PhÇn I : §¹t vÊn ®Ò i liệu tham... · Web view- Study...

1. Më ®Çu

1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµiQu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö loµi ngêi lu«n g¾n liÒn

víi ®Êt ®ai. §Êt ®ai lu«n lµ yÕu tè duy nhÊt cña sù sèng v× chØ cã ®Êt míi cã con ngêi vµ tõ ®ã míi tån t¹i ®îc çc ®Þnh nghÜa vÒ thùc thÓ.

Trong cuéc sèng, ®Êt ®ai ®ãng vai trß lµ t liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt kh«ng thÓ thiÕu ®îc, cho nªn yªu cÇu then chèt cña chóng ta víi ®Êt ®ai cÇn ph¶i lµ mèi quan hÖ t¬ng t¸c ph¸t triÓn. Khi sö dông ®Êt ®ai, ®Æc biÖt lµ trong s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp, con ngêi t¸c ®éng trùc tiÕp vµo ®Êt, lµm thay ®æi hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ ®«i khi lµm gi¶m dÇn tÝnh bÒn v÷ng cña chóng. Ngoµi ra, hiÖn tîng xãi mßn ®Êt, tho¸i ho¸ ®Êt vµ sa m¹c ho¸ ngµy cµng diÔn ra nghiªm träng trªn thÕ giíi. Nh thÕ, v× thÕ giíi h«m nay vµ mai sau, tÊt c¶ chóng ta cÇn ph¶i ®oµn kÕt víi nhau b»ng mäi çch, lµ võa sö dông hîp lý võa b¶o vÖ ®Êt ®ai cã hiÖu qu¶ l©u bÒn.

Trªn thùc tÕ, nhiÒu nhµ khoa häc cho r»ng thÕ kû XXI lµ thêi ®¹i khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin vµ lµ nÒn kinh tÕ trÝ tuÖ cña x· héi loµi ngêi. Trong ®ã kü thuËt tiªn tiÕn nh c«ng nghÖ th«ng tin ®Þa lý (GIS) còng ®· vµ ®ang cã ho¹t ®éng tÝch cùc nh»m ®¸p øng mäi nhu cÇu ph¸t triÓn toµn thÕ giíi nãi chung vµ çc quèc gia nãi riªng. C«ng nghÖ GIS gióp chóng ta lu tr÷ vµ hÖ thèng ho¸ ®îc mäi th«ng tin cÇn thiÕt vÒ ®Êt ®ai trªn m¸y tÝnh, nã thêng xuyªn bæ sung, cËp

1

nhËt, tra cøu mét çch dÔ dµng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, ®¸nh gi¸ ®Êt, ho¹ch ®Þnh çc quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai...

V× tinh thÇn tham gia ®ãng gãp trong viÖc b¶o vÖ nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai, chóng t«i t×m hiÓu vµ nghiªn cøu ®Ò tµi:

“X©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai dùa trªn c«ng nghÖ GIS cña huyÖn Yªn Ch©u - tØnh S¬n La”.

1.2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi - Nghiªn cøu, thu thËp sè liÖu cña huyÖn Yªn Ch©u

nh»m x¸c ®Þnh çc chØ tiªu ph©n cÊp cho b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai.

- X©y dùng c¬ së d÷ liÖu çc b¶n ®å ®¬n tÝnh theo çc chØ tiªu ®· ph©n cÊp cña vïng nghiªn cøu.

- Tõ c¬ së d÷ liÖu cña çc b¶n ®å ®¬n tÝnh tiÕn hµnh x©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai b»ng kü thuËt GIS.1.3. Yªu cÇu cña ®Ò tµi

- §iÒu tra c¬ b¶n, thu thËp çc sè liÖu, chØnh lý d÷ liÖu nh»m ®¶m b¶o ®é tin cËy vµ hoµn thiÖn vÒ çc chØ tiªu ph©n cÊp ®Ó phôc vô cho viÖc x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cña huyÖn Yªn Ch©u.

- øng dông c«ng nghÖ GIS ®Ó x©y dùng hoµn chØnh c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai tû lÖ 1: 50.000 cña huyÖn Yªn Ch©u.

2

- S¶n phÈm c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao, mang tÝnh chÊt khoa häc vµ cã thÓ ®a vµo ¸p dông trong ®Þa bµn nghiªn cøu.1.4. Ph¹m vi nghiªn cøu

- §Ò tµi ®îc nghiªn cøu giíi h¹n trong diÖn tÝch ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp cña huyÖn Yªn Ch©u lµ 14.110,60 ha.

- §Ò tµi ®îc thùc hiÖn b¾t ®Çu tõ 01/01/2003 ®Õn 30/8/2003.

3

2. Tæng quan vÒ çc vÊn ®Ò nghiªn cøu

2.1. Mét sè nghiªn cøu trong ®¸nh gi¸ ®Êt

2.1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®¸nh gi¸ ®Êt §¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ mét néi dung nghiªn cøu kh«ng thÓ

thiÕu ®îc trong ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶, v× ®Êt ®ai lµ t liÖu c¬ b¶n nhÊt cña ngêi n«ng d©n. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, hä ph¶i tù cã nh÷ng hiÓu biÕt khoa häc vÒ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña ®Êt vµ nh÷ng khã kh¨n h¹n chÕ trong sö dông ®Êt cña m×nh, ®ång thêi n¾m ®îc nh÷ng ph¬ng thøc sö dông ®Êt thÝch hîp. Tõ khi loµi ngêi sö dông ®Êt ®Ó s¶n xuÊt ®· n¶y sinh yªu cÇu ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ®Ó sö dông ®Êt ngµy cµng hîp lý h¬n, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ ngµy cµng cao h¬n. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ ng-êi ta thùc hiÖn ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ngay tõ khi khoa häc cßn s¬ khai. §¸nh gi¸ ®Êt chÝnh lµ qu¸ tr×nh:

- Thu thËp nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c vÒ çc khÝa c¹nh tù nhiªn, kinh tÕ vµ c¶ x· héi cña vïng ®Êt cÇn ®¸nh gi¸.

- §¸nh gi¸ tÝnh thÝch hîp cña ®Êt ®ai ®èi víi çc kiÓu sö dông ®Êt kh¸c nhau ®¸p øng çc yªu cÇu vµ môc tiªu cña ng-êi sö dông vµ céng ®ång [18].

Khi ®¸nh gi¸ ®Êt ®ßi hái ph¬ng thøc nghiªn cøu phèi hîp ®a ngµnh gåm çc chuyªn gia, çc nhµ nghiªn cøu khoa häc cña nhiÒu chuyªn ngµnh kh¸c nhau. Qu¸ tr×nh xem xÐt biÕn ®æi vÒ kh«ng gian vµ sù bÒn v÷ng cña sö dông ®Êt ®ai lµ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng trong ®¸nh gi¸ ®Êt. Cho

4

nªn ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò sö dông ®Êt hiÖn t¹i, ®¸nh gi¸ ®Êt cÇn sö dông çc th«ng tin ®iÒu tra vµ çc b¶n ®å tû lÖ kh¸c nhau.

§¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ mét bé phËn quan träng cña viÖc ®¸nh gi¸ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®îc sö dông trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ còng lµ mét bé phËn quan träng cña qu¸ tr×nh quy ho¹ch sö dông ®Êt, lµ c¬ së ®Ó ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh sö dông ®Êt hîp lý [1].

2.1.2. Kh¸i niÖm vÒ ®Êt ®ai vµ ®¸nh gi¸ ®Êt

+ §Êt ®ai:- §Êt ®ai trong ®¸nh gi¸ ®Êt: Cã nghÜa nh lµ mét vïng

®Êt mµ ®Æc tÝnh cña nã ®îc xem bao gåm nh÷ng ®Æc trng tù nhiªn quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng khai th¸c ®îc hay kh«ng vµ ë møc ®é nµo ®ã cña vïng nghiªn cøu [27]. §Æc ®iÓm cña ®Êt trong nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ nh÷ng thuéc tÝnh cña ®Êt mµ chóng ta cã thÓ ®o lêng hoÆc íc lîng ®îc (FAO 1995) [37]. Thuéc tÝnh cña ®Êt bao gåm: KhÝ hËu, thæ nhìng, ®Þa chÊt trong lßng ®Êt, thuû v¨n, giíi ®éng thùc vËt vµ nh÷ng t¸c ®éng cña qu¸ khø còng nh hiÖn t¹i cña con ngêi (FAO 1996) [35].

- §Êt ®ai theo “Tõ ®iÓn gi¶i thÝch Thæ nhìng häc”: Lµ vËt thÓ kho¸ng h÷u c¬ cña thiªn nhiªn cã lÞch sö tù nhiªn ®éc lËp, do kÕt qu¶ t¸c ®éng t¬ng hç cña çc c¬ thÓ chÕt, c¬ thÓ sèng vµ níc thiªn nhiªn h×nh thµnh trªn nh÷ng líp ®¸ mÆt ë nh÷ng ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ ®Þa h×nh kh¸c nhau trong tõ trêng träng lùc cña tr¸i ®Êt. §Êt cã cÊu t¹o theo quy

5

luËt mÆt c¾t th¼ng ®øng víi h×nh th¸i, thµnh phÇn ho¸ häc, nh÷ng tÝnh chÊt sinh häc vµ lý häc ®Æc biÖt cña nh÷ng tÇng cña nã, còng nh b¶n chÊt ®Æc biÖt cña çc qu¸ tr×nh biÓn ®æi vµ ®Êt ®ai chuyÓn çc chÊt vµ n¨ng lîng [32].

+ §¸nh gi¸ ®Êt:- Theo Stewart (1968): §¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ “Sù ®¸nh gi¸

kh¶ n¨ng thÝch hîp cña ®Êt ®ai cho viÖc sö dông cña con ng-êi vµo n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thiÕt kÕ thuû lîi, quy ho¹ch sö dông ®Êt…” [34]. Hay nãi çch kh¸c “§¸nh gi¸ ®Êt ®ai nh»m môc tiªu cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ sù thuËn lîi vµ khã kh¨n cho viÖc sö dông ®Êt ®ai, lµm c¨n cø cho viÖc ®a ra quyÕt ®Þnh vÒ sö dông vµ qu¶n lý ®Êt ®ai” [13].

- Theo A.Young: §¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ qu¸ tr×nh ®o¸n ®Þnh tiÒm n¨ng cña ®Êt ®ai cho mét hoÆc mét sè lo¹i sö dông ®Êt ®ai ®îc ®a ra ®Ó lùa chän, dÉn qua [26].

- Theo ®Þnh nghÜa cña FAO: “§¸nh gi¸ ®Êt (Land Evaluation - LE) lµ qu¸ tr×nh so s¸nh, ®èi chiÕu nh÷ng tÝnh chÊt vèn cã cña khoanh ®Êt cÇn ®¸nh gi¸ víi nh÷ng tÝnh chÊt ®Êt ®ai mµ lo¹i sö dông ®Êt cÇn ph¶i cã ”, dÉn qua [27].

Nh vËy, viÖc ®¸nh gi¸ ®Êt ph¶i ®îc xem xÐt trªn ph¹m vi rÊt réng, bao gåm c¶ kh«ng gian, thêi gian çc yÕu tè tù nhiªn vµ x· héi. Cho nªn, ®¸nh gi¸ ®Êt kh«ng chØ lµ lÜnh vùc tù nhiªn mµ cßn mang tÝnh kinh tÕ, kü thuËt.

6

2.1.3. Nh÷ng nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai trªn thÕ giíiHiÖn nay cã nhiÒu quan ®iÓm, nhiÒu trêng ph¸i ®¸nh

gi¸ ®Êt kh¸c nhau ®ang thÞnh hµnh ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, trong ®ã ®¸ng chó ý lµ çc trêng ph¸i sau ®©y.

2.1.3.1. §¸nh gi¸ ®Êt ®ai theo ph©n lo¹i ®Þnh lîng (Soil Taxonomy) cña Hoa Kú:

T¹i Hoa Kú hiÖn nay ®ang øng dông réng r·i hai ph¬ng ph¸p nh sau:

- Ph¬ng ph¸p tæng hîp:LÊy n¨ng suÊt c©y trång trong nhiÒu n¨m lµm tiªu

chuÈn vµ chó ý vµo ph©n h¹ng ®Êt ®ai cho tõng lo¹i c©y trång chÝnh (lóa m×), dÉn qua [27]. Trong khi tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai, çc nhµ n«ng häc ®· chó ý ®i vµo ph©n h¹ng ®Êt ®ai cho tõng lo¹i c©y trång, ®Æc biÖt lµ cho c©y lóa m× vµ x¸c ®Þnh mèi t¬ng quan gi÷a ®Êt ®ai vµ çc gièng lóa m× ®îc trång trªn ®ã ®Ó ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt lµm t¨ng n¨ng suÊt, dÉn qua [19].

- Ph¬ng ph¸p yÕu tè:B»ng çch thèng kª çc yÕu tè tù nhiªn, x¸c ®Þnh tÝnh

chÊt ®Êt ®ai vµ çc ph¬ng ph¸p c¶i t¹o. §¸nh gi¸ ph©n h¹ng ®Êt ®ai dùa trªn c¬ së thèng kª çc ®Æc tÝnh tù nhiªn, ®é dµy thuéc tÝnh tÇng canh t¸c, thµnh phÇn c¬ giíi, ®é thÊm n-íc, ®é lÉn ®¸, sái, hµm lîng çc muèi ®äng trong ®Êt, ®Þa h×nh t¬ng ®èi, møc ®é xãi mßn vµ yÕu tè khÝ hËu kh¸c, dÉn qua [19].

