11 Dimensions, HowTo

8/14/2019 11 Dimensions, HowTo

1/9

B-ismi ALLAH 'i Rahman-i Rahim...Hakan OK11 BoyutMutlak Dzenden Isnarak ve Yrngelerde Hareket Ederek Tekaml Eden Evren Hipotezinin Makalesi.

08.12.2009, Sal 13:59Makale, alntda geen: 11 BoyutYazan : Hakan OK

Alnt Yeri: http://www.focusdergisi.com.tr/bilim/00151/

Geenlerde internette muhtelif aramalar yaparken, ki bu aramalar benimburada aratrp yazmakta olduum konu ile ilgili idi, 11 Boyut diyearadmda, karma u aadaki yaz kt. Henz okumadysanz, okumanzdafayda var, tabii ilgileniyorsanz. Dikkat ekmek istediim kelimeleri koyu renkleiaretledim, daha da dikkat edilesi 'lerin ise, altn da izdim:Evren neden var oldu? Aratrmaclar, bu sorunun yantn "Her eyin Teorisi"adn verdikleri bir evren formlyle yantlamay umuyorlar. ngiliz astrofizikuzman Stephen Hawking, yeni bulgularyla, iinde eizlerimizin bulunduufantastik bir "hiper uzay"n kaplarn ayor. Biz dier evrenleri gremiyoruz;

ancak, Hawking teorisinde, paralel

evrenlerde olanlarn bizimkorkularmz, becerilerimizi vezlemlerimizi etkileyebileceini ilerisryor.u srada, siz bu cmleleri okurken,paralel evrenlerdeki eizleriniz debu cmleleri okuyor olabilirler. Onlarda, bu teoriyi okuyunca, bykolaslkla sizin gibi inanmayacak vebalarn sallayacaklardr. lk baktalgnlk ya da bir bilimkurgufantezisi gibi grnse de, bu teori

tamamen matematiksel temelleredayanyor. Stephen Hawking, "Sonsuzsayda eiz evrenler var" diyor.Hawking, Cambridge niversitesi'ninMatematik Bilimleri Merkezi'ndeprofesr olarak grev yapyor.

"Amyotrofik lateral skleroz" ad verilen bir sinir hastal nedeniyle, nlfizikinin vcut kaslar her geen gn biraz daha eriyor. 1986'da bir soluk borusuameliyat sonucu sesini de kaybetti. O gnden bu yana bilgisayar araclylailetiim kuruyor. u anda tamamen felli, ancak zihni, inanlmaz bir

hareketlilie sahip. 59 yandaki astrofiziki, evrenin var oluunu aklamakamacyla yllardr stnde allan "Her eyin Teorisi"sinin (Theory ofEverything) formln oluturmay baard ve buna "M-teorisi" adn verdi.

Buradaki "M" (magic, mysterios, mother) byl, esrarengiz ya da her eyin(btn teorilerin) anas olarak deerlendirilebilir.Teori, uzay, ilerinde bizim eizlerimizin bulunduu baka evrenlerden oluanok boyutlu bir labirent olarak gryor. Hawking, bu "kobold evrenler"inyaayanlarn "glge insanlar" olarak nitelendiriyor. Yani, bizim evren olaraktanmladmz belki de, gerekte i ie gemi,birbirini ekillendiren ve hatta belki birbiriyle iletiimhalinde olan, birbirine paralel ok saydaevrenlerin bulunduu sonsuz bir uzayn minik birkesiti. Bu, sadece birok esrarengiz olguya anidenbambaka bir adan bakt iin deil, ayn zamandasradan yaammzn bu kadar basit olmadn

gstermesiyle de byleyici bir evren tasviri.Biroumuz, yaadmz olaylara hep daha fazlaanlam ykleme eilimindeyiz. "Yaammda, neolduunu bilmediim bir deiiklik olacanhissediyorum" dediimiz anlar hepimiz yaamzdr.Korkular, hayaller, zlemler, fikirler... Ortada nedenyokken, birden bire nasl kyorlar, neredengeliyorlar? Gen i adam, her pazar sabah eiylebirlikte tenis oynuyordu. O gn de, btn dier pazarsabahlar gibiydi. Daha farkl geeceini gsteren enufak bir belirti yoktu. Ancak, bir sre sonra i adamoyunu savsaklamaya balad. Servis atlar hep fileye taklyordu.

Konsantrasyonu tamamen dalmt. Huzursuzluu giderek artt. Birden aklnaannesi geldi ve bu dnceyi bir trl kafasndan silemedi. Eve dndklerindetelefonlar ald, arayan babasyd. lene kadar her yerde onu aramt. Annesibir kalp krizi geirmi ve hastaneye kaldrlmt. adamnn konsantrasyonu,bu olay sezinledii iin mi dalmt? Peki nasl sezmiti bunu? Byle bir olaya,imdiye kadar sadece parapsikoloji uzmanlar aklama getiriyorlard. Bilimadamlar, ciddiyetsizlikle sulanmamak iin byle konularn stnde durmamaytercih ettiler. Stephen Hawking'in gelitirdii evren teorisi, hesaplamalara dayalyepyeni bir aklama getiriyor. Hawking, mantksal olarak, beynimizde hibireyin bir btnden bamsz gereklemediini ileri sryor. Yani, tenis

Sayfa 1/9 - 11 Boyut

Resim 2:Uzay-zamannbklmesiyle oluan"solucan delikler"in zamanyolculuunu mmknklabilecei dnlyor.

Resim 1:Dier boyutlar, yuvarlanm kkkreler eklinde uzay-zamann btnnoktalarnda yer alyor
http://www.focusdergisi.com.tr/bilim/00151/http://www.focusdergisi.com.tr/bilim/00151/


