(1)

กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของ

วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส Marketing Strategies for Halal Food Products of the

Community Enterprises in Narathiwat Province

นรฮาน สาและ Nureehan Salaeh

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา บรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาการจดการธรกจเกษตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Business Administration in Agribusiness Management Prince of Songkla University

2558 ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชน ในจงหวดนราธวาส

ผเขยน นางสาวนรฮาน สาและ สาขาวชา การจดการธรกจเกษตร อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ……………………………………………………………… (ผชวยศาสตราจารย ดร.สรรตน เกยรตปฐมชย) อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม ………………………………………………………………… (รองศาตราจารย ดร.สธญญา ทองรกษ)

คณะกรรมการสอบ ……………………………….………....ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.สมบรณ เจรญจระตระกล) ………………………….................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.สรรตน เกยรตปฐมชย) ………………………….................................กรรมการ (รองศาตราจารย ดร.สธญญา ทองรกษ) ………………………….................................กรรมการ(ดร.ประสทธ รตนพนธ)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบน เปนสวน

หนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาการจดการธรกจเกษตร

.…….……………………………..…….…………. (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลทมสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ…………………………………………………………. (ผชวยศาสตราจารย ดร.สรรตน เกยรตปฐมชย) อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ลงชอ………………………………………………………… (นางสาวนรฮาน สาและ) นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน ลงชอ…………………………………………………………… (นางสาวนรฮาน สาและ) นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชน ในจงหวดนราธวาส ผเขยน นางสาวนรฮาน สาและ สาขาวชา การจดการธรกจเกษตร ปการศกษา 2557

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการด าเนนงานดานการตลาด ศกยภาพและขอจ ากดดานการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส เพอก าหนด กลยทธการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาล ในการศกษาน เกบขอมลจากประธานวสาหกจชมชนทผลตอาหารฮาลาล 44 รายใน 7 อ าเภอ และเจาหนาทจากส านกงานเกษตรอ าเภอทรบผดชอบงานวสาหกจ ในพนทศกษาทงหมด 7 คน ในป พ.ศ. 2555 วเคราะหขอมลเชงพรรณนา วเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก (SWOT) และก าหนดกลยทธทางการตลาดโดยใชทาวสเมตรกซ (TOWS Matrix)

ผลการศกษาพบวา วสาหกจมสมาชกเฉลย 21 คน สมาชกสวนใหญท าสวนยางพาราและท านาเปนอาชพหลก เปนชาวไทยมสลมและพดภาษามลายได สมาชกมสวนรวมในการด าเนนกจกรรมของวสาหกจในระดบปานกลาง และท างานทวสาหกจเฉลยไมเกน 3.5 วน/สปดาห วสาหกจมเงนทนหมนเวยนเฉลย 21,840 บาท/เดอน โดยสวนใหญไดรบการสนบสนนเครองจกรและอปกรณหลกในการผลตและบรรจภณฑจากภาครฐ วสาหกจครงหนงผลตขนมอบ ซงมการแขงขนสงและสนคาสามารถทดแทนไดงาย เพราะพงพาตลาดในพนทเปนหลก ผลตภณฑของวสาหกจสวนใหญไมไดรบการรบรองคณภาพผลตภณฑ วสาหกจไมมกลยทธดานราคา เพยงแตก าหนดราคาขายจากตนทนบวกก าไรทตองการและไมมการตดปายราคาสนคา และมกจกรรมสงเสรมการตลาดนอยมาก

วสาหกจมจดแขงเพยง 2 ประการ คอ การตงอยในพนทชายแดนทคาขายกบมาเลเซยไดสะดวก และสมาชกพดภาษามลายได แตมจดออนหลายประการ ไดแก ขาดความพรอมในการท างานกลม พงพารฐมากเกนไป ไมมผรบผดชอบงานดานการตลาด ผลตภณฑอาหารฮาลาลเกอบทงหมดไมใชอาหารมสลมหลก และไมมความหลากหลาย ไมไดรบการรบรองคณภาพผลตภณฑ เชน อย. ฮาลาล ท าใหชองทางการตลาดแคบ จ าหนายเฉพาะในชมชน และไมไดใชวตถดบหลกในพนท ในดานโอกาสนนวสาหกจมโอกาสพอสมควร เนองจากประชากรมสลมเพมขนมาก อาหารฮาลาลเปนทยอมรบของผบรโภคทกศาสนา รฐใหการสงเสรมวสาหกจในพนทมากเปนกรณพเศษ แต อปสรรคมคอนขางมาก เชน การแขงขนกนในผลตภณฑขนมอบในพนท รฐใหความชวยเหลอไมตรงจด เจาหนาทของรฐทรบผดชอบโดยตรงขาดความรในเชงธรกจและการตลาด และการสนบสนนของภาครฐยงขาดการบรณาการ

งานวจยนไดเสนอกลยทธการตลาดส าหรบวสาหกจดงนคอ เนนตงแตการเลอกผลตผลตภณฑทเหมาะสมกบชมชน และพฒนาจากฐานดงกลาว ไดแก 1) สรางอตลกษณผลตภณฑจากความเปนมสลมและฮาลาล และเนนการใชวตถดบทมในทองถน 2) จากนนขยายตลาดไปยงประเทศ

(6)

มาเลเซย ซงเปนประเทศมสลมทมอ านาจซอสง 3) ส าหรบวสาหกจทผลตผลตภณฑจากวตถดบหลกในพนทและเปนทตองการของตลาดอยแลว ควรพฒนาผลตภณฑเพมเตม เชน บรรจภณฑ คณภาพ เพอเพมชองทางการตลาดใหครอบคลมกลมลกคามากขน 4) วสาหกจควรเลอกรบการสนบสนนเฉพาะในสงทตองการจากหนวยงานรฐ 5) วสาหกจควรแกไขจดออนเกยวกบการบรหารจดการดานการตลาดโดยมผรบผดชอบดานการตลาดทพรอมพฒนาศกยภาพดานการตลาด เพอใหวสาหกจสามารถท าการตลาดในเชงรกได เชน ใหสมาชกทเปนคนรนใหมเขามาชวยดานการตลาด หนวยงานรฐทเชยวชาญดานการตลาดเขามาชวยเปนพเลยง 6) วสาหกจตองบรหารจดการในเชงธรกจมากขน โดยเฉพาะการค านวณตนทนทสะทอนตนทนการผลตทแทจรง เพอน าไปสการตงราคาผลตภณฑทเหมาะสม ซงจะท าใหวสาหกจชมชนสามารถอยไดโดยไมพงพารฐมากเกนไป

(7)

Thesis Title Marketing Strategies for Halal Food Products of the Community Enterprises in Narathiwat Province Author Miss Nureehan Salaeh Major Program Agribusiness Management Academic Year 2014

ABSTRACT

This research aims to examine; marketing operation, marketing potential and limitations of Halal food products of community enterprises (CEs) in Narathiwat province; and to formulate marketing strategies for Halal food products. Data were collected from heads of 44 CEs in 7 districts and agriculture extension officials of the seven districts in 2012. Descriptive and SWOT analysis were applied. TOWS matrix was used to formulate marketing strategies.

The results revealed that the CEs have average members of 21 people. Most of them are rice and rubber farmers. Most members are Muslims who are able to speak Malay. Members moderately involve in CEs’ activities. They work at the CEs for no more than 3.5 days/week. The CEs’ average working capital is 21,840 baht/month. The majority of CEs obtained production and packaging machineries and equipment from government agencies. Half of the CEs produce bakeries which are non-competitiveness and easily substituted by similar products available in the local market. Moreover, most of the CEs’ products were not quality certified. The CEs do not have price strategy, but they determined the price by adding profit margin to the production cost, and do not have price tags. Overall the CEs perform very little marketing promotion activities.

CEs have limited strength namely they are located near Malaysian border and members can speak Malay. On the other hand, CEs have various weaknesses, for example, their lack of teamwork; they are dependent on governmental support; there are no responsible personnel for marketing task; almost of their products are not of any kind of food Muslims routinely consume and less diversity; their products have not been quality certified; narrow marketing channel; and the main ingredients are not produced locally. For opportunities, there are some opportunities for these products due to high growth rate of Muslim population, increasing demand from non-Muslims, intensive government support. However, there are a number of threats, for example, the competition of bakery products in the

(8)

area; miss-targeted government supports; responsible officials lack of business and marketing expertise; and non-holistic supports of government agencies.

This research suggested that CEs’ marketing strategies should be first focused on the selection of suitable products, and then further strategies could be developed from that basis. The purposed strategies are; 1) product differentiation, 2) market diversification, 3) for those CEs that already source their main ingredients locally and their products are already popularized by consumers, they should adopt product development strategies i.e. improve products packaging, product quality improvement, in order to expand market channels so that their products can be accessed by larger pool of consumers, 4) CEs should selectively accept only applicable and beneficial supports from government agencies, 5) CEs should appoint a responsible person for marketing work i.e. a new young member, and also to ask marketing experts from government agencies for guidance, and 6) CEs should manage their businesses professionally.

(10)

สารบญ หนา บทคดยอ (5) ABSTRACT (7) กตตกรรมประกาศ (9) สารบญ (10) สารบญตาราง (12) สารบญภาพ (13) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความส าคญและทมาของปญหาในการวจย 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 2 1.3 ขอบเขตของการวจย 2 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย 3 1.5 นยามค าศพทเฉพาะ 3

บทท 2 การตรวจสอบเอกสาร 4 2.1 องคความรเกยวกบวสาหกจชมชนและอาหารฮาลาล 4 2.2 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ 15 2.3 งานวจยทเกยวของ 28

บทท 3 วธด าเนนการวจย 44 3.1 ขอมลและการเกบรวบรวมขอมล 44 3.2 การวเคราะหขอมล 46

บทท 4 ผลการศกษาและอภปรายผล 48 4.1 สภาพการด าเนนงานโดยรวมของวสาหกจชมชน 48 4.2 การด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน 59 4.3 สภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของ

วสาหกจชมชน 70

4.4 กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชน 78 บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ 83 5.1 สรปผลการศกษา 83 5.2 ขอเสนอแนะ 86 5.3 ขอจ ากดในการศกษาและขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป 87 บรรณานกรม 89

(11)

สารบญ (ตอ) หนา ภาคผนวก 93 ภาคผนวก ก รายชอและผลตภณฑหลกของวสาหกจทเกบขอมลไดทงหมด

จ าแนกตามพนทศกษา 94

ภาคผนวก ข แบบสอบถามเพอการวจย 96 ภาคผนวก ค แบบสอบถาม ส าหรบหนวยงานสนบสนน 105 ประวตผเขยน 108

(12)

สารบญตาราง ตารางท หนา

2.1 ความแตกตางมาตรฐานอาหารฮาลาลกบมาตรฐานอตสาหกรรมอาหารทวไป 14 2.2 ตวอยางการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก 25 2.3 หลกการของ TOWs Matrix 27 3.1 จ านวนวสาหกจชมชนทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาลจ าแนกตามพนทศกษา 45 3.2 การก าหนดกลยทธทางเลอก TOWs matrix 47 4.1 ลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของประธานวสาหกจชมชน 50 4.2 ขอมลพนฐานของวสาหกจชมชน 53 4.3 การจดการวสาหกจชมชนโดยรวม 58 4.4 ผลตภณฑหลกและการจดการดานผลตภณฑของวสาหกจชมชน 60 4.5 การด าเนนงานดานการตลาดเกยวกบราคาและชองทางการจดจ าหนาย 65 4.6 การด าเนนงานดานการสงเสรมการตลาด 67 4.7 การด าเนนงานดานการตลาดโดยรวม 68 4.8 ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาด 70 4.9 จดแขง และจดออนในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน 71 4.10 โอกาสและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน 73 4.11 บทบาทภาครฐและปญหาในการสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจ 74 4.12 สภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของ

วสาหกจในมมมองของภาครฐ 76

4.13 กลยทธในการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชน 80

(13)

สารบญภาพ ภาพท หนา 2.1 ขนตอนการก าหนดกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนสความยงยน 8 2.2 สวนผสมทางการตลาด (Marketing mix) : 4Ps 21 3.1 กรอบแนวคดในการวจย 47 4.1 ประธานวสาหกจชมชนผลตภณฑอาหารฮาลาล ในจงหวดนราธวาส 51 4.2 สถานทตงของวสาหกจชมชนผลตภณฑอาหารฮาลาล ในจงหวดนราธวาส 56 4.3 การจดบนทกหรอจดท าบญชของวสาหกจชมชน ในจงหวดนราธวาส 57 4.4 ผลตภณฑของวสาหกจชมชนผลตภณฑอาหารฮาลาลทศกษา 62 4.5 ตวอยางการน าอปกรณเทคโนโลยมาใชในการผลต 63 4.6 ตวอยางบรรจภณฑของผลตภณฑอาหารฮาลาล 63 4.7 ตวอยางฉลากบรรจภณฑของผลตภณฑอาหารฮาลาล 64

บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญและทมาของปญหาในการวจย

กวาสองทศวรรษทผานมา รฐไดมความพยายามอยางยงทจะสงเสรมสนบสนนเศรษฐกจระดบชมชน ซงเปนพนฐานของการพฒนาเศรษฐกจไทย หนงในความพยายามดงกลาวคอ การสงเสรมและสนบสนนใหมการจดตงวสาหกจชมชน (Community enterprise) ซงเปนกจการของชมชนเกยวกบการผลตสนคา การใหบรการหรอกจการอน ๆ ทด าเนนการโดยคณะบคคลทมความผกพนมวถชวตรวมกนและรวมกนประกอบกจการ เพอสรางรายได การชวยเหลอซงกนและกน การพฒนาความสามารถในการจดการเพอใหระบบเศรษฐกจชมชนมความเขมแขง พฒนาไปสการเปนผประกอบการ สงผลใหครอบครวและชมชนสามารถพงพาตนเองได ซงวสาหกจชมชนอยางนอยตองมองคประกอบทส าคญ 7 ประการคอ (1) ชมชนเปนเจาของและผด าเนนการ (2) ผลผลตมาจากกระบวนการในชมชน โดยใชวตถดบ ทน และแรงงานในชมชนเปนหลก (3) รเรมสรางสรรคเปนนวตกรรมของชมชน (4) เปนฐานภมปญญาทองถนและผสมผสานภมปญญา (5) มการด าเนนการแบบบรณาการ (6) มกระบวนการเรยนรเปนหวใจ และ (7) มการพงพาตนเองของครอบครวและชมชนเปนเปาหมาย (ส านกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน, 2554)

ในป 2554 มการจดทะเบยนวสาหกจชมชนทงประเทศ 80,525 แหง (กรมสงเสรมการเกษตร, 2555) แตจากการประเมนศกยภาพ พบวา วสาหกจชมชนทมผลประเมนในระดบดมคอนขางนอย สวนใหญยงขาดความเขมแขง มปญหาทงการผลต การตลาด และการบรหารจดการ ท าใหวสาหกจชมชนจ านวนไมนอยตองเลกกจการไป นอกจากนส านกงานเกษตรจงหวดพทลง (2554) รายงานวา วสาหกจชมชนในจงหวดพทลงมปญหาเรองแรงงาน เนองจากสมาชกเปลยนไปท าอาชพอนทมรายไดทดกวา

จงหวดนราธวาส เปนหนงในสามจงหวดชายแดนใตทมการสงเสรมและสนบสนนการจดทะเบยนวสาหกจชมชนโดยมจ านวนมากถง 433 แหง ในจ านวนนเปนวสาหกจชมชนทจดทะเบยนแปรรปผลตภณฑอาหาร จ านวน 105 แหง คดเปนรอยละ 24.25 ของวสาหกจชมชนทจดทะเบยนในจงหวดนราธวาส (ส านกงานเกษตรจงหวดนราธวาส, 2554) โดยทกแหงผลตผลตภณฑอาหารฮาลาล ซงในชวงหลายปทผานมา ผลตภณฑอาหารฮาลาลไดรบความสนใจและใหการสนบสนนจากภาครฐเปนอยางมาก เนองจากตลาดสนคาและบรการฮาลาลนบวาเปนตลาดใหญทมแนวโนมการเตบโต และการขยายตวทตอเนอง สอดคลองกบจ านวนมสลมทเพมขน ประชากรมสลมในป 2556 มจ านวน 2.04 พนลานคน และในป 2557 มจ านวน 2.08 พนลานคน เพมขนคดเปน 1.84% สวนประเทศไทยมประชากรมสลม 10% คดเปน 6.62 ลานคน (World Muslim Population, 2015)

อาทตย วฒคะโร (2557) กลาววา อตสาหกรรมอาหารฮาลาลเปนอตสาหกรรมอาหารไทยทส าคญ มปรมาณการสงออกไปยงประเทศกลมมสลม กวา 5 พนลานเหรยญสหรฐฯ ตอป มอตราการขยายตวเฉลยรอยละ 4.72 ตอป ซงยงเปนปรมาณทนอยมากเมอเทยบกบจ านวนประชากรชาวมสลม อตสาหกรรมอาหารฮาลาลของไทยมโอกาสในตลาดโลก เนองจากไทยมความ

1

2

ไดเปรยบคแขงหลายประเทศ โดยไดรบการยอมรบในตลาดโลกทงดานคณภาพและรสชาต ซงสามารถตอยอดพฒนาเปนอาหารฮาลาลได ประเทศไทยมสดสวนการสงออกอาหารฮาลาลเพยง 1% ของโลก โดยในชวงครงปแรกของป 2557 มมลคาการสงออกอยท 2,980.2 ลานเหรยญสหรฐ สวนเศรษฐกจจงหวดนราธวาส ขนอยกบผลผลตทางดานการเกษตรเปนส าคญโดยมอาชพหลก คอ การท าสวนยางพารา สวนปาลมน ามน สวนมะพราวและผลไมตางๆ การท านา การประมงและการเลยงสตว ผลผลตทางดานการเกษตรจงท ารายไดใหจงหวดเปนอนดบหนง มมลคาเทากบ 33,188 ลานบาท สวนการคาขายและการบรการ ท ารายไดใหจงหวดเปนอนดบสองรองลงมามมลคาเทากบ 28,062 ลานบาท (ส านกงานจงหวดนราธวาส, 2556)

การด าเนนงานของวสาหกจชมชนแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาลในจงหวดนราธวาส พบวา มปญหาและอปสรรคในดานการด าเนนงานสงเสรมวสาหกจ กลาวคอ ขาดกระบวนการเรยนรในการด าเนนงานวสาหกจ ไมสามารถเขาถงแหลงเงนทนเนองจากกลมขาดความเขมแขง ท าใหขาดงบประมาณในการพฒนาวสาหกจใหทวถง นอกจากน การผลตสนคาไมตอเนอง ท าใหมปญหาเรองการจดการการตลาด (ส านกงานเกษตรจงหวดนราธวาส, 2554) สงผลใหมรายไดจากการท างานวสาหกจนอย ท าใหสมาชกตองไปหากจกรรมอยางอน ทมรายไดทดกวา เปนตน

จากสถานการณและปญหาดงกลาว จงเปนทมาของการศกษากลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาล ของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส โดยเฉพาะอยางยง การด าเนนงานดานการตลาด ศกยภาพและขอจ ากดดานการตลาด เพอขอมลดงกลาวจะไดใชเปนแนวทางการปรบปรงและพฒนาวสาหกจชมชนใหสามารถด าเนนธรกจอาหารฮาลาลได เปนการสรางงานและสรางรายไดใหกบสมาชกและชมชนตลอดไป

1.2 วตถประสงคของการวจย การวจยนมวตถประสงค 4 ประการคอ

1) เพอศกษาสภาพการด าเนนงานโดยรวมของวสาหกจชมชนทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาลในจงหวดนราธวาส

2) เพอศกษาการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชนทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาลในจงหวดนราธวาส

3) เพอวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส

4) เพอก าหนดกลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส 1.3 ขอบเขตของการวจย

การศกษากลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส ในครงน ผวจยไดก าหนดขอบเขตดานพนทศกษา ประชากร ประเดนทศกษา และระยะเวลาในการเกบขอมล ดงน

3

1) พนทศกษา ในการศกษาน เจาะจงเลอกพนทศกษาใน 7 อ าเภอ ของจงหวดนราธวาสทมการจดทะเบยนวสาหกจชมชนทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาลมาก และไมเส ยงมากตอการลงพนท ไดแก อ าเภอเมองนราธวาส แวง สไหงปาด ตากใบ ระแงะ เจาะไอรอง และยงอ

2) ประชากร ประชากรทศกษา คอ ประธานวสาหกจชมชน ทเปนกลมกจการการผลตสนคาการแปรรปและผลตภณฑอาหารทไดมจดทะเบยนวสาหกจชมชนจ านวน 74 วสาหกจชมชนและเจาหนาทส านกงานเกษตรอ าเภอทรบผดชอบงานวสาหกจชมชน ในพนทศกษา 7 อ าเภอในจงหวดนราธวาส ตามพนทศกษา

3) ประเดนทศกษา การด าเนนงานและจดการดานการตลาด เนนสวนประสมทางการตลาด 4Ps ไดแก ผลตภณฑ ราคา ชองทางการจดจ าหนาย และการสงเสรมการตลาด และการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก ในการด าเนนงานดานการตลาด เนน SWOT analysis สวนการพฒนากลยทธการตลาด เปนการพจารณาภาพรวมของวสาหกจชมชนทศกษา ไมไดแยกรายวสาหกจ หรอกลมวสาหกจ ส าหรบผลตภณฑทศกษา เนนเฉพาะผลตภณฑหลก คอ เปนผลตภณฑของวสาหกจชมชนทมการผลตมากทสด

4) ระยะเวลาในการเกบขอมล ผวจยเกบรวบรวมขอมล ระหวางเดอนกรกฎาคม – ตลาคม 2555 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย จากการศกษากลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส คาดวาองคความรทไดจะเปนประโยชนกบผทเกยวของดงน

1) วสาหกจชมชน สามารถน าผลการวจยไปใชประโยชนในการพฒนาเพอเพมศกยภาพในการจดการดานการตลาดและน าไปสความส าเรจในการด าเนนธรกจ

2) หนวยงานของรฐ โดยเฉพาะกรมสงเสรมการเกษตร กรมพฒนาชมชน สามารถน าผลการวจยไปใชเพอเปนแนวทางในการแกปญหาและสงเสรมวสาหกจชมชน ไดสอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมายมากขน 1.5 นยามศพทเฉพาะ

1) วสาหกจชมชนหรอวสาหกจ ในทน หมายถง วสาหกจชมชนทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาลทศกษา โดยเฉพาะในบทท 3 – 5

2) อาหารฮาลาล ในงานวจยน หมายถง การแปรรอาหารหรอผลตภณฑอาหารทไมมวตถดบสวนผสมและสารปรงแตง ทตองสงสย ตองปราศจากสงตองหาม ทสามารถพสจนไดวา ฮาลาลปราศจากสงฮารอม ผทผลตอาหารฮาลาลเปนมสลม หากมใชมสลมจะตองไมเกยวของกบสงทไมฮาลาล ในขณะผลตอาหารฮาลาล โดยผลตภณฑอาจยงไมไดรบการรบรองเครองหมายฮาลาล

บทท 2 การตรวจสอบเอกสาร

การศกษาเรอง กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส จาเปนตองทบทวนขอมล องคความรเกยวกบวสาหกจชมชนและอาหาร ฮาลาล แนวคดและทฤษฎทเกยวของ และงานวจยทเกยวของ โดยมรายละเอยดประกอบดงน 2.1 องคความรเกยวกบวสาหกจชมชนและอาหารฮาลาล 2.1.1 องคความรเกยวกบวสาหกจชมชน ประกอบดวย (1) ความหมายและลกษณะสาคญของวสาหกจชมชน (2) การจดการวสาหกจชมชน (3) ปญหาของวสาหกจชมชน (4) กลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนเพอการพงตนเอง (5) การตลาดของวสาหกจชมชน และ (6) วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส โดยมรายละเอยดดงน

1) ความหมายและลกษณะส าคญของวสาหกจชมชน วสาหกจชมชน เปนหนวยประกอบการทมกรรมสทธรวมคลายบรษทหรอสหกรณ

ถ าจะใชค า อนทม ความหมายคล ายๆ กน ค อ สถานประกอบการหรอธ รกจของชมชน (ณรงค เพชรประเสรฐ และพทยา วองกล, 2550) หรออาจกลาวไดวา เปนธรกจของคนในชมชน โดยมคนในชมชนรวมกนเปนเจาของ รวมกนคด รวมกนทา และรวมกนรบผดชอบผลทเกดจากการดาเนนงาน (ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนคร, 2556)

สานกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน (2554) ไดใหความหมายของวสาหกจชมชน (Community enterprise) วา เปนกจการของชมชนเกยวกบการผลตสนคา การใหบรการหรอการอน ๆ ทดาเนนการ โดยคณะบคคลทมความผกพน มวถชวตรวมกนและรวมตวกนประกอบกจการดงกลาว ไมวาจะเปนนตบคคลในรปแบบใด หรอไมเปนนตบคคล เพอสรางรายไดและเพอการพงพาตนเองของครอบครว ชมชน และระหวางชมชน

เสร พงศพศ (2548) ไดใหความหมายของวสาหกจชมชน (SMCE หรอ small and micro community enterprise) คอ การประกอบการเพอการจดการของชมชนอยางสรางสรรคเพอการพงตนเอง ในทนไมไดหมายถงแตเพยงเงน แตรวมถงทรพยากร ผลผลต ความรภมปญญา ทนทางวฒนธรรม ทนทางสงคม กฎเกณฑทางสงคมทรอยรดผคนใหอยรวมกนเปนชมชน เปนพนอง ไวใจกน

สรปไดวา วสาหกจชมชน หมายถง กจการของชมชน ทเกยวกบการผลตและการบรการ ทมการรวมตวกน จดการทนของชมชน โดยชมชนทมวถชวตรวมกน สรางรายได เพอการพงพาตนเองของครอบครว ชมชน และระหวางชมชน องคประกอบของวสาหกจชมชนมลกษณะสาคญ 7 อยาง คอ

(1) ชมชนเปนเจาของและผดาเนนการ (2) ผลผลตมาจากกระบวนการในชมชน โดยใชวตถดบ ทรพยากร ทนและ

แรงงานในชมชนเปนหลก (3) รเรมสรางสรรคเปนนวตกรรมของชมชน (4) เปนฐานภมปญญาทองถน ผสมผสานภมปญญา

45

5

(5) มการดาเนนการแบบบรณาการ เชอมโยงกจกรรมตาง ๆ อยางเปนระบบ (6) มกระบวนการเรยนรเปนหวใจ (7) มการพงพาตนเองของครอบครวและชมชนเปนเปาหมาย

ทง 7 องคประกอบของวสาหกจชมชน ลวนแตมสาคญทงสน ฐานสาคญทสดอยทเปาหมาย คอ การพงตนเอง เพราะทผานมา การสงเสรมการพฒนาในชมชนมกไปสอนผลต แปรรป โดยมเปาหมายเพอเพมรายได ไมไดคดถงการพงตนเองเปนรากฐาน (เสร พงศพศ, 2548)

2) การจดการวสาหกจชมชน การจดการวสาหกจชมชน คอ การใชทรพยากรใหมประสทธภาพและประสทธผล โดยใชแนวคดของการใชทรพยากรในชมชน ประกอบดวย คน เงน วตถดบ เครองจกร วธการ และการบรหาร ดาเนนการจดการใหประสบความสาเรจ สามารถบรรลเปาหมายของวสาหกจชมชนในดานตางๆ ได การจดการในดานตางๆ ประกอบดวย การวางแผน การจดองคกร การสงการหรอการชนา และการควบคม ซงจะมความสมพนธโดยตรงกบการใชทรพยากรขององคกร เพอนาไปใชใหเกดประโยชน (ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนคร, 2556) Robbins (1998) อางโดยธงพล พรหมสาขา ณ สกลนคร (2556) กลาววา ในดานการวางแผน ชวยใหเกดความกระจางจด การเปลยนแปลงสามารถคาดการณไดลวงหนาและกาหนดลวงหนาได กระบวนการวางแผนประกอบดวย การกาหนดวตถประสงค การคาดคะเนสงทจะเกดขนในอนาคต การกาหนดกลยทธ การกาหนดมาตรฐาน และการตดตามทบทวนแผน ในดานการจดองคกร หมายถงการแบงงานหรอการมอบหมายงาน มการกาหนดตาแหนงงาน ภาระหนาทงาน ใหสอดคลองกบนโยบายขององคกร โดยมการกาหนด กฎ ระเบยบ แบบแผน ในการปฏบตงาน ในดานการสงการหรอการชนา คอ การเปนผใหคาแนะนาแก ผใตบงคบบญชา เพอบรรลวตถประสงคตามทวางไว สาหรบวสาหกจชมชน ประธานมบทบาทสาคญมาก เพราะตองเปนผนาในการทางาน สงการ วางแผน สรางแรงจงใจ ตดตอสอสาร และใหขอมลตางๆ แกสมาชก และมการรบขอมลจากสมาชกเพอเลกเปลยนขอมลเชนกน และในดานการควบคม คอ กระบวนการตรวจสอบความถกตองของกจกรรมในดานตางๆ หากมการเบยงเบนไปจากแผนกจะดาเนนการปรบปรงแกไข ตลอดจนหาแนวทางแกไข เพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผล บรรลตามวตถประสงคทวางไว สรปวา การจดการวสาหกจชมชน คอ การใชทรพยากรใหมประสทธภาพและประสทธผล ใชทรพยากรในชมชน ใหประสบความสาเรจ สามารถบรรลเปาหมายของวสาหกจชมชนในดานตางๆ ได

3) ปญหาของวสาหกจชมชน ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนคร (2556) ไดรวบรวมปญหาการบรหารจดการของวสาหกจชมชน ดานตางๆ ไวดงน

3.1) ปญหาดานการเงนและบญช วสาหกจชมชนโดยสวนใหญในสามจงหวดชายแดนภาคใตมปญหาเรองการจดทาบญช การเงน เพราะขาดความรและทกษะในการปฏบตงาน ซงภาครฐควรจะเขาไปสนบสนนในการฝกอบรมในสวนนใหมากขน สวนปญหาดานการเงน เกดจากการกยมเงนจากสถาบนการเงน เนองจากมการนาไปใชผดวตถประสงค ควรใหสถาบนการเงน มการตดตามการใชเงน และการดาเนนงานของวสาหกจชมชนมากขน

6

3.2) ปญหาดานการตลาด เปนปญหาใหญของวสาหกจชมชนจานวนมาก เพราะการพฒนาวสาหกจชมชน โดยสวนมากเกดจากการรวมตวกนของชมชนในชนบท ซงมกจะขาดความรความเขาใจในการบรหารจดการ และวถชมชนมกจะใชการผลตนาการตลาด คอ ผลตสนคาทตนเองชอบหรอมความชานาญ แลวคอยมาคดวาจะขายใหกบใคร ทไหน อยางไร ซงหลกการบรหารการตลาดแลวกอนการผลตสนคา ตองมการสารวจตลาดถงความตองการของผบรโภค เพอทจะไดผลตสนคาหรอบรการไดตรงตามความตองการของผบรโภคหรอตลาด

3.3) ปญหาดานการผลต การผลตมความสาคญเปนอยางมาก ซงวสาหกจชมชนมความจาเปนทจะตองมการพฒนาตนเอง ไปสการไดรบการรบรองมาตรฐานการผลต เชน วสาหกจชมชนทมการผลตอาหาร เครองดม กตองมการพฒนาผลตภณฑเพอใหไดรบใบรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช.) มาตรฐานอาหารและยา (อย.) GMP และฮาลาล ตอไป เพอใหเกดความมนใจของลกคาตอผลตภณฑ และเปนการแสดงถงการมมาตรฐานผลตภณฑและการผลตดวย

3.4) ปญหาดานการใชเทคโนโลย คอ การทวสาหกจชมชนไมไดมงเนนการผลต โดยใชเทคโนโลยหรอภมปญญาทองถน แตมงแสวงหาการผลตทเกดจากการใชเทคโนโลยทตองมคาใชจายในการจดซอ จดหา และการบารงรกษา ทาใหเกดตนทนสง ดงนน วสาหกจชมชนควรจะดาเนนการผลตทมพนฐานมาจากการใชภมปญญาทองถน ผสมผสานกบเทคโนโลยโดยทวไป เพอผลตสนคาหรอบรการทไมตองไปแขงขนกบผผลตทเปนอตสาหกรรมขนาดใหญ และตอบสนองตอตลาดสนคา และบรการ ทมขนาดใหญเกนไป

3.5) ปญหาดานการออกแบบผลตภณฑ วสาหกจชมชน พบวา การออกแบบผลตภณฑเปนปจจยหนงทสรางความดงดดใหแกผบรโภค ทงในสวนของผลตภณฑและบรรจภณฑ สวนใหญวสาหกจชมชนยอมรบวา การออกแบบบรรจภณฑรวมไปถงบรรจภณฑยงไมดเทาทควร ถงแมวาบางวสาหกจชมชนจะไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐในการออกแบบบรรจภณฑ แตกยงไมสามารถสงผลตบรรจภณฑเนองจากตนทนสง ดงนน วสาหกจชมชนมความจาเปนทจะตองออกแบบดวยตนเอง โดยใชวสดหรอวตถดบทมในชมชน

3.6) ปญหาตนทนการผลต ตนทนการผลต โดยเฉพาะตนทนแรงงาน และตนทนวตถดบ เปนประเดนสาคญททาใหตนทนราคาขายสนคาของวสาหกจชมชนมราคาสง ซงผประกอบการจะตองหาวธการบรหารจดการทด

3.7) ปญหาดานการสนบสนนจากภาครฐ พบวา หนวยงานภาครฐยงขาดการบรณาการทางานรวมกน เพราะเรองของวสาหกจชมชนมหลายหนวยงานทเกยวของ ตงแตทองถนจนไปถงระดบกระทรวง และการพฒนาวสาหกจชมชนของภาครฐเปนการใหความชวยเหลอสนบสนน ดวยการแกไขเฉพาะสวน โดยไมเขาใจถงความเชอมโยงไปยงสวนอนๆ ทมความสมพนธกนในระบบตางๆ ของวสาหกจชมชน ดงนน ภาครฐตองปรบกระบวนทศนในการพฒนาวสาหกจชมชนใหม โดยตองเขาใจวสาหกจชมชนแบบองครวม มปฏสมพนธระหวางบรบททางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม ทมความหลากหลายในชมชน

3.8) ปญหาดานแรงงาน พบวา วสาหกจชมชนสวนใหญ เปนผสงอาย หรอมกมอาชพอน ควบคไปดวย ทาใหสงผลตอการผลต

7

4) กลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนเพอการพงตนเอง สกญญา อธปอนนต และคณะ (2550) ไดใหความหมายของ กลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนเพอการพงตนเอง คอ กระบวนการสงเสรมและพฒนาวสาหกจชมชนโดยการจดกระบวนการเรยนรทตอเนอง การจดทาแผนและการวางกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนแบบมสวนรวมเพอพฒนาวสาหกจชมชนใหสามารถพงตนเองในดานบรหารจดการ ผลตภณฑหรอกจกรรมและการตลาด การพงตนเองของวสาหกจชมชนในดานตางๆ ไดแก

4.1) ดานเทคโนโลย เชน วสาหกจชมชนมความรหรอภมปญญาทองถน สามารถใชประยกตตอยอด และเปดรบเทคโนโลยใหมๆ มาผสมผสานกบภมปญญาทองถนเพอพฒนาการผลตและการตลาด การดาเนนงานหรอกจกรรมอยางตอเนอง ตลอดจนมการแลกเปลยนเรยนรระหวางสมาชก ชมชน องคกรและเครอขายภายในและภายนอกชมชน

4.2) ดานเศรษฐกจ เชน สมาชกวสาหกจชมชนมรายไดจากการดาเนนงานของวสาหกจชมชน และมเงนออมเพมขน วสาหกจชมชนมสถานะการเงนคลองตวและมความสมดล การดาเนนงานหรอกจกรรม มกาไรและเจรญกาวหนา มการจดสรรผลประโยชน และสวสดการแกสมาชกและชมชน

4.3) ดานทรพยากร เชน วสาหกจชมชนมการใชทรพยากรของชมชนในการผลตเปนหลก และรจกใชอยางรคณคาและเกดประโยชนสงสด การบรหารจดการทรพยากรในชมชนเปนแบบมสวนรวม มการใชประโยชนอนรกษและฟนฟทรพยากร ในชมชนอยางยงยน

4.4) ดานจตใจ เชน สมาชกวสาหกจชมชนมความเชอมนและภมใจในการดาเนนงานหรอกจกรรมของวสาหกจชมชน รสกเปนเจาของรวม สมาชกวสาหกจชมชนและชมชนมความเออเฟอเผอแผ ชวยเหลอเกอกลกน มคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาล

4.5) ดานสงคม เชน สมาชกวสาหกจชมชนและชมชน มความสามคคและมสวนรวมในการดาเนนงานหรอกจกรรมของวสาหกจชมชน มอานาจตอ รองทางดานการผลต การตลาด ไดรบการตอบรบหรอการสนบสนนจากทกฝายทเกยวของ และมการสรางคนรนใหมเพอพฒนาองคกรและชมชนอยางตอเนอง เพอใหเหนแนวคด วธการกาหนดกลยทธ ซงจะนาไปสการปรบใชในภมภาคอนๆ หรอกบกลมวสาหกจชมชนเฉพาะเจาะจง ใหเกดประโยชนยงขน อาร วบลยพงศ และคณะ (2549) ไดสรปขนตอนทมาของกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนสความยงยน (ภาพท 2.1) กลยทธการพฒนาองคกรใหเปนกลมวสาหกจชมชน เปาหมายของการพฒนาวสาหกจชมชน คอ การสงเสรมใหชมชนมความเขมแขง และพงตนเองได โดยชมชนรวมกนดาเนนงานในรปองคกรหรอกลม เพอจดการทนของชมชนอยางมประสทธภาพ มการสรางสรรคเพอพงตนเองในดานการผลต การแปรรป การตลาด ตลอดจนการออมและจดสวสดการชมชนเพอประโยชนของชมชน หรอสมาชกในกลม แนวทางการพฒนาองคกรใหเปนวสาหกจชมชน เพอพงตนเองและยงยน มดงน

(1) ไมรบรอนเรงรดการจดทะเบยนวสาหกจชมชน และไมตงจานวนกลมเปนเปาหมายและผลงานของหนวยงานในพนท

(2) คดเลอกกลมทมคณสมบตทเหมาะสมและมความตงใจทจะพฒนาตนเองใหกลมของชมชน เพอเปนตวอยางใหกบกลมอนๆ

8

(3) ใหการสนบสนนในดานความรเปนหลก เพอใหกลมสามารถชวยเหลอตนเอง

1) ปจจยทก าหนดความส าเรจและความลมเหลวของธรกจชมชน

ณรงค เพชรประเสรฐ (2542) ไดกลาววา ปจจยทกาหนดความสาเรจและความลมเหลวของธรกจชมชน มมากมายหลายประการ ทงดานระบบเงน ระบบงาน และระบบบคลากร ใน ภาพท 2.1 ขนตอนการก าหนดกลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนสความยงยน ทมา : อาร วบลยพงศ และคณะ, 2549 สาหรบกลมทจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชนไปแลว แตพรองคณสมบตบางขอหรอมคณสมบตในระดบตากวาเปาหมาย หนวยงานควรเรงใหเกดการปรบเปลยนใหมคณสมบตสอดคลองกบการเปนวสาหกจชมชน ซงสามารถสรปแนวทางการพฒนาองคกรใหเปนวสาหกจชมชน เพอพงตนเองและยงยน มดงน ไดดงน (อาร วบลยพงศ และคณะ, 2549)

(1) ปจจยดานการเงนหรอเงนทน ธรกจเรมตนจากการนาเงนไปลงทน ทาการผลต ทาการคา แลวไดรายไดกลบมา จะสงเกตไดวา ธรกจชมชนทใชเงนทนของตนเองไมตองกหนยมสน ไมตองจายดอกเบย มโอกาสทจะประสบความสาเรจในการดาเนนงานไดมากกวา สรปไดวา ธรกจชมชนทสามารถพงตนเองดานเงนทนหรอสามารถระดมทนจากชมชนไดเอง มโอกาสทจะอยไดและเตบโตไดมากกวา กลมทพงเงนจากการกยม

วเคราะห

จดแขง-จดออน-โอกาส-อปสรรค (SWOT)

วเคราะหระดบความเปนวสาหกจชมชน (วสชช.)

แยกประเภท วสชช. ตามสถานภาพเปน 4 ประเภท SO – WO – ST - WT

ระบรายละเอยด SWOT ของแตละสถานภาพ

กาหนดกลยทธใหสอดคลองกบสถานภาพภายใตแนวคด

วสชช.

แผนงาน (ซงควรจดทาในอนดบตอไป)

กลยทธเพอสราง สวชช.

