∞Á·ËÙÔ› ÁÔÓ›˜,

°È· ÙË ÛˆÛÙ‹ ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ¤ÎıÂÛ˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜:– ÛˆÛÙ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋– ÏÔ‡ÛÈÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ.

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙË ÛˆÛÙ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ·˘Ùfi ‰›ÓÔÓÙ·È:�›Ó·Î·˜ Ì ٷ ‚·ÛÈο ÛÙÔȯ›· Ì ٷ ÔÔ›· ÌÔÚԇ̠ӷ ÚÔÛÂÁÁ›-

ÛÔ˘Ì ¤Ó· ı¤Ì·, ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Ï‹Úˆ˜ ·Ó·Ù˘Á̤ÓÔ Î·È ÔÏÔÎÏËÚˆ-̤ÓÔ� ›Ó·Î·˜ Ì ٷ ÁψÛÛÈο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ̄ ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿-

Ù˘ÍË ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜

ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹, ·fi ο-ı ̿ıËÌ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚È‚Ï›Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈÏÂÁ› ÔÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ϤÍÂȘ, ÁÈ· ÙȘ Ôԛ˜ ‰›ÓÔÓÙ·È:ñ ›Ó·Î·˜ Ì ٷ ·Ú¿ÁˆÁ· – ÔÌfiÚÚÈ˙·ñ ›Ó·Î·˜ Ì ÙË ÛËÌ·Û›·, Ù· Û˘ÓÒÓ˘Ì· Î·È Ù· ·ÓÙ›ıÂÙ¿ ÙÔ˘˜.

°È· ÙË ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÙ‹ fiϘ ÔÈ Ï¤ÍÂȘ ÙˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ‰›ÓÔÓÙ·È·ÏÊ·‚ËÙÈο ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Û ÂÓÈ·›Ô ›Ó·Î·, ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ›ӷ ·Ó·ÙÚ¤ÍÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ÛÙÈÁÌ‹ Î·È Ó· ‚ÚÂÈ ÌÈ· ϤÍË Ô˘Â›¯Â Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ Û οÔÈÔ Ì¿ıËÌ·.

∫¿ı ̿ıËÌ· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ·Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË Û¯ÂÙÈ-΋ Ì ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÔÈ ··ÓÙ‹ÛÂȘÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.

¡›ÎË ™¿ÎÎÔ˘

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 1Α 1

Τα ψάθινα καπέλα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7Ταξιδεύοντας με ελέφαντα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Δύο μέρες στο βουνό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 2Α 2

Το σπίτι του ποιητή Καβάφη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28Μικρές αγγελίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35Κύριε, μας ενοχλείτε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 3Α 3

28η Οκτωβρίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 4Α 4

Συνταγές μαγειρικής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Στη διαφήμιση… όλα είναι δυνατά! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Η χελώνα και ο Ρεβιθάκης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 5Α 5

17η Νοέμβρη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 6Α 6

Αυτόχθονες λαοί – Σπίτι μας είναι η γη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79Αιολική γη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Τα έθνη του κόσμου – Θρησκείες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 7Α 7

Ολική καταστροφή στις καλλιέργειες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103Τριάντα εννιά καφενεία και ένα κουρείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111Καλοκαίρι με δρεπάνι, τσουγκράνα και αμίλητο νερό! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 8Α 8

Χριστούγεννα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 9Α 9

Οδηγίες χρήσης καφετιέρας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129Πάμε μια βόλτα στον Γουέμπι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140Το μηχάνημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 10Α 10

Με λένε Σόνια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159Δρόμο παίρνω… δρόμο αφήνω! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166Οικιακές… παγίδες για παιδιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 11Α 11

Ώρες με τη μητέρα μου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182Πρέπει να φανώ γενναίος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190Μια οικογένεια ανάμεσα στις άλλες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 12Α 12

25η Μαρτίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 13Α 13

Συνέντευξη με τον κύριο Μανόλη – Συνέντευξη με τον Αντώνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209Επιστήμη με άρωμα γυναίκας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215«Η ιπτάμενη σκάφη» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 14Α 14

Πάσχα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 15Α 15

Ποια ταινία να διαλέξουμε; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234Μια σχολική παράσταση στο δάσος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 16Α 16

Το άγαλμα που κρύωνε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248Μουσείο Αφής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255Ελληνικό Παιδικό Μουσείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261Πάμε… μουσεία; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268

ΕΝΟΕΝΟΤΗΤΤΗΤΑ 17Α 17

Σκέψεις ενός παιδιού για τον πόλεμο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274Όαση ειρήνης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281

Συγκεντρωτικός πίνακας για τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου:Παράγωγα – Ομόρριζα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

Συγκεντρωτικός πίνακας για τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου:Σημασία, Συνώνυμα, Αντίθετα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337

∂ÓfiÙËÙ· ∂ÓfiÙËÙ· 11

Δ· „¿ıÈÓ· η¤Ï·

Ένα αντικείμενο μπορεί να είναι: α) ατομικό (ανήκει σε μας ή χρησιμοποιεί-

ται μόνο από μας), π.χ. ένα ρολόι, έναπαιχνίδι, ένα ποδήλατο, ένα ζευγάρι πα-πούτσια.

β) κοινό (ανήκει σε όλους ή χρησιμοποιεί-ται και από άλλους), π.χ. η τηλεόραση, οσχολικός πίνακας, το οικογενειακό αυτο-κίνητο, το χριστουγεννιάτικο δέντρο, ηηλεκτρική κουζίνα κ.ά.

Βασικά σΒασικά σ ττοιχοιχ εία περιε ία περι γγρρ αφής ααφής α ντικεντ ικε ιμένιμένουου

Περιγραφή είναι η παρουσίαση(προφορική ή γραπτή) ενός αντι-κειμένου, ενός προσώπου, ενόςκτιρίου, ενός γεγονότος, ενόςφαινομένου, ενός τόπου αλλάκαι συναισθημάτων κ.ά.

Ποιο είναι καιπού βρίσκεται

(για αντικείμενο που δεν είναι φορητό)π.χ. η τηλεόραση στο σαλόνι του σπιτιού, το αυτοκίνητο στο χώρο του

πάρκινγκ, το ψυγείο στην κουζίνα του σπιτιού, ένα κειμήλιο ιστορικήςαξίας σ’ ένα μουσείο κ.ά.

Πώς τοαπέκτησα

Αν είναι ατομικό, γράφω πότε, πώς και για ποιο λόγο το απέκτησα.π.χ. το αγόρασα με λεφτά που μάζεψα από τα κάλαντα, δώρο για τα

γενέθλια ή τη γιορτή μου, δώρο για μια επιτυχία κ.ά.

Πώς είναι(γενική εντύπωση)

(γενικά χαρακτηριστικά του αντικειμένου)μέγεθοςπ.χ. μεγάλο, μικρό, μεσαίο, φυσικό κ.ά.

σχήμαπ.χ. κανονικό, σφαιρικό, επίπεδο, τριγωνικό, τετράγωνο, παράξενο,

ακαθόριστο, συμμετρικό κ.ά.

7

8

Ενότητα 1

Περιγραφή απότα έξω προς ταμέσα

Ποια είναιη ιστορία του

Πώς χρησιμο-ποιείται

Τι με συνδέειμε αυτό τοαντικείμενο

Συναισθήματακαι σκέψεις πουμας προκαλεί(γενικές κρίσεις,εντυπώσεις,παρατηρήσεις)

χρώμαπ.χ. μαύρο, λευκό, χρυσαφί, ασημί, γκρι, πράσινο, κόκκινο κ.ά.

υλικά κατασκευήςπ.χ. μέταλλο, ξύλο, πλαστικό, γυαλί, φίλντισι (ελεφαντόδοντο),

κεχριμπάρι, πηλός, πέτρα, χαρτί, δέρμα κ.ά.

βάρος, διαστάσεις, ποιότητα, είδη, μορφές κ.ά.

Αναφέρω χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αντικειμένου που το ξεχω-ρίζουν από άλλα όμοια, τις ιδιότητες, τα μέρη του, το περιεχόμενό τουαρχίζοντας από το εξωτερικό μέρος και προχωρώντας προς το εσωτε-ρικό.

Αν πρόκειται για οικογενειακό κειμήλιο ή κάποιο γνωστό αντικείμενο μεμεγάλη ιστορική αξία, αναφέρουμε πληροφορίες σχετικές με την προέ-λευση και την καταγωγή του (π.χ. πότε κατασκευάστηκε, από ποιον, πούφυλάσσεται σήμερα). Δεν είναι υποχρεωτικό να τις αναφέρουμε· μόνοαν υπάρχουν και αν τις ξέρουμε.