2/9


kortundaki olaylar yle aklayabiliriz: Grlebilir evrenimizin dnda, i iegemi ve eizlerimizin bulunduu, grlemeyen daha ok sayda evren var. adam, annesinin geirdii kalp krizini telefonla renmediine gre, dolayl

yollardan rendi; yani eizlerinden biri araclyla. Eer Hawking haklysa,daha pek ok olgu paralel evren teorisiyle aklanabilecek. Hibir neden yada bulgu olmad halde neden bazen korkuya kaplyoruz? Eizlerimiz o andabu korkular yaadklar iin mi? Neden baz insanlarla ilk kez tantmz halde,sanki onu uzun sredir tanyormuuz duygusuna kaplyoruz? Baka bir dnyadaonu uzun sredir tandmz iin mi? Ya ilk bakta ak? Aslnda byle bir eybelki de yok ve her ey baka bir evrende yaanan bir akn o an iinhissedilmesinden ibaret. Gerekten de, bir bilimkurgu senaryosuna benziyor.Stephen Hawking, bu fantastik fikre nasl ulamt acaba? Bilim adam, bylebir evren teorisine nasl ulatn, "Ceviz Kabuundaki Evren" adn verdiison kitabnda aklam. Bu ad verirken ngiliz oyun yazar WilliamShakespeare'in "Hamlet"inden esinlenmi. Eserde Hamlet, "Ey Tanrm, ceviz

kabuunun iine hapsolsam da, kendimi btn lemlerin kral gibi grebilirdim,keke u kt ryalarm olmasayd..." diyordu. Hamlet'in bu derin i ekii,sanki dnr Hawking'i tarif ediyor. Hastal onu, ceviz kabuu olaraknitelendirilebilecek hareketsiz vcudunun iine hapsetmi. Ancak, o aklyla,sonsuzlua, yani evrene hakim olmak istiyor. Hawking, Hamlet'in szleriniyle yorumluyor; btn fiziksel engellere karn, sadece beynimizin gcyleuzay aratrabilir ve teknik adan ulalmas mmkn olmasa da, teorik olarak,ilgin blgelerin kaplarn aralayabiliriz. Hawking'in gelitirdii forml,makroskobik evreni ve temel paracklarn mikroskobik dnyasn tanmlamaklakalmayacak, "Byk Patlama" ve onunla birlikte zaman ve uzayboyutlarnn balangcn da hesaplanabilir hale getirecek. Bylece insan,evrenin en byk gizemine, daha doru bir yaklam gsterebilecek: Evrenin,

var olmak iin bir tanrya ihtiyac var m? Yoksa varl, tamamen bilinenfiziksel yasalara m dayanyor? Bugn 59 yanda olan fiziki, baz basnorganlar tarafndan Albert Einstein ile bir tutuluyor. Ancak birok meslekta,bu karlatrmann Einstein iin bir hakszlk olduunu belirtiyor. Ne de olsabilim adam, evreni aklamaya ynelik gelitirdii "grelilik teorisi"yle, tambir devrim yaratmt. Ama Hawking yeni bir teori kurmam, Einstein'nkuramn temel alan bir teori gelitirmiti. Bilim olimpiyatnda Hawking, 1974'tekefettii ve kendi adn verdii nm ile n plana kt: Fiziki, temel parackdemetinin bir kara delik yaknnda bulunduunda, nasl davranacanhesaplad. Belirli ktleye sahip bir yldz, mrnn sonunda, kendi ekim

kuvvetinin etkisiyle kyor ve uzay ile zamann anlamn yitirdii, yanikaybolduu, sonsuz younlua sahip bir yapya, yani kara deliednyor. Kara deliin ekim alan o kadar gl ki, n da dahil hibir ey

ekim alanndan kurtulamyor. Fizikiler bu duruma "tekillik" adn veriyorlar.Hawking, evresindeki her eyi yutan bu tuzaklarn tamamen karanlkolmadklarn, n yaydklarn gsterdi. inde yaadmz evrenin de,"tekillik" durumundayken, Byk Patlama ile birlikte ekillenmeye balamas,Hawking'in buluunu daha da nemli kld. Bu sayede bir gn, belki deyaratl hikyesinin sfrnc saniyesine ulalabilirdi. Hawking, "hilik" ile"varlk" arasndaki gei annn aydnlatlmasnn, "Tanr'nn plan"n ortayakarmak anlamna geldiini dnyor.

Bilim adamlar, bir "tekillik"durumunun olup olmadn; birbyk patlamann yaanpyaanmadn; zaman ve uzay

boyutlarnn bu patlama sonucu ortayakp kmadn uzun sre tarttlar.nk, ngiliz fiziki Isaac Newton'n300 yl nce kabul ettii gibi, zamannsonsuz bir gemiten sonsuz birgelecee uzandna inanyorlard.Newton'n teorisi, Albert Einsteintarafndan gelitirilen "Genel GrelilikTeorisi"yle geerliini kaybetti. Yeniteori, zaman, uzay ve maddeyi birbirinden ayrlamaz bir btn olarakdnyordu. Btn ktleler, ister dev

gkadalar ister kck asteroitler,uzay-zamana ekil veriyorlar. Bu ekillenme, madde ve n uzaydakihareketini belirliyor. nce Roger Penrose, sonra da Hawking, 1969'da BykPatlama'nn gerek olduunu ispatladktan sonra, ekim kuvvetine dayalteoriyi daha da gelitirdiler. Younluk, Byk Patlama srasnda kukusuz okdaha fazlayd; ne de olsa, evrendeki btn ktleler bir aradayd. Patlamagerekleince, evreye hayal edilmesi g byklkte bir enerji yayld.Bu ilk enerji, temel paracklara ve maddenin kaderini belirleyen drtkuvvete dnt. Kozmologlar asl sorunu, ite bu drt kuvvet konusundayayorlar. Bir evren forml, btn zamanlar ve evrendeki btn olaylar


Resim 3:Stephan Hawking


3/9


iin geerli olmal; yani son bir denklem, mikrokozmoz ve makrokozmozdaetkili btn kuvvetleri iermeliydi. Bugne kadar yaplan matematikselhesaplamalar, sadece kuvveti kapsyordu: elektromanyetik kuvvet

(elektronlar atom ekirdeine balyor), "gl kuvvet" (atom ekirdeini birarada tutuyor) ve "zayf kuvvet" (radyoaktif paralanmay salyor)... Bunakarlk, btn abalara ramen, drdnc kuvvet olan ktle ekimi, birtrl "Her eyin Teorisi" ne dahil edilemedi. Nedeni ise, ekim gcnnsadece maddelerde bulunmas. Byk Patlama srasnda ktle,maddesel olmayan bir noktada, "hilik"i ifade eden bir kuvantumdayounlamt. Aratrmaclarn, "tekillik" durumunu daha iyi anlayabilmeleriiin her iki teoriyi "Kuvantum ekim Kuvveti"nde birletirmeleri, yani "ekimKuvvetinin Kuvantum Teorisi"ni gelitirmeleri gerekiyordu. Ancak, bunu birtrl baaramyorlard. "Her eyin Teorisi"ne giden yolda baka bir sorun da,atomun standart modelinde yaanyordu. Paracklar, baz matematikselilemlere tabi tutulduklarnda, ortaya anlamsz ve sonsuz deerler