ทยงยนในอดมคต

ในอนาคตสามารถแบงกลม สวชช. ตามระดบความเปนวสาหกจชมชน

3 ระดบ - ระดบตน - ระดบปานกลาง - ระดบสง

กอนทจะแยกประเภทกลมเปน SO, WO, ST และ WT

หมายเหต จดทารายงาน เสนอใหจดทาในอนาคต

9

(2) ปจจยดานการตลาด ดานการตลาด นอกจากจะสามารถประมาณอปสงคอปทานไดแลว ตองรดวยวา จะนาสนคาไปขายทไหน อยางไร ธรกจชมชนทประสบความสาเรจ จะเปนกลมทมคคาทแนนอนและเพยงพอ ธรกจชมชนทมผลผลตไมมาก จะอาศยตลาดคาปลกเปนสาคญ แตถาหากเปนผผลตสนคาจานวนมากจาเปนตองอาศยเครอขายของผคาสงดวย สรปไดวา ธรกจชมชนทมตลาดแนนอน เพยงพอ จะเปนกลมทยนอยไดและเตบโตได แตธรกจชมชนทไมมตลาดทแนนอน เขาไมถงตลาด จะประสบความลมเหลวในทสด

(3) ปจจยดานการผลต จาเปนตองวเคราะห เพอตอบคาถามวา ผลตอะไร ผลตอยางไร เพอวเคราะหอปสงคอปทานในตลาด ความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ พจารณาจากวตถดบ ทกษะ และความชานาญของผทาการผลต เปนปจจยสาคญพอๆ กบ โอกาสทางการตลาด การผลตของชมชนทไมมปญหาดานวตถดบ ตนทนการผลตตา ผผลตมทกษะสามารถปรบปรงคณภาพสนคาหรอบรการได มมาตรฐานคณภาพ สามารถสรางศกยภาพของการแขงขนในตลาดได การขาดปจจยการผลตเปนอปสรรคและเสยงตอความลมเหลวพอๆ กบการผลตทไมมโอกาสทางตลาด

(4) ปจจยดานบรหารและการจดการ สามารถแบงไดเปน 3 ดาน คอ ดานระบบเงน ระบบงาน และระบบบคลากร ในดานระบบเงนนน ความสามารถในการระดมทน และสะสมทน เปนความสามารถประการแรก เมอไดเงนแลว ยงตองมความสามารถในการบรหารควบคมดแลใหเกดประโยชนมากทสด ในดานระบบงาน โดยทวไปธรกจชมชนดาเนนงานในรปแบบทไมเปนทางการ จะถอเอามตทประชมสมาชกเปนแนวทาง และดานระบบบคลากร คอ สมาชกและกรรมการ ความสาเรจของการบรหารบคลากร จงอยทระบบการจงใจเชงคณภาพ และการยอมรบนบถอผนาเปนสาคญ ระบบการใหคณหรอโทษในการดาเนนงาน กาหนดโดยระบบการควบคมตรวจสอบโดยสงคม ระบบบคลากรของธรกจจะมประสทธภาพแคไหน ขนอยกบ สจจะ คณธรรม และความเสยสละ ของบคลากรเปนหลก

(5) ปจจยดานผนา ชมชนชนบท สวนใหญขาดความคดรเรม พอใจกบบทบาทผตาม ผนาในชมชน มกจะเปนผมบารม มฐานะทางสงคม เปนคนมความร เปนคนมฐานะอยางเปนทางการ เชน คร หรอเปนคนททาประโยชนใหกบชมชน ธรกจชมชนสวนใหญจะอยภายใตการนาของบคคลเหลาน ชาวบานธรรมดาทมความสามารถมกจะตองฝาฟนและสรางการยอมรบจากชาวบาน ดวยความยากลาบากกวา จงจะไดรบการยอมรบ เพราะฉะนนผนาจะตองเปนบคคลทชมชนยอมรบ เพราะจะงายตอการระดมทน การขยายตวของธรกจ จงจะมโอกาสประสบความสาเรจสง

(6) ปจจยดานแรงงาน การมแรงงานในชมชนอยางพอเพยงและแรงงานเหลานมทกษะทางการผลต เปนปจจยสาคญประการหนงทจะทาใหธรกจชมชนประสบความสาเรจ อาจจะพฒนาขอจากดของธรกจชมชนในอนาคต กระตนและจงใจใหแรงงานรนใหม เขาสอาชพดงเดม ของทองถน ควบคกบการยกระดบและพฒนาการผลตเชงธรกจ เปนหลกประกนความสาเรจและความเตบโตของธรกจชมชนในอนาคต

(7) ปจจยการมสวนรวมของสมาชก การเกดขน การคงอย การเตบโตและยงยนของธรกจชมชน จะตองอาศยความรวมมอรวมใจของชมชน ตองรวมกนคด รวมกนตดสนใจ รวมกนทาและรวมกนรบผดชอบ การมสวนรวมของสมาชก หมายถง การระดมทนและการใชทนทระดมมานนซงทนในทนหมายถงเงนทนเปนสาคญ การมสวนรวมของการระดมทน จงหมายถง การ

10

รวมถอหน รวมลงทน และนาทนไปใชอยางมประสทธภาพ โดยไมตองพงพาการระดมทนจากภายนอก การมสวนรวมนอกจากเหนไดจากรปธรรมของการรวมลงทนแลว อาจจะเขารวมในลกษณะของการเขารวมกจกรรม การพงตนเองได คอตวบงชความสาเรจของธรกจชมชน

(8) ปจจยเกยวกบระเบยบขอบงคบขององคกร ระเบยบขอบงคบเปนกฎเกณฑกตกาเพอใหทกคนปฏบตตาม ทจะทาใหการดาเนนงานไปสเปาหมาย การดาเนนงานของธรกจชมชนตงอยบนพนฐานของการรวมคด รวมทา รวมรบผดชอบ กฎเกณฑกตกาตางๆ จงตองเกดขนจากขอตกลงของสมาชกเปนพนฐาน หากระเบยบกฎเกณฑไมไดตงอยบนพนฐานของความเหนของสมาชก อาจจะทาใหเกดความขดแยงและตดขดในการดาเนนงาน

(9) ปฏสมพนธกบภายนอก ปฏสมพนธหมายถง การปฏบตตอกนทงทางบวกและทางลบ ปฏสมพนธกบภายนอก หมายถง ปฏสมพนธกบกลมบคคลหรอบคคลอนๆ ทเกยวของกบการดาเนนงานธรกจชมชน โดยทวไป ม 4 กลม ไดแก รฐบาลหรอหนวยงานของรฐบาล NGOs นกวชาการหรอสถาบนวชาการ และธรกจ ธรกจชมชนทประสบความสาเรจลวนแตมปฏสมพนธกบภายนอกเชงบวก ธรกจชมชนจาเปนทตองเรยนร และกาหนดทาทตอปฏสมพนธกบภายนอกใหเหมาะสม ขนอยกบความร ความเขาใจของผนาเปนสาคญ หลกการคอไดผลประโยชนรวมกน แตทงน วสาหกจชมชน ธรกจชมชน และอตสาหกรรมชมชน มความแตกตางกน คอ อตสาหกรรมชมชน เนนทกระบวนการผลต การแปรรป สวนธรกจเนนทการบรหารจดการ มงสตลาดและมงกาไร ในขณะทวสาหกจชมชนเนนท ความรวมมอกนทากจกรรมเพอใหพงตนเองได ทงอตสาหกรรมชมชนและ ธรกจชมชน มกจะดาเนนกจการเปนเรองๆ แตวสาหกจชมชน เปนระบบทมความหลากหลาย กจกรรมเชอมโยงเขาดวยกน เสรมกนแบบบรณาการ (ณรงค เพชรประเสรฐ , 2542)

5) การตลาดของวสาหกจชมชน การตลาดวสาหกจชมชน ประการแรก คอ การทาเพอบรโภคในครอบครว ในชมชน

และระหวางชมชน ทเปนเครอขายในระดบตาบลและระหวางตาบล ประการทสอง ถาหากมผลตภณฑทสามารถจาหนายไปสตลาดใหญได กเปนเรองของกลไกการตลาดทตองการผลตภณฑทมคณภาพ มลกษณะเฉพาะ นอกจากกลไกการตลาดกเปนเรองของเครอขายผบรโภคทเปนชมรม หรอสมาคมตางๆ ทอยในเมอง จะประสานงานกบชมชนผผลต ใหสนคาจากหมบานเขาไปสตลาดเมองดวยความมงคงกวาการไปแขงขนกบผผลตอตสาหกรรมใหญๆ ตองมการจดการโดยขบวนการ ประชาสงคม ซงสงคมไทย ยงตองพฒนาอกมาก เมอเทยบกบประเทศญปน เรยกวา ไดอช เปนการเชอมประสานระหวางชมชนในชนบททผลต กบชมชนในเมองผบรโภค (ณรงค เพชรประเสรฐ, 2542)

ณรงค เพชรประเสรฐ และพทยา วองกล (2550) กลาววา จดเรมตนของการแปรรปหรอผลตสนคาของชมชน สมาชกชมชนตองมเปาหมายเพอการบรโภคหรออปโภคของตนเอง หรอในครวเรอนเปนหลก ดวยการผลตสนคาหลายชนดหลายประเภท ในลกษณะหลากหลาย เพอการพงตนเอง ลดรายจายทเสยไปจากการซอ และปองกนไมใหเงนของชมชนไหลออกไปนอกชมชน โดยไมจาเปน ซงจะสงผลใหการหมนของเงนในชมชนและแพรสะพดภายในชมชน ดงนน การตลาดของวสาหกจชมชนทสาคญอนดบแรก คอ มงผลตเพอตลาดทเปนตวเองของผผลต แตเมอสมาชกในชมชนผลตอตสาหกรรมชมชน เพอลดรายจายของตนเองหรอเปนหลก พงพงของตนเองไดแลว จงขยายการ

11

ผลตสเพอนบาน เพอชวยลดภาระการซอแกเพอนบาน ผผลตกไมจาเปนตองซอสนคาจากภายนอก ถอวาเปนการชวยลดรายจายใหแกเพอนบานไปดวย ทาใหเงนไมไหลออกไปจากชมชน ดงนน การตลาดของวสาหกจชมชนขนทสอง คอ ตลาดในชมชน เปาหมายอยท คนในชมชน โดยผลตเพอแทนทสนคาทนาเขาจากภายนอกชมชน

เสร พงศพศ (2552) กลาววา เรองตลาดเปนเรองใหญทตองมการคดตงแตตน วสาหกจชมชนหลายกลมผลตแลวมปญหาเรองตลาด เพราะคดวา มความร มทกษะ มวตถดบ กเพยงพอแลว ตลาดของวสาหกจชมชน มอย 3 ประเภท คอ

(1) ตลาดพอเพยง หมายถง ตลาดชมชน ผลตเอง ใชเอง สวนทเหลอ กขายในชมชน หากมเหลอ กนาไปขายในตลาดหมบาน หรอตลาดตาบล โดยการเอาผลผลตมารวมกนขาย ตลาดในชมชนเปนตลาดทไมเลกเลย ถาหากมแผนการดาเนนการหลากหลายกจกรรม โดยเฉพาะวสาหกจทเปน พวง เปนชด เปนคลสเตอร ถามขอมลจากการทาแผนแมบทชมชน จะทาใหทราบวา ชมชนสามารถลดการซอจากภายนอก อะไรไดบาง โดยเรมจากชมชนกอน

(2) ตลาดผกพน หมายถง เปนคาทเรยกตลาดทมการตกลงกน วาจะซอเปนจานวนมากนอยแคไหน ทาใหวสาหกจชมชนทางานงายขน ไมตองหาตลาด ถาวสาหกจชมชนสามารถหาตลาดผกพนได กจะทาใหงานเบาลง ทาใหมสมาธกบการพฒนาคณภาพผลผลตของตนเอง รกษามาตรฐานตามขอตกลง ไมตองกงวลกบการหาตลาด

(3) ตลาดแขงขน หมายถง เปนตลาดทเปดกวาง ตองมความมนใจสงมากจงจะเขาสตลาดนได ตองมนใจวาผลตภณฑของวสาหกจชมชน ดกวาของคนอน เชน ดานราคาตองดกวา คณภาพดกวา คมกวา เปนสนคาทมเอกลกษณ มคณสมบตพเศษ แตเปนตลาดทเสยงพอสมควร กบผลตภณฑบางตว เชน ผลตภณฑบางตวขายดมากจนรานคาปลกสงไปขาย แตวสาหกจชมชนตองทนกบสภาพการซอขายแบบเครดต แลวแตทางรานตกลง วสาหกจชมชนมเงนทนหมนเวยนหรอไม หรอหากรานคาเกดบอกเลกการสงซอ สงเหลานลวงเกดขนไดวสาหกจชมชนตองทาใจไว และหาทางพฒนาอยางตอเนอง มนวตกรรม มความสมาเสมอในคณภาพ ปรมาณ ตลาดแขงขนไมใชวสาหกจชมชนเขาไมไดแตตองมการพฒนาคณภาพผลตภณฑใหพรอม วสาหกจชมชนทมศกยภาพสามารถจะทาการคาในตลาดใหญได แตตองมการเรยนร มการฝกฝนทกษะ มความรวมมอกบหลายฝาย สมาชกวสาหกจชมชนอาจตองมนกวชาการทมความร มาชวยเสรม ทงจากภาค คคาทงในประเทศและตางประเทศ กจะเพมขดความสามารถในการแขงขนได

6) วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส วสาหกจชมชนของจงหวดนราธวาส ทไดรบอนมตการจดทะเบยนแลว ประเภทกจกรรมวสาหกจชมชนทงหมด จานวน 422 กลม โดยมการแปรรปและผลตภณฑอาหาร 105 กลม หรอคดเปนรอยละ 25.9 ของจานวนกลมทงหมด (สานกงานเกษตรจงหวดนราธวาส, 2554) 2.1.2 องคความรเกยวกบอาหารฮาลาล องคความรเกยวกบอาหารฮาลาลในทน ประกอบดวย (1) ความหมายของอาหาร ฮาลาล (2) มาตรฐานอาหารฮาลาลและ (3) ขอปฏบตการผลตอาหารฮาลาล โดยมรายละเอยดดงน

12

1) ความหมายของอาหารฮาลาล อาหารฮาลาล (Halal food) หมายถง อาหารหรอผลตภณฑอาหารซงอนมตตาม

บญญตศาสนาอสลาม ใหมสลมบรโภคหรอใชประโยชนได อาหารฮาลาลจงเปนสงจาเปนสาหรบมสลมในการบรโภค สวนผทมใชมสลม หากบรโภคอาหารฮาลาลกจะไดประโยชนตอสขภาพเชนเดยวกน เพราะอาหารฮาลาลจะตองมกระบวนการผลตทถกตองตามขอบญญตแหงศาสนาอสลาม ปราศจากสงตองหาม (ฮารอม) และมคณคาทางอาหาร (ตอยยบ) (สถาบนมาตรฐานอาหารฮาลาล, 2554ก)

2) มาตรฐานอาหารฮาลาล สถาบนมาตรฐานอาหารฮาลาล (2554ข) กลาววา มาตรฐานอาหารฮาลาล เปนระบบเชงบรณาการ (Integrated standard system) โดยมองคประกอบสาคญ คอ กระบวนการผลตตงแตเรมตนถงสนสดตลอดสายโซการผลตจะตองฮาลาล คอ ถกตองตามบญญตศาสนาอสลามปราศจากสงฮารอม คอ สงทตองหามตามบญญตศาสนาอสลาม เชน วตถดบ สวนประกอบ สารปรงแตง สารพษ สงปนเปอนตางๆ เปนตน ทงนเพอใหไดผลตภณฑอาหารทด ถกสขอนามย มคณคาอาหารเปนประโยชนตอสขภาพ (ตอยยบ) ซงระบบการจดการความปลอดภยในการผลตอาหารทงระบบ GMP, HACCP และระบบการบรหารคณภาพ (ISO) จงเปนเรองสอดคลองกบหลกการมาตรฐานอาหารฮาลาล จะแตกตางกนในหลกการสาคญ คอ มาตรฐานอาหารฮาลาลจะตองยดถอความถกตอง และคณคาตามบญญตศาสนาอสลามสวนมาตรฐานสากลยดถอคณคาอาหารโดยไมจาเปนตองถกตองตามหลกการศาสนาอสลาม ความแตกตางมาตรฐานอาหารฮาลาลกบมาตรฐานอตสาหกรรมอาหารทวไปดง (ตารางท 2.1)

3) ขอปฏบตการผลตอาหารฮาลาล 3.1) สถานประกอบการ

(1) สถานประกอบการตองสะอาดตามมาตรฐานอตสาหกรรมและมาตรฐานอนๆ ทควบคมสถานประกอบการ

(2) สถานททใชในการผลตอาหารฮาลาลตองไมปะปนกบการผลตทไม ฮาลาล และใหแยกออกจากการผลตสงทไมฮาลาลโดยชดเจน เชน แยกโรงงาน เปนตน

(3) สถานทผลตอาหารฮาลาลตองไมมสตวเลยงเขาไปเกยวของในบรเวณการผลต และตองไมนาอาหารหรอเครองดมทไมฮาลาลเขาไปเกยวของดวยอยางเดดขาด

3.2) วตถดบหรอสวนประกอบอาหารและการเกบรกษา (1) วตถดบและสวนประกอบทใชในการผลตตองเปนสงทศาสนาอสลาม

อนญาตใหบรโภคได และไมเปนอนตรายตอผบรโภค โดยแสดงหนงสอรบรองฮาลาลหรอคณสมบตยนยน

(2) วตถดบทเตรยมไวใชในการผลต ตองเกบรกษาในสถานททสะอาด ไมมสตวเขาไปเกยวของดวย เชน สนข แมว และอน ๆ

(3) วตถดบทใชในการผลตอาหารฮาลาล ตองเกบรกษาแยกออกจากสงทไมฮาลาลโดยเดดขาด และไมเกยวของกน

13

3.3) การลางวตถดบและนาทใชลาง (1) การลางวตถดบและสวนประกอบทใชในการผลต เมอลางนาโดยการ

จมหรอนาขงในภาชนะแลวตองลางนาสะอาดทไหลผานวตถดบหรอสวนประกอบทใชโดยทวถง ในการลางครงสดทาย นาทไหลผานกระบวนการนแลวจะนามาใชลางวตถดบหรอสงอนทใชในการผลตอกไมได

(2) อปกรณทใชในการผลตอาหารทกชนด ถาเคยใชในการผลตอาหารทไมฮาลาลมากอน ตองไดรบการลางทาความสะอาดตามหลกการศาสนาอสลามกอน จงจะใชในการผลตอาหารฮาลาลได

(3) อปกรณทใชในการผลตอาหารฮาลาล จะใชหรอเกบรกษาปะปนกบอปกรณทใชในการผลตสงทไมฮาลาลไมได

3.4) พนกงานของสถานประกอบการ (1) พนกงานในสายการผลตอาหารฮาลาลตองไมยงเกยวกบสงทไม

ฮาลาลโดยเดดขาด เชน เนอสกร แอลกอฮอล หรอเลนสมผสกบสนขขณะหยดพกผอน (2) จะตองมพนกงานมสลมในสถานประกอบการทผลตอาหารฮาลาล

โดยเฉพาะแผนกจดซอ แผนกผลต เปนตน 3.5) การเกบรกษาผลตภณฑหรอการขนสง

(1) ผลตภณฑสาเรจรปตองเกบรกษาใหแยกออกจากผลตภณฑทไม ฮาลาลโดยเดดขาด ถงแมวาจะอยในบรรจภณฑสาเรจรปแลวกตาม

(2) การขนสงผลตภณฑฮาลาลตองแยกออกจากผลตภณฑทไมฮาลาลโดยเดดขาด

3.6) การจดจาหนาย (1) ผลตภณฑฮาลาลตองแยกจาหนาย ออกจากผลตภณฑทไมฮาลาลโดย

เดดขาด ตองไมปะปนกนแมวาจะจดจาหนายอยในบรรจภณฑกตาม (2) การจดจาหนายโดยไมมบรรจภณฑหรอแกะถงบรรจออกจาหนาย

ตองแจงใหสถาบนมาตรฐานอาหารฮาลาลทราบและตองจดใหถกตองตลอดเวลา (3) อปกรณเครองใชในการจดจาหนายทกชนด จะตองไมใชปะปนกบสง

ไมฮาลาล ถาเกดการปะปนขน จะตองทาการลางใหสะอาดตามหลกการศาสนาอสลาม 3.7) การบรการอาหารฮาลาล

(1) ตองมผประกอบการหรอควบคมการประกอบอาหารเปนผนบถอศาสนาอสลาม

(2) เปนสถานทเฉพาะไมปะปนกบสถานททใชประกอบอาหารหรอสงตองหามตามบญญตศาสนาอสลาม

(3) วสดอปกรณทใชในการประกอบอาหารหรอบรการถกตองตามบญญตศาสนาอสลาม การทาความสะอาดภาชนะทใชประกอบอาหาร หรอบรการตองแยกไมปะปนกบภาชนะอน ทใชกบสงตองหามตามบญญตศาสนาอสลาม (สถาบนมาตรฐานอาหารฮาลาล, 2554ง)

14

ตารางท 2.1 ความแตกตางมาตรฐานอาหารฮาลาลกบมาตรฐานอตสาหกรรมอาหารทวไป

มาตรฐานอาหารฮาลาล มาตรฐานอตสาหกรรมอาหารทวไป 1. ผกาหนดมาตรฐาน

1.1 อลลอฮ (ซ.บ.) พระผเปนเจา 1.2 ศาสดามฮมมด (ซ.ล.)

2. หลกการสาคญ 2.1 ฮาลาล (อนมต ) ตามบญญตศาสน

อสลาม 2.2 ปราศจากสงฮารอม (สงตองหาม) 2.3 ตอยยบ (ด) ตามบญญตศาสนา

- ความสะอาด - ความปลอดภยจากสารพษและสง ปนเปอน - คณคาทางโภชนาการ - รกษาสงแวดลอม

3. การบรหารมาตรฐาน 3.1 องคกรศาสนาอสลามเปนผรบผดชอบ

ตามบญญตศาสนาอสลาม 3.2 เจาหนาทตรวจรบรองมาตรฐานตอง

เ ป น ม ส ล ม ท ด แ ล ะ ม ค ว า ม รความสามารถในการปฏบตหนาท

4. ระบบมาตรฐาน 4.1 เปนระบบเฉพาะมาตรฐานฮาลาล ซง

ครอบคลมทงความถกตอง (ฮาลาล) และทด (ตอยยบ) ตามบญญตศาสนาอสลาม

4.2 ชอระบบมาตรฐานคอฮาลาล (Halal) 5. ปจจยการผลต

5.1 วตถดบสวนผสมและสารปรงแตงมทมาซงพสจนไดวาฮาลาลปราศจากสงฮารอม

5.2 กระบวนการผลตจะตองฮาลาลทกขนตอน

5.3 สถานทผลตจะตองสะอาดปลอดภยจาก สงปนเปอน มระบบปองกนสตวทกชนดและไมปะปนกบการผลตสงทไมฮาลาล

1. ผกาหนดมาตรฐาน 1.1 องคกรระหวางประเทศ 1.2 องคกรเอกชน

2. หลกการสาคญ 2.1 มาตรฐานตามทองคกรกาหนด 2.2 ปราศจากสงปนเปอน 2.3 การประกนคณภาพ (Q.A.)

- ความสะอาด - ความปลอดภย - คณคาทางโภชนาการ

3. การบรหารมาตรฐาน

3.1 หนวยงานภาครฐหรอองคกรเอกชนทมหนาทรบผดชอบ

3.2 เจาหนาทตรวจรบรองไมจาเปนตองเปนมสลมมความรความสามารถในการปฏบตหนาท

4. ระบบมาตรฐาน 4.1 เปนระบบมาตรฐานท แยกยอย

หลายลกษณะเชนมาตรฐานโรงงานมาตรฐานการบรหาร การผลต เปนตน

4.2 ชอระบบมาตรฐานมหลากหลาย เชน มอก, GMP, ISO, HACCP

5. ปจจยการผลต 5.1 เปนไปตามมาตรฐานอตสาหกรรม

โดยไมคานงวาฮาลาลหรอไม 5.2 การลางวตถดบหรออปกรณทใชผล

มงเนนความสะอาดเปนสาคญ

15

ตารางท 2.1 ความแตกตางมาตรฐานอาหารฮาลาลกบมาตรฐานอตสาหกรรมอาหารทวไป (ตอ)

มาตรฐานอาหารฮาลาล มาตรฐานอตสาหกรรมอาหารทวไป 5.4 เครองจกร เครองมอและอปกรณการ ผลตจะตองสะอาด และไมไดรวมกบ การผลตสงทไมฮาลาล 5.5 การเกบรกษา การขนสง และวาง จาหนายจะตองแยกสดสวนเฉพาะ อาหารฮาลาลไมปะปนกบส งท ไม ฮาลาลเพอปองกนการสบสน 5.6 การลางวตถดบหรออปกรณทใชผลต

อาหารทไมฮาลาลมากอนจะตองลางใหสะอาดตามบญญตศาสนาอสลาม

6. พนกงาน 6.1 พนกงานทผลตอาหารฮาลาลควรเปน

ม ส ล ม ห า ก ม ใ ช ม ส ล ม จ ะ ต อ ง ไ มเกยวของกบสงทไมฮาลาลในขณะผลตอาหารฮาลาล

6.2 พนกงานเชอดสตว ตองเปนมสลมม สขภาพจตสมบรณ ไมเปนโรคทสงคมรงเกยจและมความรความเขาใจเกยวกบการเชอดสตวตามบญญตศาสนาอสลาม

6. พนกงาน 6.1 พนกงานทผลตอาหารฮาลาล ไม จาเปนตองเปนมสลม 6.2 พนกงานเชอดสตวไมจาเปนตองเปน มสลม

ทมา : สถาบนมาตรฐานอาหารฮาลาล, 2554ค

2.2 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ 2.2.1 แนวคดดานการตลาด องคความรทางการตลาด เปนความร พนฐานทผประกอบการธรกจควรใหความสาคญและมความเขาใจในเรองเหลาน ไดแก (1) ความหมายของการตลาด (2) แนวความคดทางการตลาด (3) การวางแผนกลยทธการตลาด (4) สภาพแวดลอมทางการตลาด (5) สวนผสมทางการตลาด และ (6) กลยทธการตลาด โดยมรายละเอยดดงน

1) ความหมายของการตลาด ศรวรรณ เสรรตน และคณะ (2543) ไดกลาวไววา การตลาดเปนกระบวนการวางแผนและการบรหารแนวความคดเกยวกบการตงราคา การสงเสรมการขาย การจดจาหนายผลตภณฑ เพอสรางใหเกดการแลกเปลยน สนองความพงพอใจของบคคลและบรรลวตถประสงคขององคกร หรอเปนระบบกจกรรมธรกจทงหมดทกาหนดขน เพอทจะวางแผน (Plan) กาหนดราคา

16

(Price) สงเสรมการตลาด (Promote) และจดจาหนาย (Distribute) คณคาของผลตภณฑใหสามารถตอบสนองความตองการของตลาดเปาหมาย (Tarket market) เพอใหบรรลวตถประสงคขององคกร (Organizational objective) วรวธ มาฆะศรานนท (2546) ไดใหความหมายการตลาดวา หมายถง กระบวนการในการสรางสมพนธภาพกบลกคา เพอเรยนรและวเคราะหความตองการของลกคา นาเอามาพฒนาเปนผลตภณฑ เสนอออกสลกคาดวยกระบวนการพฒนาโฆษณา ประชาสมพนธ การจดสงและการสงเสรมการตลาด เพอตอบสนองความตองการของลกคา ศภชาต เอยมรตนกล (2557) ไดใหคาจากดความการตลาด หมายถง เปนการเคลอนยายสนคาและหรอบรการจากผผลตไปยงผบรโภคคนสดทาย โดยผานคนกลางหรอไมกได เพอสนองความพอใจและความตองการของลกคาหรอผบรโภคคนสดทาย โดยอาศยกจกรรมตางๆ

2) แนวความคดทางการตลาด ศรวรรณ เสรรตน และคณะ (2541) ไดกาหนดแนวทางในการปฏบตงานทาง

การตลาด และจดสรรทรพยากรของกจการเพอบรรลจดหมายตามวตถประสงคขององคกร โดยแนวความคดทางการตลาดแบงเปน 5 แนวความคด ดงน

2.1) แนวความคดมงการผลต เปนแนวความคดทางการตลาดทใหความสาคญทางดานการผลต เปนหลก โดยยดหลกการลดตนทนใหตาทสดหรอทากาไรจากการลงทนใหเพมขนจากทเปนอย

2.2) แนวความคดมงผลตภณฑ เปนแนวความคดทวา ผบรโภคยอมจะพอใจ ผลตภณฑทมคณภาพและรปลกษณะทดทสดเมอเปรยบเทยบกบราคา

2.3) แนวความคดมงการขาย มหลกทวาผซอทวไป จะตดสนใจซอสนคา และบรการทตรงตามความตองการและมการจงใจหรอกระตนใหซอ

2.4) แนวความคดมงการตลาด เปนแนวความคดทางการตลาดทยดถอความตองการของผบรโภคเปนสาคญ โดยมจดมงหมายไปยงกลมลกคากลมใดกลมหนง และผลตสนคาและบรการใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

2.5) แนวความคดการตลาดเพอสงคม เปนแนวความคดทางการตลาดทธรกจในปจจบนใชเปนแนวทางในการดาเนนธรกจเปนแนวความคดททนสมย เปนทยอมรบวากจการธรกจ ควรใหบรการแกสงคมในดานตางๆ เพราะสวนหนงของตลาดกเพอสงคม 3) การวางแผนการตลาด เสร วงษมณฑา (2542) ไดกลาวา กลยทธการตลาดทด จาเปนตองมการวางแผนการตลาดเพอใหทราบทศทางในการดาเนนธรกจในอนาคต เพอแผนการปฏบตการทางการตลาด เปนกลยทธเชงรกแทนทจะเปนกลยทธเชงรบ ขนตอนการวางแผนการตลาด มขนตอนดงน 3.1) การวเคราะหขอมลขาวสารและบทสรปสาหรบผบรหาร (Information and executive summary) การวเคราะหขอมลขาวสารในยคปจจบน บรษทควรมระบบขอมลทางการตลาด (Marketing information system; MIS) ตองใชหลกทวา ทกสงทกอยางตองวดออกมาได (Accountable) ซงตองประเมนออกมาเปนตวเลขทวดได ดงนนบรษทจงตองมระบบขอมลการตลาด MIS ทดและทเพยงพอ การวเคราะหขอมลภายในและภายนอกจะทาใหไดบทสรปของผบรหาร

17

(Executive summary) ซงหมายถงการอธบายใหผบรหารทราบสถานการณปจจบนของบรษททอยในสนามการแขงขน ในระบบ MIS จะตองมขอมลภายนอกและภายใน ขอมลภายในบรษทไดแก องคกร (Organization) โครงสรางองคกรของเราเปนปญหาหรอสรางโอกาสใหกบเราอยางไร ทรพยากร (Resource) ซงประกอบดวย บคคล (Human resource) การเงน (Financial resource) และเทคโนโลย (Technology resource) และภาพพจน (Image) ประกอบดวย ภาพพจนบรษท และภาพพจนตราสนคา 3.2) การว เคราะหจดแข ง จด ออน โอกาส และอปสรรค ( Strengths, Weakness, Opportunity and Threats ; SWOT analysis) หมายถง การวเคราะหและประเมนวา ธรกจมจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค อยางไร เพอนาไปใชในการวางแผนและกาหนดกลยทธทางการตลาดตอไป 3.3) การวางเปาหมายทางการตลาด (Marketing objectives) การเขยนวตถประสงค เปนความปรารถนาในผลลพธทบคคลแตละคน กลม หรอองคกรสวนรวมตองการ หรอหมายถงสงทตองการไดรบ หรอคาดหมายเอาไวในอนาคต 3.4) การวางแผนกลยทธทางการตลาด (Marketing strategy) เปนขนตอนในการกาหนดจดมงหมายทางการตลาด การเลอกตลาดเปาหมายและการออกแบบกลยทธการตลาด เพอสนองความพงพอใจของตลาด ดงน

(1) กลยทธผลตภณฑ (2) กลยทธราคา (3) กลยทธการจดจาหนาย (4) กลยทธการบรรจภณฑ (5) กลยทธการใชพนกงาน (6) กลยทธการสรางอานาจ (7) กลยทธการสงเสรมการตลาด หรอ การวางแผนการสอสารการตลาด (8) กลยทธการประชาสมพนธ (9) กลยทธการสงเสรมการขาย (10) กลยทธการตลาดเจาะจง (11) กลยทธการตลาดเชงกจกรรม (12) กลยทธการตลาดเพอเปดตวผลตภณฑใหม

3.5) การกาหนดงบประมาณ (Budgeting) เปนแผนการในการจดสรรคาใชจาย สาหรบหนาทตางๆ ในอนาคต ซงเปนตนทน คาใชจาย และขอผกมดการใชทรพยากร ถอเปนเครองมออยางหนงทผบรหารจะนามาใชในการวางแผนและควบคมการจดหาทรพยากร

3.6) การพยากรณยอดขาย กาไร และขาดทน (Sale, profit and loss projection) วตถประสงคทสาคญของธรกจ คอ กาไร กาไรเกดจากผลตางระหวางยอดขายกบตนทน ดงนนจงเปนสงสาคญทตองพยากรณยอดขาย ซงเมอหกคาใชจายตางๆ แลว ผลตางระหวางยอดขายและคาใชจายตางๆ กคอ กาไรหรอขาดทน

18

3.7) การควบคม (Control) เปนการตรวจสอบและประเมนผลระบบการบรหารเพอพจารณาคณภาพ เพอใหเกดความมนใจ ไดวา สามารถดาเนนงานไดบรรลวตถประสงคตามแผนทวางไวหรอไม และมการแกไขในจดทเปนปญหาสาคญๆ ได

4) สภาพแวดลอมทางการตลาด ปรชา ชมศร (2554) ไดกลาววา สภาพแวดลอมทางการตลาด การดาเนนงานดานการตลาด จะตองเกยวของกบสภาพแวดลอมตางๆ ซงมผลกระทบตอธรกจ ประกอบดวย คแขงขน ผจดจาหนายวตถดบ สถานการณทางเศรษฐกจ และปจจยอนๆ เชน กฎหมาย ระเบยบขอบงคบ สภาพแวดลอมทางการตลาด แบงออกเปน 2 สวน คอ สภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายใน สภาพแวดลอมทางการตลาด หมายถง ปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนงานดานการตลาดและดานอนๆ ของธรกจ ซงไมสามารถควบคมไดหรอควบคมไดเพยงบางสวน ดงนนธรกจทสามารถประสบความสาเรจในการแขงขนไดนน จะตองตดตามการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมอยางสมาเสมอ และปรบเปลยนกลยทธใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงทเกดขน ซงสามารถสงผลตอธรกจไดตลอดเวลา

4.1) สภาพแวดลอมภายนอก สภาพแวดลอมภายนอก หมายถง ปจจยตางๆ ทนอกเหนอจากการควบคมของฝายบรหารในการปรบการทางานใหเขากบสถานการณ โดยเฉพาะตลาดเปาหมายและสงคม ซงมผลตอความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคา ประกอบดวย

(1) สภาพแวดลอมจลภาค (Micro environment) มองคประกอบดงน (1.1) ผจดหาวตถดบ (Suppliers) ทาหนาทในการจดหาทรพยากร

ทจาเปนตองใชในกระบวนการผลตสนคาและบรการ ซงบคคลเหลานตองมคณสมบตเพยงพอ ในการไดรบความไววางใจใหเปนผจดหาวตถดบหรอวสด หรออปกรณตางๆ และมผลตอตนทนของสนคา

(1.2) ผอยในชองทางการตลาด (Marketing channels member) เปนผทมความสาคญไมนอยกวาผจดหาวตถดบ นนคอ เปนผทาหนาทเชอมโยงลกคาทงหมดของธรกจและทาการสงมอบคณคาใหแกลกคา นอกจากนน ยงชวยในการนาขอมลปอนไปยงบรษทผผลต ซงมผลตอประสทธภาพในการกระจายสนคา

(1.3) คแขงขน (Competition) ในอตสาหกรรมหนงๆ จะมคแขงขนมากกวาหนงราย หรอเปนผผลตสนคาททดแทนกนได กถอวาเปนคแขงขน

(1.4) ลกคา (Customer) หมายถงตลาด ประกอบดวย ตลาดผบรโภค ตลาดผผลตหรอตลาดอตสาหกรรม ตลาดสถาบนหรอตลาดระหวางประเทศ ซงตลาดแตละประเภท มลกษณะหรอพฤตกรรมการซอทแตกตางกน

(2) สภาพแวดลอมมหภาค (Macro environment) หมายถงสภาพแวดลอมระดบกวาง ซงมผลตอการดาเนนงานของธรกจ และสภาพแวดลอมจลภาค ธรกจทประสบความสาเรจจะตอง รถงความจาเปน ความตองการ และแนวโนมของตลาด โดยการพยายามสรรหาผลตภณฑใหมๆ เพอตอบสนองความตองการของตลาดในปจจบน และอนาคต

19

(2.1) ประชากรศาสตร (Demographic) ไดแก สภาพแวดลอมเกยวกบขนาดและอตราการเจรญเตบโตของประชากรในพนทตางๆ และประเดนหลกทสาคญ คอ การกระจายของประชากร ชวงอาย เชอชาต ระดบการศกษา ลกษณะของครอบครว การโยกยายททากน ซงสงเหลานมผลกระทบโดยตรงตอการจาหนายสนคาและบรการ

(2.2) เศรษฐกจ (Economic) เปนกลไกสาคญอยางหนงทจะทาใหธรกจประสบความสาเรจหรอลมเหลวได เนองจากกาลงซอของตลาดจะเกยวของกบเศรษฐกจ เชน รายไดประชาชาต ภาวะเงนเฟอ เงนฝด การเปลยนแปลงของอตราดอกเบย

(2.3) ทรพยากรธรรมชาต (Natural) ในอดตประเทศไทยเปนประเทศทอดมสมบรณดวยทรพยากรธรรมชาต แตปจจบนทรพยากรธรรมชาต อยในสภาวะเสอมโทรม จงจาเปนททกฝายทงสวนราชการและเอกชนตองใหความสาคญและรวมมอกน เพอจดการทรพยากรธรรมชาตอยางจรงจง เพอใหสามารถใชประโยชน และเปนปจจยพนฐานในการดารงชวตของประชาชน

(2.4) เทคโนโลย (Technology) ในสวนของเทคโนโลยทใชในงานทางการตลาด ซงธรกจนามาใชงานรวมกบ กระบวนการทางธรกจ ของระบบสารสนเทศ ทางการตลาด โดยการใชโปรแกรมสาเรจรป ดานการตลาด นวตกรรมรานคาปลก ดงนน การพฒนาเทคโนโลยไดมสวนทาใหตลาดมโอกาสมากขน

(2.5) กฎหมายและการเมอง (Law and Political) เปนปจจยทมผลกระทบตอการดาเนนธรกจดานตางๆ เชน นโยบายของรฐบาล ระเบยบขอบงคบและกฎหมาย เปนตน

(2.6) วฒนธรรม (Cultural) เกดจากสถาบนและแรงกดดนอนๆ ซงมผลกระทบตอคานยมพนฐาน การรบร ความชอบ และพฤตกรรม ซงมผลกระทบตอการตดสนใจ ทางการตลาด

(2.7) ความรบผดชอบตอสงคมหรอสาธารณชน (Social responsibility) ตามทไดกลาวไวแลว วาเทคโนโลยมความสาคญตอความสาเรจของธรกจ แตกสร างปญหาใหกบหลายธรกจ ผลลพธจากเทคโนโลยใหมๆ อาจทาลายสภาพแวดลอม ซงธรกจจะตองประเมนผลกระทบทมตอสภาพแวดลอมทางกายภาพดวย

4.2) สภาพแวดลอมภายใน สภาพแวดลอมภายใน หมายถง ปจจยภายในองคกรทกปจจยถอวา เปนสงแวดลอมภายในทประกอบดวย 5 M ไดแก คน (Man) เงนทน (Money) เครองจกร (Machinery) วตถดบ (Material) และตลาด (Market) ซงเปนเรองสาคญไมตางจากส งแวดลอมภายนอก ประกอบดวย

(1) ฝายบรหาร (Top management) ทาหนาทกาหนดนโยบาย วางแผนกลยทธ สนบสนนและประสานงาน เพอใหกจกรรมทางการตลาดท มประสทธภาพตามเปาหมายขององคการทไดกาหนดไว

(2) การเงน (Finance) ทาหนาทเกยวกบการเงนของธรกจ สงผลใหเกดความคลองตวในการดาเนนงานตางๆ ในองคกร

20

(3) ฝายวจยและพฒนา (Research & Development) ทาหนาทวางแผนและพฒนาผลตภณฑใหมๆ ออกสตลาดอยางสมาเสมอ

(4) ฝายจดซอ (Purchasing) ทาหนาท ในการจดซอจดหาวตถดบ วสด อปกรณทกชนด ทมความจาเปนไวรองรบการใชงานของทกฝาย ทงน เพอสนบสนนงานทกฝายใหเกดความราบรนในการทางาน

(5) ฝายผลต (Manufacturing) ทาหนาทในการผลตสนคาใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอตอความตองการของลกคา และพรอมสงมอบทนททมคาสงซอ

(6) ฝายบญช (Accounting) ทาหนาทบนทกรายการทางบญช การคาตางๆ ทเกดขนในองคกร ทาใหทราบถงตนทนและผลกาไร

