1

2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Φέτος θα ασχοληθούμε με ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα στο μάθημα της

ερευνητικής εργασίας ,και λέμε ενδιαφέρον για το λόγο ότι το θέμα μας είναι η

ΚΡΗΤΗ, το όμορφο αυτό νησί μας. Θα γνωρίσουμε τόπους που ίσως δεν ξέραμε ότι

υπήρχαν , φυσικές ομορφιές ,την αρχιτεκτονική του κάθε τόπου ,θα μάθουμε την

προϊστορία της ,γενικότερα θα ασχοληθούμε για τους διάφορους νομούς και τι

ξεχωριστό και διαφορετικό έχουν μεταξύ τους. Με αυτόν τον τρόπο δηλαδή θα

ανακαλύψουμε εις βάθος τον υπέροχο αυτό κόσμο μας , θα αναλύσουμε κάθε γωνιά

της γής με σαφήνεια και ακρίβεια. Θα δούμε την Κρήτη με άλλα μάτια ,με έναν

ξεχωριστό τρόπο που δεν τον είχαμε φανταστεί μέχρι σήμερα ,από μια άλλη οπτική

γωνία. Θα δούμε ότι υπάρχει ένας ανεκτίμητος θησαυρός φυσικών αγαθών και οχι

μόνο.

Η εργασία μας θα περιέχει πληροφορίες για το Νομό Χανίων αφού αυτό είναι και

το κύριο θέμα της εργασίας μας. Θα μιλήσουμε για τις φυσικές ομορφιές του τόπου

και ειδικά για την φύση και τις ιδιαιτερότητες της.Έπειτα θα ακολουθήσει η

αρχιτεκτονική του Νομού και οι διάφοροι τόποι του Νομού Χανίων.Αμέσως μετά θα

αναφέρουμε κάποια σχόλια για όλα αυτά που βρήκαμε, και θα βγάλουμε τα δικά μας

συμπεράσματα για αυτή την δύσκολη αλλά και ταυτόχρονα υπέροχη έρευνα που

κάναμε. Πρώτα όμως θα μιλήσουμε για την Κρήτη μας και θα πούμε λίγα λόγια για

αυτή. Και παρακάτω θα δούμε το Νομό Χανίων και την προϊστορία του, ώστε να

είμαστε έτοιμοι μετά να μάθουμε το Νομό του σήμερα καλύτερα.

3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ΚΡΗΤΗ είναι το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και το πέμπτο μεγαλύτερο στη

Μεσόγειο. Πρωτεύουσα καθώς και μεγαλύτερη πόλη της είναι το Ηράκλειο.

Χωρίζεται σε 4 νομούς. Το Ν. Ηρακλείου με πρωτεύουσα το Ηράκλειο, το Ν.

Χανίων με πρωτεύουσα τα Χανιά, το Νομό του Αγίου Νικολάου με πρωτεύουσα το

Λασίθι, και τέλος το Νομό Ρεθύμνου με πρωτεύουσα το Ρέθυμνο. Βρίσκεται στη

Νότιο-Ανατολική Μεσόγειο, Έχει μήκος 260 χλμ και πλάτος 60 χλμ , και είναι ένα

νησί γεμάτο αντιθέσεις καθώς επίσης πλούσιο σε έθιμα και ιστορία. Είναι το

νοτιότερο άκρο της Ευρώπης στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και πέντε θαλασσών.

Το νησί μας έχει ιστορία 9.000 χρόνων τουλάχιστον, αφού από τότε έχουμε στοιχεία

για την ύπαρξη ανθρώπινης δραστηριότητας στο νησί.

Η Ιστορία της αρχίζει από το 1969 μ.Χ , της Ά περιόδου Τουρκοκρατίας με τις

σφαγές της Κρήτης κατά την επανάσταση του 21. Η Κρήτη ήταν το τελευταίο τμήμα

του Ελληνικού χώρου που κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, ύστερα από

πολύχρονες και μεγάλες μάχες . Στο μεγάλο αγώνα του 1821 η Κρήτη δεν έλλειψε

από το μεγάλο ξεσηκωμό. Ωστόσο δεν κατάφερε να απελευθερωθεί και παρέμεινε

υποτελής στους Τούρκους. Ειδικότερα οι επαναστατικές εξαιγέρσεις των Κρητών

αρχίζουν από τα Σφακιά στις 7 Απριλίου του 1821.

Κατά την 2η Τουρκοκρατία της Κρήτης το 1840 μ.Χ ξεσπά πόλεμος μεταξύ του

Μεχμέτ Αλί της Αιγύπτου και της Τουρκοκρατίας με αποτέλεσμα οι Μ. δυνάμεις με

την συνθήκη του Λονδίνου επαναφέρουν και πάλι τη Κρήτη στην Σουλτανική

κυριαρχία. Το 1841 κηρύσσεται νέα επανάσταση στη Κρήτη καθώς είχε άδοξο τέλος.

Το 1858 γίνεται το κίνημα του Μαυρογένη και εξ’αυτού παραχωρούνται με ειδικό

φιρμάνι, στους Κρητικούς διάφορα φορολογικά, θρησκευτικά, διοικητικά και

δικαστικά προνόμια.

Λίγο μετά ακολουθεί η μεγάλη Κρητική επανάσταση του 1866-1869 για

ελευθερία και ένωση με την Ελλάδα του Κρητικού λαού. Η επανάσταση διαρκεί 3

χρόνια και δίνει θαυμαστά δείγματα ηρωισμού και αυτοθυσίας.Αποκορύφωμα της

νέας επανάστασης είναι το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου το Νοέμβριο του 1866, η

γιγαντομαχία του Λασιθίου στης 10-13 Μαΐου του 1867 με τον Κόρακα, καθώς και οι

φονικές μάχες που σημειώνονται σε πολλά χωριά των Χανίων, του Ρεθύμνου και του

Ηρακλείου.

4

Τα

ΧΑΝΙΑ είναι παραλιακή πόλη της βορειοδυτικής Κρήτης, ένας από τους

σημαντικότερους λιμένες της Κρήτης και πρωτεύουσα του Νομού Χανίων. Αποτελεί

τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην Κρήτη,τη δεύτερη πιο πολυπληθής μετά το

Ηράκλειο.

Είναι ένας τόπος γεμάτος φυσικές ομορφιές, ιστορία, μνήμες και πολιτισμό.

Δαντελωτά ακρογιάλια, αμμουδιές όρμοι και νησάκια. Δύσβατα αλλά μαγευτικά

φαράγγια, σπήλαια, ποτάμια και καταπράσινο κάμπο με ελιές και εσπεριδοειδή.

Πλούσιος τόπος σε ζώα και φυτά. Ο επισκέπτης θα ζήσει την κριτική ψυχή θα

δοκιμάσει γεύσεις μοναδικές θα νιώσει την κριτική φιλοξενία. Όπου βρεθεί θα

ξυπνούν μνήμες από το παρελθόν, στιγμές θρύλου, ιστορίας και δόξας επίσης

συνδυάζει το παλιό με το νέο.

Συνορέυει ανατολικά με το νομό Ρεθύμνου.Το κρητικό πέλαγος στο βορρά και το

λιβυκό στο νότο βρέχουν στις τρείς πλευρές τον Νομό.Η ραχοκοκαλιά του Νομού

είναι το Λευκό Όρος με πολλές δεκάδες κορυφές και ψηλότερη όλων τις Πάχνες.Είναι

χωρισμένη σε δύο μεγάλα κομμάτια, που το καθένα φέρει και ένα σημαντικό μέρος

της ιστορίας και ανάπτυξης της πόλης: τη Νέα Πόλη που είναι το εμπορικό και

επαγγελματικό κέντρο του Νομού και που είναι μοντέρνα και αστική αν και καλά

σχεδιασμένη, και την Παλιά Πόλη , το πιο όμορφο κομμάτι των Χανίων κτισμένο

γύρω απο το Ενετικό λιμάνι.

Η πόλη των Χανίων είναι ιδανίκη αφετηρία για μεγάλες διαδρομές στην ιστορία

μέσα στο νομό.Το πάλαι ποτέ διοικητικό κέντρο της Κρήτης με μακρόχρονες

κατακτήσεις απο τους Άραβες,τους Ενετούς και τους Τούρκους,τα Χανιά είναι μια

πόλη με πλούσια ιστορία και ένδοξες στιγμές απο την αρχαιότητα.Το πολύχρωμο και

έντονα ορατό μείγμα πολιτισμών,συνδυασμένο με το διάσημο Κρητικό

πνεύμα,συνθέτει την πόλη των Χανίων.Η πόλη χρονολογείται απο τη Νεολιθική

εποχή και ήταν μια απο τις βασικές κοινότητες των Μινωιτών,οπως αποδεικνύουν οι

πρόσφατες ανασκαφές στο Καστέλι.

Τα Χανιά ήταν γνωστά ως Κυδωνία,στο παρελθόν,και η ιστορία τους είναι στενά

συνδεδεμένη με τους κατακτητές: οι Ενετοί έχτισαν την Ακρόπολη των Χανίων και

τον καθεδρικό ναό τους και ενίσχυσαν το φρούριο στο Καστέλι,ενώ το 1645 οι

Τούρκοι κατάφεραν να κατακτήσουν την περιοχή μετά απο πολιορκία 2 μηνών.Οι

Τούρκοι διώχθηκαν το 1898 και η Κρήτη συνδέθηκε με την Ελλάδα το 1913.Απο τότε

τα Χανιά θεωρούνται μια απο τις πιο όμορφες πόλεις της Ελλάδας.

5

ΜΕΡΟΣ Α’

ΦΥΣΙΚΕΣ ΟΜΟΡΦΙΕΣ

ΠΑΡΑΛΙΕΣ

ΓΡΑΜΒΟΥΣΑ- ΜΠΑΛΟΣ

Στα βορειοδυτικά της

Κρήτης βρίσκεται η

Γραμβούσα. Πρόκειται για

μία Χερσόνησο στα

δυτικά της οποίας

απλώνεται η μαγευτική

παραλία του Μπάλου. Η

παραλία του Μπάλου είναι

μία από τις πιο όμορφες

παραλίες της Μεσογείου.

Πολύ ψιλή άσπρη και κόκκινη άμμος, ρηχά νερά και σε κάποιο σημείο μια

λιμνοθάλασσα με καθαρά γαλαζοπράσινα νερά. Για να φτάσετε ως την Γραμβούσα

και τη παραλία του Μπάλου μπορείτε να πάρετε ένα από τα καραβάκια που

καθημερινά ξεκινούν από το λιμανάκι του Κίσσαμου

ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ

Στα νοτιοδυτικά παράλια της Κρήτης

απλώνεται μία από τις πιο μαγικές

παραλίες του νησιού. Το Ελαφονήσι

είναι μία από τις εξωτικές

παραλίες στη Κρήτη που απέχει περίπου

80 χλμ από τα Χανιά, χαρακτηρίζεται

από τους αμμόλοφους με λευκή άμμο, τα

καταγάλανα και καθαρά νερά, την

ηρεμία και τη γαλήνη που προσφέρει.

Το τοπίο σε παραπέμπει σε παραλίες

εξωτικές και τα ρηχά νερά της

πολλές φορές συνεχίζονται

για αρκετά μέτρα μέσα στη θάλασσα.

Το τοπίο στο Ελαφονήσι σε καθηλώνει, καθώς είναι σπάνιο να συναντήσεις στην

Ελλάδα παραλία με τα δικά της χαρακτηριστικά. Για να φτάσετε ως το Ελαφονήσι

μπορείτε να επιβιβαστείτε στο υπεραστικό λεωφορείο ή να ταξιδέψετε με το

αυτοκίνητο σας. Σίγουρα η επίσκεψή σας στην πανέμορφη παραλία στο Ελαφονήσι

θα σας μείνει αξέχαστη!

Εικόνα 2: Η παραλiα της Γραμβούσας απο ψηλά.

Εικόνα 3: Επίσκεψη στο εξωτικό

ελαφονήσι.

6

ΦΑΛΑΣΑΡΝΑ

Η πανέμορφη παραλία της

Φαλάσαρνας βρίσκεται 17 χλμ

από το Κίσσαμο στα βορειοδυτικά

της Κρήτης. Πρόκειται για μία

από τις πιο καθαρές παραλίες

της Κρήτης με κρυστάλλινα νερά

και έχει πολλές φορές βραβευτεί

ως η καλύτερη παραλία της

Ελλάδας και μια από τις καλύτερες

παραλίες της Ευρώπης! Το

λευκό και κόκκινο χρώμα της άμμου

καθώς και η θέα των επιβλητικών

βουνών που την κυκλώνουν. Στη

περιοχή της Φαλάσαρνας

υπάρχουν η παλιά πόλη και το λιμανάκι, καθώς και άλλες όμορφες παραλίες. Για να

φτάσετε ως τη Φαλάσαρνα ακολουθείτε το δρόμο που συνδέει τα Χανιά με το

Καστέλι.