kyordu. Ayrca standart model, ne parack ktlelerini ne de doalkuvvetlerin iddetini aklyordu. Bunlar formlde sabit deerler olarak yeralyordu. 80'li yllarn ortalarnda, fizik uzmanlar John Schwarz ve MichaelGreen'in uralar sonucu bir zm yolu bulundu. Onlara gre anlamszlklar,paracklarn, denklemlerde sonsuz kk noktacklar olarak ele alnmasndankaynaklanyordu. Peki ama, paracklarn iplikikler gibi esneme yetenekleriolsayd ne olurdu? Yaklak 10 yl nce gelitirilen, ancak daha sonra hesaplarkmaza sokan "sicim teorisi", atomalt paracklar nokta eklinde deil, iplik(sicim) eklinde tanmlyordu. Sicimler, bir kemann telleri gibi salnan, 10 (zeri-33) santimetre (10-33 cm) uzunluunda, minicik iplikiklerdi. Sicimler imdiyekadar gzlenemedi; ancak, bykl matematiksel olarakhesaplanabiliyor: Bir sicimin bir atomun byklne olan oran, bir atomun

btn Gne Sistemi'ne olan oranna eit. Ayrca, belirli baz sicimlerin, ktleekimine sahip olduu ve sicimlerin, ayn zamanda kuvantlar olduklar dabilinenler arasnda. Hawking, buradan yola karak "ktle ekimininkuvantum teorisi"ni gelitirdi. Stephen Hawking, sicimlerle ilgili ok saydahesaplama yaptktan sonra u sonuca ulat: Evreni veya drt boyutlu kabulettiimiz srece, gelitirilen "Ktle ekiminin Kuvantum Teorisi" bizi tek birevren formlne gtrmyor. Dolaysyla zm, ok boyutlu alanlardaarad. Bu nedenle de sicimde taklp kalmad ve hesaplar yaparak, sicimlerdenok boyutlu kuvantlar elde etti. Bunlara "membran" adn verdi ve daha daksaltarak "bran" olarak kulland. Bu bran'lar, birden fazla boyutta varlk

gsteriyorlard. Hesaplamalarna devam ederek bir snra ulat: Evrende on birboyut vard. Peki btn o boyutlar neden alglayamyoruz? Hawking nedeniniyle aklyor: Byk Patlama'nn ardndan, zaman boyutu ile tane

uzaysal (uzunluk, genilik, ykseklik) boyut alarak kozmik byklednt. Kalan yedi boyut, konumlarn deitirmeden, yani sicim kadar biralan kaplayacak byklkte, bir gonca gibi sarl olarak kaldlar. Bilim adamnagre, byle yedi boyutlu bir yumak, evrenin her noktasnda mevcut. M-Teorisi'ne gre, evren iki boyutlu bran'larla kapl. Bu branlar iin nc boyut,bran'larn frizbi plaklar gibi, iinde oradan oraya utuklar ve hi birbirlerinearpmayacaklar byklkte bir "hiper uzay". " boyutlu ktlecikler" hi farkedilmeden drt boyutlu bir uzaya, "drt boyutlu ktlecikler" be boyutlu biruzaya vb. giriyorlar. Hawking, bu noktada kendi kendine u soruyu sormu:"stnde yaadmz Dnya nasl yorumlanmal ?" Yantn ise ylevermi: "Bizim gzlemleyebildiimiz evren, belki de hiper uzayda szlen boyutlu bir bran'dan te bir ey deil. Ve evrenimiz bu uzayn iinde yalnz deil.

nk, srekli yeni evrenler, yeni bran'lar douyor. Fizikiler, bu olaylara"kuvantum fluktuasyonu" ad veriyorlar. Hawking, byle bir kuvantoluumunu, kaynayan sudaki hava kabarc oluumuna benzetiyor. Bukabarcklardan bazlar patlyor, bazlar da iinde bulunduumuz evren gibiesneyerek geniliyor. Bilim adam, srekli bir st boyuta geen branlar'la ilgili,insann ban dndren bu varsaym biraz daha somutlatrabilmek iin,hologram rneini veriyor: Hologramlarda, doru adan bakldnda, ikiboyutlu bir yzeyde, boyutlu bir nesnenin grnts fark ediliyor. Baka birdeyile, daha yksek boyuttaki bilgiler, daha dk boyuttaki bir oluumun iinekodlanyor. yleyse, boyutlu dnyamzda gerekleen her ey, aslnda dahayksek boyutlu bir dnya tarafndan retilmi olabilir mi? Ya da bir paraleldnyann sadece yansmas olabilir miyiz? Hawking'e gre bu sorularn yant

evet! Yaammz, dnyal olmayan yaratklar tarafndan oynanan birbilgisayar oyunu, biz de bilgisayarlarla retilmi oyuncular olabiliriz. Belki de,sadece bakp elendikleri hologramlarz. Hawking'in teorisiyle, kehanet vetelepati gibi metafizik konular da belki daha doru yorumlanabilir: Birhologramda, boyutlu bilgiler, iki boyutlu yzeyin her noktasnda kodlanmolarak bulunuyor. Hologram levhasn krdnz ve paralardan birini k altndaincelediiniz zaman, iinde kodlanm olan boyutlu nesnenin yine tamamngrrsnz. nk, nesneye ait boyutlu bilgilerin tamam, yzeyin hernoktasnda ayr ayr kodlanm bulunuyor. Dnyamz eer bir hologram ise,btn bilgiler, yine Dnya'nn her yerinde ayr ayr bulunuyor olmal. Bu adan



4/9


bakldnda, bu matris btnnn bir paras olan kiinin, normaldegrlemeyen bilgileri bazen fark etmesi ok da olaanst saylmaz. Belki dekhinler, byle bilgileri alglayabilen ve okuyabilen insanlardr. Hawking bu

dncesinde yalnz deil. Bu varsaym gelitirirken Hawking'e elik edenevrenbilimci Alexander Vilekin, "Uzayda, Al Gore'un ABD bakan olduu ya daElvis Presley'nin hl yaad paralel evrenler olabilir" diyor. Hawking daha daileri giderek paralel baka bir evrene gemeyi hayal ediyor. Fiziki, bilimkurgudizisi "Star Trek"e, konuk sanat olarak katld blmnde, Isaac Newton veAlbert Einstein ile poker oynam, Marylin Monroe da dizinde oturarak ona ansdilemiti. Bilim adam "Her trl hikye gerek olabilir; bir evrende MarylinMonroe, dier evrende de Kleopatra ile evli olabilirim. Byle olduuna dairelimizde bir kant yok. Keke olsayd, o zaman poker oyununda ok parakazanabilirdim" diyor. Sicimler ve branlar'dan oluan bu fantastik bak asgerek olabilir mi? Hawking, evrenin varln tek bir formlle aklayacak "Hereyin Teorisi" nin henz tamamlanmadn, bunun belki de ancak 21.