5) สวนผสมทางการตลาด (Market Mix) อดลย จาตรงคกล (2546) ไดกลาววา นกการตลาดมกใชเครองมอมากมาย เพอชกจงใหตลาดเปาหมายมปฏกรยาโตตอบ เครองมอตางๆ น ประกอบเปน สวนผสมทางการตลาด (Market Mix) สามารถจาแนกเครองมอเหลานเปนกลมกวางๆ 4 กลมทเขาเรยกวา 4P’ s ของการตลาด คอ สนคา (Product) ราคา (Price) สถานทจาหนาย (Place) และการสงเสรมการจาหนาย (Promotion) เสร วงษมณฑา (2542) ไดใหความหมาย สวนผสมการตลาด (Marketing mix) หมายถง การมสนคาทตอบสนองความตองการของลกคากลมเปาหมายได ขายในราคาทผบรโภคยอมรบไดและผบรโภคยนดจาย เพราะมองเหนวาคม รวมถงมการจดจาหนายกระจายสนคาใหสอดคลองกบพฤตกรรมการซอหาเพอใหความสะดวกแกลกคา ดวยความพยายามจงใจใหเกดความชอบในสนคาและเกดพฤตกรรมอยางถกตอง ทเรยกวา สวนผสมการตลาด ประกอบดวย 4P’s คอ ผลตภณฑ (Product) หมายถง การมสนคาทตอบสนองความตองการของลกคากลมเปาหมายได ราคา (Price) หมายถง การมขายในราคาทผบรโภคยอมรบไดและผบรโภคยนดจาย การจดจาหนาย (Place) หมายถง การจดจาหนายกระจายสนคาใหสอดคลองกบพฤตกรรมการซอหาเพอใหความสะดวกแกลกคา และการสงเสรมการตลาด (Promotion) เปนการใชความพยายามจงใจใหเกดความชอบในสนคาและเกดพฤตกรรมอยางถกตอง ในปจจบนหลายบรษทมกเขาใจผด คดวา การสงเสรมการตลาด นน เปนการสรางความสาเรจในการขาย ดงนนการสงเสรมการตลาดของแตละบรษท มกจะเนนเฉพาะการโฆษณา และการสงเสรมการขาย (ลด แลก แจก แถม) เทานน ซงจะมองขามความสาคญของการประชาสมพนธ ไป การสงเสรมการตลาดทสาคญ ประกอบดวย การโฆษณา (Advertising) การประชาสมพนธ (Public relation; PR) การสงเสรมการขาย (Sales promotion) เชน การลด แลก แจก แถม การขายดวยตวบคคล (Personal selling) ดง (ภาพท 2.2) ในงานวจยน ใช เครองมอทางการตลาด 4Ps คอ สนคา (Product) ราคา (Price) สถานทจาหนาย (Place) และการสงเสรมการจาหนาย (Promotion)

21

1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18)

ภาพท 2.2 สวนผสมทางการตลาด (Marketing mix) : 4Ps ทมา : เสร วงษมณฑา, 2542

6) กลยทธการตลาด (Marketing strategy) กลยทธการตลาด เปนวธการทใชเพอใหบรรลวตถประสงคทางการตลาด หรอ

หมายถงขนตอนในการกาหนดจดมงหมายทางการตลาด การเลอกตลาดเปาหมาย และการออกแบบสวนประสมทางการตลาดเพอสนองความพงพอใจของตลาด ในทนจะพดถงสวนประสมทางการตลาด ปจจยสวนประสมทางการตลาด หมายถง ตวแปรทางการตลาดทควบคมได ซงธรกจใชรวมกนเพอตอบสนองความพงพอใจของกลมเปาหมาย ประกอบดวยเครองมอตอไปน (ศรวรรณ เสรรตน และคณะ, 2541)

6.1) ดานผลตภณฑ (Product) หมายถง สงทเสนอจาหนายโดยธรกจเพอตอบสนองความจาเปนหรอความตองการของลกคา ประกอบดวยสงทสมผสไดและสมผสไมได เชน

การสงเสรมตลาด (Promotion) หรอการสอสารการตลาดแบบผสมผสาน - การโฆษณา - การขายโดยใชพนกงาน - การสงเสรมการขาย - การใหขาวและการ

ประชาสมพนธ - การตลาดทางตรงและ

การตลาดเชอมตรง

การจดจาหนาย (Place) ชองทาง (Channels) - ความครอบคลม - การเลอกคนกลาง - ทาเลทตง การสนบสนนการกระจายสนคาสตลาด - สนคาคงเหลอ - การขนสง - การคลงสนคา

ฯลฯ

ตลาดเปาหมาย ความตองการและพฤตกรรม

ราคา (Price) - ราคาสนคาในรายการ - สวนลด - สวนยอมให - ระยะเวลาชาระเงน - ระยะเวลาการให

สนเชอ ฯลฯ

ผลตภณฑ(Product) สนคาใหเลอก - ความหลากหลาย - คณภาพสนคา - ลกษณะ - การออกแบบ - ตราสนคา - การบรรจหบหอ - ขนาด - บรการ - การรบประกน - การรบคน

ฯลฯ

สวนผสมการตลาด Marketing mix

22

บรรจภณฑ ส คณภาพ ตราสนคา ผลตภณฑตองมอรรถประโยชนและมคณคาในสายตาของลกคา จงจะมผล ทาใหผลตภณฑสามารถจาหนายได การกาหนดกลยทธดานผลตภณฑตองพยายามคานงถงปจจยตอไปน

(1) ความแตกตางของผลตภณฑ (Product different) (2) องคประกอบหรอคณสมบตของผลตภณฑ (Product component) (3) การกาหนดตาแหนงผลตภณฑ (Product positioning) (4) การพฒนาผลตภณฑ (Product development) (5) กลยทธเกยวกบสวนประสมผลตภณฑ (Product mix)

6.2) ดานราคา (Price) หมายถง จานวนเงนหรอสงอนๆ ทมความจาเปนตองจายเพอใหไดผลตภณฑหรอหมายถง คณคาผลตภณฑในรปตวเงน ราคาเปนตนทน (Cost) ของลกคาลกคาจะเปรยบเทยบระหวางคณคา (Value) ของผลตภณฑกบราคา (Price) ของผลตภณฑนน ถาคณคาสงกวาราคาลกคากจะตดสนใจซอ ดงนนผกาหนดกลยทธดานราคาตองคานงถงคณคาทรบร (Perceived value) ในสายตาของลกคา ใหคณคาของผลตภณฑสงกวาราคาผลตภณฑ

6.3) ดานการจดจาหนาย (Place) หมายถง โครงสรางของชองทางการจดจาหนาย เพอเคลอนยายผลตภณฑจากธรกจไปยงตลาด สถาบนทนาผลตภณฑออกสตลาดเปาหมาย คอ สถาบนการตลาด สวนกจกรรมทชวยในการกระจายตวผลตภณฑ ประกอบดวย การขนสง การคลงสนคา และการเกบรกษาผลตภณฑ การจดจาหนายจงประกอบดวย 2 สวน ดงน

(1) ชองทางการจดจาหนาย (Channel of distribution or distribution channel or marketing channel) หมายถง กลมของธรกจทมความเกยวของกบการเคลอนยายกรรมสทธในผลตภณฑหรอเปนการเคลอนยายผลตภณฑจากผผลตไปยงลกค า ซงอาจใชชองทางตรง จากผผลตไปยงลกคาและใชชองทางออมจากผผลตผานคนกลางไปยงลกคา

(2) การกระจายตวผลตภณฑหรอการสนบสนนการกระจายตวผลตภณฑสตลาด (Physical distribution or market logistics) หมายถง งานทเกยวของกบการวางแผนการปฏบตการตามแผน และการควบคมการเคลอนยายวตถดบปจจยการผลต และผลตภณฑสาเรจรป จากจดเรมตนไปยงจดสดทายในการบรโภค เพอตอบสนองความตองการของลกคาโดยมงหวงกาไร หรอหมายถง กจกรรมทเกยวของกบการเคลอนยายตวผลตภณฑจากผผลตไปยงลกคา การกระจายตวผลตภณฑทสาคญมดงน การขนสง (Transportation) การเกบรกษาผลตภณฑ (Storage) ก า ร คล ง ส น ค า ( Warehousing) แล ะกา รบร ห า ร ส น ค า ค ง เ หล อ ( Inventory management)

6.4) การสงเสรมการตลาด (Promotion) เปนเครองมอการสอสารเพอสรางความพงพอใจตอตราผลตภณฑ โดยใชเพอจงใจใหเกดความตองการ เพอเตอนความทรงจาในผลตภณฑ โดยคาดวาจะมอทธพลตอความรสก ความเชอและพฤตกรรมการซอ หรอเปนการตดตอสอสารระหวางผจาหนายและผซอ เพอสรางทศนคตและพฤตกรรมการซอการตดตอสอสารอาจใชพนกงานจาหนาย (Personal selling) ทาการจาหนายและการตดตอสอสารโดยไมใชคน (Nonpersonal selling) โดยเครองมอในการตดตอสอสารมหลายประการ ธรกจอาจเลอกใชหนงหรอหลายเครองมอ ซงตองใชหลกการเลอกใชเครองมอการสอสารการตลาดแบบผสมผสานกน

23

(Integrated marketing communication; IMC) โดยพจาณาถงความเหมาะสมกบลกคา ผลตภณฑ และคแข งขน โดยบรรลจดม งหมายรวมกนได เคร องมอการส ง เสรมการตลาดทส าคญ มดงน

(1) การโฆษณา (Advertising) (2) การจาหนายโดยใชพนกงาน (Personal selling) (3) การสงเสรมการจาหนาย (Sell promotion) (4) การใหขาวและการประชาสมพนธ (Publicity and public

relation ; PR) (5) การตลาดทางตรง (Direct marketing)

2.2.2 ทฤษฎการจดการกลยทธ องคความรเกยวกบการจดการกลยทธ เปนความรพนฐานทผประกอบการธรกจควร

ใหความสาคญและมความเขาใจในเรองเหลาน ไดแก (1) ความหมายการจดการเชงกลยทธ (2) ขนตอนในการจดการเชงกลยทธ และ (3) การพฒนากลยทธการตลาด

1) ความหมายการจดการเชงกลยทธ ศรวรรณ เสรรตน และคณะ (2546) ไดรวบรวมผใหความหมาย การจดการเชง

กลยทธ (Strategic management) ไว ดงน เปนขนตอนทางการบรหาร ประกอบดวย การกาหนดวสยทศนเชงกลยทธ

การกาหนดวตถประสงค การกาหนดกลยทธ การปฏบตตามกลยทธ การจดการเชงกลยทธ โดยการรเรมปรบปรงแกไขแลวปรบวสยทศน วตถประสงค กลยทธ และการบรหารใหเหมาะสมยงขน (Thompson and Strickland, 2003 อางโดยศรวรรณ เสรรตน และคณะ, 2546)

เปนการตดสนใจในการบรหารและการปฏบตการทกาหนดการทางานขององคกร ในระยะยาว ประกอบดวย การกลนกรองสภาพแวดลอม การกาหนดกลยทธ การปฏบตตาม กลยทธและการประเมนผลและการควบคม (Wheelen and Hunger, 2002 อางโดยศรวรรณ เสรรตน และคณะ, 2546)

สรปการจดการเชงกลยทธ หมายถง เปนกระบวนการซงรวมกจกรรมทเกยวของ 3 ประการ คอ การวเคราะหเชงกลยทธ เปนงานทจะตองทาไวลวงหนาและตองมการพฒนา จงจะเปนการพฒนากลยทธทเหมาะสม การกาหนดกลยทธ เปนกระบวนการเปลยนแปลงงานทตองทาไวลวงหนาใหเปนแผนซงไดผลลพธ และการปฏบตตามกลยทธและการควบคม เปนกระบวนการกาหนดแผนการปฏบต การมองเหนความเปนไปไดของกลยทธทกาหนดไวใหเปนจรง

2) ขนตอนในการจดการเชงกลยทธ ขนตอนในการจดการเชงกลยทธ (Strategic management process) จาก

ความหมายของการจดการเชงกลยทธ มขนตอนในการจดการเชง กลยทธ 3 ขนตอน คอ การวเคราะหสถานการณ การกาหนดกลยทธ และการปฏบตตามกลยทธและการควบคมเชง กลยทธ สามารถอธบายไดดงน (ศรวรรณ เสรรตน และคณะ, 2546)

24

2.1) การวเคราะหสถานการณ (Conduct a situation analysis) การวเคราะห SWOT (SWOT analysis) การจดการเชงกลยทธทประสบความสาเรจขนอยกบการจดการจดแขง และจดออน ภายในองคกรใหเหมาะสมกบโอกาส และอปสรรค จากสภาวะแวดลอมภายนอก (1) สภาพแวดลอมภายนอก คอโอกาสและอปสรรค (External opportunities and threats) สงสาคญในการจดการเชงกลยทธกคอ โอกาสและอปสรรคจากภายนอก ซงหมายถงลกษณะดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ประชากรศาสตร สงแวดลอมทางธรรมชาต การเมอง กฎหมาย รฐบาล เทคโนโลย ตลอดจนแนวโนมทางการแขงขนและเหตการณ ซงสามารถสรางประโยชนและอนตรายใหกบองคการไดในอนาคต โอกาสและอปสรรคทอยเบองหลงการควบคมขององคการ จะเปนโอกาสและอปสรรคทไมสามารถควบคมได สวนการประเมนสภาพแวดลอมภายนอก (PEST) การกาหนดโอกาสและอปสรรคมรายละเอยดดงน (1.1) สภาพแวดลอมดานการเมองและกฎหมาย (Political - legal environment) ประกอบดวย กฎหมาย ตวแทนจากรฐบาล และกลมกดดน ซงมอทธพลและจากดการปฏบตงานขององคการและบคคลในสงคม (1.2) สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ (Economic environment) เปนกลมปจจยทประกอบดวย วงจรธรกจ เงนเฟอ และอตราดอกเบย ซงมผลกระทบตอกจกรรมทางการตลาดขององคการ (1.3) สภาพแวดลอมทางดานสงคมและวฒนธรรม (Socio – cultural environment) ประกอบดวยสถาบนและอทธพลอน ๆ ซงมอทธพลตอคานยมพนฐานทางสงคม การรบร ความพอใจ และพฤตกรรม หรอเปนปจจยเกยวกบประเพณ (Tradition) คานยม (Value) ทศนคต (Attitude) ความเชอ (Belief) รสนยม (Taste) และรปแบบพฤตกรรม (Patterns of behavior) (1.4) สภาพแวดล อมทา งด าน เทค โน โลย (Technological environment) เปนอทธพลทสรางใหเกดเทคโนโลยใหม การสรางผลตภณฑอยางตอเนอง และโอกาสทางการตลาด ธรกจสวนใหญจะตองพยายามสรางขอไดเปรยบทางการแขงขนใหกบผลตภณฑของตน ซงในปจจบนเทคโนโลยไดมการพฒนาไปอยางมาก ความไมตอเนองทางดานเทคโนโลยจะทาใหเกดปญหาสาหรบผลตภณฑและกระบวนการผลต ดงนนธรกจจงตองคอยตดตามสภาพแวดลอมทางดานเทคโนโลยอยตลอดเวลา เพอใหผลตภณฑของตนสามารถแขงขนกบคแขงขนได

(2) สภาพแวดลอมภายใน คอจดแขงและจดออน (Internal strengths and weaknesses) เปนกจกรรมทสามารถควบคมไดภายในองคการ ซงทาใหมลกษณะทดหรอไมด ประกอบดวย ฝายการจดการ การตลาด การเงน การบญช การผลต การปฏบตการ การวจยและการพฒนา ระบบขอมลคอมพวเตอร กจกรรมของธรกจเหลานจะมจดแขงหรอจดออนเกดขน กจกรรมการกาหนดและการประเมนจดแขงและจดออน เปนกจกรรมทสาคญในการจดการเชงกลยทธ องคการจะสามารถใชจดแขงกาหนดกลยทธ ขณะเดยวกนปรบปรงจดออน ซงจดออนและจดแขงตองเปรยบเทยบกบคแขงขน คอ ถาเหนอกวาคแขงขนถอเปน จดแขง และถาดอยกวาคแขงขนถอเปนจดออน นอกจากน เสร วงษมณฑา (2542) ไดยกตวอยางการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกของธรกจแสดงดง ตารางท 2.2

25

ตารางท 2.2 ตวอยางการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก

S จดแขง (Strengths) (Weakness) วเคราะหสงดทอยในภายในผลตภณฑ และบรษท - เงนทนหมนเวยน - ภาพพจนของสนคาและบรษท - ชองทางการตลาด - ตนทนการผลตสนคา - มผบรหารทมากดวยประสบการณ - มทกษะในการออกแบบผลตภณฑใหม - แคมเปญโฆษณา - ผลตภณฑไมมการลอกเลยนแบบ

วเคราะหสงไมดทอยในภายในผลตภณฑ และบรษท - นโยบายผดพลาด - ขาดแคลนเทคโนโลยและบคลากร - มการวางแผนการดาเนนธรกจไมมประสทธภาพ - ลมเหลวในการวจยและพฒนาผลตภณฑ - สายผลตภณฑแคบ - ภาพพจนสนคาไมด - ชองทางการจดจาหนายไมเพยงพอ - เงนทนหมนเวยนมนอย - ไมมการทาโฆษณา - ตนทนการผลตสง - กลยทธไมสอดคลองกบความเปนจรง

O โอกาส (Opportunity) T อปสรรค (Threats) ตองวเคราะหหลายๆ ดาน เชน 1. บรษท ชอเสยง ภาพพจนในสายตา

ลกคา และเหนอกวาคแขง 2. จดออนของคแขงขน 3. พฤตกรรมของผบรโภคทเอออานวย

ตอธรกจ โดยพจารณาจากคานยมและรปแบบการดารงชวต (VALS)

- อตราการเจรญเตบโตของเศรษฐกจ - ทศนคตทดตอสนคาของผบรโภค - แขงขนเลกกจการ - มาตรการสงเสรมจากภาครฐบาล - ดอกเบยเงนกลดลง - เทคโนโลยหรอวชาการใหมท

เอออานวยประโยชนตอธรกจ - จานวนผบรโภคทเพมขน

วเคราะหเชนเดยวกบโอกาส แตในทางกลบกน 1. ผลกระทบจากปจจยภายนอก ทมผลในทางลบ

ตอบรษท 2. จดแขงของคแขงขน 3. พฤตกรรมของผบรโภคทไมสอดคลองกบการ

ดาเนนกจการของบรษท - คแขงขนรายใหมเขามาในตลาด - คแขงขนทมเทงบประมาณทางการตลาดมาก - มผลตภณฑททดแทนกนได - อตราการแลกเปลยนตราตางประเทศ - กฎหมายหรอระเบยบการ - พฤตกรรมผบรโภคทเปลยนแปลง - อตราการเจรญเตบโตของเศรษฐกจซบเซา - จานวนผบรโภคลดนอยลง

ทมา : เสร วงษมณฑา, 2542

2.2) การกาหนดกลยทธ (Strategic formulation) กลยทธเปนวธการเพอให

บรรลวตถประสงคระยะยาว การกาหนดทางเลอกเชงกลยทธและการเลอกจากทางเลอก ซงสามารถ

26

บรรลวตถประสงคเชงกลยทธ กลยทธจะระบถงรปแบบการตดสนใจทเปนอนหนงอนเดยวกนและสอดคลองกนเพอบรรลจดมงหมายขององคการ

แมทรกซอปสรรค - โอกาส - จดออน - จดแขง (Threats - Opportunities - Weaknesses – Strengths ; TOWS matrix) เปนแมทรกซทแสดงความสมพนธระหวางอปสรรคและโอกาส กบจดแขงและจดออน โดยมทางเลอกของกลยทธ 4 ทางเลอก ซงเกดจากการจบคระหวางปจจยภายนอกและปจจยภายใน ดงน คอ กลยทธ SO (SO Strategy) กลยทธ ST (ST Strategy) กลยทธ WO (WO Strategy) และกลยทธ WT (WT Strategy) (ศรวรรณ เสรรตน และคณะ, 2546) รายละเอยดดงตอไปน

(1) กลยทธ SO (SO strategy) เปนการคดหาแนวทางการดาเนนงาน โดยใชจดแขงทมอยเพอสรางความไดเปรยบจากโอกาสทเอออานวย

(2) กลยทธ WO (WO strategy) เปนการใชความพยายามเพอปรบปรงจดออนภายในใหดขน ดวยการใชประโยชนจากโอกาสทเกดขนจากภายนอก

(3) กลยทธ ST (ST strategy) เปนการใชจดแขงทมอย เพอหาทางหลกเลยง หรอลดผลกระทบจากอปสรรคหรออปสรรคจากภายนอก

(4) กลยทธ WT (WT strategy) เปนการปองกนตว โดยมจดมงหมายเพอลดจดออนภายในใหเหลอนอยทสด และเพอหลกเลยงอปสรรคทเกดขนจากภายนอกซงสามารถสรปหลกการของ TOWs Matrix ดง (ตารางท 2.3)

2.3) การปฏบตตามกลยทธ (Strategy implementation) และการควบคมเชงกลยทธ (Strategy control) เปนกระบวนการของการเปลยนแปลงกลยทธทกาหนดไว ใหเปน กลยทธทเปนจรง หรอเปนกระบวนการเปลยนแปลงกลยทธใหเปนการปฏบตและผลลพธปญหาเบองตนการ

การควบคมเชงกลยทธ (Strategy control) เปนกระบวนการพจารณาวา กลยทธ ไดบรรลเปาหมายและวตถประสงคหรอไม ถากระทาเชนนนและมการปฏบตเพอแกปญหา ผกาหนดกลยทธจะประเมนผลกระทบของกลยทธและการตอบสนองท เหมาะสม หรอเปนกระบวนการในการจดการซงตองตรวจสอบแผนกลยทธและการเปลยนแปลงกลยทธใหเหมาะสม สวนประกอบทสาคญของการปฏบตตามกลยทธ และการควบคมเชงกลยทธ ประกอบดวย

(1) การผสมผสาน (Integration) หมายถง การทสมาชกตาง ๆ ทางานรวมกนอยางมประสทธผล การกาหนดกลยทธทเปนจรง เกดจากการผสมผสานภายในองคการเดยวกน

(2) โครงสรางองคกร (Organization structure) การปฏบตตามกลยทธตองการ ชองทางการตดตอสอสารภายในองคการ ซงความรบผดชอบทกาหนดไวมการมอบหมายอานาจหนาท โดยผบรหารจะเปนผกาหนดโครงสรางองคการ และเผชญกบเงอนไขทางเลอกในการทจะเชอมโยงระดบของการรวมอานาจ ความเปนรปแบบและความสลบซบซอน แตละทางเลอกตลอดจนการสรางขอไดเปรยบและขอเสยเปรยบ

(3) การควบคมเชงกลยทธ (Strategic controls) ในการปฏบตตาม กลยทธผบรหารตองใชการควบคมเชงกลยทธ สาหรบจดมงหมายทแตกตางกน

27

(4) ความเปนผนาเชงกลยทธ (Strategic leadership) เปนวธการซงปจจยตางๆ สามารถผสมผสานกนภายในองคการผนา ในทางทฤษฏ มขนตอนในการจดการเชงกลยทธ 3 ขนตอน ดงกลาวแลว แตในการศกษาครงน ไดดาเนนการเพยง 2 ขนตอนเทานน คอ การวเคราะหสถานการณ และการกาหนดกลยทธ เนองจากไมไดมการนากลยทธดงกลาวไปปฏบตตามกลยทธและควบคมเชงกลยทธ

ตารางท 2.3 หลกการของ TOWS matrix

ปจจยสภาพแวดลอม ภายใน ปจจยสภาพแวดลอม ภายนอก

จดแขง (Strengths) จดออน (Weaknesses) ปจจยสภาพแวดลอมภายใน ทมผลเชงบวกตอระบบธรกจ เชน จดแขงดานการจดการ การดาเนนงาน การเงน การตลาด การวจยและพฒนา การวศวกรรม

ปจจยสภาพแวดลอมภายในทมผลเชงลบตอระบบธรกจ เชน ปญหาตางๆ ทเกดขนภายในองคกร

โอกาส (Opportunities) SO Strategies WO Strategies ปจจยสภาพแวดลอมภายนอก ทมผลเชงบวกตอระบบธรกจ เชน ภาวะเศรษฐกจในปจจบน และอนาคต การเปลยนแปลงทางการเมอง สงคม ผลตภณฑ บรการ และเทคโนโลย

ใชจดแขงภายในเพอแสวงหาประโยชนจากโอกาสภายนอก เชน กลยทธทมศกยภาพสงสด การใชจดแขงขององคกรเพอสรางขอไดเปรยบจากโอกาส

ปรบปรงจดออนภายใน เพอแสวงหาประโยชนจากโอกาสภายนอกเปนกลยทธเพอการพฒนาเอาชนะจดออนและสรางขอไดเปรยบ เชน กลยทธการสรางขอไดเปรยบจากโอกาส เพอเอาชนะจดออน

อปสรรค (Treats) ST Strategies WT Strategies ปจจยสภาพแวดลอมภายนอก ทมผลเชงลบตอระบบธรกจ เชน การขาดแคลนแรงงานทแขงแกรง การเสอมความนยมของผบรโภค

ใชจดแขงภายในเพอหลกเลยงหรอลดผลกระทบจากอปสรรคภายนอก เชน การใชจดแขงเพอเอาชนะหรอหลกเลยงอปสรรค

มงตงรบโดยลดจดออนภายใน และหลกเลยงอปสรรคจากภายนอก เชน การตดทอน การเลกดาเนนงาน หรอการรวมลงทน

ทมา : ศรวรรณ เสรรตน และคณะ, 2546

2.2.3 การพฒนากลยทธการตลาด ผสด รมาคม (2540) กลาววา การเลอกตลาดเปาหมายและวตถประสงคทางการตลาดจะใหแนวทางทเฉพาะเจาะจงในการวางแผนกลยทธการตลาด สามารถตอบไดวา เราจะไปถงทเราตองการไดอยางไร กลยทธการตลาด ประกอบดวย การตดสนใจเรองสวนผสมทางการตลาดทเกยวกบสนคา ราคา การจดจาหนาย และการสงเสรมการขายสาหรบตลาดเปาหมายแตละตลาด

28

และเปนสงสาคญทจะตองตระหนกเสมอวา กลยทธการตลาดทกกลยทธ จะตองมสวนผสมการตลาดและตลาดเปาหมาย ในการพฒนากลยทธการตลาด เจาของธรกจควรจะตองคานงถงประเดนตางๆ ตอไปน

1) กลยทธการตลาดทกกลยทธจะตองมสวนผสมทางการตลาด 2) กลยทธการตลาดจะตองมตลาดเปาหมาย 3) ความจาเปนลดความตองการของตลาดเปาหมาย เปนตวกาหนดสวนผสม

การตลาด ซงเหมาะสมทสด 4) สวนประกอบของสวนผสมการตลาดมความสมพนธซงกนและกน 5) การตดสนใจเกยวกบสวนประกอบของสวนผสมการตลาดควรจะทาในเวลา

เดยวกน 6) โดยทวไป ไมมสวนประกอบสวนใดสวนหนงของสวนผสมการตลาดทม

ความสาคญมากกวาสวนประกอบอกสวนหนง 7) กลยทธการตลาดควรจะถกพฒนาขนหลงจากมการวเคราะหตลาดเปาหมาย

2.3 งานวจยทเกยวของ

2.3.1 งานวจยเกยวกบการตลาด วรษฐา หะไร (2547) ไดศกษาเรองศกยภาพทางการตลาดของผลตภณฑ OTOP

ในอาเภอเมอง จงหวดนราธวาส โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) สภาพการดาเนนงานโดยทวไปของกลม 2) สภาพการดาเนนงานทางดานการตลาดของกลม 3) วเคราะหศกยภาพทางการตลาดของกลมเเละ 4) วเคราะหปญหาและขอจากดทางการตลาดของกลม โดยเกบขอมลจากการสมภาษณประธานกลม OTOP ในสองผลตภณฑหลกทกกลมในพนทศกษา คอ ผลตภณฑประเภทผาและเครองแตงกาย จานวน 9 ราย และผลตภณฑประเภทเครองใชและเครองประดบตกแตง จานวน 6 ราย โดยใชแบบสอบถามเชงโครงสรางเปนเครองมอในการสมภาษณ วเคราะหขอมลเชงพรรณนาดวยสถตอยางงาย และใชเทคนคการวเคราะห SWOT เพอศกษาศกยภาพทางการตลาดของกลม

ผลการศกษาพบวา กลม OTOP มากกวาครงมสมาชก 10 - 30 คน และสมาชกสวนใหญมอาย 31 - 50 ป เปนเพศหญง จบการศกษาไมเกนชนมธยมศกษาตอนปลาย รายไดตอเดอน 1,000 - 3,000 บาท กลมทงหมดมการจดตงกลมมากอนทจะมโครงการ OTOP และในการจดตงกลมสวนใหญมวตถประสงคเพอทาเปนอาชพหลก

ในการดาเนนงานดานการตลาดของกลม สวนใหญไมมสมาชกทาหนาททางการตลาดโดยตรง แตจะมประธานกลมเปนผรบผดชอบทงงานบรหารและการจดการทางการตลาด การรบรขอมลขาวสารสวนใหญทางกลมไดรบจากขาวการประชาสมพนธ กลมเนนการผลตทตรงกบความตองการของลกคาและสงซอเปนหลก ชองทางการจดจาหนายของกลมมทงขายผานตวแทน พอคาคนกลาง และขาย ณ ททาการกลมเอง คแขงทางการตลาดทสาคญของกลมผลตภณฑ OTOP ในพนท ทมการผลตผลตภณฑประเภทเดยวกนและเปนคแขงรายใหมทเกดขนจานวนมาก

จากผลการวเคราะหศกยภาพทางการตลาดของกลมโดยพจารณาจากสวนประสมทางการตลาดทง 4 ดาน พบวา (1) ดานผลตภณฑ ประเภทผาและเครองแตงกาย มจดแขงท

29

ผลตภณฑมความเปนเอกลกษณ มลวดลายบาตกสวยงาม สวนประเภทเครองใชและเครองประดบตกแตง ลวดลายของผลตภณฑมความประณต แตกลมเรมมจดออนดานวตถดบทเรมขาดแคลนมากขน (2) ดานราคาเนองจากกลมเนนคณภาพสนคา ตนทนในการผลตของกลมสงกวาคแขง สงผลใหราคาจาหนายสง กลมไมมอานาจในการตอรองราคา เนองจากลกคาเปน ผกาหนดราคาเปนสวนใหญ เพราะตลาดมการแขงขนคอนขางสง (3) ดานสถานทจดจาหนาย การจดแสดงสนคาตามนโยบายของรฐถอเปนการขยายโอกาสทางการตลาดใหเปนทรจกมากยงขน รวมถงการใชสถานทสาคญๆ ของรฐในการจดวางและจาหนายสนคา แตลกคาตางพนทไมสามารถไปยงแหลงผลตได เนองจากไมมการบงชสถานทผลตทชดเจน ชองทางการจดจาหนายมนอย (4) การสงเสรมการตลาด เนองจากภาครฐใหการสนบสนนตามนโยบายอยางเตมท ทงภายในประเทศและตางประเทศ ทางกลมจงยงไมมการสงเสรมการตลาดโดยตนเอง

สวนปญหาในการดาเนนงานของกลมทควรไดรบการแกไขอยางเรงดวน คอ ความสมาเสมอของกาลงการผลต การวางแผนทางการตลาด ชองทางการจดจาหนายมนอย การพฒนารปแบบของผลตภณฑและการเลอกใชบรรจภณฑ การขาดผทาหนาททางการตลาดทชดเจน ซงจากปญหาทกลมประสบสงผลใหกลมไมสามารถทจะขยายตลาดได

พรรณศร กาญจนะเดชะ (2549) ไดทาการศกษาเรอง การตลาดผลผลต OTOP : กรณศกษากลมผผลตผาทอพนเมองในจงหวดภาคใตตอนลาง โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) สภาพการดาเนนงานโดยทวไปของกลมผผลตผาทอพนเมองในจงหวดภาคใตตอนลาง 2) การดาเนนงานดานกลยทธการตลาดของกลม 3) ปญหาและอปสรรคดานการตลาดผาทอมอและ 4) เพอกาหนดขอเสนอแนะของกลมผผลตผาทอพนเมองจงหวดภาคใตตอนลาง โดยเกบขอมลจากการสมภาษณประธานกลมหรอผททาหนาททางการตลาดของกลมผผลตผาทอพนเมองในจ งหวดภาคใตตอนลาง เนนกลมทมผลตภณฑจดอยในระดบ 3 – 5 ดาว จากการจดอนดบของคณะกรรมการหนงตาบลหนงผลตภณฑของแตละจงหวดประจาป พ.ศ. 2546 วเคราะหขอมลโดยใชสถตพรรณนา

ผลการศกษาพบวา กระบวนการจดการกลมทอผาในจงหวดภาคใตตอนลางเกดขนจากการทกลมสมาชกทอผาเปนผบรหารจดการเองเปนสวนใหญ อายกลมเฉลย 12 ป จานวนสมาชกเรมตนจาก 1 – 25 คน จนปจจบนบางกลมมสมาชกมากกวา 100 คน ทกกลมสงซอวตถดบจากโรงงานและซอตอจากกลมอน ผลตภณฑทอผามอ ไดแก ผาชนดอกเอนกประสงค ผาขาวมา และผาชนปลายทางเอนกประสงค แตละกลมจะมลายผาทไมตางกนมากนก แตมการดดแปลงเพมเตมลายในแตละกลมทาใหมชอตางกน

การดาเนนงานดานกลยทธการตลาด ดานผลตภณฑ คอ การใชตราสนคาบนบรรจภณฑมเพยงรอยละ 70 ตราสนคาสวนใหญใชชอและสญลกษณของกลมไมไดสอความหมายของผลตภณฑทาใหยากตอการจดจา รอยละ 30 ไมมตราสนคา ราคาขายผาทอมออยในชวง 100 ถง 200 บาทตอหลา ดานการตงราคาขายขนอยกบความยากงายของลวดลายและเวลาทใชในการทอผาแตละลาย ดานการจดจาหนายสวนใหญจะนาผลผลตทไดไปรวมกนททาการกลมทอผาหรอรานคาชมชนของกลมรอยละ 90 นอกจากนนจะเปนการสงตอไปจาหนายยงศนยจาหนาย OTOP ตาง ๆ และผานพอคาคนกลาง และดานการสงเสรมการตลาดโดยการรวมงานนทรรศการหรองานแสดงสนคารวมกน รอยละ 50 การขายผานหนวยงานของรฐ จดทาเอกสารแนะนาความเปนมาพรอม

30

ผลงานทไดรบรางวลเพอเพมความนาสนใจในตวสนคา การใหสวนลดแกพอคาคนกลาง และมการลดราคาหากการซอแตละครงมปรมาณมากสาหรบลกคาปลก

สวนปญหาทพบมากคอ ปญหาเรองรปแบบในการดาเนนกจการแบบดงเดม ขาดความรดานการบรการการจดการสมยใหม ดานการผลตและการตลาดทดพอ ปญหาทพบระดบปานกลาง ไดแก ไมมความเชอมโยงระหวางอตสาหกรรมสงทอของไทยในเรองวตถดบภายในประเทศตงแตตนนาถงปลายนา การตงราคาของผลตภณฑไมเปนไปตามตนทนทแทจรง เนองจากสมาชกขาดความรในการคดตนทน สนคาไมไดคณภาพ ขนาด ส และลวดลายไมตรงกบความตองการของลกคา สนคาทผลตได มรปแบบทซา ๆ กน ในแตละกลมทอผา เกดปญหาสนคาลนตลาด ตราสนคาสวนใหญใชชอและสญลกษณของกลมไมไดสอความหมายของผลตภณฑทาใหยากตอการจดจา ไมมการวางแผนการผลตของกลม ขาดการทาตลาดในเชงรก ผลตตามคาสงของลกคาหรอพอคาคนกลาง รปแบบของสนคาไมหลากหลาย การตดราคากนเองในกลม ผลตสนคาไมทนเวลาสงมอบ สมาชกไมยอมตดเงนรายไดจากการขายบางสวนเพอทาการตลาด

พงษสนต ตนหยง และคณะ (2549) ไดทาการศกษาเรอง การพฒนากลยทธการตลาดของสนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑในจงหวดนครปฐม โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) กลยทธทางการตลาดของสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑในจงหวดนครปฐม 2) ความตองการการพฒนา และปญหาอปสรรคสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑในจงหวดนครปฐมและ 3) พฒนากลยทธทางการตลาดของสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑในจงหวดนครปฐม โดยกลมตวอยางททาการวจยโดยการสมภาษณเชงลก โดยมการบนทกเทปการสนทนา คอ ผประกอบการสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑในจงหวดนครปฐม ทมรายชอปรากฏอยในเวบไซตwww.thaitambon.com จานวน 22 ราย โดยแบงสนคาเปน 5 กลมใหญ คอ สนคาเกษตรสนคาเกษตรแปรรป สนคาสมนไพรทไมใชอาหารและยา สนคาเครองใชและเครองประดบตกแตง และสนคาศลปะประดษฐและของทระลก ตามลกษณะของสนคา นอกจากนนกทาการสมภาษณเชงลกกบ รานคาจดจาหนายสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑในจงหวดนครปฐม จานวน 1 ราย และสวนราชการทเกยวของกบการทาตลาดสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑ จานวน 1 ราย ขอมลทไดจากการบนทกเทปสนทนา นามาวเคราะหหาความสมพนธของประเดนปญหาตามวตถประสงคทกาหนดไว

ผลการศกษาพบวา กลยทธทางการตลาดของผประกอบการ สนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑในจงหวดนครปฐม ตวผลตภณฑทกกลม จะเนนในเรองคณภาพสนคาเปนหลก โดยมความคดทวาถาคณภาพสนคาด แลวกจะทาใหสามารถขายได แตกมสนคาสมนไพรทไมใชอาหารและยาทพบปญหาในเรองการรบรองมาตรฐานจากองคการอาหารและยา (อย.) และมความคดทวา ถาตองทาตามขนตอนเพอใหไดคณภาพจะทาใหตนทนสนคาสงขนอาจสงผลทาใหความสามารถในการแขงขนลดลง สวนการทาตลาดโดยสวนใหญจะใชกลยทธการบอกปากตอปากเพราะงายและไมตองลงทนมากสวนวธ อน ๆ กใชโฆษณาในหนงสอพมพ โทรทศน และวทย พบไดในกลมสนคา เครองประดบตกแตงและสนคาศลปะประดษฐ และของทระลก เนองจากเปนสนคาทใชความคดสรางสรรคประกอบกบการประชาสมพนธของทางรฐบาลทาใหสอเหลานใหความสนใจในการนาเสนอ ซงกชวยใหเปนทรจกมากขนทาใหขายสนคาไดเพมขน

31

สวนปญหาและอปสรรคในการพฒนาเมอมองในมมของผประกอบการแลวจะพบปญหาใหญ ๆ คอ เรองการทาตลาดไมวาจะเปนตลาดทยงไมกวาง รฐใหการสนบสนนไมเพยงพอ มคแขงมาก เรองเงนทนทมปญหา ตวสนคาเสยงายโดยเฉพาะสนคาอาหาร และบรรจภณฑทตองพฒนา สวนมมมองของผเชยวชาญนนกบอกไววาปญหาใหญ ๆ คอ คณภาพสนคา ทยงไมผาน อย. โดยเฉพาะสนคาประเภทอาหารเรองบรรจภณฑทแตละกลมมการลงทนนอย และกลมสมาชกยงไมมความเขมแขงและความสามคคทมากพอ

สาหรบแนวทางการพฒนากลยทธทางการตลาด ของสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑในจงหวดนครปฐม คอ จดใหมรานคาหนงตาบลหนงผลตภณฑทเปนศนยรวมสนคาทงหมด สรางระบบเครอขายความรวมมอระหวางกลมผผลต รานคา เพอใหเกดการกระจายทมประสทธภาพ และควรมการชวยเหลอในรปแบบการฝกอบรม การพฒนาบรรจภณฑ รวมทงการใหคาปรกษาในดานวชาการ

สนรต สนสขไชย (2550) ไดทาการศกษาเรอง การพฒนากลยทธทางการตลาดของผประกอบการคาอญมณ อาเภอแมสอด จงหวดตาก โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) สภาพและปญหาทางการตลาด 2) ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอการตดสนใจซออญมณของลกคา และ 3) พฒนากลยทธทางการตลาดของผประกอบการอญมณ ในการศกษาสภาพและปญหาทางการตลาดของผประกอบการคาอญมณ ใชวธรวบรวมขอมล 2 วธ คอ ใชแบบสอบถามและการสนทนากลม กลมตวอยางทใชแบบสอบถามไดแก ผประกอบการคาอญมณ อาเภอแมสอด จงหวดตาก จานวน 123 คน การรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามกาหนดคาตอบใหเลอกและแบบมาตราสวนประมาณคา วเคราะหขอมลดวย คารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน ในการศกษาความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอการตดสนใจซออญมณของลกคา อาเภอแมสอด จงหวดตาก กลมตวอยางไดแก ลกคาอญมณ อาเภอแมสอด จงหวดตาก จานวน 400 คน การรวบรวมขอมลโดยการใชแบบสอบถามมลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา และนามาวเคราะหขอมลดวยคาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน ในการพฒนากลยทธทางการตลาดของผประกอบการอญมณ อาเภอแมสอด จงหวดตาก กลมตวอยางไดแก กลมผประกอบการคาอญมณ อาเภอแมสอด จงหวดตาก จานวน 14 คน วธรวบรวมขอมลใชวธการสนทนากลมแลวนามาวเคราะหและสงเคราะหในเชงเหตผลใหมความสมพนธกบขอมล