πού, πότε, πώς και γιατί το χρησιμοποιούμε π.χ. για να μετακινούμαστε, για να παίζουμε, για να ενημερωνόμαστε,

για να διασκεδάζουμε, για να στολίζουμε/διακοσμούμε τους χώ-ρους, για να επικοινωνούμε με άτομα που βρίσκονται μακριά κ.ά.

Αν πρόκειται για αντικείμενο που μου ανήκει (ατομικό) ή έχω κάποιαιδιαίτερη σχέση με αυτό. π.χ. περιστατικά, επεισόδια, γεγονότα ή στιγμές που συνδέονται με αυτό

π.χ. αγάπη, βαθύς δεσμός, νοσταλγία, ευγνωμοσύνη, χαρά, ευτυχία,εντυπωσιασμός, ικανοποίηση, ασφάλεια, άνεση, ενθουσιασμός

Για να είναι πετυχημένη μια περιγραφή, δηλαδή να αποδίδει με ακρίβεια και σαφή-νεια την εικόνα του πράγματος που θέλουμε να περιγράψουμε, χρησιμοποιούμε:

Προς τους γονείς: Επειδή οι επιθετικοί και οι τοπικοί προσδιορισμοί όπως και ο ενεστώτας χρόνος των ρη-μάτων κάνουν την περιγραφή μας πιο πειστική, ζωντανή και παραστατική, προτρέψτε τα παιδιά σας να μελετή-σουν τα παραπάνω γραμματικά φαινόμενα στο «Γραμματική και Συντακτικό ΣΤ΄ Δημοτικού», Ν. Σάκκου,εκδ. Σαββάλας.

!!!! Όταν περιγράφουμε αντικείμενα που υπάρχουν σήμερα, χρησιμοποιού-με παροντικούς χρόνους (κυρίως ενεστώτα). π.χ. Το ποδήλατό μου είναι ... , αποτελείται ... , έχει ... κ.ά.

!!!! Όταν όμως περιγράφουμε αντικείμενα που υπήρξαν στο παρελθόν, χρη-σιμοποιούμε χρόνους του παρελθόντος. π.χ. Το αεροπλάνο πετούσε ... , βρισκόταν ... , εκτελούσε πτήσεις ... κ.ά.

Ο κουμπαράς έμοιαζε με γουρουνάκι.

επίθετα καιεπιθετικούςπροσδιορισμούς(π.χ. μετοχές)

π.χ. πέτρινο σπίτι, ηλεκτρονικό ρολόι, επιτραπέζιο παιχνίδι,γρήγορο αυτοκίνητο, αγωνιστικό ποδήλατο, ψάθινοκαπέλο, γιορτινή λαμπάδα κ.ά.

τοπικούςπροσδιορισμούς(π.χ. επιρρήματα,εμπρόθετουςπροσδιορισμούς)

επιρρήματα π.χ. μέσα, έξω, δίπλα, κοντά, μακριά, απέναντι, πάνω, κάτω, γύρω,

πίσω, μπροστά, εδώ, εκεί κ.ά.

εμπρόθετοι προσδιορισμοίπ.χ. μέσα στο κουτί, έξω από το σπίτι, στο τραπέζι, στην αυλή, προς την

έξοδο κ.ά.

ενεστώτα χρόνο π.χ. είναι, φαίνεται, αποτελείται, δείχνει, μοιάζει, κινείται, τραβάει, εκτελείκ.ά.

9

Δ· „¿ıÈÓ· η¤Ï·

∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË

Ένα παλαιό αντικείμενο

Στο σπίτι μας, σε μια γωνιά του σαλονιού, βρίσκεται μια παλιάξύλινη κασέλα. Η κασέλα αυτή ήταν της γιαγιάς μου και είναι το μο-ναδικό αντικείμενο που έχουμε από αυτήν.

Η κασέλα είναι αρκετά μεγάλη και βαριά, φτιαγμένη από ξύλοκαρυδιάς. Το χρώμα της είναι σκούρο καφετί, έχει σχήμα ορθογω-νίου και στηρίζεται πάνω σε τέσσερα μικρά ποδαράκια. Το πιο εντυ-πωσιακό στοιχείο της είναι τα σκαλίσματά της. Γύρω γύρω ο τεχνί-της έχει σκαλίσει με το χέρι διάφορες παραστάσεις κυνηγιού: σκυ-λιά να τρέχουν, κυνηγούς με τα όπλα τους να παραφυλάνε πίσωαπό θάμνους και ελάφια να τρέχουν να σωθούν. Στο καπάκι της κα-σέλας υπάρχει μια όμορφη παράσταση με μια βρύση και γύρω απόαυτήν κοπέλες με παραδοσιακές φορεσιές και στάμνες στους ώμουςνα κουβαλούν νερό. Ο τεχνίτης έχει κάνει πραγματικά πολύ καλήδουλειά!

Η κασέλα αυτή πέρασε στα χέρια των γονιών μου πριν από δύοχρόνια, μετά το θάνατο της γιαγιάς. Η μητέρα μού είπε πως ήτανπροίκα της γιαγιάς από τη δική της μητέρα και ήταν το μοναδικόαντικείμενο που κατάφερε να σώσει η γιαγιά στον πόλεμο, όταν χά-θηκε όλο το σπίτι. Έκρυψε μερικά χρήματα και κοσμήματα κάτωαπό το καπάκι που ήταν κούφιο κι αργότερα τα πούλησε, έτσι ώστενα επιβιώσει στα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν.

Αυτή η κασέλα στην οποία κάποτε η γιαγιά φύλαγε ρούχα, παλιέςφωτογραφίες, πολύτιμα κειμήλια και κοσμήματα σήμερα στολίζει τοσαλόνι μας. Κάθε φορά που την κοιτάζω θυμάμαι τη γιαγιά μου, τηνιστορία αυτού του παλιού αντικειμένου και το πώς τελικά κατέληξεσε μας. Για εμάς η κασέλα είναι ένα κομμάτι της οικογενειακής μαςιστορίας, ένα αντικείμενο με έντονη συναισθηματική αξία.

10

Ενότητα 1

Ποιο είναι –

Πού βρίσκεται –

Πώς το απέκτησα

Πώς είναι –

Περιγραφή

Ποια είναι

η ιστορία του

Πώς χρησι-

μοποιείται –

Συναισθήματα

ΓΓια τια τον εμπον εμπλουτισλουτισμό τμό του λεξιου λεξι λολογίουγίου

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

11

Δ· „¿ıÈÓ· η¤Ï·

Λέξεις* Παράγωγα – Ομόρριζα

γωνιά

καίω

κυνηγός

γωνιάζω, γώνιασμα, γωνιώδης, γωνιακός, γωνιόμετρο,διαγώνιος, παραγώνι, τρίγωνο, ακρογωνιαίος

καύση, καυστήρας, καύτρα, καυτός, καύσιμος, καυστικός,καύσωνας, έγκαυμα, κάψιμο, καυσαέριο, καυσόξυλο, άκαυτος,διακαής, καυτηριάζω, πυρκαγιά

κυνηγώ, κυνήγι, κυνηγητό, κυνήγημα, κυνηγετικός, κυνηγόσκυλο

ξύλινος

προίκα

πωλώ

σκαλίζω

συναισθηματικός

ξύλο, ξυλεία, ξυλιά, ξυλιάζω, ξύλιασμα, ξυλάδικο, ξυλουργός,καυσόξυλο, ξυλοκόπος, ξυλόφωνο

προικίζω, (τα) προικιά, προίκισμα, προικισμένος, προικοθήρας,προικοσύμφωνο, προικώος

πωλητής, πωλητήριο, πώληση, παλαιοπώλης, μεταπώληση

σκαλιστής, σκαλιστικός, σκαλιστήρι, σκάλισμα, σκαλιστός,ασκάλιστος

συναίσθημα, συναισθηματικότητα, συναισθάνομαι, συναίσθηση

* Όλες οι λέξεις βρίσκονται συγκεντρωμένες αλφαβητικά σε έναν ενιαίο πίνακα στο τέλος του βιβλίου.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