7

2.1.3.2. §¸nh gi¸ ®Êt ë Liªn X« cò:§©y lµ trêng ph¸i ®¸nh gi¸ ®Êt theo quan ®iÓm ph¸t

sinh, ph¸t triÓn cña Docutraiep. Trêng ph¸i nµy cho r»ng ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai tríc hÕt ph¶i ®Ò cËp ®Õn lo¹i thæ nhìng vµ chÊt lîng tù nhiªn cña ®Êt, lµ nh÷ng chØ tiªu mang tÝnh kh¸ch quan vµ ®¸ng tin cËy. ¤ng ®· ®Ò ra çc nguyªn t¾c trong ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ x¸c ®Þnh çc yÕu tè ®¸nh gi¸ ®Êt ph¶i æn ®Þnh vµ ph¶i nhËn biÕt ®îc râ rµng, ph¶i ph©n biÖt ®îc çc yÕu tè mét çch kh¸ch quan vµ cã c¬ së khoa häc, ph¶i t×m tßi ®Ó n©ng cao søc s¶n xuÊt cña ®Êt. Ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ kinh tÕ vµ thèng kª n«ng häc cña ®Êt ®ai míi cã gi¸ trÞ trong viÖc ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p sö dông ®Êt tèi u, dÉn qua [19].

§¸nh gi¸ ®Êt ®ai theo quan ®iÓm ph¸t triÓn cña Liªn X« (cò) ®· ®îc sö dông réng r·i ë çc níc ë çc níc XHCN cò, ë §«ng ¢u vµ mét vµi níc kh¸c thuéc ch©u ¸, ch©u Phi.

2.1.3.3. ë çc níc ch©u ©uPhæ biÕn hai híng: §ã lµ nghiªn cøu çc yÕu tè tù nhiªn

®Ó x¸c ®Þnh tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña ®Êt (ph©n h¹ng ®Þnh tÝnh) vµ nghiªn cøu çc yÕu tè kinh tÕ - x· héi nh»m x¸c ®Þnh søc s¶n xuÊt thùc tÕ cña ®Êt ®ai (ph©n h¹ng ®Þnh l-îng). Th«ng thêng lµ ¸p dông ph¬ng ph¸p so s¸nh b»ng tÝnh ®iÓm hoÆc tÝnh phÇn tr¨m, dÉn qua [27].

8

2.1.3.4. §¸nh gi¸ ®Êt ®ai ë Ên §éT¹i Ên §é, mét sè bang ®· tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai,

¸p dông çc ph¬ng ph¸p tham biÕn, biÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a çc yÕu tè díi d¹ng çc ph¬ng tr×nh to¸n häc sau [19]:

Y = F(A).F(B).F(C).F(X)Trong ®ã: Y - BiÓu thÞ søc s¶n xuÊt cña ®Êt.

A - §é dµy vµ ®Æc tÝnh tÇng ®Êt.B - Thµnh phÇn c¬ giíi líp ®Êt mÆt.C - §é dèc.X - Çc yÕu tè biÕn ®éng nh tíi, tiªu, ®é chua,

hµm lîng dinh dìng, xãi mßn.KÕt qu¶ ph©n h¹ng ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng phÇn tr¨m (%)

hoÆc ®iÓm. Mçi yÕu tè ®îc ph©n cÊp thµnh nhiÒu cÊp vµ tÝnh b»ng %.

2.1.3.5. §¸nh gi¸ ®Êt theo FAO: Tõ n¨m 1970, tæ chøc N«ng - L¬ng liªn hîp quèc (FAO)

®· tËp hîp çc nhµ khoa häc, çc chuyªn gia ®Çu ngµnh vÒ N«ng nghiÖp ®Ó tæng hîp çc kinh nghiÖm vµ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®Êt cña çc níc, x©y dùng nªn tµi liÖu “§Ò c¬ng ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai” , dÉn qua [27]. Tµi liÖu nµy ®îc nhiÒu níc trªn thÕ giíi quan t©m, thö nghiÖm vµ vËn dông vµo c«ng t¸c ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ë níc m×nh vµ ®îc c«ng nhËn lµ ph¬ng tiÖn tèt nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ ®Êt s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp. §Õn n¨m 1983 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo, ®Ò c¬ng nµy ®îc bæ sung, chØnh söa cïng víi hµng lo¹t çc tµi liÖu híng dÉn ®¸nh gi¸ ®Êt chi tiÕt cho çc vïng s¶n xuÊt kh¸c nhau:

9

- §¸nh gi¸ ®Êt cho nÒn N«ng nghiÖp nhê níc trêi (FAO,1984) [36].

- §¸nh gi¸ ®Êt ®ai cho nÒn N«ng nghiÖp ®îc tíi (FAO, 1985) [37].

- §¸nh gi¸ ®Êt ®ai cho ph¸t triÓn N«ng nghiÖp (FAO, 1988) [38].

- §¸nh gi¸ ®Êt ®ai cho ph¸t triÓn n«ng th«n (FAO, 1989) [39].

- §¸nh gi¸ ®Êt ®ai cho ®ång cá ch¨n th¶ (FAO, 1989) [40].

- §¸nh gi¸ ®Êt ®ai vµ ph©n tÝch hÖ thèng canh t¸c cho quy ho¹ch sö dông ®Êt (FAO, 1994) [41].

§Æc ®iÓm cña ®Êt ®ai ®îc sö dông trong ®¸nh gi¸ ph©n h¹ng lµ nh÷ng tÝnh chÊt cña ®Êt ®ai mµ cã thÓ ®o l-êng hoÆc íc lîng ®îc. Cã rÊt nhiÒu ®Æc ®iÓm nhng ®«i khi chØ cã thÓ lùa chän ra nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh cã vai trß t¸c ®éng trùc tiÕp vµ cã ý nghÜa tíi ®Êt ®ai cña vïng nghiªn cøu. Trong khi ®¸nh gi¸, thæ nhìng lµ phÇn ®Æc biÖt quan träng, nhng cßn bao hµm c¶ lÜnh vùc tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi kh¸c. §¸nh gi¸ ph©n h¹ng ®Êt ®ai kh«ng chØ lµ lÜnh vùc khoa häc mµ cßn lµ kinh tÕ kü thuËt, nªn cÇn ph¶i cã sù kÕt hîp liªn ngµnh.

Tãm l¹i ta cã thÓ nãi, ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai cña FAO ®· kÕt hîp vµ kÕ thõa ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt cña Liªn X« (cò) (thiªn vÒ yÕu tè chÊt lîng ®Êt) vµ cña Hoa Kú (thiªn vÒ yªu cÇu cña c©y trång), trªn c¬ së ®ã ph¸t triÓn, hoµn chØnh vµ ®a ra ®¸nh gi¸ thÝch hîp cho tõng môc ®Ých sö dông.

10

- Môc ®Ých cña ®¸nh gi¸ ®Êt theo FAO: §¸nh gi¸ ®Êt nh»m t¨ng cêng nhËn thøc vµ hiÓu biÕt ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai trong khu«n khæ quy ho¹ch sö dông ®Êt trªn quan ®iÓm t¨ng cêng l¬ng thùc cho mét sè níc trªn thÕ giíi vµ gi÷ g×n nguån tµi nguyªn ®Êt kh«ng bÞ tho¸i ho¸, sö dông ®Êt ®îc l©u bÒn.

* NhËn xÐt t×nh h×nh ®¸nh gi¸ ®Êt trªn thÕ giíi: §¸nh gi¸ ®Êt ®ai cã vai trß rÊt lín trong viÖc sö dông tµi

nguyªn ®Êt ®ai bÒn v÷ng. Tuy nhiªn mçi mét trêng ph¸i ®¸nh gi¸ ®Êt cã sù kh¸c nhau vÒ môc ®Ých, ph¬ng ph¸p, hÖ thèng ph©n vÞ ®Êt, ®iÒu kiÖn vµ quan ®iÓm. Tuy nhiªn còng cã nhiÒu quan ®iÓm gièng nhau gi÷a çc quan ®iÓm cña çc trêng ph¸i ®¸nh gi¸ ®Êt ®ã lµ:

+ Chøc n¨ng, ®èi tîng ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai lµ tµi nguyªn ®Êt ®ai.

+ §Êt ®ai lµ mét thùc thÓ tù nhiªn gåm çc yÕu tè: thæ nhìng, ®Þa h×nh, khÝ hËu, ®éng - thùc vËt…

+ §¸nh gi¸ ®Êt ®ai g¾n liÒn víi môc ®Ých sö dông.+ §¸nh gi¸ ®Êt ®ai cßn chó ý tíi yÕu tè thÞ trêng ®Ó

tiªu thô s¶n phÈm, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, liªn quan tíi ph¬ng ph¸p b¶o vÖ ®Êt, b¶o vÖ m«i trêng.

2.1.4. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ë ViÖt Nam

C«ng t¸c ®¸nh gi¸ ®Êt nãi chung ë ViÖt Nam tõ tríc tíi nay ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh, gãp phÇn ®¸ng

11

kÓ vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ níc, ®Æc biÖt lµ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp.

Trong thËp kû 80, c«ng t¸c ph©n h¹ng ®Êt ®îc tiÕn hµnh rÊt m¹nh mÏ, nh»m môc ®Ých gãp phÇn t¹o c«ng b»ng cho viÖc kho¸n s¶n phÈm ®Õn ngêi lao ®éng, ®ång thêi lµm c¬ së cho viÖc ®¸nh thuÕ n«ng nghiÖp.

Mét sè c«ng tr×nh sau ®©y ®· ®Æt nÒn t¶ng cho viÖc nghiªn cøu vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai:

1. ®¸nh gi¸ ph©n h¹ng ®Êt kh¸i qu¸t toµn quèc (t«n thÊt chiÓu vµ nhãm nghiªn cøu) thùc hiÖn n¨m 1984 ë tû lÖ b¶n ®å 1/500.000 [4]. Theo tµi liÖu nµy, dùa vµo nguyªn t¾c ph©n lo¹i kh¶ n¨ng ®Êt ®ai cña Bé N«ng nghiÖp hoa kú, chØ tiªu sö dông lµ ®Æc ®iÓm thæ nhìng vµ ®Þa h×nh, ®îc ph©n cÊp nh»m môc ®Ých sö dông ®Êt ®ai tæng hîp bao gåm 7 nhãm: §Êt ®ai ®îc ph©n lËp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (4 nhãm ®Çu), ph©n lËp cho l©m nghiÖp (2 nhãm kÕ tiÕp) vµ môc ®Ých kh¸c (1 nhãm cuèi cïng).

2. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ sö dông ®Êt thÝch hîp cña FAO b¾t ®Çu ®îc nghiªn cøu øng dông ë ViÖt Nam vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kû 80 [10]. Tuy nhiªn, chØ ®¸nh gi¸ c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn (thæ nhìng, thuû v¨n, tíi tiªu vµ khÝ hËu n«ng nghiÖp). Trong nghiªn cøu nµy, hÖ thèng ph©n vÞ chØ dõng l¹i ë líp (Class) thÝch nghi cho tõng lo¹i h×nh sö dông ®Êt [18].

3. ë ®ång b»ng s«ng cöu long, mét sè nghiªn cøu chuyªn ®Ò (Casestudy) ë khu vùc nhá ®· bíc ®Çu øng dông

12

ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ®Þnh lîng cña FAO (Lª Quang TrÝ, 1989; TrÇn Kim TÝnh, 1986), dÉn qua [18].

Trong khu«n khæ ch¬ng tr×nh quy ho¹ch tæng thÓ ®ång b»ng s«ng Cöu long (mekong Delta Master Plan - VIE 87/031), dÉn qua [18], lµ mét nghiªn cøu nh»m kh¸i qu¸t ho¸ kh¶ n¨ng sö dông ®Êt toµn vïng ®ång b»ng ®· ®îc thùc hiÖn (M.E.F. Van Mensvoost; NguyÔn v¨n nh©n, 1993), dÉn qua [18] lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng çc ph¬ng ¸n sö dông ®Êt toµn vïng. Tuy nhiªn, kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ chØ dõng l¹i ë viÖc xem xÐt çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn liªn quan ®Õn môc tiªu sö dông ®Êt. Bªn c¹nh ®ã mét nghiªn cøu vÒ chuyªn ®Ò sö dông ®Êt phÌn vµ ®Êt mÆn ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long trong khu«n khæ dù ¸n nãi trªn (VIE 87/031) ®· øng dông ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ®Þnh lîng cña çc lo¹i ®Êt cã vÊn ®Ò ë ®ång b»ng s«ng cöu long. §©y lµ nh÷ng thö nghiÖm ®Çu tiªn ë ViÖt Nam, bíc ®Çu øng dông çc ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ®Þnh lîng g¾n víi yÕu tè kinh tÕ cña sö dông ®Êt, qua ®ã ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®Êt ®ai kh«ng nh÷ng ë ph¹m trï tù nhiªn mµ cßn xem xÐt ®Êt ®ai ë khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi [18].

4. Vïng ®ång b»ng s«ng Hång, nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu cã kÕt qu¶ ®· c«ng bè cña çc t¸c gi¶: NguyÔn C«ng Pho, Lª Hång S¬n (1995), Cao Liªm, Vò ThÞ B×nh, QuyÒn §×nh Hµ (1992, 1993), dÉn qua [26], Ph¹m V¨n L¨ng (1992). Trong ch-¬ng tr×nh nghiªn cøu ®· vËn dông ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt cña FAO, çc t¸c gi¶ ®· kÕt luËn: Vïng ®ång b»ng s«ng Hång cã 33 ®¬n vÞ ®Êt ®ai, trong ®ã cã 22 ®¬n vÞ ®Êt ®ai

13

thuéc ®Êt ®ång b»ng vµ 11 ®¬n vÞ ®Êt ®ai thuéc ®Êt ®åi nói, dÉn qua [26].

5. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trong çc c«ng tr×nh quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai çc cÊp ®îc x©y dùng theo sù híng dÉn cña ViÖn §iÒu tra quy ho¹ch ®Êt ®ai (nay thuéc bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng) ®· ®a phÇn ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai thµnh mét trong nh÷ng chuyªn môc chÝnh cña c«ng t¸c quy ho¹ch sö dông ®Êt. Bíc ®Çu c«ng t¸c ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai, ®· chØ ra ®îc kh¶ n¨ng "cung" cña ®Êt ®ai lµm c¬ së ®Ó ph©n bæ ®Êt ®ai lµm tho¶ m·n "cÇu" vÒ sö dông ®Êt cho sù ph¸t triÓn çc ngµnh kinh tÕ - x· héi.

6. Tõ n¨m 1996 ®Õn nay, çc ch¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai cho çc vïng sinh th¸i kh¸c nhau, çc tØnh ®Õn çc huyÖn träng ®iÓm ®· ®îc thùc hiÖn vµ lµ nh÷ng t liÖu, th«ng tin cã gi¸ trÞ cho çc dù ¸n quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång ë cÊp c¬ së [17]. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhu cÇu sö dông vµ qu¶n lý tµi nguyªn ®Êt, vÊn ®Ò nghiªn cøu ®Êt trªn c¬ së ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sö dông thÝch hîp ®Êt ®ai ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ cÇn thiÕt nh»m ®iÒu tra, ph©n h¹ng vµ ®Þnh híng sö dông vµ qu¶n lý nguån tµi nguyªn ®Êt mét çch h÷u hiÖu g¾n víi quan ®iÓm sinh th¸i bÒn v÷ng vµ b¶o vÖ m«i trêng.

Çc bíc ®Çu cña çc ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai trong thêi gian qua víi sù hç trî vµ gióp ®ì tÝch cùc cña çc c¬ quan

14

Nhµ níc vµ Quèc tÕ ®· vµ ®ang gãp phÇn hoµn thiÖn quy tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt cña ViÖt Nam.

7. Mét sè th«ng tin c«ng tr×nh vÒ nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Êt cña trêng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi. Ch¬ng tr×nh häc vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt theo FAO ®a vµo gi¶ng d¹y tõ n¨m 1995 ®Õn nay cho c¸c líp chuyªn ngµnh qu¶n lý ®Êt ®ai vµ khoa häc ®Êt thuéc khoa §Êt vµ M«i trêng cã nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu sau ®©y:

* §Ò tµi c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc - M« h×nh ®¸nh gi¸ ®Êt huyÖn §¹i Tõ - tØnh Th¸i

Nguyªn cña NguyÔn ThÞ Vßng, NguyÔn Quang Häc (1997) [31].

- §¸nh gi¸ ®Êt ®ai phôc vô quy ho¹ch sö dông ®Êt x· TÝch Giang, huyÖn Phóc Thä, tØnh Hµ T©y cña §oµn C«ng Quú, §ç ThÞ T¸m, Lª V¨n H¶i (1998) [31].

- §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai phôc vô ®Þnh híng quy ho¹ch sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vïng Ch©u Giang - Hng Yªn cña Hµ Häc Ng«, NguyÔn V¨n Dung, NguyÔn Ých T©n, Vò ThÞ B×nh, §ç ThÞ T¸m (2000) [31].

- §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn Yªn Dòng - Hµ B¾c cña §oµn C«ng Quú (1995) [31].

- Thùc tr¹ng sö dông ®Êt vµ nh÷ng vÊn ®Ò sö dông ®Êt bÒn v÷ng ë huyÖn L¬ng S¬n - Hoµ B×nh cña Vò ThÞ B×nh, NguyÔn Duy S¬n (2001) [31].

- Nghiªn cøu vµ x©y dùng quy tr×nh c«ng nghÖ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt th«ng qua viÖc chuyÓn ®æi c¬

15

cÊu c©y trång cña NguyÔn ThÞ Vßng vµ c¸c céng sù (1998 - 2000) [31].

- Qu¶n lý nguån tµi nguyªn ®Êt n«ng nghiÖp huyÖn §«ng Anh, thµnh phè Hµ Néi cña NguyÔn Quang Häc, §µo Ch©u Thu (1997) [21].

- Survey on soil mapping of Quang Ngai following the FAO - UNESCO soil classification system (Tran Van Chinh) [31].

- Study on sustainable Land Use on upland and mountainous region in Yen Chau district, Son La province (Dao Chau Thu, Mai Van Phan, Le Quoc Thanh - 2000) [31].

- Land resource and trend of sustainable Land Use in Tien Son district (Dao Chau Thu, Cao Viet Hung, Do Nguyen Hai, Nguyen Quang Hoc – 1999) [31].

* §Ò tµi nghiªn cøu sinh§¸nh gi¸ ®Êt ®ai huyÖn Gia L©m cña Vò ThÞ B×nh

(1995) [1]; Nghiªn cøu tiÒm n¨ng ®Êt ®ai nguån níc vµ x©y dùng m« h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vïng ®ång b»ng s«ng Hång cña NguyÔn Ých T©n (1999) [21]; §¸nh gi¸ ®Êt vµ híng sö dông ®Êt bÒn v÷ng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña §ç Nguyªn H¶i (2001) [10]; §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt n«ng - l©m nghiÖp ®Êt trèng ®åi nói träc tØnh Tuyªn Quang cña NguyÔn §×nh Bång (1995) [3]; §¸nh gi¸ kinh tÕ ®Êt lóa vïng ®ång b»ng s«ng Hång cña QuyÒn §×nh Hµ (1993) [9]; §¸nh gi¸ ®Êt ®ai phôc vô quy ho¹ch sö dông ®Êt n«ng - l©m nghiÖp huyÖn §¹i Tõ - Th¸i Nguyªn cña §oµn C«ng Quú (2000)

16

[19]; Nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i tÝnh chÊt cña ®Êt phÌn theo ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt cña FAO cña Cao ViÖt Hng (2000) [12]…

* §Ò tµi th¹c süNghiªn cøu vµ ®iÒu tra ph©n lo¹i ®Êt b¶n ®Þa ngêi

Th¸i vµ chuyÓn ®æi theo ph©n lo¹i ®Êt cña FAO - UNESCO huyÖn Yªn Ch©u - S¬n La cña TrÇn Minh TiÕn (2002) [29]; X©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Xu©n Trêng - Nam §Þnh theo ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt cña FAO cña Lª Quang VÞnh (1998) [33]; §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp huyÖn V¨n Giang - Hng Yªn cña §ç ThÞ T¸m (2001) [20]; X¸c ®Þnh lo¹i h×nh sö dông ®Êt thÝch hîp huyÖn NghÜa Hng cña NguyÔn V¨n Th«ng (2002) [26] …

* §Ò tµi sinh viªn §¸nh gi¸ lo¹i h×nh sö dông ®Êt, x¸c ®Þnh lo¹i h×nh sö

dông ®Êt thÝch hîp huyÖn Xu©n Trêng cña TrÇn Mü H¶o (1998); §iÒu tra ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt theo ph¬ng ph¸p cña FAO huyÖn Tiªn S¬n - B¾c Ninh cña Lay Pek Try (1999); §¸nh gi¸ c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt x· Liªn Hµ, huyÖn §«ng Anh, thµnh phè Hµ Néi cña Ph¹m V¨n Tam (2000); Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm c¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt huyÖn Yªn Ch©u - S¬n La cña NguyÔn S¸ng (2001)…

17

2.1.5. Híng dÉn ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai cña FAO

2.1.5.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n dïng trong ®¸nh gi¸ ®Êt cña FAO

Theo nh÷ng nghiªn cøu chØ dÉn cña FAO vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai cã mét sè kh¸i niÖm nh sau:

- §Êt ®ai (Land): §Êt ®ai ®îc ®Þnh nghÜa lµ mét vïng ®Êt mµ ®Æc tÝnh

cña nã bao gåm nh÷ng ®Æc tÝnh tù nhiªn quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng khai th¸c ®îc hay kh«ng ®îc vµ ë møc ®é nµo cña vïng ®Êt ®ã. Thuéc tÝnh cña ®Êt bao gåm : KhÝ hËu, thæ nhìng, líp ®Þa chÊt bªn díi, thuû v¨n, giíi ®éng thùc vËt vµ nh÷ng t¸c ®éng cña con ngêi ë hiÖn t¹i vµ qu¸ khø [27].

- HÖ thèng c©y trång (Cropping systems):Lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c©y trång trong n«ng tr¹i

gåm tÊt c¶ çc hîp phÇn cÇn cã ®Ó ®a s¶n xuÊt mét tæ hîp c©y trång vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng víi m«i trêng. Çc hîp phÇn nµy gåm tÊt c¶ çc yÕu tè vËt lý, sinh häc còng nh kü thuËt, lao ®éng vµ qu¶n lý, dÉn qua [42].

- HÖ thèng sö dông ®Êt (Land Use System):Lµ mét kiÓu sö dông ®Êt bè trÝ trªn mét ®iÒu kiÖn tù

nhiªn cô thÓ bao gåm c¶ vÊn ®Ò ®Çu t, thu nhËp vµ c¶i t¹o ®Êt [27].

- Lo¹i h×nh sö dông ®Êt (Land use types - LUT):Lµ mét c©y trång, mét tæ hîp c©y trång hoÆc ph¬ng

thøc canh t¸c trªn mét v¹t ®Êt víi nh÷ng ph¬ng thøc qu¶n lý trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi vµ kü thuËt x¸c ®Þnh [27].

18

- §¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai (Land mapping unit - LMU):Lµ nh÷ng v¹t/khoanh ®Êt ®îc x¸c ®Þnh trªn b¶n ®å cã

nh÷ng ®Æc tÝnh vÒ chÊt lîng ®Êt ®ai ®ñ ®Ó t¹o nªn sù kh¸c biÖt víi çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai kh¸c, nh»m t¹o nªn sù thÝch hîp cña chóng víi çc LUT kh¸c nhau [27].

2.1.5.2. Nguyªn t¾c c¬ b¶n trong ®¸nh gi¸ ®Êt cña FAO [27]

- §¸nh gi¸ møc ®é thÝch hîp cña ®Êt ®ai ®îc ®¸nh gi¸ vµ ph©n h¹ng cho çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt cô thÓ.

- ViÖc ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ®ßi hái cã sù so s¸nh gi÷a lîi nhuËn thu ®îc vµ ®Çu t cÇn thiÕt trªn çc lo¹i ®Êt kh¸c nhau nh ph©n bãn, lao ®éng, thuèc trõ s©u, chi phÝ m¸y mãc...

- Yªu cÇu ph¶i cã quan ®iÓm tæng hîp, nghÜa lµ cã sù phèi hîp vµ tham gia ®Çy ®ñ cña çc nhµ n«ng häc, l©m nghiÖp kinh tÕ vµ x· héi häc.

- ViÖc ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cña vïng/ khu vùc ®Êt nghiªn cøu.

- Kh¶ n¨ng thÝch hîp ®a vµo sö dông ph¶i dùa trªn c¬ së bÒn v÷ng çc nh©n tè sinh th¸i trong sö dông ®Êt ph¶i ®îc dïng ®Ó quyÕt ®Þnh.

- §¸nh gi¸ ®Êt tËp trung so s¸nh çc sö dông ®Êt kh¸c nhau.

2.1.5.3. Quy tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai theo FAO [27]

19

Trong tµi liÖu “§¸nh gi¸ ®Êt v× sù nghiÖp ph¸t triÓn”, FAO ®· ®Ò ra quy tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt (S¬ ®å 1).

S¬ ®å : Quy tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt

Quy tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt gåm 9 bíc. Bíc 7 lµ bíc chuyÓn tiÕp gi÷a ®¸nh gi¸ ®Êt vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt. Cuèi cïng lµ bíc ¸p dông ®¸nh gi¸ ®Êt ®Ó triÓn khai thùc hiÖn cho vïng nghiªn cøu ra thùc tÕ s¶n xuÊt.

2.1.5.4. X©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai trong ®¸nh gi¸ ®Êt theo FAO

Bíc 1: Lùa chän vµ ph©n cÊp chØ tiªu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai

- c¬ së lùa chän chØ tiªu x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai phô thuéc vµo ph¹m vi ch¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai nh vïng, tØnh th× lùa chän theo ranh giíi hµnh chÝnh tØnh, huyÖn phô thuéc vµo mèi quan hÖ gi÷a yªu cÇu ®¸nh gi¸ ®Êt (chi tiÕt, b¸n chi tiÕt, tæng thÓ) víi tû lÖ b¶n ®å vµ c¸c lo¹i b¶n ®å cÇn cã [33].

20

1X¸c ®Þn

h môc tiªu

2Thu thËp tµi

liÖu

5§¸nh

gi¸ kh¶ n¨ng thÝch hîp

hiÖn tr¹ng

3X¸c

®Þnh LUTS

4X¸c

®Þnh LMUS

6X¸c

®Þnh yÕu tè

kinh tÕ x· héi

vµ MT

7X¸c

®Þnh LUT

thÝch hîp

nhÊt

8Quy

ho¹ch sö

dông ®Êt

9¸p

dông cña viÖc ®¸nh gi¸ ®Êt

VÝ dô: Yªu cÇu ®¸nh gi¸ theo çc møc ®é chi tiÕt ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng 1.