ΜΑΛΕΜΕ

Το ιστορικό Μάλεμε βρίσκεται 18 χλμ δυτικά των Χανίων και αποτελεί

μέρος της συνεχόμενης παραλίας από το Κολυμπάρι ως τα Χανιά, η οποία είναι

γεμάτη με πανέμορφες αμμουδερές και βοτσαλωτές παραλίες. Το όνομα Μάλεμε

πιστεύεται ότι προέρχεται από τη λέξη <<Μάλαμα>> που σημαίνει χρυσός επειδή

ίσως υπήρχε κάποιο

ορυχείο χρυσού, επίσης

είναι σημαντικό να

αναφέρουμε ότι εδώ

ανακαλύφθηκε και ένας

θολωτός τάφος.Η

παραλία του Μάλεμε

είναι αξιοπρόσεκτη.

Είναι πλατιά, αμμώδης

και αρκετά μεγάλη σε

μήκος. Μπορείτε να

περπατήσετε κατά

μήκος της παραλίας και να φτάσετε μέχρι το σημείο που απαγορεύεται η διέλευση

λόγω των στρατιωτικών εγκαταστάσεων.Στο μεγαλύτερο κομμάτι της δεν είναι

οργανωμένη και δεν θα βρείτε ομπρέλες και ξαπλώστρες παρά μόνο κατά μήκος της

παραλιακής ζώνης μπροστά από τις καφετέριες και τα ξενοδοχεία.Το δυτικότερο

κομμάτι της παραλίας του Μάλεμε είναι σχεδόν άδειο από κόσμο και υπάρχουν

μερικά δέντρα για όσους νιώσουν την ανάγκη για λίγη σκιά.

Εικόνα 4: Βραβευμένη παραλία για τα

πεντακάθαρα νερά της.

Εικόνα 5: Μία παραλία μοναδικής αισθητικής και μεγάλης

οικολογικής σημασίας.

7

ΚΕΔΡΟΔΑΣΟΣ

Το Κεδρόδασος είναι ένα σπάνιας ομορφιάς

παραλιακό δάσος από κέδρους το οποίο

βρίσκεται 3 χλμ από το Ελαφονήσι προς τα

ανατολικά με το που φτάνετε στο

Ελαφονήσι 500 μ. Η περιοχή είναι πολύ

ήσυχη και η παραλία πεντακάθαρη με κρύα

νερά. Το καλοκαίρι υπάρχουν αρκετοί

κατασκηνωτές που προτιμούν αυτή τη

περιοχή για ελεύθερο camping. Επίσης

υπάρχει μία απομονωμένη απάνεμη παραλία

μετά το τέλος της μεγάλης παραλίας εξίσου

σπάνιας ομορφιάς με τη μόνη ταλαιπωρία

που θα συναντήσετε να είναι ένα δεκάλεπτο

περπάτημα πάνω σε βράχια. Η ομορφιά της

θα σας αποζημιώσει την ταλαιπωρία.

ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ

Το παραθαλάσσιο χωριό της αγίας μαρίνας βρίσκεται μόλις 9 χλμ δυτικά των Χανίων.

Αποτελεί ένα

από τα ποιο

δημοφιλή

θέρετρα της

Κρήτης, καθώς

στην περιοχή

υπάρχουν

χιλιάδες

ξενοδοχεία και

όλα τα είδη

τουριστικών

υποδομών. Το

όνομα της

περιοχής

προέρχεται από

την ομώνυμη εκκλησία της αγίας μαρίνας. Η παραλία της αγίας μαρίνας είναι

φανταστική με υπέροχη άμμο και πεντακάθαρα νερά. Η δυτική πλευρά της, κοντά

στο λιμανάκι του Πλατανιά είναι διάσπαρτη με μικρούς τεχνητούς κόλπους όπου

μπορείτε να απολαύσετε το μπάνιο σας. Στα ανατολικά η παραλία γίνεται ενιαία και η

αμμουδιά εκτείνεται ως το Στάλο. Σε όλο το μήκος της ,θα βρείτε όλες τις υπηρεσίες

που προσφέρονται σε μία καλά οργανωμένη παραλία.

Εικόνα 7: Η κοσμοπολίτικη παραλία της Αγίας Μαρίνας.

Εικόνα 6: Ένας καλά κρυμμένος

θυσαυρός,μακριά απο

ενοχλητικούς θορύβους.

8

ΑΛΜΥΡΙΔΑ

Η Αλμυρίδα βρίσκεται 23

χλμ ανατολικά των Χανίων

στη νότια πλευρά του

κόλπου της Σούδας και ένα

χιλιόμετρα δυτικά της

Πλάκας. Αποτελεί ένα ήρεμο

τουριστικό θέρετρο, με

καλές υποδομές και υπέροχη

θάλασσα. Η ύπαιθρος και οι

πράσινοι ελαιώνες γύρω από

την Αλμυρίδα είναι ιδανικά

μέρη για τους επισκέπτες. Η

Αλμυρίδα που έχει χαρακτηριστεί από το 1977 περιοχή απείρου κάλλους έχει δύο

καλές αμμώδης παραλίες, ρηχές και ασφαλής για παιδιά. Οι παραλίες χωρίζονται από

μία πολύ μικρή βραχώδη Χερσόνησο. Είναι πολύ καλά οργανωμένες και διάσημες για

τα θαλάσσια σπορ και τους λάτρεις της ιστιοσανίδας. Έχει ταβέρνες πάνω στη

θάλασσα φημισμένες για το φρέσκο ψάρι και τα νόστιμα τοπικά φαγητά. Υπάρχει

τακτική συγκοινωνία με τη πόλη των Χανίων.

ΧΡΥΣΗ ΑΚΤΗ

Η Χρυσή Ακτή βρίσκεται 2,5 χλμ δυτικά της πόλης των Χανίων και λίγα μέτρα

ανατολικά των Αγίων Αποστόλων.

Ουσιαστικά αποτελείται από δύο

αμμουδερές παραλίες ,οι οποίες

χωρίζονται από ένα μικρό λόφο.

Πρόκειται για μία πολύ δημοφιλή

παραλία, ακόμη και για τους

ντόπιους, καθώς είναι μόνο 4 χλμ

από το κέντρο της πόλης των Χανίων,

είναι πολύ καθαρή και τα νερά

είναι αρκετά ρηχά έτσι ώστε να

είναι αρκετά ασφαλή παραλία για

τα παιδιά. Η δυτικότερη είναι η

κύρια παραλία της χρυσής

ακτής ενώ η ανατολική ονομάζεται

Άπτερα. Η Χρυσή Ακτή κερδίζει τη γαλάζια <<σημαία>> εδώ και πολλά χρόνια

δεδομένο ότι είναι πολύ καθαρή και πολύ καλά οργωμένη.

Εικόνα 8: Αλμυρίδα,μια οργανωμένη και

αμμουδερή παραλία.

Εικόνα 9: Η χρυσή ακτή κερδίζει τη

γαλάζια σημαία.

9

ΦΑΡΑΓΓΙΑ

ΦΑΡΑΓΓΙ ΣΑΜΑΡΙΑΣ

Το Φαράγγι της Σαμαριάς είναι το μακρύτερο πεζοπορικό φαράγγι της Ευρώπης και

επίσημα είναι το πιο διάσημο. Χιλιάδες τουρίστες το κατεβαίνουν μετά πόδια και

καθημερινά το καλοκαίρι.

Για πολλούς αυτός είναι ο

μοναδικός σκοπός της

επισκέψεις τους στη

Κρήτη. Το μήκος του

αγγίζει τα 16 χλμ και η

κατάβαση του διαρκεί

περίπου για 4-7 ώρες. Το

φαράγγι βρίσκεται στη

νότια πλευρά του νομού

Χανιών στη μεγαλύτερη

ακατοίκητη πλευρά της

Ευρώπης, των εθνικών

δρυμών της Σαμαριάς στα

Σφακιά. Δημιουργήθηκε

από ένα μικρό ποτάμι που

ρέει ανάμεσα στα Λευκά Όρη και το Όρος

Βολακιάς. Υπάρχουν πολλά άλλα φαράγγια

κάθετα στη Σαμαριά, τα περισσότερα από

τα οποία απαιτούν εξοπλισμό για canyoning αν

και λέγεται ότι το φαράγγι είναι 18 χλμ

μακρύ, η απόσταση αυτή αφορά την

απόσταση μεταξύ του οικισμού του

ομαλού στο ομώνυμο οροπέδιο και στο

χωριό Αγία Ρούμελη. Η πορεία μέσα στον

εθνικό δρυμό της Σαμαριάς είναι 13 χλμ

μακριά αλλά θα πρέπει να περπατήσετε άλλα

3 χλμ ως την Αγία Ρούμελη από την έξοδο

δρυμού.

Εικόνα 10: Πεζοπορία στο φαράγγι της Σαμαριάς.

Εικόνα 11: Η Φάραγγα,όπως

το ονομάζουν οι ντόπιοι.

10

ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΡΥΠΗΤΗΣ

Το Φαράγγι της Τρυπητής είναι το

δεύτερο παράλληλο

φαράγγι δυτικά του φαραγγιού της

Σαμαριάς και, όπως με το

φαράγγι του Κλάδου το

μονοπάτι που οδηγεί στη βόρεια

είσοδο του επίσης ξεκινά από τη

πηγή λινοσέλι για να προσεγγίσετε

την είσοδο υπάρχει

επικίνδυνο πέρασμα με

μεγάλες σάρες όπου υπάρχει

κίνδυνος να κολλήσει κάποιος, έτσι ώστε να μην μπορεί να περπατήσει παρακάτω

αλλά ούτε και να επιστρέψει. Γι’αυτό πρέπει να επιχειρήσετε να περάστε το σημείο

με συνοδεία έμπειρων ορειβατών. Είναι από τα μεγαλύτερα φαράγγια της Κρήτης και

για την διάσχιση του χρειάζονται 2 μέρες καθώς δεν υπάρχει δρόμος για να

προσεγγίσετε την είσοδο του. Το μονοπάτι διέρχεται από τη περιοχή λινοσέλι όπου

υπήρχε αρχαίο μαντείο. Εκεί θα πρέπει να διανυκτερέψετε πλησίον της κορυφής στο

ύπαιθρο ή στο ερειπωμένο μητάτο του Τζάτζιμου μέχρι εκεί η πεζοπορία είναι 2,5

ώρες. Κατά την μυθολογία σε τούτη τη κορφή είχε το θρόνο του ο Κριταγενής Δίας

και στις πλησίον δυτικά ομαλές κορυφές πραγματοποιούσε τις αρματοδρομίες του.

ΦΑΡΑΓΓΙ ΊΜΒΡΟΥ

Το Φαράγγι της Ίμπρου, κοντά στη

χώρα Σφακίων, είναι το δεύτερο

πιο δημοφιλές φαράγγι της

Κρήτης μετά αυτό της Σαμαριάς.

Κατά τη διάρκεια της υψηλής

περιόδου εκατοντάδες

περιπατητές επισκέπτονται

καθημερινά τη περιοχή για να

περάσουν μέσα μέσα από την

κοιλάδα. Η διαδρομή δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη και μπορεί να ολοκληρωθεί σε 2-3

ώρες. Το τοπίο είναι πανέμορφο και η σχετική ευκολία στη κατάβαση καθιστά τη

κάθοδο της Ίμπρου ιδανική για οικογένειες με παιδιά. Το μήκος του φαραγγιού είναι

11 χλμ.

Τη πρώτη μισή ώρα το περπάτημα είναι κατηφορικό σε όλο το μήκος του. Μετά από

75 λεπτά περίπου θα βρίσκεστε στο στενότερο, πιο εντυπωσιακο σημείο του

φαραγγιού. Τα τοιχώματα του φαραγγιού εδώ απέχουν μεταξύ τους λιγότερο από 2

μέτρα, ενώ το ύψος τους φτάνει στα 300 μέτρα. Δεκαπέντε λεπτά πιο κάτω στο

φαράγγι θα συναντήσετε ένα ευχάριστο χώρο ανάπαυσης. Σε αντίθεση με ότι πολύ

ταξιδιωτικοί αναφέρουν, δεν υπάρχουν ούτε πωλητές φρέσκου νερού εδώ, αλλά ούτε

και βρύση.

ΦΑΡΑΓΓΙ ΑΓΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

Εικόνα 12: Ένα φαράγγι σπάνιας φυσικής

ομορφιάς.

Εικόνα 13: Φαράγγι κοντά στα Σφακια.

