคกรปกครองสวนทองถนมหนาทและอ านาจดแลและจดท าบรการสาธารณะและกจกรรมสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถนตามหลกการพฒนาอยางยงยน รวมทงสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาใหแกประชาชนในทองถน ตามทกฎหมายบญญต การจดท าบรการสาธารณะและกจกรรมสาธารณะขององคกรปกครองสวนทองถน

๑. การจดท าบรการสาธารณะและกจกรรมสาธารณะใดทสมควรใหเปนหนาทและอ านาจโดยเฉพาะขององคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ หรอใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานหลกในการด าเนนการใด ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญตซ งตองสอดคลองกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน และกฎหมายดงกลาวอยางนอยตองมบทบญญตเกยวกบกลไกและขนตอนในการกระจายหนาทและอ านาจ ตลอดจนงบประมาณและบคลากรทเกยวกบหนาทและอ านาจดงกลาวของสวนราชการใหแกองคกรปกครองสวนทองถนดวย

๒. ในการจดท าบรการสาธารณะหรอกจกรรมสาธารณะใดทเปนหนาทและอ านาจขององคกรปกครองสวนทองถน ถาการรวมด าเนนการกบเอกชนหรอหนวยงานของรฐหรอการมอบหมายใหเอกชนหรอหนวยงานของรฐด าเนนการ จะเปนประโยชนแกประชาชนในทองถนมากกวาการทองคกรปกครองสวนทองถนจะด าเนนการเอง องคกรปกครองสวนทองถนจะรวมหรอมอบหมายใหเอกชนหรอหนวยงานของรฐด าเนนการนนกได รายไดขององคกรปกครองสวนทองถน

รฐตองด าเนนการใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดของตนเองโดยจดระบบภาษหรอการจดสรรภาษทเหมาะสม รวมทงสงเสรมและพฒนาการหารายไดขององคกรปกครองสวนทองถน เพอใหสามารถด าเนนการดแลและจดท าบรการสาธารณะและกจกรรมสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถน รวมทงสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษาใหแกประชาชนในทองถน ไดอยางเพยงพอ ใน

๑๑๒

ระหวางทยงไมอาจด าเนนการได ใหรฐจดสรรงบประมาณเพอสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนไปพลางกอน กฎหมายเกยวกบองคกรปกครองสวนทองถนและการบรหารราชการสวนทองถน

กฎหมายเกยวกบองคกรปกครองสวนทองถนและกฎหมายทเกยวกบการบรหารราชการสวนทองถน ตองใหองคกรปกครองสวนทองถนมอสระในการบรหาร การจดท าบรการสาธารณะ การสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษา การเงนและการคลง และการก ากบดแลองคกรปกครองสวนทองถนซงตองท าเพยงเทาทจ าเปนเพอการคมครองประโยชนของประชาชนในทองถนหรอประโยชนของประเทศเปนสวนรวม การปองกนการทจรต และการใชจายเงนอยางมประสทธภาพ โดยค านงถงความเหมาะสมและความแตกตางขององคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ และตองมบทบญญตเกยวกบการปองกนการขดกนแหงผลประโยชน และการปองกนการกาวกายการปฏบตหนาทของขาราชการสวนทองถนดวย การบรหารงานบคคลขององคกรปกครองสวนทองถน

การบรหารงานบคคลขององคกรปกครองสวนทองถนใหเปนไปตามทกฎหมายบญญตซงตองใชระบบคณธรรมและตองค านงถงความเหมาะสมและความจ าเปนของแตละทองถนและองคกรปกครองสวนทองถนแตละรปแบบ การจดใหมมาตรฐานทสอดคลองกนเพอใหสามารถพฒนารวมกนหรอการสบเปลยนบคลากรระหวางองคกรปกครองสวนทองถนดวยกนได สภาทองถนและผบรหารทองถน

๑. สมาชกสภาทองถนตองมาจากการเลอกตง ๒. ผบรหารทองถนใหมาจากการเลอกตงหรอมาจากความเหนชอบของสภาทองถนหรอในกรณ

องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ จะใหมาโดยวธอนกได แตตองค านงถงการมสวนรวมของประชาชนดวย ทงน ตามทกฎหมายบญญต

๓. คณสมบตของผมสทธเลอกตงและผมสทธสมครรบเลอกตง และหลกเกณฑและวธการเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถน ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต ซงตองค านงถงเจตนารมณในการปองกนและปราบปรามการทจรตตามแนวทางทบญญตไวในรฐธรรมนญดวย

๔. ในการด าเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถน นน องคกรปกครองสวนทองถน สภาทองถน และผบรหารทองถนตองเปดเผยขอมลและรายงานผลการด าเนนงานใหประชาชนทราบ รวมทงตองมกลไกใหประชาชนในทองถนมสวนรวมดวย ตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต

๕. ประชาชนผมสทธเลอกตงในองคกรปกครองสวนทองถนมสทธเขาชอกนเพอเสนอขอบญญตหรอเพอถอดถอนสมาชกสภาทองถน หรอผบรหารทองถนไดตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกฎหมายบญญต

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ขอหามในการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญทเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปแบบของรฐ จะกระท าไมได ผมสทธเสนอญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

๑. คณะรฐมนตร ๒. สมาชกสภาผแทนราษฎรจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๕ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ

สภาผแทนราษฎร ๓. สมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๕ ของจ านวนสมาชก

ทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา ๔. ประชาชนผมสทธเลอกตงจ านวนไมนอยกวา ๕๐,๐๐๐ คนตามกฎหมายวาดวยการเขาชอเสนอ

กฎหมาย ขนตอนการแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ

๑. ผมสทธเสนอญตตขอแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตองเสนอเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมตอรฐสภา

๒. รฐสภาพจารณาเปน ๓ วาระไดแก ๑) วาระแรก ขนรบหลกการ การออกเสยงลงคะแนนใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย

และตองไดรบคะแนนเสยงเหนชอบในการแกไขเพมเตมนน ไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา ซงในจ านวนนตองมสมาชกวฒสภาเหนชอบดวยไมนอยกวา ๑ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา

๒) วาระทสอง ขนพจารณาเรยงล าดบมาตรา การออกเสยงใหถอเสยงขางมาก แตหากเปนรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทประชาชนเปนผเสนอ ตองเปดโอกาสใหผแทนของประชาชนทเขาชอเสนอขอแกไขเพมเตมแสดงความคดเหนดวย เมอการพจารณาวาระทสองเสรจสนแลว ใหรอไว ๑๕ วน เมอพนก าหนดใหรฐสภาพจารณาในวาระทสามตอไป

๓) วาระทสาม เปนขนสดทาย การออกเสยงลงคะแนนใหใชวธเรยกชอและลงคะแนนโดยเปดเผย และตองไดรบคะแนนเสยงเหนชอบดวยทจะใหใชเปนรฐธรรมนญมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา โดยในจ านวนนตองมสมาชกสภาผแทนราษฎรจากพรรคการเมองทสมาชกไมไดด ารงต าแหนงรฐมนตร ประธานสภาผแทนราษฎร หรอรองประธานผแทนราษฎร เหนชอบดวยไมนอยกวารอยละ ๒๐ ของทกพรรคการเมองดงกลาวรวมกน และตองมสมาชกวฒสภาเหนชอบดวยไมนอยกวา ๑ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของวฒสภา

๑๑๔

๓. เมอรฐสภามมตเหนชอบดวยกบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมแลวใหรอไว ๑๕ วน แลวจงน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลาทลกระหมอมถวายพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบเปนกฎหมายได

๔. ในกรณรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมเปนการแกไขเพมเตมหมวด ๑ บททวไป หมวด ๒ พระมหากษตรย หรอหมวด ๑๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ หรอเรองทเกยวกบคณสมบตหรอลกษณะตองหามของผด ารงต าแหนงตาง ๆ ตามรฐธรรมนญ หรอเรองทเกยวกบหนาทหรออ านาจของศาล หรอองคกรอสระ หรอเรองทท าใหศาลหรอองคกรอสระไมอาจปฏบตตามหนาทหรออ านาจได กอนด าเนนการน า รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลาทลกระหมอมถวายพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย ใหจดใหมการออกเสยงประชามตตามกฎหมายวาดวยการออกเสยงประชามต ถาผลการออกเสยงประชามตเหนชอบดวยกบรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตม จงน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยตอไป

การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญไมชอบดวยบทบญญตของรฐธรรมนญ

กอนนายกรฐมนตรน าความกราบบงคมทลเพอทรงลงพระปรมาภไธยรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทไดรบความเหนชอบจากรฐสภา สมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา หรอสมาชกทงสองสภารวมกน มจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของสมาชกทงหมดเทาทมอยของแตละสภา หรอของทงสองสภารวมกน มสทธเขาชอกนเสนอความเหนตอประธานแหงสภาทตนเปนสมาชกหรอประธานรฐสภาวา รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนนเปนการเปลยนแปลงการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอเปลยนแปลงรปแบบของรฐ ขดตอมาตรา ๒๕๕ หรอเปนการแกไขเพมเตมหมวด ๑ บททวไป หมวด ๒ พระมหากษตรย หรอหมวด ๑๕ การแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ หรอเรองทเกยวกบคณสมบตหรอลกษณะตองหามของผด ารงต าแหนงตาง ๆ ตามรฐธรรมนญ หรอเรองทเกยวกบหนาทหรออ านาจของศาล หรอองคกรอสระ หรอเรองทท าใหศาลหรอองคกรอสระไมอาจปฏบตตามหนาทหรออ านาจได ซงตองจดใหมการออกเสยงประชามตเสยกอนทน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมขนทลเกลาทลกระหมอมถวายพระมหากษตรยทรงลง พระปรมาภไธย ตามมาตรา ๒๕๖ (๘) หรอไม

เมอประธานแหงสภาทไดรบเรองดงกลาวแลวใหสงความเหนไปยงศาลรฐธรรมนญ และให ศาลรฐธรรมนญวนจฉยใหแลวเสรจภายใน ๓๐ วนนบแตวนทไดรบเรอง ในระหวางการพจารณาวนจฉยของศาลรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะน ารางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมดงกลาวขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยไมได สถานะของรางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมในกรณทสภาผแทนราษฎรสนสดลง

ในกรณทอายของสภาผแทนราษฎรสนสดลงหรอมการยบสภาผแทนราษฎร รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทรฐสภายงมไดใหความเหนชอบ หรอทรฐสภาใหความเหนชอบแลวแตพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบดวย หรอเมอพน ๙๐ วนแลวมไดพระราชทานคนมา ใหเปนอนตกไป

๑๑๕

รางรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทรฐสภายงมไดใหความเหนชอบทตกไปดงกลาวนน ถาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปรองขอตอรฐสภาเพอใหรฐสภาพจารณาตอไป ถารฐสภาเหนชอบดวยกใหรฐสภาพจารณาตอไปได แตคณะรฐมนตรตองรองขอภายใน ๖๐ วนนบแตวนเรยกประชมรฐสภาครงแรกภายหลงการเลอกตงทวไป

การปฏรปประเทศ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไดใหความส าคญกบการปฏรปประเทศ เปนอยางยง และไดก าหนดไวเปนวาระส าคญ โดยบรรจกลไกการปฏรปประเทศไวในหมวด ๑๖ มาตรา ๒๕๗ - ๒๖๑ ซงเปนหมวดเกยวกบการปฏรปประเทศโดยเฉพาะ มการก าหนดใหจดท ากฎหมายวาดวยแผนและขนตอนการด าเนนการปฏรปประเทศ ซงมเงอนไขเวลาใหจดท าและมการประกาศใชภายใน ๑๒๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญ และใหเรมด าเนนการปฏรปในแตละดานภายใน ๑ ปนบแต วนประกาศใชรฐธรรมนญ ทงน ในการปฏรปประเทศตามรฐธรรมนญ กเพอใหบรรลเปาหมายหลก ๓ ประการ คอ ๑) ประเทศชาตมความสงบเรยบรอย ๒) สงคมสงบสขและไมเหลอล า และ ๓) ประชาชนมคณภาพชวตทดและมความสข

นอกจากกรอบการปฏรปประเทศทรฐธรรมนญไดก าหนดไวอยางกวาง ๆ แลว รฐธรรมนญยงก าหนดใหจดท ากฎหมายเกยวกบยทธศาสตรชาต และยทธศาสตรชาต เพอการพฒนาประเทศอยางยงยน (มาตรา ๖๕ และมาตรา ๒๗๕) ตลอดจนก าหนดใหมกฎหมายทมความเกยวของกบการปฏรปและพฒนาประเทศโดยเรว เชน กฎหมายเกยวกบการศกษา เปนตน นอกจากน รฐธรรมนญยงใหมกลไกพเศษเพอตดตามเรงรดการปฏรปประเทศดวย โดยมาตรา ๒๗๐ บญญตใหสมาชกวฒสภาชดแรก จ านวน ๒๕๐ คน ทมาจากการคดเลอกของคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) มอ านาจหนาทตดตาม เสนอแนะ และเรงรดการปฏรปประเทศ อกทงรางพระราชบญญตทเกยวของกบการปฏรปประเทศรฐธรรมนญกไดก าหนดใหเสนอและพจารณาในทประชมรวมกนของรฐสภา

ส าหรบกรอบการปฏรปประเทศนน รฐธรรมนญไดก าหนดไวกวาง โดยมประเดนทส าคญ ๆ อาท ๑. การปฏรปดานการเมอง

๑) ประชาชนมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสวนรวมในการด าเนนกจกรรมทางการเมองรวมตลอดทงการตรวจสอบการใชอ านาจรฐ

๒) พรรคการเมองพฒนาเปนสถาบนทางการเมอง ทสามารถคดเลอกบคคลดมความสามารถมาด ารงต าแหนงทางการเมอง