ผลการศกษาพบวา สภาพและปญหาทางการตลาดของผประกอบการคาอญมณ อาเภอแมสอด จงหวดตาก ในภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานพบวา อยในระดบปานกลางเชนกน

ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอการตดสนใจซออญมณของลกคา อาเภอแมสอด จงหวดตาก กรณใชแบบสอบถามในภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอและรายดานพบวา อยในระดบมากทงหมด สาหรบความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอการตดสนใจซอ อญมณของลกคามคาเฉลยสง 3 ลาดบแรกคอ ความคดเหนเกยวกบปจจยทางดานราคา ความคดเหนเกยวกบปจจยทางดานการจดจาหนาย และความคดเหนเกยวกบปจจยทางดานผลตภณฑ ตามลาดบ

32

สวนการพฒนากลยทธทางการตลาดของผประกอบการอญมณ อาเภอแมสอด จงหวดตาก โดยใชการสนทนากลม กลมผประกอบการคาอญมณ อาเภอแมสอด จงหวดตาก วเคราะหปจจยภายในและปจจยภายนอก ไดกลยทธทางการตลาด 4 กลยทธ คอ

(1) กลยทธดานผลตภณฑ การพฒนาศกยภาพของผประกอบการอญมณ ใหมความรเรองอญมณ รวมทงเรองการออกแบบผลตภณฑททาดวยอญมณ ใหมความหลากหลาย บงบอกความเปนอตลกษณของผประกอบการอญมณ ประกอบกบการวางตาแหนงสนคาอญมณใหเปนสนคาประจาจงหวดตาก รวมทงการทภาครฐและหนวยงานทเกยวของ เชน หอการคา พาณชยจงหวด สภาอตสาหกรรมจงหวด ออกใบรบรองใหผประกอบการคาอญมณ เพอเพมความเชอมนใหกบลกคา รวมทงการจดตงศนยกลางการสงซอวตถดบทใชในการผลตอญมณและต วเรอนเครองประดบในอาเภอแมสอด จงหวดตาก โดยรวมมอกนระหวางผประกอบการกบสภาอตสาหกรรม หอการคาจงหวด และพาณชยจงหวด

(2) กลยทธดานราคา การใชคณภาพของอญมณเปนตวกาหนดราคา โดยพจารณาจาก ส ขนาด นาหนก และความใสสะอาดของอญมณ รวมทงลกษณะเฉพาะตวของอญมณทไมมในทกเมด เชน ทบทมทมสตาร จะมราคาแพงกวาทบทมทไมมสตาร ตลอดจนความประณตของชนงาน เปนตน นอกจากน การทผประกอบการคาอญมณ อาเภอ แมสอด จงหวดตาก มการรวมกลมกนเพอใหมอานาจการตอรองราคากบผขายในการซออญมณทนามาจาหนาย

(3) กลยทธดานการจดจาหนาย จดใหมการเพมชองทางการจาหนายใหมากขนโดยการจาหนายผานสออเลกทรอนกสขายผานตวแทนหรอพอคาคนกลาง การจาหนายผานรานคาปลอดภาษ และการจาหนายผานบรษทขาย จดใหมงานแสดงผลตภณฑทงในประเทศและตางประเทศ การจาหนายอญมณผานเครอขาย โดยการสรางเครอขายผประกอบการคาอญมณระหวางจงหวด โดยรวมมอกนระหวางผประกอบการคาอญมณกบสภาอตสาหกรรม หอการคาจงหวด กระทรวงพาณชย และกระทรวงตางประเทศ การใชกฎหมายอยางจรงจงกบผคารายยอยตางดาว โดยรวมมอกนระหวางผประกอบการกบสภาอตสาหกรรม โดยรวมมอกบเจาหนาทของรฐ เชน กรมจดหางาน ตารวจทองเทยว และหนวยงานทเกยวของ และ

(4) กลยทธดานการสงเสรมการตลาด การรวมกลมของผประกอบการคาอญมณ จดแสดงสนคาทงในและตางประเทศและเผยแพรอญมณทางเวบไซต โดยรวมมอกบหอการคาสภาอตสาหกรรมจงหวด กระทรวงพาณชย และกระทรวงตางประเทศ รวมทงการทผประกอบการคาอญมณ รวมมอกบภาครฐและจดงานแสดงสนคาทงในและตางประเทศ และการจดใหมการสอสารทางการตลาดใหหลากหลายชองทาง รวมทงการออกใบรบรองการซอ จาหนายอญมณใหลกคา ตลอดจนผประกอบการคาอญมณเสนอใหภาครฐจดใหมการคมนาคมทางอากาศเพอความสะดวกสาหรบลกคา

2.5.2 งานวจยเกยวกบวสาหกจชมชน นพา กบดา (2550) ไดทาการศกษาเรอง ปจจยทมผลตอการดาเนนงานวสาหกจชมชน : กรณศกษากลมแมบานเกษตรกรบานเซตวน ตาบลหวทง อาเภอลอง จงหวดแพร โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) การดาเนนงานและผลการดาเนนงานวสาหกจชมชนของกลมแมบานเกษตรกรบานเซตวน ตาบลหวทง อาเภอลอง จงหวดแพร 2) ปจจยภายใน ทมผลตอการดาเนนงานวสาหกจชมชนของกลมแมบานเกษตรกรบานเซตวน ตาบล หวทง อาเภอลอง จงหวดแพร 3) ปจจย

33

ภายนอก ทมผลตอการดาเนนงานวสาหกจชมชนของกลมแมบานเกษตรกรบานเซตวน ตาบลหวทง อาเภอลอง จงหวดแพร โดยการวจยเชงคณภาพ ศกษาจากกลมตวอยาง ไดแก สมาชกกลมสตรแมบาน สมภาษณ 12 คน ผนาชมชน สมภาษณ 3 คน เจาหนาทภาครฐทเกยวของกบการดาเนนธรกจชมชน 5 หนวยงาน 5 คน เจาของรานคาทจาหนายผาตนจก 3 คน และบคคลในครอบครวของสตรททอผาตนจก 3 กลม รวมทงสน 26 คน เกบรวบรวมขอมลโดยใชวธการสมภาษณแบบเจาะลกและสงเกต แลวนาขอมลมาการวเคราะหตามประเดนของตวแปรทศกษา เพอใหไดขอมลตามวตถประสงค

ผลการวจยพบวา การดาเนนงานวสาหกจชมชนของกลมแมบานเกษตรกรบาน เซตวน เกดจากการสนบสนนของหนวยงานภาครฐ และการระดมทนของสมาชก สวนการเตรยมความพรอมพบวา ความพรอมดานสถานท วสดอปกรณ และวตถดบนนเกดจากความมนาใจ และความเสยสละตงใจจรงของสมาชกทกคน ในดานทกษะความร พบวา สมาชกทกคนมทกษะความรทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษและการดาเนนงานของกลม พบวา มการจดวางโครงสรางหนาทของกลมไวอยางชดเจน ในเรองของการผลตและการตรวจสอบคณภาพนน สามารถผลตผาทอทมลวดลายทหลากหลาย และตามทลกคาสงทอ อกทงมการตรวจสอบคณภาพผาทออยางสมาเสมอ ดานการตลาด พบวา ผลตภณฑมคณภาพดจงไดรบการรบรองวาเปนผลตภณฑมาตรฐานชมชน สาหรบการจดการดานการเงน พบวา เงนทไดจากการระดมหน และจากการสนบสนนของหนวยงานภาครฐ ไดนาไปใชในการดาเนนงานภายในกลม โดยมการจดทาบญชรายรบและรายจาย ทสามารถตรวจสอบได และมการปนผลและการใหสวสดการแกสมาชกกลม มการสรางความรวมมอในลกษณะทเปนเครอขายในดานการใหความรและความชวยเหลอชมชน สวนผลการดาเนนงาน พบวา สนคาเปนเอกลกษณของกลม คอ ผาทอตนจกยอมคราม ซงไดรบการคดสรรผลตภณฑในระดบ 4 ดาว ผาทอของกลมมจาหนายทวไป มผลกาไรเพมขนอยางตอเนองตลอดเวลา 9 ป สมาชกมการพฒนาทกษะทอผา มชวตความเปนอยดขน ครอบครวมความอบอนและชวยอนรกษศลปะการทอผาประจาทองถน

สาหรบปจจยภายในทมผลตอการดาเนนงาน พบวา สมาชกมเจตคตทดตอการทอผาตนจก แรงจงใจจากการสนบสนนจากภาครฐ การเรยนรทไดรบจากบรรพบรษและการถายทอดทกษะของสมาชกดวยกน รวมถงความคาดหวงทจะทางานในทองถนและการอนรกษศลปวฒนธรรมของสมาชก และปจจยภายนอก ทมผลตอการดาเนนงานทสาคญไดแก ผผลตมความชานาญในการทอและสามารถประยกตลวดลายใหม ๆ ได ดานการตลาดสนคามความโดดเดนเปนเอกลกษณ มการจาหนายหลายชองทางหลายชองทาง และมราคาทเหมาะสม ดานแรงงานมฝมอและมจานวนเพยงพอ ดานการเงนมเงนทนเหมาะสม การบรหารจดการขนอยกบผนาทเขมแขง 2 คน และสมาชกเปนผตามทด มการปฏสมพนธกบภายนอกเพอแลกเปลยนทกษะความร และขอรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอก

อรรถวฒ วงศเวสารช (2550) ไดทาการศกษาเรอง ศกยภาพทางการตลาดของผลตภณฑกาแฟผงผสมพรอมดม (กาแฟ 3 in 1) กรณศกษาวสาหกจชมชนกลมเกษตรกรทาสวนตาบล จ.ป.ร. จงหวดระนอง โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) วเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคในการดาเนนงานดานการตลาดของผลตภณฑกาแฟผงผสมพรอมดม (กาแฟ 3 in 1) และ 2) กาหนดกลยทธดานการตลาดของผลตภณฑกาแฟผงผสมพรอมดม (กาแฟ 3 in 1) โดยขอมลทใช

34

ในการศกษาประกอบดวยขอมลทตยภมและขอมลปฐมภม ซงเปนการสารวจความคดเหนของผเกยวของกบวสาหกจชมชนกลมเกษตรกร ทาสวนตาบล จ.ป.ร. 3 กลม คอ สมาชก จานวน 30 ตวอยาง กรรมการ จานวน 10 ตวอยาง และหนวยงานสนบสนนจานวน 5 ตวอยาง โดยการใชแบบสอบถามเชงโครงสรางในการสมภาษณกลมตวอยาง โดยมวธการวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive analysis) ควบคกบเทคนคการวเคราะหปจจยสภาพแวดลอม (SWOT analysis) ในรปแบบของ TOWS matrix

ผลการศกษาพบวา ศกยภาพทางดานการตลาดของผลตภณฑกาแฟผงผสมพรอมดม (กาแฟ 3 in 1) (1) จดแขง ไดแก ความซอสตยของสมาชกและกรรมการกลม ความรวมมอของสมาชกและกรรมการกลม โครงสรางการบรหารของกลม เครองมอและอปกรณทใชในการผลตกาแฟ (กาแฟ 3 in 1) ขอมลขาวสารเทคโนโลยทใชในการดาเนนงานและมาตรฐานการผลต (2) จดออน ไดแก ความรความสามารถของสมาชกและกรรมการกลมและความสมพนธตอชมชน (3) โอกาส ไดแก ความจรงจงของหนวยงานราชการในการใหความชวยเหลอการดาเนนงานของกลม และนโยบายรฐทสงเสรมดานการตลาด ตลอดจนปจจยสนบสนนดานตาง ๆ และ (4) อปสรรค ไดแก ความสามารถของคแขงขนในดานตาง ๆ เชน รปแบบ รสชาตของผลตภณฑ และราคา

สาหรบกลยทธดานการตลาดของผลตภณฑกาแฟผงผสมพรอมดม (กาแฟ 3 in 1) ไดแก (1) เพมความหลากหลายของผลตภณฑ เพมรสชาตสนคาใหตอบสนองความตองการลกคากลมตาง ๆ (2) จดฝกอบรมใหสมาชกและกรรมการมความรเกยวกบการตลาด มการศกษาดงานกลมเกษตรกรกลมอน ๆ เพอเปนการแลกเปลยนเรยนร และสรางเครอขาย (3) พฒนาบคลากรใหมความรความสามารถ และใหอานาจในการตดสนใจแกผปฏบตงาน เพอลดความลาชาในการบรหารงาน (4) สงเสรมใหผทาหนาททางการตลาดหาความรเกยวกบขาวสารการตลาด การทาธรกจ สภาวะเศรษฐกจ เพอใหมความรในการดาเนนธรกจของกลม อกทงแสวงหาตลาดและชองทางจาหนายใหม ๆ เพอเพมทางเลอกใหกบกลม (5) สรางความชดเจนเกยวกบขอกาหนดและระเบยบตาง ๆ ของกลมใหสมาชกทกคนไดรบทราบเพอเปนการกาหนดทศทางการพฒนาทชดเจน และลดขอขดแยงของกรรมการและสมาชก

ในการนาการบรหารเชงกลยทธมาใชกบการดาเนนงานของวสาหกจชมชนนน จาเปนอยางยงทตองไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ เนองจากเปนความรใหมสาหรบเกษตรกร ซงยงขาดความเขาใจและอาจดาเนนการผดพลาดได โดยหนวยงานภาครฐควรสนบสนนการดาเนนงานทงระบบมใชสนบสนนเพยงบางสวน เชน เมอสนบสนนและสงเสรมการผลต กควรจะหาตลาดรองรบผลผลตและผลตภณฑ เพอใหเกษตรกรสามารถพงพาตนเองได และสงเสรมใหเกดความรความเขาใจเพอใหเกดการพฒนาอยางยงยน

อามร รอดดา (2551) ไดทาการศกษาเรอง การศกษาการมสวนรวมของสมาชกในการดาเนนงานวสาหกจชมชนแปรรปอาหาร จงหวดสงขลา โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) ระดบการมสวนรวมของสมาชกในการดาเนนงานวสาหกจชมชนแปรรปอาหาร 2) ปจจยทางเศรษฐกจสงคม มความสมพนธกบการมสวนรวมของสมาชกในการดาเนนงานวสาหกจชมชนแปรรปอาหาร 3) ปญหาและสาเหตของปญหาการมสวนรวมของสมาชกในการดาเนนงานวสาหกจชมชนแปรรปอาหารและ 4) เสนอแนะยทธศาสตรการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชนแปรรปอาหาร โดยกลมตวอยางใน

35

การวจย กลมตวอยางสาหรบการวจยเชงปรมาณ คอ สมาชกวสาหกจชมชนแปรรปอาหารทมรายชออยในแบบคาขอจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชน ใชวธการสมแบบกลม (Cluster random sampling) เนองจากสมาชกวสาหกจชมชนในแตละอาเภอมลกษณะทางปจจยพนฐานและสงคมทใกลเคยงกน โดยในการวจยครงน ผวจยไดทาการสมกลมตวอยางอาเภอ 1 อาเภอ จากอาเภอทงหมดในจงหวดสงขลา ดวยวธการสมแบบเจาะจง ไดกลมตวอยางเปนอาเภอหาดใหญ เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม แบบมโครงสราง วเคราะหขอมลโดยหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คา Pearson’s correlation และ Chi-square กลมตวอยางสาหรบการวจยเชงคณภาพ คอ ผนากลมวสาหกจ กลมละ 1 คน จานวน 9 คน ศกษาโดยการสมภาษณเจาะลก นามาเรยบเรยงและสรปประเดนเกยวกบปญหา สาเหตในการตดสนใจรวมในการดาเนนงานของสมาชกวสาหกจชมชน

ผลการวจยพบวา ระดบการมสวนรวมของสมาชกวสาหกจชมชนในการดาเนนงานวสาหกจชมชนแปรรปอาหาร จงหวดสงขลา โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอจาแนกรายดานสมาชกวสาหกจชมชนมสวนรวม ในดานการศกษาศกยภาพของวสาหกจชมชน การจดทาแผนปฏบตงาน ดานการดาเนนงานตามแผน และการตดตามประเมนผล สมาชกวสาหกจชมชนมสวนรวมในระดบปานกลาง

ดานปจจยพนฐานและปจจยทางสงคมทมความสมพนธกบการมสวนรวมในการดาเนนงานของสมาชกวสาหกจชมชน พบวา อาย รายไดของครอบครว การรบขาวสารเกยวกบวสาหกจชมชน จากสอสงพมพ การอบรมดงาน ความรความเขาใจในหลกการวสากจชมชน การนบถอศาสนา มความสมพนธกบการมสวนรวมในการดาเนนงานของสมาชกวสาหกจชมชน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 สวนขนาดของครอบครว การรบขาวสารเกยวกบวสาหกจชมชน จากสออเลคทรอนคสสอบคคล ไมมความสมพนธกบการมสวนรวมในการดาเนนงานในทกดาน

สวนปญหาอปสรรคของสมาชกวสาหกจชมชนกบการมสวนรวมในการดาเนนงานของสมาชกวสาหกจชมชน พบวา สมาชกไมเหนความสาคญของขนตอนการดาเนนงาน ศกยภาพของวสาหกจชมชน ขอมลยงไมเปนปจจบน ไมครอบคลม ขาดความรทกษะในการศกษาศกยภาพ การจดทาแผนการดาเนนงาน การตดตามประเมนผล ไมทราบขอมลขาวสารเกยวกบการดาเนนงาน และไมไดนาผลการประเมนมาปรบปรงการปฏบตงาน สาหรบขอเสนอแนะในการวจยครงน ควรใหเจาหนาททาความเขาใจใหสมาชกเหนความสาคญของการศกษาศกยภาพ ควรมการจดอบรมใหความรฝกทกษะในเรองการศกษาศกยภาพการจดทาแผนการดาเนนงาน การตดตามประเมนผล จดใหมการศกษาดงานวสาหกจทประสบความสาเรจ ใชวธการสอสารทเหมาะสมกบสมาชก และควรใหชมชนมสวนรวมในการปรบปรงขอมลใหเปนปจจบน

การเสนอแนะยทธศาสตรการมสวนรวม คอ ยทธศาสตร พฒนาการเรยนรแบบมสวนรวม พฒนาการจดทาแผนปฏบตงาน การสรางศกยภาพในการทางานเปนทม การสรางแรงจงใจในการมสวนรวม และการสรางจตสานกในการมสวนรวม

พวงเกษตร วงศอนพรกล (2552) ไดทาศกษาเรอง แนวทางการพฒนาดานการตลาดของวสาหกจชมชน : กรณศกษา กลมแมบานวดจนทรพฒนา หมท 7 ตาบลวดจนทร อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) การดาเนนงานและสภาพปญหาดาน

36

การตลาด 2) กาหนดแนวทางการพฒนาดานการตลาด 3) ประเมนความเหมาะสมของแนวทางการพฒนาดานการตลาดของวสาหกจชมชนกลมแมบานวดจนทรพฒนา หมท 7 ตาบลวดจนทร อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก แหลงขอมล ไดแก สมาชกกลมแมบานวดจนทรพฒนาทปฏบตหนาทผลต จาหนาย และประชาสมพนธ สมภาษณคณะกรรมการกลมและสมาชก รวมจานวน 20 คน เครองมอทใชในการวจย ไดแก ประเดนในการอภปรายกลม แบบบนทก การสมภาษณ และแบบประเมนความเหมะสมของแนวทางการพฒนาดานการตลาดของวสาหกจชมชนกลมแมบานวดจนทรพฒนา หมท 7 ตาบลวดจนทร อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก ซงเปนแบบมาตรสวนประมาณคา 5 ระดบ ในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง และสถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหเนอหา

ผลการวจยพบวา การดาเนนงานดานการตลาด ไดผลตภณฑประเภทแชมพและครมนวดผมผสมสมนไพรทปลกในชมชนโดยใชภมปญญาทองถนเพอจาหนาย เปนอาชพเสรมและสรางรายได ผลตภณฑมความหลากหลายและไดรบการรบรองมาตรฐานจากหนวยงานราชการ สวนใหญไดรบการสงเสรมและสนบสนนจากภายนอกทงภาครฐและเอกชน สภาพปญหาดานการตลาดทสาคญคอ ปญหาการบรรจภณฑยงขาดการพฒนารปแบบทเปนเอกลกษณ การตงราคายงไมเปนไปตามมาตรฐานสากล แหลงจาหนายยงมยอดขายนอย และขาดการประชาสมพนธผลตภณฑอยางตอเนอง

สาหรบแนวทางการพฒนาดานการตลาด กาหนดแนวทางดานผลตภณฑ โดยปรบปรงรปลกษณ กลองบรรจสนคาใหเปนเอกลกษณและปองกนสนคาเสยหาย ดานราคาจาหนาย กาหนดราคาโดยมสวนลดตามยอดสงซอ และใหพอคาปลกกาหนดราคาไดเอง ดานการจดจาหนาย นาสนคาไปจาหนายตามงานแสดงสนคาทหนวยงานราชการและเอกชนจดขน ฝากขายตามเครอขายวสาหกจชมชนและสถานเสรมความงาม และดานการสงเสรมการจาหนาย โดยนาสนคาไปจดแสดง การจาหนายตรง การใหขาวเกยวกบสนคา การจดทาแผนผบ ปายโฆษณา และประชาสมพนธทางวทยชมชน หนงสอพมพทองถน และอนเตอรเนต

สวนผลการประเมนแนวทางการพฒนาดานการตลาด มความเหมาะสมในการพฒนาดานผลตภณฑ ดานราคาจาหนาย ดานการจดจาหนาย และดานการสงเสรมการจาหนาย ภาพรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาในรายละเอยด การจดแสดงสนคาตามทหนวยงานราชการหรอเอกชนจดขน เพอจะไดเปนทรจกในวงกวาง ซงเปนดานการสงเสรมการจาหนาย มความเหมาะสมมากทสด

ชฎาพร ไชยศร (2552) ไดทาศกษาเรอง กลยทธการพฒนากลมวสาหกจชมชน แมบานเกษตรกรบานผาฆอง ตาบลหวยสม อาเภอภกระดง จงหวดเลย โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) กลยทธการพฒนากลมวสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานผาฆอง 2) ปจจยสนบสนนใหกลมวสาหกจชมชน แมบานเกษตรกรบานผาฆอง สามารถดาเนนการจดทะเบยนวสาหกจชมชนและ 3) ผลการดาเนนงานของกลมวสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานผาฆอง ใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยกาหนดกลมเปาหมาย คอ สมาชกกลมวสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานผาฆองและผเกยวของจานวน 36 คน รวบรวมขอมลโดยวธการสงเกตแบบไมมสวนรวม การสมภาษณและการประชม ใชเทคนค SWOT analysis เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล คอ แบบสมภาษณแบบกง

37

โครงสราง และประเดนคาถามในการจดเวทประชม การวเคราะหใชรอยละและวเคราะหเนอหา โดยการบรรยายเชงพรรณนา

ผลการวจยพบวา กลยทธการพฒนากลมวสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานผาฆอง ตาบลหวยสม อาเภอภกระดง จงหวดเลย ดานการวางแผนกลมกาหนดวตถประสงคการจดตงกลมโดยการประชมประจาทกเดอนเพอจะประเมนผลการดาเนนงานของกลม แลวนาไปปรบปรงการผลต ปรบปรงผลตภณฑและการจาหนายผลตภณฑในครงตอไป ดานการจดการองคกรกลมมโครงสรางกลมทชดเจนมการเลอกตงคณะกรรมการกลมมกฎระเบยบทรวมกนสรางขนจากการสอสารและเรยนรโดยการประชม อบรม สมมนา และศกษาดงาน

ปจจยสนบสนนความสาเรจของกลมขนอยกบความสามารถในการวางแผน การควบคมในการผลต ความสามารถบรหารจดการสมาชก สวนการพฒนากลมขนอยกบการมเครอขาย สนบสนนดานวตถดบ ตลาดและการแลกเปลยนความรประสบการณ ปจจยเออทสาคญยง ไดแก ความสามคคและเสยสละของสมาชก มหนวยงานภาครฐสนบสนนงบประมาณ วสดและอปกรณมการกาหนดหนาท และระเบยบกฎเกณฑทชดเจน

สวนผลการดาเนนงานของกลม พบวามความสาเรจตามวตถประสงค สมาชกกลมมรายไดเพมขน คนในครอบครวและชมชนมความสามคคกนดขน ความเปนองคกรประชาชน กลมไดรบการยอมรบจากชมชนและมสวนชวยในการพฒนาชมชน ดานการบรหารเงนทนของกลม มการระดมหนทาใหเกดการออม ดานการประสานงานดานตาง ๆ กลมมการจดประชมทกเดอนเพอรวมกนพฒนาและแกปญหาในการดาเนนงานกลมรวมกน 2.5.3 งานวจยเกยวกบอาหารฮาลาล

ชมมมารา ประธานศร (2548) ไดทาศกษาเรอง กลยทธการสงออกอาหาร ฮาลาลจากประเทศไทยสตลาดโลก โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) กลยทธการสงออกอาหาร ฮาลาลจากประเทศไทยสตลาดโลกและ 2) เปรยบเทยบกลยทธการสงออกอาหารฮาลาล ทมความแตกตางกนในเรองของ ประสบการณดานการสงออก ระดบทนจดทะเบยน และประเภทของกจการจากกลมตวอยางทเปนผประกอบการธรกจสงออกอาหารฮาลาล จานวน 300 ราย กลมตวอยางไดมาโดยวธการสมตามสะดวก โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการศกษาและสถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตทใชในการทดสอบสมมตฐาน คอ F-test (One-way ANOVA)

ผลการศกษาพบวา กลยทธการสงออกอาหารฮาลาลจากประเทศไทยสตลาดโลก ผประกอบการสวนใหญเปนเพศชาย อาย 31 - 40 ป สวนใหญมการศกษาระดบปรญญาตร และมประสบการณในการสงออก 16 ป ขนไป และผประกอบการสวนใหญมระดบทนจดทะเบยน 5 - 30 ลานบาท และเปนบรษทจาจด สวนใหญมจานวนพนกงานในสถานประกอบการนอยกวา 100 คนและผประกอบการธรกจสงออกสวนใหญมรายไดตอเดอน 500,001 บาทขนไป และผประกอบการธรกจสงออกอาหารฮาลาล ใหความสาคญกบปจจยทางการตลาด ทผลกดนใหเขาสระดบโลกทกดานในระดบมาก โดยทผประกอบการใหความสาคญกบดานตนทนมากทสด รองลงมาคอ ดานตลาด และใหความสาคญกบดานการแขงขนนอยทสด

38

ดานการเปรยบเทยบกลยทธการสงออกอาหารฮาลาล ทมความแตกตางกนในเรอง (1) ประสบการณดานการสงออก คอ ผประกอบการทมประสบการณ 11 - 15 ป และตากวา 6 ป ใหความสาคญกบปจจยทางการตลาดดานการแขงขนมากกวาผประกอบการธรกจสงออกทมประสบการณ 16 ป ขนไป อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (2) ระดบทนจดทะเบยน คอ ผประกอบการทมทนจดทะเบยนนอยกวา 31 - 55 ลานบาท และ 5 - 30 ลานบาท อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (3) ประเภทของกจการจากกลมตวอยางทเปนผประกอบการธรกจสงออกอาหารฮาลาล คอ ผประกอบการทเปนหางหนสวนจากด กจการเจาของคนเดยวและบรษทมหาชนใหความสาคญกบปจจยทางการตลาด โดยรวมมากกวาผประกอบการทเปนบรษทจากด อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยสรปขอสนเทศทไดมาเพอใชเปนแนวทางการกาเนน กลยทธการตลาด เพอการเตบโตของธรกจ เนองจากการดาเนนของธรกจนนผประกอบการควรเลอกใชกลยทธทางการตลาดทเหมาะสมกบทศทางของธรกจ และเพมขดความสามารถในการแขงขนตอไป

ธรรมศาสตร พชยศาสตรพงศ (2549) ไดทาการศกษาเรอง ความสามารถในการแขงขนของไกสดแชเยนและแชแขงฮาลาลไทยในกลมประเทศตะวนออกกลาง โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) ทราบถงสภาพทวไปเกยวกบการผลต การตลาดสงออก ขนตอนการสงออก และมาตรการทางการคาทมผลตอการสงออกไกสดแชเยนแชแขงฮาลาลของไทยในกลมประเทศตะวนออกกลาง คอ สาธารณรฐอาหรบเอมเรตส ซาอดอาระเบย และคเวต 2) คานวณดชนความสามารถในการแขงขนโดยวเคราะหความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏวามความไดเปรยบ หรอสญเสยความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออก โดยทาการเปรยบเทยบกบประเทศคแขงทงหมด ในประเทศผนาเขาทง 3 ประเทศ 3) วเคราะหการเปลยนแปลงสวนแบงการตลาดไกสดแชเยนแชแขงฮาลาลของไทยกบประเทศคแขงทงหมดในประเทศผนาเขาทง 3 ประเทศ โดยวเคราะหหาสดสวนของการเปลยนแปลงของสวนแบงการตลาดวาเปนผลมาจากสาเหตของการเปลยนแปลงขนาดของตลาด และการเปลยนแปลงอนเกดจากการแขงขนอยางละเทาไร โดยทาการศกษาเปรยบเทยบคาเฉลย ปรมาณการสงออกสองชวงเวลา คอ ระหวางป พ.ศ.2540 - 2543 และระหวางป พ.ศ.2544 - 2546

ผลจากศกษาพบวา ความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบ (Reveal comparative advantage) พบวา ประเทศไทยมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ ในการสงออกไกสด แชเยนแชแขงฮาลาล ไปยงสาธารณรฐอาหรบเอมเรตส ถงแมการนาเขาโดยรวมจะมแนวโนมทลดลงโดยตลอด เนองมาจากการหดตวของตลาด แตอยางไรกตาม ประเทศไทยกยงสามารถปองกนการสญเสยสวนแบงการตลาดไดดกวาประเทศคแขงขนรายอนๆ ในตลาดเดยวกน สาหรบในประเทศซาอดอาระเบยและประเทศคเวตนน ประเทศไทยไมมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออก ไกสดแชเยนแชแขงฮาลาลในทงสองประเทศ

ส าหรบการศกษาถ งการเปล ยนแปลงสวนแบ งการตลาดเฉล ย ระหว าง ป 2540 - 2543 และ ป 2544 - 2546 พบวา ในประเทศสาธารณรฐอาหรบเอมเรตส ประเทศไทย มสวนแบงการตลาดทเพมขนซงเปนผลมาจากการเปลยนแปลงระดบการแขงขน แตไทยกเสยประโยชนจากการเปลยนแปลงสวนแบงการตลาดทเปนผลมาจากการลดลงของขนาดตลาด ในประเทศซาอดอาระเบยประเทศไทยไดประโยชนจากการเปลยนแปลงสวนแบงการตลาด โดยมสวน

39

แบงการตลาดทเพมขน อนเปนผลมาจากการเปลยนแปลงเนองจากการแขงขน และเสยประโยชนจากการเปลยนแปลงสวนแบงการตลาดทเปนผลมาจากการลดลงของขนาดตลาด สวนในประเทศคเวต ประเทศไทยไดประโยชนจากการเปลยนแปลงสวนแบงการตลาดทเปนผลมาจากการเปลยนแปลง เนองจากการแขงขนและ ไดประโยชนจากทงการเปลยนแปลงสวนแบงการตลาดทเปนผลมาจากการเปลยนแปลงของขนาดตลาด

ขอเสนอแนะทไดจากการศกษาวจยครงน จะเปนขอเสนอแนะในเชงนโยบาย ทภาครฐควรจะมการสนบสนนใหเปนรปธรรมมากยงขน ไมวาจะเปนการเจรจาเพอขยายการสงออกในระดบภาครฐ และภาคเอกชน รวมถงการประชาสมพนธสรางความเชอมน และสงเสรมการตลาดเชงรกอยางตอเนองในหลาย ๆ รปแบบ โดยเฉพาะอยางยงระบบเตอนภยทจาเปน เมอมการเปลยนแปลงของตลาดผนาเขา โดยเฉพาะอยางยงผลจากนโยบายเกยวกบการนาเขาตาง ๆ จะตองมการปรบปรงใหทนทวงทและในขณะเดยวกนผสงออกควรจะศกษาวเคราะห ถงรสนยมของผบรโภคในตลาดตางประเทศใหทน

วนดา ศกด (2550) ไดทาการศกษาเรอง การวเคราะหความสามารถในแขงขนอตสาหกรรมอาหารฮาลาลของประเทศไทย กรณศกษาอาหารทะเลแปรรป โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) ศกยภาพการผลตและการสงออกอาหารฮาลาลของไทย 2) ความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกอาหารฮาลาลของไทยและประเทศคแขง 3) วเคราะหปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงมลคาการสงออกอาหารฮาลาลของไทยและ 4) ประเมนศกยภาพการแขงขนอตสาหกรรมอาหาร ฮาลาลของไทย โดยมวธการทดลอง คอ 1) การเปรยบเทยบความสามารถในการแขงขนการสงออกอาหารฮาลาลของไทยและประเทศคแขงไดใชดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏและสวนแบงการตลาด โดยใชขอมลการคาระหวางประเทศในชวงป พ.ศ. 2541 - 2548 2) การวเคราะหปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงมลคาการสงออกอาหารฮาลาลของไทยใชแบบจาลองสวนแบงตลาดคงท ในการเปรยบเทยบมลคาการสงออกเฉลยในชวงป พ.ศ. 2545 - 2548 และ 3) การประเมนศกยภาพการแขงขนอตสาหกรรมอาหารฮาลาลของไทยใชแบบจาลองไดมอนด ในการพจารณาปจจยทกาหนดความสามารถในการแขงขน กรณศกษาท ใช ใ นการวจย คอ อาหารทะเลแปรรป ประกอบดวยผลตภณฑปลาซารดนแปรรป ปลาทนาแปรรป ปแปรรป ปลาหมกแปรรป และหอยแปรรป ตลาดทพจารณาคอ ตลาดโลก ตลาดสงออกสาคญ และตลาดกลมประเทศมสลม สาหรบขอมลอตสาหกรรมอาหารฮาลาลทเกยวของ ไดแก ปรมาณผลต ปรมาณการจาหนาย การคาตางประเทศ ปญหาและอปสรรคในการพฒนาอตสาหกรรม จะถกนามาวเคราะหขอมล โดยใชการวเคราะหเชงพรรณนา สวนการศกษาถงระดบความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมอาหารฮาลาลของไทย จะใชการวเคราะหเชงปรมาณ โดยใชเครองมอ ดชนความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบทปรากฏ หรอดชน RCA และแบบจาลองสวนแบงตลาดคงท

ผลการศกษาพบวา ประเทศไทยเปนประเทศทมศกยภาพในการผลตและสงออกอาหารทะเลแปรรปรายสาคญของโลก และอาหารทะเลแปรรปเปนสนคาทมมลคาการสงออกสงสดในกลมสนคาอตสาหกรรมการเกษตร ในดานความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออกอาหารทะเลแปรรปทกผลตภณฑในตลาดโลกและตลาดสงออกสาคญ สาหรบตลาดกลมประเทศมสลม ประเทศไทยมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบเฉพาะผลตภณฑปลาทนาแปรรปและปลาซารดนแปรรป ใน

40

ตลาดโลกและตลาดสงออกทสาคญพบวา มลคาการสงออกอาหารทะเลแปรรปทเพมขนเปนผลมาจากการขยายตวการสงออกของโลกโดยเฉลยเทานน สาหรบตลาดกลมประเทศมสลม มลคาการสงออกทเพมขนเปนผลมาจากการขยายตวการสงออกของโลกโดยเฉลยและผลจากการกระจายตลาด ตามลาดบ สาหรบอตสาหกรรมอาหารแปรรปของไทย มศกยภาพการแขงขนในดานของโครงสรางพนฐานและบคลากรทมความชานาญในการผลต นอกจากนคณภาพสนคาและมาตรฐานการผลตของไทยยงเปนทยอมรบของผบรโภคตางประเทศ สาหรบปญหาททาใหศกยภาพการแขงขนอตสาหกรรมอาหารทะเลแปรรปของไทยลดลงมากทสด คอ การขาดแคลนและการลดลงของคณภาพวตถดบ ทาใหมการนาเขาวตถดบบางสวนจากตางประเทศ และมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง สงผลใหตนทนการผลตเพมขน รวมทงการไมมบทบาทในเวทการคาโลก ทาใหประเทศไทยไมมสวนรวมในการกาหนดมาตรฐานสนคาอาหารตาง ๆ

ไพรช วชรพนธ และคณะ (2551) ไดทาศกษาเรอง แนวทางการพฒนาศกยภาพทางการตลาดของอาหารฮาลาลเพอการสงออกของประเทศไทย โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) แนวทางและแนวคดอสลามในการพฒนาอาหารฮาลาลในระดบวสาหกจชมชนอสลามและ SMEs ทเกยวกบอาหารฮาลาล 2) เปรยบเทยบ (Benchmark) การจดการอาหารฮาลาลระหวางประเทศไทยกบประเทศมาเลเซย 3) ปญหาการตลาดอาหารฮาลาลภายในประเทศไทย และ 4) การพฒนาตลาดและลทางการตลาดสนคาอาหารฮาลาลในตางประเทศ เชน กลมประเทศสมาชก OIC ไดแก มาเลเซย อนโดนเซย ตรก และกลมประเทศทเปน Non - Muslim ไดแก EU ใชแบบสอบถามทาการสมภาษณกลมตวอยาง แบบสอบถามม 2 ลกษณะ คอ แบบมโครงรางชดเจน และแบบไมมโครงรางชดเจน สวนขอมลทไดจากการจดทาเวทประชาคม จะเปนการเกบขอมลเบองตนและแนวความคดจากประชาชนและบคคลทมสวนไดเสยในธรกจอาหารฮาลาล เปนการใหขอมลการดาเนนการของโครงการและใหทประชม แสดงความคดเหน การวเคราะหขอมล จะม 2 ลกษณะ ตามประเภทและชนดของขอมลทจดเกบมา คอ การวเคราะหขอมลโดยไมว ธทางสถต และใชวธทางสถต ทงนขอมลจานวนมากททาการเกบสมภาษณเจาะลกอยในรปของขอคดเหน ขอเสนอแนะ เกยวกบนโยบาย แนวทาง ปฏบต แนวความคด ขอมลทไมสามารถวเคราะหโดยใชหลกการทางสถตนน จะนามาทาการวเคราะหรวมกนกบขอมลทสามารถใชวธการทางสถต เพอใหไดขอมลรวมทมความชดเจน โดยใชการวเคราะหเชง พรรณนา เชน คาเฉลย คารอยละ หรอการหาคาความสมพนธ เปนตน

ผลการศกษาพบวา อาหารฮาลาลเปนอาหารตามบทบญญตของศาสนาอสลาม ฮาลาล แปลวา อนญาต อนมต เปนคามาจากภาษาอารบก หมายความวา การผลต การใหบรการหรอการจาหนายใดๆ ทไมขดตอบทบญญตของศาสนา เปนอาหารทๆไดผานกรรมวธ ในการทา ผสม ปรง ประกอบ หรอแปรสภาพตาม ศาสนบญญตนนเอง เปนการรบประกนวา ชาวมสลมโดยทวไปสามารถบรโภคอาหารหรออปโภคสนคาหรอบรการตางๆไดโดยสนทใจ เราสามารถสงเกตผลตภณฑวาเปนฮาลาลหรอไมนน ไดจากการประทบตราฮาลาลทขางบรรจภณฑนนเปนสาคญ และฮาลอม แปลวาหาม ตอยยบแปลวาดหรอมคณคาปราศจากอนตราย มสบฮแปลวาเคลอบแคลนสงสย ฮาลาลหรอฮารอม ตลาดอาหารฮาลาลจงครอบคลมถงผบรโภคทเปนมสลมและไมใชมสลม ดงนนอาหารฮาลาลจงเปนอาหารทดดวยและมประโยชนสงตอสขภาพ

41

ดานการจดการอาหารฮาลาลระหวางประเทศไทยกบประเทศมาเลเซย มความแตกตางกน คอ ประเทศไทยเปนประเทศสงคมทเปดกวางและไมใชประเทศมสลม ปญหาของประเทศไทยในดานการจดการอาหารฮาลาล คอ ภาพพจนของไทยดานฮาลาลไมนาเชอถอ ตอผบรโภคมสลม โดยเฉพาะอยางยงดานการผลต และการตลาด การจดการอาหารฮาลาลระหวางประเทศไทย มาเลเซย และอนโดนเซย มความแตกตางกนในหลาย ๆ ประเดน ประเดนทสาคญทสด คอ หนวยงานดานการจดการทเกยวของกบอาหารฮาลาล ของทงสามประเทศ มความแตกตางกนคอนขางมาก ประเทศมาเลเซย รฐบาลใหการสนบสนนวสาหกจชมชน และธรกจขนาดยอมจากหลายหนวยงานของภาครฐมากกวาของประเทศไทย และเปนตลาดทมอานาจซอสงพอสมควร สาหรบประเทศอนโดนเซย ภาครฐใหการสนบสนนคอนขางนอย แตเปนตลาดทนาสนใจดานจานวนประชากรมสลมทมมากกวา 200 ลานคน แตมอานาจซอสวนใหญคอนขางจากด