B¶ng : Mèi quan hÖ gi÷a ph¹m vi ®iÒu tra, tû lÖ b¶n ®å vµ çc lo¹i b¶n ®å cÇn cã ®Ó x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai phôc vô ®¸nh gi¸ ®Êt [27]

Yªu cÇu ®¸nh gi¸ Tû lÖ b¶n ®å B¶n ®å cÇn cã

RÊt chi tiÕt <1/10.000B¶n ®å gi¶i thöa, ®Êt, níc ngÇm, hiÖn tr¹ng ®êng ®Êt, ®Þa h×nh chi tiÕt

Chi tiÕt 1/10.000 - 1/25.000

B¶n ®å gi¶i thöa, ®Êt, níc ngÇm, hiÖn tr¹ng ®êng ®Êt, ®Þa h×nh chi tiÕt

B¸n chi tiÕt 1/25.000 - 1/100.000

B¶n ®å ®Êt, hÖ thèng ®Êt ®ai, ®Þa lý nh©n v¨n, ®Þa h×nh, hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt

Tæng thÓ (dïng cho Master Plan)

1/100.000 - 1/250.000

B¶n ®å ph©n vïng ®Þa lý tù nhiªn, ®¬n vÞ ®Êt ®ai, ph©n vïng khÝ hËu, hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt

Th¨m dß 1/250.000 - 1/1.000.000

B¶n ®å çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai. HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt

Tæng quan > 1/1.000.000B¶n ®å ph©n vïng ®Þa lý, khÝ hËu, HTSD ®Êt, thùc b×, ®Þa h×nh, ®Þa m¹o, sinh th¸i n«ng nghiÖp, ®¬n vÞ ®Êt ®ai

- ph©n cÊp chØ tiªu x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai, dùa vµo yªu cÇu môc ®Ých cña ch¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt lµ kÕt hîp víi çc nguån tµi liÖu s½n cã hoÆc bæ sung thªm ®Ó lùa chän ®îc chØ tiªu ph©n cÊp phï hîp víi môc ®Ých, yªu cÇu sö dông ®Êt vµ møc ®é thÝch hîp ®Êt ®ai.

Bíc 2: X©y dùng çc b¶n ®å ®¬n tÝnh B¶n ®å ®¬n tÝnh lµ b¶n ®å thÓ hiÖn ®Æc tÝnh, tÝnh

chÊt kh¸c nhau cña ®Êt sau khi lùa chän x¸c ®Þnh çc chØ tiªu x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai, kÕt hîp víi viÖc thu

21

thËp tµi liÖu, ®iÒu tra, kh¶o s¸t thùc ®Þa tiÕn hµnh x©y dùng çc b¶n ®å ®¬n tÝnh (thêng mçi chØ tiªu thÓ hiÖn b»ng mét b¶n ®å ®¬n tÝnh) khi vÏ b¶n ®å ®¬n tÝnh thÓ hiÖn b»ng mµu s¾c kh¸c nhau. Trong hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý GIS, çc d÷ liÖu ®Ó x©y dùng çc b¶n ®å ®¬n tÝnh ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së kü thuËt sè ho¸ b¶n ®å (Digitalmap) [33].

Bíc 3: X©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai - Çc b¶n ®å ®¬n tÝnh ®îc chång ghÐp trªn hÖ to¹ ®é

chung ®Ó t¹o thµnh ®¬n vÞ ®Êt ®ai. VÒ çch thøc cã thÓ chång ghÐp b¶n ®å b»ng tay (ph¬ng ph¸p thñ c«ng) hoÆc b»ng kü thuËt m¸y vi tÝnh theo c«ng nghÖ GIS.

Tuy nhiªn trong thùc tÕ, khi x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai gÆp nhiÒu h¹n chÕ. Trong khi lµm b¶n ®å, khã thÓ hiÖn hÕt ®îc çc ®iÒu kiÖn thùc tÕ, nhÊt lµ ë b¶n ®å tû lÖ nhá, v× vËy khi x¸c ®Þnh vµ lªn b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cÇn tu©n thñ çc yªu cÇu sau [33]:

- Çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai (LMUS) cÇn ®¶m b¶o tÝnh ®ång nhÊt tèi ®a hoÆc çc chØ tiªu ph©n cÊp ph¶i ®îc x¸c ®Þnh râ, nÕu chóng kh«ng thÓ hiÖn ®îc lªn b¶n ®å th× còng ph¶i ®îc m« t¶ chi tiÕt.

- Çc LMUS ph¶i cã ý nghÜa thùc tiÔn cho çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt sÏ ®îc ®Ò xuÊt lùa chän.

- Çc LMUS ph¶i vÏ ®îc trªn b¶n ®å.

22

- Çc LMUS ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét çch ®¬n gi¶n dùa trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm quan s¸t trùc tiÕp trªn ®ång ruéng hoÆc qua sö dông m¸y bay viÔn th¸m.

- Çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt cña çc LMUS ph¶i lµ ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt kh¸ æn ®Þnh v× chóng sÏ lµ çc yªu cÇu sö dông ®Êt thÝch hîp cho çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt trong ®¸nh gi¸ ®Êt (LE - Land Evaluation).

Bíc 4: M« t¶ b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai M« t¶ çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai thêng ®îc ®a vµo phÇn chó

gi¶i cña b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai, trong ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt cña c«ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai. Çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®îc m« t¶ theo çc chØ tiªu thÓ hiÖn çc ®Æc ®iÓm (tÝnh chÊt, ®Æc tÝnh) cña ®¬n vÞ ®Êt ®ai tuú thuéc vµo çc chØ tiªu lùa chän vµ ph©n cÊp cña mçi lo¹i b¶n ®å ®Êt ®ai. trong khi m« t¶ b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ph¶i chØ râ ®îc nh÷ng yªu cÇu sau [33]:

- sè ®¬n vÞ ®Êt ®ai, diÖn tÝch tõng ®¬n vÞ.- sè khoanh ®Êt, diÖn tÝnh tõng khoanh ®Êt, møc ®é

ph©n t¸n… cña tõng ®¬n vÞ ®Êt ®ai.- m« t¶ çc ®Æc ®iÓm (®Æc tÝnh, tÝnh chÊt) cña tõng

®¬n vÞ ®Êt ®ai (®Æc ®iÓm khÝ hËu, ®Þa h×nh, thuû v¨n, thùc vËt, ®éng vËt vµ ®Æc ®iÓm ®Êt).

C«ng t¸c x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai lµ bíc ®Çu tiªn mang tÝnh chÊt kü thuËt kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt cña ViÖt Nam theo FAO. S¶n phÈm b¶n

23

®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai lµ c¬ së xuÊt ph¸t ®iÓm cho toµn bé qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt.

Tãm l¹i viÖc x¸c ®Þnh çc chØ tiªu ph©n cÊp x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ë çc vïng kh¸c nhau lµ kh¸c nhau, phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña vïng nghiªn cøu, cÊp tû lÖ b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cÇn x©y dùng. C«ng t¸c x©y dùng b¶n ®å ®Êt ®ai lµ mét kh¸i niÖm míi, chØ cã khi b¾t ®Çu tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ ®Êt theo FAO, nªn cha cã çc chØ tiªu ph©n cÊp thèng nhÊt cho tõng vïng sinh th¸i víi çc cÊp tû lÖ b¶n ®å kh¸c nhau. MÆt kh¸c do ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi ë ViÖt Nam phøc t¹p, nªn khi x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cho tõng vïng ph¶i ®îc tiÕn hµnh cô thÓ, chi tiÕt nh»m phôc vô cho c«ng t¸c ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai tèt h¬n.2.2. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ GIS

2.2.1. Giíi thiÖu vÒ HÖ thèng Th«ng tin ®Þa lý (GIS)Theo lÞch sö ph¸t triÓn cña m«n khoa häc b¶n ®å cho

r»ng ngµnh b¶n ®å cã çch ®©y hµng tr¨m n¨m tríc c«ng nguyªn. Trong ®ã, çc nhãm ngêi tõ thêi xa nh Trung Quèc, Ên §é, Italia, Hy L¹p, T©y Ban Nha… ®· gãp phÇn t¹o nÒn t¶ng c¬ së ban ®Çu cho khoa häc ®Þa lý b¶n ®å ph¸t triÓn [30].

Giai ®o¹n ®Çu nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XX ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña GIS mµ nã chñ yÕu ®îc phôc vô cho c«ng t¸c ®iÒu tra qu¶n lý tµi nguyªn. §Õn gi÷a thËp kû 60, GIS ®· ph¸t triÓn ®Õn viÖc phôc vô c«ng t¸c khai th¸c vµ qu¶n lý ®«

24

thÞ nh: DIME cña c¬ quan kiÓm to¸n Mü, GRDSR cña c¬ quan thèng kª Canada. §Õn n¨m 1968, Héi §Þa lý Quèc tÕ ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp uû ban thu thËp vµ xö lý d÷ liÖu ®Þa lý [5].

Nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 70, do sù tiÕn bé cña c«ng nghiÖp m¸y tÝnh, ®å ho¹ m¸y tÝnh, ph©n tÝch d÷ liÖu kh«ng gian vµ qu¶n trÞ d÷ liÖu, GIS cµng ®ãng vai trß then chèt trong viÖc khai th¸c vµ øng dông ®iÓn h×nh: HÖ GIS ®Çu tiªn ®îc ®a vµo øng dông trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi nguyªn ë Canada víi tªn gäi lµ “Canada Geographic Information System” bao gåm çc th«ng tin vÒ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, sö dông ®Êt vµ ®éng vËt hoang d· [5].

Tõ nh÷ng n¨m 80 trë l¹i ®©y, c«ng nghÖ GIS ®· cã mét sù ph¸t triÓn nh¶y vät vÒ chÊt vµ trë thµnh mét c«ng cô h÷u hiÖu trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ trî gióp quyÕt ®Þnh. PhÇn mÒm GIS ®ang híng tíi ®a c«ng nghÖ GIS thµnh hÖ tù ®éng thµnh lËp b¶n ®å vµ xö lý d÷ liÖu Hypermedia (ph¬ng tiÖn cao cÊp), hÖ chuyªn gia, hÖ trÝ tuÖ nh©n t¹o vµ híng ®èi t-îng. PhÇn cøng ph¸t triÓn m¹nh theo gi¶i ph¸p m¸y tÝnh ®Ó bµn (Desktop), nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ra ®êi çc bé vi xö lý cùc m¹nh, thiÕt bÞ lu tr÷ d÷ liÖu, hiÓn thÞ vµ in Ên th«ng tin tiªn tiÕn ®· lµm cho c«ng nghÖ GIS thay ®æi c¶ vÒ chÊt lîng vµ sè lîng theo nhu cÇu [5], [42].

Ngµy nay, c«ng nghÖ GIS ®ang ph¸t triÓn m¹nh theo h-íng tæ hîp (Enterprise) vµ liªn kÕt m¹ng. Cã thÓ nãi trong suèt qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña m×nh, c«ng nghÖ GIS ®· lu«n tù hoµn thiÖn tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p ®Ó phï hîp víi çc tiÕn bé míi nhÊt cña khoa

25

häc vµ kü thuËt. ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang trªn ®µ tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi ë mäi lÜnh vùc khoa häc, kü thuËt, trong ®ã c«ng nghÖ x©y dùng b¶n ®å còng ®îc tõng bíc n©ng cao. Çc c¬ së chuyªn ngµnh ®o ®¹c, x©y dùng b¶n ®å vµ khai th¸c th«ng tin ®· trang bÞ çc hÖ thèng m¸y tÝnh hiÖn ®¹i, çc thiÕt bÞ tin häc chuyªn dông vµ çc phÇn mÒm phôc vô c«ng t¸c xö lý sè liÖu, x©y dùng b¶n ®å, lu tr÷ vµ ph©n tÝch sè liÖu [5].

C«ng nghÖ GIS hiÖn nay ®ang ®îc ®a vµo øng dông nghiªn cøu réng r·i trªn thÕ giíi trong çc lÜnh vùc n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, m«i trêng, ®¸nh gi¸ tµi nguyªn tù nhiªn…, ®Æc biÖt ë çc quèc gia ch©u ¸ ®ang ë giai ®o¹n ®Çu. Tuy nhiªn, hiÖn nay, nhu cÇu øng dông c«ng nghÖ GIS trong lÜnh vùc nghiªn cøu tµi nguyªn tù nhiªn ngµy cµng trë nªn cÊp thiÕt, kh«ng chØ trong ph¹m vi cña tõng quèc gia mµ trªn ph¹m vi quèc tÕ. TiÒm n¨ng cña c«ng nghÖ GIS øng dông trong çc lÜnh vùc, çc ngµnh rÊt lín cho phÐp ho¹ch ®Þnh, lùa chän çc ph¬ng ¸n mang tÝnh chiÕn lîc vÒ sö dông tµi nguyªn tù nhiªn còng nh trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Do vËy, kü thuËt GIS cã thÓ ®îc xem nh c«ng nghÖ ®i ®Çu (Leading edge technology) trong viÖc quy ho¹ch sö dông tµi nguyªn vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn trªn çc lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi.

Çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· sö dông kü thuËt GIS trong lÜnh vùc qu¶n lý vµ b¶o vÖ m«i trêng. §Ó b¶o vÖ m«i trêng vµ h¹n chÕ nh÷ng suy tho¸i ®ang diÔn ra, cÇn ph¶i ®a kü thuËt GIS øng dông vµo nghiªn cøu trong çc lÜnh vùc

26

n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai, nhvËy cã thÓ t×m ra ®îc nh÷ng m« h×nh n«ng nghiÖp bÒn v÷ng, gi¶m bít nh÷ng hiÓm häa ®èi víi m«i trêng tù nhiªn vµ ®èi víi loµi ngêi (gi¶m t×nh tr¹ng ph¸ rõng kh«ng cÇn thiÕt, t×nh tr¹ng xãi mßn vµ suy tho¸i ®Êt, t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng níc...) [5].

Trªn thÕ giíi ngµy nay, víi çc tiÕn bé nh vò b·o cña khoa häc kü thuËt, ®Æc biÖt sù tiÕn bé cña c«ng nghÖ tin häc, c«ng t¸c ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai ®· cã bíc tiÕn bé rÊt lín, b»ng viÖc sö dông t liÖu viÔn th¸m ®Ó ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai trªn mét ph¹m vi réng lín vµ ®a ra çc dù b¸o chiÕn lîc cho viÖc sö dông ®Êt ®ai vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i trêng. Cßn trªn ph¹m vi hÑp, ngêi ta sö dông ¶nh hµng kh«ng, çc b¶n ®å chuyªn ®Ò vµ çc sè liÖu ®iÒu tra thùc ®Þa trªn c¬ së sö dông çc phÇn mÒm chuyªn dông ®Ó ph©n h¹ng, ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai phôc vô cho çc môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi. Nhng dï sö dông çc ph-¬ng tiÖn vµ c«ng cô nµo ®i n÷a th× c«ng t¸c ph©n h¹ng ®Êt vµ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai vÉn dùa vµo çc nguyªn lý c¬ b¶n cña hai ph¬ng ph¸p trªn.

2.2.2. Mét sè kh¸i niÖm liªn quan ®Õn Th«ng tin ®Þa lý

- Kh¸i niÖm HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®îc h×nh thµnh tõ ba kh¸i niÖm thuËt ng÷ sau ®©y: §Þa lý (Geographic), GIS ph¶i liªn quan ®Õn “§Þa lý” hay gäi lµ “Kh«ng gian”. Th«ng tin (Information), GIS ®Ò cËp ®Õn khèi

27

d÷ liÖu khæng lå mµ b¶n th©n nã qu¶n lý. HÖ thèng (System), GIS thÓ hiÖn vÒ çch tiÕp cËn hÖ thèng - bè trÝ çc Module lµm sao cho tÝch hîp thµnh hÖ thèng thèng nhÊt vµ toµn vÑn. KÕt hîp l¹i cña ba thuËt ng÷ trªn th× ta nhËn ®îc mét kh¸i niÖm míi lµ HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (Geographic Information System), gäi t¾t lµ GIS [7].

- Kh¸i niÖm C«ng nghÖ th«ng tin ®Þa lý (Geographic Information Technology) lµ c«ng nghÖ thu thËp vµ xö lý th«ng tin ®Þa lý. Chóng bao gåm ba lo¹i hÖ thèng c¬ b¶n : HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS). HÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu (Global Positioning System - GPS), ®o ®¹c vÞ trÝ cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt trªn c¬ së hÖ thèng çc vÖ tinh. ViÔn th¸m (Remote Sensing), sö dông vÖ tinh ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ tr¸i ®Êt [7].

2.2.3. Mét sè ®Þnh nghÜa vÒ GIS - GIS lµ Mét hÖ thèng m¸y tÝnh dïng ®Ó n¾m b¾t, qu¶n

lý, kÕt hîp, tÝnh to¸n, ph©n tÝch vµ thÓ hiÖn d÷ liÖu cã liªn quan ®Õn kh«ng gian cña tr¸i ®Êt. (R. McDonnell & K Kemp. 1995. International GIS Dictionary. Cambridge: Geoinformation International) [43].

- GIS lµ Mét hÖ thèng sö dông c¬ së d÷ liÖu ®Ó tr¶ lêi çc c©u hái vÒ b¶n chÊt ®Þa lý cña çc thùc thÓ ®Þa lý. (Goodchild, M.F.1985 vµ Peuquet, D.J.1985), dÉn qua [11].

- GIS lµ Mét c«ng cô m¸y tÝnh c¬ b¶n ®îc thiÕt kÕ ®Ó n¾m b¾t, lu tr÷, cËp nhËt, ®iÒu khiÓn, ph©n tÝch vµ thÓ hiÖn çc kiÓu d÷ liÖu th«ng tin ®Þa lý kh¸c nhau mét çch cã

28

hiÖu qu¶. (Invironmental Systems Research Institute, 1995) [43].

- GIS lµ Mét hÖ thèng m¸y tÝnh c¬ b¶n t¹o cho ta 4 kh¶ n¨ng sau : (1)_NhËp d÷ liÖu. (2)_Qu¶n lý d÷ liÖu. (3)_Ph©n tÝch d÷ liÖu. (4)_KÕt xuÊt d÷ liÖu (Aronoff.1988), dÉn qua [2].

Cho dï cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ GIS, song môc ®Ých chÝnh cña GIS lµ kÕt nèi hai d¹ng d÷ liÖu kh«ng gian (b¶n ®å) vµ thuéc tÝnh, ph©n tÝch xö lý c¶ hai d¹ng d÷ liÖu ®ã, tõ ®ã gióp cho chóng ta x©y dùng ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng vÒ qu¶n lý vµ c¶i t¹o nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cã hiÖu qu¶ nhÊt. H¬n n÷a, ®Ó t¹o kh¶ n¨ng cho viÖc ®a ra çc quyÕt ®Þnh tho¶ ®¸ng th× mét th«ng tin cÇn ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c trªn c¬ së cña mçi t¸c ®éng qua l¹i víi çc lo¹i th«ng tin kh¸c.

Tãm l¹i GIS nh lµ mét hÖ thèng bao gåm çc phÇn mÒm, phÇn cøng m¸y tÝnh vµ c¬ së d÷ liÖu ®ñ lín, cã çc chøc n¨ng thu thËp, cËp nhËt, qu¶n trÞ vµ ph©n tÝch, biÓu diÔn d÷ liÖu ®Þa lý phôc vô gi¶i quyÕt líp réng lín çc bµi to¸n øng dông cã liªn quan tíi vÞ trÝ ®Þa lý trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt.

2.2.4. Mèi liªn hÖ cña GIS víi çc ngµnh khoa häc kh¸cGIS lµ n¬i héi tô çc lÜnh vùc c«ng nghÖ vµ çc ngµnh

truyÒn thèng. GIS ®îc gäi lµ c«ng nghÖ xóc t¸c v× tiÒm n¨ng to lín cña nã ®èi víi ph¹m vi çc ngµnh cã liªn quan ®Õn d÷ liÖu kh«ng gian. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ GIS

29

lu«n liªn quan mËt thiÕt víi çc ngµnh nÒn t¶ng cña m×nh. Mèi quan hÖ cña GIS víi mét sè ngµnh chÝnh nh sau:

+ Ngµnh ®Þa lý häc: §îc liªn hÖ víi sù nhËn thøc thÕ giíi, vÒ vÞ trÝ con ngêi

trong ®ã vµ víi truyÒn thèng l©u ®êi trong ph©n tÝch kh«ng gian. GIS cung cÊp kü thuËt ®Ó t¹o ra sù ph©n tÝch vµ nghiªn cøu ®Þa lý [22].

+ Ngµnh c«ng nghÖ m¸y tÝnh:M¸y tÝnh lµ mét trong çc thµnh phÇn cña c«ng nghÖ

GIS, dùa trªn c¬ së nÒn t¶ng cña çc bé xö lý (CPU) vµ hÖ ®iÒu hµnh çc phÇn mÒm GIS kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn. Cã thÓ nãi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ m¸y tÝnh quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn vµ ph¹m vi øng dông cña c«ng nghÖ GIS [24].

+ Ngµnh b¶n ®å häc:B¶n ®å lµ mét thµnh phÇn thÓ hiÖn çc ®èi tîng ®Þa lý

trªn bÒ mÆt tr¸i ®Êt cña chóng ta trong hÖ GIS. D÷ liÖu b¶n ®å lµ mét thµnh phÇn chÝnh trong c¬ së d÷ liÖu cña GIS. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh b¶n ®å sÏ gióp cho GIS hoµn thiÖn çc chøc n¨ng xö lý d÷ liÖu kh«ng gian, phong çch thÓ hiÖn çc d÷ liÖu b¶n ®å trong hÖ thèng vµ çc s¶n phÈm ®Çu ra [24].

+ Ngµnh tr¾c ®Þa vµ viÔn th¸m:Çc d÷ liÖu trong GIS lu«n g¾n chÆt víi thÕ giíi thùc vµ

®Ó ®¶m b¶o c¬ së to¸n häc cho sù liªn kÕt lµ m¹ng líi to¹ ®é thèng nhÊt (hÖ to¹ ®é quèc gia). Ngµnh tr¾c ®Þa cung cÊp çc sè liÖu to¹ ®é Nhµ níc chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt cho GIS.

30

Çc th«ng tin qu¶n lý trong GIS phÇn lín lµ th«ng tin tÜnh, tøc chóng lµ nh÷ng th«ng tin vÒ nh÷ng sù vËt vµ hiÖn tîng ®· x¶y ra ë t¹i mét thêi ®iÓm hoÆc mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh nµo ®ã. §Ó cã thÓ ®æi míi vµ cËp nhËt th«ng tin trong GIS cho phï hîp víi nh÷ng biÕn ®æi ®· xÈy ra ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i cÇn ph¶i cã çc sè liÖu, t liÖu míi vÒ chóng vµ mét nguån th«ng tin míi ®ã cã thÓ thu nhËn nhanh chãng th«ng qua çc ¶nh hµng kh«ng hoÆc ¶nh viÔn th¸m [24].

+ Ngµnh thèng kª:NhiÒu m« h×nh ®îc x©y dùng trªn c¬ së GIS vÒ mÆt

b¶n chÊt mang tÝnh thèng kª. Ngoµi ra, nhiÒu kü thuËt thèng kª ®îc sö dông ®Ó ph©n tÝch. Thèng kª ®ãng vai trß quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh sù ph¸t sinh cña çc lçi vµ tÝnh kh«ng x¸c ®Þnh cña mét sè sè liÖu kh¸c [7].

+ Ngµnh truyÒn th«ng th«ng tin:Çc th«ng tin trong çc hÖ GIS chØ cã thÓ trao ®æi víi

nhau th«ng qua çc ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh nµy sÏ cung cÊp cho GIS n¨ng lùc liªn kÕt m¹ng m¸y tÝnh, t¹o ra çc hÖ GIS ®a ngµnh. NÕu tríc ®©y phÇn lín GIS ®îc sö dông ®éc lËp víi nhau th× ngµy nay hÇu hÕt ®· ®îc kÕt nèi thµnh m¹ng m¸y tÝnh sö dông chung cho çc c¬ quan kh¸c nhau ®· lµm cho çc nhµ qu¶n lý thÊy râ thªm hiÖu qu¶ ®Çu t vµ Ých lîi cña c«ng nghÖ GIS [24].

+ Ngµnh khoa häc qu¶n trÞ d÷ liÖu:Çc d÷ liÖu trong GIS ®îc tæ chøc vµ qu¶n lý dùa trªn

nÒn t¶ng nguyªn t¾c cña çc phÇn mÒm qu¶n trÞ d÷ liÖu.

31

C¬ së d÷ liÖu còng lµ mét thµnh phÇn c¬ b¶n cña GIS. Sù ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn cña çc hÖ thèng qu¶n trÞ d÷ liÖu sÏ gióp cho GIS hoµn thiÖn chøc n¨ng qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu cña m×nh tèi u h¬n [22].

+ Ngµnh to¸n häc:Çc chøc n¨ng xö lý cña GIS lu«n g¾n liÒn víi çc thuËt

to¸n cô thÓ trong to¸n häc. Sù hoµn thiÖn trong gi¶i quyÕt çc thuËt to¸n øng dông ®· gióp cho çc nhµ lËp tr×nh cã thªm kh¶ n¨ng më réng vµ hoµn thiÖn çc chøc n¨ng GIS, nhÊt lµ chøc n¨ng xö lý ®Þa lý. To¸n häc lµ mét trong nh÷ng nÒn t¶ng c¬ së ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn chøc n¨ng bªn trong cña çc phÇn mÒm GIS [24].

2.2.5. Çc yÕu tè thµnh c«ng cña GIS Mét hÖ GIS muèn ph¸t huy ®îc t¸c dông cña m×nh th×

nã ph¶i ®îc tÝch hîp vµo mét m«i trêng tæ chøc thÝch hîp. GIS ho¹t ®éng díi sù ®iÒu khiÓn cña çc nh©n viªn ®îc uû th¸c ®Ó ®¸p øng çc yªu cÇu cña mét céng ®ång nµo ®ã. Sù thµnh c«ng cña GIS phô thuéc vµo mét sè yÕu tè sau [42], [5], [25]:

- D÷ liÖu:D÷ liÖu trong GIS biÓu diÔn mét hiÖn tîng cña thÕ giíi

thùc t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã. ë ®©y, lu«n cã sù trõu tîng ho¸ v× chóng ta kh«ng thÓ vµ còng kh«ng cÇn thiÕt ph¶i thu thËp toµn bé d÷ liÖu. Çc d÷ liÖu mµ chóng ta thu thËp lµ rµng buéc ®Çu tiªn ®èi víi kh¶ n¨ng cña GIS.