๓) มกลไกก าหนดความรบผดชอบของพรรคการเมองในการประกาศนโยบายซงไมไดมการวเคราะหผลกระทบ ความคมคา และความเสยง

๔) มกลไกทก าหนดใหผด ารงต าแหนงทางการเมองตองปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรตและรบผดชอบตอประชาชนในการปฏบตหนาทของตน

๕) มกลไกแกไขความขดแยงทางการเมองโดยสนตวธ ๒. การปฏรปดานการบรหารราชการแผนดน

๑) ปรบปรงและพฒนาโครงสราง ระบบการบรหารงานของรฐ และแผนก าลงคนภาครฐใหทนตอการเปลยนแปลงและความทาทายใหม ๆ

๒) มมาตรการคมครองจากการใชอ านาจโดยไมเปนธรรมจากผบงคบบญชา

๑๑๗

๓) น าเทคโนโลยทเหมาะสมมาประยกตใช รวมทงบรณาการฐานขอมลของหนวยงานภาครฐเพอเปนประโยชนตอการบรหารราชการแผนดน และการบรการประชาชน

๓. การปฏรปดานกฎหมาย ๑) ปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ และขอบงคบตาง ๆ ใหสอดคลองกบหลกสากล ๒) ปฏรประบบการเรยนการสอนวชากฎหมาย เพอใหผประกอบวชาชพกฎหมายมความรอบร

ยดมนในคณธรรมและจรยธรรมของนกกฎหมาย ๓) พฒนาระบบฐานขอมลกฎหมาย เพอใหประชาชนเขาถงขอมลกฎหมายไดสะดวก ๔) มกลไกชวยเหลอประชาชนในการจดท าและเสนอรางกฎหมาย

๔. การปฏรปดานกระบวนการยตธรรม ๑) ก าหนดระยะเวลาทกขนตอนในกระบวนการยตธรรม เพอใหประชาชนไดรบความ

ยตธรรมโดยไมลาชา ๒) ปรบปรงระบบการสอบสวนคดอาญาใหมการถวงดลระหวางพนกงานสอบสวนกบ

พนกงานอยการ ๓) เสรมสรางและพฒนาวฒนธรรมองคกรขององคกรตาง ๆ ทเกยวของในกระบวนการ

ยตธรรม ใหมงอ านวยความยตธรรมแกประชาชนโดยสะดวกและรวดเรว ๔) ปรบปรงกฎหมายเกยวกบอ านาจ หนาท และภารกจของต ารวจ เพอใหการบงคบใช

กฎหมายมประสทธภาพ ๕. การปฏรปดานการศกษา

๑) ด าเนนการใหเดกเลกกอนวยเรยนไดรบการดแลและพฒนาโดยไมเกบคาใชจาย ๒) ตรากฎหมายเพอจดตงกองทนเพอใชในการชวยเหลอผขาดแคลนทนทรพย ภายใน ๑ ป

นบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน ๓) มกลไกการผลต คดกรอง และพฒนาผประกอบวชาชพครและอาจารย เพอใหไดผทม

ความรความสามารถอยางแทจรง และมจตวญญาณของความเปนคร ๔) ปรบปรงการจดการเรยนการสอนทกระดบเพอใหผเรยนสามารถเรยนไดตามความถนด ๕) มคณะกรรมการอสระด าเนนการศกษาและจดท าขอเสนอแนะและรางกฎหมายท

เกยวของใหแลวเสรจและเสนอตอคณะรฐมนตรภายใน ๒ ป นบแตวนทไดรบการแตงตง ๖. การปฏรปดานเศรษฐกจ

๑) ขจดอปสรรคและเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของประเทศ ๒) ปรบปรงระบบภาษอากรใหมความเปนธรรม ลดความเหลอมล า เพมพนรายไดของรฐ ๓) ปรบปรงระบบการจดท าและการใชจายงบประมาณใหมประสทธภาพ ๔) มกลไกสงเสรมสหกรณและผประกอบการใหมความสามารถในการแขงขน และเพม

โอกาสในการท างานและการประกอบอาชพของประชาชน

๑๑๘

๗. การปฏรปดานอน ๆ ๑) มระบบการบรหารจดการน าทมประสทธภาพ ๒) กระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรม ๓) มระบบจดการและก าจดขยะมลฝอยทมประสทธภาพ และเปนมตรตอสงแวดลอม ๔) ปรบระบบหลกประกนสขภาพใหประชาชนไดรบสทธและประโยชนจากการบรหาร

จดการและการเขาถงบรการทมคณภาพ ๕) มระบบแพทยปฐมภมทมแพทย เวชศาสตรครอบครวดแลประชาชนในสดสวนท

เหมาะสม

ส าหรบการปรบปรงกฎหมายดานกระบวนการยตธรรม ใหมคณะกรรมการพเศษขนมาชดหนงดวย โดยมทงคนทเคยเปนต ารวจและไมเคยเปนต ารวจมาท างานดวยกน สวนการปฏรปการศกษากใหมคณะกรรมการอสระขนมาอกคณะหนงเชนกน คณะกรรมการทงสองชดมาจากการแตงตงของคณะรฐมนตรชดปจจบน

บทเฉพาะกาล บทเฉพาะกาล หมายถง บทบญญตของกฎหมายทบญญตใหใชเฉพาะในชวงเวลาหนงหรอกบ

เรองใดเรองหนงทเกดขนกอนวนใชบงคบบทกฎหมายนน เพอใหการใชบงคบกฎหมายตอเนองกนระหวางกฎหมายเดมกบกฎหมายทบญญตขนใหม ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ ไดก าหนดบทเฉพาะกาลไวในประเดนตาง ๆ สรปสาระส าคญได ดงน การด ารงต าแหนงขององคมนตร

ใหคณะองคมนตรซงด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนเปนคณะองคมนตรตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน

สภานตบญญตแหงชาต

๑. สถานะของสภานตบญญตแหงชาต ในระหวางทยงไมมสภาผแทนราษฎรและวฒสภาตามรฐธรรมนญน

๑) สภานตบญญตแหงชาตทตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ยงคงท าหนาทรฐสภา สภาผแทนราษฎร และวฒสภาตอไป

๒) สมาชกสภานตบญญตแหงชาตซงด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ท าหนาทเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร หรอสมาชกวฒสภา ตามล าดบ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน

๒. การสนสดของสภานตบญญตแหงชาต สภานตบญญตแหงชาตและสมาชกสภานตบญญตแหงชาตสนสดลงในวนกอนวนเรยกประชม

รฐสภาครงแรกภายหลงการเลอกตงทวไปทจดขนตามรฐธรรมนญน ๓. คณสมบตและลกษณะตองหามของสมาชกสภานตบญญตแหงชาต

สมาชกสภานตบญญตแหงชาต นอกจากจะตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แลว ตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม รวมทงเหตแหงการสนสดสมาชกภาพตามทบญญตไวส าหรบสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาตามรฐธรรมนญนดวย ยกเวนกรณตอไปน ใหสามารถเปนสมาชกสภานตบญญตแหงชาตได คอ

๑) มลกษณะตองหามไมใหสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรตามมาตรา ๙๘ เนองจาก

(๑) เปนเจาของหรอผถอหนในกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชน (๒) เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ านอกจากขาราชการการเมอง (๓) เปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน (๔) เปนสมาชกวฒสภาหรอเคยเปนสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงยงไมเกน ๒ ป

๑๒๐

(๕) เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอเปนเจาหนาทอนของรฐ

๒) มเหตทท าใหสมาชกภาพของสมาชกสภาผแทนราษฎรสนสดลงตามมาตรา ๑๐๑ ในกรณตอไปน

(๑) มลกษณะตองหามไมใหสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรตามมาตรา ๙๘ เนองจาก

- เปนเจาของหรอผถอหนในกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชน - เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ านอกจากขาราชการการเมอง - เปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน - เปนสมาชกวฒสภาหรอเคยเปนสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงยง

ไมเกน ๒ ป - เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ

หรอเปนเจาหนาทอนของรฐ (๒) กระท าการอนเปนการขดกนแหงผลประโยชน เฉพาะในกรณทสมาชกสภา

นตบญญตแหงชาตเปนเจาหนาทของรฐทปฏบตการตามหนาทและอ านาจตามกฎหมายหรอค าสงทชอบดวยกฎหมาย และในสวนทเกยวกบมาตรา ๑๘๔ (๑) คอ ไมด ารงต าแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ หรอต าแหนงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน

๓) ไมมคณสมบตของสมาชกวฒสภา ตามมาตรา ๑๐๘ ก. (๓) และ (๔) คอ (๑) มความร ความเชยวชาญ และประสบการณ หรอท างานในดานทสมครไมนอยกวา

๑๐ ปหรอเปนผมลกษณะตามหลกเกณฑและเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา

(๒) เกด มชออยในทะเบยนบาน ท างาน หรอมความเกยวพนกบพนททสมครตามหลกเกณฑและเงอนไขทบญญตไวในพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา

๔) มลกษณะตองหามไมใหด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภา ตามมาตรา ๑๐๘ ข. ลกษณะตองหาม ดงน

(๑) เปนเจาของหรอผถอหนในกจการหนงสอพมพหรอสอมวลชนใด (๒) เปนพนกงานหรอลกเปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ

หรอรฐวสาหกจ หรอเปนเจาหนาทอนของรฐ (๓) เปนขาราชการ (๔) เปนหรอเคยเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน เวนแตไดพนจากการเปน

สมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนมาแลวไมนอยกวา ๕ ปนบถงวนสมครรบเลอก

๑๒๑

๔. การด ารงต าแหนงรฐมนตรของสมาชกสภานตบญญตแหงชาต ๑) ไมใหน ามาตรา ๑๑๒ (บคคลผเคยด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลง

มาแลวยงไมเกน ๒ ป จะเปนรฐมนตรหรอผด ารงต าแหนงทางการเมองไมได เวนแตเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน) มาใชบงคบแกการด ารงต าแหนงรฐมนตรของสมาชกสภานตบญญตแหงชาต

๒) บทบญญตแหงกฎหมายใดทหามไมใหบคคลด ารงต าแหนงทางการเมอง ไมใหน ามาใชบงคบแกการด ารงต าแหนงรฐมนตรตามมาตรา ๒๖๔ ขาราชการการเมองทตงขนเพอประโยชนในการปฏบตหนาทของคณะรฐมนตรตามมาตรา ๒๖๔ หรอเพอประโยชนในการปฏบตหนาทของคณะรกษาความสงบแหงชาตตามมาตรา ๒๖๕ หรอสมาชกสภานตบญญตแหงชาต

๕. อ านาจของประธานสภานตบญญตแหงชาต ในระหวางทสภานตบญญตแหงชาตท าหนาทรฐสภา สภาผแทนราษฎร และวฒสภา ตามท

ก าหนดไวในบทเฉพาะกาล ใหอ านาจของประธานรฐสภา ประธานสภาผแทนราษฎร หรอประธานวฒสภา ตามรฐธรรมนญนหรอกฎหมายเปนอ านาจของประธานสภานตบญญตแหงชาต

๖. การแตงตงสมาชกสภานตบญญตแหงชาตเมอมต าแหนงวางลง ในระหวางทสภานตบญญตแหงชาตท าหนาทรฐสภา สภาผแทนราษฎร และวฒสภาตาม

บทเฉพาะกาล หากมต าแหนงวางลง หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตจะน าความกราบบงคมทลเพอทรงแตงตงผมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามไมใหด ารงต าแหนงสมาชกสภานตบญญตแหงชาต เปนสมาชกสภานตบญญตแหงชาตแทนกได

๗. การสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร เมอมการเลอกตงทวไปครงแรกภายหลงจากวนประกาศใชรฐธรรมนญน สมาชกสภานตบญญต

แหงชาตจะสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมได เวนแตจะไดพนจากต าแหนงสมาชกสภา นตบญญตแหงชาตภายใน ๙๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน คณะรฐมนตร

๑. สถานะของคณะรฐมนตร ใหคณะรฐมนตรทบรหารราชการแผนดนอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนเปน

คณะรฐมนตรตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน จนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปครงแรกตามรฐธรรมนญนจะเขารบหนาท

๒. การด ารงต าแหนงรฐมนตร ๑) ไมใหน ามาตรา ๑๑๒ (บคคลผเคยด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลง

มาแลวยงไมเกน ๒ ป จะเปนรฐมนตรหรอผด ารงต าแหนงทางการเมองไมได เวนแตเปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน) มาใชบงคบแกการด ารงต าแหนงรฐมนตร

๑๒๒

๒) คณสมบตและลกษณะตองหามของรฐมนตร รฐมนตรทบรหารราชการแผนดนทจะบรหารราชการแผนดนตอไปตามบทเฉพาะกาลนน

นอกจากตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แลว ตองไมมลกษณะตองหามรวมถงเหตทท าใหความเปนรฐมนตรสนสดลงตามทบญญตไวส าหรบรฐมนตรตามรฐธรรมนญนดวย ยกเวนในกรณตอไปน ใหสามารถเปนรฐมนตรได

(๑) มลกษณะตองหามตามมาตรา ๑๖๐ เนองจาก - เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ านอกจากขาราชการการเมอง - เปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน - เปนสมาชกวฒสภาหรอเคยเปนสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงยงไมเกน

๒ ป - เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอ

เปนเจาหนาทอนของรฐ (๒) มเหตทท าใหพนจากต าแหนงรฐมนตรตามมาตรา ๑๗๐ เนองจากขาดคณสมบตหรอ

มลกษณะตองหามไมใหด ารงต าแหนงรฐมนตร ดงน - เปนขาราชการซงมต าแหนงหรอเงนเดอนประจ านอกจากขาราชการการเมอง - เปนสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน - เปนสมาชกวฒสภาหรอเคยเปนสมาชกวฒสภาและสมาชกภาพสนสดลงยงไมเกน

๒ ป - เปนพนกงานหรอลกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรฐ หรอรฐวสาหกจ หรอ

เปนเจาหนาทอนของรฐ - กระท าการอนเปนการขดกนแหงผลประโยชน ตามมาตรา ๑๘๔ (๑) คอ ด ารง

ต าแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจ หรอต าแหนงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน

๓) การด าเนนการแตงตงรฐมนตรในระหวางเวลาทยงไมมคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไปครงแรกตามรฐธรรมนญนเขารบหนาท ใหด าเนนการตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ แตตองไมมลกษณะตองหามไมใหด ารงต าแหนงรฐมนตรตามทก าหนดในบทเฉพาะกาล มาตรา ๒๖๔ วรรคสองดวย

๓. การสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร เมอมการเลอกตงทวไปครงแรกภายหลงจากวนประกาศใชรฐธรรมนญน ผด ารงต าแหนง

รฐมนตรตามบทเฉพาะกาลน จะสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมได เวนแตจะไดพนจากต าแหนงรฐมนตรภายใน ๙๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน

๑๒๓

คณะรกษาความสงบแหงชาต ๑. ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตทด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน

ยงคงอยในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไปจนกวาคณะรฐมนตรทตงขนใหมภายหลงการเลอกตงทวไป ครงแรกตามรฐธรรมนญนจะเขารบหนาท

๒. ในระหวางการปฏบตหนาทดงกลาวขางตน ใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตและ คณะรกษาความสงบแหงชาตยงคงมหนาทและอ านาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ และใหถอวาบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยดงกลาวในสวนทเกยวกบอ านาจของหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตและคณะรกษาความสงบแหงชาตยงคงมผลใชบงคบไดตอไป

๓. เมอมการเลอกตงทวไปครงแรกภายหลงจากวนประกาศใชรฐธรรมนญน ผด ารงต าแหนงในคณะรกษาความสงบแหงชาตจะสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรมได เวนแตจะไดพนจากต าแหนงในคณะรกษาความสงบแหงชาตภายใน ๙๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ

๑. ใหสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศอยปฏบตหนาทตอไปพลางกอนเพอจดท าขอเสนอแนะเกยวกบการขบเคลอนการปฏรปประเทศ จนกวาจะมกฎหมายวาดวยแผนและขนตอนการด าเนนการปฏรปประเทศตามทก าหนดไวในรฐธรรมนญมผลใชบงคบ

๒. เพอประโยชนในการขบเคลอนการปฏรปประเทศ หวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตจะปรบเปลยนโครงสรางหรอวธการท างานของสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศเพอใหการปฏรปประเทศตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ มประสทธภาพมากขนกได

๓. เม อมการเลอกต งท ว ไปครงแรกภายหลงจากวนประกาศใชรฐธรรมนญน สมาชก สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศจะสมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมได เวนแตจะไดพนจากต าแหนงสมาชกสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศภายใน ๙๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน

คณะกรรมการรางรฐธรรมนญและการจดท ากฎหมายประกอบรฐธรรมนญ

๑. ใหคณะกรรมการรางรฐธรรมนญอยปฏบตหนาทตอไปเพอจดท ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงตอไปนใหแลวเสรจ และเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตเพอพจารณาใหความเหนชอบตอไป

๑) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร ๒) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา ๓) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง ๔) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง

๑๒๔

๕) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ ๖) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทาง

การเมอง ๗) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน ๘) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ๙) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน

๑๐) พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ๒. คณะกรรมการรางรฐธรรมนญจะจดท ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขางตนขนใหม

หรอแกไขเพมเตมกได เพอใหสอดคลองกบบทบญญตและเจตนารมณของรฐธรรมนญ และตองมงหมายใหมการขจดการทจรตและประพฤตมชอบทกรปแบบ และตองท าใหแลวเสรจภายใน ๒๔๐ วนนบแต วนประกาศใชรฐธรรมนญน

๓. เมอสภานตบญญตแหงชาตไดพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทเสนอเสรจแลว ใหคณะกรรมการรางรฐธรรมนญพนจากต าแหนง แตตองไมชากวาวนพนจากต าแหนงของสมาชก สภานตบญญตแหงชาต

๔. เพอประโยชนในการด าเนนการจดท ารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใหเกดประสทธภาพและรวดเรว คณะกรรมการรางรฐธรรมนญจะขอใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตแตงตงกรรมการรางรฐธรรมนญเพมขนกได แตรวมแลวตองไมเกน ๓๐ คน

๕. ในการพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ เมอไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญจากคณะกรรมการรางรฐธรรมนญแลว สภานตบญญตแหงชาตตองพจารณาให แลวเสรจภายใน ๖๐ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแตละฉบบ ในกรณท สภานตบญญตแหงชาตพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใดไมแลวเสรจภายในเวลาดงกลาวใหถอวาสภานตบญญตแหงชาตเหนชอบกบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญฉบบนนตาม ทคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเสนอ

๖. เมอสภานตบญญตแหงชาตพจารณารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแลวเสรจ ใหสง รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนใหศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระท เกยวของและคณะกรรมการรางรฐธรรมนญเพอพจารณา

ถาศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระทเกยวของหรอคณะกรรมการรางรฐธรรมนญ เหนวา รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาวไมตรงตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ ใหแจงใหประธานสภานตบญญตแหงชาตทราบภายใน ๑๐ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน และใหสภานตบญญตแหงชาตตงคณะกรรมาธการวสามญขนคณะหนงมจ านวน ๑๑ คน ประกอบดวยประธานศาลรฐธรรมนญหรอประธานองคกรอสระทเกยวของและสมาชกสภานตบญญตแหงชาต และกรรมการรางรฐธรรมนญซงคณะกรรมการรางรฐธรรมนญมอบหมายฝายละ ๕ คน เพอพจารณาแลวเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตภายใน ๑๕ วนนบแตวนทไดรบแตงตงเพอใหความเหนชอบ

๑๒๕

ถาสภานตบญญตแหงชาตมมตไมเหนชอบดวยคะแนนเสยงเกน ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภานตบญญตแหงชาต ใหรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป ในกรณท สภานตบญญตแหงชาตมมตไมถง ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภานตบญญตแหงชาต ใหถอวาสภานตบญญตแหงชาตใหความเหนชอบตามรางทคณะกรรมาธการวสามญเสนอ และให น าขนทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธย

๗. หามไมใหกรรมการรางรฐธรรมนญด ารงต าแหนงทางการเมองภายใน ๒ ปนบแตวนทพนจากต าแหนงตามวรรคสองเพอประโยชนแหงการขจดสวนไดเสย การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร

ใหด าเนนการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรตามรฐธรรมนญนใหแลวเสรจภายใน ๑๕๐ วน นบแตวนทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมองมผลใชบงคบแลว วฒสภา

๑. ทมาของสมาชกวฒสภา ในวาระเรมแรก ใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกจ านวน ๒๕๐ คน ซงพระมหากษตรยทรง