11

Το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης βρίσκετε στη δυτική πλευρά των Λευκών Όρεων,

στην επαρχία Σελίνου, με πολλά κατακόρυφα περάσματα. Έχει πάρει το όνομα του

από το χωριουδάκι που

βρίσκετε κοντά στην

είσοδό του, 46 χλμ από

τα Χανιά. Το μήκος

του είναι 7.50 χλμ και

η διάβαση του 3 ώρες.

Στην παραλία βρίσκετε

το χωριό Σούγια με την

πεντακάθαρη και

πανέμορφη παραλία

όπου μπορείτε να

απολαύσετε ένα

αξέχαστο μπάνιο στα

νερά του Λυβικού πελάγους. Μια φορά την ημέρα διέρχεται από το λιμανάκι της

Σούγιας, πλοίο που συνδέει το χωριό των Σφακίων ανατολικά με τη Παλαιόχωρα

δυτικά.

ΦΑΡΑΓΓΙ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ

Ο Καλλικράτης είναι ένα σχετικά μικρό φαράγγι στην νοτιοανατολική περιοχή των

Λευκών Ορέων στο νομό

Χανίων. Το φαράγγι

συνδέει τα ορεινά

βοσκοτόπια της περιοχής με τα

ορεινά χωριά είναι ένας πολύ

ευχάριστος περίπατος με

υπέροχη θέα και σπάνια

λουλούδια αν και σχετικά

άγνωστους στους

τουρίστες. Η πεζοπορία στο

φαράγγι του Καλλικράτη

μαζί με το ασφενδιανό

φαράγγι μπορεί να είναι μία

πλήρης ημερήσια

εκδρομή.

Εικόνα 14: Ένα μαγευτικό φαράγγι φυσικης ομορφιάς.

Εικόνα 15: Φαράγγι μακρά παράδοσης

συμμετοχής σε απελευθερωτικούς αγώνες.

12

ΦΑΡΑΓΓΙ ΚΛΑΔΟΥ

Το Φαράγγι του Κλάδου είναι το πρώτο στα

δυτικά του φαραγγιού της Σαμαριάς. Το

μονοπάτι που οδηγεί στην βόρεια είσοδό του

ξεκινά από το λινοσέλινο δυτικά της κορυφής

Γκίγκιλος. Δεν έχει σηματοδοτηθεί εκτός από

μερικούς κούμους- συσσωρευμένους βράχους

– στα πιο επικίνδυνα σημεία του. Επειδή η

πρόσβαση στο Κλάδο δεν γίνεται ποτέ από τη

πάνω είσοδο λόγο της επικινδυνότητας του

σημείου, οι κούμοι καλύπτονται από θάμνους.

Ο Κλάδος είναι πλέον από τα πιο δύσκολα και

επικίνδυνα φαράγγια λόγο των σαθρών

τοιχωμάτων του. Από το σημείο που

σταματάει το περιπατικό του κομμάτι,

χρειάζεται να αναρριχηθείτε σε 3 σημεία με

καταρράκτες και να φτάσετε στην είσοδό του.

Υπενθυμίζεται ότι πριν επιχειρήσετε να

διασχίσετε τον Κλάδο πρέπει να δείτε μια

λεπτομερή πρόβλεψη του καιρού, διότι μια αιφνίδια καταιγίδα μπορεί να είναι

θανατηφόρα καθώς δημιουργούνται χείμαρροι οι οποίοι στα στενά τμήματα του

φαραγγιού μπορεί να έχουν βάθος και 15 μέτρα!

ΦΑΡΑΓΓΙ ΕΛΥΓΙΑΣ

Το φαράγγι της ελυγιας, είναι

μεγάλο και εντυπωσιακό

φαράγγι με άγρια ομορφιά , το οποίο

διέρχεται παράλληλα με το

φαράγγι της Σαμαριάς. Η

είσοδος του συνηθισμένου

πεζοπορικού βρίσκεται στο

χωριό Άγιος Ιωαννης σφακιων,

κοντά στην Ανώπολη. Μετά

από πεζοπορία 3,5 ωρών μέσα σε

καταπληκτικά τοπία, φτάνετε στην

όμορφη παραλία του αγίου Παύλου,

με τα πολλά πεύκα. Από κει χρειάζεστε

μια ώρα περπάτημα ακόμα για να

φτάσετε στο χωριό αγίας Ρούμελης.

Εικόνα 16: Φαράγγι Κλάδου,μια

συναρπαστική διαδρομή.

Εικόνα 17: Ένα μεγάλο και

εντυπωσιακό φαράγγι με άγρια

ομορφιά.

13

ΦΑΡΑΓΓΙ ΑΣΦΕΝΔΟΥ

Το φαράγγι του ασφένδου αποτελεί ένα από

τα πολλά φαράγγια της επαρχίας των

Σφακίων που ξεκινάει από το έρημο

χωριουδάκι του ασφενδου, οπου

σήμερα διατηρούν τις στάνες τους οι

βοσκοί της περιοχής. Κατά μήκος του

φαραγγιού υπάρχει βατό αλλά απότομο

μονοπάτι, το οποίο διέρχεται στο

μεγαλύτερο μέρος του παράλληλα με την

κοίτη του χειμάρρου. Σε πολλά σημεία από

το χάσμα που αφήνουν οι πλαγιές

φαίνεται το Λιβυκο πέλαγος. Η

βλάστηση μέσα στο ασφενδου δεν είναι

ιδιαιτέρα πυκνή, όπως περιορίζει

κυρίως την κοίτη του ποταμού.

ΦΑΡΑΓΓΙ ΑΡΑΔΑΙΝΑΣ

Το φαράγγι αράδαινας βρίσκεται στην περιοχή λουτρό με μήκος 5,5 χλμ. Η είσοδος

του φαραγγιού βρίσκεται από την αράδαινα, δίπλα στην γέφυρα αράδαινας που το

καλοκαίρι μπορείτε να κάνετε bungee

jumping. To εντυπωσιακό φαράγγι

ξεκινά από τα λευκά όρη βόρια του

χωριού και καταλήγει στη θάλασσα νότια.

Μπορείτε να περάσετε το φαράγγι και να

βγείτε κοντά στα μάρμαρα,στη

νότια ακτή. Ένα μονοπάτι από την

αράδαινα επιτρέπει να κατεβείτε στο

φαράγγι. Η διαδρομή μπορεί να

διαρκέσει 3 με 4 ώρες καθώς η

αράδαινα απέχει περίπου 7 χλμ από την

είσοδο της θάλασσας. Δεν πρέπει να

επειχηρήσετε την πεζοπορία αν

δεν έχετε εφοδιαστεί με αδιάβροχο και

μπότες. Υπάρχει ένα μονοπάτι από

την έξοδο προς την παραλία των

μαρμαρών, το φοίνικα ,το λουτρό και τη

χώρα Σφακίων. Το μονοπάτι αυτό

είναι στενό και

αρκετάεπικίνδυνο στην περιοχή μεταξύ λουτρού και Σφακίων. Εναλλακτικά μπορείτε

να πάρετε το καραβάκι από το λουτρό.

Εικόνα 18: Αυτο το Φαράγγι

αντιπροσωπεύει τη φυσική μαγεία.

Εικόνα 19: Φαράγγι Αράδαινας,βαθύ

και απότομο,μια αξέχαστη εμπειρία.

14

ΛΙΜΝΕΣ

Η ΛΙΜΝΗ ΤΟΥ ΚΟΥΡΝΑ

Η λίμνη του Κουρνά είναι η

μοναδική λίμνη γλυκού νερού

που υπάρχει στην Κρήτη. Η λίμνη

Κουρνά στην αρχαιότητα ήταν

γνωστή με το όνομα Κορησία,

αλλά αργότερα πήρε το σημερινό

όνομα της από την αραβική

λέξη για τη λίμνη.

Βρίσκεται σε μια πολύ όμορφη

τοποθεσία σε ένα κοίλωμα

ανάμεσα σε λόφους. Η Λίμνη

τροφοδοτείτε από τα νερά που

κατεβάζουν τα γειτονικά βουνά και

οι λόφοι που τα

πετρώματα της περιοχής

διακόπτουν την υπόγεια ροή τους και δεν τους επιτρέπουν να συνεχίσουν την πορεία

τους μέχρι τη θάλασσα. Η Λίμνη κουρνα αλλά και ο περιβάλλον χώρος της

προστατεύονται

από τη Natural

2000. Στη

λίμνη που

αποτελεί

σημαντικό

υδροβιότοπο

υπάρχουν

νερόκοτες και

πάπιες χέλια,

νεροφίδα και

ένα σπάνιο

είδος δίχρωμης

χελώνας που

έχει βούλες στο καβούκι της, η επιστημονική ονομασία της είναι εμύδη. Επίσης κατά

καιρούς εμφανίζονται στη λίμνη ερωδιοί και κορμοράνοι. Η λίμνη κουρνα

προσεγγίζεται από τη Γεωργιούπολη εύκολα βγαίνοντας από το χωριό μπορεί κανείς

να βρει το δρόμο με την βοήθεια των πινακίδων. Η λίμνη αλλάζει κα μέγεθος όπως

λένε οι ντόπιοι καθώς στα τέλη του καλοκαιριού η στάθμη χαμηλώνει και αφήνει να

διαφανεί ένα παχύ στρώμα λευκής άμμου που δημιουργεί κάποιες άτυπες παραλίες.

Στη λίμνη μπορείτε να χαζέψετε τις πάπιες και να τις ταΐσετε, εκεί συχνάζουν πολλές

πάπιες με τα παπάκια τους, που όταν πιάσουν την κουβέντα όλες μαζί γίνεται ένας

μικρός χαμός.

Περικυκλωμένη απο εντυπωσιακούς ορεινούς όγκους είναι πάντα ήρεμη και

ιδιαίτερα γραφική.Στην περίμετρο της υπάρχουν ταβέρνες και ενοικιαζόμενα

θαλάσσια ποδήλατα.

Εικόνα 20: Η μοναδική μεγάλη φυσική

λίμνη σε ένα μαγευτικό τοπίο με

καταπράσινους ελαιώνες.

Εικόνα 21: Η λίμνη Κουρνά,μια συνεφιασμένη μέρα.

15

ΛΙΜΝΗ ΑΓΙΑΣ

Η λίμνη της Αγιάς βρίσκεται αρκετά κοντά στην πόλη των Χανίων και αποτελείται

από 450 στρέμματα προστατευόμενης έκτασης. Η περιοχή είναι επίσης ένας

υδροβιότοπος όπου ζει ένα σπάνιο είδος βατράχου που βρίσκεται υπό εξαφάνιση. Τα

τελευταία χρόνια πολλά αρδευτικά έργα για την ύδρευση της πόλης έχουν μειώσει

δραματικά το μέγεθος της λίμνης και έχει βαλτοποιηθεί σε πολλά σημεία. Σκοπός της

τοπικής αυτοδιοίκησης είναι να μετατραπεί σε περιβαλλοντολογικό πάρκο και σε

μουσείο το πρώην

υδροηλεκτρικό

εργοστάσιο της ΔΕΗ που

βρίσκεται δίπλα στη

λίμνη.

Βρίσκεται στο

νοτιοανατολικό άκρο του

Δήμου Πλατανιά στα

σύνορα του με το Δήμο

Νέας Κυδωνίας. Τεχνητή

λίμνη που όμως αποτελεί

σπάνιο υγροβιότοπο με

μεγάλη ποικιλία χλωρίδας

και πανίδας. Για το λόγο

αυτό η λίμνη καθώς και η

περιοχή που ξεκινάει απο

την λίμνη και

ακολουθώντας την ροή

του ποταμού Κερίτη ή

Πλατανιά φτάνει μέχρι τη

θάλασσα είναι περιοχή

προστατευόμενη απο το πρόγραμμα ,της Ευρωπαικής Ένωσης.Η ίδια η λίμνη και η

διαδρομή κατά μήκος της όχθης του ποταμού είναι μια θαυμάσια φυσιολατρική

εμπειρία,χαρακτηριστική του τοπιίου της περιοχής.

Εικόνα 22: Η λίμνη Αγιάς, με τις πάπιες που κάνουν

πολύ φασαρία.

