(OMMIIMATIONES · Rev.mi decimu est octavu Consultores censens quoqut cane 5. , d e quo...

PONTIFICIUM CONSILIUM DE L E G U M T E X T I B U S I N T E R P R E T A N D A

(OMMIIMATIONES

VOL. XXVII - N. 1

1995

C O M M M I C A T I O N E S P O N T I F I C I U M C O N S I L I U M D E L E G U M T E X T I B U S I N T E R P R E T A N D I S

Piazza Pio X I I , 10 - 00193 R o m a

E X A C T I S I O A N N I S P A U L I PP. II

ALLOCUTIONES

Allocutio Summi Pontificis ad Iudices, Administros Advocatosque Rotae Romanae co-rani admissos 3

E X A C T I S S A N C T A E S E D I S

SECRETARLA STATUS

Rescriptum ex Audientia Sanctissimi quo Normae Rotales in forma specifica approbantur 9

CONGREGATIO DE CULTU DIVINO ET DISCIPLINA S A C R A M E N T O R U M

Instructio de Liturgia Romana et Inculturatione 10

A C T A C O N S I L I I

Quaestiones quaedam studio Pontificii Consilii submissae 30

Pontificii Consilii Publicationes 31

E X A C T I S P O N T I F I C I A E C O M M I S S I O N E

C O D I C I I U R I S C A N O N I C I R E C O G N O S C E N D O

Coetus studii « De Institutis perfectionis » (Sessio X) 32

Coetus studii « D e Institutis perfectionis » (Sessio XI) 79 «

Coetus studii « De Institutis perfectionis » (Sessio XII) 125

Notitiae 175

Opera a Consilii Bibliotheca recepta 176

EX ACTIS PONT. COMM. CIC RECOGNOSCENDO 79

II

C O E T U S S T U D I I

« D E I N S T I T U T I S P E R F E C T I O N I S »

Sessio XI

(dd. 3-8 maii 1971 habita)

Diebus 3-8 maii 1971, in Aula huius Pontificiae Commiss ioni s conve-nerunt Consultores Coetus studii « D e Institutis perfectionis » sub modera-mine Rev.mi P. Bidagor S.I. , Secretarii Commiss ionis . Conventibus intere-rant Rev.mus P. Said, O.P., qui muñere functus est Relatoris; Exc.mi tres ac Rev.mi octo Consultores . Nonnul l i s adunat ionibus interfuerunt q u o q u e Rev.mi duo atque 111.mus unus Consultores. Actuarii muñere functus est Rev.mus Herranz, a studiis Commiss ionis . Aberant, quia legitime impedi-ti, Exc.mus unus atque unus Rev.mus Consultores.

Ineunte sessione, Rev.mus Secretarius adstantibus salutem dicit atque Rev.mum Relatorem rogat ut materias de quibus in hac sessione discepta-tio est facienda per s u m m a capita exponat.

In mentem ergo adstantium Rev.mus Relator revocat praedictas quae-stiones pertractandas sequentes esse:

1a m) Tit . VII u m Primae Partis schematis, nempe « D e separatione ab In-stituto », et quidem Art. III et IV, de quibus in praecedenti X a sessione non actum est quia tempus defuit;

2 a m ) T i t . IV u m e iusdem Primae Partis schemati s n e m p e « D e bonis temporalibus Institutorum eorumque administratione ». Hic enim Titulus, in approbat ione schematis generalis « D e Institutis perfectionis » « remis-sive» seu provisorio m o d o positus est, quia tunc adhuc ignorabatur n u m necessarium fuisset de hac materia normas particulares formulare. H a e c er-go quaestio Coetui Consu l torum « D e bonis Ecclesiae temporalibus » posi-ta est, qui Coetus sententiam tulit aff irmativam; ideoque Parvus Coetus « D e Institutis perfectionis » schema canonum apparavit, iudicio atque ap-probationi o m n i u m Consu l torum eiusdem Coetus nunc submit tendum.

Post hanc brevem Relatoris introductionem, tempus utile datur C o n -sultoribus ut Relat ionem conclusivam praecedentis sessionis perpendere valeant atque animadversiones, quas forte faciendas habeant, ante approba-tionem proponant. Item rogantur Consultores ut Relationem introducti-

80 CO MM UNICA TI ONES

v a m ad hanc XI a m Ses s ionem attente perpendere velint, qu ia agi tur de quaestione prima vice examinanda, nempe « D e bonis temporalibus Insti-tutorum eorumque administratione ».

Discussio ergo Consu l torum initium habet per pr imam quaestionem a Relatore propositam, scilicet examen canonum « D e dimissione ab Institu-t o » (Tit. VII , Art. I l i ) atque « D e conditione iuridica separatorum ab In-st i tuto» (Tit. VII , Art. IV), qui omnes cánones propositi iam fuerunt, sed non discussi, in fine praecedentis Sessionis (cf. Relatio conclusiva Sessionis X a e , Adnexum) .

I. D E D I M I S S I O N E A B I N S T I T U T O

(Tit. VII, Art. I l i )

Cánones qui proponuntur in genere Consultoribus placent. Attamen Rev.mus primus Consultor dubitat n u m sit prudens suppressio processus iudicialis de quo in Cap . I l l , Tituli X V I , Libri II hodierni Codicis , praeser-tim q u o d attinet ad conf i rmat ionem sententiae ex parte Sanctae Sedis , quae hodie requiritur ad n o r m a m can. 666 .

Animadversiones vero particulares ad singulos cánones proponuntur. Q u i cánones ita sonant:

CANON QUINTUS

§ 1. Sodalis qui, expleta cooptatione temporaria, earn renovare vel de-finitivam facere desiderat a competenti moderatore admittatur, nisi adsint iustae ac rationabiles causae sive ex parte Instituti sive ex parte candidati ad eum non recipiendum.

§ 2 . Si vero sodalis ob inf ìrmitatem physicam vel mentalem, et iam post cooptat ionem contractam, praevio peritorum iudicio, non ideoneus ad vitam in Instituto ducendam absque d a m n o proprio vel eiusdem Insti-tuti comperiatur, iusta habetur causa eum non admittendi ad ulteriorem cooptat ionem, salva semper caritate et aequitate.

Ut clarior distinctio habeatur relate ad cánones de admissione in Institu-tum, Exc.mus secundus Consultor, cui accedit Rev.mus tertius, postulat di-versam canonis redactionem: ex. gr. ut in § 1 loco « a competenti moderatore admittatur, nisi adsint iustae ac rationabilis causae. . . », dicatur « a competen-ti moderatore excludi possunt, si adsint iustae ac rationabiles causae. . . ».


E x c . m u s quar tus C o n s u l t o r sugger i t u n i o n e m huius c a n o n i s c u m can. 6 (cf. Relatio conclusiva X a c Sessionis, Adnexum), 1 quia materia duo-rum canonum similis est, nempe de dimissione eorum qui sunt temporarie tantum cooptati.

N o n placent Exc .mo quinto Consultori verba § 1 « sive ex parte insà-turi sive ex parte candidati », quia — ait Exc .mus — hi duo casus non sunt in eadem linea.

Quaer i tur a Rev. mo sexto Consultore ut in eadem § 1 addantur verba quae iam inveniuntur in Decreto S. Congr. de Religiosis et Institutis Sae-cularibus, diei 8 decembris 1970 (Prot. N . Sp. R. 4 4 / 7 0 ) , nempe: « . . . a competenti moderatore de consensu sui Consilii... ». H a e c tamen addit io Relatori Coetus non videtur necessaria quia admissio semper fit, in omni-bus Institutis, a competenti moderatore de consensu sui Consilii .

Animadvert i t Rev.mus sept imus C o n s u l t o r q u o d in § 2 fit t an tum mentio de una possibili causa, d u m etiam pro aliis utile quoque esset iudi-cium peritorum.

Rev.mus octavus Consultor proponit , quoad § 1, ut loco verbi « admi t -tatur» adhibeatur expressio «dimitt i non potest» , ad mentem Exc.mi se-cundi Consultoris ; servanda tamen censet verba « sive ex parte Instituti sive ex parte candidati », quia revera sunt quoque causae ob quas Institutum ad-mittere non potest candidatum, ex. gr. ob rationes familiares vel politicas.

Rev.mus primus Consultor haec quae sequuntur suggerit: 1) pr ima pars § 1 canonis aptius ponatur inter normas de admissione in Instituto; 2) loco «des ideret» dicatur « c u p i t » ; 3) includatur clausula a Rev.mo sexto Consul-tore memorata, « de consensu sui Consilii », in hac § vel in nova § 3.

Fit suffragatio de hac ultima propositione Rev.mi primi Consultoris , et magis Consultoribus placet ut haec clausula non addatur, quia res aptius relinquenda videtur — ita Relator atque octavus et nonus Consultores — iuri particulari uniuscuiusque Instituti perfectionis.

Denique Rev.mus nonus Consultor ponit quaest ionem de ordine cano-n u m huius Art. I l l , atque suggerit ut formula proposita maneat uti canon separatus (can. 5), ponendus ante can. 6, d u m can. 5 bis, ubi agitur de causis dimissionis in quibus culpabilitas adest ex parte candidati, meliorem invenit locum ante vel post canonem 8. Quaer i t etiam Rev.mus ut in § 1 adhibeatur locutio «dimitt i potest, s i . . . ».

Rev.mi decimus et octavus Consultores censent quoque can. 5, de quo disceptatur, uniendum non esse cum can. 6, quia pro casibus de quibus in hoc ultimo canone agitur requiritur monit io praevia, etc.

1 Cf . supra pp. 71-72.


Materiae duorum canonum sunt diversae, et differunt inter se m o d o sat substantiali. Causae dimissionis de quibus in can. 6 graviores esse de-bent q u a m causae pro non admissione, de quibus agitur in can. 5. Praete-rea in pr imo casu habetur ius quaesitum in membris Institutorum, q u o d non ita clare apparet in casu non admissionis de quo sub formula can. 5.

His omnibus attends, Rev.mus Relator sequentes proponit suffragationes:

l a m ) «Servetur formula proposita uti canon separatus, qui esset can. 5 » = Exitus suffragationis est: Placet 10:

N o n placet 3 (quartus, undecimus et sextus Consultores) .

2 a m) « Textus § 1 huius can. 5 sit: ' Sodalis, expleta cooptatione tempo-raria, si adsint iustae ac rationabiles causae sive ex parte Instituti sive ex parte candidati, a competenti moderatore dimitti potest ' ».

Fit suffragano et textus propositus omnibus placet. Transitus fit ad discussionem § 2 canonis. Notat Rev.mus Relator hanc

paragraphum non aliud esse quam declarationem iustae ac rationabilis cau-sae de qua mentio fit in § 1. Attenta vero discussione quae iam habita est quoad textum § 1, sequentem textum emendatum Rev.mus Relator propo-nit pro § 2: « Infirmitas physica vel mentalis , et iam post coopta t ionem contracta, iustam constituit dimissionis causam, si praevio peritorum iudi-cio, sodalis non idoneus comperiatur ad vitam in Instituto ducendam ab-sque d a m n o proprio vel eiusdem Instituti ».

Rev.mus octavus Consultor aliam proponit formulam quae ita sonat: « Et iam infirmitas physica vel mentalis, etsi post cooptat ionem contracta, propter q u a m iuxta peritorum iudicium sodalis de quo in § 1 non idoneus comperiatur ad vitam in Instituto ducendam, iustam constituit causam e u m dimittendi ».

Haec formula, quoad substantiam, Consultoribus magis placet. Atta-men Exc .mus secundus Consultor duas facit animadversiones: l a m ) servan-da videtur locutio « absque damno proprio vel eiusdem Instituti », ad men-tem Decreti S. Congr .de Religiosis et Institutis Saecularibus, diei 8 decem-bris 1970; 2 a m) quaedam verba addere oportet, prae oculis habita sequenti eiusdem Decreti locutione: « In his casibus diiudicandis caritate atque ae-quitate uti oportet» .

Haec quae ab Exc .mo proposita sunt a maioritate Consu l torum reci-piuntur. Attamen Rev.mus duodecimus Consultor anceps manet quoad in-tegram n o r m a m quae in § 2 traditur, quia — ait Rev.mus — locum daret abusibus.

Respondet Rev.mus Relator hanc n o r m a m substantialiter inveniri in


memorato Decreto S. Congregationis , quod datum est post experientiam quae habetur. Praetera — ait octavus Consultor prae oculis habendum est quod in formula proposita non agitur de infirmitate simpliciter, sed de in-firmitate cum d a m n o proprio vel Instituti.

Quaer i t Exc.mus quartus Consultor quid eveniret si infirmitas daretur non expleta cooptatione temporaria, sed ante ipsius cooptationis tempora-riae expletionem. Respondet Rev.mus Relator rem tunc esse diversam, quia sodalis manet vinculis ligatus, ideoque requiritur causa gravior pro dimis-sione.

Denique proponitur a Rev.mis septimo ac pr imo Consultoribus ut loco « iuxta peritorum iud ic ium» dicatur «audit i s peritis». Haec tamen propo-sitio a ceteris Consultoribus non admittitur.

Ita expleta disceptatione quoad textum § 2 canonis, Rev.mus Rela-tor suffragat ioni submitt i t sequentem f o r m u l a m , quae o m n i b u s placet: « § 2 . E d a m infirmitas physica vel mentalis etsi post cooptat ionem con-tracta, propter q u a m iuxta peritorum iudicium sodalis de quo in § 1 non idoneus ad vitam in Instituto ducendam absque d a m n o proprio vel eius-dem Instituti comperiatur, iustam constituit causam eum dimittendi, ser-vata semper caritate et aequitate ».

CANON SEXTUS

Textus qui proponitur est sequens:

§ 1. Sodales temporarie cooptati dimitti possunt a Supremo Instituti Moderatore de consensu sui Consilii , salvo insuper iure particulari.

§ 2. Ad dimiss ionem decernendam de qua in § 1 requiritur ut:

1) causae dimissionis , sive ex parte Instituti sive ex parte sodalis, sint graves, etsi non necessario culpabiles;

2) si causa sit culpabilis, monitiones scriptae factae fuerint et inuti-les evaserint;

3) dimissio non fiat ob inf irmam valetudinem, nisi morbus ante cooptat ionem dolose celatus fuerit vel sit psychopaticus quo sodalis inep-tus redditur ad vitam in Instituto ducendam;

4) causae dimissionis sodali manifestatae sint in scriptis, data eidem piena libertate respondendi. Responsio sodalis, quae pariter in scriptis redi-gi debet, Supremo Moderatori eiusque Consi l io submittenda est.