แตงตงตามทคณะรกษาความสงบแหงชาตถวายค าแนะน า โดยในการสรรหาและแตงตงใหด าเนนการตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน

๑) ใหมคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภาคณะหนงซงคณะรกษาความสงบแหงชาตแตงตงจากผทรงคณวฒซงมความรและประสบการณในดานตาง ๆ และมความเปนกลางทางการเมอง จ านวนไมนอยกวา ๙ คนแตไมเกน ๑๒ คน มหนาทด าเนนการสรรหาบคคล ซงสมควรเปนสมาชกวฒสภา ตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน

(ก) ใหคณะกรรมการการเลอกตงด าเนนการจดใหมการเลอกสมาชกวฒสภาโดยวธการทก าหนดไวในมาตรา ๑๐๗ จ านวน ๒๐๐ คนตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการไดมาซงสมาชกวฒสภา โดยใหด าเนนการใหแลวเสรจกอนวนทมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรครงแรกภายหลงจากทรฐธรรมนญนใชบงคบ ตามมาตรา ๒๕๘ ไมนอยกวา ๑๕ วน แลวน ารายชอเสนอตอ คณะรกษาความสงบแหงชาต

(ข) ใหคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภา คดเลอกบคคลผมความรความสามารถทเหมาะสมในอนจะเปนประโยชนแกการปฏบตหนาทของวฒสภาและการปฏรปประเทศมจ านวนไมเกน ๔๐๐ คน ตามวธการทคณะกรรมการสรรหาสมาชกวฒสภาก าหนด แลวน ารายชอเสนอตอคณะรกษา ความสงบแหงชาต ทงน ตองด าเนนการใหแลวเสรจไมชากวาระยะเวลาทก าหนดตาม (ก)

๑๒๖

(ค) ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตคดเลอกผไดรบเลอกตาม (ก) จากบญชรายชอทไดรบจากคณะกรรมการการเลอกตง ใหไดจ านวน ๕๐ คน และคดเลอกรายชอส ารองจ านวน ๕๐ คน โดยการคดเลอกดงกลาวใหค านงถงบคคลจากกลมตาง ๆ อยางทวถง และใหคดเลอกบคคลจากบญชรายชอทไดรบการสรรหาตาม (ข) ใหไดจ านวน ๑๙๔ คน รวมกบผด ารงต าแหนงปลดกระทรวงกลาโหม ผบญชาการทหารสงสด ผบญชาการทหารบก ผบญชาการทหารเรอ ผบญชาการทหารอากาศ และผบญชาการต ารวจแหงชาต เปน ๒๕๐ คน และคดเลอกรายชอส ารองจากบญชรายชอทไดรบการสรรหาตาม (ข) จ านวน ๕๐ คน ใหแลวเสรจภายใน ๓ นบแตวนประกาศผลการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรครงแรกภายหลงจากทรฐธรรมนญนใชบงคบ ตามมาตรา ๒๕๘

๒) ไมใหน าความในมาตรา ๑๐๘ ข. ลกษณะตองหาม (๖) ในสวนทเกยวกบการเคยด ารงต าแหนงรฐมนตรมาใชบงคบแกผด ารงต าแหนงสมาชกวฒสภาซงไดรบสรรหาตาม (๑) (ข) และมใหน าความในมาตรา ๑๐๘ ข. ลกษณะตองหาม (๒) เปนขาราชการ มาตรา ๑๘๔ (๑) ไมด ารงต าแหนงหรอหนาทใดในหนวยราชการ หนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจหรอต าแหนงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน และมาตรา ๑๘๕ เกยวกบการกาวกายการปฏบตราชการของขาราชการประจ า มาใชบงคบแกผซงไดรบแตงตงใหเปนสมาชกวฒสภาโดยต าแหนง

๓) ใหคณะรกษาความสงบแหงชาตน ารายชอบคคลซงไดรบการคดเลอก ตาม ๑. (ค) จ านวน ๒๕๐ คนดงกลาวขนกราบบงคมทลเพอทรงพระกรณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมแตงตงตอไป และใหหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ

๔) อายของวฒสภาชดน มก าหนด ๕ ปนบแตวนทมพระบรมราชโองการแตงตง สมาชกภาพของสมาชกวฒสภาเรมตงแตวนทมพระบรมราชโองการแตงตง ถามต าแหนงวางลง ใหเลอนรายชอบคคลตามล าดบในบญชส ารองตาม ๑. (ค) ขนเปนสมาชกวฒสภาแทนโดยใหประธานวฒสภาเปนผด าเนนการและเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ ส าหรบสมาชกวฒสภาโดยต าแหนง เมอพนจากต าแหนงทด ารงอยในขณะไดรบแตงตงเปนสมาชกวฒสภากใหพนจากต าแหนงสมาชกวฒสภาดวย และใหด าเนนการเพอแตงตงใหผด ารงต าแหนงนนเปนสมาชกวฒสภาโดยต าแหนงแทน ใหสมาชกวฒสภาทไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงแทนต าแหนงทวาง อยในต าแหนงเทาอายของวฒสภาทเหลออย

๒. อ านาจหนาท นอกจากจะมหนาทและอ านาจตามทบญญตไวในรฐธรรมนญแลว ใหวฒสภาทแตงตงขนตาม

บทเฉพาะกาลมหนาทและอ านาจตดตาม เสนอแนะ และเรงรดการปฏรปประเทศ เพอใหบรรลเปาหมายตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ และการจดท าและด า เนนการตามยทธศาสตรชาต ในการน ใหคณะรฐมนตรแจงความคบหนาในการด าเนนการตามแผนการปฏรปประเทศตอรฐสภาเพอทราบทก ๓ เดอน

๑๒๗

รางกฎหมายทตราขนเพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ ๑. รางพระราชบญญตทจะตราขนเพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ ใหเสนอ

และพจารณาในทประชมรวมกนของรฐสภา ๒. รางพระราชบญญตทคณะรฐมนตรเหนวาเปนรางพระราชบญญตทจะตราขนเพอด าเนนการ

ตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ ใหแจงใหประธานรฐสภาทราบพรอมกบการเสนอรางพระราชบญญตนน ในกรณทคณะรฐมนตรไมไดแจงวาเปนรางพระราชบญญตทจะตราขนเพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ หากสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาเหนวารางพระราชบญญตนนเปน รางพระราชบญญตทจะตราขนเพอด าเนนการตามหมวด ๑๖ การปฏรปประเทศ สมาชกสภาผแทนราษฎรหรอสมาชกวฒสภาจ านวนไมนอยกวา ๑ ใน ๕ ของแตละสภา อาจเขาชอกนรองขอตอประธานรฐสภาเพอใหวนจฉย การยนค ารองดงกลาวตองยนกอนทสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภา แลวแตกรณ จะพจารณารางพระราชบญญตนนแลวเสรจ