16

ΠΟΤΑΜΙΑ

ΠΟΤΑΜΟΣ ΚΥΛΙΑΡΗΣ Ο ποταμός κυλιαρης ξεκινάει κοντά στο χωριό Στύλος Αποκόρωνα και εκβάλει στην

παραλία της Κυανής Ακτής ,κοντά στις Καλύβες Χανιών. Το μήκος του είναι 5 χλμ

και αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο ποταμό

σε ροή νερού στην Κρήτη. Το όνομα του

ποταμού είναι Κυλιάρης και όχι Κοιλιάρης

όπως θα δείτε σχεδόν παντού, καθώς

σύμφωνα με το Δεφνερ προέρχεται από το

ρήμα κυλώ.Ο Κυλιαρης είναι ο ποταμός που

με την ορμή του κυλάει πέτρες. Κατά την

αρχαιότητα ο ποταμός ονομαζόταν Πυκνός

επειδή στις όχθες του είχε πυκνούς θάμνους

και δέντρα. Τα ύδατα του ποταμού

προέρχονται από του Βάρσαμου την Κορφή

και την Μαύρη των Λευκών Όρεων. Ο

κυλιαρης έχει 4 παραποτάμους, κάνοντας το

συνολικό του δίκτυο να έχει μήκος 36 χλμ.

Οι παραπόταμοι του είναι ο Κεραμιστής και

η Αναβρέτη, ο μυλαύλακας και ο μανταμάς.Ο

ποταμός κυλιάρης διέρχεται μέσα από πυκνή

βλάστηση με πλατάνια καλαμιά και υδροχαρή φυτά ώσπου να καταλήξει στην

θάλασσα. Ο ποταμός αποτελεί πολύ σημαντικό υδροβιότοπο για πουλιά χελώνες

αμφίβια χέλια και καβούρια. Επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι στον κυλιαρη μπορεί

κανείς να κάνει rafting αλλά θα πρέπει να αναλάβει την οργάνωση του και τον

εξοπλισμό ,καθώς δεν υπάρχει κάποια εταιρεία που να το διοργανώνει.

ΠΟΤΑΜΟΣ ΠΛΑΤΑΝΙΑΣ

Πλατανιάς βρίσκεται στη δυτική Κρήτη, 11 μόνο χιλιόμετρα δυτικά από τα Χανιά. O

Πλατανιάς είναι ένα από τα δημοφιλέστερα τουριστικά θέρετρα στην Κρήτη και

βρίσκεται τόσο κοντά στην Αγία Μαρίνα, που ουσιαστικά έχουν ενωθεί σε μια ενιαία

μεγάλη τουριστική περιοχή. Ο Πλατανιάς βρίσκεται χτισμένος στις εκβολές του

ομώνυμου ποταμού, που λεγόταν Ιαρδανός κατά τους Ομηρικούς Χρόνους. Σήμερα ο

ποταμός ονομάζεται Πλατανιάς ή Κερίτης. Στις όχθες του ποταμού υπήρχαν πολλά

πλατάνια, η ύπαρξη των οποίων εξηγεί και το όνομα της περιοχής.

Εικόνα 23: Μεγάλος ποταμός που

περικλείεται απο πολλά φυτά και

δέντρα.

17

ΠΟΤΑΜΟΣ ΑΜΥΡΟΣ

Ο Αλμυρός έχει

χαρακτηριστεί ποτάμι λόγω της

μεγάλης ποσότητας υδάτων που

ρέουν, αν και είναι πολύ κοντά

στη θάλασσα οι πηγές του(περιπου

2 χλμ).Τα νερά του είναι

αλμυρά (εξίσου και το όνομα

Αλμυρός) αλλα το υψόμετρο

των πηγών είναι δεκάδες

μέτρα πάνω απο τη

θάλασσα.Μελετώντας την σύσταση των υδάτων όμως,παρατήρησαν οτι καμία σχέση

δεν είχε με τα νερά της γύρω θαλάσσιας περιοχής,της Κρήτης γενικότερα..!!! 'Εχουμε

λοιπόν ένα τεράστιο ρεύμα με αλμυρό νερό να εκβάζει σε μεγάλο υψόμετρο στην

Κρήτη και σίγουρα να μην πηγάζει απο τη θάλασσα γύρω απο την Κρήτη.Είναι ένας

πολύ μικρός ποταμός (μήκους 1,8 χλμ,και πλάτους 5-20 μ) με συνεχή ροή υφάλμυρου

νερού.Πηγάζει απο καρστικό έγκοιλο στον πυθμένα μικρής λίμνης στο χαμηλώτερο

τμήμα απότομης πλαγιάς τών βορειοανατολικών παρυφών της Οροσειράς του

ΨΗΛΟΡΕΊΤΗ. Ο ποταμός διασχίζει μικρή απόσταση με οφιοειδή πορεία, χωρίς

μεγάλες αναδιπλώσεις της κοίτης,και εκβάλει στο μέσο της κοιλότητας του ομώνυμου

κόλπου του Αλμυρού στην τουριστική περιοχή της Αμμουδάρας.

Εικόνα 25: Το υφάλμυρο νερό και η οροσειρά

του ψηλορείτη.

18

ΔΑΣΗ-ΔΡΥΜΟΙ

ΣΗΡΙΚΑΡΙ

Το Σηρικαρι βρίσκεται 55χλμ δυτικά των χανιών και 17 χλμ νοτιά της Κίσσαμου, σε

μια καταπράσινη περιοχή με φαράγγια και τρεχούμενα νερά. Στο σηρικαρι

σχηματίζεται ένα

κατάπληκτο δάσος

με πανύψηλες

καστανιές,

μικρούς

καταρράκτες και

τρεχούμενα

ρυάκια. Δεν είναι

το μοναδικό

καστανόδασος στα

Χανιά μιας και

υπάρχουν αρκετά

τριγύρω από τις

δροσερές πλαγιες

των λευκών

Όρεων. Ωστόσο

είναι ένα από τα

ωραιότερα και

έχει αρκετά

μεγάλη έκταση.

Μέσα στο

καστανόδασος

είναι κτισμένη μια

εκκλησιά της

κοίμησης της

Θεοτόκου ,ενώ εκεί θα δείτε επίσης και αλλά δέντρα όπως άριες κυπαρίσσια και

πλατάνια. Και λίγο πιο πέρα υπάρχει ένας εγκαταλελειμένος οικισμός με ένα υπέροχο

βελανιδόδασος.

Εικόνα 26: Μια καταπράσινη περιοχή με όμορφα νερά.

19

ΟΡΟΠΕΔΙΑ ΚΑΙ ΠΕΔΙΑΔΕΣ

ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΟΜΑΛΟΥ

Το οροπέδιο του Ομαλού Χανίων βρίσκεται σε

απόσταση 38 χιλιόμετρα από τα Χανιά σε

ύψος 1080 μέτρα στα Λευκά Όρη. Επί

τουρκοκρατίας ήταν άντρο επαναστατών.

Μόνο δυο φορές κατάφεραν οι Τούρκοι να

φθάσουν ως εκεί και για λίγες μέρες, κατά

την αποτυχούσα επανάσταση των ετών 1886 -

1888 (επανάσταση των χιλίων ημερών). Από

τον Ομαλό πηγάζει το γνωστό επαναστατικό

άσμα: Πότε θα κάνει ξαστεριά πότε θα

Φλεβαρίσει να πάρω το τουφέκι

μου...νακατεβώστονΟμαλό. Η ανάβαση

στον Ομαλό αποτελεί μια πρόκληση για

τους πεζοπόρους, τους ορειβάτες και τους

φυσιολάτρες. Το μόνο που χρειάζεται

είναι θάρρος και φυσικά η συνοδεία

ενός οδηγού που θα σας οδηγήσει με ασφάλεια

στις κορυφές των Λευκών Ορέων. Το οροπέδιο του Ομαλού, είναι ένα από τα τρία

υψηλότερα οροπέδια της Κρήτης, με χαρακτηριστικό του το σχήμα του, που είναι

ακανόνιστο κυκλικό, με έκταση περίπου 25.000 στρέμματα. Είναι περιτριγυρισμένο

από τις επτά βουνοκορφές των Λευκών Ορέων, που είναι: Γκίγκιλος ( 2005 μ.

υψόμετρο), Ψηλάφι (1984 μ. υψόμετρο), Μελιντάου (2133 μ. υψόμετρο), Καλόρος

(1925 μ. υψόμετρο), Βόθονος (1298 μ. υψόμετρο), Καημένη Κεφάλα (1407 μ.

υψόμετρο) και Τουρλί (1458 μ. υψόμετρο). Ένα άλλο χαρακτηριστικό του οροπεδίου

είναι ότι συνορεύει με τρεις επαρχίες (Κυδωνίας, Σελίνου και Σφακίων), με τις οποίες

συνδέετε με τρεις αντίστοιχες διαβάσεις που αποτελούν τις εισόδους και εξόδους του

οροπεδίου.

Η προσέγγιση του καταφυγίου γίνεται με πεζοπορία 1,30 ώρας από το οροπέδιο

Ομαλού σε μονοπάτι και αγροτικό δρόμο 5 χιλιομέτρων.

Αξίζει να μιλήσουμε και για την πλούσια πανίδα της περιοχής με νούμερα για να

καταλάβει κανείς πόσο σημαντική είναι. Στην ευρύτερη περιοχή των Λευκών Ορέων

φύονται 100 είδη ενδημικών φυτών από τα 180 που παρατηρούνται σε ολόκληρη την

Κρήτη. Η πλούσια βλάστηση του Ομαλού αποδίδεται στην γεωγραφική του θέση.

Εκτός όμως από τα σπάνια είδη φυτών που φύονται στις πλαγιές του και τα αιωνόβια

και τεράστια δέντρα που προσφέρουν την σκιά τους στους πεζοπόρους. Η γη στο

οροπέδιο είναι εύφορη και καλλιεργήσιμη σε έκταση περίπου 6000 στρεμμάτων, με

τα κυριότερα προϊόντα που παράγει να είναι τα δημητριακά και οι πατάτες.

Εικόνα 27: Το οροπέδιο του

Ομαλού με θέα τα Λευκά Όρη.

20

ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΑΣΚΥΦΟΥ

Το οροπέδιο Ασκυφού

βρίσκεται 50 χλμ νότια

των Χανίων, σε μια

από τις ομορφότερες

και αυθεντικότερες

περιοχές της Κρήτης.

Τα άγρια ψηλά βουνά

τριγύρω και η γαλήνη

του

κάμπου ,συνθέτουν

ένα υπέροχο σκηνικό

χειμώνα- καλοκαίρι.

Τον χειμώνα το

οροπέδιο ντύνεται στα

λευκά πολλές φορές,

καθώς βρίσκεται σε

υψόμετρο 1200

μέτρων. Το οροπέδιο

θυμίζει λίμνη από

ψηλά και το όνομα του

προέρχεται από

παράφραση του αρχαιοελληνικού <σκύφος>, που σημαίνει κύπελο, λόγω του

σχήματος του. Από το οροπέδιο διέρχεται ο κεντρικός δρόμος που συνδέει τα Σφακιά.

Κατά την περίοδο των μεγάλων επαναστάσεων στην Κρήτη κατά των Οθωμανών,

στο αποσωνόμενο οροπέδιο πραγματοποιήθηκε μια μάχη, όπου νίκησαν οι Σφακιανοί

(1821). Λίγα χιλιόμετρα δυτικά του Ασκυφού σχηματίζονται δύο μικρότερα οροπέδια,

με απερίγραπτη φυσική ομορφιά. Το πρώτο που συναντάται από τον ορεινό δρόμο

που ξεκινάει από το Ασκύφου ονομάζεται Ταύρη, ενώ το δεύτερο ονομάζεται Νιάτο.

Στη Ταύρη θα μπορείτε να θαυμάσετε την πανύψηλη κορυφή του Κάστρου, στα 2215

μέτρα.

Εικόνα 28: Η μαγευτική εικόνα οπου φαίνεται η ομορφιά

του τόπο.

21

ΜΕΡΟΣ ΄Β

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ

Η παλιά πόλη των Χανίων είναι

κτισμένη γύρω από το ύψωμα του

Καστελίου και πάνω στα ερείπια

της μινωικής Κυδωνίας. Η

πόλη περιβάλλεται από ιστορικές συνοικίες στις οποίες έζησαν άνθρωποι

διαφορετικών εθνικοτήτων, κουλτούρας και θρησκείας. Τα μνημεία που άφησαν,

χάρισαν στα Χανιά μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία. Περπατάμε στα στενά σοκάκια της

παλιάς πόλης, που οδηγεί στο λιμάνι. Περπατώντας κανείς στα πλακόστρωτα

δρομάκια βλέπει παλιά βενετσιάνικα αρχοντικά αλλά και τούρκικα σπίτια. Εκεί

βρίσκεται και το Φρούριο Φιρκάς, ενώ στους δρόμους της γειτονιάς θα βρείτε

καταστήματα με παραδοσιακά χειροποίητα υφαντά και είδη λαϊκής τέχνης.

Συγκεκριμένα, επισκεπτόμαστε την συνοικία Τοπανάς, που βρίσκεται στο βόρειο

τμήμα της πόλης και κατοικούσαν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι εύποροι Έλληνες.