§ 3. In casu dimissionis ob m o r b u m psychopat icum semper peritia medicorum scripto exarata requiritur.


Q u o a d § 1. Rev.mus Relator expungendam esse censet clausulam « d e consensu sui Consilii », quia ipsa non videtur necessaria.

Rev.mus duodecimus Consultor postulat ut loco verborum « a Supre-m o Instituti Moderatore » adhibeatur formula « a Superiore Maiore », nisi in futuro Codice habeatur canon statuens Abbatem esse Supremum Mode-ratorem.

Ceteri vero Consultores, Exc .mo quarto excepto, quia ipse dubitat an § 1 sit revera necessaria, retinendam esse censent duplicem clausulam, nem-pe ut dimissio fiat a Supremo Moderatore et quidem c u m consensu sui Consilii . Ista enim duplex clausula — uti memorat Rev.mus primus C o n -suitor iam habetur sub formula canonis approbata in praecedenti sessione, pro egressu sodalis ab Instituto perdurante cooptat ione temporanea (cf. Art. II, Tit . VII , can. 3 bis, § 2). His dictis accedit Rev.mus nonus Consul-tor, qui tamen animadvert i t necessitatem revisendi omnes cánones ubi clausula « de consensu sui Consili i » pro Supremo Moderatore statuta est, quia denuo perpendere oportet ubi revera talis clausula seu condicio ad va-liditatem requirenda sit. Denique Rev.mus octavus Consultor postulat ut in fine istius § 1 deleátur verbum « insuper» .

Ita expleta discussione suffragatur textus § 1 uti iacet, sublato tamen verbo « insuper» . Exitus suffragationis est: Placet 12; N o n placet 1 (primus Consultor, qui non admittit clausulam finalem: salvo iure particulari).

Textus ergo approbatus ita sonat: « § 1. — Sodales temporarie cooptati dimitti possunt a Supremo Instituti Moderatore de consensu sui Consili i , salvo iure particulari ».

Transitus fit ad discuss ionem § 2 canonis , atque Exc .mus secundus Consul tor cui accedit Rev.mus primus, proponit ut, in fine numeri primi, textus emendetur (ex. gr. «ets i sodalis non sit culpabilis») , vel simpliciter deleátur, quia causa ipsa dimissionis — ait Exc .mus — non potest, qua causa, esse culpabilis. Animadvertunt tamen Rev.mi octavus et nonus C o n -sultores quod hoc iam clare subintelligitur in textu. Praeterea iste modus locutionis, nempe «causa culpabil is» vel «causa do losa» , etc., saepe adhi-betur in doctrina iuridica, absque periculo erroneae interpretationis.

Quaer i t Rev.mus duodecimus Consultor an sint casus in quibus locus detur dimissioni absque ulla praevia monitione. Respondet Rev.mus Rela-tor q u o d si non habetur culpa locus ad monit ionem evidenter non datur.

Censet Rev.mus sextus Consultor in tota § 2 specificandas esse condi-tiones et causas quae sunt ad validitatem dimissionis. Item censet Rev.mus primus Consultor, d u m Rev.mus septimus postulat ut in n. I o , de quo di-sceptatur, deleantur verba « sive ex parte Instituti sive ex parte sodalis ».

Rev.mus nonus Consu l to r contrar iam sentent iam tenet ac Rev.mus


sextus, quia si causae et conditiones ad validitatem ponerentur, simul sta-tueretur possibilitas recurrendi.

Nul la alia fit animadversio, quapropter suffragatur textus n. 1, § 2 uti iacet. Exitus suffragationis est: Placet 9, N o n placet 4 .

Q u o a d n. 2 ° , quaerunt Exc.mus secundus et Rev.mus pr imus Consul-tores an dicendum sit in textu q u o d monitiones faciendae sint atque tem-pus q u o d inter eas intercurrere debet. H o c tarnen ceteris Consul tor ibus non videtur necessarium, quia — uti ait Rev.mus Relator — hie non agi-tur de monitionibus canonicis (de quibus sermo postea fit, sub can. 7), sed tantum de simplicibus monit ionibus, ut Moderator suum iudicium morale aptius efformare possit.

Suffragatur ergo textus uti iacet, et omnibus placet. A d n. 3, animadvertit Rev.mus Relator prae oculis habendum esse tex-

tum § 2 canonis praecedentis iam probatum. Dein , cum Exc .mus secun-dus Consultor notaverat « infirmarti valetudinem » et « m o r b u m » eamdem rem non esse, Relator proponit ut prima pars huius n. 3 ita exaretur: di-missio non fìat ob infirmarti valetudinem, nisi ante cooptat ionem dolose celata fuerit... ».

Suffragatione facta hie textus ab omnibus recipitur, ideoque Rev.mus Relator sequentem redactionem proponit pro secunda parte huius numeri: « . . . vel sit infirmitas physica vel mentalis qua sodalis ineptus redditur ad vitam in Instituto ducendam absque d a m n o ipsius vel eiusdem Instituti ».

A d mentem Rev.mi octavi Consultoris haec secunda pars n. 3 necessa-ria non videtur; sufficeret enim q u o d in pr ima parte iam s ta tutum est. Obi ic i t tamen Relator hoc verum esse ante Instruct ionem Renovationis causam, sed, attends normis huius Instructionis, temporaria cooptano pro-traili potest usque ad novem annos; et si habetur morbus quo sodalis inep-tus redditur ad v i tam in Inst i tuto d u c e n d a m , m a g n a e or irentur di f f i -cultates.

Rev.mus octavus Consultor his dictis accedit, sed anceps manet, quia — ait Rev.mus — si urget providere, tunc semper habetur possibilitas di-spensationis.

O m n i b u s placet ut introducatur haec notio urgentis necessitatis, ideo-que Rev.mus Relator sequentem proponit textum qui unanimiter approba-tur: « . . . vel de peritorum sententia urgeat necessitas dimissionis ad dam-n u m sodali vel Instituto vi tandum ».

Post huius textus approbat ionem cadit § 3 formulae canonis quae pro-posita est. Q u a p r o p t e r Rev.mus Relator suggerit, et omnibus placet, ut n. 4 § 2 fiat § 3.

Nul la fit animadversio ad hunc textum, sed, proponente Rev.mo pri-


m o Consul tore , placet ut dicatur, in lin. 1, « manifestat i debent » loco « manifestatae sint ».

Textus ergo § § 2 et 3 ita manet approbatus:

« § 2. A d dimiss ionem decernendam de qua in § 1 requiritur ut:


2) si causa sit culpabilis, monitiones scriptae factae fuerint et inuti-les evaserint;

3) dimissio non fiat ob inf irmam valetudinem, nisi ante cooptatio-nem dolose celata fuerit, vel de peritorum sententia urgeat necessitas di-missionis ad d a m n u m sodali vel Instituti v i tandum.

§ 3. Causae dimissionis sodali manifestari debent in scriptis, data ei-d e m piena liberiate respondendi. Responsio sodalis, quae pariter in scriptis redigi debet Supremo Moderatori eiusque Consil io submittenda est ».

CANON SEPTIMUS

Formula quae proponitur est sequens:

§ 1. Perpetuo cooptati dimitti possunt decreto Supremi Instituti M o -deratoris de consensu sui Consili i , servato insuper iure particulari.

§ 2. A d dimiss ionem decernendam de qua in § 1 requiritur ut:

1) causae d imis s ioni s s int graves, culpabi les et iuridice c o m -probatae;

2) dimissioni praecesserint duae monitiones canonicae cum formali comminat ione subsecuturae dimissionis;

3) causae dimissionis in monit ionibus manifestatae fuerint, data so-dali, post singulas monitiones, plena libertate sese defendendi sive persona-liter sive per defensorem a se electum;

4) responsiones sodalis, scripto datae, actis alligentur quae Supremi Moderatoris eiusque Consilii examini submittenda sunt;

5) tres saltern menses ab ultima monit ione data transegerint.

Ad textum § 1, Rev.mus Relator proponit sequentes parvas emendatio-nes quae ab omnibus recipiuntur: dicatur « Definitive cooptati » loco « Per-petuo cooptat i » (ne nimis repetatur verbum «perpe tuo» ) ; deleatur, in lin. 2, verbum « insuper» , quia non videtur necessarium.

Ab omnibus quoque recipitur, excepto Rev.mo pr imo Consultore, pro-


posit io Exc .mi quarti Consul tor i s , qui postula i ut dicatur « s a l v o » loco « servato» (1.2).

Denique , claritatis causa, placet omnibus sequens additio, a Rev.mo octavo Consul tore proposita: « . . .Moderator i s c u m consensu Consil i i de quo in can. 3 (ter) § 2, Art. II... ».

Textus ergo § 1 huius canonis ita manet approbatus: « Definitive coop-tati dimitti possunt decreto Supremi Moderatoris c u m consensu Consili i de quo in can. 3 (ter) § 3, Art. II, salvo iure particulari ».

Q u o a d totam § 2, Rev.mus Relator, attends quae disceptata et appro-bata sunt in discussione § 2 canonis praecedentis, proponit ut n. 4 huius can. 7 fiat § 3. Propositio Relatoris unanimiter recipitur, et transitus fit ad examen uniuscuiusque numeri § 2.

A d n. 1 Exc .mus secundus Consultor denuo obiicit quod ipsa causa di-missionis, qua causa, non potest esse culpabilis. Dimiss io — ait Exc .mus — saltern in familiis religiosis est poena (cf. can. 2 2 1 5 ) ; poena supponit delictum, de quo tantum persona potest esse causa culpabilis. Haec princi-pia, et etiam quae habentur in cc. 6 4 9 § 1 et 2 2 3 3 , applicanda in casu vi-dentur, etsi non agitur de iure stricto poenali.

Fit parva discussio, in qua Rev.mi octavus et nonus Consultores, qui-bus et alii accedunt, denuo repetunt quae iam antea prolata sunt ad susti-nendam locutionem « causae culpabiles ».

Q u a e r i t dein Rev.mus Relator an d i c e n d u m aptius sit «grav i s s imae causae» loco «causae graves» , ad dist inctionem faciendam c u m formula canonis praecedentis, quae statura est pro sodal ibus temporarie t antum cooptatis. Obiicit tamen Rev.mus octavus, cui alii accedunt Consultores , hoc necessarium non esse. Facti species est revera diversa in utroque cano-ne — ait Rev.mus — quia in can. 7 pro definitive nempe cooptatis, requi-ritur et culpabilitas et comprobat io iuridica, scilicet comprobat io in foro externo, quae condiciones iam ex se reddunt causas dimissionis revera gra-viores q u a m causas de quibus agitur in praecedenti can. 6.

D e n i q u e Rev.mus pr imus Consul tor postula i ut deleantur verba « iu-ridice comprobatae », quia c u m hac addi t ione obscuratur sensus ipsius normae quae datur. Respondet tamen Rev.mus Relator, et haec responsio a ceteris Consul tor ibus accipitur, verba « iuridice comprobatae » esse ne-cessaria et manere debere, quia per ipsa requiruntur probationes externae causae dimissionis . U t r u m processus sit iudicialis necne — ait Rev.mus Relator — est res quae relinquitur iuri particulari, sed hic iam inten-ditur excludere, uti oportet , sic dictos processus « ex in formata con-scient ia» .

Nul la alia fit animadversio, ideoque suffragatur textus huius n. 1 § 2,


uti iacet in formula proposita. Exitus suffragationis est: Placet: 10, N o n placet: 2 (septimus ac primus Consul to res).

A d n. 2, animadvertit Rev.mus octavus Consul tor o p p o r t u n u m esse, claritatis causa, quaedam addere de defectu emendationis, etsi hoc iam su-bintelligitur in textu. Placet propositio, et ab omnibus approbatur sequens formula ab ipso Rev.mo proposita: « 2 ° dimissioni praecesserint, cum for-mali comminat ione subsecuturae dimissionis, duae monitiones canonicae, quae in cassum cesserint ».

A d n. 3, Rev.mus nonus Consultor proponit ut loco « d e f e n d e n d i . . . per defensorem » dicatur « defendendi . . . per procuratorem », d u m Rev.mus Relator censet mel ius esse dicere: « . . . de fendendi , sive per se sive per a l ium ».

Locut io tamen « p e r a l i u m » Rev.mo octavo Consu l tor i non placet, quia potest intellegi ac si defensio fieri possit per q u a m c u m q u e personam, etiam ex. gr. per advocatum civilem qui agat contra religionem. Proponit ergo Rev.mus ut dicatur «sive per se sive per consodalem», quod tamen ab aliis Consultoribus non recipitur.

Fit adhuc parva discussio, cuius in fine, reiecta alia formula a Rev.mo Rela tore p r o p o s i t a ( « s ive per se sive per a l ium a M o d e r a t o r e p r o b a -t u m » ) , sequens textus suffragationi submitt i tur et unanimiter approba-tur: « 3) causae dimissionis sodali manifestatae fuerint, data eidem, post singulas monit iones , plena libertate sese de fendendi» .

Ad n. 4 (antea n. 5) proponit Rev.mus nonus Consultor, cui accedit Rev.mus octavus, ut determinatio temporis quod decurrere debet ab ultima monit ione iuri particulari relinquatur.

Propositio recipitur, et Rev.mus Relator hanc formulam suffragationi submittit . « 4) tempus utile a iure particulari statutum ab ultima monitio-ne data elapsum fuerit» .

Haec formula omnibus placet. Q u o a d § 3 (antea n. 4 ° § 2), proponitur a Rev.mo pr imo Consul tore ,

et accipitur, ut loco « scripto datae » dicatur « scripto exaratae ». Nul la alia fit animadversio et textus approbatur uti iacet, c u m supradicta emenda-rione.

Formula ergo quae pro hoc can. 7 definitive approbata est ita sonat:

§ 1. Definitive cooptati dimitti possunt decreto Supremi Moderatoris c u m consensu Consili i de quo in can. 3 (ter) § 2, Art. II, salvo iure parti-culari.

§ 2 . A d dimiss ionem decernendam de qua in § 1 requiritur ut:

1 ° causae dimissionis sint graves, culpabiles et iuridice comprobatae;


2 ° dimissioni praecesserint, cum formali comminat ione subsecutu-rae dimissionis, duae monitiones canonicae, quae in cassum cesserint;

3 ° causae dimissionis sodali manifestatae fuerint, data eidem, post singulas monitiones, plena übertäte sese defendendi;

4 ° tempus utile a iure particulari s tatutum ab ultima monit ione da-ta elapsum fuerit;

§ 3. Responsiones sodalis, scripto exaratae, actis alligentur quae Supre-mi Moderatoris eiusque Consilii examini submittenda sunt.