ปญหาการตลาดอาหารฮาลาลภายในประเทศไทย ยงมปญหาดานมาตรฐานอาหารบางในระดบธรกจขนาดกลางและขนาดเลก และมมากในระดบวสาหกจชมชนทถกตรวจสอบพบวา อาหารมหมผสมหรอเปนอนตรายตอรางกาย และไดถกสงกลบคนจากตางประเทศ อยางไรกตามผผลตในประเทศไทย มการจดการอาหารฮาลาลผดพลาดนอยกวาประเทศอน ๆ ในเอเชย เชน จน อนเดย และเวยดนาม เนองจากปจจบนอาหารฮาลาล เปนทตองการของตลาดโลกมสลม แนวโนมตลาดอาหารฮาลาลทนาสนใจ ไดแก ประเทศตะวนออกกลางและเอเชย เชน ดไบ ตรก ซเรย อนเดย และสหรฐ ฯ ยโรป และจน เปนตน แนวโนมอาหารโลกเนนการเปนมตรกบสงแวดลอม การคมครองผบรโภค สถานะของสตวทจะถกเชอก การคายตธรรม และมประโยชนตอสขภาพ และผลตภณฑ ฮาลาล ไมไดมผลตออาหารฮาลาล แตยงมผลตภณฑอน ๆ อกทนาสนใจในการนามาพฒนาเ พอการสงออกโดยเฉพาะอยางยงในสามจงหวดชายแดนภาคใต ไดแก นามนหอม การสกดนามนมะพราวบรสทธ คอสเมตก สมนไพร เปนตน นอกจากน ยงมบรการทางการเงน การขนสง โรงแรมและภตตาคาร และโรงพยาบาล เปนตน

ในดานการพฒนาการตลาดและลทางการตลาด สนคาอาหารฮาลาลในตางประเทศในระยะสน แนวทางแกไขปญหาการตลาดอาหารฮาลาล เพอการสงออกในประเทศไทย คอการพฒนาผลตภณฑฮาลาลของวสาหกจชมชน ธรกจขนาดยอมใหไดมาตรฐานสากลโดยหนวยงานทเกยวของจะตองทางานรวมกนมากขน ไมใชตางคนตางทา และการรบรองตราฮาลาลทได มาตรฐาน ตลอดจนการจดการระบบการกระจายสนคา หรอชองทางการจาหนายทมประสทธภาพตงแตจากฟารมสโตะอาหาร สวนในระยะยาว แนวทางแกไขปญหา คอ ตองทานารางใหเปนนาขาว ปรบปรงสงแวดลอมการประมงชายฝง และการผลตผลตภณฑฮาลาล เพอใหสอดคลองกบความตอ งการขนพนฐานวถชวตของชาวไทยมสลม และความตองการของตลาดโลกมสลม

มาเรยม นะม (2552) ไดทาการศกษาเรอง การตดสนใจสงออกของผผลตอตสาหกรรมแปรรปอาหารฮาลาลในประเทศไทย โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) ปจจยทมผลตอการตดสนใจสงออกผลตภณฑอาหารทไดรบการรบรองเครองหมายคณภาพฮาลาลของผประกอบการไทย ประกอบดวย ปจจยสภาพแวดลอมภายในองคกร สภาพแวดลอมภายในและภายนอกประเทศ สวนประสมทางการตลาด การเชอมโยงเครอขายพนธมตรธรกจ การสรางความไดเปรยบในการแขงขน 2) เสนทางความสมพนธระหวางตวแปรปจจยทมผลตอการตดสนใจของผประกอบการไทย

42

และ 3) ตรวจสอบความสอดคลองของโมเดล อทธพลของปจจยทมผลตอการตดสนใจสงออกอาหารฮาลาลทพฒนาขนตามสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ การวจยนใชวธการวจยเชงคณภาพควบคกบการวจยเชงปรมาณ การวเคราะหเปนระดบองคกร กลมตวอยาง คอ ผบรหารหรอผประกอบการทดาเนนธรกจดานการสงออกอาหารแปรรปฮาลาลในประเทศไทย จานวน 1 ,350 องคกร โดยไดมาจากการสมแบบอาศยความนาจะเปนดวยวธสมแบบงาย เกบรวบรวมขอมลดวยเครองมอแบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การวเคราะหปจจยเชงยนยน และโมเดลสมการโครงสราง

ผลการศกษาพบวา ปจจยทมผลตอการตดสนใจของผผลตอตสาหกรรมแปรรปอาหารฮาลาล ประกอบดวย ปจจยสภาพแวดลอมภายในองคกร สภาพแวดลอมภายในและภายนอกประเทศ ปจจยกลยทธการสงออกขององคกร ปจจยความพรอมทางทรพยากร ปจจยความเชอทมตอผลตภณฑฮาลาล ปจจยความเชอมโยงเครอขายพนธมตรธรกจ และปจจยการสรางความไดเปรยบในการแขงขน เมอนาทกปจจยมาทดสอบดวยการวเคราะหปจจยเชงยนยนพบวา ทกปจจยทนามาประยกตใชมความเหมาะสม และแมวาจะมการปรบลดจานวนตวแปรลงความตรงและความเทยงเชงโครงสรางยงอยในระดบทยอมรบได และสามารถนาประยกตใชกบสภาพแวดลอมใหมตามบรบทของสงคมไทยไดอยางเหมาะสม

การว เคราะหรปแบบทอธบายเสนทางความสมพนธ ระหว า งปจจ ยตาม สมตฐานดวยการวเคราะหโมเดลสมการโครงสรางเชงเสน ผลการวจยสรปวาในการตดสนใจสงออกอาหารฮาลาลของผประกอบการในประเทศไทย มความเชอมนวาเครองหมายฮาลาลทไดรบการรบรองคณภาพจากสานกงานคณะกรรมการอสลามแหงประเทศไทยมความนาเชอถออยในระดบสง ทาใหผประกอบการมความมนใจในสนคาทสงออกไปขายยงประเทศตาง ๆ ทวโลก โดยเฉพาะในประเทศมสลม ผประกอบการมความเชอมนในเครองหมายฮาลาลจากประเทศไทยมากถงรอยละ 90 แสดงให เหนว า หากประเทศไทยสามารถสรางความเขมแข งใหกบ เคร องหมายอาหาร ฮาลาลของประเทศไทยไดมากเพยงใด ยอมสงผลตออตราการสงออกของประเทศสงตามไปดวย

เจะรอเมาะ จเตะ (2553) ไดศกษาเรอง พฤตกรรมการซอผลตภณฑอาหาร ฮาลาลของผบรโภคในเขต อาเภอเมอง จงหวดปตตาน โดยมวตถประสงคเพอศกษา 1) พฤตกรรมการซอผลตภณฑอาหารฮาลาลของผบรโภค 2) ความสมพนธระหวางปจจยดานประชากรศาสตรกบพฤตกรรมการซอผลตภณฑอาหารฮาลาลของผบรโภค วธการศกษาเปนการวจยเชงสารวจ ประชากรทใชในการศกษา คอ ผทเคยซออาหารฮาลาลของผบรโภคในเขต อาเภอเมอง จงหวดปตตาน กาหนดกลมตวอยางจานวน 100 คน โดยใชวธเลอกตวอยางตามความสะดวก ใชแบบสอบถามทผศกษาสรางขน เปนเครองมอในการศกษา ซงมความเทยงเทากบ 0.85 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาความถ คารอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรอสระกบตวแปรตาม การทดสอบสถตดวยคาไคสแควร

ผลการศกษาพบวา พฤตกรรมการซอผลตภณฑอาหารฮาลาลของผบรโภคใน เขตอาเภอเมอง จงหวดปตตาน สวนใหญซอผลตภณฑประเภทอาหารทะเลแปรรปดวยความถทบอย สาเหตทซอสวนใหญ คอ การผลตอาหารฮาลาล ถกตองตามบญญตศาสนาอสลาม เหตผลทซอเพอรบประทานเองหรอแจกจายใหผอน ปจจยดานประชากรศาสตร ในดานอาย อาชพ ระดบการศกษา

43

สถานภาพทางครอบครว และศาสนา มความสมพนธกบพฤตกรรมการซอผลตภณฑอาหารฮาลาลของผบรโภค อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว สวนดานเพศ รายไดเฉลยตอเดอน และจานวนสมาชกในครอบครวมความสมพนธกบพฤตกรรมการซอผลตภณฑอาหารฮาลาลของผบรโภค อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

บทท 3 วธด าเนนการวจย

เพอใหบรรลวตถประสงคของวจยในครงน ผวจยไดก าหนดวธการวจยดานขอมลและการเกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล ดงรายละเอยดตอไปน 3.1 ขอมลและการเกบรวบรวมขอมล ขอมลทใชในการศกษาครงนมาจาก 2 แหลง คอ ขอมลทตยภม (Secondary data) และขอมลปฐมภม (Primary data) ดงน 3.1.1 ขอมลทตยภม

ขอมลทตยภม เปนขอมลทมผศกษาและรวบรวมไวแลว ซ งขอมลดงกลาวประกอบดวย องคความรเกยวกบวสาหกจชมชนและอาหารฮาลาล แนวคดและทฤษฎทเกยวของการตลาดและการจดการเชงกลยทธ และงานวจยทเกยวของ ซงจดเกบในรปแบบทงหนงสอทวไป รายงานวจย วทยานพนธ สารนพนธ วารสารวจย และเอกสารทางวชาการตางๆ โดยรวบรวมจากส านกงานเกษตรจงหวดนราธวาส หองสมดคณะเศรษฐศาสตร ส านกทรพยากรการเรยนรคณหญงหลงอรรถกระวสนทร มหาวทยาลยสงขลานครนทร รวมทงการสบคนขอมลจากเครอขายอนเตอรเนต

3.1.2 ขอมลปฐมภม ขอมลปฐมภม เปนขอมลทไดจากการสมภาษณประธานวสาหกจชมชนทแปรรป

ผลตภณฑอาหารฮาลาลในจงหวดนราธวาส และเจาหนาทของส านกงานเกษตรอ าเภอทรบผดชอบงานวสาหกจชมชน

1) พนทศกษา พนทศกษา เจาะจงเลอกศกษาใน 7 อ าเภอของจงหวดนราธวาส ทมการจดทะเบยนวสาหกจชมชนทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาลมาก และไมเสยงมากตอการลงพนท ไดแก อ าเภอเมองนราธวาส แวง สไหงปาด ตากใบ ระแงะ เจาะไอรอง และยงอ

2) ประชากร ประชากร คอ ประธานวสาหกจชมชนทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาลในพนทศกษา จ านวน 74 แหง ซงผวจยมแผนทจะสมภาษณประธานจากทกแหง แตเมอเกบขอมลจรงระหวางเดอนกรกฎาคม – ตลาคม 2555 สามารถเกบไดเพยง 44 แหง (รอยละ 62.9 ของวสาหกจชมชนทตองการเกบรวบรวมขอมล) เทานน (ตารางท 3.1) เนองจากวสาหกจชมชนอก 30 แหง ไดเลกกจการไปแลว และสมภาษณเจาหนาทของส านกงานเกษตรอ าเภอทรบผดชอบงานวสาหกจชมชนในทกอ าเภอทศกษา ส าหรบรายชอวสาหกจชมชนท เกบขอมลไดทงหมดดเพมเตมใน ภาคผนวก ก 44

45

ตารางท 3.1 จ านวนวสาหกจชมชนทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาล จ าแนกตามพนทศกษา

อ าเภอ จ านวนวสาหกจชมชนทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาล

(แหง)

จ านวนวสาหกจชมชนทรวบรวมขอมลได (แหง)

เมองนราธวาส 14 8 แวง 13 2 สไหงปาด 12 9 ตากใบ 10 7 ระแงะ 10 6 เจาะไอรอง 10 10 ยงอ 5 2

รวม 74 44

ทมา : ดดแปลงจากส านกงานเกษตรจงหวดนราธวาส, 2554

3) การรวบรวมขอมล

ในการศกษาครงน ใชแบบสอบถามเปนเครองมอชวยในการรวบรวมขอมล ดงรายละเอยด

3.1) การรวบรวมขอมลจากประธานวสาหกจชมชน เปนการสมภาษณรายบคคล โดยใชแบบสอบถามเชงโครงสราง (Structured questionnaire) ซงมทงค าถามปลายเปด และค าถามปลายปด แบงค าถามออกเปน 3 ตอน คอ (ภาคผนวก ข) ตอนท 1 สภาพการด าเนนงานโดยรวมของวสาหกจชมชน ตอนท 2 การด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน ตอนท 3 สภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน ไดแก จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ซงกอนมการเกบรวบรวมขอมล ไดมการทดสอบแบบสอบถามกบประธานวสาหกจ จ านวน 5 ราย เพอตรวจสอบความยากงายของค าถาม และน าขอบกพรองทพบไปปรบปรงแบบสอบถาม เพอน าไปใชสมภาษณจรงตอไป

3.2) การรวบรวมขอมลจากเจาหนาทของส านกงานเกษตรอ าเภอ จ านวน 7 คนเปนการสมภาษณเชงลก โดยใชแบบสอบถามกงโครงสราง (Semi - structured questionnaire) ซงสอบถามขอมลเกยวกบบทบาทในการสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจชมชน นโยบายรฐและแนวทางการชวยเหลอวสาหกจชมชน สภาพแวดลอมภายในและภายนอกดานการตลาดของวสาหกจชมชน (ภาคผนวก ค)

46

3.2 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลในงานวจยน แบงเปน การวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive analysis) การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก (SWOT analysis) และก าหนดกลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชน โดยใชทาวสเมตรกซ (TOWs matrix) ดงรายละเอยด 3.2.1 การวเคราะหเชงพรรณนา การวเคราะหเชงพรรณนา เปนการวเคราะหโดยใชสถตอยางงาย ไดแก การแจกแจงความถ คาเฉลย และรอยละ เพอวเคราะหสภาพการด าเนนงานในภาพรวมของวสาหกจชมชน และการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน 3.2.2 การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก จากผลการวเคราะหขอมลเชงพรรณนา ผวจยน ามาประมวลและวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก (SWOT analysis) ดานการตลาดของวสาหกจชมชน ประกอบดวย การวเคราะหจดแขง (Strengths) จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) โดยใชผลจากการวเคราะหดงกลาวพจารณาค าตอบในแตละประเดนทมความถสง คอ มากกวารอยละ 50 รวมถงการสงเกตการณจากนกวจยในชวงลงพนท เพอก าหนดสภาพแวดลอมภายในและภายนอกดานการตลาดของวสาหกจชมชน หรอ SWOT โดยพจารณาภาพรวมของวสาหกจชมชนทศกษา ไมไดแยกรายวสาหกจหรอกลมวสาหกจ ซงในการน าเสนอผลการวเคราะหไดแยกเปน 2 กรณ คอ สภาพแวดลอมภายในและภายนอกจากประธานวสาหกจและจากเจาหนาทเกษตรอ าเภอ 3.2.3 การก าหนดกลยทธการพฒนาการตลาด จากผลการวเคราะห SWOT สามารถน ามาก าหนดกลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนโดยใชทาวสเมตรกซ (TOWs matrix) ซงมการก าหนด กลยทธใน 4 รปแบบ ไดแก (ตารางท 3.2) 1) กลยทธ SO เปนการคดหาแนวทางการพฒนาการตลาดโดยใชจดแขงทมอยเพอฉกฉวยโอกาส 2) กลยทธ WO เปนการหาแนวทางแกไขจดออนโดยใชโอกาสทมอย 3) กลยทธ ST เปนการใชจดแขงทมอย เพอหลกเลยงอปสรรค และ 4) กลยทธ WT เปนกลยทธปองกนตว โดยลดจดออนใหเหลอนอยทสด และเพอหลกเลยงอปสรรคทเกดขน

47

ตารางท 3.2 การก าหนดกลยทธทางเลอก TOWs matrix

ปจจยสภาพแวด ลอมภายใน ปจจยสภาพแวด ลอมภายนอก

จดแขง S = Strengths S1 S2

จดออน W = Weaknesses W1 W2 W3 …W9

โอกาส O= Opportunities O1 O2 O3 O4 O5

SO Strategies S2O1 S1O2 S1O3

WO Strategies W3O5 W6O2 W6O1 W9O5

อปสรรค T=Threats T1 T2 T3 … T6

ST Strategies S1T2 S1T3

WT Strategies W7T7 W3T3 W6w4T1

โดยสรป การวเคราะหขอมลเพอก าหนดกลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในพนทศกษา ไดด าเนนการตามกรอบแนวคดดง (ภาพท 3.1)

- ประเภทผลตภณฑ - ขอมลสมาชก - การบรหารจดการ - การไดรบความ

ชวยเหลอ

- การบรหารจดการดานการตลาด (4Ps)

- การไดรบความชวยเหลอดานการตลาด

การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและ

ภายนอกดานการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของ

วสาหกจชมชน

การด าเนนงานดานการตลาด

ของวสาหกจชมชน

- ใชจดแขงทมอยเพอแสวงหาโอกาส - แกไขจดออนเพอแสวงหาโอกาส - ใชจดแขงทมอย เพอหลกเลยงอปสรรค - ลดจดออนเพอหลกเลยงอปสรรค

การวเคราะห จดแขงจดออน โอกาสและอปสรรค - จดแขงและจดออน พจารณาจากค าตอบทมความถมากกวารอยละ 50 ในแตละประเดน และการสงเกตการณ -โอกาสและอปสรรค พจารณาจากค าตอบทไดจากการสมภาษณ และการสงเกตการณ

การด าเนนงานโดยรวมของวสาหกจชมชน

กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจ

ชมชน

ภาพท 3.1 กรอบแนวคดในการวจย

บทท 4 ผลการศกษาและอภปรายผล

ในบทน เปนการน าเสนอผลการวจย โดยแบงการน าเสนอออกเปน 4 ประเดนหลก คอ 4.1 สภาพการด าเนนงานโดยรวมของวสาหกจชมชน 4.2 การด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน 4.3 สภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน และ 4.4 กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชน 4.1 สภาพการด าเนนงานโดยรวมของวสาหกจชมชน ผลการศกษาสภาพการด าเนนงานโดยรวมของวสาหกจชมชน ประกอบดวย ลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของประธานวสาหกจชมชน ขอมลพนฐานของวสาหกจชมชน และการจดการวสาหกจชมชนโดยรวม มรายละเอยดดงน

4.1.1 ลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของประธานวสาหกจชมชน ผลการศกษาในสวนน ประกอบดวย เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา

อาชพหลกและอาชพรองของประธาน สมาชกในครวเรอนและเวลาทท างานใหกบวสาหกจ รายไดของประธานและสมาชกจากวสาหกจ และระยะเวลาการเปนประธาน ซงผลการศกษามดงน (ตารางท 4.1)

1) เพศและอาย ประธานวสาหกจสวนใหญรอยละ 88.6 เปนเพศหญง จะเหนไดวา เพศหญงมบทบาทส าคญในการจดการวสาหกจทแปรรปผลตภณฑอาหารฮาลาล (ภาพท 4.1) ส าหรบอายของประธานวสาหกจ มอายระหวาง 41 – 50 ป ในสดสวนมากทสด คอรอยละ 45.5 รองลงมา มอายมากกวา 50 ป รอยละ 31.8 และมอายไมเกน 40 ป รอยละ 22.7 ตามล าดบ โดยประธานมอายเฉลย 46.2 ป จะเหนไดวา ประธานวสาหกจเกอบรอยละ 80 มอายมากกวา 40 ป ซงถอวามอายคอนขางสง

2) สถานภาพสมรสและระดบการศกษา ประธานวสาหกจเกอบทงหมด (รอยละ 95.4) มสถานภาพสมรสแลว ทเหลอรอยละ 4.6 มสถานภาพโสดและหมาย ส าหรบการศกษา เกอบรอยละ 80 มการศกษาไมเกนระดบมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. มเพยงรอยละ 11.4 ทมการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวา จะเหนวา ประธานวสาหกจสวนใหญมการศกษาไมสง และเมอพจารณาอายเฉลย ซงอยท 46 ป ซงอาจเปนอปสรรคในการรบรขอมลขาวสาร ตวอยางเชน ประธานวสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานเปล จบการศกษาระดบมธยมตน อาย 44 ป ซงใหความเหนวา การศกษาและอาย ท าใหเปนอปสรรคตอการรบรขอมลขาวสาร โดยเฉพาะการรบรขอมลผานระบบเครอขาย

48

49

อนเตอรเนต การตดตอประสานงานดานตาง ๆ กบหนวยงานรฐ ท าใหบางครงขาดความมงมนในการด าเนนธรกจ

3) อาชพหลกและอาชพรองของประธาน ประธานมอาชพหลกรบจาง เชน รบจางคาขาย กรดยาง เปนตน ในสดสวนมากทสด คอรอยละ 27.3 รองลงมา รอยละ 18.2 เทากน มอาชท าสวนยางพาราและคาขาย มเพยงรอยละ 15.9 เทานนทท ากจกรรมของวสาหกจเปนอาชพหลก ส าหรบอาชพรอง ประธาน รอยละ 84.1 ท ากจกรรมของวสาหกจเปนอาชพรอง และทเหลอรอยละ 15.9 คาขายเปนอาชพรอง เปนทนาสงเกตวา ประธานสวนใหญยงไมไดท ากจกรรมของวสาหกจเปนอาชพหลก อาจเปนเพราะรายไดจากวสาหกจยงไมสงพอทจะท าใหประธานพงพารายได จากวสาหกจเปนแหลงหลกได ประกอบกบวตถประสงคในการจดตงวสาหกจ เพอเปนอาชพรองในการประกอบอาชพเทานน

4) สมาชกในครวเรอนรวมประธานและเวลาทท างานใหกบวสาหกจ ครวเรอนของประธาน รอยละ 84.1 มสมาชกเพยงคนเดยวคอประธานทท างานใหกบวสาหกจ และมครวเรอนของประธาน รอยละ 15.9 เทานน ทมสมาชกทท างานใหกบวสาหกจ จ านวน 2 คน ซงในจ านวนสมาชกท างานใหกบวสาหกจดงกลาว รอยละ 47.7 ท างานใหกบวสาหกจ 3 - 4 วนตอสปดาห รอยละ 27.3 ท างานไมเกน 2 วนตอสปดาห โดยมเวลาท างานใหกบวสาหกจเฉลย คอ 3.5 วนตอสปดาห จะเหนไดวา สมาชกสวนใหญไมไดท างานใหกบวสาหกจทกวน โดยบางวสาหกจจะมการตกลงกนในการท ากจกรรมการผลต บางวสาหกจจะผลตกตอเมอมค าสงซอ หรอเมอผลตภณฑใกลหมด

5) รายไดของประธานและสมาชกจากวสาหกจ ประธานและสมาชกมรายไดเทากนจากกจกรรมทท าในวสาหกจ ประมาณรอยละ

60 มรายไดไมเกน 3,000 บาทตอเดอน ทเหลอมรายไดมากกวา 3,000 บาทตอเดอน โดยมรายไดเฉลย 2,875 บาทตอเดอน จะเหนไดวา รายไดจากการท างานในวสาหกจไมสงนก แตนบวาไมนอยเมอประธานและสมาชกสวนใหญท างานในวสาหกจเปนอาชพรอง และใชเวลาเพยงบางสวนเทานน ผลการวจยดงกลาว สอดคลองกบผลการศกษาของ วรษฐา หะไร (2547) ในการศกษาเรอง ศกยภาพทางการตลาดของผลตภณฑ OTOP ในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ทพบวา สมาชกมรายไดตอเดอนอยในชวง 1,000 - 3,000 บาท เชนกน 6) ระยะเวลาการเปนประธานวสาหกจ ประธานรอยละ 36.4 ท างานในต าแหนงประธานวสาหกจมาแลวไมเกน 5 ป และรอยละ 31.8 เทากน ท างานมาแลว 6 - 10 ป และมากกวา 10 ป โดยมระยะเวลาการเปนประธานเฉลย 8.7 ป จะเหนไดวา ประธานสวนใหญเปนประธานตงแตรฐมนโยบายใหจดตงวสาหกจชมชนตงแตป 2548 แตบางวสาหกจไดจดตงมากอนหนานนในนามกลมสตรหรอกลมแมบาน และมาจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชนในภายหลง

50

ตารางท 4.1 ลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของประธานวสาหกจชมชน

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ เพศ

- หญง 39 88.6 - ชาย 5 11.4

อาย (ป) - ≤ 40 10 22.7 - 41-50 20 45.5 - > 50 14 31.8

เฉลย 46.2 สถานภาพการสมรส

- สมรส 42 95.4 - โสด 1 2.3 - หมาย/หยาราง 1 2.3

ระดบการศกษา - ประถมศกษาหรอต ากวา 3 6.8 - มธยมศกษาปท 3 15 34.1 - มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. 16 36.4 - อนปรญญา/ปวส. 5 11.4 - ปรญญาตรหรอสงกวา 5 11.4

อาชพหลกของประธาน - รบจาง 12 27.3 - ท าสวนยางพารา 8 18.2 - คาขาย 8 18.2 - กจกรรมของวสาหกจ 7 15.9 - นกการเมองทองถน 7 15.9 - ท านา 2 4.5

อาชพรองของประธาน - กจกรรมของวสาหกจ 37 84.1 - คาขาย 7 15.9

สมาชกในครวเรอนรวมประธานทท างานใหกบวสาหกจ (คน)

- 1 37 84.1 - 2 7 15.9

51

ตารางท 4.1 ลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของประธานวสาหกจชมชน (ตอ)

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ เวลาท างานใหกบวสาหกจ (วน/สปดาห)

- ≤ 2 12 27.3 - 3 - 4 21 47.7 - > 4 11 25.0

เฉลย 3.5 รายไดของประธาน/สมาชกจากวสาหกจ (บาท/คน/เดอน)

- ≤1,000 3 9.1 - 1,001 - 2,000 6 13.6 - 2,001 - 3,000 17 38.7 - 3,001 – 4000 11 25.0 - > 4,000 6 13.6

เฉลย 2,875.0 ระยะเวลาการเปนประธาน (ป)

- ≤ 5 16 36.4 - 6 - 10 14 31.8 - >10 14 31.8

เฉลย 8.7

ภาพท 4.1 ประธานวสาหกจชมชนผลตภณฑอาหารฮาลาล ในจงหวดนราธวาส

4.1.2 ขอมลพนฐานของวสาหกจชมชน ผลการศกษาในสวนน ประกอบดวย ระยะเวลาการกอตงวสาหกจ ระยะเวลาการจดทะเบยนวสาหกจ วตถประสงคการกอตงวสาหกจ ทตงของวสาหกจ จ านวนสมาชกเรมตน จ านวนสมาชกปจจบน ระยะเวลาการท างานของวสาหกจชมชน การมสวนรวมของสมาชก อาชพหลกและอาชพรองของสมาชกสวนใหญ เงนลงทนเรมแรก เงนทนหมนเวยนในการด าเนนงาน แหลงเงนทนหลกของวสาหกจ และการไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ซงผลการศกษามดงน (ตารางท 4.2)

52

1) ระยะเวลาการกอตงและจดทะเบยนเปนวสาหกจ วสาหกจรอยละ 45.5 มระยะเวลาการกอตงไมเกน 5 ป รองลงมา รอยละ 22.7 กอตงในชวงระหวาง 6 - 10 ป และ รอยละ 31.8 กอตงมากกวา 10 ป โดยมระยะเวลาการกอตงเฉลย 8.7 ป และวสาหกจเกอบครงหนงหรอรอยละ 47.7 จดทะเบยนเปนวสาหกจชมชนไมเกน 5 ป รอยละ 36.4 จดทะเบยนระหวาง 6 - 10 ป และรอยละ 15.9 จดทะเบยนมามากกวา 10 ป โดยมระยะเวลาจดทะเบยนเปนวสาหกจมาแลวเฉลย7 ป 2) วตถประสงคการกอตงวสาหกจและทตงของวสาหกจ วสาหกจสวนใหญรอยละ 72.7 กอตงขนเพอเปนอาชพรองในการประกอบอาชพ รอยละ 38.6 กอตงขนเพอสรางรายไดเพมใหกบสมาชก และมเพยงรอยละ 11.4 ทกอตงขนเพอสนองนโยบายของภาครฐ นอกจากน ประธานบางรายไดใหขอมลเพมเตมวา การมวสาหกจท าใหเกดความรวมมอและการแลกเปลยนความคดเหนของสมาชกในหมบาน

เปนทนาสงเกตวา ผลการวจยดงกลาว แตกตางกบผลการศกษาของ วรษฐา หะไร (2547) ในการศกษาเรอง ศกยภาพทางการตลาดของผลตภณฑ OTOP ในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ทพบวา กลม OTOP สวนใหญ จดตงขนมวตถประสงคเพอท าเปนอาชพหลก ตางจากวตถประสงคในการจดตงวสาหกจชมชน เพอเปนอาชพรองในการประกอบอาชพ ส าหรบทตงวสาหกจนน วสาหกจสวนใหญหรอรอยละ 61.4 ตงในพนทของประธานแตเปนอาคารทแยกจากทอยอาศยของประธาน (ภาพท 4.2) รอยละ 27.3 ใชอาคารเอนกประสงคของชมชน และรอยละ 11.4 ตงอยในบรเวณบานของประธาน 3) จ านวนสมาชกเรมตนและปจจบน วสาหกจรอยละ 59.1 มสมาชกเรมตนมากกวา 20 คน รองลงมา รอยละ 29.5 มสมาชกเรมตนระหวาง 11 - 20 คน และรอยละ 11.4 มสมาชกเรมตนไมเกน 10 คน โดยมสมาชกเรมตนเฉลย 28.2 คน ส าหรบจ านวนสมาชกในปจจบน วสาหกจสวนใหญหรอรอยละ 61.4 มสมาชกระหวาง 11 - 20 คน รอยละ 25.0 มจ านวนสมาชกมากกวา 20 คน และรอยละ 13.6 มจ านวนสมาชกไมเกน 10 คน โดยมสมาชกปจจบนเฉลย 20.8 คน เปนทนาสงเกตวา วสาหกจมสมาชกในปจจบนนอยกวาชวงเรมตน ทงนอาจเนองมาจากสมาชกบางสวนขาดการมสวนรวม 4) เวลาการท างานของวสาหกจและการมสวนรวมของสมาชก วสาหกจรอยละ 47.7 มเวลาท างาน 3 - 4 วนตอสปดาห รอยละ 27.3 มเวลาท างานไมเกน 2 วนตอสปดาห และรอยละ 25.0 มเวลาท างานมากกวา 5 วนตอสปดาห โดยมเวลาท างานเฉลย 3.5 วนตอสปดาห ส าหรบการมสวนรวมของสมาชกในการท างานใหกบวสาหกจ มวสาหกจเพยงรอยละ 4.5 ทสมาชกมสวนรวมมาก มวสาหกจมากถงรอยละ 86.4 ทสมาชกมสวนรวมปานกลางเทานน และมวสาหกจรอยละ 9.1 ทสมาชกมสวนรวมนอย จากการสงเกตพบวา วสาหกจบางแหงมสมาชกทมาท ากจกรรมกบวสาหกจอยางสม าเสมอไมเกน 5 คน 5) อาชพหลกและอาชพรองของสมาชกสวนใหญ วสาหกจครงหนงมสมาชกท าสวนยางพาราเปนอาชพหลก ในขณะทรอยละ 18.2 มสมาชกท านา รอยละ 15.9 มสมาชกรบจาง และมเพยงรอยละ 13.6 เทานนทสมาชกท ากจกรรมกบ

53

วสาหกจเปนอาชพหลก ส าหรบอาชพรอง พบวา วสาหกจสวนใหญหรอรอยละ 72.7 มสมาชกท ากจกรรมกบวสาหกจเปนอาชพรอง และทเหลอรอยละ 13.6 เทากน ทสมาชกท านาและรบจาง ซงสอดคลองกบขอมลของ ส านกงานจงหวดนราธวาส (2556) ทรายงานวา จงหวดนราธวาสโดยสวนใหญมอาชพหลก คอ การท าสวนยางพารา สวนปาลมน ามน สวนมะพราวและผลไมตางๆ การท านา การประมงและการเลยงสตว ผลผลตทางดานการเกษตรจงท ารายไดใหจงหวดเปนอนดบหนง 6) เงนลงทนเรมแรก เงนทนหมนเวยน และแหลงเงนทนหลกของวสาหกจ วสาหกจรอยละ 43.2 ใชเงนลงทนเรมแรกไมเกน 10,000 บาท รอยละ 36.4 ใชเงนลงทนเรมแรกระหวาง 10,001 – 50,000 บาท และรอยละ 20.4 ใชเงนลงทนเรมแรกมากกวา 50,000 บาท โดยใชเงนลงทนเรมแรกเฉลย 43,028.2 บาท และมขอสงเกตวา วสาหกจบางแหงใชเงนลงทนเรมแรกสงถง 100,000 บาท เชน วสาหกจชมชนกลมเกษตรกรบานเปล ทผลตทองมวน วสาหกจชมชนขาวเกรยบปลาบานใหม เปนตน ซงเงนลงทนเรมแรกนพจารณาจากมลคาของอปกรณทไดรบการสนบสนนจากภาครฐ ส าหรบเงนทนหมนเวยนในการด าเนนงาน วสาหกจรอยละ 47.7 ใชเงนทนหมนเวยนระหวาง 10,001 – 20,000 บาทตอเดอน รอยละ 34.1 ใชเงนทนหมนเวยนระหวาง 20,001 - 30,000 บาทตอเดอน รอยละ 13.6 ใชเงนทนหมนเวยนมากกวา 30,000 บาทตอเดอน และมเพยงรอยละ 4.6 ทใชเงนทนหมนเวยน ไมเกน 10,000 บาทตอเดอน โดยวสาหกจใชเงนทนหมนเวยนเฉลย 21,840 บาทตอเดอน เมอสอบถามถงแหลงเงนทนหลกของวสาหกจ พบวาวสาหกจรอยละ 61.4 ใชเงนทนหลกจากการรวมหนของสมาชก รอยละ 15.9 ใชเงนกยมจากสถาบนการเงน รอยละ 13.6 ไดรบเงนทนชวยเหลอจากหนวยงานภาครฐ และรอยละ 9.1 ทใชเงนทนหลกจากประธาน 7) การไดรบการสนบสนนจากภาครฐ วสาหกจชมชนทงหมดไดรบการสนบสนนจากภาครฐ โดยรอยละ 72.7 ไดรบการสนบสนน อปกรณในการผลต เชน อปกรณในการผลตเบเกอร เครองกวนส าหรบแปรรปผลไม อปกรณในการผลตขาวเกรยบ เปนตน รอยละ 59.1 ไดรบการสนบสนนเงนทน รอยละ 52.3 ไดรบความรเกยวกบการผลตผลตภณฑ และรอยละ 27.3 ไดรบการสนบสนนดานการตลาด เชน การใหขอมลเกยวกบการตลาด การน าวสาหกจไปออกรานจ าหนายตามเทศกาล เปนตน

ตารางท 4.2 ขอมลพนฐานของวสาหกจชมชน

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ ระยะเวลาการกอตงวสาหกจ (ป)

- ≤ 5 20 45.5 - 6-10 10 22.7 - > 10 14 31.8

เฉลย 8.7

54

ตารางท 4.2 ขอมลพนฐานของวสาหกจชมชน (ตอ)

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ ระยะเวลาการจดทะเบยนวสาหกจ (ป)

- ≤ 5 21 47.7 - 6-10 16 36.4 - > 10 7 15.9

เฉลย 7.0 วตถประสงคการกอตงวสาหกจ*

- เพอเปนอาชพรองในการประกอบอาชพ 32 72.7 - เพอสรางรายไดเพมใหกบสมาชก 17 38.6 - เพอสนองนโยบายของภาครฐ 5 11.4

ทตงวสาหกจ - อาคารแยกจากทอยอาศยของประธานกลม 27 61.4 - อาคารเอนกประสงคของชมชน 12 27.3 - บรเวณบานของประธาน 5 11.4

จ านวนสมาชกเรมตน (คน) - ≤ 10 5 11.4 - 11- 20 13 29.5 - > 20 26 59.1

เฉลย 28.2 จ านวนสมาชกปจจบน (คน)

- ≤ 10 6 13.6 - 11-20 27 61.4 - > 20 11 25.0

เฉลย 20.8 เวลาการท างานของวสาหกจชมชน (วน/สปดาห)

- ≤2 12 27.3 - 3-4 21 47.7 - > 4 11 25.0

เฉลย 3.5 การมสวนรวมของสมาชกโดยสวนใหญในการด าเนนงานวสาหกจ

- มสวนรวมมาก 2 4.5 - มสวนรวมปานกลาง 38 86.4 - มสวนรวมนอย 4 9.1

55

ตารางท 4.2 ขอมลพนฐานของวสาหกจชมชน (ตอ)

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ อาชพหลกของสมาชกสวนใหญ

- ท าสวนยางพารา 22 50.0 - ท านา 8 18.2 - รบจาง 7 15.9 - กจกรรมของวสาหกจชมชน 6 13.6 - นกการเมองทองถน 1 2.3

อาชพรองของสมาชกสวนใหญ - กจกรรมของวสาหกจชมชน 32 72.7 - ท านา 6 13.6 - รบจาง 6 13.6

เงนลงทนเรมแรก (บาท) - ≤ 10,000 19 43.2 - 10,001 – 50,000 16 36.4 - > 50,000 9 20.4

เฉลย 43,028.2 เงนทนหมนเวยนในการด าเนนงาน (บาท/เดอน)

- ≤ 10,000 2 4.6 - 10,001 – 20,000 21 47.7 - 20,001 - 30,000 15 34.1 - > 30,000 6 13.6

เฉลย 21,840.0 แหลงเงนทนหลกของวสาหกจ

- จากการรวมหน 27 61.4 - จากการกยมจากสถาบนการเงน 7 15.9 - จากการชวยเหลอของหนวยงานภาครฐ 6 13.6 - จากประธานกลมวสาหกจชมชน 4 9.1

การไดรบการสนบสนนจากภาครฐ - ไดรบ 44 100.0

สงทไดรบการสนบสนนจากภาครฐ * - อปกรณในการผลต 32 72.7 - เงนทน 26 59.1 - ความรเกยวกบการผลตผลตภณฑ 23 52.3 - ดานการตลาด 12 27.3

หมายเหต : * ตอบไดมากกวา 1 ขอ

56

ภาพท 4.2 สถานทตงของวสาหกจชมชนผลตภณฑอาหารฮาลาล ในจงหวดนราธวาส

4.1.3 การจดการวสาหกจโดยรวม ผลการศกษาในสวนน ประกอบดวย วธการบรหารจดการเงนทนของวสาหกจ การจดบนทกหรอจดท าบญชของวสาหกจ การจดสรรก าไรใหกบสมาชก อตราคาจางสมาชก การตดตอประสานงานระหวางวสาหกจกบเจาหนาททเกยวของ การเขารบการอบรมหรอสมมนาของวสาหกจ การศกษาดงานนอกสถานทของวสาหกจ การเรยนรเกยวกบการด าเนนงานวสาหกจของสมาชก และผลการประเมนระดบศกยภาพของวสาหกจ ซงผลการศกษามดงน (ตารางท 4.3) 1) วธการบรหารจดการเงนทนของวสาหกจ วสาหกจรอยละ 45.5 บรหารจดการเงนทนหมนเวยนของวสาหกจ โดยน าฝากไว ทธนาคารทกสปดาห และรอยละ 29.5 เกบไวทท าการวสาหกจโดยมอบหมายใหมผรบผดชอบ และรอยละ 25.0 เกบไวทประธานกลม 2) การจดบนทกหรอจดท าบญชกบของวสาหกจ วสาหกจรอยละ 86.4 มการจดบนทกหรอจดท าบญชของวสาหกจ และรอยละ 13.6 ไมมการจดบนทกใดๆ เชน วสาหกจชมชนกลมสตรบานกบ ทผลตขาวเกรยบสดทรงเครอง เปนตน โดยรอยละ 89.5 ของวสาหกจทมการจดบนทก มการบนทกทกครงทมกจกรรมรายรบ – รายจาย และรอยละ 10.5 มการจดบนทกเปนบางครง นอกจากน วสาหกจรอยละ 60.5 ของวสาหกจทมการจดบนทก มการประชมเพอเปดเผยขอมลทางการเงนและขอมลอน ๆ แกสมาชก และรอยละ 39.5 มการแจงแกสมาชกเปนบางครง และวสาหกจเกอบทงหมด (รอยละ 97.4) ของวสาหกจทมการจดบนทกมการตรวจสอบขอมลทบนทกไว โดยประธานและ/หรอกรรมการทรบผดชอบ มเพยงรอยละ 2.6 ทไมมการตรวจสอบขอมลทบนทกไว เปนทนาสงเกตวา การจดบนทกทางการเงนและบญชของวสาหกจเปนเพยงการบนทกขอมลรายรบ-รายจายเบองตนของกจการ (ภาพท 4.3) 3) การจดสรรก าไรใหกบสมาชก วสาหกจทกแหงมการจดสรรก าไรใหกบสมาชกตามจ านวนการถอหนของสมาชก ซงก าไรตอหนขนอยกบก าไรในปนน ๆ โดยวสาหกจมการจดสรรก าไรปละ 1 ครง