เมอประธานรฐสภาไดรบค ารองขางตน ใหประธานรฐสภาเสนอเรองตอคณะกรรมการรวมซงประกอบดวยประธานวฒสภาเปนประธาน รองประธานสภาผแทนราษฎรคนหนง ผน าฝายคานใน สภาผแทนราษฎร ผแทนคณะรฐมนตรคนหนง และประธานคณะกรรมาธการสามญคนหนงซงเลอกกนเองระหวางประธานคณะกรรมาธการสามญในวฒสภาทกคณะเปนกรรมการ เพอวนจฉย

การวนจฉยของคณะกรรมการรวมใหถอเสยงขางมากเปนประมาณ ค าวนจฉยของคณะกรรมการรวมดงกลาวใหเปนทสด และใหประธานรฐสภาด าเนนการไปตามค าวนจฉยนน การพจารณารางพระราชบญญตทวฒสภาหรอสภาผแทนราษฎรยบยงไว

๑. ในวาระเรมแรกภายในอายของวฒสภาทแตงตงขนตามบทเฉพาะกาล การพจารณา รางพระราชบญญตทวฒสภาหรอสภาผแทนราษฎรยบยงไวเนองจากวฒสภาไมเหนชอบดวยกบ สภาผแทนราษฎร ตามมาตรา ๑๓๗ (๒) หรอเนองจากสภาผแทนราษฎรหรอวฒสภาไมเหนชอบดวยกบ รางพระราชบญญตทคณะกรรมาธการรวมกนไดพจารณาแลว ตามมาตรา ๑๓๗ (๓) ตามมาตรา ๑๓๗ (๒) หรอ (๓) ใหกระท าโดยทประชมรวมกนของรฐสภา ถารางพระราชบญญตนนเกยวกบเรองตอไปน คอ

๑) การแกไขเพมเตมโทษหรอองคประกอบความผดตอต าแหนงหนาทราชการหรอตอต าแหนงหนาทในการยตธรรม หรอความผดของพนกงานในองคการหรอหนวยงานของรฐ เฉพาะเมอ การแกไขเพมเตมนนมผลใหผกระท าความผดพนจากความผดหรอไมตองรบโทษ

๒) รางพระราชบญญตทวฒสภามมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกวฒสภาทงหมดเทาทมอยวามผลกระทบตอการด าเนนกระบวนการยตธรรมอยางรายแรง

๒. มตของทประชมรวมกนของรฐสภาทใหความเหนชอบรางพระราชบญญตทวฒสภาหรอ สภาผแทนราษฎรยบยงไวนน ตองมคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของรฐสภา

๑๒๘

การใหความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปนนายกรฐมนตร ในระหวาง ๕ ปแรกนบแตวนท มรฐสภาชดแรกตามรฐธรรมนญน การพจารณาใหความ

เหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปนนายกรฐมนตรใหด าเนนการ ดงน ๑. ใหรฐสภาพจารณาใหความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปนนายกรฐมนตร โดย

จะพจารณาจากบคคลซงมคณสมบตและไมมลกษณะตองหามตามทรฐธรรมนญก าหนด และเปนผมชออยในบญชรายชอผทพรรคการเมองมมตเสนอชอใหเปนนายกรฐมนตรไมเกน ๓ รายชอ ซงพรรคการเมองแจงไวตอคณะกรรมการการเลอกตงในการสมครรบเลอกตงทวไป ตามมาตรา ๘๘ เฉพาะจากบญชรายชอของ พรรคการเมองทมสมาชกไดรบเลอกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไมนอยกวารอยละ ๕ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

๒. การเสนอชอผสมควรไดรบการการแตงตงเปนนายกรฐมนตรเพอใหสภาผแทนราษฎรนน ตองมสมาชกรบรองไมนอยกวา ๑ ใน ๑๐ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎร

๓. มตทเหนชอบการแตงตงบคคลใดใหเปนนายกรฐมนตร ตองมคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภา

๔. หากมกรณทไมอาจแตงตงนายกรฐมนตรจากผมชออยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ ไมวาดวยเหตใด และสมาชกของทงสองสภารวมกนจ านวนไมนอยกวากงหนงของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาเขาชอเสนอตอประธานรฐสภาขอใหรฐสภามมตยกเวนเพอไมตองเสนอชอนายกรฐมนตรจากผมชออยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ ใหประธานรฐสภาจดใหมการประชมรวมกนของรฐสภาโดยพลน และในกรณทรฐสภามมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา ๒ ใน ๓ ของจ านวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของทงสองสภาใหยกเวนได ใหด าเนนการพจารณาให ความเหนชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปนนายกรฐมนตรตอไป โดยจะเสนอชอผอยในบญชรายชอทพรรคการเมองแจงไวตามมาตรา ๘๘ หรอไมกได ตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ และผวาการตรวจเงนแผนดน

ใหตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ และผวาการตรวจเงนแผนดน ซงด ารงต าแหนงอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนยงคงอยในต าแหนงเพอปฏบตหนาทตอไป และเมอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญทเกยวของทจดท าขนตามบทเฉพาะกาล มาตรา ๒๖๗ ใชบงคบแลว การด ารงต าแหนงตอไปเพยงใดใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญดงกลาว ในระหวางเวลาทยงไมมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขางตน การพนจากต าแหนงของตลาการศาลรฐธรรมนญ ผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ และผวาการตรวจเงนแผนดน ใหเปนไปตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหรอกฎหมายทเกยวของ

การด าเนนการของศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอสระ และผวาการตรวจเงนแผนดนใหเปนไปตามกฎหมายทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนเทาทไมขดหรอแยงตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ

๑๒๙

ในระหวางทยงไมมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ การพจารณาและการท าค าวนจฉยของศาลรฐธรรมนญใหเปนไปตามขอก าหนดของศาลรฐธรรมนญทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญนเทาทไมขดหรอแยงตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญน คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต

ใหคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาตตามพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและก ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เปนองคกรของรฐทมความเปนอสระในการปฏบตหนาท เพอรบผดชอบและก ากบการด าเนนการเกยวกบคลนความถ ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๖๐ วรรคสาม และใหคณะรฐมนตรด าเนนการแกไขเพมเตมพระราชบญญตดงกลาวใหเปนไปตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญนและเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตเพอพจารณาภายใน ๑๘๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน ยทธศาสตรชาต

ใหคณะรฐมนตรจดใหมกฎหมายเกยวกบการจดท า การก าหนดเปาหมาย ระยะเวลาทจะบรรลเปาหมาย และสาระทพงมในยทธศาสตรชาต ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๖๐ มาตรา ๖๕ วรรคสอง ใหแลวเสรจภายใน ๑๒๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน และด าเนนการจดท ายทธศาสตรชาตใหแลวเสรจภายใน ๑ ปนบแตวนทกฎหมายดงกลาวใชบงคบ การก าหนดมาตรฐานทางจรยธรรม