CANON OCTAVUS (antea can . 5 bis)

Textus qui proponitur est sequens:

§ 1. Ipso facto habendus est t a m q u a m legitime ab Instituto dimissus sodalis:

1) qui publice defecerit a fide catholica;

2) vir qui f u g a m arripuerit cum muliere vel mulier quae f u g a m ar-ripuerit cum viro;

3) qui matr imonium, e d a m civile tantum, contraxerit aut attenta-verit.

§ 2. Ii de quibus in § 1 omnia iura in Instituto amittunt et ab omni-bus obligationibus solvuntur, firmis oneribus sacro ordini adnexis.

§ 3. In his casibus sufficit ut moderator maior ad n o r m a m iuris parti-cularis emittat declarationem facti. Probationes autem facti diligenter colli-gantur et serventur.

vel

§ 2. His in casibus sufficit ut moderator maior ad n o r m a m iuris parti-cularis emittat declarationem facti; qua declaratione etiam sacra vincula et omnia alia iura et officia sodalis solvuntur, firmis oneribus sacro ordini ad-nexis. Probationes autem facti diligenter colligantur et serventur.

A n t e q u a m de s ingu l i s p a r a g r a p h i s c a n o n i s d i s c u s s i o ins taure tur , Rev.mus Relator ponit quaestionem generalem, nempe utrum sacra ligami-na et onera quae in Instituto habent sodales finire debeant cum declaratio-ne facta dimissionis, firmis tamen oneribus sacro ordini adnexis. Facta suf-fragatione, omnibus placet ut supradictum principium teneatur.

Q u o a d § 1, Rev.mus duodecimus Consultor notat quod, post monitio-


nem, emendari potest sodalis, d u m textus n. 1 huius § 1 hanc possibilita-tem emendationis videtur non contemplari, quia qui publice defecerit a fi-de « ipso facto » haberetur tanquam dimissus.

Respondet Rev.mus octavus Consultor aliud esse « contra fidem pecca-re» , quod est actus, aliud vero « a fide catholica deficere», quod requirit pertinaciam. H o c sensu iuridico textus canonis intelligendus est.

Quaer i t Rev.mus tertius decimus Consultor quare mutata sit expressio «publ ic i apostatae a fide catholica», quae habetur in can. 646 , § 1, I o ho-dierni C I C . Not io enim « apostatae » est clara. Respondet Rev.mus Relator hanc novam formulam selectam esse ad includendos etiam « haereticos pú-bl icos» , quia incongruum videtur quod apostatae a fide ipso facto dimit-tuntur d u m haeretici publici eadem sanctione canonica non puniuntur.

Rev.mus tertius decimus Consultor his dictis accedit, sed animadvertit quod semper requiri debet actio positiva pertinaciter posita; etiam si habe-tur declaratio auctoritatis competent i s de errore dogmat i co in q u a d a m doctrina, hoc non sufficit ut ipso facto persona declaretur apostata vel hae-retica, requiritur praeterea pertinacia.

In notione iuridica de qua agitur — ait Rev.mus Relator — iam subin-telligitur haec pertinacia in errore, et quidem publice manifestata. Agitur enim de sodali qui scienter et volenter deficit a fide catholica, verbo aut opere, et quidem publice et pertinaciter. Potest tarnen addi, claritatis causa: « q u i publice et pertinaciter a fide catholica defecerit». His dictis accedit, inter alios Consultores, Exc.mus quartus Consultor, qui postulat ut subli-neetur « status » defectionis a fide potius quam « actus ».

C u m additio a Relatore proposita non omnibus neque maioritati C o n -sultorum satis faciat, denuo instauratur discussio de hac re, in qua eadem plus minusve repetuntur argumenta . D e n i q u e Rev.mi sextus et octavus Consultores proponunt , et omnibus placet propositio, ut sumantur verba quae habentur in can. 197 C I C O , nempe: « q u i publice apostasiam, haere-sim, schisma professus fuerit ».

A d textum n. 2, Rev.mus sextus Consultor proponit ut dicatur, brevita-tis causa: « qui cum persona alterius sexus fugam arripuerit ».

Attamen notio « fugae » satis clare non apparet in disceptatione quae habetur, sive quoad eius contentum sive quoad eius durationem, sive deni-que quoad eius formam. Quapropte r quaeritur ut relinquatur, et in eius lo-co aliae adhibeantur expressiones, uti ex.gr. «concubinatus» , vel «publ ica conviventia cum persona alterius sexus» . Semper tarnen requiri debet ut factum sit publ icum arque iuridice probatum.

Proponit denique Rev.mus nonus Consultor ut materia huius canonis, sub qua et iam casus homosexuali tat is praevideri debet, coniugatur c u m


materia can. 8, qui agit de authomatica dimissione in casu imminentis gra-vis scandali.

Haec propositio ab omnibus recipitur. Can. 8, uti iacet, esset § 1; po-stea, uti § 2 ipsius can. 8 poneretur textus de quo disceptatio facta est, ad declarandos quosdam casus gravis scandali. Attamen approbatur ut omnes Consultores de re cogitent atque Relatori tradant suas propositiones ante finem huius sessionis.

Antequam ad examen transeatur schematis canonum Art. IV « D e con-dit ione iuridica separatorum ab Instituto », Rev.mus Secretarius quaerit n u m aliquis quaenam emendanda vel addenda postulare velit in textu Re-lationis conclusivae praecedentis sessionis.

Rev.mus nonus Consultor postulat ut in p. 8, lin. 18-19,1 addatur argu-mentum a se propositum in animadversione facta, nempe in lege generali non iam afferri minuta defìnienda vel ad exemplum commemoranda . Tex-tus canonis melior est quam can. 125 C I C in quo rosarium unicum est co-lendi Deiparam Virginem medium. In aliis hodiernis Ecclesiae legibus — ait Rev.mus — minora non iam imponuntur vel assumuntur; plura nunc li-bera relinquuntur ad fìdelium libitum eorumque devotionem fovendam. In textu novi canonis appareat libera rosarii mariani recitatio, etiam partialis.

Rev.mus primus Consultor sequentes postulat emendationes: 1) in pag. 11, lin. 7 loco « n e m p e » dicatur «v. g. » ; 2 2) in p. 11, lin. 21-25 textus ita sonet: « . . . obiectionem movet contra relaxationem votorum a moderatori-bus laicalibus per decretum dimissionis, quia liberatio a votis videtur requi-rere potestatem ordinis ».3 Respondet Exc .mus quartus decimus Consultor hanc quaestionem discussam esse in adunatione plenaria S . C . de Religiosis et Institutis Saecularibus, cum talis facultas concessa est superioribus locali-bus. Solutio votorum fìet a iure, non proprie a superiore laicali; 3) in pag. 14 haec addatur animadversio quoad § 2 textus propositi : « c u m datur re-missio ad saeculum (ut o h m dicebatur) a Supremo moderatore alicui sodali sacerdoti, hie debet permanere sub speciali vigilantia Ordinarii loci a quo obtinere debet licentiam ad ministeria sacerdotalia exercenda». 4

C u m his propositis emendationibus, quae quidem recipiuntur, Relatio conclusiva X " sessionis suffragatur et approbatur. Transitus ergo fit ad di-scuss ionem c a n o n u m Art. IV, Tit . VI I . E t i am hi canones proposi t i iam fuerunt in praecedenti sessione (cf. Relatio conclusiva X " sessionis, Ad-nexum), sed tempus defuit ad eorum examen incipiendum.

1 Cf . supra, p. 38, lin. 20. 2 Cf . supra, p. 40 , lin. 29. 3 Cf . supra, p. 41 , lin. 20. 4 Cf . supra, p. 43 .


II. D E C O N D I T I O N E I U R I D I C A S E P A R A T O R U M AB I N S T I T U T O

(Tit. VII , Art. IV)

CANON NONUS

Textus a parvo Coe tu Consu l torum propositus ita sonat:

§ 1. Q u o d l i b e t decretum dimissionis q u a m p r i m u m sodali cuius inte-rest communicetur , data eidem facúltate recurrendi intra decern dies ad S. Sedem cum effectu suspensivo.

§ 2. Legit ima dimissione ipso facto cessant omnia vincula necnon iura et obligationes ex cooptatione promanantia.

§ 3 . D e dimiss i s (vel q u o m o d o c u m q u e ab Inst i tuto separatis) fìat mentio in relatione annuali Sedi Apostolicae mittenda de qua in canone . . .

Proponente Exc .mo quarto Consultore, approbatur ut § 1 huius cano-nis uti can. 9 praecedentis Art. I l l , quia hoc in casu, etiam si dimissionis decretum iam da tum sit, effectum iuridicum adhuc non habuit; recursus enim datur cum effectu suspensivo.

Animadvertit etiam Rev.mus octavus Consultor d icendum esse q u o d dimissio fit perdurantibus sacris vinculis, quia, si datur expletis vinculis, lo-cus ad recursum non habetur.

Quaer i t Rev.mus tertius decimus Consultor quare tantum detur spa-t ium 10 dierum ad recursum faciendum. Respondet Rev.mus Secretarius hoc esse tempus utile ad normam can. 35 C I C .

E x c . m u s secundus C o n s u l t o r censet recursum dari debere per pro-pr ium Moderatorem. Animadvertunt tamen Rev.mi Secretarius et Relator hoc imponi non posse, neque videtur necessarium quia ipse sodalis iam de interposito recursu certiorem facere curabit Moderatorem. Si enim Mode-rator nescit quod recursus factus est, ad legitimam dimiss ionem intra de-cern dies procedere potest.

His attentis animadversionibus, sequens formula suffragationi submit-titur: « Decretum dimissionis ad n o r m a m can. 6, 7 et 8 da tum quampri-m u m sodali cuius interest communicetur, data enim facúltate recurrendi intra 10 dies ad S. Sedem cum effectu suspensivo».

Suffragatione facta, ab omnibus approbatur hic textus qui ponendus est uti can. 9 Art. III.

Q u o a d § 2, proponit Rev.mus nonus Consultor, et accipitur, ut tran-seat quoque ad can. 9, Art. III, uti § 2 huius novi canonis. Nota t enim


Rev.mus una cum Exc .mo quarto Consultore, quod tarn pro transitu q u a m pro egressu sodalis provisum iam est in Articulis praecedentibus: cf. Art. I, can. 2 et Art. II, can. 3 (quater).

A d § 3 fo rmulae propos i tae , censent Rev.mi Secretarius et p r i m u s Consultor quod sufficeret ut de hoc mentio fiat in canone iam facto de re-latione ad Sanctam Sedem statuto tempore mittenda. Attamen maior pars C o n s u l t o r u m mavult ut hoc praescriptum maneat uti canon a se stans, etiam quia — uti ait Rev.mus Relator — iam tollitur in canonibus praece-dentibus obl igado Instituti recurrendi ad S. Sedem pro dimissione soda-l ium qui perpetuo vel definitive cooptati sint.

Fit adhuc parva discussio, cuius in fine sequens formula approbatur ab omnibus pro canone qui ponendus est ult imo loco huius Art. IV:

« D e sodal ibus qui ab Inst i tuto sunt q u o m o d o c u m q u e separati fiat mentio in relatione Sedi Apostolicae mittenda de qua in canone . . . ».

CANON DECIMUS

Textus propositus est:

§ 1. Sodalis in sacris constitutus, a proprio Instituto q u o m o d o c u m q u e piene separatus, ad propriam dioecesim in qua incardinatus remansit redire debet. Q u i incardinationem ad n o r m a m iuris amiserit, E p i s c o p u m inve-niat qui eum ad sacrum ministerium exercendum admittat.

§ 2. Ita admissi, post triennium dioecesi piene incardinantur, nisi ab eodem Episcopo alii periodo probationis, quae triennium non superet, su-biiciantur. Q u a transacta, aut ab Episcopo recusentur aut ipso iure dioecesi piene incardinantur.

§ 3. Sodales in minoribus ordinibus constituti, qui ab instituto legiti-me dimittuntur vel separantur, ipso facto privantur iure exercendi ordines receptos.

Plures fiunt observationes ad textum § 1 : magnas difficultates evenire possunt pro Episcopis ex praescripto « ad propr iam dioecesim in qua in-cardinatus remansi t redire d e b e t » (Exc .mus qu intus C o n s u l t o r ) ; casus speciales etiam prae oculis habendi sunt, ex. gr. psychopaticus qui d imit-titur ab instituto perfectionis ante coopta t ionem definit ivam; quare obli-gatio imponi tur Ep i scopo e u m recipiendi? (Exc .mus quartus Consul tor ) ; et iam si aliquis sodalis ab Instituto separatus non amittat incardinatio-nem, l icentiam ad sacrum minister ium exercendum semper obtinere de-


bet (Rev.mus nonus C o n s u l t o r ) ; dist inct io fac ienda est inter Inst i tuta quae facultatem habent incardinandi et Instituta quae hac carent facúlta-te (Rev.mus Relator); Episcopi generaliter sunt contrarii ad recipiendos religiosos qui dimissi sunt, eos saepe admit tunt ad exercendum ministe-r ium, sed absque incardinatione (Exc .mus quartus Consul tor ) ; si, post exper ient iam, Ep i scopus benevolus soda lem d i m i s s u m non incardinat , potes tne alius E p i s c o p u s cogi ut, e u m in propr i am recipiat d ioeces im (Exc .mus quintus Consul tor ) ; post Instruct ionem Renovationis causam, coopta t io definit iva in Inst i tuto longius remitti potest , ideoque forsan s tatuendus est numerus a n n o r u m cooptat ionis temporariae qui requirun-tur ut Episcopus sodalem d imis sum vel q u o m o d o c u m q u e separatum re-cipiat et incardinet, ante hoc tempus e u m recipiat ad ministerium exer-c e n d u m absque incardinatione (Rev.mus Relator).