yzyln sonuna doru mmkn olacan belirtiyor. Ancak formltamamlandnda da Tanr'nn evren formlne ulam olacaklarn, bunoktann da insan aklnn nihai zaferi olacan belirtiyor.Yorumsuz demek isterdim. Ancak bunca iddiann karsnda yorum yapmadandurmak (belkide nefs meselesi olacak ama), mmkn grnmyor benim iin.Bundan nce ise u konuyu akla kavuturmakta fayda var: Eer bu alntda dile getirilenler doru ise, ki bazen medyalar, bir insan ylesylemedii halde, byle dedi demek gibi bir huylar var. Bunun gerektensylenmi ve/veya yazlm olmas durumunda benim de yorumum yleolurdu: demek, yapabileceimiz en yerinde davran;Mutlak Tekilliin, ok byk bir younlua sahip olmak zorunda olmadn, bizburada fikir olarak gayet net aklam, hatta alntnn mant ve felsefesi ile

dnrsek, resmen hesaplamtk (bak. Mutlak Dzen ve Mutlak Tekillikmakaleleri ve yazlarmzdaki Protogen kavram). ncelikle u anda, karadelik-tekillii ile mutlak tekillik arasnda bir ayrm yapma zorunluluu hissediyorum.Karadeliklerin mutlak tekillik olmadklarn daha nce analiz etmi ve Hawking'indahi bunu kabul etmek zorunda olduunu yazmtk (bak. Zamann Ksa Tarihiadl kitab ve konu ile ilgili 7 Gk Ve Yer adl kitabmzdaki analizler).Paragraflara blerek yapm olduum kritik aada:Evren neden var oldu? Aratrmaclar, bu sorunun yantn "Her eyin Teorisi"adn verdikleri bir evren formlyle yantlamay umuyorlar. ngiliz astrofizikuzman Stephen Hawking, yeni bulgularyla, iinde eizlerimizin bulunduu

fantastik bir "hiper uzay"n kaplarn ayor. Biz dier evrenleri gremiyoruz;ancak, Hawking teorisinde, paralel evrenlerde olanlarn bizim korkularmz,becerilerimizi ve zlemlerimizi etkileyebileceini ileri sryor.

1.Evrenin neden var olduu, Kur'an- Kerim'de yazyor.2.Evren Forml, nam- dier Byk Birlik Kuram.3.Hiper-Uzay (Hyperspace) kavramna katlyorum. Bunlar, bizin bildiimiz, 5duyumuzla alglayabildiimiz ve iinde yaadmz, var olduumuz, 4 boyutluevrenin (Yer) tesindeki gkleri (7 Gk), yani 5.boyuttan 11.boyuta kadar, tarifeder. Bununla ilgili Kur'an- Kerim'dede bilgiye ulamak mmkn; lgili ayetleridefalarca bu yazlarda tekrar ettik.4.Korku meselesi ki, bununla ilgili tartmalarmzn belkide hepsi yazlarayansmam olabilir, ama ipular mevcut. Korku ile ilgili, Kur'an- Kerim ok netve ayrntl bilgi vermektedir, okumasn ve anlamak istemeyi bilene.lk bakta lgnlk ya da bir bilimkurgu fantezisi gibi grnse de, bu teoritamamen matematiksel temellere dayanyor.

Ne demezsin; Sz konusu olan acaba hangi matematiksel temeller?Duyumsayamadnz (5 duyu ile), lemediiniz, hesaplayamadnz bir eyihangi matematiksel temellere oturtuyorsunuz, merak ediyorum. En batatasavvur etmekten dahi aciz olduumuz bir sonsuzluk kavram var ki, nce onudoru tanmlamak gerek.Stephen Hawking, "Sonsuz sayda eiz evrenler var" diyor.Byk Patlama hipotezi ile, sonsuz bir evreni inkar eden bir mantk, neden imdikp da sonsuz sayda eiz evrenler vardr diyebiliyor, anlamakta zorlukekiyorum. Ama aslnda anladm ben onu... Anladnz siz de onu...Hawking, Cambridge niversitesi'nin Matematik Bilimleri Merkezi'nde profesrolarak grev yapyor. "Amyotrofik lateral skleroz" ad verilen bir sinir hastal

nedeniyle, nl fizikinin vcut kaslar her geen gn biraz daha eriyor. 1986'dabir soluk borusu ameliyat sonucu sesini de kaybetti. O gnden bu yanabilgisayar araclyla iletiim kuruyor. u anda tamamen felli, ancak zihni,inanlmaz bir hareketlilie sahip.imdi birok kii kp da: Sakat (Engelli) adamla niye dalga geiyorsun ?,diyebilir. Ama sylemeden edemiyeceim; Bu adamn sadece bedensel engelliolduundan emin miyiz? Ya sz konusu olan, bir de zihinsel engeli var ise?Kontrollere tabi tutulmu mu, yoksa Cambridge niversitesi'nde MatematikBilimleri Merkezi'nde profesr olarak grev yapyor olmas ve de nl olmas,dedii hereyin yasa olmasn gerektirir mi? Bu biraz dogmatik olmuyor mu?phesiz zihni inanlmaz bir hareketlilie sahip, ama delilerin de ayn zellie

http://h3ok.isgreat.org/MutlakDuzen.pdfhttp://h3ok.isgreat.org/MutlakTekillik.pdfhttp://h3ok.isgreat.org/MutlakDuzen.pdfhttp://h3ok.isgreat.org/MutlakTekillik.pdf