12

Ενότητα 1

Λέξεις Σημασία Συνώνυμα Αντίθετα

βαρύς

δύσκολος

έντονος

θάνατος

κούφιος

παλιός

πόλεμος

σκούρος

αυτός που έχει μεγάλοβάρος, δυσβάσταχτος,κουραστικός, σοβαρός,επικίνδυνος, έντονος,δύσπεπτος

αυτός που δε γίνεταιεύκολα, μπερδεμένος,ιδιότροπος

αυτός που εμφανίζεταισε υψηλό βαθμό, σεμεγάλη ποσότητα, πουχαρακτηρίζεται απόένταση

παύση της ζωής,(μτφ.) εξαφάνιση

άδειος ή εσωτερικάχαλασμένος,(μτφ.) ρηχός, χωρίςσυναισθήματα

αυτός που υπάρχειαπό πολύ καιρό,φθαρμένος

ένοπλη σύγκρουσηανάμεσα σε κράτη,ανταγωνισμός

(για χρώμα) βαθύς,σκοτεινός

ασήκωτος, αβάσταχτος,καταπιεστικός,κρίσιμος,δυσκολοχώνευτος

δυσχερής, κουραστι-κός, επίπονος, ζόρικος,πολύπλοκος, στρυφνός,παράξενος

ζωηρός, δυνατός

θανή, πεθαμός,ξεψύχισμα, μοιραίο,χαμός

κενός, κοίλος,αναίσθητος

αρχαίος,πολυκαιρισμένος,μεταχειρισμένος

σύρραξη, συμπλοκή,αναμέτρηση, αγώνας

σκοτεινόχρωμος,βαθύχρωμος,κλειστός, μαυριδερός

ελαφρύς, ανάλαφρος,ασήμαντος, εύπεπτος,ευκολοχώνευτος

εύκολος, ευχερής,κατορθωτός, άνετος,απλός, βολικός,κατανοητός

άτονος, ασθενής,ήπιος, ανεπαίσθητος,χαλαρός, υποτονικός

ζωή, ζήση

γεμάτος, πλήρης,μεστός, ευαίσθητος

καινούριος, νέος,πρόσφατος

ειρήνη, συνεργασία,ανακωχή

ανοιχτόχρωμος,ανοιχτός

ΚΚ ριτριτ ήριο ήριο ΑΑ ξιοξιο λόγησλόγησης*ης*

1.1. Να συμπληρώσεις τα κενά της άσκησης.

2.2. Να περιγράψεις ένα αγαπημένο σου αντικείμενο, π.χ.:

• το ποδήλατό σου

• το οικογενειακό αυτοκίνητο

• ένα παιχνίδι που σου χάρισαν

• το χαρταετό που έφτιαξες με τον πατέρα σου κ.ά.

13

Λέξεις Συνώνυμα Αντίθετα

παλιός

ζόρικος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

βαρύς

σκούρος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

έντονος

ανάλαφρος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

πολυκαιρισμένος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

πεθαμός

ασήκωτος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

σύρραξη

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ελαφρύς

πλήρης

. . . . . . . . . . . . . . . . .

εύκολος

ζωή

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ανοιχτόχρωμος

ειρήνη

άτονος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

άδειος

* Οι απαντήσεις των Κριτηρίων Αξιολόγησης βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

Η αφήγηση μιας ιστορίας πρέπει να οργα-νώνεται με βάση το χρόνο (τα γεγονότα ναπαρουσιάζονται με χρονική σειρά) και τηναιτιολογική σύνδεση των γεγονότων τηςιστορίας (ποια η αιτία και το αποτέλεσμα).

Βασικά σΒασικά σ ττοιχοιχ εία αφήεία αφήγησγησης ισης ισ ττοορίας ρίας

Δ·Íȉ‡ÔÓÙ·˜ Ì ÂϤʷÓÙ·

Αφήγηση είναι η παρουσίαση (προ-φορική ή γραπτή) ενός γεγονότος ήμιας σειράς γεγονότων (πραγματι-κών ή φανταστικών) τα οποία δίνο-νται με χρονολογική σειρά.

Πού συμβαί-νει η ιστορία

π.χ. στο δάσος, στο βουνό, στη θάλασσα, στο δρόμο, σ’ ένα πλοίο, σ’ έναταξίδι, στο προαύλιο του σχολείου, στα βάθη της ερήμου, σε μιαμακρινή χώρα κ.ά.

Πότε συμβαί-νει η ιστορία

π.χ. τον περασμένο χειμώνα, ένα απόγευμα του Αυγούστου, τοπροηγούμενο Σαββατοκύριακο, πριν από τρία χρόνια, το 1872 κ.ά.

Ποιαπρόσωπασυμμετέχουνστην ιστορία

Ποια είναιη εξέλιξητης ιστορίας

(Ο βασικός ήρωας, ο πρωταγωνιστής, και τα άλλα πρόσωπα που παίρνουνμέρος.)π.χ. ο αφηγητής, οι γονείς, οι φίλοι, οι συμμαθητές, οι γείτονες, οι

συγγενείς, απλοί περαστικοί κ.ά. (Εάν γνωρίζω, αναφέρω τα ονόματα των προσώπων.)

πώς ξεκινάει η ιστορία (αιτία ή αφορμή)π.χ. μια φωτιά στο δάσος, μια σύγκρουση αυτοκινήτων στο δρόμο, μια βλάβη

στο αυτοκίνητο, μια ξαφνική καταιγίδα, μια ηφαιστειακή έκρηξη κ.ά.

πώς προχωράει η ιστορία (πράξεις ή γεγονότα που συμβαίνουν καιεπηρεάζουν τη ζωή των ηρώων)π.χ. καλείται η Πυροσβεστική, έρχεται η Τροχαία, καλούμε σε βοήθεια,

προσπαθούμε να φυλαχθούμε από τη βροχή κ.ά.

πώς τελειώνει η ιστορία (αποτελέσματα και συνέπειες) π.χ. η φωτιά σβήστηκε, οι τραυματίες μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο,

οι ορειβάτες έφτασαν στο καταφύγιο, το πλοίο μπήκε στο λιμάνι,η καταιγίδα σταμάτησε κ.ά.

14

Όταν αφηγούμαστε μια φανταστική ιστορία:α) ο χώρος είναι φανταστικός ή αόριστος.

π.χ. η Λιλιπούπολη, η Ατλαντίδα, το Διάστημα, μια μακρινή χώρα ή ένας μακρινόςπλανήτης κ.ά.

β) ο χρόνος είναι απροσδιόριστος. π.χ. κάποτε, τα παλιά χρόνια, μια φορά κι έναν καιρό κ.ά.

γ) οι ήρωες είναι φανταστικά πρόσωπα ή ζώα, φυτά, αντικείμενα που προσωποποι-ούνται.

Γλωσσικά σΓλωσσικά σ ττοιχοιχ εία αφήεία αφήγησγησης ισης ισ ττοορίας ρίας Όταν αφηγούμαστε μια ιστορία, χρησιμοποιούμε:

15

Δ·Íȉ‡ÔÓÙ·˜ Ì ÂϤʷÓÙ·

Τι σκέφτονταικαι τι αισθά-νονται οιήρωες

π.χ. φόβος, τρόμος, δέος, αγωνία, ανησυχία, απελπισία, στενοχώρια,λύπη, θλίψη, πίκρα, απογοήτευση, ψυχραιμία, ελπίδα, χαρά, θαυμασμός,ενθουσιασμός, ευτυχία, νοσταλγία, θάρρος, προβληματισμός κ.ά.

παρελθοντικούςχρόνους (κυρίωςπαρατατικός, αόρι-στος αλλά και ιστο-ρικός ενεστώτας γιαζωντάνια καιαμεσότητα)

παρατατικός π.χ. Καθόμασταν στην παραλία και κοιτάζαμε το ηλιοβασίλεμα.

αόριστος π.χ. Αυτό που τράβηξε την προσοχή μου ήταν το φλογερό βλέμμα της.

ιστορικός ενεστώτας π.χ. Εκεί που κοιτούσα αμέριμνος εμφανίζεται ξαφνικά μπροστά μου ένας

ψηλός άνδρας.

χρονικέςπροτάσεις

π.χ. Όταν άρχισε να βρέχει..., Μόλις άναψε το φανάρι..., Αφού κατάλαβε τολάθος του... κ.ά.

χρονικά επιρρή-ματα και φράσειςμε προθέσεις πουδηλώνουν χρόνο

χρονικά επιρρήματαπ.χ. πέρσι, φέτος, ύστερα, αργότερα, μετά, νωρίτερα, αργά, αρχικά, χθες,

σήμερα, αύριο, έπειτα, τέλος κ.ά.