His aliisque huius generis prolatis sententiis, animadvertit Rev.mus Se-cretarius totam quaestionem de incardinatione et excardinatione profunde revisendam esse, et in hunc fìnem iam laborar coetus « D e Sacra Hierar-chia» nostrae Commiss ioni s . Casus ergo de quibus in cann. 585 et 641 C I C intra hanc revisionem generalem instituti incardinationis perpendendi sunt. Proponit ergo Rev.mus Secretarius, et ab omnibus accipitur, ut eae quaestiones de instituto incardinationis ad competentem C o e t u m remit-tantur. In nostro vero canone statuenda quidem est necessitas q u a m sodalis ab Instituto q u o m o d o c u m q u e piene separatus habet inveniendi Episco-p u m qui eum recipiat ad exercendum ministerium in dioecesi.

Praedicta sententia suffragatione probata, sequens proponitur textus a Rev.mo Relatore:

« Sodal is in sacris consti tutus , a proprio Instituto q u o m o d o c u m q u e piene separatus, ut sacrum ministerium exercere valeat ab aliquo Episcopo dioecesano licentiam recipere debet» .

Rev.mus nonus Consul tor proponit , et accipitur, ut loco « a b al iquo Episcopo dioecesano» dicatur « a suo vel ab alio Episcopo dioecesano». Ita praevidetur etiam casus eorum Institutorum saecularium in quibus clerici dioecesi manent incardinati.

D e n i q u e Rev.mus octavus Consul tor proponit , et propositio quoque accipitur, ut dicatur « a suo vel ab alio Episcopo dioecesano admitti debet ad n o r m a m iuris», quia etiam hi qui incardinationem servant admitti de-bent ad ministerium.

Ita expletur disceptatio de § 1, et textus qui suffragatione ab omnibus probatur est sequens:

« § 1. Sodalis in sacris constitutus, a proprio Instituto q u o m o d o c u m -


que separatus, ut sacrum ministerium exercere valeat a suo vel ab alio Epi-scopo dioecesano admitti debet ad n o r m a m iuris ».

§ 2 vacat, attends deliberatis in disceptatione de § 1.

Q u o a d § 3 (nunc § 2), propositio accipitur Rev. mi Relatoris ut hic tex-tus uniatur cum textu § 1, ita ut formula totius canonis sit:

« Sodalis in sacris constitutus, e proprio Instituto legitime egressus vel ab eo dimissus, ut sacrum ministerium exercere valeat, a suo vel ab alio Episcopo dioecesano admittatur oportet ad n o r m a m iuris. Si vero in mino-ribus ordinibus constitutus sit, ipso facto privatur iure exercendi ordines receptos ».

Haec formula in genere placet sed, ad mentem Rev.mi primi Consul to-ris, ita complentur verba in fine textus propositi : « . . . ipso facto privatur iuribus et liberatur ab offìciis his ordinibus adnexis ».

Textus ergo huius canonis ita manet definitive probatus:

«Sodal i s in sacris constitutus, e proprio Instituto legitime egressus vel ab eo dimissus, ut sacrum ministerium exercere valeat, a suo vel ab alio Episcopo dioecesano admittatur oportet ad n o r m a m iuris. Si vero in mino-ribus ordinibus constitutus sit, ipso facto privatur iuribus et liberatur ab offìciis his ordinibus adnexis ».

Reditur ad examen can. 8 (Art. III)

Consultores, qui ad hanc quaest ionem adhuc mature perpendendam invitati fuerunt, 1 Rev.mo Relatori tradunt respectivas propositiones. For-mulae quae pro hoc momentoso canone proponuntur sunt sequentes:

A) « S u p r e m u s Moderatur de consensu sui Consili i , statim dimittere potest sodalem qui:

1) apostasiam, haeresim, schisma publice professus fuerit;

2) matr imonium, etiam civile tantum, contraxerit aut attentaverit;

3) culpabiliter causa fuerit gravissimi scandali exterioris vel gravissi-mi erga Institutum imminentis damni, si periculum sit in mora ».

(Rev.mus octavus Consultor) .

B) « § 1. In casu gravis scandali vel nocumenti Instituto obvenientis so-dalis statim potest a Supremo Moderatore, de consensu sui Consilii, dimitti.

1 Cf . supra, p. 91.

96 CO MM UNI CA TI ONES

§ 2. Grave scandalum habetur:

1) in profess ione publ ica apostasiae, haereseos vel schismatis ab Ordinario loci comprobata ;

2) publica cum persona eiusdem vel alterius sexus illicita unio vel no tum sexuale commercium;

3) matr imonium e d a m civile contractum vel attentatum.

§ 3. Si autem periculum sit in mora, dimissio fiat a competenti mode-ratore maiore de consensu sui Consili i qui Supremum Moderatorem cer-tiorem faciat eique q u a m pr imum acta transmittat» .

(Rev.mus nonus Consultor) .

C ) « § 1. Ipso facto habendus est t amquam legitime ab Instituto di-missus sodalis qui:

1) publice apostasiam, haeresim, schisma professus fuerit

2) vitam scandalosam arripuerit, inconciliabilem cum vita consecra-tionis evangelicae per vota aut alia sacra ligamina expressae. Itaque:

3) qui in materia castitati subjecta

à) matr imonium civile;

b) illicitas relationes sexuales habituales;

e) homosexual i smum;

ineat;

qui in materia paupertatis

a) avaritiam flagrantem:

b) di lapidationem proprii aut aliaeni patrimonii

c) latrocinium

d) gravem negotiationem delictuosam paecuniae, aut alius rei praetio comparabilis

exerceat;

et circa obedientiam

a) rebellionem contra legitimos Superiores instruat vel exsequatur;

b) instituti Constitutiones, ex toto vel ex parte, obstinate reiiciat, in materia substantiali

ipso facto ab Instituto legitime dimittitur.

§ 2 . Ii de quibus in § 1 omnia iura in Instituto amittunt et ab omni-bus obligationibus solvuntur, firmis oneribus sacro Ordini adnexis.


§ 3. In his casibus sufficit ut Moderator maior, ad n o r m a m iuris parti-cularis, emittat declarationem facti. Probationes autem diligenter colligan-tur et serventur.

§ 4. Si b o n u m c o m m u n e Eclesiae aut Societatis civilis id exigerit, pro-poter scandalum darum, haec d immis io publici iuris fiat».

(Rev.mus tertius Consultor) .

D ) « § 1. Sodalis, qui publice defecerit a fide vel unitate catholica (vel qui publice in apostasia, haeresi vel schisma inciderit), vel matr imonium, etiam civile tantum, contraxerit vel attentaverit, vel alia gravissima delieta cum magno scandalo vel gravissimo Instituto nocumento patraverit, statim a Supremo Moderatore, c u m consensu Consilii de quo in can. 3 (ter), di-mitti potest.

§ 2. (forte omittendus) Si res ita urgeat, ut Supremum Moderatorem adire non possit sine periculo gravissimi scandali vel nocumento pro Insti-tuto, decretum dimissionis a Moderatore maiore, cum consensu sui Consi-lii, dari potest. Res tamen q u a m p r i m u m ad Supremum moderatorem refe-ratur, cui exemplar actorum transmittendum est.

§ 3. (forte omittendus) In utroque casu, probationes factorum diligen-ter colligantur et per triennium (decennium) asserventur».

(Rev.mus primus Consultor) .

E) « § 1. In casu imminentis gravis scandali exterioris vel gravissimi nocumenti Instituto obvenientis, si periculum sit in mora, sodalis statim potest a moderatore maiore, cum consensu sui Consilii , dimitti , ita tamen ut res q u a m p r i m u m ad Supremum Moderatorem deferatur, cui exemplar actorum transmittatur.

§ 2. E o d e m m o d o procedatur, d u m sodalis matr imonium, etiam civi-le, contraxerit vel attentaverit.

§ 3. In casu vero, quo sodalis publice apostasiam, haeresim, schisma professus est — praevia declaratio S. Sedis circa hoc factum requiritur».

(Rev.mus sextus Consultor) .

Post lectas has diversas propositiones Consultorum, incipit disceptatio in qua eae praesertim proferuntur sententiae ad seligendam formulam: oportet ut textus non exaretur forma exemplificativa (Rev.mus Secretarius et alii Consultores); etsi haberi possunt peccata non tantum contra castitatem (uti animadvertunt Exc.mus secundus et Rev.mus tertius Consultores), haec pec-cata innumerabilia possunt esse, ideoque oportet referre tantum peccata con-tra statum — nempe, quae ponunt extra Ecclesiam vel necessitatem ducunt


exeundi ex statu vitae consecratae — , atque praeterea actiones ex quibus gra-via scandala oriuntur, etiam si peccatum non habetur (Rev.mi Relator atque octavus et nonus Consultores) ; mentio fieri deberet de imminentia turn scandali turn damni pro Instituto (Rev.mus nonus Consultor).

His attentis sententiis, seligitur formula a Rev. m o octavo Consultore proposita. Attamen quaeritur a Rev.mo Relatore utrum mentio tantum fie-ri debeat in canone de Supremo Moderatore , an ius dimittendi extendi possit his in casibus etiam ad Moderatores maiores et forsan locales.

Animadvertunt Rev.mi octavus et nonus Consultores, quibus et ceteri accedunt, hoc non esse necessarium quia semper adest possibilitas delega-tionis ex parte Supremi Moderatoris in iure particulari statuenda. Locutio enim quae adhibetur in canone est expressio potestatis Moderatoris Supre-mi, non agitur de reservatione. Q u o d dicitur sufficit in iure communi , ne canon fiat nimis minutus in his rebus.

Ad formulam concretam canonis, nn. 1 et 2 recipiuntur ab omnibus uti iacent. Q u o a d n. 3, Rev.mus nonus Consultor delenda censet verba «s i periculum sit in mora », d u m extolli deberet imminentia sive scandali sive damni . His dicds alii accedunt Consultores, et Rev.mus Relator sequentem proponit textum, qui approbatur ab omnibus (excepds Exc .mo secundo et Rev.mo undécimo Consultoribus, qui se abstinent):

« 3 ° Culpabil i ter causa fuerit imminentis et gravissimi vel exterioris scandali vel erga Institutum damni» .

Textus ergo huius can. 8 (Art. I l l ) , ita manet definitive probatus:

« Supremus Moderator de consensu sui Consilii , statim dimittere pote-st sodalem qui:

1) apostasiam, heresim, schisma publice professus fuerit;

2) matr imonium, etica civile tantum, contraxerit vel attentaverit;

3) culpabiliter causa fuerit imminentis et gravissimi vel exterioris scandali vel erga Institutum damni ».

H o c probato textu, sequitur disceptatio de canonibus Art. IV.

CANON DECIMUS PRIMUS

Formula quae proposita est ita sonat:

Erga sodales qui ab eo separantur, Institutum congruentem adhibeat curam eosque in caritate adiuvet ut vitam iuxta condit ionem proprii status ducere possint, nisi aliunde ipsi sibimet providere valeant.


Rev.mus duodec imus C o n s u l t o r dubitat de claritate verborum « nisi aliunde ipsi sibimet providere valeant».

Accedit Rev.mus octavus Consultor ad cuius mentem canon uti iacet ansam praebere valet incertitudini. Rev.mus censet d icendum tantum esse quaedam huius generis: « Inst i tutum debet sodales qui ab eo separantur prosequi plena aequitate et vera evangelica caritate ». Ita vitarentur nimiae determinationes, ne quis male interpretetur verba « ut vitam iuxta condi-tionem proprii status ducere poss int» .

C u m his dictis partim concordat Rev.mus nonus Consultor, qui tamen expungendum esse censet verbum « plena » relate ad aequitatem de qua nunc agitur, quia videretur ac si aequitas de qua in aliis locis mentio fit non sit aequitas plena. Vi tandum etiam putat in redactione textus nume-rum pluralem, quia sunt qui insimul exeunt ex Instituto, et hie agitur de iure personali, individuali.

Sequens ergo textus a Rev.mo Consultore proponitur:

« Institutum debet sodalem qui ab eo separatur prosequi plena aequita-te et vera evangelica caritate, ut vitam honeste ducere possit, nisi proprio labore sibimet providere valeat».

Exc .mus quiuntus Consultor postulat ut includatur in canone idea de adiuvando sodali ut ipse facile in societate civili inseri possit; item Exc .mus quartus Consultor quaerit ut dicatur sodalem transire debere ad locum di-versum ab eo in quo ipse sodalis ante separationem degebat et suum mini-sterium exercebat. Alii vero Consultores, inter quos Rev.mi nonus et pri-mus , contrarias sententias tenent, quia in hoc canone agendum tantum putant de principio generali, absque determinationibus particularibus; res enim diverse se habent pro Institutis religiosis et pro Institutis saecularibus.

Fit adhuc parva discussio, cuius in fine sequens formula a Rev.mo Re-latore p ropon i tur , prae ocul i s q u i d e m habit i s suprad ic t i s a n i m a d v e r -sionibus:

« Ins t i tutum aequitatem et evangelicam caritatem servet erga sodalem qui ab eo separatur necnon congruentem sollicitudinem adhibeat ».

Suffragatione facta, hie textus ab omnibus Consultoribus approbatur. Ita disceptatione expleta de canonibus huius Art. IV, tit. VII , transitus

fit ad examen schematis canonum qui a Parvo Coetu proponuntur pro Tit . IV: « D e bonis temporalibus Institutorum eorumque administratione ».


III. D E B O N I S T E M P O R A L I B U S I N S T I T U T O R U M

E O R U M Q U E A D M I N I S T R A T I O N E

(Tit. IV)

Rev.mus Relator in mentem adstantium revocat quae de historia huius schematis iam dicta sunt in initio huius sessionis, atque legit rationes quae, ad explicandos cánones schematis, inveniuntur in Relatione introductiva ab ipso Rev.mo Relatore apparata (cf. Adnexum) . De in quaerit quid C o n -sultores in genere putent sive de titulo huius Tituli , sive de contentu cano-num.

Q u o a d t i tu lum, E x c . m u s secundus C o n s u l t o r censet apt ius esse d i c e n d u m « D e mediis ad sustentat ionem Ins t i tu torum» . Ceteris autem C o n s u l t o r i b u s textus p r o p o s i t u s p lacet , qu i a p lura h a b e n t u r b o n a quae non sunt ad sus tentat ionem, sed ad opera apostol ica perf ic ienda (Rev.mus nonus Consul tor ) , et quia administrat io h o n o r u m est actus te-chnicus ideoque et locut ione technica exprimi debet (Rev.mus octavus Consul tor ) .