32

- Tæ chøc d÷ liÖu:D÷ liÖu ph¶i ®îc tæ chøc hîp lý th× míi cã thÓ sö dông

hiÖu qu¶. Tæ chøc d÷ liÖu bao gåm m« h×nh d÷ liÖu cho GIS, ph©n quyÒn sö dông,...

- M« h×nh:M« h×nh biÓu diÔn mét ®èi tîng hay mét hiÖn tîng

trong thùc tÕ vµo trong m¸y tÝnh. M« h×nh tèt lµ mét m« h×nh ®¬n gi¶n mµ cã thÓ biÓu diÔn vµ dù ®o¸n chÝnh x¸c vµ nhÊt qu¸n çc diÔn tiÕn cña mét hiÖn tîng hay ®èi tîng thùc tÕ.

- Tiªu chuÈn ®¸nh gi¸:Çc tiªu chuÈn cña çc ®èi tîng sö dông GIS trong qu¸

tr×nh ra quyÕt ®Þnh vµ çc tiªu chuÈn cña çc ®èi tîng ®îc phôc vô bëi quyÕt ®Þnh ®ã cÇn ph¶i thèng nhÊt víi nhau.

e. Nh©n sù:§©y lµ yÕu tè quan träng nhÊt v× tÊt c¶ çc qu¸ tr×nh

®Òu ph¶i ho¹t ®éng díi sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña con ngêi vµ kÕt qu¶ ph¶i phôc vô nhu cÇu cña con ngêi.

2.2.6. C¬ së d÷ liÖu cña GISCã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vÒ c¬ së d÷ liÖu hÖ thèng

th«ng tin ®Þa lý, nhng ë ®©y ta cã thÓ thèng nhÊt quan niÖm GIS lµ mét nhãm x¸c ®Þnh çc d÷ liÖu trong mét cÊu tróc cña mét phÇn mÒm qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu, ®ã lµ mét tËp hîp cña çc d÷ liÖu kh«ng gian vµ phi kh«ng gian ®îc qu¶n lý bëi phÇn mÒm cña hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý [42].

33

Mét c¬ së d÷ liÖu cña GIS ®îc h×nh thµnh tõ hai lo¹i d÷ liÖu c¬ b¶n: D÷ liÖu kh«ng gian (b¶n ®å) vµ d÷ liÖu phi kh«ng gian (thuéc tÝnh). Mçi mét lo¹i d÷ liÖu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng vµ chóng kh¸c nhau vÒ yªu cÇu lu gi÷ d÷ liÖu, hiÖu qu¶, xö lý vµ hiÓn thÞ [25].

2.2.6.1. C¬ së d÷ liÖu kh«ng gianD÷ liÖu kh«ng gian lµ nh÷ng m« t¶ cña h×nh ¶nh b¶n

®å, chóng bao gåm täa ®é, quy luËt vµ çc ký hiÖu dïng ®Ó x¸c ®Þnh mét h×nh ¶nh b¶n ®å cô thÓ trªn tê b¶n ®å. HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý dïng çc sè liÖu kh«ng gian ®Ó t¹o ra mét b¶n ®å hay h×nh ¶nh b¶n ®å trªn mµn h×nh hoÆc trªn giÊy th«ng qua thiÕt bÞ ngo¹i vi [42].

Trong GIS d÷ liÖu kh«ng gian (b¶n ®å sè) ®îc h×nh thµnh tõ 3 lo¹i ®èi tîng c¬ b¶n lµ ®iÓm, ®êng vµ vïng: Çc lo¹i ®èi tîng nµy ®îc lu tr÷ trong hai m« h×nh: M« h×nh Vector vµ Raster [5], [25].

M« h×nh Vector, çc ®èi tîng b¶n ®å ®îc lu tr÷ chÝnh x¸c b»ng çc cËp to¹ ®é trong mét hÖ to¹ ®é x¸c ®Þnh. Trong m« h×nh Raster, çc ®èi tîng ®îc b»ng çc Pixel (« vu«ng). Cßn tuú thuéc vµo môc ®Ých nghiªn cøu cña GIS ®Ó lùa chän m« h×nh cho thÝch hîp [25], [43].

2.2.6.2. C¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnhD÷ liÖu thuéc tÝnh (phi kh«ng gian) m« t¶ çc th«ng tin

vÒ ®Æc tÝnh cña çc h×nh ¶nh b¶n ®å. Th«ng thêng, d÷ liÖu thuéc tÝnh ®îc tæ chøc thµnh çc b¶ng theo m« h×nh c¬ së d÷ liÖu quan hÖ, ph©n cÊp, m¹ng líi. Mèi quan hÖ gi÷a

34

c¬ së d÷ liÖu kh«ng gian vµ thuéc tÝnh ®îc th«ng qua mét chØ sè x¸c ®Þnh chung gäi lµ M· ®Þa lý (Geocode) [42].

Nãi mét çch tæng quan, d÷ liÖu thuéc tÝnh lµ lo¹i d÷ liÖu v¨n b¶n. §Ó cã thÓ qu¶n lý vµ xö lý lo¹i d÷ liÖu nµy, çc hÖ GIS thêng cã chøc n¨ng riªng kÌm theo hoÆc ®îc thùc hiÖn b»ng çc phÇn mÒm c¬ së d÷ liÖu nh: ORACLE, FOXPRO, DBASE, ECXEL, ACCESS... [24].

S¬ ®å : Mèi quan hÖ gi÷a d÷ liÖu kh«ng gian vµ thuéc tÝnh cña GIS

2.2.7. M« h×nh chång ghÐp b¶n ®å trong GIS Chång ghÐp lµ thao t¸c kh«ng gian trong ®ã nh÷ng líp

chuyªn ®Ò ®îc chång lªn nhau ®Ó t¹o ra mét líp chuyªn ®Ò míi chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin míi. §Ó rót ra nh÷ng th«ng tin nµy, thao t¸c Sè häc hoÆc thao t¸c Logic ®îc vËn dông trªn nh÷ng líp d÷ liÖu kh¸c nhau ®îc nhËp vµo. Khi chång

35

C¬ së d÷ liÖu cña GIS

D÷ liÖu kh«ng gian

D÷ liÖu thuéc tÝnh

M« h×nh Vector

M« h×nh Raster

M« h×nh quan hÖ

M« h×nh ph©n cÊp

M« h×nh

m¹ng l íi

Liªn kÕt d÷ liÖu kh«ng gian vµ thuéc tÝnh

Çc gi¶i ph¸p, b¶n ®å, sè liÖu,…

S¶n phÈm

ghÐp hai líp d÷ liÖu nhËp vµo ®îc tæ hîp vµo mét líp trung gian, nã l¹i ®îc tæ hîp víi líp thø ba ®Ó t¹o ra líp trung gian kh¸c. §iÒu nµy ®îc thùc hiÖn tíi khi tÊt c¶ çc líp d÷ liÖu nhËp vµo ®Òu ®îc chång lªn nhau (Star, 1990) [5].

Trong GIS th«ng thêng cã 4 ph¬ng ph¸p chång xÕp b¶n ®å nh sau [2]:

1. Chång xÕp b¶n ®å b»ng ph¬ng ph¸p Sè häc: Gåm çc thao t¸c nh céng, trõ, nh©n, chia vµ mét sè hµm kh¸c n÷a (Mod, div, sin, cos, atan,…).

2. Chång xÕp b¶n ®å b»ng ph¬ng ph¸p Logic: Thao t¸c chång xÕp nµy thêng dïng çc phÐp to¸n Logic And, Or, Not, Xor.

3. Chång xÕp b¶n ®å b»ng ph¬ng ph¸p cã §iÒu kiÖn: Ph¬ng ph¸p nµy ngêi ta chuyÓn biÓu thøc Logic thµnh biÓu thøc cã ®iÒu kiÖn vµ m¸y lu«n kiÓm tra xem çc sè liÖu trªn b¶n ®å cã tho¶ m·n ®iÒu kiÖn ®a ra hay kh«ng.

4. Chång xÕp b¶n ®å b»ng ph¬ng ph¸p Trît (Map Crossing): Ph¬ng ph¸p nµy lµ lÊy hai b¶n ®å trît qua nhau, lóc ®ã qu¸ tr×nh so s¸nh vµ phèi hîp gi÷a çc ®¬n vÞ b¶n ®å d¹ng Raster ®îc thùc hiÖn, çc gi¸ trÞ cña çc ®¬n vÞ b¶n ®å trªn b¶n ®å kÕt qu¶ ®îc tÝnh to¸n theo yªu cÇu cña ngêi sö dông.

36

Chøc n¨ng chång xÕp b¶n ®å ®Òu ®îc thùc hiÖn trªn c¶ hai m« h×nh Vector vµ Raster. Trong hÖ thèng Vector, thao t¸c chång ghÐp yªu cÇu mét çch t¬ng ®èi thao t¸c h×nh häc tæ hîp ®Ó rót ra nh÷ng vïng giao c¾t. §iÒu nµy ®ßi hái mét thêi gian xö lý. Trong hÖ thèng Raster, thêi gian tèn phÝ cho quy tr×nh h×nh häc lµ kh«ng tån t¹i, ngîc l¹i chøc n¨ng chång ghÐp ®îc thùc hiÖn nhiÒu lÇn t¬ng ®¬ng víi tæng sè cña çc «. Khi chøc n¨ng nµy ®îc thiÕt lËp tõ mét sè lîng tha thít çc ®èi tîng th× hÖ thèng Vector sÏ trë nªn hiÖu

qu¶ h¬n. Nhng trong ®a sè çc trêng hîp chång ghÐp sÏ nhanh vµ dÔ h¬n trªn hÖ thèng Raster (Star, 1990) [2], [5].

H×nh : Thao t¸c sè häc trªn 2 líp d÷ liÖu d¹ng Raster

37

67

3

42

12

10

15

9

D÷ liÖu líp 1

D÷ liÖu líp 2

Líp d÷ liÖu kÕt qu¶

H×nh : Thao t¸c sè häc trªn 2 líp d÷ liÖu d¹ng Vector

2.2.8. Kü thuËt GIS trong ph©n tÝch vµ xö lý d÷ liÖu Trong çc c¬ së d÷ liÖu th«ng thêng, phÇn ph©n tÝch

d÷ liÖu thêng ®îc ghÐp chung vµo phÇn hái ®¸p, tra cøu. Trong çc hÖ GIS, phÇn mÒm ph©n tÝch d÷ liÖu cã mét chøc n¨ng riªng vµ thêng lµ rÊt m¹nh, rÊt ®Æc trng. C¬ së to¸n häc cho chøc n¨ng nµy lµ ®¹i sè b¶n ®å. ChÝnh ë ®iÒu nµy lµm cho çc hÖ GIS kh¸c víi çc hÖ thiÕt kÕ kh¸c vµ ®©y còng lµ mét tiªu chuÈn ®Æc trng ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng cña mét hÖ GIS [24].

Çc phÐp xö lý, ph©n tÝch cña chøc n¨ng nµy dµnh riªng cho d÷ liÖu kh«ng gian. Ngoµi ra, GIS cßn cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch kh«ng chØ víi d÷ liÖu kh«ng gian mµ cßn ph©n tÝch c¶ hai lo¹i d÷ liÖu kh«ng gian vµ phi kh«ng gian trong mèi liªn

38

PolygonValueA1B2

PolygonValueA1B2

PolygonCombination Value EA + C11FA + D21GB + C12HB + D22JB + C12HA + D21

D÷ liÖu líp 1

D÷ liÖu kÕt qu¶

D÷ liÖu líp 2

IFHJ

E

G

CD

BA

D÷ liÖu kh«ng gian


hÖ thèng nhÊt víi nhau. Çc kh¶ n¨ng c¬ b¶n cña hÖ GIS [42], [25], [7].

ChuyÓn ®æi hÖ to¹ ®é, phÐp chiÕu, n¾n chØnh b¶n ®å. Thùc hiÖn çc phÐp to¸n sè häc, logic, h×nh häc, ®¹i sè. Chång xÕp, lµm s¹ch, lµm tr¬n, t¸ch hoÆc hîp çc líp th«ng tin kh«ng gian vµ phi kh«ng gian. Ph©n lo¹i çc líp th«ng tin trªn b¶n ®å. Néi suy bÒ mÆt cho ®iÓm, ®êng, t¹o bÒ mÆt ®Þa h×nh tõ çc ®êng ®ång møc, t¹o ¶nh phèi c¶nh 3 chiÒu, tÝnh to¸n ®é dèc. TÝnh to¸n thèng kª kho¶ng çch, m« h×nh ho¸ vµ kÕt hîp víi çc hÖ chuyªn gia. X¸c ®Þnh chän läc vïng theo mét tiªu chuÈn bÊt kú.

2.2.9. øng dông GIS vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËnC«ng nghÖ GIS ®îc øng dông trong tÊt c¶ çc lÜnh vùc

cã liªn quan tíi hÖ thèng d÷ liÖu kh«ng gian, trong ®ã cho phÐp lu tr÷, t×m kiÕm, xö lý ph©n tÝch vµ hiÓn thÞ th«ng tin vÒ mét sè ®èi tîng qu¶n lý mét çch tù ®éng, ®ång thêi GIS cßn lµ mét c«ng cô nh»m gi¶i quyÕt tèi u çc bµi to¸n qu¶n lý, quy ho¹ch nãi chung còng nh çc bµi to¸n qu¶n lý, quy ho¹ch tµi nguyªn thiªn nhiªn (bao gåm c¶ ®Êt ®ai) trong ph¹m vi hÑp còng nh ph¹m vi réng.