φράσεις με προθέσειςπ.χ. από νωρίς, για λίγο, στην αρχή, στη συνέχεια, κατά το βραδάκι, ως αργά

κ.ά.

Για να δείξουμε τον τόπο (πού συμβαίνει η ιστορία), χρησιμοποιούμε:

Προς τους γονείς: Για τα γραμματικά φαινόμενα που δηλώνουν χρόνο (χρονικές προτάσεις, χρονικοί σύν-

δεσμοι, χρονικά επιρρήματα κ.ά.) και τόπο (τοπικά επιρρήματα, επίθετα ή φράσεις με προθέσεις που δηλώ-

νουν τόπο) αλλά και για τους παρελθοντικούς χρόνους (παρατατικό, αόριστο, υπερσυντέλικο) προτρέψτε τα

παιδιά ν’ ανατρέξουν στο «Γραμματική και Συντακτικό ΣΤ΄ Δημοτικού», Ν. Σάκκου, εκδ. Σαββάλας.

16

Ενότητα 1

τοπικάεπιρρήματα

π.χ. κοντά, μακριά, δεξιά, ανατολικά, απέναντι, δίπλα, γύρω, μέσα,κάτω, πίσω, μπροστά, ανάμεσα κ.ά.

φράσεις μεπροθέσεις πουδηλώνουντόπο

π.χ. από το σπίτι, ως το σχολείο, στη θάλασσα, προς τη δουλειά,κατά την αγορά, ίσαμε την πηγή κ.ά.

επίθετα πουδηλώνουντόπο

π.χ. ορεινός, διπλανός, γειτονικός, βορινός, νησιωτικός, πεδινός,αντικριστός, μπροστινός, εξωτερικός κ.ά.

ουσιαστικά μεσημασία επιρρή-ματος

αιτιολογικέςπροτάσεις

π.χ. το πρωί, το χειμώνα, το Σαββατοκύριακο, την Τετάρτη, το απόγευμα,την ίδια στιγμή κ.ά.

π.χ.Γυρίσαμε πίσω γιατί είχε αρχίσει να νυχτώνει.Η μητέρα μου ήταν ανήσυχη καθώς ο γιατρός αργούσε να έρθει.

∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË

Επιστροφή από τη Σύρο

Αιγαίο, δύση, κατάστρωμα. Επιστρέφουμε. Η μελέτη για τα διατηρητέα της Σύρου πήγε πολύ καλά. Όμως

χρειάζεται κι άλλο ένα ταξίδι στο νησί, για να ολοκληρώσουμε τηνκαταγραφή τους. Όλη μέρα περπατούσαμε, ανεβοκατεβαίναμε σκά-λες, συζητούσαμε, διαφωνούσαμε... Τη θάλασσα τη βλέπαμε απόμακριά, ούτε μια βουτιά...

Έχουμε ανοίξει τα σλίπιγκ μπαγκ κι απολαμβάνουμε το ηλιοβασί-λεμα. Ο Νίκος έχει γεμίσει το σακίδιό του σακουλάκια με χώμα, μα-ζεμένο από διάφορες περιοχές της Σύρου. Τον πειράζω:

– Σπίτι θα χτίσεις μ’ αυτό το παλιόχωμα;– Μην κοροϊδεύεις... αυτό το χώμα θα πάει για ανάλυση, προ-

κειμένου να διαπιστώσουμε τι καλλιέργειες μπορούν να ευδοκιμή-σουν σε άνυδρες περιοχές της Ελλάδας και...

– Κόφ’ το, βρε Νίκο, κασέτα ήπιες;– Αλέξη, εσύ έπιασες την κουβέντα...Μουτρώνει σαν παιδάκι ο κολλητός μου, όμως εκείνη τη στιγμή

ο ήλιος βουτάει στα πελαγίσια νερά και μας πασπαλίζει με χρυσάφι.Ένας Γερμανός τουρίστας γρατσουνάει την κιθάρα του, ο Μανόληςβγάζει τη φυσαρμόνικά του και σιγανά τον συνοδεύει. Η Μαρίκαμουρμουρίζει το σκοπό. Η χοντρούλα Εύη πετάγεται πάνω κι αρχίζεινα χορεύει. Η «ορχήστρα» το γυρίζει σε τσιφτετέλι κι εμείς συμμετέ-χουμε χτυπώντας παλαμάκια, κουταλάκια, ποτήρια κι ό,τι άλλο αυ-τοσχέδιο κρουστό ανακαλύπτουμε εκεί τριγύρω. Έγινε το σώσε.

Έφτασα στην Αθήνα αργά. Η σκέψη της Άννας με τριβέλιζε. Νατη σφίξω στην αγκαλιά μου, να τη φιλήσω... Να της τηλεφωνήσωτώρα ή αύριο; Σίγουρα θα κοιμόταν... Αύριο λοιπόν. Ήμουν κου-ρασμένος, νύσταξα, έπεσα στο κρεβάτι.

17

Δ·Íȉ‡ÔÓÙ·˜ Ì ÂϤʷÓÙ·

Πού και πότε

συμβαίνει η

ιστορία

Ποια είναι

η εξέλιξη

της ιστορίας

Ποια πρόσωπα

συμμετέχουν

Τι σκέφτονται

και τι αισθάνο-

νται οι ήρωες

ΓΓια τια τον εμπον εμπλουτισλουτισμό τμό του λεξιου λεξι λολογίουγίου

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

18

Λέξεις* Παράγωγα – Ομόρριζα

βουτιά

ήλιος

θάλασσα

ηλιακός, (το) ήλιο, ενήλιος, ανήλιος, ηλιοβασίλεμα, ηλιοκαμένος,λιοπύρι, ηλιόλουστος, ηλιοθεραπεία

θαλασσώνω, θαλασσινός, θαλάσσιος, θαλασσής, θαλασσοπούλι,λαοθάλασσα, ακροθαλασσιά, θαλασσοδέρνομαι, θαλασσοπόρος

καλλιέργεια

μελετώ

νησί

συζητώ

ταξίδι

καλλιεργώ, καλλιεργητής, καλλιεργητικός, καλλιεργήσιμος,ακαλλιέργητος, μονοκαλλιέργεια

μελέτη, μελετητής, μελετηρός, προμελετημένος, αμελέτητος

νήσος, νησίδα, νησιώτης, νησιωτικός, μεγαλόνησος, Ελαφονήσι,Κουφονήσια, Ποντικονήσι

συζήτηση, συζητητής, συζητήσιμος, ασυζήτητος, πολυσυζητημένος,ασυζητητί (= χωρίς να προηγηθεί συζήτηση)

ταξιδεύω, ταξιδιώτης, ταξιδιωτικός, ταξιδιάρικος, αταξίδευτος,καλοτάξιδος, πολυταξιδεμένος, ταξιδευτής

βουτώ, βουτηχτής, βούτηγμα, βουτηχτός, μακροβούτι, τσαλαβουτώ

Ενότητα 1

* Όλες οι λέξεις βρίσκονται συγκεντρωμένες αλφαβητικά σε έναν ενιαίο πίνακα στο τέλος του βιβλίου.