57

4) อตราคาจางสมาชกทมาท ากจกรรมกบวสาหกจ วสาหกจจายคาจางใหกบสมาชกทมาท ากจกรรมกบวสาหกจเปนรายวน โดยรอยละ 63.0 จาย คาจางวนละ 150 บาท รอยละ 22.2 จายคาจางวนละ 200 บาท และรอยละ 14.8 จาย จายคาจางวนละ 100 บาท 5) การตดตอประสานงานระหวางวสาหกจกบเจาหนาททเกยวของ วสาหกจทกแหงมการตดตอประสานงานกบเจาหนาทรฐทเกยวของ ซงสวนใหญประธานจะท าหนาทเปนผประสานงานกบหนวยงานภาครฐ เชน เกษตรอ าเภอ อตสาหกรรมจงหวด เปนตน โดยหนวยงานภาครฐเปนผสนบสนนใหตวแทนของวสาหกจเขารบการอบรม/สมมนา และศกษาดงานนอกสถานท วสาหกจเกอบทงหมด (รอยละ 97.7) เขารบการอบรมหรอสมมนากบหนวยงานภาครฐ โดยเขารวมกบหลากหลายหนวยงาน เชน ส านกงานเกษตรอ าเภอ ส านกงานพฒนาชมชนจงหวด ส านกงานอตสาหกรรมจงหวด ส านกงานสาธารณสขจงหวด ส านกงานสหกรณจงหวด มหาวทยาลยสงขลานครนทร เปนตน ซงเนอหาการอบรมครอบคลมความรเกยวกบการผลต การใชอปกรณ การตลาด การขอเครองหมาย อย . การจดท างบประมาณ การบรหารจดการองคกร การพฒนาผลตภณฑใหมอายการเกบรกษาทนานขน เปนตน นอกจากน วสาหกจรอยละ 93.2 มการศกษาดงานนอกสถานท เชน การศกษาดงานวสาหกจทประสบความส าเรจในจงหวดนราธวาส สตล นครศรธรรมราช กาญจนบร เชยงใหม

ภาพท 4.3 การจดบนทกหรอจดท าบญชของวสาหกจชมชน ในจงหวดนราธวาส

58

6) การเรยนรเกยวกบการด าเนนงานวสาหกจของสมาชก วสาหกจรอยละ 84.1 สมาชกมการพบปะพดคยแลกเปลยนเรยนรเกยวกบการด าเนนงานวสาหกจ ซงรวมถงขอมลทเพอนสมาชกไปอบรมและ/หรอศกษาดงาน รอยละ 13.6 ใหสมาชกเขารวมอบรมหรอสมมนา รอยละ 11.4 และรอยละ 6.8 ใหสมาชกเขารวมประชม และศกษาดงาน ตามล าดบ 7) ผลการประเมนระดบศกยภาพของวสาหกจ วสาหกจเกอบทงหมด (รอยละ 95.5) ทราบผลการประเมนระดบศกยภาพของวสาหกจ ซง การประเมนศกยภาพของวสาหกจนนด าเนนการโดยเจาหนาทของส านกงานเกษตรอ าเภอ โดยวสาหกจรอยละ 78.6 มผลการประเมนอยในระดบปานกลาง รอยละ 11.9 อยในระดบด และรอยละ 9.5 อยในระดบทตองปรบปรง

ตารางท 4.3 การจดการวสาหกจชมชนโดยรวม

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ วธการบรหารจดการเงนทนของวสาหกจ

- เกบไวทธนาคาร 20 45.5 - เกบไวทท าการวสาหกจโดยมอบหมายใหมผรบผดชอบ 13 29.5 - เกบไวทประธานกลม 11 25.0

การจดบนทกหรอจดท าบญชของวสาหกจชมชน - ม 38 86.4 - ไมม 6 13.6

ลกษณะการจดบนทกทางการเงนและบญช (n = 38) - บนทกทกครงทมกจกรรมรายรบ – รายจาย 34 89.5 - บนทกเปนบางครง 4 10.5

การเปดเผยขอมลทางการเงนและขอมลอน ๆ แกสมาชก - มการประชมเพอเปดเผยขอมล - มการแจงแกสมาชกเปนบางครง

(n = 38) 23 15

60.5 39.5

การมการตรวจสอบขอมลทบนทกไว - ม - ไมม

(n = 38) 37 1

97.4 2.6

การจดสรรก าไรใหกบสมาชก - จดสรร

44

100.0

อตราคาจางสมาชกรายวน (บาทตอวน) (n = 27) - 100 4 14.8 - 150 17 63.0 - 200 6 22.2

59

ตารางท 4.3 การจดการวสาหกจชมชนโดยรวม (ตอ)

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ การตดตอประสานงานระหวางวสาหกจกบเจาหนาททเกยวของ

- มการตดตอประสานงาน 44 100.0 การเขารบการอบรมหรอสมมนาของวสาหกจ

- ไดรบ 43 97.7 - ไมไดรบ 1 2.3

การศกษาดงานนอกสถานทของวสาหกจ - ม 41 93.2 - ไมม 3 6.8

การเรยนรเกยวกบการด าเนนงานวสาหกจของสมาชก* - พบปะพดคย 37 84.1 - การอบรมหรอการสมมนา 6 13.6 - ประชม 5 11.4 - ศกษาดงาน 3 6.8

การรบทราบผลการประเมนระดบศกยภาพของวสาหกจ - ทราบ 42 95.5 - ไมทราบ 2 4.5

ระดบผลการประเมนศกยภาพของวสาหกจ (n = 42) - ระดบด 5 11.9 - ระดบปานกลาง 33 78.6 - ระดบทตองปรบปรง 4 9.5

หมายเหต: * ตอบไดมากกวา 1 ขอ

4.2 การด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน ผลการศกษาการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน เนนพจารณาเฉพาะองคประกอบสวนประสมการตลาดหลก (4Ps) ประกอบดวย การด าเนนงานดานผลตภณฑ ดานราคาและชองทางการจ าหนาย ดานสงเสรมการตลาด การด าเนนงานดานการตลาดโดยรวม และปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาด มรายละเอยดดงน 4.2.1 ดานผลตภณฑ ผลการศกษาในสวนน ประกอบดวย ผลตภณฑหลกของวสาหกจ แหลงทมาของวตถดบหลกและเทคโนโลยในการผลต การออกแบบผลตภณฑ บรรจภณฑ ฉลากและตราผลตภณฑ การรบรองคณภาพผลตภณฑ ความสามารถในการผลตไดทงป และผลตเพยงพอกบความตองการ โดยมรายละเอยดดงน (ตารางท 4.4)

60

ตารางท 4.4 ผลตภณฑหลกและการจดการดานผลตภณฑของวสาหกจชมชน

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ ผลตภณฑหลกของวสาหกจชมชน

- ผลตภณฑขนมอบ 22 50.0 - ผลไมแปรรป (ทเรยนกวน กลวยฉาบ สมแขก) 5 11.4 - ขาวซอมมอ 5 11.4 - ผลตภณฑจากปลา (น าบด ขาวเกรยบ) 5 11.4 - ไขเคม 3 6.8 - มะพราวคว 2 4.5 - น าจม 2 4.5

แหลงทมาของวตถดบหลก - สงซอมาจากทองถนอน 23 52.3 - มอยในทองถน 21 47.7

การน าเทคโนโลยมาใชในการผลต - ม 30 68.2 - ไมม 14 31.8

การออกแบบผลตภณฑกอนจะมการผลต - ไมม 24 54.5 - ม 20 45.5

หลกการก าหนดรปแบบผลตภณฑ - ตามชนดของบรรจภณฑของวสาหกจ

33

75.0

- ตามค าสงซอของลกคา 10 22.8 - สรางความแตกตาง 1 2.3

ขนาดบรรจภณฑ - มขนาดเดยว 24 54.5 - มหลายขนาด 20 45.5

ความเหมาะสมของบรรจภณฑ - ไมเหมาะสม 40 90.9 - เหมาะสม 4 9.1

ความชดเจนของฉลากผลตภณฑ - ไมชดเจน 30 68.2 - ชดเจน 14 31.8

61

ตารางท 4.4 ผลตภณฑหลกและการจดการดานผลตภณฑของวสาหกจชมชน (ตอ)

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ การเปนทรจกในตราผลตภณฑ

- เปนทรจก 27 61.4 - ไมคอยเปนทรจก 17 38.6

การรบรองคณภาพผลตภณฑ - ไมม 38 86.4 - OTOP 5 11.4 - อ.ย. 1 2.3

ความสามารถในการผลตไดทงป - ได 36 81.8 - ไมได 8 18.2

ผลตสนคาเพยงพอกบความตองการ - เพยงพอ 34 77.3 - ไมเพยงพอ 10 22.7

1) ผลตภณฑหลกของวสาหกจ วสาหกจครงหนงผลตผลตภณฑขนมอบเปนผลตภณฑหลก เชน ขนมปง กรอบเคม ทองมวน โดนท กระหรปบ เปนตน รอยละ 11.4 เทากน มผลตภณฑหลกเปนผลไมแปรรป (ทเรยนกวน กลวยฉาบ สมแขก) ขาวซอมมอ ผลตภณฑจากปลา (น าบด ขาวเกรยบ) รอยละ 6.8 ผลตไขเคม และรอยละ 4.5 เทากน ผลตมะพราวคว และน าจม (ภาพท 4.4)

2) แหลงทมาของวตถดบหลก และเทคโนโลยในการผลต เนองจากผลตภณฑของวสาหกจประมาณครงหนงเปนขนมอบ เพราะฉะนนวตถดบหลกของผลตภณฑเชน แปง น าตาล ไข จ าเปนตองสงซอมาจากทองถนอน มวสาหกจเพยงรอยละ 47.7 ทใชวตถดบหลกอยในทองถน ซงการพงพาวตถดบหลกจากภายนอก ไมสอดคลองกบแนวทางการจดตงวสาหกจทการผลตควรใชวตถดบ ทน และแรงงานในชมชนเปนหลก เพราะพงพาวตถดบหลกจากภายนอก (เสร พงศพศ, 2548) นอกจากจะตองจายเงนออกไปจากชมชนแลว ยงท าใหวสาหกจไมสามารถควบคมตนทนการผลตได ส าหรบเทคโนโลยทใชในการผลตไมมความสลบซบซอน วสาหกจรอยละ 68.2 มการน าเครองมอ/อปกรณมาใชในการผลต ซงสวนใหญเปนอปกรณในการท าขนมอบ เชน เตาอบ เครองนวดแปง เปนตน (ภาพท 4.5) ซงอปกรณเหลานสวนใหญหนวยงานภาครฐเปนผจดหาให และรอยละ 31.8 ไมไดมการน าเทคโนโลยมาใชในการผลต

62

ภาพท 4.4 ผลตภณฑของวสาหกจชมชนผลตภณฑอาหารฮาลาล ทศกษา

63

3) การออกแบบผลตภณฑ ส าหรบการออกแบบผลตภณฑกอนการผลต วสาหกจมากกวาครงหนง (รอยละ 54.5) ไมไดมการออกแบบผลตภณฑ และวสาหกจทเหลอมการออกแบบผลตภณฑ โดยวสาหกจ รอยละ 75.0 ผลตตามชนดของบรรจภณฑทมอยของวสาหกจ และรอยละ 22.8 ผลตตามค าสงซอของลกคา ยกตวอยาง วสาหกจชมชนศนยแปรรปมะพราวอามาน ทผลตมะพราวคว จะมการผลตตามค าสงซอของลกคา เชน บรรจขนาดครงกโลกรมตอถง 1 กโลกรมตอถง หรอ 2 กโลกรมตอถง เปนตน

ภาพท 4.5 ตวอยางการน าอปกรณเทคโนโลยมาใชในการผลต

4) บรรจภณฑ ฉลากและตราผลตภณฑ วสาหกจมากกวาครงหนง (รอยละ 54.5) มบรรจภณฑขนาดเดยว และทเหลอรอยละ 45.5 มบรรจภณฑหลายขนาด ซงขนอยกบประเภทผลตภณฑ กลาวคอ ในผลตภณฑขนมอบสวนใหญมขนาดเดยว แตผลตภณฑอน เชน มะพราวควมขนาด 1 กโลกรม และครงกโลกรม ส าหรบไขเคมมกลองเลกและกลองใหญ อยางไรกตาม วสาหกจมากถงรอยละ 90.9 มความเหนวาบรรจภณฑยงไมเหมาะสม (ภาพท 4.6) เนองจากบรรจภณฑยงไมโดดเดน อกทงยงขาดรายละเอยดในฉลากของบรรจภณฑ

ภาพท 4.6 ตวอยางบรรจภณฑของผลตภณฑอาหารฮาลาล

ส าหรบฉลากผลตภณฑ วสาหกจรอยละ 68.2 เหนวายงมการน าเสนอรายละเอยดไมชดเจน และรอยละ 31.8 เหนวาฉลากผลตภณฑมการน าเสนอรายละเอยดไดชดเจนแลว (ภาพท 4.7) สวนตราผลตภณฑหรอเรยกทวไปวา ยหอ วสาหกจมกใชตราตามชอวสาหกจท าใหงายตอการ

64

จดจ า วสาหกจรอยละ 61.4 เหนวาลกคาสวนใหญจะรจกตราดงกลาว แตจากการสอบถามประธานวสาหกจเพมเตม พบวา ลกคาทรจกตราผลตภณฑสวนใหญเปนลกคาในชมชนเทานน ในกรณทตราผลตภณฑไมคอยเปนทรจก สวนหนงเนองมาจากวสาหกจใชตราเดยวส าหรบผลตภณฑหลายตวทวสาหกจผลต ท าใหผลตภณฑทวสาหกจถอวาเปนผลตภณฑหลกไมโดดเดนในสายตาของลกคา เชน วสาหกจชมชนกลมทเรยนกวนแมบานเกษตรกรบานบเกะ ใชตราชอ กลมทเรยนกวนแมบานเกษตรกรบานบเกะ

ภาพท 4.7 ตวอยางฉลากบรรจภณฑของผลตภณฑอาหารฮาลาล

5) การรบรองคณภาพผลตภณฑ วสาหกจสวนใหญคอรอยละ 86.4 ไมไดรบการรบรองคณภาพผลตภณฑ มวสาหกจเพยง 1 แหงเทานน ทไดรบเครองหมาย อ.ย. คอ วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรโคกปรเมง ทผลตขนมกรอบเคมสมนไพร และมวสาหกจ 5 แหง ทเปนผลตภณฑ OTOP ซงวสาหกจบางแหงได 4 ดาว และ 5 ดาว ไดแก วสาหกจชมชนขาวเกรยบปลาบานใหม (ขาวเกรยบปลา 5 ดาว) วสาหกจชมชนศนยแปรรปมะพราวอามาน (มะพราวคว 3 ดาว) วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรโตะเดง (ทเรยนกวน 3 ดาว) และวสาหกจชมชนกลมนารสามคคธรรม (ขาวซอมมอ 3 ดาว) อยางไรกตาม วสาหกจสวนใหญมการควบคมคณภาพการผลตในขนตอนทส าคญ เชน รปราง รสชาต กลน และส ขนอยกบประเภทผลตภณฑ 6) ความสามารถในการผลตไดทงป และผลตเพยงพอกบความตองการ วสาหกจรอยละ 81.8 สามารถผลตไดทงป โดยเฉพาะอยางยงวสาหกจไมจ าเปนตองพงพาวตถดบหลกทมความเปนฤดกาล ซงผลตภณฑดงกลาว เชน ขนมอบ มะพราวคว เปนตน แตวสาหกจทใชวตถดบหลกในการผลตทมความเปนฤดกาล จะไมสามารถผลตไดทงป ไดแก วสาหกจทผลตสมแขกและทเรยนกวน ท าใหวสาหกจสวนใหญคอ รอยละ 77.3 สามารถผลตไดเพยงพอกบความตองการของลกคา

4.2.2 ดานราคาและชองทางการจดจ าหนาย ผลการศกษาในสวนน ประกอบดวย ความเหมาะสมของราคาขาย การก าหนดราคา

ของผลตภณฑ ชองทางการจดจ าหนายผลตภณฑ และการขนสงผลตภณฑ โดยมรายละเอยดดงน ดง (ตารางท 4.5)

65

ตารางท 4.5 การด าเนนงานดานการตลาดเกยวกบราคาและชองทางการจดจ าหนาย

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ ความเหมาะสมของราคาขาย

- เหมาะสม 42 95.5 - ไมเหมาะสม 2 4.5

การก าหนดราคาของผลตภณฑ * - ก าหนดราคาตามตนทน + ก าไร 39 88.6 - ก าหนดเปรยบเทยบตามราคาทองตลาด 7 15.9

การตดปายแสดงราคาสนคา - ไมม 25 56.8 - ม 19 43.2

ชองทางการจดจ าหนายผลตภณฑ * - รานคาทวไปในชมชน 35 79.5 - ณ ทท าการกลม - งานแสดงสนคา - ขายผานตวแทนหรอพอคาปลก - อนๆ เชน จดประชม

22 18 11 2

50.0 40.9 25.0 4.5

ระบบการขนสงผลตภณฑ (n = 40) - กลมไปยงจดฝากขาย 20 50.0 - พอคามารบทวสาหกจ - กลมทจดขาย หนารานของกลมเอง

11 9

27.5 22.5

ความตอเนองในการจ าหนายสนคาใหกบลกคาแตละราย

- ม 41 93.2 - ไมม 3 6.8

หมายเหต: * ตอบไดมากกวา 1 ขอ

1) ความเหมาะสมของราคาขาย วสาหกจเกอบทงหมดคอ รอยละ 95.5 มความเหนวาราคาขายมความเหมาะสมแลว สวนวสาหกจทเหลอ รอยละ 4.5 เหนวาราคาขายยงไมเหมาะสม เชน วสาหกจชมชนขาวเกรยบปลาบานใหม ประสบกบราคาวตถดบ/ตนทนการผลตสงขน แตไมสามารถขนราคาจ าหนายผลตภณฑได เปนตน 2) การก าหนดราคาของผลตภณฑ วสาหกจบางแหงก าหนดราคาขายผลตภณฑโดยใชหลายเกณฑ แตสวนใหญคอ รอยละ 88.6 ก าหนดราคาตามตนทนบวกกบก าไรทตองการ รอยละ 15.9 ก าหนดราคาโดยพจารณา

66

จากราคาทองตลาด แตเปนนาสงเกตวา ในการคดตนทนการผลตของวสาหกจบางแหงยงไมครบถวน เชน ไมไดรวมคาแรงของสมาชก คาเสอมราคาของเครองจกรหรออปกรณในการผลต ส าหรบปายแสดงราคาสนคา เปนทนาสงเกตวาวสาหกจมากกวาครงหนง (รอยละ 56.8) ไมไดตดปายแสดงราคาสนคา อาจเปนเพราะสนคาสวนใหญขายสงผานรานคาทวไปในชมชน และรานคาเปนคนก าหนดราคาขายเอง สวนวสาหกจอกรอยละ 43.2 มการตดปายแสดงราคาสนคา เนองจากวสาหกจชมชนมหนารานของตวเอง 3) ชองทางการจดจ าหนายผลตภณฑ และการขนสงผลตภณฑ วสาหกจสวนใหญเลอกชองทางการจดจ าหนายหลายชองทาง แตยงคงพงพาตลาดในพนทเปนหลก กลาวคอ วสาหกจรอยละ 79.5 พงพารานคาในชมชน ซงทางวสาหกจจะไปสงทรานคาดวยตนเอง และเปนการฝากขาย สวนใหญเปนผลตภณฑทเปนขนมอบ มวสาหกจครงหนงจ าหนาย ณ ทท าการกลม เชน ผลตภณฑมะพราวคว ไขเคม เปนตน รอยละ 40.9 ไปจ าหนายตามงานแสดงสนคาทหนวยงานรฐสนบสนน มวสาหกจเพยงรอยละ 25 เทานน ทจ าหนายผานพอคาคนกลางเพอจ าหนายตอในพนทอนและสงออกไปยงประเทศมาเลเซย โดยเฉพาะไขเคม และมะพราวคว อยางไรกตาม วสาหกจสวนใหญ (รอยละ 93.2) มความตอเนองในการจ าหนายสนคาใหกบลกคาแตละราย หรอรกษาฐานลกคาเดม

ผลการวจยดงกลาว สอดคลองกบผลการศกษาของ วรษฐา หะไร (2547) ในการศกษาเรอง ศกยภาพทางการตลาดของผลตภณฑ OTOP ในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ทพบวา ชองทางการจดจ าหนายของกลมมทงขายผานตวแทน พอคาคนกลาง และขาย ณ ทท าการกลมเอง คแขงทางการตลาดทส าคญของกลมผลตภณฑ OTOP ในพนท ทมการผลตผลตภณฑประเภทเดยวกนและเปนคแขงรายใหมทเกดขนจ านวนมาก จากชองทางการจ าหนายทกลาวขางตน จะเหนไดวา วสาหกจขายผลตภณฑในตลาดชมชนเปนหลก ประกอบกบสนคาทผลตสวนใหญไมไดรบการรบรองคณภาพผลตภณฑ เชน อย. ฮาลาล ผลตภณฑสวนใหญไมมความแตกตาง ท าใหวสาหกจไมสามารถก าหนดราคาสนคาทท าใหขายผลตภณฑไดไมมาก และเปนอปสรรคในการเตบโตของธรกจ 4.2.3 ดานการสงเสรมการตลาด ผลการศกษาในสวนน ประกอบดวย การสงเสรมการตลาด และการสนบสนนดานการสงเสรมการตลาดจากภาครฐ โดยมรายละเอยดดงน (ตารางท 4.6) 1) การสงเสรมการตลาด วสาหกจสวนใหญคอรอยละ 68.2 มกจกรรมการสงเสรมการตลาด ซงสวนใหญเปนการประชาสมพนธเปนหลกและวสาหกจไดเลอกชองทางการประชาสมพนธมากกวา 1 ชองทาง โดยกจกรรมทด าเนนการ ไดแก การจดแสดงสนคาในงานแสดงสนคาตาง ๆ ทหนวยงานภาครฐจดขน (รอยละ 53.3) การใหขอมลในฉลากสนคา (รอยละ 70.0) เผยแพรทางใบปลวหรอแผนผบ (รอยละ 16.7) นามบตร (รอยละ 6.7) และหนงสอพมพทองถน (รอยละ 3.3) โดยสรป จะเหนไดวา ในกจกรรมการสงเสรมการตลาด วสาหกจไมไดด าเนนการในรปแบบทเปนธรกจ มเพยงการประชาสมพนธผานงานแสดงสนคากบหนวยงานรฐเปนหลก และวสาหกจบางแหงไมมกจกรรมสงเสรมการตลาดใด ๆ

67

2) การสนบสนนดานการสงเสรมการตลาดจากภาครฐ วสาหกจรอยละ 88.6 ไดรบการสนบสนนดานการสงเสรมการตลาดจากภาครฐ โดยหนวยงานคอนขางหลากหลาย เชน กรมสงเสรมการเกษตร (รอยละ 53.8) ส านกงานอตสาหกรรมจงหวด (รอยละ 46.2) ศนยอ านวยการบรหารจงหวดชายแดนใต (รอยละ 38.5) ส านกงานพาณชยจงหวด (รอยละ 33.3) เปนตน ซงสวนใหญเปนการสนบสนนดานประชาสมพนธในเรองการออกรานในงานแสดงสนคาตาง ๆ อยางไรกตาม วสาหกจสวนใหญคอรอยละ 86.4 เหนวาความชวยเหลอจากภาครฐทไดรบยงไมเพยงพอ เชน ประธานวสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานเปล

ตารางท 4.6 การด าเนนงานดานการสงเสรมการตลาด

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ การสงเสรมทางการตลาด

- ม 30 68.2 - ไมม 14 31.8

กจกรรมการสงเสรมการตลาด * (n = 30) - การจดแสดงสนคา 18 60.0 - การใหขอมลในฉลากสนคา 21 70.0 - เผยแพรทางใบปลวหรอแผนผบ 5 16.7 - นามบตร 2 6.7 - หนงสอพมพทองถน 1 3.3

การสนบสนนดานการสงเสรมการตลาดจากภาครฐ - ม 39 88.6 - ไมม 5 11.4

หนวยงานภาครฐทใหการสนบสนน* (n = 39) - กรมสงเสรมการเกษตร 21 53.8 - ส านกงานอตสาหกรรมจงหวด 18 46.2 - ศนยอ านวยการบรหารจงหวดชายแดนใต 15 38.5 - ส านกงานพาณชยจงหวด 13 33.3 - หอการคาจงหวด 4 10.3

ความชวยเหลอของรฐทสงเสรมดานการตลาด - ไมเพยงพอ 38 86.4 - เพยงพอ 6 13.6

หมายเหต: * ตอบไดมากกวา 1 ขอ

68

4.2.4 การด าเนนงานดานการตลาดโดยรวม ผลการศกษาในสวนน ประกอบดวยผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรง ยอดจ าหนายผลตภณฑเฉลย และรปแบบการช าระเงนในการขายผลตภณฑ โดยมรายละเอยดดงน (ตารางท 4.7)

ตารางท 4.7 การด าเนนงานดานการตลาดโดยรวม

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ ผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรง

- ไมม 39 88.6 - ม 5 11.4

ยอดจ าหนายผลตภณฑเฉลย (บาท/เดอน) - ≤ 10,000 21 47.7 - 10,001-20,000 10 22.7 - 20,001-30,000 8 18.2 - > 30,000 5 11.4

เฉลย 19,863.9 ชวงเวลาทมยอดจ าหนายสง

- เฉพะชวงเทศกาล - ตลอดทงป

36 8

84.1 15.9

แนวโนมยอดจ าหนายผลตภณฑ - เพมขน 36 81.8 - เทาเดม 6 13.6 - ลดลง 2 4.6

รปแบบการช าระเงนในการขายผลตภณฑ - จายรายสปดาห - จายสด

37 7

84.1 15.9

1) ผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรง วสาหกจมากถงรอยละ 88.6 ยงไมมผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรง โดยประธานจะเปนผรบผดชอบ ซงอาจเปนอปสรรคตอการท าการตลาดในเชงรก เชน ประธานตองท าหนาทหลายอยาง ดงนนการมผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรง จะชวยในเรองการพฒนาการตลาดโดยรวมรวมถงการประชาสมพนธ ทงในรปแบบการออกแสดงสนคา ผลการวจยดงกลาว สอดคลองกบผลการศกษาของ วรษฐา หะไร (2547) ในการศกษาเรอง ศกยภาพทางการตลาดของผลตภณฑ OTOP ในอ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส ทพบวา ในการด าเนนงานดานการตลาดของกลม สวนใหญไมมสมาชกท าหนาททางการตลาดโดยตรง แตจะมประธานกลมเปน

69

ผรบผดชอบทงงานบรหารและการจดการทางการตลาด การรบรขอมลขาวสารสวนใหญทางกลมไดรบจากขาวการประชาสมพนธ 2) ยอดจ าหนายผลตภณฑเฉลย และรปแบบการช าระเงนในการขายผลตภณฑ วสาหกจรอยละ 47.7 มยอดจ าหนายเฉลยไมเกน 10,000 บาทตอเดอน รอยละ 22.7 มยอดจ าหนายเฉลยระหวาง 10,001 - 20,000 บาทตอเดอน รอยละ 18.2 อยระหวาง 20,001 - 30,000 บาทตอเดอน และรอยละ 11.4 มยอดจ าหนายเฉลยมากกวา 30,000 บาทตอเดอน โดยรวมมยอดจ าหนายเฉลย 19,863.9 บาทตอเดอน วสาหกจสวนใหญคอรอยละ 84.1 มยอดจ าหนายสงเฉพาะชวงเทศกาล โดยเฉพาะมะพราวควและไขเคม จะขายดมากเปนพเศษในชวงถอศลอด เปนทนาสงเกตวา ในชวงเทศกาล วสาหกจขายผลตภณฑผานพอคาทมารบซอ เพอสงออกไปยงประเทศมาเลเซย สวนยอดจ าหนายจะผนแปรไปตามเทศกาล โดยเฉพาะในชวงวนฮารรายอ 2 ครง คอ อดลฟตร และอดลอฏฮา ผลตภณฑดงกลาวจะมยอดจ าหนายสงเปนพเศษ เมอสอบถามความเหนของประธานเกยวกบแนวโนมยอดจ าหนาย ประธานสวนใหญรอยละ 81.8 มความเหนในเชงบวกวาแนวโนมยอดขายจะเพมขน ส าหรบรปแบบการช าระเงนในการขายผลตภณฑ วสาหกจรอยละ 84.1 ไดรบเงนจากการขายผลตภณฑเปนรายสปดาห ซงสวนใหญเปนลกษณะการฝากขาย กบรานคาในชมชน มเพยงรอยละ 15.9 เทานนทไดรบเปนเงนสด ซงเปนการจ าหนาย ณ ทท าการกลม หรองานแสดงสนคา 4.2.5 ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาด ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาดทวสาหกจประสบอย สรปดง(ตารางท 4.8) จะเหนไดวา วสาหกจมปญหาคอนขางหลากหลาย และบางวสาหกจประสบปญหาหลายอยาง โดยปญหาทวสาหกจมากกวาครงหนงประสบคอ รฐใหการสนบสนนไมเหมาะสมกบความตองการ บรรจภณฑไมเหมาะสมกบผลตภณฑ เชน กลองบรรจภณฑใสไขเคมไมแขงแรง ขนาดถงบรรจขนมใหญเกนไปเมอเทยบกบปรมาณทเหมาะสมกบลกคาหลก นอกจากน อปกรณการผลตบางสวนไมตรงกบความตองการ เชน เตาอบขนมขนาดใหญเกนไปเมอเทยบกบการผลตจรงของวสาหกจ หมอหงตมขนาดใหญเกนไป เปนตน ปญหาทส าคญอกประการหนงของวสาหกจคอ สมาชกไมมเวลามารวมในการผลตผลตภณฑ โดยเฉพาะชวงทสมาชกตองด าเนนกจกรรมเกยวกบอาชพหลก เชน ชวงกรดยางพารา สมาชกมกเหนอยลาจากสวนจงไมพรอมทจะไปท างานทวสาหกจ นอกจากน วสาหกจหลายแหง (รอยละ 36.4) ยงขาดงบประมาณในการตอเตมสถานทในการผลตใหมความเหมาะสมเพอการผลตทมคณภาพ และสมาชกสวนใหญขาดความร โดยเฉพาะอยางยงเกยวกบการผลต การจดการวสาหกจ นอกจากน วสาหกจบางแหงมปญหาคแขงในพนท เนองจากผลตภณฑทวสาหกจผลต มความคลายคลงหรอเหมอนกบทผประกอบการทวไปผลต เชน มะพราวคว ทเรยนกวน ขนมอบ เปนตน

70

ตารางท 4.8 ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาด

รายการ* จ านวน (n = 44) รอยละ - รฐใหการสนบสนนไมตรงกบความตองการของกลม

เชน บรรจภณฑ 25 56.8

- สมาชกไมมเวลาในการผลตผลตภณฑ 19 43.2 - ไมมงบประมาณในการตอเตมสถานทในการผลต 16 36.4 - สมาชกสวนใหญขาดความรดานการตลาด 13 29.5 - การผลตสนคาใหไดคณภาพและควบคมคณภาพท าได

ยาก 7 15.9

- มคแขงจ านวนมาก 5 11.4

หมายเหต: * ตอบไดมากกวา 1 ขอ

4.3 สภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน ผลการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจ ประกอบดวย ผลการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ในการด าเนนงานดานการตลาดในมมมองของประธานวสาหกจ และสภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานในมมมองของภาครฐ รายละเอยดดงน 4.3.1 ผลการวเคราะหจดแขง จดออนในการด าเนนงานดานการตลาดในมมมองของประธานวสาหกจ จากการสอบถามประธานวสาหกจ ไดสะทอนจดแขง และจดออนในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจ ดงรายละเอยด (ตารางท 4.9) 1) จดแขงของวสาหกจ จดแขงของวสาหกจมความหลากหลายขนอยกบลกษณะของวสาหกจ อยางไรกตาม เมอประมวลขอมลในภาพรวมทไดจากประธานวสาหกจ พบวา ทจดวาเปนจดแขงจรง ๆ ในภาพรวมของวสาหกจคอ สมาชกของวสาหกจสวนใหญทเปนมสลมสามารถพดภาษามลายได ซงจดแขงดงกลาว สามารถน าไปใชในการก าหนดกลยทธดานการตลาด เพอเจาะกลมลกคาทเปนมสลมทงในประเทศไทยและตางประเทศ ส าหรบจดแขงในประเดนอน ๆ ทประธานวสาหกจสะทอน ดรายละเอยดเพมเตมในตารางท 4.9 2) จดออนของวสาหกจ ผลการวเคราะหจดออนของวสาหกจ พบวา วสาหกจมจดออนคอนขางมาก ทงจดออนในการบรหารจดการพนฐานและการจดการดานการตลาด ซงมความเชอมโยงสมพนธกน โดยจดออนทส าคญคอ1) วสาหกจไมมผรบผดชอบดานการตลาดโดยตรง 2) ผลตภณฑสวนใหญยงไมไดรบการรบรองคณภาพ 3) ผลตภณฑยงไมมความสม าเสมอไมสามารถควบคมคณภาพได 4) ชองทาง

71

การตลาดยงไมทวถง 5) สมาชกไมมความรความเขาใจเกยวกบธรกจ และ 6) บรรจภณฑยงไมโดดเดนและยงไมมตราสนคา ส าหรบจดออนทบางวสาหกจประสบ ดรายละเอยดเพมเตม (ตารางท 4.9) ตารางท 4.9 จดแขง และจดออนในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ จดแขงของวสาหกจ*

- สมาชกของวสาหกจสวนใหญทเปนมสลมสามารถพดภาษามลายได

30

68.2

- รสชาตผลตภณฑอรอย เปนทยอมรบของผบรโภค 20 45.5 - อปกรณในการผลตมความพรอม รฐใหการ

สนบสนนอยางเตมท 20 45.5

- สมาชกบางสวนมความตงใจและใหความรวมมอด ในการท ากจกรรมกบวสาหกจ

14 31.8

- ผลตภณฑทผลตมปรมาณเพยงพอกบความตองการของลกคา

11 25.0

- มลกคาประจ าเนองจากสวนใหญเปนการฝากขายตามรานคาในชมชน

9 20.5

- ตราสนคาเปนทรจก ในชมชน 6 13.6 - เปนกลมทผานการคดสรร OTOP ท าใหผลตภณฑ

มคณภาพระดบหนง 5 11.4

- มหนารานของตวเอง คอ ทท าการกลม 5 11.4 - วสาหกจมความเขมแขง สามคค ชวยเหลอกนใน

การจดท ากจกรรมของวสาหกจ 5 11.4

จดออนของวสาหกจ* - วสาหกจไมมผรบผดชอบดานการตลาดโดยตรง 35 79.5 - ผลตภณฑสวนใหญยงไมไดรบการรบรองคณภาพ

ผลตภณฑ เชน อย. ฮาลาล เปนตน 28 63.6

- ผลตภณฑยงไมมความสม าเสมอ ไมสามารถควบคมคณภาพได

25 56.8

- ชองทางการตลาดยงไมทวถง เนองจากสวนใหญจ าหนายเฉพาะในชมชน

- สมาชกไมมความรความเขาใจเกยวกบธรกจ - บรรจภณฑยงไมโดดเดน ไมมตราสนคา - เงนทนหมนเวยนนอย

25 24 23 21

56.8

54.5 52.3 47.7

72

ตารางท 4.9 จดแขง และจดออนในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน (ตอ)

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ จดออนของวสาหกจ* (ตอ)

- สมาชกมเวลาไมตรงกน 16 36.4 - ตนทนบรรจภณฑสง 7 15.9 - สถานทในการผลตไมพรอม 6 13.6 - สมาชกสวนใหญเปนผสงอาย ท าใหไมสะดวกใน

การใชเทคโนโลยแตจะมประสบการณในดานอนๆ สง

6 13.6

- ปรมาณวตถดบมไมเพยงพอ เชน วตถดบปลาทใชผลตขาวเกรยบ เปนตน

5 11.4

- อายการเกบรกษาผลตภณฑเกบไดไมนาน เชน ผลตภณฑขนมอบ

3 6.8

4.3.2 ผลการวเคราะหโอกาสและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาดในมมมองของประธานวสาหกจ ผลการสอบถามประธานวสาหกจเกยวกบโอกาสและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจ มรายละเอยดดง (ตารางท 4.10) 1) โอกาสของวสาหกจ เมอพจารณาโอกาสของวสาหกจทสะทอนผานประธานวสาหกจ จะเหนไดวา วสาหกจมองเหนโอกาสเฉพาะประเดนทมหนวยงานภาครฐใหการสนบสนนเทานน แตไมไดสะทอนในประเดนอน ๆ ทง ๆ ทมโอกาสมาก เชน จ านวนประชากรมสลมเพมขนอยางตอเนอง และอาหาร ฮาลาลเปนทนยมของผบรโภคทกกลม 2) อปสรรคของวสาหกจ ส าหรบอปสรรคทวสาหกจสวนใหญ (รอยละ 56.8) ประสบ คอ หนวยงานภาครฐใหการสนบสนนไมตรงกบความตองการดงกลาวแลวขางตน ทงในเรองของบรรจภณฑและอปกรณการผลต นอกจากน บางวสาหกจเหนวา มอปสรรคดานหนวยงานภาครฐทยงไมใหการสนบสนนอยางจรงจงและตอเนอง การคมนาคมขนสงยงไมสะดวก และปญหาความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ตามล าดบ

73

ตารางท 4.10 โอกาสและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน

รายการ จ านวน (n = 44) รอยละ โอกาสของวสาหกจชมชน*

- มหนวยงานราชการ ลงพนทใหความชวยเหลอสนบสนนทงวชาการและอปกรณในการผลต

33 75.0

- รฐมนโยบายสงเสรมวสาหกจชมชนในพนทใหประสบความส าเรจ

25 56.8

อปสรรคของวสาหกจชมชน* - รฐบาลใหการสนบสนนไมตรงกบความตองการ

เชน 25 56.8

- หนวยงานภาครฐยงไมใหการสนบสนนอยางจรงจงและตอเนอง

14 31.8

- การคมนาคมขนสงยงไมสะดวก 12 27.3 - ความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใต 6 13.6

หมายเหต: * ตอบไดมากกวา 1 ขอ

4.3.3 สภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจในมมมองของภาครฐ ผลการศกษาในสวนน ประกอบดวย บทบาทภาครฐในการสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจ ปญหา อปสรรคในดานการด าเนนงานสงเสรมวสาหกจ และสภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจในมมมองของภาครฐ มรายละเอยดดงน 1) บทบาทภาครฐในการสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจ ผลจากการสอบถามเจาหนาทเกษตรอ าเภอทรบผดชอบงานดานวสาหกจชมชน พบวา ภาครฐโดยกรมสงเสรมการเกษตร มบทบาทในการสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจหลายดาน และดเหมอนจะครอบคลม ทส าคญไดแก ใหความรทางวชาการดานตาง ๆ จดหาวสดอปกรณในการผลต จดหาตลาดและงบประมาณ ส าหรบการสนบสนนดานการตลาด ไดสนบสนนในการจดท าฉลาก บรรจภณฑ ชวยสนบสนนการไปจดงานแสดงสนคา รวมทงชวยประชาสมพนธผานวทย และเวบไซด นอกจากน ยงมการอบรมการใหความรทางดานการตลาด ศกษาดงานวสาหกจทประสบความส าเรจ และออกแบบบรรจภณฑใหตรงกบความตองการ ซงในอนาคตหนวยงานมแผนทจะสนบสนนการขยายตลาดไปยงตางประเทศ การพฒนาผลตภณฑใหมความหลากหลาย ปรบปรงบรรจภณฑใหทนสมย และสงเสรมใหผลตภณฑมเครองหมายรบรองคณภาพ (ตารางท 4.11)

74

2) ปญหา อปสรรคในดานการด าเนนงานสงเสรมวสาหกจ ส าหรบปญหาและอปสรรคในดานการด าเนนงานสงเสรมวสาหกจ พบวา วสาหกจขาดกระบวนการเรยนรในการด าเนนงาน วสาหกจไมสามารถเขาถงแหลงเงนทนเนองจากยงขาดความเขมแขง วสาหกจผลตสนคาไมตอเนองท าใหมปญหาการจดการการตลาด ขาดงบประมาณในการพฒนาวสาหกจใหทวถง ตามล าดบ ส าหรบปญหาทเกยวของกบเจาหนาทและระบบท างานสงเสรมวสาหกจ พบวา บคลากรในพนทมประสบการณนอยในการสงเสรมวสาหกจ หนวยงานภาคยงไมบรณาการการท างานในระดบจงหวดและไมใหความส าคญในการพฒนาวสาหกจชมชน และบคลากรไมกลาลงพนทส ารวจขอมล (ตารางท 4.11)