Άλλη μια ενδιαφέρουσα γειτονιά είναι η εβραϊκή συνοικία. Εκεί βρίσκεται η

συναγωγή, ο Ναός του αγίου Φραγκίσκου και το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης.

Επισκεπτόμαστε επίσης την περιοχή Στιβανάδικα ,διάσημη για τα δερμάτινα είδη της.

Εκεί συναντάμε ένα επιδέξιο κατασκευαστή που μας ξεναγεί στην τέχνη του. Θα

μιλήσουμε αναλυτικά για τα στιβανάδικα παρακάτω. Η παλιά πόλη στα χάνια είναι

εξαιρετικά ελκυστική, με την όμορφη αρχιτεκτονική που αποκαλύπτει τις επιδράσεις

των ξένων κατακτητών από τους προηγουμένους αιώνες. Η εικόνα της πόλης

παραμένει αναλλοιωτη, φερνοντας αναμνήσεις στους γηρεότερους και γοητεύοντας

τους νεότερους. Η παλιά πόλη

απλώνεται πίσω από το ενετικό λιμάνι

προσφέροντας ένα υπέροχο σημείο για

περίπατο κα ρομαντικά δείπνα στους

επισκέπτες και ντόπιους. Το ενετικό

λιμάνι είναι το πιο σημαντικό και

διάσημο αξιοθέατο του νησιού και

σαφώς το πιο φωτογραφημένο σημείο

των Χανίων. Οι συνοικίες της παλιάς

πόλης διατηρούν κάτι από την ενετική

αύρα και τη φινέτσα του παρελθόντος

τους. Η αρχιτεκτονική τελειότητα και στυλ, με στενά καλντερίμια και κτήρια από

διάφορες εποχές, συνθέτουν ένα ιδανικό σκηνικό για πρωινούς η βραδινούς

περιπάτους. Κάποιες από τις συνοικίες όπως η χαλέπα αντανακλούν την πλούσια

ιστορία τους και το ταραγμένο παρελθόν τους.

Εικόνα 30: Και όταν η νύχτα πέφτει

στην Παλιά Πόλη, τα φώτα ανάβουν και

φωτίζουν αυτό το υπέροχο μέρος.

22

ΣΤΙΒΑΝΑΔΙΚΑ

Ένας από τους πιο

γνωστούς και

ενδιαφέροντες δρόμους

της πόλης των Χανιών

είναι η οδός Σκρυδλωφ,

τα λεγόμενα στιβανάδικα.

Βρίσκονται δυτικά της

δημοτικής αγοράς, δίνουν

την αίσθηση του

παζαριού, με τη έντονη

μυρωδιά του δέρματος

και τα πολύχρωμα είδη

Κρητικής λαϊκής τέχνης

που πωλούνται εδώ. Η

επωνυμία του προήλθε

από το στιβάνι, τη

χαρακτηριστική μπότα της Κρητικής φορεσιάς. Εκεί οι τσαγκάρηδες περίπου στις

αρχές του 1900 ξεκίνησαν την κατασκευή της παραδοσιακής μπότας. Τα στιβάνια

που κρέμονται στου τείχους των μικρομάγαζων, κυρίως μαύρα η άσπρα, ήταν

συνδεδεμένα με τη λεβεντιά, τις χαρές και τις λύπες των Κρητικών. Είναι ψηλές,

αλύγιστες ,εξαιρετικής

ανθεκτικότητας. Οι

τεχνίτες συνέχιζαν μια

παράδοση που κρατούσε

από την αρχαιότητα. Άλλοτε

κοντά, έως τη μέση κνημης, και

άλλοτε ψηλά, ως πάνω από το

γονατο, τα στιβάνια ήταν

προσαρμοσμένα στις

απαιτήσεις της αγροτικής

ζώνης και ικανά να αντέχουν

στις δύσκολες φυσικές

συνθήκες της Κρητικής

υπαίθρου. Σήμερα μπορεί

κανείς να αγοράσει ντόπια

δερμάτινα είδη αλλά

πλήθος άλλων αναμνηστικών από την επίσκεψη του στην πόλη. Στα στιβαναδικα

εκτός από τα παραδοσιακά στιβάνια, θα βρείτε και διάφορα σουβενίρ. Τα

στιβανάδικα δίνουν την αίσθηση του παζαριού. Θεωρούνται ως ο πιο τουριστικός

δρόμος των χανίων, με καθημερινούς επισκέπτες να ξεπερνούν τους 1.200. Ο

πολυσύχναστος αυτός δρόμος προσφέρει σήμερα μεγάλη ποικιλία αγαθών από

παραδοσιακά κυρίως προϊόντα. Ανάμεσα στα καταστήματα επιβιώνουν λιγοστά ,

πλέον παραδοσιακά εργαστήρια υποδηματοποιίας όπου ορισμένοι από τους παλιούς

τεχνίτες κατασκευάζουν τα είδη τους μπροστά στα ματιά των περαστικών. Οι

τουρίστες παρακολουθούν με έκπληξη και θαυμασμό τα ροζιασμένα χέρια τους που

με απίστευτη επιδεξιότητα δουλεύουν το δέρμα.

Εικόνα 31: Χειροποίητα στιβάνια, μια μεγάλη

παράδοση.

Δρόμοι - Σοκάκια των Χανίων.

23

ΕΝΕΤΙΚΟ ΛΙΜΑΝΙ

Το λιμάνι της παλιάς πόλης αποτελεί το ομορφότερο και τουριστικότερο σημείο των

Χανίων. Η ακτή Τομπάζη, η ακτή Κουντουριώτη και η ακτή Ενώσεως με αρκετά

ιστορικά κτήρια, όπως τα νεώρια, το Γυαλί Τζαμισί και το μεγάλο Αρσενάλι, όπου

σήμερα φιλοξενεί το κέντρο αρχιτεκτονικής Μεσογείου. Το κέντρο της είναι το

Σαντριβάνι, οπου διασταυρώνονται οι κεντρικότεροι δρόμοι της παλίας πόλης, η οδός

Χάληδων, η οδός Κανεβάρο και η Ζαμπελίου. Στην οδό Ζαμπελίου βρίσκεται ένα από

τα ωραιότερα δείγματα ενετικού αρχοντικού της πόλης, η καταχρηστικά

αποκαλούμενη Loggia των Ενετών, διατηρώντας οικόσημο, λατινικό ρητό και σχεδόν

όλα τα αρχιτεκτονικά στοιχεία της πρόσοψης. Η ταυτοποίηση του οικόσημου

επέτρεψε την αναγνώριση του ατόμου (Nicolo Clado) και τη χρονολόγηση (1615-

1625) του αρχοντικού.[1] Απέναντι απο την ακτή μπορεί κανείς να θαυμάσει το

βενετσιάνικο φάρο του 1595 – 1601, που αποτελεί το σήμα κατατεθέν της πόλης.

Παρόλο που βομβαρδίστηκε και κάηκε αρκετές φορές στη μακρόχρονη ιστορία της, η

παλιά πόλη των Χανίων θεωρείται απο τις ομορφότερες πόλεις της Μεσογείου (η

"Βενετία της Ανατολής"). Σε διάφορα σημεία ο ταξιδιώτης μπορεί να συναντήσει

δείγματα όλων των πολιστισμών που πέρασαν απο αυτήν. Στο κέντρο της βρίσκεται ο

λόφος του Καστελίου, ο οποίος κατοικείται απο τη Νεολιθική εποχή, και αποτελεί

οχυρή θέση δίπλα στο παλιό λιμάνι. Σε αυτό βρίσκεται το παλάτι του Ύπατου

αρμοστή Κρήτης κατ την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας΄, καθώς και η πρυτανεία

του Πολυτεχνείου Κρήτης. Επίσης βρίσκονται αρχαιολογικοί χώροι απο τη μινωική

εποχή.

Εικόνα 32: Το πανέμορφο Ενετικό λιμάνι, μια ηλιόλουστη μέρα των Χανίων.

24

Ο ΦΑΡΟΣ

Πάνω από 5 αιώνες στέκεται ο φάρος του παλιού λιμανιού των Χανίων. Ο φάρος που

έχει γίνει σήμα αναγνώρισης της πόλης σ' όλο τον κόσμο. Η ιστορία του συνδέεται με

την ιστορία του λιμανιού.Το 1212μ.χ. οι Ενετοί κατέκτησαν όλη την Κρήτη. Τότε

αποφάσισαν να οικοδομήσουν μια νέα

πόλη πάνω στην αρχαία Κυδωνία (τα

σημερινά Χανιά). Το λιμάνι δεν είναι

όλο φυσικό. Αρχίζει να κατασκευάζεται

ανάμεσα στο 1320 και 1356μ.χ. το έργο

συνεχίστηκε για τα επόμενα 200 χρόνια

οπότε κατασκευάστηκε και ο φάρος σε

διαφορετική μορφή από τη σημερινή.

Από το 1645 μέχρι το 1830 στην

Κρήτη παρέμεναν Τούρκοι κατακτητές.

Αυτοί δεν χρησιμοποιούσαν το λιμάνι

των Χανίων αλλά αυτό της Σούδας.

Έτσι με τα χρόνια ο φάρος καταστράφηκε αφού κανείς δεν φρόντιζε για την

συντήρησή του. Το 1830 οι Άγγλοι έδωσαν την Κρήτη στους Αιγύπτιους. Τότε έγιναν

πολλά δημόσια έργα. Ο φάρος επισκευάστηκε πάνω στην αρχική του βάση. Όμως ο

νέος φάρος είναι διαφορετικός από τον παλιό, μοιάζει πιο πολύ με μιναρέ. Έχει

εσωτερική σκάλα που οδηγεί σε μπαλκόνι με γυάλινο πυργίσκο. Έρευνες που έγιναν

τον τελευταίο καιρό για την αντικατάσταση του φάρου έδειξαν ότι η βάση του φάρου

που είναι Ενετική χωρίζεται από τον υπόλοιπο φάρο

με ξύλινη σχάρα.Σύμφωνα με τους

εγκυρότατους Αγγλικούς "φαροδείκτες" του 1847

και 1859 ο φάρος αναστηλώθηκε - πάνω στην

Ενετική βάση του - και το 1839 λειτούργησε με τη νέα

για την εποχή τεχνολογία. Τεκμηριωμένη

πληροφορία για το πρώτο του φωτιστικό

μηχάνημα δεν υπάρχει όπως δεν υπάρχει και κάποιο

στοιχείο που να δείχνει το πότε σταμάτησε να

λειτουργεί ως πυρσός ανοιχτής φλόγας. O νέος φάρος

είναι όπως ήδη αναφέρθηκε, διαφορετικός από τον

αρχικό και θυμίζει περισσότερο μιναρέ και ως προς

την μορφή του και ως προς την εσωτερική του

πέτρινη σκάλα, που οδηγεί στο μπαλκόνι με το

γυάλινο πυργίσκο. Τα

αρχιτεκτονικά στοιχεία μοιάζουν με αυτά των

μιναρέδων, για αυτό και το μνημείο δεν

κατατάσσετε σε κάποιον από τους

τυποποιημένους πύργους των φάρων σε σχέση με την

διατομή του. Είναι "φανός λιμένος" και αποτελείται μόνο από τον πύργο του φάρου,

χωρίς την κατοικία των φυλάκων όπως οι υπόλοιποι επιτηρούμενοι φάροι. Κι αυτό

γιατί βρίσκεται σε κατοικημένη περιοχή οπότε δεν ήταν απαραίτητη η επίβλεψη της

λειτουργίας του από μία εφαπτόμενη ή κοντινή στον πύργο κατοικία φυλακών. Παρά

ταύτα, γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα, κατασκευάστηκε στην βάση του Φάρου

κεραμοσκεπής κατοικία φυλάκων, που όμως κατεδαφίστηκε πριν το 1967.Ο πύργος

Εικόνα 33: ο Φάρος των χανίων,μια

μαγευτική εμπειρία.

Εικόνα 34: Ο Φάρος.

25

του Φάρου είναι κατασκευασμένος σε λίθινους πελεκημένους δόμους από λευκό

ψαμμίτη. Το πάχος της λιθοδομής είναι 60 εκ. του μέτρου περίπου σε όλο το ύψος του

πύργου. Στην κορυφή κάθε τμήματος του πύργου που αλλάζει η διατομή υπάρχει

διάζωμα αντίστοιχης κάτοψης ενώ τα τμήματα κάτω από τα διαζώματα είναι

διακοσμημένα με ανάγλυφα στοιχεία. Σε όλο το ύψος τους εσωτερικά υπάρχει

κλίμακα από λιθοδομή που λειτουργεί και ως ελικοειδές στοιχείο ακαμψίας.