Q u o a d mater iam huius Articuli p roponi t Rev.mus pr imus C o n s u l -tor ut ampl iore m o d o pertractetur, ad m e n t e m n. 13 Decret i Perfectae caritatis, ne textus c a n o n u m sit n imis parcus in rebus quae praesert im in hodiernis adiunct is v identur magni m o m e n t i . E t i a m Rev.mus tertius C o n s u l t o r p r o p o n i t ut q u a e d a m s u m a n t u r not iones ex n. 7 3 C o n s t , pas t . Gaudium et spes, relate ad p a u p e r t a t e m et eius va lorem in vita evangelica.

N o t a n t au tem Rev.mi Relator a tque octavus et n o n u s Consu l tore s quod , attentis principio subsidiarietatis atque Institutorum diversitate, po-tius convenit ut textus sit parcus, normis particularibus relictis ad ius parti-culate. Textus praeterea de rebus praesertim technicis agere debet; in recto non agitur de paupertate etsi talis virtus quidem sit in spiritu normarum quae pro recta administratione dantur.

Q u o a d l o c u m huius Ti tul i , Rev .mus Relator m e m o r a t i am esse a p p r o b a t u m q u o d c á n o n e s de b o n i s e o r u m q u e a d m i n i s t r a t i o n e p o n a n t u r post cánones « D e regimine Ins t i tu torum », sed in T i tu lo speciali .

Suf f ragat ione facta schema huius Titul i I V ab o m n i b u s approbatur quoad substantiam.

Transitus ergo fit ad examen singulorum canonum.


CANON PRIMUS

Textus qui proponitur ita sonat:

« § 1. Bona temporalia Institutorum perfectionis sunt bona ecclesiasti-ca et reguntur normis iuris patrimonialis generalis Ecclesiae, nisi aliud iure communi vel particulari expresse caveatur.

§ 2. O b propriam indolem Instituti perfectionis, ius particulate defi-nire, coarctare vel etiam excludere potest capacitatem possidendi, acquiren-di et administrandi bona temporal ia» .

Nulla fit animadversio ad § 1, quae ideo approbatur uti iacet. Ad § 2 quaedam postulantur emendationes quae recipiuntur: in lin. 1

dicatur « Institutorum » loco « Instituti perfectionis », ad adhibendum nu-merum pluralem uti in § 1 (Rev.mus nonus Consultor) ; in lin. 3 ita fiat inversio verborum: «acquirendi , poss idendi et admini s t randi» , claritatis causa (Rev.mus secundus Consul tor ) ; deleri potest verbum « e t i a m » , in lin. 2 (Rev.mus nonus Consultor) .

Hi s attentis emendat ion ibus , canon ita m a n e t ab o m n i b u s proba-tus:

« § 1. Bona temporalia Institutorum perfectionis sunt bona ecclesiasti-ca et reguntur normis iuris patrimonialis generalis Ecclesiae, nisi aliud iure communi vel particulari expresse caveatur.

§ 2 . O b p r o p r i a m indo lem Ins t i tu torum, ius par t icu la te def inire , coarctare vel excludere potest capacitatem acquirendi, possidendi et admi-nistrandi bona temporal ia» .

CANON SECUNDUS

Textus propositus est sequens:

« Q u o d l i b e t Institutum in iure particulari normas aptas statuat de usu et administratione bonorum ad propriam paupertatem tuendam et expri-m e n d a m ».

Duae tantum fiunt animadversiones, quae recipiuntur absque discus-sione: 1) deleantur verba « i n iure par t icu lar i » , quia iam antea dicitur « Q u o d l i b e t Inst i tutum» (Rev.mus primus Consultor) ; 2) textus ita com-pleatur in fine: « . . . paupertatem fovendam, tuendam et expr imendam » (Rev.mus duodecimus Consultor) .


C u m his recept i s e m e n d a t i o n i b u s , textus c a n o n i s ita m a n e t ap-probatus :

« Quod l ibe t Institutum normas aptas statuat de usu et administratione bonorum ad propriam paupertatem fovendam, tuendam et exprimendam ».

CANON TERTIUS

Haec est formula proposita:

«Moderatores maiores et minores suum habeant o e c o n o m u m ad nor-m a m iuris particularis constitutum, qui, sub eorum auctoritate, admini-strationem bonorum gerat ».

Postulat Exc .mus quartus Consultor, cui accedit Rev.mus primus, ut ita compleatur textus: « Moderatores maiores et minores s u u m habeant consilium admnistrationis velsaltern o e c o n o m u m » . Ceteri autem Consulto-res hanc addit ionem non admittunt variis rationibus: consil ium admini-strationis necessarium quidem est pro dioecesibus, sed in institutis perfec-tionis sufficit Cons i l ium regiminis provinciale et locale, quod pro rebus oe-conomicis vices agit Consilii administrationis (Rev.mus Relator); quae hie extollere desideratur sunt responsabilitas et facultates oeconomi, praeterea imponere Consi l ium administrationis pro parvis Institutis vel etiam in ma-gnis Institutis pro parvis domibus non videtur congruum (Rev.mus Secre-tarius); i m m o huiusmodi impositio, qua entia multiplicarentur sine neces-sitate, esset quoque periculosa ob nimias quaestiones et discussiones pecu-niarias quae oriri possent ex ipsa constitutione Consi l iorum (Rev.mi octa-vus et nonus atque III.mus quintus deeimus Consultores) . His rationibus datis accedunt Exc .mus quartus et Rev.mus primus Consultores.

Exc .mus quintus Consultor quaerit n u m sub locutione « o e c o n o m u s » possit etiam intelligi laicus peritus, qui sodalis Instituti non sit. Respondet Rev.mus Secretarius quod non excluditur in textu ut ita eveniat, si ita op-por tunum ab Instituto iudicetur.

Censet Rev.mus duodeeimus Consultor delendum esse, in lin. 1, ver-b u m « suum » ad vitandas difficultates.

Respondent tarnen Rev.mi Relator et nonus Consultor melius esse ver-b u m retiñere, quia expedit ut oeconomus sit persona determinata, et qui-dem unus oeconomus pro unoquoque Moderatore.

Nul la alia fit animadversio. Suffragatur ergo textus huius canonis uti propositus est, et ab omnibus

approbatur.


CANON QUARTUS

Ita sonat formula proposita:

« Iuris particularis est, intra ambi tum iuris communis , determinare qui-nam actus ordinariae administrationis finem et m o d u m excedunt ».

Proponitur ab Exc .mo secundo Consultore, et emendatio recipitur, ut loco « excedunt » dicatur « excedant ».

Nulla alia fit animadversio. Facta suffragatione textus ita manet appro-batus:

« Iuris particularis est, intra ambi tum iuris communis , determinare qui-nam actus ordinariae administrationis f inem et m o d u m excedant» .

CANON QUINTUS


« T e m p o r a et m o d o a iure particulari statutis, administratores regesta exhibeant et rationem reddant peractae administrationis ».

Rev.mus duodecimus Consultor quaerit n u m dicendum sit «oecono-mi » loco « administratores ».

Respondet tamen Rev.mus Relator vocem «admini s t ra tor» latius pate-re, quia potest etiam q u a n d o q u e adesse Cons i l ium administrat ionis ; ita omnes qui q u o c u m q u e m o d o partem habent in administratione rationem reddere debent, m o d o a iure particulari statuendo.

Rev.mus primus Consultor proponit ut deleatur locutio « regesta exhi-beant» vel dicatur «l ibros exhibeant». Quaes t io tamen relinquitur latini-stis.

Nulla alia fit animadversio ideoque, suffragatione facta, textus ab om-nibus approbatur uti propositus est.

CANON SEXTUS

Hic est textus qui proponitur:

«Sa lvo praescripto can. 34 , § § 1-2 (Schematis Coetus S tudiorum « D e iure patrimoniali Ecclesiae»), ad validitatem alienationis, quae valorem a Conferentia Episcoporum defìnitum excedat, consensus Apostolicae Sedis requiritur».


Referenda ad can. 34 , § § 1-2 — animadvertit Rev.mus octavus C o n -sultar — non videtur clara, uti fit in textu. E a m d e m faciunt observatio-nem alii Consultores, quapropter Rev.mus Relator hanc proponit emenda-tionem, quae recipitur:

« A d validitatem alienationis, quae valorem a Conferentia Epi scopourm def initum ad n o r m a m can. 34 § 2 (schematis Coetus « D e iure patrimo-niali Ecclesiae) excedat, consensu Apostolicae Sedis requiritur».

Rev.mus primus Consul tor quaerit cur non applicetur hie tota regula can. 34 , § 3 de alienationibus quorum valor excedat s u m m a m a Conferen-tia Episcopali statutam, ita ut si valor excedat duplo s u m m a m a Conferen-tia s t a tu tam, consensus requiri debeat ipsius Conferent i ae non au tem Sanctae Sedis.

Respondet Rev.mus Secretarius circumstantias variarum Conferentia-rum Episcopal ium et regionum esse valde diversas, atque formulat ionem ipsius § 3 can. 34 adhuc non esse absolute definitam in Coe tu « D e iure patr imonia l i ». Praeterea concess io facultatis al ienandi data Institutis a Conferentia Episcopali esset recognitio actus iurisdictionis Conferentiae in Instituta, quod conflictibus faveret.

His dictis accedunt Rev. mi Relator et octavus Consultor, qui animad-vertunt quod haec s u m m a a Conferentia Episcopali statuta sumitur in ca-none tantum m o d o indicativo. Si consensus requiratur Conferentiae, habe-retur interventus commissionis specialis de qua in can. 34 § 2, quod esset absonum: etiam quia tali commissioni exigi non potest ut rationes accurate habeat exigentiae paupertatis propriae Institutorum perfectionis.

Fit adhuc parva discussio de hac re, cuius in fine suffragatione ab om-nibus recipitur supradictus textus emendatus a Relatore propositus.

CANON SEPTIMUS


« I n tes t imonium caritatis et paupertatis , Instituta, praescriptis iuris particularis servatis, largitiones et eleemosynas facere possunt» .

Exc .mus secundus Consultor proponit , et recipitur, sequens emenda-no: « . . . pro viribuslargitiones et eleemosynas furiant».

Exc .mus quartus Consultor censet textum ita aptius emendandum esse ad mentem n. 13 Decr. Perfectae caritatis:

« I n test imonium ( . . . ) servatis, libenter ex propriis bonis aliquid confe-rant ad alias Ecclesiae necessitates et egenorum sustentat ionem».


Rev.mus nonus Consultor animadvertit q u o d forsan sufficeret ut dice-retur: « I n test imonium ( . . . ) servatis, congruas largitiones et eleemosynas faciant» , quia bona Institutorum e d a m dari possunt ad fovenda opera bo-na civilia.

Memorat tamen Rev.mus Relator q u o d textus can. 2 6 schematis « D e iure patrimoniali » m o d o prudentiali exaratus est. Dicitur enim: « Intra li-mites dumtaxat ordinariae administrationis, fas e s t . . . » . In canone nostro — ait Rev.mus — eadem vel maior prudentia servanda est, eo magis q u o d iam vitatus fuit in proposita formula m o d u s negativus qui habetur in re-dactione can. 5 5 7 hodierni C I C .

His dictis a Relatore ceteri accedunt Consultores, quapropter sequens formula suffragationi submittitur et unanimiter approbatur:

« In tes t imonium caritatis et paupertat is , Instituta, praescriptis iuris particularis servatis, libenter pro viribus congruas elargitiones et eleemosy-nas faciant» .

Ita ergo expletur discussio canonum Tit. I V « D e bonis temporalibus Institutorum eorumque administrat ione».

* * *

Ita igitur conclusis laboribus huius XI a e sessionis Coetus « D e Institutis per fect ionis », E m . m u s C a r d . Felici , C o m m i s s i o n i s Praeses, sequentes quaestiones adstantibus ponit:

1) N u m poss ib i l e i am videatur , a t tent i s l a b o r i b u s ab h o c C o e t u C o n s u l t o r u m hactenus peractis , a l iquam legem genera lem condere pro Institutis religiosis, a n t e q u a m novus C o d e x Iuris canonic i promulgetur . E t e n i m S. C o n g r e g a t i o de Religiosis et Institutis Saecular ibus in prae-p a r a t i o n e m n u n c incumbi t d o c u m e n t i indol i s doctr inal i s circa v i t a m rel igiosam, sed valde o p p o r t u n u m et iam exs is t imatur ut d o c u m e n t u m iur id icum, naturae n e m p e normat ivae et discipl inaris , pariter p r o m u l -getur.

Exc .mus quartus Consultor et Rev.mi Secretarius necnon Relator, octa-vus ac nonus Consultores dicunt hac in sessione expletam esse elaboratio-nem c a n o n u m qui proponuntur pro generali legislatione « D e Institutis perfectionis ». Attamen promulgatio huius partis non videtur adhuc oppor-tuna, quia: a) legislatio haec generalis arctam servat connexionem cum par-te speciali n o n d u m elaborata, et pericula orirentur si separatim promulga-retur; b) q u i d a m canones introductorii adhuc perdei debent ; c) multae


normae quae in hac parte generali continentur (praesertim quae de Institu-torum regimine deque sodal ium efformatione agunt) approbatae inveniun-tur in Consti tut ionibus Institutorum post Conci l ium recognitis, aut con-ditae i am fuer int in nonnul l i s Ins t ruct ionibus general ibus et Decret i s S. Congregationis (ex. gr. in Instr. Renovationis causam); unica forsan pars quae aliquid novi continet ea est in qua normae proponuntur « D e separa-tione sodal ium ab Instituto », at vero expedire non videtur ut hae normae prioritatem prae ceteris obtineant.

C u m his dictis alii concordant Consultores, q u a m q u a m omnes in haec consentiunt : a) expedit et possibile videtur — collatis qu idem consiliis c u m aliis coetibus Commiss ionis quibuscum materiae mixtae pertractantur — universam legislationem « D e Institutis perfectionis » praeparare, ut ipsa ante novum Codicem promulgari valeat; b) expediret ut interdum S. C o n -gregado de Religiosis et Institutis saecularibus sententiam nostrae C o m -missionis exquireret circa omnia documenta iuridica quae confìcere velit ad modif icandas vigentes normas canónicas.

2) An in laboribus huius Coetus prae oculis habitum sit institutiones exsistere, inter Societates vitae communis et Instituta saecularia, quae ta-rnen in novo Codice induere non desiderant formam Institutorum perfec-tionis. H a c de causa, forsitan expediret ut de Societatibus vitae communi s deque Institutis saecularibus agatur in commiss ione mixta cum Coe tu « D e fidelium associationibus».