ตารางท 4.11 บทบาทภาครฐและปญหาในการสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจ

รายการ จ านวน (n = 7) รอยละ บทบาทในการสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจชมชน *

- สงเสรมความรทางวชาการดานตาง ๆ 7 100.0 - จดซอวสดอปกรณในการผลต 4 57.1 - จดหาตลาดในการแสดงสนคา 3 42.8 - จดหาแหลงงบประมาณในการลงทน 2 28.6

การสนบสนนกจกรรมดานการตลาดของผลตภณฑ * - จดท าฉลากและบรรจภณฑ 6 85.7 - งานแสดงสนคา 6 85.7 - วทย 2 28.6 - เวบไซด 1 14.3

นโยบายในการพฒนาดานการตลาด * - อบรมการใหความรทางดานการตลาด - ศกษาดงานวสาหกจทประสบความส าเรจ - ออกแบบบรรจภณฑใหตรงกบความตองการ

5 4 3

71.4 57.1 42.9

โครงการสนบสนนดานการตลาดของวสาหกจในอนาคต * - ขยายตลาดตางประเทศ - พฒนาผลตภณฑใหมความหลากหลาย - ปรบปรงบรรจภณฑใหทนสมย - สงเสรมใหผลตภณฑมเครองหมายรบรองคณภาพ

5 4 3 2

71.4 57.1 42.9 28.6

75

ตารางท 4.11 บทบาทภาครฐและปญหาในการสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจ (ตอ)

รายการ จ านวน (n = 7) รอยละ ปญหาอปสรรคในดานการด าเนนงานสงเสรมวสาหกจชมชน *

- วสาหกจชมชนขาดกระบวนการเรยนรในการด าเนนงานวสาหกจชมชน

6 85.7

- วสาหกจชมชนไมสามารถเขาถงแหลงเงนทนเนองจากกลมยงขาดความเขมแขง

5 71.5

- วสาหกจชมชนผลตสนคาไมตอเนอง ท าใหมปญหาเรองการจดการการตลาด

3 42.9

- ขาดงบประมาณในการพฒนาวสาหกจชมชนใหทวถง 2 28.6 ปญหาอปสรรคในดานเจาหนาทและระบบท างานสงเสรมวสาหกจ *

- บคลากรในระดบพนทมประสบการณนอยในการสงเสรมวสาหกจชมชน

5

71.5

- หนวยงานภาคยงไมบรณาการการท างานในระดบจงหวดและไมใหความส าคญในการพฒนาวสาหกจชมชน

4 57.1

- บคลากรไมกลาลงพนทส ารวจขอมล 2 28.6

หมายเหต: * ตอบไดมากกวา 1 ขอ

3) สภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจในมมมองของภาครฐ เจาหนาทเกษตรอ าเภอทรบผดชอบงานดานวสาหกจชมชนใหความเหนวา จดแขงของวสาหกจมไมมาก ทส าคญ ไดแก วสาหกจชมชนตงอยในพนทชายแดนทสามารถท าการคากบประเทศมาเลเซยได และวสาหกจมการน าเทคโนโลยเขามาใชในการผลต ส าหรบจดออนของวสาหกจมคอนขางมาก โดยมจดออนหลกคอ สมาชกใชภาษาไทยไมช านาญ มาตรฐานของผลตภณฑไมคงทและเกบไดไมนาน ผลตภณฑไมมความแตกตางและขาดความหลากหลาย สมาชกขาดความพรอมในการท างานกลม และวสาหกจพงพาการสนบสนนจากภาครฐมากเกนไป เมอสอบถามถงโอกาสและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจ พบวา วสาหกจมโอกาสคอนขางมาก กลาวคอ ภาครฐมนโยบายสงเสรมวสาหกจ ปจจบนมหลายหนวยงานใหความชวยเหลอวสาหกจ ประกอบกบจ านวนประชากรมสลมเพมขนอยางตอเนอง อาหารฮาลาลเปนทนยมของผบรโภคทกศาสนา และความกาวหนาทางเทคโนโลยชวยเพมศกยภาพการด าเนนงานดานการตลาด

76

ในขณะท อปสรรคหลกท วสาหกจตองเผชญ ไดแก เจาหนาทร ฐในพนท มประสบการณนอยในการสงเสรมวสาหกจชมชน โดยเฉพาะดานการตลาดและธรกจ และปญหาความไมสงบในพนท ท าใหไมคอยมงานแสดงสนคาภายในจงหวด (ตารางท 4.12) ตารางท 4.12 สภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจ ในมมมองของภาครฐ

รายการ จ านวน (n = 7) รอยละ จดแขงของวสาหกจชมชน *

- วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส ตงอยในพนทชายแดนทสามารถท าการคากบประเทศมาเลเซยได

5 71.5

- การน าเทคโนโลยเขามาใชในการผลต 4 57.1 - รสชาตผลตภณฑอรอย - มวตถดบหลกในพนท

2 2

28.6 28.6

จดออนของวสาหกจชมชน* - สมาชกใชภาษาไทยไมช านาญ เนองจากใชภาษา

มลายเปนภาษาหลก 5 71.4

- มาตรฐานของผลตภณฑไมคงท เกบไดไมนาน 5 71.4 - ผลตภณฑไมมความแตกตาง ขาดความหลากหลาย 4 57.1 - ขาดความพรอมในการท างานกลม เชน การมเวลา

ท างานไมตรงกน 4 57.1

- วสาหกจพงพาการสนบสนนจากภาครฐมากเกนไป 4 57.1 - บรรจภณฑยงไมไดคณภาพ 3 42.9 - ขาดการวางแผนทางดานการตลาด 3 42.9 - ขาดการประสานงานระหวางกลม 2 28.6

โอกาสของวสาหกจชมชน* - รฐสงเสรมวสาหกจชมชนอยางเตมท ทงในเรอง

วชาการและอปกรณในการผลต 4 57.1

- ปจจบนมหลายหนวยงานใหความชวยเหลอ เชน อตสาหกรรมจงหวด ศนยอ านวยการบรหารจงหวดชายแดนใต เปนตน

4 57.1

- จ านวนประชากรมสลมเพมขนอยางตอเนอง 4 57.1 - อาหารฮาลาลเปนทนยมของผบรโภคทกศาสนา 4 57.1 - ความกาวหนาทางเทคโนโลยชวยเพมศกยภาพการ

ด าเนนงานดานการตลาด เชน ระบบสอสาร การใช LINE,Facebook เปนตน

4 57.1

77

ตารางท 4.12 สภาพแวดลอมภายในและภายนอกในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจ ในมมมองของภาครฐ (ตอ)

รายการ จ านวน (n = 7) รอยละ อปสรรคของวสาหกจชมชน*

- เจาหนาทรฐ ในพนทมประสบการณนอยในการสงเสรมวสาหกจชมชน โดยเฉพาะดานการตลาด และธรกจ

5

71.5

- ปญหาความไมสงบในพนท ท าใหไมคอยมงานแสดงสนคาภายในจงหวด

4 57.1

หมายเหต: * ตอบไดมากกวา 1 ขอ จากผลการวเคราะหในหวขอ 4.3.1- หวขอ 4.3.3 น ามาพจารณารวมกบการวเคราะหและการสงเกตของผวจย สามารถสรปเปนจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ของวสาหกจ ทจะน าไปใชในการก าหนดกลยทธในการพฒนาการตลาดของวสาหกจผลตผลตภณฑอาหารฮาลาล ดงน จดแขงของวสาหกจในภาพรวมมไมมากนก ทส าคญไดแก (1) วสาหกจตงอยในจงหวดนราธวาสซงเปนพนทชายแดนทสามารถท าการคากบประเทศมาเลเซยได และ (2) สมาชกของวสาหกจชมชนทเปนมสลมสวนใหญสามารถพดภาษามลายได อยางไรกตาม หากพจารณาแตละวสาหกจ มเพยงบางวสาหกจทมจดแขงมากกวาวสาหกจสวนใหญ โดยเฉพาะอยางยง วสาหกจทผลตสนคาทเปนอาหารทเปนทนยมของชาวมสลม สอดรบกบวถการบรโภค ไดแก ผลตภณฑจากปลา (น าบด ขาวเกรยบ) ไขเคม และมะพราวคว ส าหรบจดออนของวสาหกจมคอนขางมาก ทงจดออนในการบรหารจดการพนฐานและการจดการดานการตลาด ซงมความเชอมโยงสมพนธกน จดออนทส าคญคอ (1) ขาดความพรอมในการท างานกลม (2) พงพาการสนบสนนจากรฐมากเกนไป (3) วสาหกจไมมผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรง (4) ผลตภณฑอาหารฮาลาลทผลตเกอบทงหมดไมใชเปนประเภทอาหารมสลมหลกทเปนทนยม (5) ผลตภณฑสวนใหญไมไดใชวตถดบหลกในพนท (6) ผลตภณฑไมมความหลากหลาย โดยเฉพาะขนมอบ (7) ผลตภณฑหลกสวนใหญยงไมไดรบการรบรองคณภาพ (8) ชองทางการตลาดแคบ เนองจากตวผลตภณฑ และ (9) การค านวณตนทนยงไมสะทอนตนทนการผลตท าใหการตงราคาไมเหมาะสม โอกาสของวสาหกจชมชนทผลตอาหารฮาลาลมคอนขางมาก เนองจาก (1) จ านวนประชากรมสลมเพมขนอยางตอเนอง (2) อาหารฮาลาลเปนทนยมของผบรโภคทกกลม (3) รฐใหการสงเสรมวสาหกจชมชนในพนท 3 จงหวดชายแดนใตเปนกรณพเศษ (4) มศนยวจยและพฒนาผลตภณฑ และสถาบนการศกษาในพนทภาคใตใหการสนบสนน และ (5) ความกาวหนาทางเทคโนโลยชวยเพมศกยภาพในการด าเนนงานดานการตลาดใหกบวสาหกจชมชน อยางไรกตาม อปสรรคของวสาหกจชมชนทผลตอาหารฮาลาลกมคอนขางมากเชนกน กลาวคอ (1) การแขงขนกนของวสาหกจชมชนในพนท เนองจากผลตภณฑมกระบวนการผลต

78

ทไมซบซอน (2) รฐใหความชวยเหลอวสาหกจชมชนไมตรงจด ไมตรงตามความตองการ โดยเฉพาะการคดเลอกผลตภณฑ (3) รฐใหความชวยเหลอดานการสงเสรมการตลาดไมเพยงพอ (4) เจาหนาทของรฐทรบผดชอบโดยตรงขาดความรความเขาใจในเชงธรกจ โดยเฉพาะดานการตลาด (5) การคมนาคมขนสงบางพนทยงไมสะดวก มตนทนสง และ (6) การสนบสนนของภาครฐยงไมบรณาการอยางเปนเอกภาพ 4.4 ก าหนดกลยทธในการพฒนาการตลาดของวสาหกจชมชน จากผลการวเคราะหศกยภาพในการด าเนนงานดานการตลาดในภาพรวม สามารถน ามาก าหนดกลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนโดยใชทาวสเมตรกซ (TOWs matrix) ซงมการก าหนดกลยทธใน 4 รปแบบ คอ (1) กลยทธ SO ใชจดแขงทมอยเพอฉกฉวยโอกาส (2) กลยทธ WO แกไขจดออนเพอฉกฉวยโอกาส (3) กลยทธ ST ใชจดแขงทมอย เพอหลกเลยงอปสรรค และ (4) กลยทธ WT ลดจดออนเพอหลกเลยงอปสรรค เปนทชดเจนวา วสาหกจมจดแขงนอยมากทง ๆ ทมโอกาสมาก ดงนน กลยทธในการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนทมความเปนไปไดมากคอ ใชจดแขงและแกไขจดออนรวมกนเพอฉกฉวยโอกาส โดยเรมตงแตการเลอกผลตภณฑทเหมาะสมกบตลาดโดยใชจดแขงทม โดยเฉพาะความเปนมสลมและฮาลาล และ/หรอใชวตถดบหลกในพนท ซงจะสรางความเปนเอกลกษณใหกบผลตภณฑ สวนการจดการสวนประสมทางการตลาดอน ๆ สามารถมแนวทางทจะจดการได ดงตวอยางวสาหกจทผลตผลตภณฑจากปลา (น าบด ขาวเกรยบ) ไขเคม และมะพราวคว ดงนน ในการศกษานไดก าหนดกลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหาร ฮาลาลของวสาหกจชมชนทส าคญดงน (ตารางท 4.13) 1) กลยทธ SO ใชจดแขงทมอยเพอฉกฉวยโอกาส (1) S2O1 วสาหกจชมชนสวนใหญควรสรางอตลกษณผลตภณฑของตวเองจากความเปนมสลมและฮาลาล และยดหลกใชวตถดบทมในทองถน โดยเรมจากผลตภณฑทวสาหกจท าไดอรอย มคณภาพ และมความจ าเปนตอการบรโภค เพอสนองความตองการของตลาดทมเพมขนทงผบรโภคทเปนมสลมและไมใชมสลม ตวอยางประเภทอาหารคาว เชน ขาวหมก ซปเนอ และเครองแกงอาหารมสลม เปนตน (2) S1S2O1 วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาสเปนพนทชายแดน สามารถท าการคากบประเทศมาเลเซยได อกทงมความไดเปรยบทสามารถพดภาษามลายได ดงนนวสาหกจชมชนควรขยายตลาดไปในประเทศมาเลเซย ซงเปนประเทศมสลมทมอ านาจซอสง อยางไรกตาม กลยทธนจะตองด าเนนการควบคไปกบกลยทธอน ๆ เชน S2O1 (3) S1O2 วสาหกจชมชนทผลตผลตภณฑจากวตถดบหลกในพนท และเปนทตองการของตลาดอยแลว ควรพฒนาผลตภณฑเพมเตม เชน บรรจภณฑ คณภาพ เพอเพมชองทางการตลาดใหครอบคลมกลมลกคามากขน (4) S1O3 วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาสเปนพนทพเศษทรฐใหการสนบสนนอยแลว วสาหกจชมชนควรใชโอกาสน เลอกรบการสนบสนนสงทตองการจากหนวยงานทเกยวของ

79

2) กลยทธ WO แกไขจดออนเพอฉกฉวยโอกาส (1) W3O5 วสาหกจควรแกไขจดออนเกยวกบการบรหารจดการดานการตลาดโดยรวม โดยมผรบผดชอบดานการตลาดพรอมพฒนาศกยภาพดานการตลาด เพอใหวสาหกจสามารถท าการตลาดในเชงรกได เชน ใหสมาชกทเปนคนรนใหมเขามาชวยดานการตลาด เชน ลกหลาน มาชวย ดานเทคโนยการสอสาร เชน LINE หรอขายผานเครอขายอนเตอรเนต เชน Facebook เปนตน และหนวยงานรฐทเชยวชาญดานการตลาดเขามาชวยเปนพเลยง (2) W6O2 เนองจากวสาหกจชมชนสวนใหญผลตขนมอบและไมไดเปนขนมอบทมความแตกตางจากขนมอบทจ าหนายในตลาดทวไป ซงไมใชอาหารหลกดวย ดงนน วสาหกจชมชนควรแกไขจดออนในประเดนน โดยการเลอกผลตผลตภณฑทเหมาะสมมากกวาน โดยใหความส าคญกบผลตภณฑประเภทอาหารหลกทเปนทนยม (3) W6O1 วสาหกจชมชนตองพฒนาผลตภณฑใหมความหลากหลาย มบรรจภณฑทเหมาะสม ทส าคญผลตภณฑตองไดรบการรบรองคณภาพ เ พอใหสามารถเปดชองทางการตลาดสกลมลกคาภายนอก (4) W9O5 วสาหกจชมชนตองบรหารจดการในเชงธรกจมากขน โดยเฉพาะการตลาด การค านวณตนทนทสะทอนตนทนการผลต เพอน าไปสการตงราคาผลตภณฑทเหมาะสม ซงจะท าใหวสาหกจชมชนสามารถอยไดโดยไมพงรฐมากเกนไป 3) กลยทธ ST ใชจดแขงทมอยเพอหลกเลยงอปสรรค (1) S1T1 วสาหกจชมชนตองใชจดแขงทชมชนมวตถดบหลกในพนท ในการเลอกผลตผลตภณฑทเปนเอกลกษณเพอลดอปสรรคในการแขงขน และลดอปสรรคจากรฐทใหความชวยเหลอวสาหกจชมชนไมตรงความตองการของวสาหกจทแทจรง (2) S1T3 จากจดแขงทวสาหกจชมชนตงอยในจงหวดนราธวาส ซงเปนพนทชายแดน อกทงสมาชกสวนใหญกสามารถพดภาษามลายได และมผลตภณฑทมความเปนเอกลกษณและมคณภาพอยแลว วสาหกจควรใหความส าคญกบการจ าหนายผลตภณฑไปยงประเทศมาเลเซย 4) กลยทธ WT ลดจดออนเพอหลกเลยงอปสรรค (1) W7T3 จากการทผลตภณฑของวสาหกจชมชนสวนใหญยงไมมคณภาพและยงไมไดรบการรบรองคณภาพ วสาหกจควรพฒนาผลตภณฑใหมคณภาพและมมาตรฐานการผลต จนไดรบการรบรองคณภาพ เพอสามารถเปดชองทางการตลาดใหม ๆ มากขน (2) W3T3 วสาหกจชมชนตองลดจดออนเกยวกบการบรหารจดการดานการตลาดโดยรวม โดยใหมผรบผดชอบดานการตลาดพรอมพฒนาศกยภาพดานการตลาด เชน ใหสมาชกทเปนคนรนใหมเขามาชวยดานการตลาด เพอใหสามารถวเคราะหสถานภาพของวสาหกจชมชนของตนเองได ซงจะชวยลดอปสรรคทรฐใหการสนบสนนไมตรงจด (3) W6W4T1 เนองจากผลตภณฑของวสาหกจชมชนสวนใหญไมมความแตกตางจากผลตภณฑทจ าหนายในตลาดทวไป ซงไมใชอาหารหลกดวย ดงนน วสาหกจชมชนควรลดจดออนโดยการเลอกผลตผลตภณฑทหลากลายและใหความส าคญกบผลตภณฑประเภทอาหารหลกทเปนทนยม เพอลดอปสรรคการแขงขนในตลาด

80

ตารางท 4.13 กลยทธในการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชน

ปจจยสภาพแวดลอม ภายใน ปจจยสภาพแวดลอม ภายนอก

จดแขง S = Strengths S1 วสาหกจชมชนตงอยในจงหวดนราธวาสซงเปนพนทชายแดนทสามารถท าการคากบประเทศมาเลเซยได S2 สมาชกของวสาหกจชมชนสวนใหญทเปนมสลมสามารถพดภาษามลายได

จดออน W = Weaknesses W1 ขาดความพรอมในการท างานเปนกลม W2 พงพาการสนบสนนจากรฐมากเกนไป W3 วสาหกจชมชนไมมผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรง W4 ผลตภณฑอาหารฮาลาลทผลตเกอบทงหมดไมใชเปนประเภทอาหารมสลมหลกทเปนทนยม W5 ผลตภณฑสวนใหญไมไดใชวตถดบหลกในพนท W6 ผลตภณฑไมมความหลากหลาย โดยเฉพาะขนมอบ W7 ผลตภณฑหลกสวนใหญยงไมไดรบการรบรองคณภาพ W8 ชองทางการตลาดแคบ เนองจากตวผลตภณฑ และ W9 การค านวณตนทนยงไมสะทอนตนทนการผลตท าใหการตงราคาไมเหมาะสม

โอกาส O= Opportunities O1 จ านวนประชากรมสลมเพมขนอยางตอเนอง O2 อาหารฮาลาลเปนทยอมรบของผบรโภคทกศาสนา O3 รฐใหการสงเสรมวสาหกจชมชนในพนท 3 จงหวดชายแดนใตเปนกรณพเศษ

กลยทธ SO (SO strategies) S2O1 วสาหกจชมชนสวนใหญควรสรางอตลกษณผลตภณฑของตวเองจากความเปนมสลมและฮาลาล และยดหลกใชวตถดบทมในทองถน โดยเรมจากผลตภณฑทวสาหกจชมชนท าไดรสชาตอรอย มคณภาพ และมความจ าเปนตอการบรโภค เพอสนองความตองการของตลาดทมเพมขนทงผบรโภคทเปนมสลมและไมใชมสลม ตวอยางประเภทอาหารคาว เชน ขาว

กลยทธ WO (WO strategies) W3O5 วสาหกจชมชนควรแกไขจดออนเกยวกบการบรหารจดการดานการตลาดโดยรวม โดยมผรบผดชอบดานการตลาดพรอมพฒนาศกยภาพดานการตลาด เพอใหวสาหกจชมชนสามารถท าการตลาดในเชงรกได เชน ใหสมาช กท เ ปนคนร น ใหม เ ข ามาช วยด านการตลาด หนวยงานรฐทเชยวชาญดานการตลาดเขามาชวยเปนพเลยง

81

ตารางท 4.13 กลยทธในการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชน (ตอ)

โอกาส O= Opportunities (ตอ) O4 มศนยวจยและพฒนาผลตภณฑ และสถาบนการศกษาในพนทภาคใตใหการสนบสนน และ O5 ความกาวหนาทางเทคโนโลยชวยเพมศกยภาพในการด าเนนงานดานการตลาดใหกบวสาหกจชมชน

กลยทธ SO (SO strategies) (ตอ) S2O1 (ตอ) หมก ซปเนอ และเครองแกงอาหารมสลม เปนตน S1S2O1 วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาสเปนพนทชายแดนสามารถท าการคากบประเทศมาเลเซยไดสะดวก อกทงมความไดเปรยบทสามารถพดภาษามลายได ดงนนวสาหกจชมชนควรขยายตลาดไปในประเทศมาเลเซย ซงเปนประเทศมสลมทมอ านาจซอสง อยางไรกตาม กลยทธนจะตองด าเนนการควบคไปกบกลยทธอน ๆ เชน S2O1 S1O2 วสาหกจชมชนทผลตผลตภณฑจากวตถดบหลกในพนท และเปนทตองการของตลาดอยแลว ควรพฒนาผลตภณฑเพมเตม เชน บรรจภณฑ คณภาพ เพอเพมชองทางการตลาดใหครอบคลมกลมลกคามากขน S1O3 วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาสเปนพนทพเศษทรฐใหการสนบสนนอยแลว วสาหกจชมชนควรใชโอกาสน เลอกรบการสนบสนนเฉพาะในสงทตองการจากหนวยงานทเกยวของ

กลยทธ WO (WO strategies) (ตอ) W6O2 เนองจากวสาหกจชมชนสวนใหญผลตขนมอบและไมมความแตกตางจากขนมอบทจ าหนายในตลาดทวไป ซงไมใชอาหารหลกดวย ดงนน วสาหกจชมชนควรแกไขจดออนในประเดนน โดยการเลอกผลตผลตภณฑทเหมาะสมมากกวาน โดยใหความส าคญกบผลตภณฑประเภทอาหารหลกทเปนทนยม W6O1 วสาหกจชมชนตองพฒนาผลตภณฑใหมความหลากหลาย มบรรจภณฑทเหมาะสม ทส าคญผลตภณฑตองไดรบการรบรองคณภาพ เพอใหสามารถเปดชองทางการตลาดสกลมลกคาภายนอก W9O5 วสาหกจชมชนตองบรหารจดการในเชงธรกจมากขน โดยเฉพาะการค านวณตนทนทสะทอนตนทนการผลต เพอน าไปสการตงราคาผลตภณฑทเหมาะสม ซงจะท าใหวสาหกจชมชนสามารถอยไดโดยไมพงรฐมากเกนไป

82

ตารางท 4.13 กลยทธในการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชน (ตอ)

อปสรรค T=Threats T1 การแขงขนกนของวสาหกจชมชนในพนท เนองจากผลตภณฑมกระบวนการผลตทไมซบซอน T2 รฐใหความชวยเหลอวสาหกจชมชนไมตรงจด ไมตรงตามความตองการ โดยเฉพาะการเลอกผลตผลตภณฑ T3 รฐใหความชวยเหลอดานการสงเสรมการตลาดไมเพยงพอ T4เจาหนาทของรฐทรบผดชอบโดยตรงขาดความรความเขาใจในเชงธรกจ โดยเฉพาะดานการตลาด T5 การคมนาคมขนสงบางพนทยงไมสะดวก มตนทนสง และ T6 การสนบสนนของภาครฐยงไมบรณาการอยางเปนเอกภาพ

กลยทธ ST (ST strategies) S1T1 วสาหกจชมชนตองใชจดแขงทชมชนมวตถดบหลกในพนท ในการเลอกผลตผลตภณฑท เปนเอกลกษณเพอลดอปสรรคในการแขงขน และลดอปสรรคจากรฐทใหความชวยเหลอวสาหกจชมชนไมตรงจด S1T3 จากจดแขงทวสาหกจชมชนตงอยในจงหวดนราธวาส ซงเปนพนทชายแดน อกทงสมาชกสวนใหญกสามารถพดภาษามลายได และมผลตภณฑทมความเปนเอกลกษณ และมคณภาพอยแลว วสาหกจชมชนควรใหความส าคญกบการจ าหนายผลตภณฑไปยงประเทศมาเลเซย

กลยทธ WT (WT strategies) W7T3 จากการทผลตภณฑของวสาหกจชมชนสวนใหญยงไมมคณภาพและยงไมไดรบการรบรองคณภาพ วสาหกจชมชนควรพฒนาผลตภณฑใหมคณภาพและมมาตรฐานการผลต จนไดรบการรบรองคณภาพ เพอสามารถเปดชองทางการตลาดใหม ๆ มากขน W3T3 วสาหกจชมชนตองลดจดออนเกยวกบการบรหารจดการดานการตลาดโดยรวม โดยใหมผรบผดชอบดานการตลาดพรอมพฒนาศกยภาพดานการตลาด เชน ใหสมาชกทเปนคนรนใหมเขามาชวยดานการตลาด เพอใหสามารถวเคราะหสถานภาพของวสาหกจชมชนของตนเองได ซงจะชวยลดอปสรรคทรฐใหการสนบสนนไมตรงจด W6W4T1 เนองจากผลตภณฑของวสาหกจชมชนสวนใหญไมมความแตกตางจากผลตภณฑทจ าหนายในตลาดทวไป ซงไมใชอาหารหลกดวย ดงนน วสาหกจชมชนควรลดจดออนโดยการเลอกผลตผลตภณฑทหลากหลายและใหความส าคญกบผลตภณฑประเภทอาหารหลกทเปนทนยม เพอลดอปสรรคการแขงขนในตลาด

บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

ในบทนเปนการสรปผลการศกษา ขอเสนอแนะจากการศกษา ขอจ ากดในการศกษา

และขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 5.1 สรปผลการศกษา การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการด าเนนงานดานการตลาด ศกยภาพและขอจ ากดดานการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส เพอก าหนดกลยทธการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาล ในการศกษาน เกบขอมลจากประธานวสาหกจทผลตอาหารฮาลาล 44 รายใน 7 อ าเภอ และเจาหนาทจากส านกงานเกษตรอ าเภอทรบผดชอบงานวสาหกจในพนทศกษาทงหมด ในป พ.ศ. 2555 วเคราะหขอมลเชงพรรณนา วเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอก (SWOT) และก าหนดกลยทธทางการตลาดโดยใชทาวสเมตรกซ (TOWS Matrix) สรปผลการศกษาไดดงน 5.1.1 สภาพการด าเนนงานโดยรวมของวสาหกจชมชน 1) ลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจของประธานวสาหกจชมชน ประธานวสาหกจรอยละ 88.6 เปนเพศหญง มอายเฉลย 46.2 ป เกอบทงหมดสมรสแลว รอยละ 80 มการศกษาไมเกนระดบมธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. รอยละ 27.3 มอาชพหลกรบจาง ส าหรบอาชพรอง รอยละ 84.1 ท ากจกรรมของวสาหกจ ท างานใหกบวสาหกจเฉลย 3.5 วนตอสปดาห มรายไดจากวสาหกจชมชนเฉลย 2,875 บาทตอเดอน และท าหนาทประธานวสาหกจชมชนมาแลวเฉลย 8.7 ป

2) ขอมลพนฐานของวสาหกจชมชน ระยะเวลาการกอตงวสาหกจเฉลย 8.7 ป โดยจดทะเบยนเปนวสาหกจมาแลวเฉลย 7 ป จดตงขนเพอเปนอาชพรองใหกบสมาชก สถานทจดตงสวนใหญแยกจากทอยอาศยของประธานและสมาชก วสาหกจชมชนมสมาชกเรมตนเฉลย 28 คน ปจจบนมสมาชกเฉลย 21 คน ด าเนนธรกจเฉลย 3.5 วนตอสปดาห สมาชกสวนใหญมสวนรวมในการด าเนนกจกรรมของวสาหกจชมชนในระดบปานกลาง สมาชกสวนใหญท าการเกษตรเปนอาชพหลก วสาหกจชมชนสวนใหญใชเงนทนหลกจากการรวมหนของสมาชก มเงนลงทนเรมแรกเฉลย 43,028 บาท มเงนทนหมนเวยนเฉลย 21,840 บาท/เดอน 3) การจดการวสาหกจโดยรวม ในการบรหารจดการเงนทน วสาหกจชมชนรอยละ 45.5 เกบไวทธนาคาร สวนใหญมการจดบนทกทกครงทมรายรบ –รายจาย การจดสรรรายไดใหสมาชกในรปของคาจางแรงงานรายวนตามทสมาชกมาท างาน สวนใหญจายคาจางใหวนละ 150 บาท วสาหกจทกแหงมการตดตอประสานงานกบเจาหนาทรฐทเกยวของ โดยหนวยงานภาครฐเปนผสนบสนนใหตวแทนของวสาหกจเขารบการอบรม/สมมนา และศกษาดงานนอกสถานท วสาหกจเกอบทงหมด เขารบการอบรมหรอสมมนากบหนวยงานภาครฐ โดยเขารวมกบหลากหลายหนวยงาน วสาหกจมวธการสรางกระบวนการ

83

84

เรยนรระหวางสมาชกโดยการพบปะพดคย วสาหกจชมชนเกอบทงหมดรบทราบผลการประเมนระดบศกยภาพวสาหกจชมชนของกลมตนเอง สวนใหญผลการประเมนศกยภาพอยในระดบปานกลาง 5.1.2 การด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน 1) ดานผลตภณฑ วสาหกจครงหนงทผลตขนมอบ ท าใหตองพงพาวตถดบหลกจากภายนอกชมชนเปนหลก สวนใหญใชเครองจกรและอปกรณในการผลต มการควบคมคณภาพการผลตบางขนตอนเทานน ส าหรบบรรจภณฑสวนใหญใชบรรจภณฑตามทไดรบความชวยเหลอจากหนวยงานรฐ ซงสวนใหญเหนวาบรรจภณฑไมเหมาะสม ฉลากน าเสนอรายละเอยดไมชดเจน บรรจภณฑมขนาดเดยว การรบรตราสนคาของผลตภณฑนน สวนใหญจะเปนทรจกเฉพาะลกคาในชมชน อกทงผลตภณฑสวนใหญไมไดรบการรบรองคณภาพ ในดานความสามารถในการผลตไดทงปนน สวนใหญสามารถผลตไดทงป ท าใหวสาหกจเพยงพอกบความตองการของลกคา 2) ดานราคาและชองทางการจดจ าหนาย วสาหกจชมชนบางแหงใชเกณฑในการก าหนดราคาขายมากกวา 1 เกณฑ แตสวนใหญก าหนดราคาขายผลตภณฑโดยพจารณาจากตนทนบวกก าไรทตองการ เมอสอบถามถงความเหมาะสมของราคาขายตอหนวย วสาหกจชมชนเกอบทงหมดเหนวามความเหมาะสมแลว นอกจากน ผลตภณฑสวนใหญไมมการตดปายแสดงราคาสนคา ส าหรบการจ าหนายผลตภณฑของวสาหกจชมชน ยงคงพงพาตลาดในพนทเปนหลก คอ พงพารานคาในชมชน 3) ดานการสงเสรมการตลาด วสาหกจชมชนสวนใหญมกจกรรมการสงเสรมการตลาด โดยการประชาสมพนธผานงานแสดงสนคากบหนวยงานรฐเปนหลก วสาหกจสวนใหญเหนวารฐใหชวยเหลอ ดานการสงเสรมการตลาดยงไมเพยงพอ อกทงวสาหกจเองไมมผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรง 4) การด าเนนงานดานการตลาดโดยรวม วสาหกจชมชนมยอดจ าหนายผลตภณฑเฉลยเพยง 19,864 บาทตอเดอน แตจะมยอดจ าหนายสงเฉพาะชวงเทศกาลเทานน เมอสอบถามความเหนของประธานเกยวกบแนวโนมยอดจ าหนาย ประธานสวนใหญ มความเหนในเชงบวกวาแนวโนมยอดขายจะเพมขน ส าหรบรปแบบการช าระเงนในการขายผลตภณฑ สวนใหญจะไดรบเงนจากการขายผลตภณฑเปนรายสปดาห 5) ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาด รฐใหการสนบสนนไมตรงกบความตองการ บรรจภณฑไมเหมาะสมกบผลตภณฑ สมาชกไมมเวลามารวมในการผลตผลตภณฑ วสาหกจหลายแหงยงขาดงบประมาณในการตอเตมสถานทในการผลตใหมความเหมาะสมเพอการผลตทมคณภาพ อกทงสมาชกสวนใหญขาดความร เกยวกบการผลต การจดการวสาหกจ

5.1.3 ศกยภาพและขอจ ากดในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน 1) จดแขงของวสาหกจชมชน ไดแก 1.1) วสาหกจชมชนตงอยในจงหวดนราธวาสซงเปนพนทชายแดนทสามารถท า

การคากบประเทศมาเลเซยได และ 1.2) สมาชกของวสาหกจชมชนทเปนมสลมสวนใหญสามารถพดภาษามลายได

85

2) จดออนของวสาหกจชมชน ไดแก 2.1) วสาหกจสวนใหญขาดความพรอมในการท างานเปนกลม 2.2) พงพาการสนบสนนจากรฐมากเกนไป 2.3) วสาหกจชมชนไมมผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรง 2.4) ผลตภณฑอาหารฮาลาลทผลตเกอบทงหมดไมใชเปนประเภทอาหารมสลมหลกทเปนทนยม 2.5) ผลตภณฑสวนใหญไมไดใชวตถดบหลกในพนท 2.6) ผลตภณฑไมมความหลากหลาย โดยเฉพาะขนมอบ 2.7) ผลตภณฑหลกสวนใหญยงไมไดรบการรบรองคณภาพ 2.8) ชองทางการตลาดแคบ เนองจากตวผลตภณฑ และ 2.9) การค านวณตนทนยงไมสะทอนตนทนการผลตท าใหการตงราคาไมเหมาะสม

3) โอกาสของวสาหกจชมชน ไดแก 3.1) จ านวนประชากรมสลมเพมขนอยางตอเนอง 3.2) อาหารฮาลาลเปนทยอมรบของผบรโภคทกศาสนา 3.3) รฐใหการสงเสรมวสาหกจชมชนในพนท 3 จงหวดชายแดนใตเปนกรณ

พเศษ 3.4) มศนยวจยและพฒนาผลตภณฑ และสถาบนการศกษาในพนทภาคใตใหการ

สนบสนน และ 3.5) ความกาวหนาทางเทคโนโลยชวยเพมศกยภาพในการด าเนนงานดาน

การตลาดใหกบวสาหกจชมชน 4) อปสรรคของวสาหกจชมชน ไดแก 4.1) การแข งขนกนของวสาหกจชมชนในพนท เน องจากผลตภณฑม

กระบวนการผลตทไมซบซอน 4.2) รฐใหความชวยเหลอวสาหกจชมชนไมตรงจด ไมตรงตามความตองการ

โดยเฉพาะการเลอกผลตผลตภณฑ 4.3) รฐใหความชวยเหลอดานการสงเสรมการตลาดไมเพยงพอ 4.4) เจาหนาทของรฐทรบผดชอบโดยตรงขาดความรความเขาใจในเชงธรกจ

โดยเฉพาะดานการตลาด 4.5) การคมนาคมขนสงบางพนทยงไมสะดวก มตนทนสง และ 4.6) การสนบสนนของภาครฐยงไมบรณาการอยางเปนเอกภาพ 5.1.4 ก าหนดกลยทธในการพฒนาการตลาดของวสาหกจชมชน

1) กลยทธ SO ใชจดแขงทมอยเพอฉกฉวยโอกาส 1.1) วสาหกจชมชนควรสรางอตลกษณผลตภณฑจากความเปนมสลมและฮาลาล และยดหลกใชวตถดบทมในทองถน โดยเรมจากผลตภณฑทวสาหกจท าไดอรอย มคณภาพ และมความจ าเปนตอการบรโภค เพอสนองความตองการของตลาดทมเพมขน

86

1.2) วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาสเปนพนทชายแดน สามารถท าการคากบประเทศมาเลเซยได อกทงมความไดเปรยบทสามารถพดภาษามลายได ดงนนวสาหกจชมชนควรขยายตลาดไปในประเทศมาเลเซย ซงเปนประเทศมสลมทมอ านาจซอสง 1.3) วสาหกจชมชนทผลตผลตภณฑจากวตถดบหลกในพนท และเปนทตองการของตลาดอยแลว ควรพฒนาผลตภณฑเพมเตม 1.4) วสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาสเปนพนทพเศษทรฐใหการสนบสนนอยแลว วสาหกจชมชนควรใชโอกาสน เลอกสนบสนนสงทตองการจากหนวยงานทเกยวของ 2) กลยทธ WO แกไขจดออนเพอฉกฉวยโอกาส 2.1) วสาหกจควรมผรบผดชอบดานการตลาดพรอมพฒนาศกยภาพดานการตลาด เพอใหวสาหกจสามารถท าการตลาดในเชงรกได 2.2) วสาหกจชมชนควรเลอกผลตผลตภณฑทเหมาะสม โดยใหความส าคญกบผลตภณฑประเภทอาหารหลกทเปนทนยม 2.3) วสาหกจชมชนตองพฒนาผลตภณฑใหมความหลากหลาย มบรรจภณฑทเหมาะสม ทส าคญผลตภณฑตองไดรบการรบรองคณภาพ เพอใหสามารถเปดชองทางการตลาดสกลมลกคาภายนอก 2.4) วสาหกจชมชนตองบรหารจดการในเชงธรกจมากขน โดยเฉพาะการค านวณตนทนทสะทอนตนทนการผลต เพอน าไปสการตงราคาผลตภณฑทเหมาะสม 3) กลยทธ ST ใชจดแขงทมอยเพอหลกเลยงอปสรรค 3.1) วสาหกจชมชนตองใชวตถดบหลกในพนท ในการเลอกผลตผลตภณฑทเปนเอกลกษณเพอลดอปสรรคในการแขงขน และลดอปสรรคจากรฐทใหความชวยเหลอวสาหกจชมชนไมตรงจด 3.2) จากจดแขงทวสาหกจชมชนตงอยในจงหวดนราธวาส ซงเปนพนทชายแดน อกทงสมาชกสวนใหญกสามารถพดภาษามลายได และมผลตภณฑทมความเปนเอกลกษณและมคณภาพอยแลว วสาหกจควรใหความส าคญกบการจ าหนายผลตภณฑไปยงประเทศมาเลเซย 4) กลยทธ WT ลดจดออนเพอหลกเลยงอปสรรค 4.1) วสาหกจควรพฒนาผลตภณฑใหมคณภาพและมมาตรฐานการผลต จนไดรบการรบรองคณภาพ เพอสามารถเปดชองทางการตลาดใหม ๆ มากขน 4.2) วสาหกจตองลดจดออนเกยวกบการบรหารจดการดานการตลาดโดยรวม โดยใหมผรบผดชอบดานการตลาดพรอมพฒนาศกยภาพดานการตลาด 4.3) ควรเลอกผลตผลตภณฑทหลากลายและใหความส าคญกบผลตภณฑประเภทอาหารหลกทเปนทนยม เพอลดอปสรรคการแขงขนในตลาด 5.2 ขอเสนอแนะ 5.2.1 ขอเสนอแนะส าหรบวสาหกจชมชน

1) วสาหกจชมชนควรสรางอตลกษณผลตภณฑจากความเปนมสลมและฮาลาล เชนยดหลกใชวตถดบทมในทองถน เพอสามารถควบคมตนทนหรอปรมาณของวตถดบได เนองจาก

87

วสาหกจโดยสวนใหญผลตผลตภณฑหลายตว จงควรเลอกจากผลตภณฑทวสาหกจท าไดอรอย มคณภาพ เพอสนองความตองการของตลาดทเพมขน 2) เนองจากจงหวดนราธวาสเปนพนทชายแดนตดกบประเทศมาเลเซย วสาหกจสามารถท าการคากบประเทศมาเลเซยได อกทงมความไดเปรยบในเรองภาษาทสามารถพดภาษามลายได ดงนนวสาหกจชมชนควรขยายตลาดไป ในประเทศมาเลเซย ซงเปนประเทศมสลมทมอ านาจซอสง

3) วสาหกจควรพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑของผลตภณฑทเปนทตองการของตลาดอยแลว ใหมคณภาพเพอเพมชองทางการตลาดและขยายตลาดใหครอบคลมกลมลกคามากขน 4) รฐใหการสนบสนนวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาสเปนกรณพเศษอยแลว วสาหกจชมชนควรใชโอกาสน ในการรบการสนบสนนสงทตองการ

5.2.2 ขอเสนอแนะส าหรบหนวยงานภาครฐทมหนาทสงเสรมและสนบสนนวสาหกจชมชน

1) เจาหนาทสงเสรมการเกษตรทรบผดชอบวสาหกจชมชนโดยตรง ควรมการสอบถามความตองการพฒนาวสาหกจชมชน และประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการพฒนาวสาหกจชมชน

2) เจาหนาทสงเสรมการเกษตรทรบผดชอบวสาหกจชมชนโดยตรง ควรแนะน าใหกบวสาหกจชมชนในการพฒนาความรและทกษะดานการจดการธรกจและตลาด

3) เจาหนาทสงเสรมการเกษตรทรบผดชอบวสาหกจชมชนโดยตรง ควรเปนแกนหลกในการบรณาการกบหนวยงานอนๆ ทสามารถชวยสนบสนนวสาหกจชมชน เชน สถาบนอาหารฮาลาล มหาวทยาลย วทยาลยชมชน กรมพฒนาชมชน เปนตน 4) หนวยงานรฐทมการสนบสนนอปกรณในการผลต ควรมการอบรมการใชงาน การดแลบ ารงรกษารวมถงการซอมเมออปกรณในการผลตมปญหา 5) หนวยงานรฐทตองการสนบสนนวสาหกจชมชนในพนท ควรศกษาความตองการทแทจรงของวสาหกจชมชน กอนใหการสนบสนน เพอใหสงทจดใหเปนประโยชนอยางแทจรงตอวสาหกจชมชน

5.3 ขอจ ากดในการศกษาและขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

5.3.1 ขอจ ากดในการศกษา

1) ผประกอบการวสาหกจชมชนสวนใหญใชภาษามลายในการสอสารเปนหลก ท าใหตองมการแปลแบบสอบถาม ซงท าใหเกดการสอสารทผดพลาดได

2) เนองจากสถานการณความไมสงบในพนท ตองมความระมดระวงในการลงพนทศกษา

3) การวเคราะหการด าเนนงานดานการตลาดเปนการวเคราะหในภาพรวม ไมไดแยกเปนรายผลตภณฑ

88

5.3.2 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ส าหรบงานวจยครงตอไป ควรศกษากลยทธการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาล ทเฉพาะเจาะจงแตละผลตภณฑโดยเนนตงแตการด าเนนงานดานการตลาด และก าหนดลกคาเปาหมายทชดเจน

89

บรรณานกรม

กรมสงเสรมการเกษตร. 2555. รายงานสรปจ านวนวสาหกจชมชน/เครอขาย ฯ จ าแนกตาม ประเภทกจการ. [ออนไลน]. URL:

http://smce.doae.go.th/smce1/report/report_smce_activity.php [คนเมอวนท 17 พฤษภาคม 2558]. เจะรอเมาะ จเตะ. 2553. พฤตกรรมการซอผลตภณฑอาหารฮาลาลของผบรโภคในเขต อ าเภอ

เมอง จงหวดปตตาน. ปตตาน : วทยานพนธปรญญาโท บรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาวทยาการจดการ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ชฎาพร ไชยศร. 2552. กลยทธการพฒนากลมวสาหกจชมชน แมบานเกษตรกรบานผาฆอง ต าบลหวยสม อ าเภอภกระดง จงหวดเลย. เลย : วทยานพนธปรญญาโท ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการและการประเมน มหาวทยาลยราชภฎเลย.