Το 1864 ο Φάρος περιήλθε στην δικαιοδοσία της γαλλικής εταιρίας Οθωμανικών

Φάρων και λειτούργησε με φωτιστικό μηχάνημα "κατοπτρικό Δ' τάξεως". Κατά το

τέλος της τουρκικής κατοχής κατασκευάστηκε η σκάλα της ανατολικής πλευράς,

στην είσοδο δηλαδή του πύργου του Φάρου. Το περιμετρικό συμπαγές πέτρινο

στηθαίο, το οκταγωνικό φυλάκιο με το μικρό τρούλο είναι νεότερες κατασκευές.

Έχουν επίσης δημιουργηθεί αγωγοί μέσω των οποίων διέρχεται θαλάσσιο νερό κάτω

από την επιφάνεια της βάσης του φάρου. Η προσέγγιση βέβαια των μεγάλων πλοίων

κατά το παρελθόν γινόταν έξω από το λιμάνι. Σταματούσαν "αρόδω" όταν οι καιρικές

συνθήκες το επέτρεπαν, και οι επιβάτες και τα φορτία μεταφέρονταν με βάρκες στο

χώρο μπροστά από τέμενος Κιουτσούκ Χασάν, το γνωστό μας Γιαλί Τζαμίσι .Κι ο

περιηγητής Ρολλαίν σημειώνει: "Η πόλις των Χανίων έχει λιμένα τεχνητόν, τον

μεγαλείτερον των τεχνιτών λιμένων των τριών μεγάλων Κρητικών πόλεων. Ο λιμήν

είναι κλειστός από το μέρος του πελάγους δι' ενός συγκροτήματος εκ βράχων οίτινες

υπερέχουν ολίγων της θαλάσσης και επ'αυτών δια μολώσεως εκτείνειται εις

κυματοθραύστης μήκους 377 μέτρων με ένα εν τω μέσω προμαχώνα και με ένα εις το

άκρον Πύργον όστις χρησιμεύει ο φάρος. Ο λιμήν ούτος δεν δύναται να δεχθεί

περισσότερα των 40 πλοίων των 300 τόνων".Ο Φάρος ων Χανίων προστέθηκε στο

Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο μετά την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, το

1913.Σημειώνεται ότι οι φάροι την Κρήτης δεν αναφέρονται στον έγκυρο φαροδείκτη

του Λυκούδη του 1914 διότι προφανώς δεν θα είχε ολοκληρωθεί η διαδικασία

παράδοσης - παραλαβής τους από την Γαλλική εταιρία και το Ελληνικό πολεμικό

ναυτικό.Ο Χανιώτικος Φάρος λειτούργησε το 1933 ως φανός λιμένος "ερυθρός

σταθερός", αλλά το 1941 το φωτιστικό του μηχάνημα καταστράφηκε από τους

Γερμανούς. το οποίο και αποκαταστάθηκε αργότερα και ο φάρος επαναλειτούργησε

το 1945. Το 1962 το φορτηγό πλοίο "Άφοβος" προσέκρουσε στη βορειοδυτική γωνία

της βάσης του φάρου, που τμήμα της είχε ήδη καταρρεύσει, με αποτέλεσμα να

αποκολληθεί το βόρειο τμήμα της τοιχοποιίας.

Ο φάρος μας, το στολίδι και σήμα κατατεθέν της πόλης , έχει ύψος 21 μ., με ύψος

εστίας από την επιφάνεια της θάλασσας, 26 μέτρα και το φως του φτάνει σε

απόσταση 7 μιλίων. Είναι ο παλαιότερος που σώζεται μέχρι σήμερα, όχι μόνο των

Ελληνικών παραλίων αλλά και της Μεσογείου κι ένας από τους παλαιότερους στον

κόσμο.

Μα το φως του δεν φωτίζει μόνο τα σκοτεινιασμένα, ανταριασμένα πέλαγα. Σαν

παλμός της καρδιάς της αγαπημένης πόλης μας, αναβοσβήνει και φωτίζει και τις

δικές μας καρδιές στις μπόρες και στις φουρτούνες που περνούμε. Και αυτό το

άσβεστο φως που αδιάκοπα χτυπά μέσ'το σκοτάδι, ελπίδα είναι και παρηγοριά, όχι

μόνο των ναυαγών της θάλασσας μα και των θαλασσοδαρμένων της ζωής. Κι είναι

σαν να λέει γλυκά."βάστα καρδιά και χτύπα στο ρυθμό μου. θα ξημερώσει ξαστεριά,

και στο δικό σου πέλαγο."

26

ΚΑΣΤΡΑ

ΙΝΤΖΕΝΤΙΝ

Ο τούρκος διοικητής της

Κρήτης,Ρεούφ πασάς,κατασκεύασε

το 1867 το κάστρο που φέρει το

όνομα του γιού του Ιντζεντιν,με

σκοπό την ενίσχυση της άμυνας των

Χανίων,έδρας της τουρκικής

διοίκησης.Εξωτερικά το κάστρο

διατηρεί την αυθεντική

αρχιτεκτονική του.Εσωτερικά όμως

έχει υποστεί πολλές φθορές και

σημαντικές οικοδομικές επεμβάσεις

λόγω της πρόσφατης χρήσης του.Το κάστρο γνωστό με το όνομα

<Καλάμι>,χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1971 ως χώρος φυλάκισης πολιτικών

κρατουμένων.

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ

ΦΡΑΓΚΟΚΑΣΤΕΛΟ

Το κάστρο είναι ένα απο τα

σήματα κατατεθέν της

Κρήτης και ένα απο τα πιο

επισκεπτόμενα μέρη του

νησιού.Βρίσκεται πάνω στην

ακτή,σε μια ξερή

πεδιάδα,περιτριγυρισμένο

απο όμορφα βουνά,στην

περιοχή Σφακιά,στη νότια ακτή της δυτικής Κρήτης 13

χιλιόμετρα ανατολικά απο τη Χώρα Σφακίων και δυτικά

απο τον Πλακιά.Αυτό που σώζεται σήμερα απο το κάστρο Φραγκοκάστελλο

δεν απέχει απο την αρχική του μορφή του 1371 μ.Χ.,αλλά στην ουσία το μεγαλύτερο

μέρος ανακατασκευάστηκε τον 19ο μ.Χ., αιώνα απο τον Μουσταφά Ναιλή Πασά,τον

ίδιο που το είχε καταστρέψει νωρίτερα όταν νίκησε τους αγωνιστές του Χατζή

Μιχάλη Νταλιάνη.Το Φραγκοκάστελλο έχει χτιστεί σύμφωνα με τις

αρχές της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής πριν την

εμφάνιση της πυρίτιδας και την μετέπειτα επικράτηση

του <προμαχωνικού συστήματος>.Δεν εκσυχρωνίστηκε

Εικόνα 35: Το κάστρο που φέρει το όνομα του

γιου του πασά Ρεούφ.

Εικόνα 36: Το φραγκοκάστελλο

πλημμυρισμένο απο φυτά και δεντρα.

27

ποτέ γιατί η περιοχή είχε δευτερεύουσα σημασία για

τους Ενετούς.Αποτελείται απο τέσσερις τετράγωνους

πύργους οι οποίοι ενώνονται μεταξύ τους με ευθύγραμμα

κατακόρυφα τείχη σχηματίζοντας ένα ορθογώνιο

κτίσμα,που καταλήγει σε οδοντωτές πολεμίστρες.Μια

είσοδος του φρουρίου,μικρή τοξωτή,βρίσκεται

ανατολικά ενώ η κύρια είσοδος βρίσκεται στα νότια και

κοσμείται απο εντοιχισμένα γλυπτά οικόσημα επιφανών

οικογενειών.Ακριβώς απο πάνω δεσπόζει ανάγλυφο με

τον φτερωτό λέοντα του Αγίου Μάρκου,σύμβολο της

Δημοκρατίας της Βενετίας.Εσωτερικά παράλληλα στα

τείχη υπήρχαν ορθογώνιοι χώροι.οι οποίοι δεν σώζονται

σε άριστη κατάσταση,για

στρατωνισμό,στάβλοι,αποθήκες,μαγειρία,φούρνοι κ.α.

28

ΕΝΕΤΙΚΟ ΚΑΣΤΡΟ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑΣ

Στη χερσόνησο της Παλαιόχωρας σώζονται τα ερείπια ενετικού κάστρου,του Castel

Selino,απο το οποίο λέγεται οτι έλαβε η επαρχία το όνομα της,πριν απο τη σημερινή

ονομασία Πελεκάνου,απο τον ποταμό που τη διασχίζει.Πρωτοκτίστηκε το 1278-82

απο τον τότε διοκητή της Κρήτης δούκα Μαρίνο Gradenigo με σκοπό την εδραίωση

της ενετικής κυριαρχίας στην περιοχή και τον έλεγχο των δύο κόλπων εκατέρωθεν

της χερσονήσου.Κατα την εξέργεση των Κρητών το1332 καταστάφηκε,για να

ξανακτιστεί απο τους Ενετούε το 1334,εποχή κατα την οποία΄ιδρυσαν νέο εμπορικό

οικισμό που ονομάστηκε Βούργος.Το φρούριο κυριεύεται και καταστρέφεται εκ νέου

το 1539 κατά την επιδρομή του πειρατή Χαιδερίν Μπαρμπαρόσα.Κτίζεται και πάλι

απο τους Ενετούς το 1595 με οχυρωματικούς πύργους και στο εσωτερικό του

οικοδομούνται στρατώνες,κατοικίες αξιωματούχων,δεξαμενές και εκκλησία.Το

κάστρο κατελήφθη απο τους Τούρκους το 1653.Σήμερα διατηρούνται σε σχετικά

καλή κατάσταση ο τετράπλευρος περίβολος του κάστρου και μερικά ερείπια των

κτισμάτων στο εσωτερικό του.

Εικόνα 37: Το ερειπωμένο κάστρο και ότι

έχει απομείνει απο αυτο.

Εικόνα 38: Παλαιότερη φωτογραφία του

κάστρου.

29

ΦΡΟΥΡΙΑ

ΦΡΟΥΡΙΟ ΣΟΥΔΑΣ

Στο νησάκι Σούδα,οι Ενετοί κατασκεύασαν κατα τα έτη 1570-1573 ισχυρό φρούριο

με σκοπό την προστασία του

κόλπου απο τις συχνές πειρατικές

επιδρομές. Ο οχυρωματικός

περίβολος του φρουρίου κύκλωνε

όλο το νησί,ώστε να είναι

πραγματικά απόρθητο.Το

Φρούριο παριλάμβανε την

κατοικία του εκάστοτε

αξιωματούχου,στρατώνες,μητρόπολη,δεξαμενές νερού,καθώς και αποθήκες τροφίμων

και πολεμοφοδίων.Η Φορτέτζα, το φρούριο της Σούδας, από τεχνικής άποψης

αποτέλεσε ένα άριστο οχυρωματικό έργο εκμεταλλευόμενο τη μορφολογία του

εδάφους του νησιού, έδινε λύσεις στους πιθανούς κινδύνους από την έναντι ξηρά ή

την προσέγγιση πλοίων. Αναφέρεται ότι ο οπλισμός του φρουρίου το 1630 ήταν 44

κανόνια διαφόρων διαμετρημάτων και 9185 μπάλες. Τα τείχη περιέβαλαν όλη την

έκταση του νησιού της Σούδας.

ΦΡΟΥΡΙΟ ΠΑΛΑΙΟΚΑΣΤΡΟ (ΑΠΤΕΡΑ)

Το φρούριο Παλαιόκαστρο κτίστηκε από τους

Ενετούς στη θέση της αρχαίας πόλης Απτέρα,

που ήταν φύσει οχυρή, για να προστατεύσουν το

κόλπο της Σούδας από ενδεχόμενες επιθέσεις ή

επιδρομές. Τα τείχη του, που είχαν

προσανατολισμό από Βορρά προς Νότο σε

μερικά σημεία είχαν πάχος 1.5m, ύψος 3m και

ήταν εφοδιασμένο με θολωτές δεξαμενές. Ένας

πλατύς δρόμος το συνέδεε με τη θάλασσα.Το

φρούριο κτίστηκε για να ελέγχει την κοιλάδα του

Αποκόρωνα, από την οποία διερχόταν το πέρασμα προς τα Χανιά.Το φρούριο

βρίσκεται 12km ανατολικά των Χανίων, κοντά στη θέση Παλαιόκαστρο (όπου

υπήρχε βενετσιάνικο κάστρο), πολύ κοντά στο χωριό Καλάμι και στα ερείπια της

Αρχαίας Απτέρας. Το φρούριο ήταν το μεγαλύτερο φρουριακό συγκρότημα της

εποχής του και περιλαμβάνει χώρους, οι οποίοι αναπτύσσονται συμμετρικά σε σχήμα

Π, περιμετρικά σε μια ορθογώνια αυλή. Οι κυκλικοί του πύργοι καταλαμβάνουν τη

νοτιοδυτική και νοτιοανατολική γωνία του φρουρίου, ενώ η κεντρική πύλη βρίσκεται

στην ανατολική του όψη, προφυλαγμένη κατάλληλα από μια εσοχή.Στις επάλξεις,

που ήταν στο δώμα του Κούλε, ανέβαιναν οι στρατιώτες με εσωτερικές ξύλινες

σκάλες. Το φρούριο διέθετε όλους τους αναγκαίους χώρους στρατωνισμού, διαμονής

αξιωματικών,αποθήκευσης, φυλάκισης,παρασκευής φαγητού, εστίασης, κ.α. Η καλή

κατάσταση του φρουρίου οφείλεται στην άριστη ποιότητα κατασκευής των τοίχων

του.