๑. ใหศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระด าเนนการใหมมาตรฐานทางจรยธรรมทใชบงคบกบ ตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระ ผวาการตรวจเงนแผนดน และหวหนาหนวยงานธรการของศาลรฐธรรมนญและองคกรอสระ ตามมาตรา ๒๑๙ ภายใน ๑ ปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญน หากด าเนนการไมแลวเสรจภายในระยะเวลาดงกลาว ใหตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระพนจากต าแหนง

๒. ในกรณทตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระพนจากต าแหนงเนองจากจดท ามาตรฐานทางจรยธรรมดงกลาวไมแลวเสรจ ระยะเวลา ๑ ปในการจดท ามาตรฐานจรยธรรมใหนบแตวนทตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระทตงขนใหมเขารบหนาท และหากตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระทตงขนใหมนนด าเนนการจดท าไมแลวเสรจภายในระยะเวลาทก าหนด ใหตลาการศาลรฐธรรมนญและผด ารงต าแหนงในองคกรอสระทไดรบการแตงตงขนใหมพนจากต าแหนง

๑๓๐

กฎหมายเกยวกบการบรหารงานบคคลของผพพากษาศาลยตธรรม ตลาการศาลปกครอง และพนกงานอยการ

๑. คณะรฐมนตรตองเสนอกฎหมายเพอใหการบรหารงานบคคลเกยวกบผพพากษาศาลยตธรรมและตลาการศาลปกครองตองมความเปนอสระตามมาตรา ๑๙๖ มาตรา ๑๙๘ และเพอใหการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการด าเนนการอนขององคกรอยการมความเปนอสระตามมาตรา ๒๔๘ วรรคสาม ตอสภานตบญญตแหงชาตภายใน ๑ ปนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญ เวนแตกรณทมบญญตไวเปนการเฉพาะในรฐธรรมนญ

๒. ในระหวางทยงไมมการปรบปรงหรอแกไขกฎหมายขางตน ใหคณะกรรมการตลาการ ศาลยตธรรม คณะกรรมการตลาการศาลปกครอง และคณะกรรมการอยการ ทมอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน ท าหนาทคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม คณะกรรมการตลาการศาลปกครอง และคณะกรรมการอยการตามบทบญญตของรฐธรรมนญ แลวแตกรณ ไปพลางกอน

๓. ในระหวางทยงไมมการปรบปรงหรอแกไขกฎหมายเพอก าหนดมาตรการปองกนไมใหพนกงานอยการกระท าการหรอด ารงต าแหนงใดอนอาจมผลใหการสงคดหรอการปฏบตหนาทเปนไปโดยรวดเรว เทยงธรรมและปราศจากอคตตามมาตรา ๒๔๘ วรรคส หามไมใหพนกงานอยการด ารงต าแหนงกรรมการในรฐวสาหกจ หรอกจการอนของรฐในท านองเดยวกนหรอด ารงต าแหนงใดในหางหนสวนบรษทหรอกจการอนใดทมวตถประสงคมงหาผลก าไรหรอรายไดมาแบงปนกน หรอเปนทปรกษาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หรอด ารงต าแหนงอนใดในลกษณะเดยวกน

การจดท ารางกฎหมายทจ าเปนเกยวกบผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชน การรกษาวนยการเงนการคลงและระบบภาษ และการปองกนและขจดการทจรตและประพฤตมชอบ

๑. คณะรฐมนตรตองด าเนนการใหหนวยงานของรฐทคณะรฐมนตรก าหนดด าเนนการใหจดท ารางกฎหมายทจ าเปนในการศกษาและประเมนผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพของประชาชน หรอชมชน และการรบฟงความคดเหนของประชาชนตามมาตรา ๕๘ การรกษาวนยการเงนการคลงอยางเครงครด และจดระบบภาษใหเกดความเปนธรรมแกสงคมตามมาตรา ๖๒ และการปองกนและขจด การทจรตและประพฤตมชอบตามมาตรา ๖๓ ใหแลวเสรจและเสนอตอสภานตบญญตแหงชาตภายใน ๒๔๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญ และใหสภานตบญญตแหงชาตพจารณาใหแลวเสรจภายใน ๖๐ วนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนน

๒. ในกรณทมหนวยงานทเกยวของหลายหนวยงาน ใหคณะรฐมนตรก าหนดระยะเวลาทแตละหนวยงานตองด าเนนการใหแลวเสรจตามความจ าเปนของแตละหนวยงาน แตทงนเมอรวมแลวตองไมเกน ๒๔๐ วนนบแตวนประกาศใชรฐธรรมนญ

๓. ในกรณทหนวยงานของรฐไมอาจด าเนนการไดภายในก าหนดเวลา ใหคณะรฐมนตรสงใหหวหนาหนวยงานของรฐนนพนจากต าแหนง

๑๓๑

ประกาศ ค าสง และการกระท าของคณะรกษาความสงบแหงชาต ๑. บรรดาประกาศ ค าสง และการกระท าของคณะรกษาความสงบแหงชาต หรอของหวหนา

คณะรกษาความสงบแหงชาตทใชบงคบอยในวนกอนวนประกาศใชรฐธรรมนญน หรอทจะออกใชบงคบตอไปตามมาตรา ๒๖๕ วรรคสอง ไมวาเปนประกาศ ค าสง หรอการกระท าทมผลใชบงคบในทางรฐธรรมนญ ทางนตบญญต ทางบรหาร หรอทางตลาการ ใหประกาศ ค าสง การกระท าตลอดจนการปฏบตตามประกาศ ค าสง หรอการกระท านน เปนประกาศ ค าสง การกระท า หรอการปฏบตทชอบดวยรฐธรรมนญนและกฎหมาย และมผลใชบงคบโดยชอบดวยรฐธรรมนญนตอไป การยกเลกหรอแกไขเพมเตมประกาศหรอค าสงดงกลาว ใหกระท าเปนพระราชบญญต เวนแตประกาศหรอค าสงท มลกษณะเปนการใชอ านาจทางบรหาร การยกเลกหรอแกไขเพมเตมใหกระท าโดยค าสงนายกรฐมนตรหรอมตคณะรฐมนตร แลวแตกรณ

๒. บรรดาการใด ๆ ท ไดรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ ซงแกไขเพมเตมโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๑) พทธศกราช ๒๕๕๘ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๕๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พทธศกราช ๒๕๕๙ วาเปนการชอบดวยรฐธรรมนญและกฎหมาย รวมทงการกระท าทเกยวเนองกบกรณดงกลาว ใหถอวาการนนและการกระท านนชอบดวยรฐธรรมนญนและกฎหมาย

ผจดท ำ สำระส ำคญรฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย พทธศกรำช ๒๕๖๐

๑. นางอรณช รงธปานนท วทยากรช านาญการพเศษ กลมงานบรการวชาการ ๑ ส านกวชาการ ๒. นางสาวศรนยา สมา นตกรช านาญการพเศษ กลมงานบรการวชาการ ๑ ส านกวชาการ

ออกแบบปก

นายพศษฐ รตนวงศ นกวชาการชางศลปช านาญการ กลมงานบรรณาธการและเทคโนโลยจดการพมพ ส านกการพมพ