ΠΙΝΑΚΑΣ 4

Λέξεις Σημασία Συνώνυμα Αντίθετα

ανοίγω παύω να κρατάω κάτικλειστό, αρχίζω κάτι,ξεδιπλώνω, ανθίζω,ξεθωριάζω, ευδοκιμώ,προοδεύω, καλυτερεύω

ξεσκεπάζω, ξεβουλώνω,ξεφράζω, ξεβάφω,τρυπώ

κλείνω, σφραγίζω,σφαλίζω,βουλώνω

άνυδρος τόπος που δεν έχεινερό στο έδαφός του

ξηρός, ξερός, στεγνός ένυδρος, υγρός,βρεγμένος, βρο-χερός, νοτισμένος

γεμίζω βάζω κάπου τόσο υλικόώστε να μη χωράει άλλο,είμαι γεμάτος από κάτι

πληρώ, παραγεμίζω,καργάρω, ξεχειλίζω,συμπληρώνω

αδειάζω,εκκενώνω,ξεγεμίζω

διατηρώ φυλάω κάτι, το συντηρώγια να μη χαλάσει,εξακολουθώ να έχω

διασώζω, περισώζω,προφυλάσσω, συντηρώ,κρατώ, φυλάγω

παρατώ, αμελώ,παραμελώ,λησμονώ

διαφωνώ έχω διαφορετική ήαντίθετη γνώμη απόκάποιον άλλο

αντιτίθεμαι, διχογνωμώ,αντιλέγω

συμφωνώ,ομοφωνώ,συμμερίζομαι

δύση εξαφάνιση (ήλιου) στον ορί-ζοντα, η πορεία προς την τε-λική πτώση, ένα σημείο τουορίζοντα, (μτφ.) παρακμή

ηλιοβασίλεμα, λιόγερμα,μαρασμός, φθορά,ξεπεσμός, τέλος

ανατολή,ξημέρωμα, ακμή,άνθηση

επιστροφή η απόδοση πράγματος, ηεπάνοδος σε κάποιον τόπο,η διάρκεια του γυρισμού

γύρισμα, επανάκαμψη,γυρισμός

αναχώρηση

σφίγγω πιέζω κάτι δυνατά καισταθερά, κρατώ κάποιονσφιχτά, συνδέω κάτιστερεά, ώστε να μην είναιχαλαρό, εντείνομαι

πιέζω, συμπιέζω,στενεύω, στερεώνω,περιορίζω

χαλαρώνω,ξεσφίγγω,λασκάρω, αφήνωελεύθερο

19

Δ·Íȉ‡ÔÓÙ·˜ Ì ÂϤʷÓÙ·

ΚΚ ριτριτ ήριο ήριο ΑΑ ξιοξιο λόγησλόγησης*ης*

1.1. Να συμπληρώσεις τα κενά της άσκησης.

2.2. Να αφηγηθείς μια ιστορία (φανταστική ή πραγματική).

• μια ξαφνική καταιγίδα

• μια χιονοθύελλα

• μια καλοκαιρινή μπόρα

• μια εκδρομή στην εξοχή

• ένα ταξίδι με πλοίο

• ένα περιστατικό που έγινε στο σχολείο

20

Λέξεις Συνώνυμα Αντίθετα

διαφωνώ

άνυδρος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

γεμίζω

διατηρώ

. . . . . . . . . . . . . . . . .

κλείνω

αδειάζω

. . . . . . . . . . . . . . . . .

αντιτίθεμαι

. . . . . . . . . . . . . . . . .

συμπιέζω

πληρώ

. . . . . . . . . . . . . . . . .

δύση

σφαλίζω

εκκενώνω

βρεγμένος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ένυδρος

χαλαρώνω

. . . . . . . . . . . . . . . . .

παρατώ

ανατολή

. . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . .

στεγνός

* Οι απαντήσεις των Κριτηρίων Αξιολόγησης βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

Βασικά σΒασικά σ ττοιχοιχ εία αεία α νανακοίνωσκοίνωσηςης

21

¢‡Ô ̤Ú˜ ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi

Ποιος ανακοι-νώνει (ο συγγρα-φέας της ανακοί-νωσης)

π.χ. ένα συγκεκριμένο πρόσωπο (ο δήμαρχος, ο νομάρχης, ο διευθυ-ντής), ένας σύλλογος (πολιτιστικός, εξωραϊστικός, ορειβατικός,γονέων και κηδεμόνων, αθλητικός), ένας συνεταιρισμός (αγροτι-κός, γεωργικός, δήμων και κοινοτήτων), ένας οργανισμός (τουρι-σμού, συγκοινωνιών, εκπαίδευσης) κ.ά.

Σε ποιον απευ-θύνεται η ανα-κοίνωση (ο απο-δέκτης της ανα-κοίνωσης)

(ανάλογα με το περιεχόμενο/θέμα της ανακοίνωσης)π.χ. σε όλους τους ανθρώπους, στους κατοίκους ενός δήμου, στους

γονείς και κηδεμόνες των μαθητών ενός σχολείου, στα παιδιά ηλι-κίας 10-18 ετών, μόνο σε ενήλικα άτομα, στους μαθητές της ΣΤ΄Δημοτικού κ.ά.

Τι ανακοινώνει(το θέμα τηςανακοίνωσης)

(μαζί με το θέμα της ανακοίνωσης αναφέρουμε και βασικά στοιχεία,δηλαδή πληροφορίες, που θεωρούμε ότι είναι απαραίτητα για να ενη-μερωθεί κάποιος σωστά)π.χ. μια εκδρομή, ένα εκπαιδευτικό ταξίδι, ένα επιστημονικό συνέδριο,

μια εκστρατεία εθελοντικού καθαρισμού των ακτών, μια δενδρο-φύτευση, ένας έρανος αγάπης, μια εθελοντική αιμοδοσία κ.ά.

Ανακοίνωση είναι το σύντομο γραπτό ενημερωτικό κείμενο με το οποίο γνω-στοποιούμε στο κοινό (σ’ ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων) ένα συγκεκριμένο θέ-μα (π.χ. ένα γεγονός, μια εκδήλωση, μια δραστηριότητα, ένα σεμινάριο κ.λπ.).

Όταν θέλουμε να γράψουμε μια ανακοίνωση ή να οργανώσουμε την ανακοί-νωση ενός θέματος, πρέπει να αναφέρουμε τα εξής στοιχεία:

Το ύφος της ανακοίνωσης

Το ύφος της ανακοίνωσης μπορεί να είναι επίσημο και σοβαρό ή ανεπίσημο και φιλι-κό, ανάλογα με το θέμα της και τα πρόσωπα στα οποία απευθύνεται. Γενικά όμωςφροντίζουμε η ανακοίνωσή μας να είναι σύντομη, σαφής και περιεκτική (δίνουμεόλες τις βασικές πληροφορίες).

22

Ενότητα 1

Ο τόπος και οχρόνος (πού καιπότε θα γίνει)

π.χ. στο Καρπενήσι, 20 και 21 Μαρτίου 2010, την Κυριακή 7 Μαΐου, τοΣάββατο 14 Φεβρουαρίου στο Θέατρο «Φοίνικας» του Δήμου Περι-στερίου, ως τις 31 Απριλίου στο 1o Δημοτικό Σχολείο Βύρωνα κ.ά.

Απαραίτητεςπληροφορίες

π.χ. όροι συμμετοχής, οικονομική επιβάρυνση, εφόδια που θα πρέπει ναέχει μαζί του κάθε ενδιαφερόμενος, έγκαιρη κράτηση εισιτηρίων,έγκαιρη δήλωση συμμετοχής, ώρα και σημείο συνάντησης κ.ά.

Στοιχεία επικοι-νωνίας με τονυπεύθυνο

τηλέφωνο, διεύθυνση και όνομα του υπευθύνου της ανακοίνωσης π.χ.Κ. Παπαγιάννης, τηλ.: 210 5784...

Παναγή Τσαλδάρη 120, Περιστέρι

!!!! Όταν γράφουμε μια ανακοίνωση, χρησιμοποιούμε ρήματα σε χρόνομέλλοντα αλλά και ενεστώτα στο β́ ή γ́ πρόσωπο πληθυντικού αριθμού. π.χ. Τα εικονογραφημένα κείμενα θα εκτεθούν στο μουσείο.

Θα γνωρίσετε καινούριους φίλους και θα περάσετε ξένοιαστα.Θέλετε να φύγετε για λίγο μακριά από την πόλη;

∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË

Δύο μέρες στη θάλασσα

Θέλετε να περάσετε ένα μοναδικό διήμερο γνωρίζοντας τον εκπλη-κτικό κόσμο της θάλασσας; Ο Ναυτικός Όμιλος Βόλου σάς καλεί στις19 και 20 Ιουνίου στη Σκιάθο για ένα αξέχαστο διήμερο που διοργα-νώνει στο πλαίσιο του Ερασιτεχνικού Πρωταθλήματος Ιστιοπλοΐαςγια παιδιά άνω των 10 ετών.

Οι ενδιαφερόμενοι θα μεταφερθούν στη Σκιάθο με πλοίο πουθα αναχωρήσει από τον Άγιο Κωνσταντίνο Φθιώτιδας στις 18 Ιου-νίου στις 16:00 το απόγευμα.

Στόχος της διοργάνωσης είναι να μυηθούν οι μικροί φίλοι στοσυναρπαστικό άθλημα της ιστιοπλοΐας. Απαραίτητη προϋπόθεση ησυνοδεία γονέων ή κηδεμόνων. Φορέστε την κατάλληλη αθλητικήφόρμα, καπέλο και γυαλιά και ελάτε να περάσουμε ξένοιαστα!