Εικόνα 39: Το φρούριο της Σούδας.

Εικόνα 40: Το Φρούριο

παλαιόκαστρο.

30

ΦΡΟΥΡΙΟ ΣΕΛΙΝΟΥ (ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑ)

Τα φρούρια που οι Ενετοί ίδρυσαν στην

νότια Κρήτη ήταν πολύ λίγα, ίσως επειδή τα

παράλια της είναι άκολπα και αλίμενα.

Ένα από αυτά πάντως ήταν το φρούριο του

Σελίνου στη Παλαιόχωρα. Το

φρούριο αυτό είχε κτιστεί στο λαιμό μιας

στρογγυλής προεξοχής της στεριάς μέσα στη

θάλασσα με στόχο την εδραίωση της ενετικής

επικυριαρχίας στην περιοχή, που

εκατοικείτο από τον ασυμβίβαστο Κρητικό

λαό.Το φρούριο ήταν περίπου τετράγωνο με

πολλές ομοιότητες μ’εκείνα της

Ιεράπετρας και του Μιραμπέλου. Ήταν

εφοδιασμένο με δύο πύργους στη νότια πλευρά κι ένα στη βόρεια, σε μια εξοχή στο

άκρο ενός τοξοειδούς τείχους. Είχε, όπως όλα τα φρούρια, χώρους στρατωνισμού,

κατοικίες αξιωματούχων, μικρή εκκλησία και δεξαμενές νερού. Στόχος των δύο

νότων πύργων ήταν να ελέγξουν τους δύο όρμους δεξιά κι αριστερά της στεριανής

προεξοχής. Οι δύο αυτοί πύργοι φαίνονται ακόμη και σήμερα στα χαλάσματα του

φρουρίου.

ΦΡΟΎΡΙΟ ΣΦΑΚΊΩΝ

Το φρούριο των Σφακίων

βρισκόταν στο λόφο Καστέλι,

στην ανατολική άκρη της

Χώρας Σφακίων και

ήταν το τελευταίο που

έκτισαν οι Ενετοί στην

Κρήτη. Οικοδομήθηκε

τον 15ο-16ο αιώνα πάνω σε

Βυζαντινό «φρουρίδιο».

Οι πληροφορίες για το φρούριο

είναι πολύ φτωχές. Ήταν

πολύ μικρό, μ’ένα μόνο πύργο και η φρουρά του αποτελούνταν από 15 άντρες, με τον

επικεφαλής τους που λεγόταν Καπουλέτος.Κατά την Τουρκοκρατία, οι κατακτητές

προσπάθησαν να ανακαινίσουν το φρούριο, αλλά οι Σφακιανοί δεν τους το επέτρεψαν.

Μόλις το έχτιζαν, εκείνοι το γκρέμιζαν, με αποτέλεσμα σήμερα σώζονται ελάχιστα

ερείπια στο μέσα στο μικρό πευκόδασος του λόφου Καστέλι.

Εικόνα 41: Το φρούριο Σελινίου

στην Παλαιόχωρα.

Εικόνα 42: Τα ερείπια που έχουν μείνει στο

Φρούριο Σφακίων.

31

ΦΡΟΎΡΙΟ ΓΡΑΜΒΟΎΣΑΣ

Στην Ήμερη Γραμβούσα

βρίσκονται τα ερείπια ενός

ενετικού κάστρου, το οποίο χτίστηκε το

1579-84, σε ύψος 137 μέτρων πάνω

από το φυσικό λιμάνι του νησιού. Η

θέση του κάστρου ήταν στρατηγική,

καθώς προστάτευε όλη τη

βορειοανατολική Κρήτη. Το μέγεθος

του εξακολουθεί να εντυπωσιάζει, καθώς

έχει τριγωνικό σχήμα, με κάθε

πλευρά του να ξεπερνά το ένα

χιλιόμετρο.Παρά το μέγεθος του και την

μεγάλη του χωρητικότητα (3000

άνδρες), φαίνεται ότι δεν

χρησιμοποιήθηκε από τους Ενετούς σε κάποια σημαντική μάχη.Όταν η Γραμβούσα

επανήλθε στα χέρια των Κρητών Επαναστατών, το 1825, το φρούριο έπαιξε

αποφασιστικό ρόλο στην έκβαση του απελευθερωτικού αγώνα, καθώς έγινε έδρα της

Επαναστατικής Επιτροπής Κρήτης. Το νησί χρησιμοποιήθηκε σαν ορμητήριο για 3

χρόνια από 3000 επαναστάτες, οι οποίοι λόγω έλλειψης τροφής στον τόπο

αναγκάστηκαν να επιδοθούν σε πειρατεία.

ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΟΥ ΑΠΟΚΌΡΩΝΑ

Το φρούριο του Αποκόρωνα ήταν ένα από τα πιο σημαντικά φρούρια του Κόλπου της

Σούδας.Το φρούριο ήταν χτισμένο στο λόφο Καστέλι ανατολικά του χωριού Καλύβες,

από όπου η θέα σε όλο τον

κόλπο είναι μοναδική. Σκοπός

της οικοδόμησής του ήταν ο

διοικητικός και

στρατιωτικός έλεγχος της

περιοχής, ο έλεγχος της

εισόδου του Κόλπου, αλλά

και των παραλίων όπου υπήρχε

άφθονο νερό για τον

ανεφοδιασμό των

πλοίων.Σήμερα παραμένει μια απροσδιόριστη μάζα ερειπίων στην οποία συμβάλει

κατά μεγάλο μέρος και η σαθρότητα του εδάφους. Από το φρούριο διατηρείται

σήμερα μόνο η μπαρουταποθήκη, η οποία αποτελεί κατοικία.

Εικόνα 43:Το Φρούριο Γραμβούσας με

το τριγωνικό σχήμα.

Εικόνα 44: Το φρούριο του Αποκόρρωνα αρκετά

κατεστραμένο.

32

ΤΑΦΟΙ

ΟΙ ΤΆΦΟΙ ΤΩΝ ΒΕΝΙΖΈΛΩΝ ΣΤΟΝ ΠΡΟΦΉΤΗ ΗΛΊΑ ΣΤΟ

ΑΚΡΩΤΉΡΙ

Ένα από τα πιο δημοφιλή σημεία που προσφέρουν πανοραμική θέα προς τα Χανιά,

είναι οι Τάφοι των Βενιζέλων, λίγα χιλιόμετρα ανατολικά από την πόλη, στο δρόμο

για το Ακρωτήρι και το

αεροδρόμιο.Εδώ

βρίσκονται οι τάφοι

του γνωστού Ελληνα

πολιτικού

Ελευθέριου

Βενιζέλου και του γιού του

Σοφοκλή

Βενιζέλου, όπως και η

μικρή εκκλησία του

Προφήτη Ηλία. Γύρω

από τους τάφους έχει

διαμορφωθεί ένα όμορφο

μικρό πάρκο και η θέα προς τα Χανιά είναι ανεμπόδιστη.Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, μια

από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στην ελληνική ιστορία, γεννήθηκε στην

τουρκοκρατούμενη Κρήτη το 1864 και πέθανε αυτοεξόριστος στο Παρίσι το 1936.

Την τοποθεσία για την ταφή του την είχε επιλέξει ο ίδιος, λίγα χιλιόμετρα ανατολικά

από το σπίτι του στην Χαλέπα.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΌ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΌ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΊΟ ΜΆΛΕΜΕ

Το Γερμανικό στρατιωτικό νεκροταφείο Μάλεμε είναι ένα από τα δύο νεκροταφεία

στα οποία βρίσκονται οι τάφοι Γερμανών στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους στην

Ελλάδα κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το άλλο

νεκροταφείο είναι το Γερμανικό στρατιωτικό

νεκροταφείο Διονύσου - Ραπεντόζης, στην

Αττική.Το γερμανικό νεκροταφείο βρίσκεται

κοντά στο αεροδρόμιο του Μάλεμε, στο νομό

Χανίων της Κρήτης.Στο κοιμητήριο αυτό

βρίσκονται οι τάφοι 4.465 στρατιωτών του

Γερμανικού Στρατού, οι περισσότεροι από τους

οποίους ήταν αλεξιπτωτιστές που σκοτώθηκαν

κατά την εισβολή των Γερμανών στην Κρήτη,

το Μάιο του 1941. Το Νεκροταφείο ιδρύθηκε το

1974 από τον πρώην Γερμάνο διοικητή Gericke.

Στο χώρο αυτό έχουν ταφεί Γερμανοί στρατιώτες από όλη την Κρήτη.Η φροντίδα του

κοιμητηρίου γίνεται από τον Σύνδεσμο Φροντίδας Γερμανικών Τάφων Πολέμου, έναν

ιδιωτικό σύλλογο με έδρα το Κάσσελ, με εντολή της Γερμανικής Κυβέρνησης. Ο

σύλλογος έχει αναλάβει τη φροντίδα παρόμοιων νεκροταφείων σε όλο τον κόσμο.

Εικόνα 45: Ο τάφος του Βενιζέλου.

Εικόνα 46: Το γερμανικό

νεκροταφείο.

33

ΤΕΙΧΗ

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΌ ΤΕΊΧΟΣ

Η αρχική οχύρωση της πόλεως των Χανίων, αυτή που περιβάλλει το λόφο του

Καστελίου, έχει θεμελιωθεί σε υπολείμματα παλαιότερης οχύρωσης των

ελληνιστικών χρόνων. Το Βυζαντινό τείχος στο μεγαλύτερο μέρος του έχει

κατασκευαστεί με οικοδομικό υλικό από την αρχαία Κυδωνία σε δεύτερη χρήση. Το

περίγραμμα του είναι

ακανόνιστο και

αποτελείται από

ευθύγραμμα τμήματα, που

διακόπτονται από μικρούς

ορθογώνιους ή

πολυγωνικούς πύργους. Το τείχος

σε ορισμένα σημεία απλώς

συμπληρώνει το φυσικό οχυρό

βράχο, ενώ από τη νότια και μέρος της ανατολικής και δυτικής πλευράς, καλύπτει

εξολοκλήρου την ανάγκη προστασίας της πόλης. Στο τείχος υπάρχουν τέσσερις πύλες

από τις οποίες σήμερα δεν διατηρεί καμία την αρχική της μορφή.. Οι δύο κύριες

πύλες ήταν η δυτική προς την πλατεία Συντριβανίου και η ανατολική στη

διασταύρωση των οδών Κανεβάρω και Δασκαλογιάννη. Οι άλλες δύο μικρότερες

υπήρχαν μία στη νότια πλευρά στην συμβολή των οδών Κατρέ και Καραολή-

Δημητρίου, και μία στα βόρεια στο ύψος των τουρκικών Φυλακών (σήμερα

γραμματεία του Πολυτεχνείου Κρήτης) προς την οδό Αφεντουλιέφ.

ΚΗΠΟΙ

ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ

Ο Δημοτικός Κήπος,έργο του

Ρεούφ πασά,που

σχεδιάστηκε το 1870 με βάση

ευρωπαικά

πρότυπα,βρίσκεται στα

νοτιοανατολικά της Παλαιάς

Πόλης, ανάμεσα στις Οδούς

Ανδρέα Παπανδρέου και

Τζανακάκη.Λέγεται οτι ο ίδιος ο

πασάς επέβλεψε και επιμελήθηκε τη δενδροφύτευση του.Στη βορειοανατολική

πλευρά του ορθώνεται το ρολόι της πόλης.Ο Κήπος διαθέτει ένα μικρό ζωολογικό

κήπο ,αναψυκτήριο,παιδική χαρά και βιβλιοθήκη,καθώς και θερινό

κινηματογράφο,'οπου προβάλονται ταινίες τέχνης και διοργανώνονται πολιτιστικές

εκδηλώσεις.