ชมมมารา ประธานศร. 2548. กลยทธการสงออกอาหารฮาลาลจากประเทศไทยสตลาดโลก. เชยงใหม : วทยานพนธปรญญาโท บรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาบรหารธรกจ มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ณรงค เพชรประเสรฐ. 2542. ธรกจชมชน : เสนทางทเปนไปได. กรงเทพฯ. : ส านกงานกองทน สนบสนนการวจย.

ณรงค เพชรประเสรฐ และพทยา วองกล. 2550. วสาหกจชมชน กลไกเศรษฐกจฐานราก. พมพครง ท 3. กรงเทพฯ. : เอดสนเพรส โปรดกด.

ธงพล พรหมสาขา ณ สกลนคร. 2556. การจดการและการพฒนาวสาหกจชมชน. สงขลา. : สถาบน สนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ธรรมศาสตร พชยศาสตรพงศ. 2549. ความสามารถในการแขงขนของไกสดแชเยนและแชแขง ฮาลาลไทยในกลมประเทศตะวนออกกลาง. เชยงใหม : วทยานพนธปรญญาโท วทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม. นพา กบด า. 2550. ปจจยทมผลตอการด าเนนงานวสาหกจชมชน : กรณศกษากลมแมบาน เกษตรกรบานเซตวน ต าบลหวทง อ าเภอลอง จงหวดแพร วทยานพนธ ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาคหกรรมศาสตรเพอพฒนาชมชน มหาวทยาลยรามค าแหง. ปรชา ชมศร. 2554. หลกการตลาด. สงขลา. : เทมการพมพ. ผสด รมาคม. 2540. การบรหารธรกจขนาดยอม. กรงเทพฯ. :ฟสกสเซนเตอร. พงษสนต ตนหยง, จรวฒ เชญเกยรประดบ และกจไท ทบละมอม. 2549. การพฒนากลยทธ การตลาดของสนคาหนงต าบลหนงผลตภณฑในจงหวดนครปฐม. สงขลา : รายงานการวจยมหาวทยาลยราชภฎนครปฐม.

90

บรรณานกรม (ตอ)

พรรณศร กาญจนะเดชะ. 2549. การตลาดผลผลต OTOP : กรณศกษากลมผผลตผาทอ พนเมองในจงหวดภาคใตตอนลาง. สงขลา : สารนพนธปรญญาโท สาขาการจดการธรกจเกษตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร. พวงเกษตร วงศอนพรกล. 2552. แนวทางการพฒนาดานการตลาดของวสาหกจชมชน : กรณศกษา กลมแมบานวดจนทรพฒนา หมท 7 ต าบลวดจนทร อ าเภอเมอง

จงหวดพษณโลก. พษณโลก : วทยานพนธปรญญาโท สาขายทธศาสตรการพฒนา มหาวทยาลยราชภฎพบลสงคราม.

ไพรช วชรพนธ, วรศกด ดลยาพร และกตต เจดรงษ. 2551. แนวทางการพฒนาศกยภาพทาง การตลาดของอาหารฮาลาลเพอการสงออกของประเทศไทย. สงขลา : รายงาน การวจย มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

มาเรยม นะม. 2552. การตดสนใจสงออกของผผลตอตสาหกรรมแปรรปอาหารฮาลาลในประเทศไทย. กรงเทพ ฯ : งานวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร.

วนดา ศกด. 2550. การวเคราะหความสามารถในการแขงขนอตสาหกรรมฮาลาลของประเทศไทยกรณศกษาอาหารทะเลแปรรป. กรงเทพ ฯ. วทยานพนธปรญญาโท สาขาวชาเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

วรษฐา หะไร. 2547. ศกยภาพทางการตลาดของผลตภณฑ OTOP ในอ าเภอเมอง จงหวด นราธวาส . สงขลา : สารนพนธปรญญาโท สาขาการจดการธรกจเกษตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

วรวธ มาฆะศรานนท. 2546. วธจดท าแผนการตลาด. กรงเทพฯ; ส านกพมพเอกซเปอรเนท. ศภชาต เอยมรตนกล, 2557. หลกการตลาด กรงเทพฯ. : โรงพมพแสงดาว ศรวรรณ เสรรตน และคณะ. 2541. การบรหารการตลาดยคใหม. กรงเทพฯ. : ธระฟลมและไซเทกซ ศรวรรณ เสรรตน, ปรญ ลกษตานนท ศภร เสรรตน และองอาจ ปทะวานช. 2541. กลยทธ การตลาดการบรหารการตลาดและกรณศกษา. พมพ : บรษท ธรฟลม และไซ เทกซ จ ากด. ศรวรรณ เสรรตน, ศภร เสรรตน, องอาจ ปทะวานช, ปรญ ลกษตานนท และสพร ลมไทย. 2543. หลกการตลาด. พมพ : บรษท ธรฟลม และไซเทกซ จ ากด. ศรวรรณ เสรรตน, นภดล ศรวะรมย, จรศกด จระจนทน, องอาจ ปทะวานช, สมชาย หรญกตต,

ชวลต ประภวานนท และพรพมล วรยะกล. 2546. การจดการเชงกลยทธและ กรณศกษา. พมพ : บรษท ธรรมสาร จ ากด. สถาบนมาตรฐานอาหารฮาลาล. 2554ก. ความหมายของอาหารฮาลาล. [ออนไลน]. URL:

http://www.halal.or.th/th/main/subindex.php?page=sub&category=11&id=11. [คนเมอวนท 5 พฤษภาคม 2554].

91

บรรณานกรม (ตอ)

สถาบนมาตรฐานอาหารฮาลาล . 2554ข. มาตรฐานอาหารฮาลาล. [ออนไลน]. URL: http://www.halal.or.th/th/main/subindex.php?page=sub&category=11&id=8. [คนเมอวนท 5 พฤษภาคม 2554].

สถาบนมาตรฐานอาหารฮาลาล. 2554ค . ความแตกตางมาตรฐานอาหารฮาลาลกบมาตรฐาน อตสาหกรรมอาหารทวไป.[ออนไลน]. URL:http://www.halal.or.th/th/main/subindex.php?page=sub&category=11&id=9. [คนเมอวนท 5 พฤษภาคม 2554].

สถาบนมาตรฐานอาหารฮาลาล. 2554ง. ขอปฏบตการผลตอาหารฮาลาล. [ออนไลน]. URL: http://www.halal.or.th/th/main/content.php?page=sub&category=11&id=66 [คนเมอวนท 5 พฤษภาคม 2554].

ส านกงานเกษตรจงหวดนราธวาส. 2554. วสาหกจชมชนจงหวดนราธวาส. [ออนไลน]. URL: http://www.narathiwat.doae.go.th/indexnara.htm [คนเมอวนท 5 พฤษภาคม 2554].

ส านกงานเกษตรจงหวดพทลง. 2554. รายงานขอมลวสาหกจชมชนจงหวดพทลง ประจ าป 2554. กรงเทพฯ. : กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

ส านกงานเลขานการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน. 2554. วสาหกจชมชน.[ออนไลน]. URL: http ://www.smce.doaeo.or.th/smcel/report. [คนเมอวนท 5 พฤษภาคม 2554].

URL:http://smce.doae.go.th/productcategory/productpopup.php?ps_id=2061&smce_id=311050310006 [คนเมอวนท 5 พฤษภาคม 2554].

ส านกงานจงหวดนราธวาส. 2556 ขอมลทวไปจงหวดนราธวาส ประจ าป 2554. . [ออนไลน]. URL:http://www.narathiwat.go.th/narathiwat/index.php?option=com_content&view=category&id=36&Itemid=175 [คนเมอวนท 24 กรกฎาคม 2558].

สนรต สนสขไชย. 2550. การพฒนากลยทธทางการตลาดของผประกอบการคาอญมณ อ าเภอ แมสอด จงหวดตาก . ตาก :วทยานพนธปรญญาโท มหาวทยาลยราชภฎ ก าแพงเพชร.

สกญญา อธปอนนต, พรภมน มศลป, วรศกด บญเชญ, เกศณ เถอนบวระบต, เทยมจนทร สขเกษม อาภรณ วศวไพศาล, ภคกญญา โสมภร, พยห แกวคณ, มงคล หวงด, ทศนา คด สราง ,ศรวรรณ หวงด, เพญประภา แพงภงา, สรดา อปนนท, สรอยเพชร ตนต รตนานนท, ชาญยทธ ภาณทต. 2550. กลยทธการพฒนาวสาหกจชมชนเพอการ พงตนเอง ป 2550. รายงานการวจย กรมสงเสรมการเกษตร.

เสร วงษมณฑา. 2542. กลยทธการตลาด : การวางแผนการตลาด. กรงเทพฯ. : ธระฟลมและไซ เทกซ.

92

บรรณานกรม (ตอ)

เสร พงศพศ. 2548. ฐานคด จากแผนแมบทสวสาหกจชมชน. กรงเทพฯ. : พลงปญญา. เสร พงศพศ. 2552. คมอการท าวสาหกจชมชน. กรงเทพฯ. : พลงปญญา. อดลย จาตรงคกล. 2546. การบรหารการตลาด (ฉบบมาตรฐาน). กรงเทพฯ. : โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. อรรถวฒ วงศเวสารช. 2550. ศกยภาพทางการตลาดของผลตภณฑกาแฟผงผสมพรอมดม (กาแฟ 3 in 1) กรณศกษาวสาหกจชมชนกลมเกษตรกรท าสวนต าบล จ.ป.ร. จงหวดระนอง. สงขลา : สารนพนธปรญญาโท มหาวทยาลยสงขลานครนทร. อาทตย วฒคะโร. 2557. กสอ. น ารองดน SMES อตสาหกรรมอาหารฮาลาลประเดมตลาดอาเซยน พรอมตงเปาป 58 ชงสวนแบงตลาดฮาลาลโลก.[ออนไลน].

URL:http://www.industry.go.th/center_mng_gad/index.php?option=com_k2&view=item&id=840 [คนเมอวนท 25 กรกฎาคม 2558].

อาร วบลยพงศ, ทรงศกด ศรบญจตต, นทธมน ธระกล, กฤษฏา แกนมณ, พมพมล แกวมณ, พรพงษ ปราบรป, รตนา แก วเสน และ นารรตน ทนด. 2549. รอยแปดวสาหกจ (ใน) ชมชน แนวทางวจย กลยทธ กรณศกษา. เชยงใหม : ศนยวจยเพอเพมผลผลตทาง เกษตร คณะเกษตรศาสตร และคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

อ ามร รอดด า . 2551. การศกษาการมสวนรวมของสมาชกในการด าเนนงานวสาหกจชมชนแปร รปอาหาร จงหวดสงขลา. สงขลา : วทยานพนธปรญญาโท มหาวทยาลยราช ภฏสงขลา.

Robbins, S. P. 1998. Organizational behavior: Concepts, controversies, applications. 8th Edition. New Jersey : Prentice Hall.

Thompson, Arthur A., Jr. and A. J. Strickland. 2003. Straegic Management : Concepts and Case. 13th ed. Boston : McGraw – Hill, Inc.,

Wheelen, Thomas L. and J. David Hunger. 2002. Straegic Management and Business Policy. 8th ed. New Jersey : Prentice Hall, Inc.,

World Muslim Population. 2015. Muslim Population in the World. [ออนไลน]. URL: http://www.muslimpopulation.com/World/ [คนเมอวนท 23 กรกฎาคม 2558].

94

ภาคผนวก ก รายชอและผลตภณฑหลกของวสาหกจชมชนทเกบขอมลไดทงหมด

จ าแนกตามพนทศกษา

ตารางแสดงรายชอและผลตภณฑหลกของวสาหกจทเกบขอมลไดทงหมดจ าแนกตามพนทศกษา

รายชอวสาหกจชมชน ผลตภณฑหลก อ าเภอเมองนราธวาส

1. วสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานเปล ทองมวน 2. วสาหกจชมชนขาวเกรยบปลาบานใหม ขาวเกรยบปลา 3. วสาหกจชมชนกลมเกษตรกรเลยงปลานราพฒนา น าบด 4. วสาหกจชมชนกลมแมบานสามแยกรวมใจ กะหรปบ 5. วสาหกจชมชนแมบานอามาน ขนมปงกรอบ 6. วสาหกจชมชนขาวเกรยบปลาอลฟาลส ขาวเกรยบปลาสด 7. วสาหกจชมชนศนยแปรรปมะพราวอามาน มะพราวคว 8. กลมขาวย าสมนไพร มะพราวคว

อ าเภอแวง 1. วสาหกจชมชนเทศบาลต าบลแวง กรอบเคม 2. วสาหกจชมชนกลมแมบานฆอเลาะทวอ กรอบเคม

อ าเภอสไหงปาด 1. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรโคกปรเมง ขนมกรอบเคมสมนไพร 2. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรโตะเดง ทเรยนกวน 3. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรจอแร กลวยฉาบ 4. วสาหกจชมชนโคกโกรตนา กรอบเคม 5. วสาหกจชมชนทานตะวน ขนมโดนทจว 6. วสาหกจชมชนปตอร น าจม 7. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรตนหยง น าจม 8. วสาหกจชมชนกลมมสลมะห กะหรปบ 9. กลมสตรเบเกอรบานบอเกาะ ทองมวน

อ าเภอตากใบ 1. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรโคกอฐ – โคกใน ขาวซอมมอ 2. วสาหกจชมชนกลมศาลารวมใจ สายใยรก กรอบเคม 3. กลมแมบานเกษตรกรบานโคกมะมวง ขาวซอมมอ 4. วสาหกจชมชนกลมนารสามคคธรรม ขาวซอมมอ

95

ตารางแสดงรายชอและผลตภณฑหลกของวสาหกจทเกบขอมลไดทงหมดจ าแนกตามพนทศกษา(ตอ)

รายชอวสาหกจชมชน ผลตภณฑหลก อ าเภอตากใบ (ตอ)

5. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรบานปย ขนมเคกกลวยหอม

6. วสาหกจชมชนกลมสตรบานกบ ขาวเกรยบสดทรงเครองรส 7. วสาหกจชมชนกลมแปรรปผลตภณฑบานโคกมะเฟอง ไขเคม

อ าเภอระแงะ 1. วสาหกจชมชนผลตภณฑจากสมแขก แยมสมแขก 2. วสาหกจชมชนแมบานเกษตรกรบานปาเซท าขนม โดนท 3. วสาหกจชมชนกลมสตรขาวซอมมอบานตอหลง ขาวซอมมอ 4. วสาหกจชมชนกลมพฒนาอาชพบานตนหยง ทองมวน 5. วสาหกจชมชนกลมแมบานบอนงกอเปาะ ขาวซอมมอ 6. วสาหกจชมชนไขเคมเสรมไอโอดนทงขมน ไขเคม

อ าเภอเจาะไอรอง 1. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรบานโคก บอระเผด 2. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรบานไอกเลง ขาวเกรยบปลา 3. วสาหกจชมชนกลมทเรยนกวนแมบานเกษตรกรบานบเกะ ทเรยนกวน 4. วสาหกจชมชนกลมมะละกอแปรรปแมบานเกษตรกรบาน

สะเตยร ทเรยนกวน

5. วสาหกจชมชนกลมทเรยนกวนบานบกต ทเรยนกวน 6. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรท าขนมอบบานเจาะ

ไอรอง ทองมวน

7. วสาหกจชมชนกลมแมบานเกษตรกรบานกเว ขนมปงกรอบ 8. วสาหกจชมชนกลมแมบานโตะเลง ทองมวน 9. วสาหกจชมชนกลมแมบานเจาะเกาะ ขนมเคก 10. วสาหกจชมชนกลมแมบานสรปนง โดนท

อ าเภอยงอ 1. วสาหกจชมชนไขเคมสมนไพรใบเตย ไขเคม 2. วสาหกจชมชนแปรรปผลตผลการเกษตร โดนทแยม

96

ภาคผนวก ข แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส

................................................................ เลขทแบบสอบถาม…………………………………..

วนทสมภาษณ............/................./............... ค าชแจง

1. แบบสอบถามนเปนเครองมอประกอบการรวบรวมขอมลโครงการวจยเรอง กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส เพอความสมบรณของงานวจยและเพอประโยชนตอการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหาร ฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส ใครขอความกรณาทานไดใหความอนเคราะหตอบแบบสอบถามบนความจรงและโดยอสระ โดยขอมลทงหมดทไดผวจยจะวเคราะหในภาพรวมและขอขอบพระคณเปนอยางยงทไดใหความรวมมอเปนอยางด

2. แบบสอบถามประกอบดวย 3 ตอน คอ ตอนท 1 สภาพทวไปและการด าเนนงานของวสาหกจชมชน

ตอนท 2 การด าเนนงานดานการตลาดเกยวกบตวผลตภณฑ การก าหนดราคา ชองทางการตลาด และการสงเสรมการตลาดของวสาหกจชมชน ตอนท 3 สภาพแวดลอมภายในและภายนอก ในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน

3. แบบสอบถามนใชส าหรบเกบรวบรวมขอมลเพอการศกษาวจยเทานน ส าหรบขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถาม ทางผวจยจะเสนอผลการวเคราะหและอภปรายผลในภาพรวม ซงไมมผลกระทบหรอเกดความเสยหายตอกจการ ตวทานหรอผอน ทงทางตรงหรอทางออมแตประการใด

4. โปรดท าเครองหมาย ลงใน ( ) หนาขอความทตองการและเตมขอความลงในชองวางทตรงกบกลมวสาหกจชมชนของทานมากทสด

5. ผวจยใครขอขอบคณทานทกรณาตอบแบบสอบถามและใหความรวมมอในการจดเกบขอมลในครงน

ขอมลทวไปของวสาหกจชมชน 1. ชอประธานวสาหกจชมชน………………………………………………………………….................. 2. ชอวสาหกจชมชน....................................................................................................... 3. เลขทวสาหกจชมชน………………………………………………………………………………………… 4. ทอย……………………………………………………………………………………………………….......... 5. โทรศพท…………………………โทรสาร……………….…………E-mail………………………………

97

ตอนท 1 สภาพทวไปและการด าเนนงานของวสาหกจชมชน 1.1 ขอมลของประธานวสาหกจชมชน

(1) เพศ ( ) 1. ชาย ( ) 2. หญง

(2) อาย………………ป (3) สถานภาพการสมรส

( ) 1. โสด ( ) 2. สมรส ( ) 3. หมาย/หยาราง

(4) ระดบการศกษา ( ) 1. ประถมศกษาหรอต ากวา ( ) 2. มธยมศกษาปท 3 ( ) 3. มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. ( ) 4. อนปรญญา/ปวส. ( ) 5. อน ๆ (ระบ).....................................................................

(5) อาชพหลก ( ) 1. ท านา ( ) 2. ท าไร……………… ( ) 3. ท าสวน…………….... ( ) 4. เลยงสตว........... ( ) 5. รบจาง…………….. ( ) 6. คาขาย………………… ( ) 7. กจกรรมของวสาหกจชมชน ( ) 8. อน ๆ โปรดระบ………………….........................

(6) อาชพรอง ( ) 1. ท านา ( ) 2. ท าไร……………… ( ) 3. ท าสวน……………... ( ) 4. เลยงสตว.......... ( ) 5. รบจาง…………….. ( ) 6. คาขาย………………… ( ) 7. กจกรรมของวสาหกจชมชน ( ) 8. อน ๆ โปรดระบ…………………................. .....

(7) จ านวนสมาชกในครวเรอนทท างานใหกบกจกรรมวสาหกจชมชน....................คน (8) รายไดของทานจากการผลตของวสาหกจชมชนตอเดอน……………………………บาท (9) ระยะเวลาท างานใหกบวสาหกจชมชน

( ) 1. ……………ชวโมง/วน ( ) 2. ………………………วน/สปดาห (10) ระยะเวลาการเปนประธานวสาหกจชมชน……………………………………….……...ป

1.2 ขอมลการด าเนนงานของวสาหกจชมชน 1.2.1 ขอมลทวไปเกยวกบวสาหกจชมชน (1) การกอตงวสาหกจชมชน เรมด าเนนการตงแตป พ.ศ……….……………………………..

รวมระยะเวลาการกอตง...................................................ป (2) จดทะเบยนวสาหกจชมชนเมอป พ.ศ.…………………………..……………………………….

รวมระยะเวลาการจดวสาหกจชมชน.................................ป

98

(3) จ านวนสมาชกเรมตน......................คน และปจจบนมสมาชก........................ คน เพศหญง.................คน และเพศชาย............... คน

(4) ทตงวสาหกจชมชนในการผลตผลตภณฑ ( ) 1. บรเวณบานของประธาน ( ) 2. อาคารแยกจากทอยอาศยของประธานกลม ( ) 3. อาคารเอนกประสงคของชมชน ( ) 4. อนๆ โปรดระบ……………………………………………

(5) ระยะเวลาท างานของวสาหกจชมชน ( ) 1. …………………..…ชวโมง/วน ( ) 2. …………..…………วน/สปดาห

(6) วตถประสงคการกอตงวสาหกจชมชน (ตอบไดมากกวา 1ขอ) ( ) 1. เพอสรางรายไดเพมใหกบสมาชก

( ) 2. เพอเปนอาชพรองในการประกอบอาชพ ( ) 3. เพอสนองนโยบายของภาครฐ ( ) 4. เพอวตถประสงคอนๆ โปรดระบ………………

(7) การมสวนรวมของสมาชกโดยสวนใหญในการด าเนนงานวสาหกจชมชน ( ) 1. มสวนรวมมาก ( ) 2. มสวนรวมปานกลาง ( ) 3. มสวนรวมนอย

(8) อาชพหลกของสมาชกสวนใหญ ( ) 1. ท านา ( ) 2. ท าไร……………… ( ) 3. ท าสวน…………… ( ) 4. เลยงสตว ( ) 5. รบจาง…………….. ( ) 6. คาขาย ( ) 7. วสาหกจชมชน ( ) 8. อน ๆ โปรดระบ…………………..............

(9) อาชพรองของสมาชกสวนใหญ ( ) 1. ท านา ( ) 2. ท าไร………………

( ) 3. ท าสวน…………… ( ) 4. เลยงสตว ( ) 5. รบจาง…………….. ( ) 6. คาขาย…………….

( ) 7. วสาหกจชมชน ( ) 8. อน ๆ โปรดระบ………………….............. (10) รายไดเฉลยของสมาชก จากการด าเนนงานวสาหกจชมชน จ านวน……….......

บาท/เดอน..........................................บาท/ป 1.2.2 ขอมลดานการจดการคน

(11) ทางวสาหกจชมชนไดตดตอประสานงานกบเจาหนาททเกยวของกบวสาหกจชมชนหรอไม ( ) 1. ไมเคย ( ) 2. เคย โปรดระบผประสานงาน.................................................................. โปรดระบหนวยงาน............................................................................................

99

(12) ทางวสาหกจชมชนเคยเขารบการอบรมหรอสมมนาหรอไม ( ) 1. ไมเคย ( ) 2. เคย โปรดระบผเขาอบรมหรอสมมนา (ต าแหนง)............................ โปรดระบหนวยงาน.............................................................. ……… โปรด ระบเรอง...............................................................................

(13) ทางวสาหกจชมชนมการศกษาดงานนอกสถานทหรอไม ( ) 1. ไมม ( ) 2. ม โปรดระบผไปศกษาดงาน........................................................... โปรดระบหนวยงาน.............................................................. ……… โปรด ระบเรอง................................................................................

(14) ทางวสาหกจชมชนมวธการสรางกระบวนการเรยนรระหวางสมาชกอยางไร (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 1. ประชม ( ) 2. การอบรมหรอการสมมนา ( ) 3. ศกษาดงาน ( ) 4. พบปะพดคย ( ) 5. อน ๆ โปรดระบ……………………………………………………………………..

(15) ทานทราบหรอไมวาวสาหกจชมชนของทานไดรบการประเมนศกยภาพใหอยในระดบใด ( ) 1. ไมทราบ ( ) 2. ทราบ โปรดระบ ระดบ............

(16) ทางวสาหกจชมชนมการสนบสนนจากภาครฐหรอไม ( ) 1. ไม (ขามตอบขอ 18) ( ) 2. ม

(17) ในกรณทไดรบการสนบสนนจากภาครฐมการสนบสนนในดานใดบาง (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 1. ดานกระบวนการผลต…โปรดระบหนวยงาน……………………………… ( ) 2. ดานการตลาด…โปรดระบหนวยงาน………………………………………… ( ) 3. ดานเงนทน…โปรดระบหนวยงาน……………………………………………… ( ) 4. อปกรณในการผลต…โปรดระบหนวยงาน………………………………… ( ) 5. อน ๆ โปรดระบหนวยงาน...............................................................

1.2.3 ขอมลดานการเงนและบญช (18) เงนลงทนเรมแรก (ประมาณ) ....................... บาท (19) เงนทนหมนเวยนในการด าเนนงานวสาหกจชมชน………………………บาท/เดอน (20) แหลงเงนทนหลกของวสาหกจชมชน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

( ) 1. จากประธานกลมวสาหกจชมชน ( ) 2. การกยมจากสถาบนการเงน ( ) 3. จากการรวมหน

( ) 4. จากการชวยเหลอของหนวยงานภาครฐ

100

(21) ทางวสาหกจชมชนมวธการจดการเงนทนอยางไร (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) ( ) 1. เกบไวทประธานกลม ( ) 2. เกบไวทท าการวสาหกจโดยมอบหมายใหผรบผดชอบ ( ) 3. เกบไวทธนาคาร ( ) 4. อนๆ โปรดระบ…………………………………..……..

(22) ทางวสาหกจชมชนของทานมการจดบนทกหรอจดท าบญชหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2. ไมม (ขามตอบขอ 26)

(23) ถาม การจดบนทกทางการเงนและบญชเปนอยางไร ( ) 1. มการจดบนทกเปนบางครง ( ) 2. บนทกทกครงทมกจกรรมรายรบ – รายจาย ( ) 3. อนๆ โปรดระบ……………………………………………………………………

(24) การเปดเผยขอมลทางการเงนและขอมลอน ๆ แกสมาชก ( ) 1. ไมเปดเผยขอมล ( ) 2. มการแจงแกสมาชกเปนบางครง ( ) 3. มการประชมเพอเปดเผยขอมล ( ) 4. อนๆ โปรดระบ………………………………………………………………………

(25) ทางวสาหกจชมชนของทานมระบบการตรวจสอบบญชหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2. ไมม

(26) การจดสรรผลประโยชนของวสาหกจชมชนมวธการจดสรรก าไรอยางไร ( ) 1. ม ( ) 2. ไมม

(27) อตราคาจางสมาชกรายวน ไดคาแรง วนละ...................บาท/วน ตอนท 2 การด าเนนงานดานการตลาดเกยวกบตวผลตภณฑ การก าหนดราคา ชองทางการตลาด และการสงเสรมการตลาดของวสาหกจชมชน

2.1 การด าเนนงานดานตวผลตภณฑ (1) ผลตภณฑของวสาหกจมอะไรบาง ใหเรยงตามล าดบ (ระบเปน % สดสวนการ

ผลต) ผลตภณฑอาหาร สดสวนการผลต ( % )

(2) ผลตภณฑหลกของวสาหกจชมชนของทาน คอ...................................................

101

(3) วตถดบหลก ระบ..................................ทใชในการผลตสวนใหญมาจากแหลงใด ( ) 1. มอยในทองถน ( ) 2. สงซอมาจากนอกทองถน ( ) 3. อนๆ โปรดระบ………………………………………………………………………

(4) ทางกลมมการน าเทคโนโลยมาใชในการผลตหรอไม ( ) 1. ไมม ( ) 2. ม โปรดระบ..........................

(5) กอนจะมการผลตมการออกแบบผลตภณฑหรอไม ( ) 1. ไมม ( ) 2. ม (6) ทางกลมใชหลกการใดบางเปนตวก าหนดรปแบบในการผลตผลตภณฑแตละ

ผลตภณฑ ( ) 1. ตามกลมเปาหมายทางการตลาด ( ) 2. ตามชนดของบรรจภณฑ ( ) 3. ตามค าสงซอของลกคา ( ) 4. สรางความแตกตางจากกลมอนๆ ( ) 5. อนๆ โปรดระบ………………………………………………………………………

(7) ขนาดผลตภณฑมหลายขนาดใหลกคาเลอกซอตามความตองการ ( ) 1. มขนาดเดยว ( ) 2. มหลายขนาด โปรดระบ......... (8) รปแบบบรรจภณฑมความเหมาะสมและทนสมยหรอไม

( ) 1. เหมาะสม ( ) 2. ไมเหมาะสม อยางไร............ (9) ฉลากผลตภณฑมการน าเสนอรายละเอยดทชดเจน

( ) 1. ชดเจน ( ) 2. ไมชดเจน (10) ทางวสาหกจชมชนไดมการจดท าตราสนคาผลตภณฑหรอไม

( ) 1. ไมม (ขามตอบขอท 12) ( ) 2. ม (11) ตราของผลตภณฑทใชในปจจบนเปนทรจกของลกคาหรอไม อยางไร

( ) 1. เปนทรจก ( ) 2. ไมคอยเปนทรจก (12) การรบรองคณภาพผลตภณฑหลก

( ) 1. ไมม ( ) 2. มผช. ( ) 3. OTOP ( ) 4. ฮาลาล ( ) 5. อ.ย. ( ) 6. อนๆ โปรดระบ……………………

(13) ทางวสาหกจชมชนของทานสามารถท าการผลตไดตอเนองทงปหรอไม ( ) 1. ได ( ) 2. ไมได

(14) ผลตภณฑทออกสตลาดมปรมาณเพยงพอกบความตองการของผบรโภคหรอไม

( ) 1. เพยงพอ ( ) 2. ไมเพยงพอ

102

2.2 การด าเนนงานดานการก าหนดราคา (1) ราคาขายตอหนวยมความเหมาะสมหรอไม

( ) 1. เหมาะสม ( ) 2. ไมเหมาะสม อยางไร …………

(2) ทางกลมใชหลกเกณฑใดในการก าหนดราคาของผลตภณฑ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

( ) 1. ก าหนดเปรยบเทยบตามราคาทองตลาด ( ) 2. ก าหนดราคาตามตนทน + ก าไร ( ) 3. อนๆ โปรดระบ……………………………………

(3) ผลตภณฑของกลมมปายแสดงราคาสนคาหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2. ไมม

2.3 การด าเนนงานดานชองทางการจดจ าหนาย (1) ชองทางการจดจ าหนายผลตภณฑของกลม (ตอบไดมากกวา 1)

( ) 1. ณ ทท าการกลม ( ) 2. ขายผานตวแทนหรอพอคาปลก ( ) 3. รานคาทวไปในชมชน ( ) 4. งานแสดงสนคา ( ) 5. อนๆ โปรดระบ…………………………………………………………………………

(2) ระบบการขนสงผลตภณฑ ( ) 1. พอคามารบทวสาหกจชมชน ( ) 2. กลมไปสงยงจดฝากขาย ( ) 3. กลมมจดขาย หนารานของกลมเอง ( ) 4. อนๆ โปรดระบ…………………………………

(3) การจ าหนายสนคาใหกบลกคาในแตละรายมความตอเนองหรอไม ( ) 1. ม ( ) 2. ไมม

2.4 การด าเนนงานดานการสงเสรมการตลาด (1) ทางวสาหกจชมชนไดมการท าการสงเสรมการตลาดหรอไม

( ) 1. ม ( ) 2. ไมม (ขามตอบขอท 4) (2) ถาม ทางวสาหกจชมชนมกจกรรมการสงเสรมการตลาดอยางไร (ตอบได

มากกวา 1) ( ) 1. การจดแสดงสนคา ( ) 2. เผยแพรทางใบปลวหรอแผนผบ ( ) 3. การใหขอมลในฉลากสนคา ( ) 4. นามบตร ( ) 5. อนๆ โปรดระบ…………………………………

103

(3) มหนวยงานราชการสนบสนนการสงเสรมการตลาดผลตภณฑวสาหกจชมชนของทานหรอไม ( ) 1. ไมม ( ) 2. ม โปรดระบหนวยงาน………

(4) ทานคดวานโยบายของรฐทสงเสรมดานการตลาดตลอดจนปจจยสนบสนนดานตางๆ เพยงพอหรอไม

( ) 1. เพยงพอ ( ) 2. ไมเพยงพอ 2.5 ขอมลดานการตลาดรวม (1) ทางกลมมผดแลรบผดชอบงานดานการตลาดโดยตรงหรอไม

( ) 1. ม ( ) 2. ไมม (2) ยอดจ าหนายในแตละเดอน…………….…บาทตอเดอน หรอ…………….…บาทตอป (3) ชวงเวลาทมยอดจ าหนายสง

( ) 1. บางชวง เชน ชวงเทศกาลรายอ ( ) 2. อน ๆ ทไมใชเทศกาล

(4) แนวโนมยอดจ าหนายผลตภณฑในแตละปเพมขนหรอลดลง ( ) 1. เพมขน ( ) 2. ลดลง

(5) รปแบบการช าระคาสนคา ( ) 1. จายสด ( ) 2. จายรายเดอน ( ) 3. เครดตตามตกลง ( ) 4. อนๆ โปรดระบ…………………… 2.6 ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานดานการตลาด ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

104

ตอนท 3 สภาพแวดลอมภายในและภายนอก ในการด าเนนงานดานการตลาดของวสาหกจชมชน ทานทราบถงขอมลสภาพแวดลอมภายในและภายนอก (จดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค) ของวสาหกจชมชนหรอไม (ถงขอเดนและขอดอยของวสาหกจชมชนทจะน าไปแกไขและปรบปรงอยางไรทางการตลาดของผลตภณฑทกลมท าการผลต โปรดระบ

3.1 จดแขงของวสาหกจชมชน 1.………………………………………………………………………………………………………………… 2.………………………………………………………………………………………………………………… 3.………………………………………………………………………………………………………………… 4.………………………………………………………………………………………………………………… 5.…………………………………………………………………………………………………………………

3.2 จดออนของวสาหกจชมชน 1.………………………………………………………………………………………………………………… 2.………………………………………………………………………………………………………………… 3.………………………………………………………………………………………………………………… 4.………………………………………………………………………………………………………………… 5.………………………………………………………………………………………………………………… 3.3 โอกาสของวสาหกจชมชน 1.………………………………………………………………………………………………………………… 2.………………………………………………………………………………………………………………… 3.………………………………………………………………………………………………………………… 4.………………………………………………………………………………………………………………… 5.…………………………………………………………………………………………………………………

3.4 อปสรรคของวสาหกจชมชน 1.………………………………………………………………………………………………………………… 2.………………………………………………………………………………………………………………… 3.………………………………………………………………………………………………………………… 4.………………………………………………………………………………………………………………… 5.…………………………………………………………………………………………………………………

105

ภาคผนวก ค แบบสอบถามส าหรบหนวยงานสนบสนน

เรอง กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส …………………………………………………

แบบสอบถามนเปนเครองมอประกอบการรวบรวมขอมลโครงการวจยเรอง กลยทธการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหารฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส เพอความสมบรณของงานวจยและเพอประโยชนตอการพฒนาการตลาดผลตภณฑอาหาร ฮาลาลของวสาหกจชมชนในจงหวดนราธวาส ใครขอความกรณาทานไดใหความอนเคราะหตอบแบบสอบถามบนความจรงและโดยอสระ โดยขอมลทงหมดทไดผวจยจะวเคราะหในภาพรวมและขอขอบพระคณเปนอยางยงทไดใหความรวมมอเปนอยางด ชอ – สกล ผใหสมภาษณ............................................................................................................. ...... หนวยงาน........................................................................................................................... .................. ค าชแจง กรณาเตมค าลงในชองวางใหตรงกบขอเทจจรงจากตวของทานมากทสด 1. หนวยงานของทานมบทบาทในการสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจชมชนดานใดบางเชน ดานองคความรตาง ๆ ดานงบประมาณ วสดอปกรณตาง ๆ เปนตน แลวมการด าเนนการอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. หนวยงานของทานมการสนบสนนกจกรรมดานการตลาดของผลตภณฑของวสาหกจชมชน หรอไม/อยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

106

3. ผลการด าเนนงานสนบสนนดานการตลาดของผลตภณฑวสาหกจชมชนจากหนวยงานของทาน เกดผลดหรอผลประโยชนตอกลม อยางไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ปจจบนรฐมนโยบายสงเสรมการตลาดของวสาหกจชมชนหรอไม อยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. ในอนาคตหนวยงานของทานมแผนงานหรอโครงการทจะสนบสนนดานการตลาดของวสาหกจชมชนของหรอไมอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

107

6. วสาหกจชมชน……………………………………………………….……………มจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคอยางไรบาง

6.1 จดแขงของวสาหกจชมชน 1.………………………………………………………………………………………………………………… 2.………………………………………………………………………………………………………………… 3.………………………………………………………………………………………………………………… 4.………………………………………………………………………………………………………………… 5.………………………………………………………………………………………………………………… 6.2 จดออนของวสาหกจชมชน 1.………………………………………………………………………………………………………………… 2.………………………………………………………………………………………………………………… 3.………………………………………………………………………………………………………………… 4.………………………………………………………………………………………………………………… 5.………………………………………………………………………………………………………………… 6.3 โอกาสของวสาหกจชมชน 1.………………………………………………………………………………………………………………… 2.………………………………………………………………………………………………………………… 3.………………………………………………………………………………………………………………… 4.………………………………………………………………………………………………………………… 5.………………………………………………………………………………………………………………… 6.4 อปสรรคของวสาหกจชมชน 1.………………………………………………………………………………………………………………… 2.………………………………………………………………………………………………………………… 3.………………………………………………………………………………………………………………… 4.………………………………………………………………………………………………………………… 5.…………………………………………………………………………………………………………………