5/9


sahip olduunu inkar edebilirmiyiz? Tm bu yazdklarm kendime kar zeletiriolarak sunmam da mmkn, farkndaym. Ben de az hayalperest deilimdorusu. Ama bedensel engelinden dolay, actasyon yapmaya, gereinden fazla

korumac davranmaya gerek olmadn dnyorum. Eer gerekten zihinselolarak bir dahi ile kar karyaysak, o zaman kendisi de ayrcalk yaplmasnabozulabilir, hatta bozulmaldr da bence, eer ard niyetli deilse.59 yandaki astrofiziki, evrenin var oluunu aklamak amacyla yllardrstnde allan "Her eyin Teorisi"sinin (Theory of Everything)formln oluturmay baard ve buna "M-teorisi" adn verdi. Buradaki "M"(magic, mysterios, mother) byl, esrarengiz ya da her eyin (btnteorilerin) anas olarak deerlendirilebilir.Bu ad geen M-teorisinin formllerini gren varmdr? Hadi anay anladk da,by (magic), mistisizm/mistik (mysterious) gibi kavramlarn bir matematikcininazna nasl yaktrabiliyoruz; Kendisi nasl yaktryor, anlamadm gitti. Bilimselaratrmalar iyi gidiyordu ya, imdi olay pozitif bilimlerin tesine, berisine

tamann anlam nedir? Bynn bir ba belas olduunu bilmiyormuyuz (bak.Kur'an- Kerim) ?Teori, uzay, ilerinde bizim eizlerimizin bulunduu baka evrenlerden oluanok boyutlu bir labirent olarak gryor. Hawking, bu "kobold evrenler"inyaayanlarn "glge insanlar" olarak nitelendiriyor. Yani, bizim evren olaraktanmladmz belki de, gerekte i ie gemi, birbirini ekillendiren ve hattabelki birbiriyle iletiim halinde olan, birbirine paralel ok sayda evrenlerinbulunduu sonsuz bir uzayn minik bir kesiti. Bu, sadece birok esrarengizolguya aniden bambaka bir adan bakt iin deil, ayn zamanda sradanyaammzn bu kadar basit olmadn gstermesiyle de byleyici birevren tasviri.Bir eyin esrarengiz (bilinmiyor) olmas, bilimsel (aslnda ilimsel) bakn bir

kenara atlmasna gereke olabilir mi? Kur'an der ki (mealen): Gayb(bilinmeyen, esrarengiz kabul ettiimiz) Allah katndadr.. Sonuta, belki aklerdiremesek de, herey bir bilimsel temele, Allah'n ilmine, dayanmyor mu? Amatabi, bunun iin bir Yaratana iman art. Bu olmadnda, olay tabi sonsuzihtimaller elencesine dnveriyor ki, bunlarn arasnda by, mistisizm devar.Hawking, mantksal olarak, beynimizde hibir eyin bir btnden bamszgereklemediini ileri sryor.Btn dediimiz, Klli rade olsa gerek. tiraz olan?Eer Hawking haklysa, daha pek ok olgu paralel evren teorisiyle

aklanabilecek.Bende isterim, ancak bu hayal (demek zorundaym imdi), snmesi okmuhtemel bir balona benziyor bence.Hastal onu, ceviz kabuu olarak nitelendirilebilecek hareketsiz vcudununiine hapsetmi. Ancak, o aklyla, sonsuzlua, yani evrene hakim olmakistiyor.Bence mahsuru yok. Evren sonsuz ise ve baarabilirse, en tabi hakkdr demekkalyor bize. Keke anlayabilse.Hawking, Hamlet'in szlerini yle yorumluyor; btn fiziksel engellere karn,sadece beynimizin gcyle uzay aratrabilir ve teknik adan ulalmasmmkn olmasa da, teorik olarak, ilgin blgelerin kaplarn aralayabiliriz.Ayn sonulara bende vardm. Ancak bunun iin, zihinsel olduu gibi, baz etikdeerlere ve ahlaka da sahip olunmas gerektiine inanyorum ahsen, yoksa ietrafta kibirlenerek dolap, etrafa zulm etmeye kadar varabilir ki, buna da pek

izin verileceine inanmyorum.Hawking'in gelitirdii forml, makroskobik evreni ve temel paracklarnmikroskobik dnyasn tanmlamakla kalmayacak, "Byk Patlama" ve onunlabirlikte zaman ve uzay boyutlarnn balangcn da hesaplanabilir halegetirecek. Bylece insan, evrenin en byk gizemine, daha doru bir yaklamgsterebilecek: Evrenin, var olmak iin bir tanrya ihtiyac var m? Yoksavarl, tamamen bilinen fiziksel yasalara m dayanyor?1.Byk Patlama hipotezini analiz etmitik ya, aynen geerli hala.2.Zaman ve uzay boyutlarnn balangcnn hesaplanabilirliine gelince, ki bunuda tartmtk; Bunun pek yle gerekletirilebilir bir durum olduuna inanasmyok aslnda (malum baz sabitlerden ve ilk yaratl veya varolu annnzelliklerinden dolay). Sebebi (okuyanlara malum olanlar) ise nceki

makalelerimizde mevcut.3.Tanrya ihtiya varm, yokmu meselesi ise itikat, etik ve ahlak sahibi bir insannu cmleyle zetleyebilecei bir konu: La ilahe illallah !, yani mealen, Tanriyoktur, Allah vardr.4.Bilinen fiziksel yasalar dediimiz ise, neyi bildiimizi sanyoruz acaba? 5duyumuzla alglayabildiimiz, ama besbelli ki pek doru yorumlayamadmzfiziksel yasalar (Snnetullah) m?5.Hawking'in iman ile inkar arasndaki klasik geli-gidilerine dalalet savlardanibaret sorular.6.Gelitirdii Forml nerede? Ben mi kardm?



6/9


Bugn 59 yanda olan fiziki, baz basn organlar tarafndan Albert Einsteinile bir tutuluyor. Ancak birok meslekta, bu karlatrmann Einstein iin birhakszlk olduunu belirtiyor. Ne de olsa bilim adam, evreni aklamaya ynelik

gelitirdii "grelilik teorisi"yle, tam bir devrim yaratmt.Einstein'n herhangi birey (brak devrimi) yaratm olmas etik, ahlaki ve felsefiolarak mmkn deil, Yaratan yoktan var edendir, oysa o ancak kefetmiolabilir.Ama Hawking yeni bir teori kurmam, Einstein'n kuramn temel alan bir teorigelitirmiti. Bilim olimpiyatnda Hawking, 1974'te kefettii ve kendi adnverdii nm ile n plana kt: Fiziki, temel parack demetinin bir kara delikyaknnda bulunduunda, nasl davranacan hesaplad. Belirli ktleye sahip biryldz, mrnn sonunda, kendi ekim kuvvetinin etkisiyle kyor ve uzay ilezamann anlamn yitirdii, yani kaybolduu, sonsuz younlua sahip biryapya, yani kara delie dnyor. Kara deliin ekim alan o kadar glki, n da dahil hibir ey ekim alanndan kurtulamyor. Fizikiler bu duruma