Rev.mi Secretarius et Rektor respondent exsistentiam talium quaestio-n u m particularium consideratam iam fuisse, cum schema generale cano-n u m « D e Institutis perfectionis » in Sessione VI a proponeretur,2 quod qui-dem schema Coetus nunc sequitur in suis laboribus. Approbatum est ut in nostro schemate clare exponatur et circumscribatur natura propria Institu-torum vitae consecratae, ut in tuto ponatur charisma eorum propr ium, q u o d Conci l ium iterum declaravit: professio nempe coram Ecclesia consi-l iorum evangelicorum paupertatis, castitatis et oboedientiae, et assumptio talis obligationis per vota aut alia sacra ligamina, votis propria sua ratione assimilata. Uti patet, ius Institutorum perfectionis — quorum authentici-tas ac peculiaris natura theologica in tuto ponenda est — non exhaurit di-versas alias formas exercendi ius associationis in Ecclesia. Q u a m o b r e m in-stitutiones quae naturam non habeant Institutorum perfectionis suum pro-prium ius invenire debent in alia Codicis parte, ubi de ceteris associationi-bus agatur.

2 Cf . Communications, X X V , 1993, 270-275 .


3) An pars generalis sehematis, quae iam elaborata est, communicar i possit cum Unione Super iorum General ium, ut s u a m proponat senten-tiam.

Rev.mi duodecimus et tertius decimus Consultores dicunt hoc possibi-le et oppor tunum esse. A d mentem tamen Rev.mi Relatoris, cui accedunt Rev.mi octavus, nonus et alii Consul tores , pars c a n o n u m iam apparata n o n d u m sufficienter perpolita invenitur, ut tali examini subiiciatur; praete-rea diffìcile est ut Unio Superiorum General ium iudicium funda tum emit-tat de universo schemate, si s o l u m m o d o perpendere valeat partem genera-lem, non autem partem specialem, quae adhuc conficienda est. Pars enim generalis normas tantum communes continet, d u m in parte speciali locum

invenient diversae formae concretae Institutorum vitae consecratae.

* * *

His o m n i b u s pertractatis, E m . m u s Praeses adstantibus gratias refert propter col laborat ionem q u a m in laboribus C o m m i s s i o n i s praestant et propter opiniones manifestatas. Tandem, precibus de more dictis, E m . m u s Praeses conclusam declarat hanc XI a m sessionem studii Coetus Consul to-rum « D e Institutis perfectionis ».

Romae, die 8 maii 1971.

I . HERRANZ

Actuarius


C A N O N E S I N X I A S E S S I O N E S T U D I I A P P R O B A T I

T i t . V I I : D E SEPARATONE AB INSTITUTO

Art. III: De dimissione ab Instituto

Can. quintus

§ 1. Sodalis, expleta cooptatione temporaria, si adsint iustae ac ratio-nabiles causae sive ex parte Instituti sive ex parte candidati, a competenti moderatore dimitti potest.

§ 2. Et iam infirmitas physica vel mentalis etsi post cooptat ionem con-tracta, propter q u a m iuxta peritorum iudicium sodalis de quo in § 1 non idoneus ad vitam in Instituto ducendam absque d a m n o proprio vel eius-dem Instituti comperiatur, iustam constituit causam eum dimittendi, ser-vata semper caritate et aequitate.

Can. sextus

§ 1. Sodales temporarie cooptad dimitti possunt a Supremo Instituti Moderatore de consensu sui Consilii , salvo iure particulari.

§ 2. Ad dimiss ionem decernendam de qua in § 1 requiritur ut:


2) si causa sit culpabilis, monitiones scriptae factae fuerint et inúti-les evaserint;

3) dimissio non fiat ob inf irmam valetudinem, nisi ante cooptatio-nem dolose celata fuerit, vel de peritorum sententia urgeat necessitas di-missionis ad d a m n u m sodali vel Instituto vitandum.

§ 3. Causae dimissionis sodali manifestad debent in scriptis, data ei-dem plena übertäte respondendi. Responsio sodalis, quae pariter in scriptis redigi debet, Supremo Moderatori eiusque Consil io submittenda est.

Can. septimus

§ 1. Definitive cooptati dimitti possunt decreto Supremi Moderatoris cum consensu Consili i de quo in can. 3 (ter) § 2, Art. II, salvo iure parti-culari.


§ 2. A d dimissionem decernendam de qua in § 1 requiritur ut:

1) causae dimissionis sint graves, culpabiles et iuridice comprobatae;

2) dimissioni praecesserint, c u m formali comminat ione subsecutu-rae dimissionis, duae monitiones canonicae, quae in cassum cesserint;

3) causae dimissionis sodali manifestatae fuerint, data eidem, post singulas monitiones, piena libertate sese defendendi;

4) tempus utile a iure particulari s tatutum ab ultima monit ione ela-psum fuerit.

§ 3. Responsiones sodalis, scripto exaratae, actis alligentur quae Supre-mi Moderatoris eiusque Consilii examini submittenda sunt.

Can. octavus

Supremus Moderator de consensu sui Consilii , statim dimittere potest sodalem qui:

1) apostasiam, heresim, schisma publice professus fuerit;

2) matr imonium, etiam civile tantum, contraxerit vel attentaverit;

3) culpabiliter causa fuerit imminentis et gravissimi vel exterioris scan-dali vel erga Institutum damni.

Can. nonus

Decretum dimissionis ad n o r m a m can. 6, 7 et 8 da tum q u a m p r i m u m sodali cuius interest communicetur, data eidem facúltate recurrendi intra decern dies ad S. Sedem c u m effectu suspensivo.

Art. IV: De conditione iuridica separatorum ab Instituto

Can. decimus

Sodalis in sacris constitutus, e proprio Instituto legitime egressus vel ab eo dimissus, ut sacrum ministerium exercere valeat, a suo vel ab alio Epi-scopo dioecesano admittatur oportet ad n o r m a m iuris. Si vero in minori-bus ordinibus constitutus sit, ipso facto privatur iuribus et liberatur ab of-ficiis his ordinibus adnexis.


Can. decimus primus

Inst i tutum aequitatem et evangelicam caritatem servet erga sodalem qui ab eo separatur necnon congruentem sollicitudinem adhibeat.

Can. decimus secundus

D e sodalibus qui ab Instituto sunt q u o m o d o c u m q u e separati fiat men-d o in relatione Sedi Apostolicae mittenda de qua in canone . . .

T i t . I V : D E BONIS TEMPORALIBUS INSTITUTORUM

EORUMQUE ADMINISTRATIONE

Can. primus

§ 1. Bona temporalia Institutorum perfectionis sunt bona ecclesiastica et reguntur normis iuris patrimonialis generalis Ecclesiae, nisi aliud iure c o m m u n i vel particulari expresse caveatur.

§ 2. O b p r o p r i a m indo lem Ins t i tu torum, ius part iculate def inire , coarctare vel excludere potest capacitatem acquirendi, possidendi et admi-nistrandi bona temporalia.

Can. secundus

Q u o d l i b e t Institutum normas aptas statuat de usu et administratione bonorum ad propriam paupertatem fbvendam, tuendam et exprimendam.

Can. tertius

Moderatores maiores et minores suum habeant o e c o n o m u m ad nor-m a m iuris particularis const i tutum, qui, sub eorum auctoritate, admini-strationem bonorum gerat.

Can. quartus

Iuris particularis est, intra ambi tum iuris communis determinare qui-nam actus ordinariae administrationis finem et m o d u m excedant.

Can. quintus

Tempore et m o d o a iure particulari statutis, administratores regesta exhibeant et rationem reddant peractae administrationis.


Cari, sextus

Ad validitatem alienadonis, quae valorem a Conferentia Ep i scoporum definitimi ad n o r m a m can. 34 , § 2 (Schemads Coetus « D e iure patrimo-niali Ecclesiae ») excedat, consensus Apostolicae Sedis requiritur.

Can. septimus

In test imonium caritatis et paupertatis, Instituta, praescriptis iuris par-ticularis servatis, libenter prò viribus congruas elargitiones et eleemosynas faciant.


Adnexum

R E L A T I O N O N A

T i t . I V : D E BONIS TEMPORALIBUS INSTITUTORUM EORUMQUE

ADMINISTRATIONE

I. PROOEMIUM

1. Schema generale iuris « D e Institutis perfectionis », a nostro Coetu S tudiorum approbatum, in sua parte generali exhibet titulum q u e m d a m quar tum qui rubricam suprapositam habet. Post hanc tarnen rubricam ap-paret inter uncos pos i tum vocabulum: « remissive ». Verbum hoc addi tum fuit quia, tempore approbationis Schematis Generalis, Rev.mi Consultores nostri Coetus S tud iorum adhuc ignorabant n u m necessarium fuisset de bonis temporalibus Institutorum Perfectionis ac de eorum administratione in hac parte normas formulare. Habebatur enim specialis Coetus Studio-rum cui concreditum erat normas respicientes bona Ecclesiae temporalia recognoscere. Hic Coetus Studiorum vocatur: « D e iure patrimoniali Eccle-siae». Habebatur tunc tendentia inter Consultores ut normae quae agunt de bonis temporal ibus , et non m o d o de bonis Ecclesiae tam universalis q u a m particularis sed etiam de bonis temporalibus diversorum Instituto-rum, associationum et personarum moral ium in genere, unam in sectio-nem novi Codicis collegerentur etiam in c o m m o d u m illorum qui has nor-mas applicare deberent.

2. Quapropter , quaestio a variis Coet ibus Studiorum, quibus compe-tebat, proposita fuit Coetui S tudiorum « D e iure patrimoniali Ecclesiae » n u m peculiares normae circa bona temporalia diversorum inst i tutorum, assoc ia t ionum et personarum mora l ium in genere in Schema c a n o n u m « D e iure patrimoniali Ecclesiae» inserendae essent. Re mature considerata a Consultoribus illius Coetus Studiorum, responsum est normas, quae vere peculiares sint, inter cánones Schematis generalis « D e iure patrimoniali Ecclesiae» locum invenire nec debere nec posse. Huiusmodi namque nor-mae peculiares profluere debent ex speciali natura et fine dictorum Institu-torum, associationum vel aliarum personarum moral ium. U n d e d a r u m vi-detur has normas in schemate generali absque incommodo et incongruità-


te poni non posse. Praesuppositis igitur principiis et praescriptis indolis ge-neralis in schemate generali positis, normae peculiares in schemata intro-duci debent quae de dictis institutis associationibus vel personis moralibus agunt. Hae normae peculiares vel principia generalia ad situationem parti-cularem Inst i tutorum, associat ionum et per sonarum mora l ium applica-bunt vel aliquas necessarias derogationes constituent iuris generalis patri-monialis Ecclesiae quae iustificari possent motivo indolis peculiaris vel finis specialis finis eorum.

3. Sicut mos est iam a pluribus annis, restricta commiss io nostri Coe-tus S tudiorum coadunata est medio mense Mart io ad examen schematis partialis canonum faciendum q u o d postea discussioni universi Coetus su-bi ic iendum erit. H a c nacta occasione, Rev.mi Consultores parvae commis-sionis ad t rut inam revocaverunt re spons ionem d a t a m a C o n s u l t o r i b u s Coetus S tudiorum « D e iure patrimoniali Ecclesia », de qua in praecedenti numero, et rem totam cum rationibus allatis mature consideraverunt. Post hoc examen Consultores parvi Coetus ad eamdem conclusionem devene-runt ac Consultores Coetus Studiorum « D e iure patrimoniali Ecclesiae», quia motiva ab his adducta valida apparuerunt. Indoles peculiaris Institu-torum perfectionis, praesertim propter observatiam consilii evangelici pau-pertatis ad q u a m omnes sodales cuiusvis Instituti tenentur, absque dubio exigit quasdam normas speciales in campo de bonis temporalibus eorum-que administrat ione. Ex hac tamen considerat ione m i n i m e licet conse-quentiam exaggeratam deducere, quae in schema canonum « D e Institutis perfectionis » vellet systema completum de bonis temporalibus et de eorum administratione introducete. In iure pot i s s imum nefas est entia multiplica-re absque necessitate. Consultores parvi Coetus concordes fuerunt q u o a d sequentem enunciationem: Sicut omnes aliae sectiones iuris canonici, ita e d a m ius Institutorum Perfectionis praesupponit , in quaestione de bonis temporal ibus et de eorum administratione, normas generales traditas in parte « D e iure patrimoniali Ecclesiae». Has igitur normas moderatores et sodales Institutorum perfectionis regulariter applicare debent, exceptis ta-men casibus in quibus normae peculiares in ipsum ius c o m m u n e vel parti-culate Institutorum introductae applicandae sunt.

4 . Prae oculis habitis praecedentibus considerat ionibus , n e m o certe miretur si inveniet numerum exiguum canonum in hac parte iuris Institu-torum perfectionis de bonis temporal ibus et de e o r u m adminis trat ione tractantium. Plerumque enim moderatores et oeconomi vel alii administra-tores in negotiis gerendis non egent aliis normis praeter illas in parte gene-


rali « D e iure patrimoniali Ecclesiae » positas. N o n tam numerosi erunt ca-sus in quibus huiusmodi normae non sufficient et adhibendae erunt nor-mae specifìcae in parte nostra positae. Praeterea, normae nunc formulan-dae latissimae esse debent quia in parte generali schematis ponendae sunt et propterea omnibus Institutis eorumque sodalibus applicabiles esse de-bent. In parte speciali schematis probabiliter quaedam normae magis speci-fìcae erunt in t roducendae q u o a d b o n o r u m u s u m et admin i s t ra t ionem propter exigentias particulates alicuius categoriae Institutorum Perfectio-nis. D e his tarnen sermo erit tempore opportuno. C u m Codex vigens in Parte Secunda Libri II agat s o l u m m o d o « D e Religiosis », plura praescripta, quae in Capite schematis evidenter locum invenire non possunt, quia ni-mis particularia sunt et pluribus Institutis perfectionis inapplicabiles. Ita can. 533, 535 .