Εικόνα 47: Το βυζαντινό τείχος.

Εικόνα 48:Ο δημοτικός κήπος.

34

ΜΕΓΑΡΑ

ΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΜΕΓΑΡΟ

Νοτιοανατολικά της Παλαιάς Πόλης βρίσκεται η

Πλατεία Δικαστηρίων ή Πλατεία

Ελευθερίας,οπου δεσπόζει άγαλμα του

Ελευθέριου Βενιζέλου.Εδώ βρίσκεται το

Δικαστικό

Μέγαρο,επιβλητικό κτήριο του 19ου

αιώνα,όπου σήμερα στεγάζωνται τα

Δικαστήρια και η Νομαρχία Χανίων.Το μέγαρο

που άρχισε να κτίζεται στα τέλη της

Τουρκοκρατίας ,προοριζόταν για στρατιωτικό

νοσοκομείο.Απαρτύζεται απο πτέρυγες που

συνθέτουν ένα ελεύθερο ορθογώνιο και

δημιουργούν εσωτερικό αίθριο.Έπειτα απο

την πυρκαγιά του 1936,το κτηριο

ανακαινίστηκε και συγχρόνος προστέθηκε τρίτος όροφος.

ΧΑΛΕΠΑ

Η συνοικία Χαλέπα,στα

ανατολικά της Παλαιάς

Πόλης,είναι γνωστή για τα

νεοκλασικά αρχοντικά της.

Στα τέλη του 19ου αιώνα και

στις αρχές του 20ου ήταν τόπος

όπου κατοικούσε και παραθέριζε η

άρχουσα τάξη της πόλης των

Χανίων.Τα γνωστότερα

κτίρια είναι τα εξής:η κατοικία

του Ελευθέριου Βενιζέλου, η

οποία ολοκληρώθηκε απο τον πατέρα του Κυριάκο το 1880 και αποτελεί τη σημερινή

της μορφή στη ριζική ανακαίνηση της το 1927 υπο την επίβλεψη του ίδιου του

Βενιζέλου.Έχει ευρωπαικά αρχιτεκτονικά στοιχεία της εποχής,αν και κατά την

ανακαίνηση της αφαιρέθηκε το εξωτερικό μεσημβρινό κλιμακοστάσιο,για να

αντικατασταθεί με ανοιχτό εξώστη στον όροφο και προστατευμένη είσοδο στο

ισόγειο.Το παλάτι του Αρμοστή της Κρήτης,πρίγκιπα Γεωργίου,είναι νεοκλασικό

κτίριο του 1882 με διακοσμιτικές ταινίες,κόγχες,γείσο και στηθαίο με γλάστρες.

Εικόνα 49: Το δικαστικό Μέγαρο.

Εικόνα 50: Η συνοικία της Χαλέπας.

35

ΠΡΩΤΟΜΙΝΩΙΚΌΣ ΟΙΚΙΣΜΌΣ ΚΑΣΤΕΛΛΙΟΎ

Ο οικισμός που ανασκάπτεται μέσα στην πόλη των Χανίων, με κέντρο του το λόφο

Καστέλλι είναι ο σημαντικότερος του νομού. Μεγάλα σπίτια με καλοχτισμένα

δωμάτια, φροντισμένα δάπεδα με κυκλικά κοιλώματα - εστίες, τοίχοι επιχρισμένοι με

βαθύ κόκκινο κονίαμα, κανονικά θυρώματα και κεραμικά προϊόντα εξαιρετικής

ποιότητας δείχνουν ότι πρόκειται για ένα σπουδαίο πρωτομινωικό κέντρο.Ο οικισμός

αυτός είναι ο σημαντικότερος της δυτικής Κρήτης.Η θέση του είναι ιδανική, γιατί όχι

μόνο γειτονεύει με τη θάλασσα, αλλά περιβάλλεται και από τον πλούσιο χανιώτικο

κάμπο, πληρώντας έτσι όλες τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη τόσο της γεωργίας

όσο και της αλιείας και του θαλάσσιου εμπορίου. Αυτό επιβεβαίωσαν οι εκτεταμένες

ανασκαφικές έρευνες που άρχισαν το 1964 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, πάντα με

πολλές δυσκολίες, περιορισμένες στους λίγους ελευθέρους χώρους της

πυκνοκατοικημένης περιοχής.Ο λόφος κατοικήθηκε αδιάκοπα από τα πρωτομινωικά

χρόνια μέχρι τις μέρες

μας, με αποτέλεσμα τα

ανασκαφικά

στρώματα να είναι πάρα

πολλά και συχνά πολύ

λεπτά σε πάχος, γεγονός

που δημιουργεί

ανυπέρβλητες

δυσκολίες στη

χρονολόγηση και την ταύτιση

τους, έτσι ώστε οι

ανασκαφές στο χώρο αυτό να

θεωρούνται από τις

δυσκολότερες στο είδος τους.Κατά την επόμενη μεσομινωική περίοδο (α' μισό της

δεύτερης χιλιετίας π.Χ. ), ο οικισμός των Χανίων αναπτύσσεται σε δυναμικό κέντρο.

Είναι η περίοδος κατά την οποία εμφανίζονται στην Κρήτη οι πρώτες ανακτορικές

εγκαταστάσεις. Ενώ η οικονομία παραμένει γεωργική, παράλληλα αναπτύσσεται το

εμπόριο και η ναυτιλία. Δημιουργούνται εμπορικοί σταθμοί έξω από το νησί και

ιδρύονται αποικίες. Μια τέτοια σχέση συνδέει την Κρήτη με το κοντινό νησί των

Κυθήρων. Χαρακτηριστική είναι η ομοιότητα της κεραμικής από το Καστέλλι και το

Καστρί Κυθήρων. Το χανιώτικο κεραμικό εργαστήριο παράγει προϊόντα που

ακολουθούν τους ρυθμούς της κεντρικής Κρήτης (σκοτεινό επί ανοικτού , ανοικτό επί

σκοτεινού, τραχωτό ρυθμό, καμαραϊκό ρυθμό), ενώ δεν λείπουν και οι εισαγωγές

κεραμικών από την υπόλοιπη Κρήτη.Δυστυχώς, οι μεσομινωικές οικοδομικές φάσεις

του οικισμού του Καστελλιού έχουν αφανιστεί από την εκτεταμένη οικοδομική

δραστηριότητα στις αμέσως επόμενες περιόδους και είναι πολύ λίγα τα λείψανα που

σώζονται.Κτιριακά λείψανα τόσο των πρωτομινωικών όσο και των μεσομινωικών

χρόνων που έχουν εντοπιστεί σε διάφορα σημεία στο σημερινό κέντρο της πόλης των

Χανιών (περιοχή Δημοτικής Αγοράς και ανατολικότερα) ίσως υποδηλώνουν μια

σπονδυλωτή διάρθρωση του προϊστορικού οικισμού, ενώ κέντρο του παραμένει

πάντα ο λόφος στο Παλιό Λιμάνι.

Εικόνα 51:Ο πρωτομινωικός οικισμός καστελλίου.

36

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η ομάδα μας συνεργάστηκε με τον καλύτερο τρόπο θα λέγαμε.Αφου δεν υπήρχαν

πολλές διαφωνίες και διαμάχες μεταξύ μας.Αρκετά συχνά συναντιόμασταν και σε

διαφορετικά σπίτια ώστε να καταφέρουμε να τελιώσουμε εγκέρως την εργασία

μας.Κάθε φορά προχωρούσαμε και ένα βήμα παραπάνω,κάναμε οτι ήταν δυνατόν

καλύτερο ώστε αυτή η εργασία να βγεί τέλεια γιατί για μας αυτό ήταν το σημαντικό

και ο βαθύτερος στόχος μας.Εποκινωνούσαμε καθημερινά απο τα κινητά μας,και το

ίντερνετ και λέγαμε τι χρειαζόμαστε ακόμα.Χωρίζαμε αναλόγως κάθε φορά οτι

μπορούσε ο καθένας να βρεί, ώστε να συμπληρώσουμε την εργασία μας.Και ετσι σιγά

σιγά συμπληρωνόταν ένα ένα ακόμα ώσπου φτάσαμε στο τέλος κάποια στιγμή κατι

που μας χαροποίησε πάρα πολυ.Απο όλη αυτην την πόρεια για να φτάσουμε στο

τελικό αποτέσμα της εργασιας μας,μάθαμε να επικοινωνούμε και να συνεργαζόμαστε

σαν μια ομάδα,σαν να είμαστε ΕΝΑ!Μάθαμε παρα πολλά πράγματα για τα Χανιά και

τώρα πια είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε σωστά και έξυπνα σε όποιον μας ρωτήσει

στο δρόμο για αυτόν τον υπέροχο τόπο.Γνωρίσαμε πράγματα,στοιχεία

πολιτισμού,τοπία,τη φύση και πολλά άλλα που μέχρι σήμερα δεν ξέραμε οτι

υπήρχαν.Αλλα τώρα πια ξέρουμε οτι η Κρήτη μας διαθέτει ενα ανεκτίμητο

θυσαυρό,χρώματα και τοπία που πραγματικά δεν μπορούμε να σας περιγράψουμε με

λόγια είναι σαν ένας παράδεισος.Αξίζει πραγματικά να επισκεφτείτε όσα είδατε

παραπάνω και σας δίνουμε το λόγο μας οτι απο κοντά είναι ακόμα πιο όμορφα από

όσο φαινονται στις φωτογραφίες και απο όσα καταγράψαμε.Ήταν μια υπέροχη

εμπειρία που ποτέ δεν θα ξεχάσουμε,περάσαμε ωραίες

στιγμες,γελάσαμε,αγχωθήκαμε,φωνάξαμε αλλά στο τέλος ευτυχώς όλα πήγαν καλά

και τώρα πια έχουμε το αποτέλεσμα που θέλουμε.Και κάπου εδώ εμείς σας

αφήνουμε.Ελπίζουμε να σας άρεσε η ερευνητική μας εργασία και να την

απολαύσατε.Αφιερώσαμε πολύ χρονο σε αυτή την εργασία και πιστεύουμε οτι το

αποτέλεσμα μας δικαίωσε.Σας ευχαριστούμε που παρακολουθήσατε την εργασια

μας,και πάνω απ'όλα ευχαριστούμε την υπέροχη Κυρία μας Ελίνα Ταμπάκη που μας

επέβλεπε και ήταν κοντά μας απο την αρχή μέχρι το τέλος. Σας ευχαριστούμε !!!!

37

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

''Ο νομός χανίων μέσα απο τα μνημεία του'' Ανδρεαδακη-βλαζάκη Μαρία

''Κρήτη Χανιά'' οδοιπορικό στις πόλεις,την ύπαιθρο και τα χωριά

Δεσύπρης Γιάννης

''Τα Χανιά έξω απο τα τείχη'' Κλάδου-Μπλέτσα Αιμιλία

www.cretabeaches.com

www.chania-crete-greece.com

www.kritikoi.gr

www.samaria.gr

www.chania.gr

www.el.wikipedia.org/wiki/χανιά

www.19dim-chanion.chan.sch.gr/faros.htm

http://www.xania.net/beaches/outbeaches

http://www.crete.gr/el/pages/port-chania.php

http://www.xania.net/

http://www.2811.gr/φαράγγια

http://www.xania.eu/αξιοθέατα-χανιά

http://www.explorecrete.com/

http://www.deltanet.gr/chania-info/greekchania_old.html

38

Κατάλογος περιεχομένων

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ................................................................................................................... 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ .................................................................................................................... 3

ΜΕΡΟΣ Α’...................................................................................................................... 5

ΦΥΣΙΚΕΣ ΟΜΟΡΦΙΕΣ ................................................................................................. 5

ΠΑΡΑΛΙΕΣ .................................................................................................................... 5

ΦΑΡΑΓΓΙΑ .................................................................................................................... 9

ΛΙΜΝΕΣ ...................................................................................................................... 14

ΠΟΤΑΜΙΑ ................................................................................................................... 16

ΔΑΣΗ-ΔΡΥΜΟΙ .......................................................................................................... 18

ΟΡΟΠΕΔΙΑ ΚΑΙ ΠΕΔΙΑΔΕΣ ..................................................................................... 19

ΜΕΡΟΣ ΄Β ................................................................................................................... 21

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ...................................................................................................... 21

ΚΑΣΤΡΑ ......................................................................................... 26

ΦΡΟΥΡΙΑ .................................................................................................................... 28

ΤΕΙΧΗ.......................................................................................................................... 32

ΚΗΠΟΙ ......................................................................................................................... 32

ΜΕΓΑΡΑ ...................................................................................................................... 33

ΕΠΙΛΟΓΟΣ .................................................................................................................. 35

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .......................................................................................................... 36