"tekillik" adn veriyorlar. Hawking, evresindeki her eyi yutan bu tuzaklarntamamen karanlk olmadklarn, n yaydklarn gsterdi. indeyaadmz evrenin de, "tekillik" durumundayken, Byk Patlama ile birlikteekillenmeye balamas, Hawking'in buluunu daha da nemli kld. Bu sayedebir gn, belki de yaratl hikyesinin sfrnc saniyesine ulalabilirdi.Hawking, "hilik" ile "varlk" arasndaki gei annn aydnlatlmasnn,"Tanr'nn plan"n ortaya karmak anlamna geldiini dnyor.Malum, n yayan, ma yapan (elektromanyetik emisyon) bir eyi, mutlaktekillik olarak tanmlayamazsnz. Yaratl Hikayesinin sfrnc saniyesineulamak... gibi bir iddia, bana komik geliyor. Eri oturalm, doru konualm,entropi meselesi bir sfr ann gerektiriyor olmasna ramen, termodinamiinu mehur yasalar, bu an gzlemleme konusunda ne diyor acaba? Mmkn

deil; Olmamasnn sebebi, ksaca tekrar etmek gerekirse, Mutlak Tekilliin(sadece yaratln sfr annda varolabilen tekillik) ma yapmamas, dolaysyla grnmez oluundan kaynaklanyor. Bylece, grmek ve herhangi bir planortaya karmak gayet imkansz bir olay. lk an grebilseydik dahi, kesinlikle bu,gerekleecek olan olaylara k tutmak zorunda da deil zaten. Bunuanlamamak iin ar bir inkar abas gerekiyor, bunu da ben beceremiyorumdorusu.nce Roger Penrose, sonra da Hawking, 1969'da Byk Patlama'nn gerekolduunu ispatladktan sonra, ekim kuvvetine dayal teoriyi daha dagelitirdiler. Younluk, Byk Patlama srasnda kukusuz ok daha

fazlayd; ne de olsa, evrendeki btn ktleler bir aradayd.1.Byk Patlama'nn gerek olduunu nasl ispatlamlar acaba, galiba yinebireyler kardm?

2.Byk Patlama iin ok daha fazla bir younluk olmas gerei apak ortada;Ancak Mutlak Tekilliin varolmas ve kainatn yaratlmas iin herhangi birpatlamaya (byk veya kk) gerek olmadn (madem yle, o zaman byle),biz de ispat ettik bu yazlarmzda. Evrenin imiyor, genilemiyor ve sonsuzolduu gereimizden yola karak ve tekrar bu geree geri dnerek, bumanada daireler izerek, ispat ettik ki, sonsuz bir evreni yaratmak iin nceliklesonsuz miktarda potansiyele (enerjiye de diyebilirsiniz) ve sonsuz zamanasahip olmak yeterli, ki bu sonsuz zaman dnemi, yaratlmann ilk annda var.Burada tarttmz olay da yani sadece 4 boyuttan (hacmi olturan 3 boyut:x,y,z ve zaman, t) ibaret, bildirilen (bak. Kur'an- Kerim) dier boyutlar (7 Gk)henz szkonusu bile deil.3.Evrendeki btn ktlelerin birarada olmas, onlarn fiziksel olarak tek bir

noktada bulunmasn gerektirmediini, Mutlak Tekilliin bir art olmadn, buyazlarda tartmtk, hatrlarsanz.Patlama gerekleince, evreye hayal edilmesi g byklkte bir enerjiyayld.Hangi evreye yayld anlayabilmi deilim. Hacim, madde ile kaim deil mi?Hilik manasnda bir evreden bahsetmek mmkn m? Bu konuda (Hilik!)kullandmz terimleri doru anlamlandrmakta fayda gryorum. Hiliin, adstnde, var olmadn, olamyacan saysz kere tekrar etmi bulunuyoruz.Bu ilk enerji, temel paracklara ve maddenin kaderini belirleyen drtkuvvete dnt. Kozmologlar asl sorunu, ite bu drt kuvvet konusundayayorlar.Yani denmek istenen, bu enerjinin (bana gre potansiyelin) maddeye ve bumaddenin etki ve tepkisini oluturan drt temel kuvvete ayrmas herhalde.Bununla birlikte Ktleekim'in sonsuz erimini de tekrar hatrlatmak isterim.Bu drt kuvvet konusunda herhangi bir sorun yaanyorsa eer, bu benim suumdeil, nk ben herhangi bir sorun yaamyorum. Sebebi, evreni bir BykPatlamadan kaynaklandryor olmalar bence. Bizim hipotezimiz bunu amdurumda.Bir evren forml, btn zamanlar ve evrendeki btn olaylar iingeerli olmal; yani son bir denklem, mikrokozmoz ve makrokozmozda etkilibtn kuvvetleri iermeliydi.Bir nebze (quantum) katlyorum, ancak atom ve atom-alt dzeylere inince olay



7/9


etrefilleiyor, bunu inkar edemeyiz. Pf noktas da tam burada: Ktle ekim vemaddenin son noktas atom'da. Zurnann zart dedii yer. Mikrokozmoz ileMakrokozmoz, elma ile armut gibidirler; Birey artryor mu?

Bugne kadar yaplan matematiksel hesaplamalar, sadece kuvvetikapsyordu: elektromanyetik kuvvet (elektronlar atom ekirdeine balyor),"gl kuvvet" (atom ekirdeini bir arada tutuyor) ve "zayf kuvvet" (radyoaktifparalanmay salyor)...Bildik kuvvetlerin tanm ki, atomalt paracklar ilgilendirirken, Ktle ekimdenen en kk birim olarak sadece atom'u kabul eder ve yle de etki eder.Buna karlk, btn abalara ramen, drdnc kuvvet olan ktle ekimi,bir trl "Her eyin Teorisi" ne dahil edilemedi.Edilemez de. Hereyi aklama derdiyle yanp tutumak bir nebze anlalabilir,ama gerekler var ya, adam hi olmadk, hi umulmadk yerlere gtrebilir.Nedeni ise, ekim gcnn sadece maddelerde bulunmas. BykPatlama srasnda ktle, maddesel olmayan bir noktada, "hilik"i ifadeeden bir kuvantumda younlamt.Hani biz Protogen (ekli hatrlayn) diyoruz ya, ite o. Bu Hilikten bir BykPatlamann ortaya kacan ngrmek, art komak (Zann-etmek), kanlmazolarak, ortaya kan sorunlara yol amaktadr. Bu yle tmdengelim, tmevarm yntemlerine hi benzemez. Zaten mevcut evrenin tabiyatnauymayan da ilk yaratlma andr ki, dediimiz gibi bildik yntemleri uygulamak vedoru bir sonu beklemek, takdir edersiniz ki, samalamak olur. Varlan sonularve ortaya kan sorunlar da bunu apak gstermiyor mu?Aratrmaclarn, "tekillik" durumunu daha iyi anlayabilmeleri iin her iki teoriyi"Kuvantum ekim Kuvveti"nde birletirmeleri, yani "ekim KuvvetininKuvantum Teorisi"ni gelitirmeleri gerekiyordu. Ancak, bunu bir trlbaaramyorlard.Tekillik durumunu anlamyacak ne var? Basit bir ka kelimeyle tanm yaplabilir.Buna da ister kuvantum dersiniz, isterseniz protogen. Ancak kuvantum tanm ileprotogen tanm arasnda dalar kadar fark var, sizde farkettiniz mi?"Her eyin Teorisi"ne giden yolda baka bir sorun da, atomun standartmodelinde yaanyordu. Paracklar, baz matematiksel ilemlere tabitutulduklarnda, ortaya anlamsz ve sonsuz deerler kyordu.Sanki bu sorun ortaya atlacak daha da sama zmlerle giderildi mi? Benbilmiyorum, bir yerde ip koptu bende. Anlamadmdan deil, sadecegrmezlikten gelmeleri, (kastl veya kastsz) grememezlikleri beni artyor