5. In adunat ione C o n s u l t o r u m parvi Coe tus , quaest io e d a m m o t a est ab infrascripto Relatore circa locum t r ibuendum paucis canonibus de iure patrimoniali inst i tutorum in parte generali schematis approbati . Tres possibiles solutiones quaest ionis examinatae sunt. Possent canones spe-ciales de bonis tempora l ibus ins t i tutorum const i tuere caput q u o d d a m speciale Tituli III « D e Inst i tutorum regimine », sicut in Cod ice vigenti (cf. Ti t . X , C a p u t III, D e bonis temporal ibus e o r u m q u e administrat ione, cann. 5 3 1 - 5 3 7 ) . Pro hac solutione militat indoles c a n o n u m qui s tatuunt praescripta circa admin i s t ra t ionem et u s u m b o n o r u m tempora l ium in Institutis perfect ionis . Codi f ì ca tores Cod ic i s Iuris Canon ic i talia prae-scripta consideraverunt t a m q u a m ad regimen religionum pertinentia, sal-tern sub q u o d a m aspectu. H o c evincitur ex loco in quo canones praefati positi sunt. Haec tamen ratio non est nimis urgenda. Etsi verum est hos canones sub q u o d a m aspectu dici posse ad regimen Inst i tutorum pertine-re, sub alio t amen aspectu mater i am d i s t inc tam cons t i tuunt . Fuerunt q u i d a m qui voluerunt hos canones ponere in fine partis generalis Sche-matis generalis veluti in q u a d a m appendice. H a e c tamen solutio non pla-cuit quia praescripta huiusmodi integraliter pertinent ad vitam et ordina-t ionem Inst i tutorum. O m n e s igitur Consultores parvi Coetus concordes fuerunt ut istis canonibus reservaretur titulus peculiaris, sicut iam propo-s i tum fuerat in Schemate approbato , et voluerunt ut hic titulus immedia-te poneretur post t i tulum « D e regimine inst i tutorum » propter materiam af f inem. Canones igitur de bonis temporal ibus , de usu et administrat io-ne eorum apparebunt sub Ti tu lo IV Partis Generalis Schematis et rubrica tituli erit: « D e bonis temporal ibus Inst i tutorum e o r u m q u e administra-tione ».


II. SCHEMA CANONUM

CANON PRIMUS

§ 1. Bona temporalia Institutorum perfectionis sunt bona ecclesiastica et reguntur normis iuris patrimonialis generalis Ecclesiae, nisi aliud iure c o m m u n i vel particulari expresse caveatur.

§ 2. O b propriam indolem Instituti perfectionis, ius particulate defi-nire, coarctare vel e d a m excludere potest capacitatem possidendi, acquiren-di et administrandi bona temporalia.

Notae:

a) In § 1 enuntiatur norma clara quae iam exposita est in Prooemio quaeque to-tum ius patrimoniale Institutorum perfectionis afficit. Administratores nempe Institu-torum, sive moderatores sint sive oeconomi, in negotiis gerendis observare debent praescripta quae posita sunt in illa parte Codicis recogniti quae agit de iure patrimo-niali Ecclesiae in genere. Ratio est quia bona Institutorum perfectionis sunt bona ec-clesiastica propter constitutionem Institutorum in personas ecclesiasticas morales mo-mento quo a competenti Auctoritate ecclesiastica eriguntur vel approbantur. Q u a -propter, normae ab Ecclesia statutae pro administratione patrimonii ecclesiastici etiam bonis temporalibus Institutorum applicantur.

b) Attamen — sicut iam dictum est in prooemio — huiusmodi Instituta perfec-tionis, tam simul sumpta, seu in quantum constituunt specialem categoriam associa-tionum seu personarum moralium in Ecclesia, quam singillatim considerata, quasdam speciales necessitates habere possunt in hac parte et ideo ponitur exceptio in prima pa-ragrapho: «nisi aliud... expresse caveatur». Normae specificae quae universam catego-riam Institutorum perfectionis respiciunt ponuntur praecisae in hoc Titulo. Normae vero quae forsan aliquam specialem sectionem Institutorum perfectionis respicient, v. gr. monachorum vel Institutorum Saecularium, in parte speciali Schematis Genera-lis « De Institutis Perfectionis » ponendae erunt. Omnes normae hucusque indicatae sunt normae iuris communis. Et propterea dicitur in § 1: «nisi aliud iure communi. . . expresse caveatur». Agitur de iure communi patrimoniali pro Institutis perfectionis specialiter lato, cuius praescripta possunt esse iuxta, praeter vel etiam contra praescrip-ta iuris patrimonialis ecclesiastici generalis. Sed et quodlibet Institutum perfectionis, attenta propria indole, fine et operibus apostolatus in quibus eius sodales occupantur, in suo iure particulari normas circa administrationem proprii patrimonii statuere de-bet, quae, approbante competenti auctoritate, etiam iuri communi derogare possunt. Unde in prima paragrapho ius particulare contrarium salvatur.

e) Instituta, quae sub nomine Institutorum perfectionis veniunt vel venire pos-sunt, tam inter se diversa sunt ut in iure communi nonnisi generalia praescripta quoad


ius patrimoniale eorum includi possint. H o c ob motivum ius particulare — etiam in re patrimoniali — specificum assumit momentum quia ius commune applicare debet ad exigentias particulares cuiusque Instituti. Immo, non raro peculiaris indoles ali-cuius Instituti necnon alia elementa et adiuncta postulare videntur quasdam deroga-tiones a praescriptis iuris communis etiam in hac re. H o c accidere potest vel ob pecu-liarem formam gubernii vel ob finem peculiarem Instituti vel ob exiguum numerum membrorum aut communitatum vel ob traditionem a Fundatoribus acceptam vel ob modum peculiarem observandi consilium evangelicum paupertatis, etc. Propterea in § 2 huius canonis fit facultas Institus ut, attenta indole et aliis adiunctis eorum, va-leant, in proprio iure particulari, «definire, coarctare vel et iam.. . excludere capacita-tem possidendi, acquirendi et administrandi bona temporalia ». Evidenter huiusmodi coarctationes vel exclusiones iuris regulariter non respiciunt ipsum Institutum sed par-tes eius, quae ad normam iuris communis deberent esse personae morales cum capaci-tate dominii et administrationis bonorum temporalium, licet habeantur quoque Insti-tuta in quibus ius dominii exclusum manet, uti sunt Fratres Minores Observantes.

d) Can . 10 approbatus in Schemate Coetus Studiorum « D e iure patrimoniali Ecclesiae» statuii quamlibet personam moralem, tarn publicam quam privatam, in Ecclesia legitime erectam « esse subiectum capax bona temporalia acquirendi, retinen-di et administrandi». Propterea necessarium non videtur in hac parte iterum referre hoc praescriptum sicut fit in can. 531 Codicis vigentis. Esset mera repetitio.

CANON SECUNDUS

Q u o d l i b e t Institutum in iure particulari normas aptas statuat de usu et adminis trat ione h o n o r u m ad propr iam pauper ta tem tuendam et expri-mendam.

Nota:

Post expositionem factam in notis praecedentis canonis, pauca sunt addenda pro intelligentia huius secundi canonis. Normae generales in iure patrimoniali Ecclesiae praescriptae, sub uno aspectu debent cuilibet Instituto applicari — et hoc est proprie munus iuris particularis — et sub alio cum quadam immutatione et derogatione Insti-tutis adaptari, attenta eorum peculiari indole et fine, sicut dictum est supra. Et etiam hoc pertinet definire ad ius particulare. Insuper, notum est usum et administrationem honorum temporalium intimas habere relationes cum exercitio paupertatis ad quam sodales cuiuslibet Instituti tenentur. H o c tamen exercitium paupertatis non parum pendet in sua modalitate ab indole, fine et aliis adiunctis Instituti et conditionibus etiam socialibus in quibus sodales vitam agunt. Propterea est onus Auctoritatis com-petentis Instituti normas aptas eidem Instituto et sodalibus tradere circa usum et ad-ministrationem honorum temporalium ut exercitium genuinum paupertatis in ilio In-stituto opportunis cautelis tueatur et servetur. Tandem, Patres Concilii non solum


singulis sodalibus sequentia commendant: « Paupertas voluntaria propter Christi se-quelam cuius est signum praesertim hodie multum aestimatum a religiosis diligenter excolatur atque, si opus sit, novis etiam formis exprimatur » (Deer. Perfectae Caritatis 13), sed etiam haec statuunt: «Instituta ipsa, ratione habita singulorum locorum, te-stimonium paupertatis quasi collectivum reddere sa tagant . . . » (Ibid.). Evidenter huiusmodi expressio vel testimonium paupertatis requirunt ordinationem sat ocula-tam, cum agatur de re delicata et difficili. Haec autem regulatio seu ordinatio dum-taxat a iure particulari apte fieri potest.

CANON TERTIUS

Moderatores maiores et minores s u u m habeant o e c o n o m u m ad nor-m a m iuris particularis const i tutum, qui, sub eorum auctoritate, admini-strationem bonorum gerat.

Notae:

d) In Codice Iuris Canonici agitur de constitutione oeconomi in religionibus in can. 516, §§ 2-4. Haec praescripta, quae videntur extendenda omnibus Institutis per-fectionis, ad particularia nimis descendunt et videntur indigere quadam simplificatio-ne. Hanc parvus Coetus conatus est facere in hoc canone.

b) Ad vitandam introduetionem abusuum ex concessione facta in can. 516, § 3 quoad cumulationem offici Superioris localis cum ilio oeconomi localis, Consultores parvi Coetus de hac concessione in canone supraposito mentionem facere noluerunt. Putaverunt tarnen huiusmodi cumulationem impossibilem non esse, etsi non coramen-dandam, ex eo quod constitutio oeconomi relinquatur determinanda iuri particulari.

c) Can. 516, § 2 praescribit ut omnes oeconomi « officio suo fungantur sub direc-tione Superioris ». Consultoribus autem parvi Coetus opportunum visum est verbum « auctoritate » adhibere loco « directione ». Verbum « auetoritas » videtur habere signifi-catum magis amplum et melius adaptari ad significandas relationes inter moderatores et oeconomos intercurrentes. Oeconomus proprium munus habet et non est veluti vi-carius vel delegatus moderatoris. Habet propriam responsabilitatem coram communi-tate, etsi in munere adimplendo nullo modo est authonomus vel liber ab auctoritate moderatoris et etiam aliorum — scilicet Consilii — iuxta determinationem iuris par-ticularis, cui omnia alia relinquuntur determinanda propter summam diversitatem In-stitutorum et adiunetorum.

CANON QUARTUS

Iuris particularis est, intra ambi tum iuris communis , determinare qui-nam actus ordinariae administrationis finem et m o d u m excedunt.


Notae:

ri) Can. 532, § 2 Codicis vigentis statuit: « Expensas et actus iuridicos ordinariae administrationis valide, praeter Superiores, faciunt, intra fines sui muneris, offici al es quoque, qui in constitutionibus ad hoc designantur ». Et haec norma prudens est. Sed cum in Codice recognito, magna cum probabilitate, habebitur can. 22 Schematis Coetus Studiorum « D e iure patrimoniali Ecclesiae », non videtur necessarium prae-scriptum can. 532, § 2 iamiam transcriptum inter hos canones retinere. N a m in § 2 propositi can. 22 statuitur: « Administratores invalide ponunt actus qui fines modum-que ordinariae administrationis excedunt, nisi prius ab Ordinario facultatem scripto dandam impetraverint». Nomine Ordinarii heic intelligi debet non tantum Superior maior in religionibus clericalibus exemptis, sed etiam omnes alii moderatores maiores in Institutis perfectionis.

b) Quamvi s res sat ardua sit definire quinam actus « ordinariae administrationis finem et modum excedunt», quia elenchus horum actuum numquam definitum fue-rat, necessarium videtur pro quolibet Instituto definire saltern illos actus extraordina-riae administrationis qui poni debent quadam cum frequentia in ilio Instituto. Cete-rum, in statutis Institutorum solent determinari quinam actus possint libere poni a moderatore vel oeconomo et quinam sint pro quibus consensus consilii vel capituli vel altioris moderatoris requiritur. Necessitas huiusmodi determinationis clara est ex poe-na invaliditatis actus extraordinariae administrationis, qui ponitur abque requisitis conditionibus. Ius tamen particulate in hac determinatione facienda attendere debet ad praescripta iuris communis in hac parte, secus determinatio potest esse illegitima et forsan etiam invalida. Propter hoc introducta est clausula: « intra ambitum iuris com-munis ».

CANON QUINTUS

Tempore et m o d o a iure particulari statutis, administratores regesta exhibeant et radonem reddant peractae administrationis.

Nota:

In Titulo III: « D e administratione bonorum» Schematis propositi a Coetu Stu-diorum « D e iure patrimoniali Ecclesiae» et praesertim in cann. 21-31 huius Scherna-us plures obligationes administratorum enumerantur, inter quas habentur sequentia praescripta: (can. 25, § 2, 6°) « O m n e s administratores bonorum ecclesiasticorum... debent: 6 ° accepti et expensi libros bene ordinatos habere; 7 ° rationem administratio-nis conclusivam quotannis componere atque ad Ordinarium transmittere ». (Can. 28, § 1) «Reprobata contraria consuetudine, administratores tam ecclesiastici quam laici quorumvis bonorum ecclesiasticorum, quae ex Ordinarii loci iurisdictione non sint le-gitime subducta, singulis annis officio tenentur rationes Consil io administrationis exhibendi, quod examine peracto, eas Ordinario tradat» . Mutatis mutandis , haec


praescripta edam administratoribus Institorum perfectionis applicantur. Quapropter , quoad obligationes administratorum in hac parte speciali vix q u i d q u a m videretur adiungendum. H o c tarnen non obstante, Consultoribus parvi Coetus opportunum vi-sum est hunc canonem quintum in Titulo IV includere duplex ob motivum. Impri-mis, obligatio exhibendi regesta et reddendi rationem administrationis peractae stric-tissime est urgenda ad abusus praecavendos. Unde , absonum non videtur normam hanc specialiter Institutis perfectionis eorumque sodalibus applicare, etiamsi m o d o ge-nerali in iure patrimoniali generali Ecclesiae praescriptum iam fuerit inclusum. N o n est etiam obliviscendum quod in fere omnibus Institutis perfectionis — etiam propter obligationem observandi paupertatem collectivam et propter obligationes sodalium ex Consilio evangelico paupertatis exsurgentes — praxis habetur iure particulari regulata quae exhibitionem regestorum et redditionem rationis administrationis frequentius iubet quam in propositis normis generalibus iuris patrimonialis ecclesiastici exigitur. Propterea necessarium videtur hunc canonem hic adiungere ut strictiora praescripta iuris particularis servari possint.

CANON SEXTUS

Salvo praescripto can. 34 , §§ 1-2 (Schematis Coetus S tudiorum « D e iure patrimoniali Ecclesiae»), ad validitatem alienationis, quae valorem a Conferentia Epi scoporum definitum excedat, consensus Apostolicae Sedis requiritur.