Για πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής επικοινωνήστε ωςτις 31 Μαΐου με τον κύριο Λυκούδη, υπεύθυνο του ομίλου, στατηλ.: 24210 – 88888, 24210 – 89999. Οι ενδιαφερόμενοι θαπρέπει να προκαταβάλουν το ποσό των 25 ευρώ ανά άτομο.

∞Ó›ÛËÌÔ ‡ÊÔ˜

23

¢‡Ô ̤Ú˜ ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi

Ποιος

Πού και πότε

Σε ποιους

Ποιος ο στόχος

Απαραίτητες

πληροφορίες

Στοιχεία

επικοινωνίας

∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË

Πάνω απ’ όλα ο άνθρωπος

∂›ÛËÌÔ ‡ÊÔ˜

24

Ενότητα 1

37oΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΣΥΝΕΔΡΙΟ

3-6ΜΑΪΟΥ2010

Ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά συνέδρια για το 2010

θα διεξαχθεί από τις 3 έως 6 Μαΐου στην πανέμορφη Χαλκιδική.

Σημαντικοί Έλληνες και ξένοι ομιλητές θα συζητήσουν για τα

σύγχρονα θέματα της νοσηλευτικής, ενώ στο τέλος του συνεδρί-

ου θα οργανωθεί επίσκεψη στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινού-

πολης.

Η γραφική πόλη του Ν. Μαρμαρά, το εκπληκτικό συγκρότημα

του Porto Carras και το πλούσιο κοινωνικό πρόγραμμα εγγυώ-

νται την απόλυτη επιτυχία του 37ου Πανελλήνιου Νοσηλευτικού

Συνεδρίου, που οργανώνει ο Εθνικός Σύνδεσμος Νοσηλευτών

Ελλάδος.

Επίσημος προσκεκλημένος ο καθηγητής

Martin Johnson του Πανεπιστημίου Salfort, Greater Manchester

ΓΓια τια τον εμπον εμπλουτισλουτισμό τμό του λεξιου λεξι λολογίουγίου

ΠΙΝΑΚΑΣ 5

25

¢‡Ô ̤Ú˜ ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi

Λέξεις* Παράγωγα – Ομόρριζα

άθλημα

επιστημονικός

θάλασσα

αθλούμαι, άθληση, αθλητικός, αθλητισμός, αθλητής, άθλος,αθλητίατρος, αθλοπαιδιές, πρωτάθλημα

επιστήμη, επιστήμονας, επιστητό, επιστημονικότητα, επισταμένως,πανεπιστήμονας

θαλασσώνω, θαλάσσιος, θαλασσινός, θαλασσής, λαοθάλασσα,ακροθαλασσιά, λιμνοθάλασσα, θαλασσοπούλι, θαλασσοπόρος

ναυτικός ναυς (= πλοίο), ναύτης, ναύλα (τα), ναυτίλος, ναυτιλία, ναυτία,ναυτιλιακός, (το) ναυτικό, Ναυσικά, Ναύπλιο, Ναύπακτος,ναυαγός, ναυπηγείο, ναυμαχία, ναυαρχίδα

νοσηλευτικός νοσηλεύω, νοσηλεία, νοσηλευτής, νοσηλευτήριο, (τα) νοσήλια,(η) νοσηλευτική

ξενίζω, ξενώνας, ξενικός, ξένιος, φιλοξενία, παράξενος, ξενό-φερτος, ξενομανία, ξενοδοχείο, ξεναγός

ομιλώ, ομιλία, ομιλητικός, ομιλητικότητα, συνομιλία, όμιλος

οργανωτής, οργανωτικός, οργάνωση, ανοργάνωτος,οργανωμένος

συνοδεύω, συνοδός, συνοδευτικός, σύνοδος, ασυνόδευτος

ξένος

ομιλητής

οργανώνω

συνοδεία

* Όλες οι λέξεις βρίσκονται συγκεντρωμένες αλφαβητικά σε έναν ενιαίο πίνακα στο τέλος του βιβλίου.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6

26

Ενότητα 1

Λέξεις Σημασία Συνώνυμα Αντίθετα

αξέχαστος

επιτυχία

ξενοιάζω

ξένος

πλούσιος

σημαντικός

σύγχρονος

συμμετέχω

αυτός που δεν μπορεί ναξεχαστεί, που τον θυμάταικανείς με νοσταλγία καισυγκίνηση

το καλό τέλος μιας προσπά-θειας, η ομαλή έκβαση υπόθε-σης, η θετική κατάληξη

απαλλάσσομαι από φροντίδες,γλιτώνω από έννοιες, παύων’ ανησυχώ για κάτι

αυτός που ανήκει ή αναφέρεταισε κάποιον άλλο, όχι σε μας,αυτός που κατάγεται από ξένηχώρα, άγνωστος, φιλοξενού-μενος, επισκέπτης

αυτός που έχει μεγάληπεριουσία, που είναι οικονομι-κά ευκατάστατος, που έχεικάτι σε αφθονία, άφθονος

αυτός που έχει μεγάλησημασία, σπουδαίος,αυτός που ασκεί επιρροή

αυτός που ανήκει στο παρόν,που συμβαίνει την ίδια χρονικήστιγμή με κάτι άλλο, πουσυμβαδίζει με την εποχή

παίρνω μέρος σε κάτι μαζί μεάλλον

αλησμόνητος,αείμνηστος

επίτευξη, κατόρθωμα,πραγματοποίηση,προκοπή, τύχη,ευόδωση

ηρεμώ, ησυχάζω,ανακουφίζομαι

αλλοδαπός,αλλότριος, αλλοε-θνής, ξενικός,μουσαφίρης,καλεσμένος

εύπορος,ευκατάστατος,άφθονος

αξιόλογος,σπουδαίος,κορυφαίος

τωρινός, σημερινός,μοντέρνος, ταυτό-χρονος

παίρνω μέρος

ξεχασμένος,λησμονημένος,ξεγραμμένος

αποτυχία, αστοχία,ατυχία

νοιάζομαι, φροντίζω,μεριμνώ, ανησυχώ

ντόπιος, εγχώριος,ομοεθνής, γηγενής,αυτόχθων

φτωχός, άπορος,ανεπαρκής, λίγος

ασήμαντος, αμελητέος

παλιός, ξεπερασμένος,ντεμοντέ, παρελθοντικός

απέχω

υπεύθυνος αυτός που έχει την ευθύνη γιακάτι, υπαίτιος, ένοχος

υπόλογος, υπαίτιος,ευθυνόμενος, ένοχος

ανεύθυνος, αναίτιος,αθώος

* Οι απαντήσεις των Κριτηρίων Αξιολόγησης βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

ΚΚ ριτριτ ήριο ήριο AA ξιοξιο λόγησλόγησης*ης*

1.1. Να συμπληρώσεις τα κενά της άσκησης.

2.2. Να γράψεις στο τετράδιό σου μια ανακοίνωση:

• για ένα καλλιτεχνικό γεγονός (π.χ. μια θεατρική παράσταση, μια συναυλία, μιαπαρουσίαση βιβλίου, μια έκθεση φωτογραφίας, μια έκθεση ζωγραφικής, έναςδιαγωνισμός ποίησης κ.ά.)

• για ένα κοινωνικό γεγονός (π.χ. ένας έρανος αγάπης, μια οργανωμένη δενδρο-φύτευση, ο καθαρισμός των ακτών του νησιού, μια εθελοντική αιμοδοσία, μιασχολική εκδρομή, τα εγκαίνια ενός νοσοκομείου, τα αποκαλυπτήρια ενός αγάλ-ματος κ.ά.).

27

Λέξεις Συνώνυμα Αντίθετα

συμμετέχω

ξένος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

υπεύθυνος

αλησμόνητος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ξενοιάζω

. . . . . . . . . . . . . . . . .

μοντέρνος

εύπορος

παίρνω μέρος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

κατόρθωμα

υπόλογος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

εύπορος

ησυχάζω

σπουδαίος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ευκατάστατος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ντόπιος

αποτυχία

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ξεχασμένος

φτωχός

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ασήμαντος

ξεπερασμένος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

∂ÓfiÙËÙ· ∂ÓfiÙËÙ· 22

28

ΔÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ∫·‚¿ÊË

Όταν θέλουμε να περιγράψουμε ένακτίσμα, οργανώνουμε την περιγραφήμας ξεκινώντας από την εξωτερικήπεριγραφή (γενική εντύπωση) καιπροχωρώντας στο εσωτερικό του (λε-πτομέρειες).