TiÕp cËn c«ng nghÖ GIS còng nh chÝnh c«ng nghÖ GIS lµ t¹o nªn mét hÖ thèng qu¶n lý th«ng tin sè liÖu vµ trî gióp

39

quyÕt ®Þnh cã hiÖu qu¶. Bëi v× ®©y lµ hÖ thèng phÇn mÒm ®îc thiÕt kÕ vµ cµi ®Æt theo nguyªn t¾c m« pháng t duy con ngêi nh»m gióp con ngêi hiÓu thªm th«ng tin mét çch ®a d¹ng h¬n, tèt h¬n cho phÐp ®¹t ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n [42], [5], [25].

HiÖn nay hÇu hÕt çc lÜnh vùc chuyªn ngµnh ®Òu quan t©m tíi GIS vµ khai th¸c nã theo çc môc kh¸c nhau. Ngµnh tr¾c ®Þa vµ ®Þa chÝnh ®ang rÊt quan t©m, chó träng viÖc khai th¸c vµ ph¸t triÓn GIS. HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®· ®îc øng dông trong lÜnh vùc tr¾c ®Þa b¶n ®å gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò nh:

- HÖ thèng tù ®éng qu¶n lý, lu tr÷, t×m kiÕm d÷ liÖu tr¾c ®Þa b¶n ®å víi sù trî gióp cña m¸y tÝnh. §Æc biÖt lµ cã kh¶ n¨ng biÕn ®æi d÷ liÖu mµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc b»ng ph¬ng ph¸p th« s¬.

- Kh¶ n¨ng chuÈn hãa ng©n hµng d÷ liÖu ®Ó cã thÓ ®a vµo çc hÖ thèng xö lý kh¸c nhau do ®ã nã ph¸t triÓn ®îc kh¶ n¨ng khai th¸c d÷ liÖu.

- Cã kh¶ n¨ng biÕn ®æi d÷ liÖu ®Ó ®¸p øng ®îc nh÷ng bµi to¸n cô thÓ cÇn ®îc gi¶i quyÕt.

- Cã kh¶ n¨ng cung cÊp th«ng tin míi nhÊt vµ chÝnh x¸c nhÊt. Nh÷ng th«ng tin nµy ®· ®îc thu thËp tõ tÊt c¶ çc d¹ng th«ng tin míi nhÊt ®Ó cung cÊp cho ngêi sö dông cïng víi kh¶ n¨ng biÕn hãa theo thêi gian.

40

2.2.10. Nh÷ng øng dông GIS trong ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam

2.2.10.1. Mét sè øng dông GIS trªn thÕ giíiHÖ thèng th«ng tin ®Þa lý tuy míi ra ®êi nhng ®· ®îc

rÊt nhiÒu níc trªn thÕ giíi øng dông trªn çc lÜnh vùc kh¸c nhau nh: Qu¶n lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, quy ho¹ch ®« thÞ, hÖ thèng qu¶n lý hµnh chÝnh, th¬ng m¹i, giao th«ng vËn t¶i, y tÕ vµ an toµn nh©n d©n, ®o ®¹c thµnh lËp b¶n ®å …

1. Hy L¹p:HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®îc nghiªn cøu thö nghiÖm t¹i

vïng ®¸m ch¸y Eparchy cña Pylias (T©y - Nam Messinia, HyL¹p) nh»m môc ®Ých m« h×nh çc sù kiÖn vµ hµnh vi cña m«i trêng ®ang ch¸y. H¬n n÷a, ®Ó thu nhËn ®îc th«ng tin nhiÒu h¬n vÒ vÊn ®Ò kiÓm so¸t háa ho¹n nh: TÇn xuÊt vµ kh¶ n¨ng lan truyÒn cña ®¸m ch¸y. Sù hiÓu biÕt vÒ nguy c¬ thiÖt h¹i sÏ t¹o ra mét sù kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ h¬n ®Æc biÖt lµ: (1)_Ph¸t hiÖn ra nh÷ng tuyÕn ch¸y míi. (2)_Cung cÊp thiÕt bÞ kü thuËt. (3)_S¾p xÕp l¹i çc vÞ trÝ cøu háa. (4)_Tuyªn truyÒn cho c«ng chóng. (5)_KÕ ho¹ch qu¶n lý tèt h¬n vÒ hÖ sinh th¸i tù nhiªn trong mèi liªn quan ®Õn hµnh vi háa ho¹n cã tÝnh chÊt hoang d· [5].

2. Thæ NhÜ Kú:T¹i §«ng Nam cña Ankara (Thæ NhÜ Kú), nhµ nghiªn cøu

Areak vµ nh÷ng ngêi kh¸c (1998) ®· thö nghiÖm øng dông phÇn mÒm GenaMAP (phÇn mÒm cña GIS) trong quy ho¹ch qu¶n lý ®Êt ®ai.

41

Môc ®Ých cña dù ¸n thö nghiÖm cho øng dông GIS trong quy ho¹ch qu¶n lý ®Êt ®ai (kho¶ng 260.000 ha) nµy gåm 3 ®iÒu: (1)_T¹o mét c¬ së d÷ liÖu ®Êt. (2)_Thùc hiÖn mét kÕ ho¹ch qu¶n lý ®Êt ®ai t¹i cÊp vïng vµ quèc gia. (3)_Ph©n tÝch nhu cÇu sö dông ph©n bãn, dÉn qua [5].

3. Céng ®ång ch©u ¢u:Môc ®Ých cña dù ¸n CORINAI lµ kiÓm kª ®Çy ®ñ mét

çch râ rµng, th¶i khÝ cho ch©u ¢u. Çc sè liÖu vÒ kiÓm kª cÇn ®îc nh÷ng ngêi sö dông tù do truy nhËp. Mét sè sè liÖu vÒ ph¸t th¶i CO2, mªtan, CO vµ am«niac ®ang lu tr÷ trong c¬ së d÷ liÖu [5].

Chñ ®Ò chÝnh cña xãi mßn CORINE lµ ®¸nh gi¸ hiÓm ho¹ xãi mßn vµ chÊt lîng ®Êt cho çc níc thuéc phÝa nam cña céng ®ång ch©u ¢u. Nã ®îc dùa trªn 5 tËp hîp d÷ liÖu: §Êt, khÝ hËu, ®é dèc, thùc vËt vµ thuû lîi [5].

- C¬ së d÷ liÖu ®Êt ®îc biªn tËp th«ng qua sè ho¸ nh÷ng b¶n ®å ®Êt ch©u ¢u tØ lÖ 1/1.000.000.

- D÷ liÖu khÝ hËu do ViÖn khÝ tîng quèc gia cung cÊp.- D÷ liÖu ®é dèc thu ®îc b»ng ®o ®¹c thñ c«ng trªn çc

b¶n ®å ®Þa h×nh hoÆc ®îc rót ra tõ m« h×nh sè ®é cao. - D÷ liÖu vÒ thùc vËt vµ tíi tiªu ®îc rót ra tõ dù ¸n che

phñ ®Êt CORINE. NÕu nh÷ng çi nµy kh«ng s½n cã, çc nguån quèc gia ®îc tham gia t vÊn.

4. Mü:ë Mü, theo FICCDC (Uû ban ®iÒu phèi liªn ngµnh liªn

bang vÒ b¶n ®å sè) íc tÝnh r»ng trong n¨m tµi chÝnh 1987,

42

çc c¬ quan liªn bang ®· dïng kho¶ng 26 - 46 triÖu ®«la cho c«ng nghÖ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý. N¨m tµi chÝnh 1989 dïng kho¶ng 50 - 55 triÖu ®«la. N¨m tµi chÝnh 1992, bèn c¬ quan liªn bang ®· chi phÝ quü hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý trªn 10 triÖu ®«la, 5 c¬ quan cÇn tõ 5 - 10 triÖu ®«la vµ trªn 20 tæ chøc chi trªn mét triÖu ®«la [42],[5].

Çc bang vµ mét sè c¬ quan øng dông c«ng nghÖ GIS t¹i Mü: - Çc c¬ quan ®o ®¹c b¶n ®å ®· ®i ®Çu trong lÜnh

vùc tù ®éng ho¸ b¶n ®å. C¬ quan b¶n ®å quèc phßng, Bé Néi vô vµ mét sè c¬ quan kh¸c cña Mü ®· cã çc ch¬ng tr×nh tù ®éng ho¸ b¶n ®å sè ®ång lo¹t. X©y dùng mét c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å sè tõ çc File GBF/DIME/TIGER vµ nã ngµy cµng ph¸t triÓn lªn.

- Mét sè bang New York, North Carolina, Kansas vµ Virgila ®· ph¸t triÓn çc ch¬ng tr×nh gióp ®ì çc ®Þa ph¬ng cËp nhËt vµ hiÖn ®¹i ho¸ çc b¶n ghi ®Êt ®ai cña chóng. Çc bang nµy th«ng qua çc ch¬ng tr×nh ®· tµi trî çc ®Þa ph-¬ng vÒ viÖc ®¸nh gi¸ çc lo¹i ®Êt theo luËt thuÕ vµ thµnh lËp çc b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å thuÕ, qu¶n lý vµ lu tr÷ çc th«ng tin ®Êt ®ai.

- Së C«ng an thµnh phè Tacoma, Washington sö dông c«ng nghÖ GIS ®Ó chän, hiÓn thÞ vµ ph©n tÝch çc ho¹t ®éng téi ph¹m. HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®îc x©y dùng trªn m¸y tÝnh vµ cã thÓ truy nhËp vµo tªn çc téi ph¹m, hé khÈu, ®Þa chØ phè x¸ vµ çc th«ng tin kh¸c ®· ®îc lu tr÷ ë viÖn kiÓm so¸t.

43

Nh÷ng ®Þa ph¬ng t¹i Hoa kú cã hiÖu qu¶ nhÊt trong qu¸ tr×nh øng dông hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý GIS:

C¬ quan PhÇn mÒm PhÇn cøngCôc tµi nguyªn SlaskaSë c«ng an thµnh phè TacomaC«ng ty khÝ ®èt WisconsinC«ng ty ®iÖn tho¹i FloridaUû ban quy ho¹ch vïng Florida

ESRIESRIGFISINTERGRAPHERDAS

DIGITIALPRIMEIBMINTERGRAPHIBM-PC

5. C¬ quan dÞch vô b¶o tån ®Êt ®ai USDA:Sö dông hÖ thèng th«ng tin ®Êt ®ai nh lµ mét c«ng cô

tæng quan cho thµnh lËp b¶n ®å vµ cung cÊp th«ng tin thæ nhìng cho ngêi sö dông [5].

+ Sö dông b¶n ®å khoanh vÏ ®Êt víi çc thuéc tÝnh liªn quan - §æi tªn, ph©n lo¹i vµ t« mµu l¹i çc vïng: T¹o b¶n ®å

chØ ra bËc chÝnh c¬ cÊu cña ®Êt, xem xÐt biÕn ®æi c¬ cÊu cña ®Êt cho mçi khoanh vÏ ®Êt.

- Chång ghÐp logic cña nh÷ng khoanh vÏ víi çc líp kh¸c: Chång ghÐp khoanh vÞ ®Êt víi khÝ hËu, thùc phñ/che phñ ®Êt, ®Þa m¹o, ®¸ mÑ.

- TÝnh to¸n gi¸ trÞ thuéc tÝnh tõ nh÷ng çi ®ã cña çc khoanh vÏ ®Êt: íc tÝnh ®Êt hµng n¨m mÊt sö dông ph¬ng tr×nh mÊt ®Êt tæng hîp (USLE).

44

+ Sö dông d÷ liÖu phÉu diÖn- ¦íc tÝnh nh÷ng m« t¶ ®Þnh lîng vÒ tÝnh chÊt ®Êt bao

gåm trÞ trung b×nh, mode, ph¬ng sai, b¸n ph¬ng sai cña tÊt c¶ nh÷ng tÝnh chÊt ®Þnh lîng cña ®Êt.

- S¶n xuÊt nh÷ng b¶n ®å thuéc tÝnh ®¬n b»ng néi suy d÷ liÖu phÉu diÖn ®Êt, vÝ dô trong nghiªn cøu « nhiÔm ®Êt.

- T¹o m« h×nh íc tÝnh s¶n lîng mïa vô hoÆc m« h×nh ®Þnh lîng kh¸c tõ phÉu diÖn ®Êt hoÆc d÷ liÖu kh¸c.

6. ChÝnh phñ Jordani:§· quy ho¹ch x©y dùng ®Çm trªn nói Wadi Mujib (Loy,

1994) ®Ó chøa níc s¹ch cho tíi vµ n©ng cao mùc níc ngÇm. Tõ ¶nh KT- 350 ngêi øng dông phÇn mÒm ArcInfo, Arcview, Imagine vµ ILWIS 1.3 ®Ó thiÕt kÕ b¶n ®å ®Þa m¹o. Qu¸ tr×nh øng dông nµy nh»m t¹o ra hai m« h×nh rñi ro m«i trêng trªn vïng x©y dùng ®Ëp nh: Mét m« h×nh cho thµnh lËp b¶n ®å rñi ro trît ®Êt vµ m« h×nh kh¸c cho thµnh lËp b¶n ®å ®Þa kh¶o cæ häc [5].