(Trke'ye baylyorum... Bu cmleyi baka bir dilde anlatmaya kalksanz,destanlar yazmak iten bile deil...).Ktle ekimin sonsuz deerler oluturmas, onu maddenin esasndan daha kk

birimlere uygulama abasndaki hatadan kaynaklanyor. Bir yerlere varmakistiyorsanz, bundan vazgemelisiniz. Daha kk birimlerde (atom-altparacklarda) etkili olan kuvvetler belli. Ktle ekim ise birdir (hem bir, hemdesonsuz), daha kk paralara bldrmez kendisini. Keza, sonsuzu da blmeyekalkarsanz (ki blmeye almak pek akllca deildir), bir yn sonsuzluklarlakarlarsnz (/X=Xx), anlamsz olur.Ayrca standart model, ne parack ktlelerini ne de doal kuvvetlerin iddetiniaklyordu. Bunlar formlde sabit deerler olarak yer alyordu. 80'li yllarnortalarnda, fizik uzmanlar John Schwarz ve Michael Green'in uralar sonucubir zm yolu bulundu. Onlara gre anlamszlklar, paracklarn,denklemlerde sonsuz kk noktacklar olarak ele alnmasndankaynaklanyordu. Peki ama, paracklarn iplikikler gibi esneme yetenekleri

olsayd ne olurdu? Yaklak 10 yl nce gelitirilen, ancak daha sonra hesaplarkmaza sokan "sicim teorisi", atomalt paracklar nokta eklinde deil, iplik(sicim) eklinde tanmlyordu. Sicimler, bir kemann telleri gibi salnan, 10 (zeri-33) santimetre (10-33 cm) uzunluunda, minicik iplikiklerdi. Sicimler imdiyekadar gzlenemedi; ancak, bykl matematiksel olarakhesaplanabiliyor: Bir sicimin bir atomun byklne olan oran, bir atomunbtn Gne Sistemi'ne olan oranna eit. Ayrca, belirli baz sicimlerin, ktleekimine sahip olduu ve sicimlerin, ayn zamanda kuvantlar olduklar dabilinenler arasnda.Siim kuramnn zeti. Hernekadar, byle kesin ller verilebilmesinearsamda, imdilik itirazm Byk Patlamay kabul etmemekten teyegidemiyor.

Hawking, buradan yola karak "ktle ekiminin kuvantum teorisi"nigelitirdi. Stephen Hawking, sicimlerle ilgili ok sayda hesaplama yaptktansonra u sonuca ulat: Evreni veya drt boyutlu kabul ettiimiz srece,gelitirilen "Ktle ekiminin Kuvantum Teorisi" bizi tek bir evren formlnegtrmyor. Dolaysyla zm, ok boyutlu alanlarda arad. Bu nedenle desicimde taklp kalmad ve hesaplar yaparak, sicimlerden ok boyutlukuvantlar elde etti. Bunlara "membran" adn verdi ve daha da ksaltarak"bran" olarak kulland. Bu bran'lar, birden fazla boyutta varlk gsteriyorlard.Hesaplamalarna devam ederek bir snra ulat: Evrende on bir boyut vard. Pekibtn o boyutlar neden alglayamyoruz? Hawking nedenini yle aklyor:



8/9


Byk Patlama'nn ardndan, zaman boyutu ile tane uzaysal (uzunluk,genilik, ykseklik) boyut alarak kozmik bykle dnt. Kalan yediboyut, konumlarn deitirmeden, yani sicim kadar bir alan kaplayacak

byklkte, bir gonca gibi sarl olarak kaldlar. Bilim adamna gre, byle yediboyutlu bir yumak, evrenin her noktasnda mevcut.1.Srekli gregeldiimiz (kanksadmz) ve dogmatik bilimin bir hastal (veyaail tendonu) olarak algladm bir olgu da, u hereyi daha da karmaklatrmaabalardr. Arkada, bir olay zmek iin, onu basitletirmeye alrsn; Enazndan basit kk paralara ayrrsn ki, ilerde bu kendi kendine oluturduunkarmaa devasa byklyle seni ezmesin. Ne var ki, byle bir basitletirmeyidaha ok bekleriz gibime geliyor (nk o zaman, bu konularda herkes fikiryrtebilir, Nobel dln daha ok kiiler arasnda paylatrmak gerekirdi;Hatta, bundan bir kar elde edilecekse, her zaman olduu gibi, belli bir zmreyinemalandrmak mmkn olamayacakt; Paylamak, insann yapmay hiistemedii bir ey ya...).