Βασικά σΒασικά σ ττοιχοιχ εία περιε ία περι γγρρ αφής καφής κ τ ίστ ίσμαμα ττοςος

Πού βρίσκεται π.χ. το δωμάτιό μου στο σπίτι μας, το εξοχικό σπίτι μας στο χωριό, τοπαλιό αρχοντικό του παππού, μια βυζαντινή εκκλησία, ο φάρος στοπαλιό λιμάνι, ένας πύργος στη Μάνη, ένας κυκλαδίτικος ανεμόμυ-λος κ.ά.

Πότε χτίστηκε π.χ. τον 5ο αι. π.Χ. (κλασική εποχή), τον 4ο αι. μ.Χ., τη βυζαντινή εποχή,το 1600, το 1860, στις αρχές του 20ού αι., το 1972, πριν απόμερικά χρόνια κ.ά.

Ποια είναι ηιστορία του(για ποιο λόγοχτίστηκε)

Πώς είναι τοκτίσμα

π.χ. για ιδιοκατοίκηση, για αποθήκη, για εργοστάσιο, για πολιτιστικούςλόγους (Παρθενώνας), για θρησκευτικούς λόγους (εκκλησία), ωςκαταφύγιο αγωνιστών την περίοδο του πολέμου, ως μουσείο κ.ά.

γενική εντύπωσηπ.χ. μεγαλόπρεπο, εντυπωσιακό, επιβλητικό, απλό, λιτό, ταπεινό,

μοντέρνο, παραδοσιακό, ερειπωμένο, παλιό, ανακαινισμένο κ.ά.

Περιγραφή είναι η παρουσίαση (προ-φορική ή γραπτή) ενός αντικειμένου,ενός προσώπου, ενός κτίσματος (κτι-ρίου), ενός γεγονότος, ενός φαινομέ-νου, ενός τόπου κ.λπ.

29

ΔÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ∫·‚¿ÊË

μέγεθος π.χ. μικρό, μεγάλο, ψηλό, διώροφο, μονοκατοικία ή διαμέρισμα σε

πολυκατοικία, με αποθήκη, υπόγειο, σοφίτα ή μπαλκόνια κ.ά.

σχήμαπ.χ. στρογγυλό, τετράγωνο, ορθογώνιο, στενόμακρο, κυλινδρικό,

επίπεδο, σφαιρικό κ.ά.

υλικά κατασκευής π.χ. τσιμέντο, τσιμεντόλιθος, τούβλα, πέτρες, ξύλο, άχυρο, σίδερο,

κεραμίδια, γύψος, πάγος (ιγκλού) κ.ά.

εσωτερική περιγραφή π.χ. φωτεινό, σκοτεινό, άνετο, ευρύχωρο, στενό, χαμηλοτάβανο

πόσους και ποιους χώρους έχει (δωμάτια)π.χ. κουζίνα, καθιστικό, τραπεζαρία, κρεβατοκάμαρες, μπάνιο, γραφείο,

διάδρομοι, βοηθητικοί χώροι, μπαλκόνια κ.ά.

ποια αντικείμενα υπάρχουν σε κάθε χώρο και πώς είναι π.χ. έπιπλα, αντικείμενα αξίας (αντίκες), φωτιστικά, πίνακες ζωγραφικής,

χαλιά, μηχανήματα κ.ά.

Ποιοι ζουν ήέζησαν σε αυτό

Πώς χρησιμο-ποιείται σήμερα

Ποια συναισθή-ματα ή σκέψειςμάς προκαλεί τοκτίσμα

π.χ. ο παππούς και η γιαγιά, ο προπάππος και η προγιαγιά, οι γονείς μετα παιδιά, οι μαθητές, οι εργαζόμενοι, οι κάτοικοι ενός χωριού, οΚ. Παλαμάς, ο Κ. Καβάφης, ο Αλ. Παπαδιαμάντης, η ΠηνελόπηΔέλτα, η Μπουμπουλίνα κ.ά.

π.χ. δεν κατοικείται (εγκαταλελειμμένο, ερειπωμένο), είναι κατοικήσιμο(κύρια ή εξοχική κατοικία), αναπαλαιωμένο κτίριο που λειτουργείως παραδοσιακός ξενώνας, διατηρητέο κτίριο που λειτουργεί ωςμουσείο λόγω της πολιτιστικής του αξίας κ.ά.

(τα αναφέρουμε ιδιαίτερα όταν περιγράφουμε ένα κτίσμα με το οποίοέχουμε προσωπική σχέση)π.χ. νοσταλγία, συγκίνηση, θαυμασμός, ευχάριστες αναμνήσεις, δέος,

υπερηφάνεια, ασφάλεια, άνεση, απογοήτευση, θλίψη, εγκατάλειψη,μοναξιά κ.ά.

Για να είναι πετυχημένη μια περιγραφή, δηλαδή να αποδίδει με ακρίβεια και σαφή-νεια την εικόνα του κτίσματος που θέλουμε να περιγράψουμε, χρησιμοποιούμε:

Προς τους γονείς: Επειδή οι επιθετικοί και οι τοπικοί προσδιορισμοί είναι απαραίτητοι κατά την περιγραφή,

καθώς μας βοηθούν να δώσουμε σαφή και ολοκληρωμένη εικόνα του κτίσματος αλλά και του χώρου που το

περιβάλλει, προτρέψτε τα παιδιά να μελετήσουν τα παραπάνω γραμματικά φαινόμενα στο «Γραμματική και

Συντακτικό ΣΤ΄ Δημοτικού», Ν. Σάκκου, εκδ. Σαββάλας.

30

Ενότητα 2

ενεστώταχρόνο

π.χ.Ο Αϊ-Γιώργης βρίσκεται πάνω σ’ ένα λόφο.Τα δωμάτια είναι εξοπλισμένα με παλιά έπιπλα.Το κτίριο λειτουργεί ως μουσείο.

Όταν αναφερόμαστε στην ιστορία του κτίσματος ή αφηγούμαστεπεριστατικά και καταστάσεις του παρελθόντος, χρησιμοποιούμεπαρελθοντικούς χρόνους (παρατατικός, αόριστος ή υπερσυντέλι-κος). π.χ.Το σπίτι χτίστηκε την περίοδο της Κατοχής.

Ο φάρος κατασκευάστηκε το 16o αι.

επίθετα καιεπιθετικούςπροσδιορι-σμούς(π.χ. μετοχές)

επίθεταπ.χ. μοντέρνο κτίριο, παραδοσιακό σπίτι, ξύλινο μπαλκόνι, μαρμά-

ρινη σκάλα, χειροποίητα χαλιά, γύψινη διακόσμηση, παλιά έπι-πλα κ.ά.

μετοχέςπ.χ. σκουριασμένο κρεβάτι, μεταχειρισμένο σερβίτσιο, εγκαταλελειμ-

μένο σπίτι, χτυπημένα έπιπλα κ.ά.

τοπικούς προσ-διορισμούς(επιρρήματα,εμπρόθετοιπροσδιορισμοί)

επιρρήματαπ.χ. πάνω, δίπλα, μέσα, δεξιά, γύρω, μπροστά, κάτω, εδώ, εκεί κ.ά.

εμπρόθετοι προσδιορισμοίπ.χ. στο δεύτερο όροφο, στην αποθήκη, από πάνω, στην αυλή κ.ά.

∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË∞Ó·Ù˘Á̤ÓË ¤ÎıÂÛË

Τα σπίτια της Σμύρνης

Στις αρχές του 20ού αι. τα σπίτια της Σμύρνης διακρίνονται απόυψηλή τέχνη κι αρχιτεκτονική καθώς και από μια εκλεπτυσμένη αι-σθητική τόσο στην εξωτερική όψη τους όσο και στην εσωτερικήδιακόσμηση.

Τα σπίτια είναι σε μεγάλο βαθμό μοντέρνα και διώροφα. Ταπερισσότερα ήταν φτιαγμένα από πέτρες και η σκεπή ήταν από κε-ραμίδια και ξύλο. Άλλα ήταν πλίνθινα και για το χτίσιμο χρησιμο-ποιούσαν άχυρο, ασβέστη και άμμο. Οι σκεπές τους ήταν από κα-λάμια κι από πάνω είχαν χώμα και άχυρο.