Notae:

a) Ex praescripto can. 1530, § 1, 1° « a d alienandas res ecclesiasticas immobiles aut mobiles, quae servando servari possunt, requiritur », inter alia, « Licentia legitimi Superioris, sine qua alienatio invalida est ». In schemate proposito et approbato a Coe-tu Studiorum « D e iure patrimoniali Ecclesiae», hoc praescriptum aliquantulum sim-plificatum apparet in can. 33, ubi dicitur: « Ad alienanda bona quae personae moralis ecclesiasticae ex legitima assignatione pa t r imonium stabile const i tuunt, requiritur consensus legitimi superioris, sine quo alienatio invalida est» . Iuxta can. 34, § 1 eius-dem schematis, legitimus superior, de quo in can. 33, « est loci Ordinarius qui audire tenetur Administrationis Consi l ium et consensum habere eorum quorum interest» (cf. etiam can. 1532, § 2-3). Pro Institutis tamen perfectionis huiusmodi consensus dari debet a competenti moderatore, iuxta determinationem iuris particularis. H o c clarum apparet tam ex can. 534, § 1 Codicis vigentis quam ex variis canonibus prae-dicti schematis et praesertim ex can. 28 § 1, ubi expresse admittitur quod habentur bona ecclesiastica quae ex Ordinarii loci iurisdictione sunt legitime subducta. Propte-rea can. 34, § 1 salvatur quoad necessitatem consensus ad validitatem alienationis, sed non ad determinationem Ordinarii loci, cuius loco in Institutis perfectionis, praeser-tim iuris pontificii poni debet legitimus moderator ad normam iuris particularis.


b) In §§ 2-3 eiusdem canonis propositi (34), statuuntur normae quibus defi-niuntur superiores legitimi quorum consensus requiritur pro alienatione in diversis ca-sibus. S u m m a pro qua sufficit licentia seu consensus Ordinarli loci (vel moderatoris ad normam iuris particularis in Institutis perfectionis), determinatur a Conferentia Episcoporum cuiusque regionis. Pro summa quae illam superat a Conferentia Episco-porum definitam sed quae sit infra duplum illius summae, consensus Ordinarli loci debet prius confirman « a Commiss ione speciali ad eum finem ab eadem Conferentia statuta» (can. 34, § 2). Si vero summa excedit duplum illius a Conferentia Episcopo-rum determinatae, «Superior competens etiam consensum Apostolicae Sedis ad valide agendum obtinere debet» (can. 34, § 3).

c) Normae propositae in can. 34, §§ 2-3 a Coetu Studiorum « De iure patrimo-niali Ecclesiae » commode non videntur aptari posse Institutis perfectionis. Conferen-tiae enim Episcoporum in iure non apparent tamquam superiores Institutorum eo-rumque sodalium, etiam dumtaxat externi. Materiae in quibus Instituta perfectionis vel sodales ordinationibus Conferentiae Episcoporum subduntur sunt sat limitatae et expresse nominari debent. N o n visum est opportunum in hac re delicata alienationis bonorum Institutorum haec subjicere Conferentiae Episcoporum vel, quod peius est, cuidam Commissioni ab eadem constitutae. Propterea Consultores parvi Coetus prae-sentem canonem proponunt post maturam considerationem. N o r m a est sat simplex et facilis in praxi. In alienationibus ab Institutis faciendis, si summa non superet illam a Conferentia Episcoporum illius regionis determinatam, sufficit consensus moderatoris competentis ad normam iuris particularis. Si vero illam summam superet, semper re-currendum erit ad Apostolicam Sedem. De alienatione rerum praetiosarum nihil in hoc canone d ic tum est quia et iam in C o e t u S t u d i o r u m « D e iure patr imonia l i Ecclesiae» quaestio non fuit definita et manet sub iudice (cf. can. 34, §§ 2-3).

CANON SEPTIMUS

In test imonium caritatis et paupertatis, Instituta, praescriptis iuris par-ticularis servatis, largitiones et eleemosynas facere possunt.

Notae:

a) Can. 537 Codicis Iuris Canonici, qui modo negativo fuit formulatus, non vi-detur bene concordare cum spiritu et verbis Concilii Vaticani II. D u m enim in can. 537 dicitur: «Largit iones. . . non permittuntur, nisi ratione eleemosynae vel alia iusta causa, de venia Superioris et ad normam constitutionum », ac si Legislator aegre faciat has concessiones sub multiplicibus cautelis, Patres Concilii e contra, commendant In-stitutis perfectionis: « Instituta ipsa. . . libenter ex propriis bonis aliquid conferant ad alias Ecclesiae necessitates et egenorum sustentationem, quos religiosi omnes in visce-ribus Christi diligant» (Decr. Pefectae Caritatis, n. 13). Quapropter , Consultores parvi Coetus opportunum duxerunt canonem proponere qui formulationem magis positi-vam et magis placitis Concilii consonam haberet.


b) In schemate Coetus Studiorum « D e iure patrimoniali Ecclesiae » positus est can 26, qui de eadem materia agit: « Intra limites dumtaxat ordinariae administratio-nis, fas est administratoribus bonorum ecclesiasticorum de bonis mobilibus quae ad Patrimonium stabile non pertinent, donationes ad fines pietatis aut christianae carita-tis facere». C u m hoc praescriptum sit generale et propterea applicabile etiam admini-stratoribus Institutorum perfectionis, videretur inutile canonem specialem de hac re in hoc titulo quarto Primae Partis Schematis « D e Institutis perfectionis » ponere. Q u a m -quam hoc sub quodam aspectu verum sit, Consultoribus parvi Coetus visum est sal-tem opportunum talem canonem hic inserere propter peculiarem positionem Institu-torum perfectionis eorumque sodalium. N a m , propter perfectionem ad quam sodales ex vinculo assumpto tendere tenentur et propter professionem paupertatis, etiam mo-do collectivo exprimenda, Instituta et sodales videntur magis q u a m alii obligari ad lar-gitiones et eleemosynas faciendas. N a m Patres Concilii monent ac iubent: « Q u a m v i s instituta, salvis regulis et constitutionibus, ius habeant possidendi omnia necessaria ad vitam temporalem et opera, o m n e m tarnen speciem luxus, immoderati lucri ac bono-rum cumulationis vitent» (Decr. Perfectae Caritatis, n. 13). En etiam ratio quare ca-non supra positus indolem magis amplam quam supra citatus can. 26 schematis Coe-tus Studiorum « D e iure patrimoniali Ecclesia » habet.

R o m a e , d i e 1 m e n s i s apr i l i s 1 9 7 1 .

Relator

A P P E N D I X

A d R e l a t i o n e m ( i n t r o d u c t i v a m ) N o n a m in q u a , p r o c o m m o d i t a t e R e v . m o r u m C o n s u l t o r u m et m e l i o r e i n t e l l i g e n t i a c a n o n u m in h a c R e l a t i o -n e p r o p o s i t o r u m , t r a n s c r i b u n t u r q u i d a m c a n o n e s S c h e m a t i s « D e iu re p a -t r i m o n i a l i E c c l e s i a e » .

1. P r o r e c t a i n t e l l i g e n t i a c a n . 1 n o s t r i s c h e m a t i s , t r a n s c r i b i t u r

c a n . 1 0 :

« S u b i e c t u m c a p a x b o n a t e m p o r a l i a a c q u i r e n d i , r e t i n e n d i e t a d m i n i -s t r a n d i a d n o r m a m iur i s es t q u a e v i s p e r s o n a m o r a l i s , s ive p u b l i c a s ive pr i -v a t a , q u a e vel ex iur i s p r a e s c r i p t o vel ex s p e c i a l i c o m p e t e n t i s a u c t o r i t a t i s e c c l e s i a s t i c a e c o n c e s s i o n e in i u r i d i c a m p e r s o n a m e r e c t a e s t » (cf . n o s t r a m n o t a m d) a d c a n . 1) .


2 . A d i l l u s t r a t i o n e m c a n . 4 n o s t r i s c h e m a t i s , t r a n s c r i b i m u s can. 22 :

« § 1 . Ordinarii est, pos tquam Consi l ium administrationis audierit, determinare, editis peculiaribus praescriptionibus intra ambi tum iuris sive communi s sive particularis et statutorum particularium uniuscuiusque in-stituti, qu inam actus ordinariae administrationis fines et m o d u m excedant.

§ 2 . Administratores invalide ponunt actus qui fines m o d u m q u e ordinariae administrationis excedunt, nisi prius ab Ordinario facultatem scripto dandam impetraverint.

§ 3. Nisi quando et quatenus in rem suam versum sit, Ecclesia non tenetur respondere de actibus ab administratoribus invalide positis. D e ac-ribus autem ab eisdem administratoribus illicite sed valide positis respon-d e b i t E c c l e s i a , s a l v o iure r e c u r s u s c o n t r a i l los , q u i d a m m a e i d e m intulerunt» (cf. nostram notam a) ad can. 4).

3. Ad inclusionem in nostrum Schema can. 5 iustificandam, referimus can. 25 :

« § 1. O m n e s administratores bonorum ecclesiasticorum diligentia boni patrisfamilias suum munus implere tenentur.

§ 2. Exinde debent:

1° vigilare ne bona ecclesiastica suae curae concredita q u o q u o m o d o pereant aut detr imentum capiant, initis in hunc finem, quatenus opus sit, contractibus absecurationis;

2 ° praescripta servare iuris tarn canonici q u a m civilis, aut quae a fundatore vel donatore vel legitima auctoritate imposita sint;

3 ° reditus bonorum ac proventus accurate et iusto tempore exige-re exactoque tufo servare et s ecundum fundatoris mentem aut legitimas normas impedere;

4 ° foenus vel mutui vel hypotecae causa solvendum statuto tem-pore solvere, ipsamque debiti s u m m a m capitalem q u a m citissime redimen-d a m curare;

5 ° pecuniam, quae de expensis supersit et utiliter collocari potest, de consensu Ordinarii , in fines ecclesiae vel instituti occupare;

6 ° accepti et expensi libros bene ordinatos habere;

7 ° rationem administrationis conclusivam quotannis componere atque ad Ordinar ium transmittere;


8 ° documenta et instrumenta, quibus iura Ecclesiae aut instituti in bona nituntur, rite ordinare et in archivo convenienti et apro custodire; authentica vero eorum exemplaria, ubi c o m m o d e fieri potest, in archivo Curiae deponere.

§ 3. Rationes etiam praeventivae ab administrator ibus quotannis componendae enixe commendantur .

§ 4. D e rationibus praeventivis provideat ius particulate tum quoad eas praecipiendas vel commendandas , tum q u o a d modos quibus eaedem sint exhibendae» (cf. nostram notam ad can. 5).

4. Ad intelligentiam eiusdem can. 5 schematis nostri requiritur tran-scriptio can. 28 :

« § 1. Reprobata contraria consuetudine, administratores tam eccle-siastici quam laici quorumvis bonorum ecclesiasticorum, quae ex Ordinarli loci iurisdictione non sint legitime subducta, singulis annis officio tenentur rationes Consil io administrationis exhibendi, quod , examine peracto, eas Ordinario tradat.

§ 2. D e bonis, quae a fidelibus Ecclesiae offeruntur, administratores, nisi iusta causa aliud suadeat, rationes eisdem fidelibus reddere debent iux-ta m o d u m iure particulari s t a tuendum» (cf. nostram notam ad can. 5).

5. In can. 6 nostri schematis explicite citatur can. 34 . Sed necessarium est etiam hie referre can. 33 :

Can. 33

« A d alienanda bona quae personae moralis ecclesiasticae ex legitima as-signatione patr imonium stabile constituunt, requiritur consensus legitimi superioris, sine quo alienatio invalida est» .

Can. 34

« § 1. Legitimus superior de quo in can. 33 est loci Ordinarius qui au-dire tenetur Administrationis Cons i l ium et consensum habere eorum quo-rum interest.

§ 2. Si tamen agatur de rebus quarum valor summam a Conferent ia Episcopal i pro sua cuiusque regione de f in iendam excedit (vel de rebus pretiosis artis vel historiae causa), consensus loci Ordinari i prius confir-


mari debet a C o m m i s s i o n e speciali ad e u m f ìnem ab eadem Conferent ia statuta.

N . B . D e rebus pretiosis vel dicetur in § 2 vel dicetur in § 3.

§ 3. Si denique agatur de rebus ex voto Ecclesiae donatis (vel de rebus pretiosis), vel de quibusvis bonis quorum valor excedit duplo s u m m a m a Conferent ia Episcopal i ad n o r m a m § 2 def ìni tam, Superior competens etiam consensum S. Sedis ad valide agendum obtinere debet.

— alia formula § 3:

§ 3. Si denique agatur de rebus pretiosis quarum valor d imid iam excedit s u m m a m a Conferentia Episcopali ad normam § 2 defìnitam, vel de quibusvis bonis quorum valor excedit duplo istam s u m m a m (a Confe-rentia Episcopali statutam), Superior competens, etiam consensum Apo-stolicae Sedis ad valide agendum obtinere debet.

§ 4 . Si res alienanda sit divisibilis, in petendo consensu vel confir-matione pro alienatione exprimi debent partes antea alienatae; secus con-sensus irritus est.

§ 5. Ii qui in alienandis bonis ecclesiasticis Consilio vel consensu par-tem habere debent, ne praebeant consilium vel consensum nisi prius exacte fuerint edocti tam de statu oeconomico personae moralis cuius bona alie-nanda proponuntur, quam de alienationibus iam peractis (cf. notam no-strani a)-e) ad can. 6).

6. Can. 7 nostri schematis q u a m d a m applicationem constituit Institu-tis perfectionis adaptatam can. 26 schematis Coetus Studiorum: « D e iure patrimoniali Ecclesiae». U n d e oppor tunum est et hune canonem hic refer-re. En can. 26 :

« Intra limites dumtaxat ordinariae administrationis, fas est administra-toribus b o n o r u m ecclesiasticorum de bonis mobi l ibus quae ad Patrimo-nium stabile non pertinent, donationes ad fines pietatis aut christianae ca-ri tatis facere» (cf. notam nostram b) ad can. 7) .

Romae, die 28 mensis aprilis 1971.

Relator

(OMMIIMATIONES · Rev.mi decimu est octavu Consultores censens quoqut cane 5. , d e quo...

Documents

Transcript of (OMMIIMATIONES · Rev.mi decimu est octavu Consultores censens quoqut cane 5. , d e quo...