2.ncelikle kapal bir sistem olarak kabul ettiimiz bir evreni, dier mevcut(olmas ihtimal) boyutlardan karantinaya alp bireyler yapmak daha mantklolmaz m? zetle alntda bahsedilen olgu, ihtimaller hesabdr ki, sonsuz saydaevren icad ederseniz, yaratl gereinden de syrlmak (inkar etmek) dahakolay olsa gerek diye, tatbik edilmeye allyor. Sonsuz bir evren neyineyetmiyor da, sonsuz sayda evrenler atyorsun ortaya, anlayabilmi deilim(aslnda anladk tabi). Bu bana iki ova dolusu altn olup da, ncsn dileyenadam hatrlatyor; Tevekelli deil, Kur'an- Kerim'de yazyor. Neyse; Vardsonu, kk bir itirazla beraber, Kur'an da bahsi geen 7 Gk ile paralellikgsteriyor. Kk itirazmz ise u: Kainat 11 boyuttan oluuyor, evren ise 4boyutlu; yani biz toplamda 11 boyuta Kainat diyoruz, oysa anladm kadaryla(yanl bir tercme veya yorunmlamada olabilir) Hawking, tm bu 11 boyuta

evren diyor. Neyse, nemli olan toplamda 11 boyut olmas. Uzay-Zamansisteminin tesindeki dier 7 boyutun ekilleri de, ayn bizim boyutlarmzdaolduu gibi, pek de nemli deil aslnda, yani isterseniz yumak da dersiniz,sicimde, goncada olabilir. nemli olan, o boyutlarn ve o boyutlara tabi olaneylerin nasl davran sergilemesi gerektiini irdeleyebilmek. Geri biz henz 4boyutumuzu doru drst (tam manasyla) aklayamyorken, 7 boyut dahadenklemlerin iine sokmak, yukarda bahsetmi olduumuz karmaklatrmametoduna iyi bir rnek, ama sonu verecekse neden olmasn. Bence hi mahsuruyok. Ne var ki, o 7 boyutun tabiyatlar ve tabi olduklar kurallar bilmemiz pekmmkn grnmyor; En azndan bu kafayla (zihniyetle) anlamak (malum etik,

felsefe, ahlak gibi kavramlar hatrlarsak...) gayet zor olsa gerek. yle grnyorki, zaman dediimiz deiken (nce, imdi, sonra gibi alaryla), te-boyutlardaanlam ifade etmiyor olabilir. Gerekten, birey sylemek imkansz, benim iin.

3.Szkonusu olan, Hawking'in yapm olduu sylenen, o hesaplamalar,hernekadar anlayamayacak olsamda, grmek isterdim. Rakamlar (saylar) vedeikenleri nelerdir, denklemler neye benziyor, akcas ok merak ediyorum.Herhalde sr olsa gerek, grmek nasip olmayabilir.Sicimler ve branlar'dan oluan bu fantastik bak as gerek olabilir mi?Hawking, evrenin varln tek bir formlle aklayacak "Her eyin Teorisi" ninhenz tamamlanmadn, bunun belki de ancak 21. yzyln sonuna dorummkn olacan belirtiyor. Ancak forml tamamlandnda da Tanr'nnevren formlne ulam olacaklarn, bu noktann da insan aklnn nihaizaferi olacan belirtiyor.1.Sicimler ve Branlar gerektir veya deildir, bence nemli deil. nemli olan,bunlarn teori olmaktan dahi uzak olmalardr ki, bende zaten hipotez demekte

srar ediyorum. Teoriyi pratie dntrmek olas, oysa hipotez henz pratik biruygulama grmemitir. Pratikte uyguladnz an, o hipotez, teori zerindengerek olmu olur. Aslnda Her eyin Teorisini bulmann, kafa patlatma veyaolaanst abalarla (CERN deneyleri gibi) ilgili olmadna, 21. yzyln sonlarnda beklemeye gerek olmadna inanyorum, nk Mayalara gre, 2012 ylnnsonunda zaten ayvay yemi ve olay aydnlatamadan gp gitmi olacaz.2012 kyametine inandmdan deil, akl banda takva, itikat, etik, felsefe veahlak sahibi bir insan, byle bir bilginin bizim iinde bulunduumuz 4 boyutluevrenin ve hatta toplam 11 boyutlu kainatn da tesinde olduunu (gayb Allahkatndadr, zellikle kyamet ile ilgili, bak. Kur'an- Kerim) kabul etmi olmaldrki, bunun da, 5. ve tesindeki boyutlara ulamann bir anahtar olmasmuhtemeldir (buda hipotez babnda).

2.Forml tamamlaynca, bunun bir zafer olacan iddia etmek, bir mcadeleyi(isyan) srdryor olmann iaretidir ki, kendisini aciz brakmanzn mmknolmadn beyan eden bir Yaratc (bak. Kur'an- Kerim), sizce buna izin verir miki? Yasak aatan yemi olmak bizi akllandrma benzemiyor. Bu konuda benahsen herhangi bir mcadele veya zafer peinde olmadm, srf merak ettiimiin, keif arzusuyla (fetih ve hkm, kim diliyorsa onun olsun, zaten Yaratcbunlar dilediine verir), bu konularla itigal ettiimi, burada tekrar belirtmektefayda gryorum, buna inanrsnz veya inanmazsnz, ok da umurumda deil;Kimin isyan ettiini, kimin boyun ediini, Bilen biliyor naslolsa... Sizdedileyecekseniz illa; Bence, ilim dileyin. Ancak ilim, 6. duyunuzun o toplamda 11



9/9


boyuttan oluan kainat kavramanz salar, zorbalk, isyan ve zafer niyeti deil.Yaratan zerinde hegomonya kurup, hkmne ortak m olacaksnz? stelikde,ortaklar hi sevmediini apak beyan eden bir Yaratc; Bu ister e-komak

(irk), isterse leme yntemi olsun, sapkln, saptmln snr yok ki.Sonu olarak unu da sylemek isterim ki, akl banda olmas gereken bir bilimadamnn bu kadar fantaziye (hatta topyaya) kamas gerekmezdi, ksaca: Biz bu evrenden bi mok anlayamadk, aklamakta aciz kalyoruz, ne felsefe'miz, ne etik 'imiz, ne ahlak 'mz, ne de ititkat 'mz aslnda bu evreni, Big bang'e dayal herhangi bir hipotezle, aklamaya yeterli deil; Onun iindir ki, byledesteksiz atp tutuyoruz, attka da yeni biey atmak zorunda kalyoruz.,deselerdi, o zaman da en azndan, empati duygusu oluurdu bizde de. Amabyle bir atp tutmaya, dorusu benim gnlm asla raz olmaz. Ancak ve ancakbundan dolaydr ki, bende bedensel engelli olduu iin deilde, aklndan zoruolmas ihtimali ile, aslnda dalga da geiyor deilim; Sadece phe ileyaklatm bildiriyorum burada. Makaleyi yazmamn, alnty gzden

geirmemin, asl sebebi bu; Kiisel deil (It's not personal, it's just business...!),iimiz bu...


11 Dimensions, HowTo

Documents

Transcript of 11 Dimensions, HowTo