Χαρακτηριστικό στοιχείο των σπιτιών των εύπορων οικογε-νειών της Σμύρνης ήταν το μεγάλο χολ. Ήταν στρωμένο με μάρ-μαρο, είχε θολωτές οροφές με γύψινα ανάγλυφα και στους τοί-χους υποδοχές βυζαντινού ρυθμού με μικρά αγαλματίδια και συ-χνά ένας μεγάλος καθρέφτης. Στο βάθος του χολ βρίσκονταν ησάλα και η τραπεζαρία, που άνοιγε μόνο στις γιορτές για τους ξέ-νους, και ήταν διακοσμημένα με γούστο και πολυτέλεια. Χειρο-ποίητα ανατολίτικα χαλιά, μοναδικά έργα τέχνης, κεντήματα, κε-ραμικά, λεπτοδουλεμένα ασημικά και παλιές πορσελάνες. Παρα-μέσα ήταν η κουζίνα με τα μαγειρικά σκεύη, η αποθήκη χωρισμένηστα δύο (στο ένα τα κάρβουνα και τα ξύλα, στο άλλο τα τρόφιματης χρονιάς) και το πλυσταριό.

Στο δεύτερο όροφο ήταν οι κρεβατοκάμαρες και τα σαχνισί, τα πε-ρίφημα σμυρνέικα μπαλκόνια με την τζαμαρία και τα κουρτινάκια τους,που ήταν κομψοτεχνήματα ξυλογλυπτικής. Εκεί κάθονταν τα απογεύ-ματα οι κυρίες κι έβλεπαν την κίνηση του δρόμου κεντώντας και κου-τσομπολεύοντας. Όλα τα δωμάτια, ιδίως οι κρεβατοκάμαρες, είχανστους τοίχους υφαντά για διακόσμηση αλλά και για να κρατούν ζέστη.

Γενικά, τα σπίτια εκείνης της εποχής συνδύαζαν την ευρωπαϊκήαρχιτεκτονική με την παράδοση της Ανατολής, έτσι όπως είχε κα-θιερωθεί ανά τους αιώνες.

Έφη Γρηγοριάδου, Εδεσματολόγιον Σμύρνης,εκδ. Κοχλίας

31

ΔÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ∫·‚¿ÊË

Πού βρίσκονται

Πότε χτίστηκαν

Πώς είναι

Σκέψεις

ΓΓια τια τον εμπον εμπλουτισλουτισμό τμό του λεξιου λεξι λολογίου γίου

ΠΙΝΑΚΑΣ 7

32

Ενότητα 2

Λέξεις* Παράγωγα – Ομόρριζα

αισθητική

ασήμι

διακοσμώ

αισθάνομαι, αισθητικός, αισθητός, αίσθηση, αίσθημα, αισθητήρια,αισθηματικός, συναίσθημα, προαισθάνομαι

ασημώνω, ασημένιος, ασημικό, ασημής, ασημόσκονη, ασημοστόλιστος

διακοσμητής, διακοσμητικός, διάκοσμος, διακόσμηση, (η) διακοσμητική

κεντώ

μάρμαρο

οικογένεια

πέτρα

σπίτι

κέντημα, κεντητός, κεντήστρα, ακέντητος, παρακέντηση, κεντρί,κέντρο, κεντρίζω

μαρμαρώνω, μαρμαράς, μαρμάρινος, μαρμαρίνη, μαρμαρένιος,μαρμαρόσκονη, μαρμαροκολόνα

οίκος, οικία, οικιακός, οικέτης, οικείος, οίκημα, κατοικώ, ένοικος,μέτοικος, οικονομία, οικοδομή, οικόπεδο, οικολογία, (τα) οικιακά

πέτρινος, πέτρωμα, πετριά, πετράδι, πετρώνω, πετρώδης, πετροβολώ,πετρέλαιο, πετροπόλεμος, γαλαζόπετρα, πετροκέρασο

σπιτώνω, σπιτίσιος, σπιτικός, σπιτονοικοκύρης, σπιτόγατος, παλιό-σπιτο, τροχόσπιτο, σπιταρόνα

υφαντό υφαίνω, ύφανση, υφαντής, ύφασμα, υφασμάτινος, υφαντουργείο,υφαντήριο, υφαντική, υφαντουργός

* Όλες οι λέξεις βρίσκονται συγκεντρωμένες αλφαβητικά σε έναν ενιαίο πίνακα στο τέλος του βιβλίου.

ΠΙΝΑΚΑΣ 8

33

ΔÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ∫·‚¿ÊË

Λέξεις Σημασία Συνώνυμα Αντίθετα

αρχή

βάθος

γούστο

εσωτερικός

εύπορος

ξένος

παλιός

τέχνη

χτίζω

χρονικό ή τοπικό σημείο από τοοποίο ξεκινάει κάτι, αφορμή,πρώτη αιτία, ξεκίνημα, κανόνας,εξουσία

κατακόρυφη απόσταση από τηνεπιφάνεια του νερού ως τονπυθμένα του, το πιο εσωτερικόσημείο ενός χώρου, μεγάληχρονική απόσταση, σημαντικόπεριεχόμενο

χάρη, καλαισθησία,ευχαρίστηση

αυτός που βρίσκεται εντός, μέσασε κάτι

αυτός που έχει άφθονα υλικάαγαθά, ο ευκατάστατος

αυτός που ανήκει ή αναφέρεταισε κάποιον άλλο, όχι σε μας,άγνωστος, φιλοξενούμενος,επισκέπτης

αυτός που υπάρχει από πολύκαιρό, φθαρμένος

ικανότητα στο να κάνει ή νακατασκευάζει κανείς κάτι σωστά,επιδεξιότητα, δημιουργία έργωνμε αισθητική αξία

κατασκευάζω ένα οικοδόμημα,φράζω με τοίχο, ιδρύω πόλη,δημιουργώ κάτι από το μηδέν

έναρξη, αρχίνισμα,ξεκίνημα, εκκίνηση,αφετηρία, θεμέλιο,πηγή, αξίωμα

βαθύτητα, βυθός,άβυσσος, πάτος,χάος

κομψότητα, αβρότητα,γοητεία, προτίμηση

εσώτερος,ενδότερος

πλούσιος

αλλοδαπός,αλλοεθνής,καλεσμένος,μουσαφίρης

αρχαίος,πολυκαιρισμένος,μεταχειρισμένος

επιτηδειότητα,επιτήδευμα, μαστοριά,καπατσοσύνη,καλλιτεχνία

ανεγείρω, θεμελιώνω

τέλος, τέρμα,έκβαση, πέρας,λήξη, φινάλε,εκπνοή

ρηχότητα,επιφάνεια,επιπολαιότητα

κακογουστιά

εξωτερικός

άπορος,φτωχός

οικείος,γνωστός,ντόπιος,εγχώριος

καινούριος,νέος, σύγχρο-νος, σημερινός

αδεξιότητα,ανικανότητα,κακοτεχνία

γκρεμίζω,κατεδαφίζω

* Οι απαντήσεις των Κριτηρίων Αξιολόγησης βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

ΚΚ ριτριτ ήριο ήριο ΑΑ ξιοξιο λόγησλόγησης*ης*

1.1. Να συμπληρώσεις τα κενά της άσκησης.

2.2. Να περιγράψεις στο τετράδιό σου ένα κτίσμα:

• παλιό (π.χ. το σπίτι του παππού στο χωριό, ένα παλιό αρχοντικό κ.ά.)

• σύγχρονο, μοντέρνο (π.χ. ένα νεόκτιστο σπίτι, το σχολείο σου, το εμπορικό κέ-ντρο του δήμου κ.ά.)

• με ιστορική σημασία (π.χ. ο Λευκός Πύργος, ο Παρθενώνας, η Αγία Σοφία, τοΣινικό Τείχος κ.ά.).

34

Λέξεις Συνώνυμα Αντίθετα

παλιός

ενδότερος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

αρχή

βαθύτητα

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ξένος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

καλλιτεχνία

τέλος

πολυκαιρισμένος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

πλούσιος

αφετηρία

. . . . . . . . . . . . . . . . .

κομψότητα

αλλοδαπός

ανεγείρω

. . . . . . . . . . . . . . . . .

φινάλε

. . . . . . . . . . . . . . . . .

εξωτερικός

άπορος

. . . . . . . . . . . . . . . . .

ρηχότητα

κακογουστιά

. . . . . . . . . . . . . . . . .

γκρεμίζω

κακοτεχνία

. . . . . . . . . . . . . . . . .