2.2.10.2. Mét sè øng dông hÖ thèng GIS t¹i ViÖt Nam

1. Bé m«n HÖ thèng th«ng tin ®Êt (nay lµ Bé m«n §Þa chÝnh) thuéc khoa §Êt vµ M«i trêng cña Trêng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi:

Bé m«n §Þa chÝnh ®· thµnh lËp tõ n¨m 1994 nh»m híng nghiªn cøu, ®µo t¹o vµo phôc vô s¶n xuÊt, ®ã lµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ®Þa lý vµo qu¶n lý tµi nguyªn ®Êt vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Trong nh÷ng n¨m qua, bé m«n ®· tham gia, nghiªn cøu, híng dÉn vµ ®µo t¹o sinh viªn ®¹t

45

thµnh tùu ®¸ng kÓ, ®· nghiªn cøu 3 ®Ò tµi cÊp bé, ngµnh vµ 5 ®Ò tµi cÊp trêng… PhÇn mÒm GIS chñ yÕu ®îc dïng lµ: ILWIS, ARCVIEW, ARCINFO, MAPINFO…[31].

2. Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng:lµ c¬ quan Nhµ níc x©y dùng çc hÖ thèng to¹ ®é quèc

gia, çc lo¹i b¶n ®å ®Þa h×nh, çc b¶n ®å ®Þa chÝnh vµ hå s¬ ®Þa chÝnh, çc b¶n ®å sö dông ®Êt… øng dông c«ng nghÖ hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu (GPS) trong thµnh lËp m¹ng líi to¹ ®é quèc gia, bay chôp ¶nh hµng kh«ng, ®o vÏ b¶n ®å ®Þa h×nh ®¸y biÓn. Çc phÇn mÒm GIS sö dông chñ yÕu lµ GIS office, MGE (INTERGRAPH), MAPINFO cïng çc Module më réng cho viÖc ph©n tÝch kh«ng gian, ph©n tÝch 3 chiÒu vµ ®o ®¹c biÓn [28].

3. Bé Khoa häc vµ c«ng nghÖ:Tõ 1995 ®Õn 1998, bé ®· cã dù ¸n vÒ hÖ thèng th«ng

tin ®Þa lý phôc vô qu¶n lý tµi nguyªn vµ gi¸m s¸t m«i trêng. Dù ¸n ®· phèi hîp víi mét sè Bé, ngµnh vµ víi mét sè tØnh ®Ó x©y dùng çc c¬ së d÷ liÖu GIS vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn cho ®Þa ph¬ng. H¬n n÷a, dù ¸n cßn gióp cho ®Þa ph¬ng víi tÇm nh×n míi vÒ viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ níc liªn quan ®Õn quy ho¹ch l·nh thæ vµ qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn. c«ng nghÖ chñ yÕu ®îc ¸p dông trong dù ¸n nµy lµ phÇn mÒm GIS ArcInfo, Arcview…[28].

46

4. Trung t©m kh¶o s¸t, nghiªn cøu vµ t vÊn m«i trêng biÓn thuéc ViÖn c¬ häc:

Trung t©m ®· thu thËp ®îc rÊt nhiÒu sè liÖu vÒ m«i tr-êng biÓn, d¶i ven bê cña ViÖt Nam. §©y lµ c¬ quan sím ¸p dông c«ng nghÖ GIS trong çc ho¹t ®éng cña m×nh, trung t©m ®· x©y dùng ®îc nhiÒu c¬ së d÷ liÖu GIS nh: rõng ngËp mÆn ViÖt Nam, çc r¹n san h« cña mét sè vïng biÓn,… PhÇn mÒm ®îc ¸p dông lµ ArcInfo vµ MapInfo [28].

5. Trung t©m ViÔn th¸m thuéc Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng:§· x©y dùng ®îc nhiÒu c¬ së d÷ liÖu GIS, ®Æc biÖt ë

®©y cã nguån t liÖu ¶nh vÖ tinh SPOT phñ trïm toµn quèc rÊt phong phó. HiÖn nay, t¹i trung t©m ®ang sö dông phÇn mÒm: ARC/INFO, ARCVIEW, MAPINFO [28].

6. ViÖn §iÒu tra quy ho¹ch rõng:Lµ mét trong nh÷ng n¬i tiÕn hµnh ®iÒu tra thu thËp d÷

liÖu vÒ l©m nghiÖp trªn qui m« lín vµ sím ®îc sö dông c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i ®Ó thu thËp, lu tr÷, xö lý vµ khai th¸c chóng. ViÖn ®· sö dông phÇn mÒm Ilwis, MapInfo vµ tù ph¸t triÓn phÇn mÒm GIS riªng cña m×nh lµ FEWGIS [28].

7. ViÖn Th«ng tin t liÖu vµ b¶o tµng ®Þa chÊt:§ang øng dông çc c«ng nghÖ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý

cña h·ng Itergraph, MapInfo, ArcInfo. §©y lµ mét trong vµi c¬ quan ®Çu tiªn cña ViÖt Nam ¸p dông c«ng nghÖ GIS cña Itergraph vµ hiÖn nay ®a sè çc c¬ së d÷ liÖu cña ViÖn ®îc x©y dùng trªn c«ng nghÖ cña h·ng nµy [28].

47

8. C«ng ty DOLSOFT (TP. Hå ChÝ Minh):Lµ mét trong nh÷ng c«ng ty phÇn mÒm cña ViÖt Nam

ho¹t ®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý. S¶n phÈm cña c«ng ty lµ çc phÇn mÒm GIS WINGIS, DOLFGIS ®· ®îc giíi thiÖu réng r·i vµ cã uy tÝn cho nhiÒu ngêi dïng trong vµ ngoµi níc (Ch©u ¢u). §©y còng lµ mét trong kh«ng nhiÒu s¶n phÇm phÇn mÒm GIS do ViÖt Nam x©y dùng vµ ®îc ngêi dïng chÊp nhËn. NhiÒu c¬ quan ®Þa ph-¬ng, çc tØnh phÝa Nam ®· øng dông WINGIS ®Ó x©y dùng çc c¬ së d÷ liÖu cña riªng m×nh [28].

2.2.10.3. Mét sè néi dung vµ ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ GIS t¹i ViÖt Nam

1. N¨m 1990, FAO ®· sö dông GIS ®Çu tiªn t¹i ViÖt Nam nh»m x©y dùng “B¶n ®å vïng sinh th¸i ®ång b»ng S«ng Hång” víi tû lÖ 1/250.000, dÉn qua [11].

2. “Sö dông kü thuËt hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (GIS) trong ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt ®ai tØnh §¨k L¨k 1995” lµ ®Ò tµi cña t¸c gi¶ NguyÔn V¨n Nh©n, Vâ ThÞ BÐ N¨m vµ Ph¹m ViÖt TiÕn [16]. §Ò tµi ®îc ¸p dông nh»m ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt cho çc môc tiªu ph¸t triÓn n«ng - l©m nghiÖp mét çch bÒn v÷ng trong t¬ng lai.

3 “Bíc ®Çu øng dông kü thuËt viÔn th¸m vµ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý x©y dùng b¶n ®å xãi mßn ®Êt thÞ x· Bu«n Ma Thuét - §¨k L¨k” lµ ®Ò tµi cña t¸c gi¶ NguyÔn Hoµng §an [6]. øng dông ®Ò ¸n nµy nh»m môc ®Ých nghiªn cøu x©y dùng b¶n ®å xãi mßn ®Êt, tõ ®ã ®¸nh gi¸

48

tiÒm n¨ng xãi mßn ®Êt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ò ra c¸c ph¬ng ph¸p h¹n chÕ vµ ®Ò xuÊt sö dông ®Êt trªn quan ®iÓm sinh th¸i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

4. ViÖn §iÒu tra Quy ho¹ch l©m nghiÖp ph¸t triÓn hÖ xö lý ¶nh phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý tµi nguyªn rõng. Sö dông ch¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt tù ®éng (Automated Land Evaluation System) ®Ó ®¸nh gi¸ ph©n h¹ng ®Êt mét sè m« h×nh t¹i tØnh Tuyªn Quang.

5. §Ò tµi øng dông GIS t¹i trêng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi

- øng dông GIS ®Ó ®¸nh gi¸ thÝch hîp víi c¬ cÊu c©y trång trªn ®Þa bµn huyÖn Kho¸i Ch©u - Hng Yªn cña TrÇn ThÞ B¨ng T©m, TrÇn Quèc Vinh, Ph¹m V¨n V©n, NguyÔn §×nh C«ng, Lª ThÞ Giang (®Ò tµi cÊp Bé) [31]. §Ò tµi øng dông nh»m x©y dùng c¬ së d÷ liÖu vÒ ®Êt n«ng nghiÖp vµ xö lý d÷ liÖu trong c«ng t¸c ®¸nh gi¸ ®Êt theo quy tr×nh cña FAO.

- øng dông GIS thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å cho hÖ thèng th«ng tin ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt cÊp huyÖn cña th¹c sü MÉn Quang Huy (1999) [31]. §å ¸n thùc hiÖn nh»m x©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å vµ ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt ®ai t¹i ®Þa bµn huyÖn §«ng Anh.

- øng dông cña mét sè phÇn mÒm hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý vµo c«ng t¸c qu¶n lý d÷ liÖu ®Þa chÝnh cña TrÇn ThÞ B¨ng T©m, TrÇn Quèc Vinh, Ph¹m V¨n V©n, NguyÔn §×nh C«ng, Lª ThÞ Giang (1999) [31]. §Ò tµi ¸p dông c«ng nghÖ GIS

49

nh»m x©y dùng, qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ®Þa chÝnh cÊp x·, ph-êng…

- §Ò tµi sinh viªn thùc tËp: øng dông GIS trong ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt n«ng nghiÖp cña NguyÔn ThÞ H»ng Nga (2000); øng dông GIS trong ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®Êt n«ng nghiÖp huyÖn Mü Léc-Nam §Þnh cña NguyÔn V¨n TuyÓn (2001); øng dông phÇn mÒm Arcview (GIS) x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn V¨n Giang - Hng Yªn cña Vann Varth (2001); X©y b¶n ®å sö dông ®Êt b»ng kü thuËt GIS t¹i x· ChiÒng Sµng - Yªn Ch©u - S¬n La cña NguyÔn B¸ Trung T×nh (2002); øng dông GIS vµo x©y dùng c¬ së d÷ liÖu ®Êt ®ai thÞ x· Tam §iÖp - Ninh B×nh phôc vô quy ho¹ch sö dông ®Êt cña Ph¹m Hång Th¾ng (2002)…

2.2.11. Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ phÇn mÒm GIS 2.2.11.1. PhÇn mÒm MapInfo

MapInfo lµ mét c«ng cô rÊt quan träng trong viÖc x©y dùng, qu¶n lý, cËp nhËt, xö lý, ph©n tÝch vµ m« h×nh ho¸ çc ®èi tîng ®Þa lý thµnh nh÷ng thùc thÓ sè ®îc lu tr÷, b¶o tr× trong m¸y tÝnh. MapInfo tæ chøc, qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu theo çc líp ®èi tîng ®Þa lý vµ mçi mét líp th«ng tin hoÆc File d÷ liÖu ®Òu cã çc phÇn më réng nh sau [24], [44]:

[*.Tab]: Chøa çc th«ng tin m« t¶ cÊu tróc d÷ liÖu. [*.Dat]: Chøa çc th«ng tin nguyªn thuû.[*.Map]: Chøa çc th«ng tin m« t¶ ®èi tîng kh«ng gian.[*.ID]: Chøa çc th«ng tin chØ sè liªn kÕt kh«ng gian vµ

thuéc tÝnh.

50

[*.Ind]: Chøa çc th«ng tin vÒ chØ sè ®èi tîng.[*.Work]: Chøa çc th«ng tin tæng hîp cña trang lµm

viÖc.

2.2.11.2. PhÇn mÒm ArcInfoArcInfo ®îc sö dông réng r·i trong ngµnh khoa häc tr¸i

®Êt còng nh trong çc ngµnh kh¸c ®Ó x©y dùng hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å, thµnh lËp lo¹i b¶n ®å chuyªn ®Ò, quy ho¹ch tèi u çc bµi to¸n phôc vô nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau. ArcInfo lµ phÇn mÒm GIS ®Çu tiªn ®îc h·ng RSRI x©y dùng trªn hÖ ®iÒu hµnh UNIX cho çc m¸y lín (Worstation). Kh¶ n¨ng xö lý ®å ho¹ cña ArcInfo mang tÝnh chÊt tù ®éng rÊt cao cïng víi tèc ®é vµ ®é chÝnh x¸c cho thµnh lËp b¶n ®å sè trªn m¸y tÝnh. Víi nh÷ng chøc n¨ng ph©n tÝch d÷ liÖu nh: Overlay, Network... t¹o nªn søc m¹nh trong khai th¸c d÷ liÖu ®Þa lý trªn c¬ së çc phÐp to¸n kh«ng gian còng nh kh¶ n¨ng m« h×nh ho¸ çc ®èi tîng ®Þa lý. Theo quan ®iÓm GIS th× ArcInfo cã ba chøc n¨ng: Lµ x©y dùng c¬ së d÷ liÖu ®Þa lý, ph©n tÝch vµ tr×nh bµy d÷ liÖu ®Þa lý [23], [25].

HiÖn nay, ë ViÖt Nam, ArcInfo kh«ng chØ øng dông ®Ó x©y dùng b¶n ®å mµ ®îc a chuéng ¸p dông trong çc ngµnh nh: §Þa chÊt, §Þa chÝnh, N«ng nghiÖp, Quy ho¹ch ®« thÞ...

2.2.11.3. PhÇn mÒm ArcviewARCVIEW lµ phÇn mÒm hÖ GIS còng gièng ArcInfo vµ

MapInfo, nã cã chøc n¨ng nh [45]: - Thµnh lËp míi hoÆc xö lý, x©y dùng thªm d÷ liÖu

kh«ng gian cã s½n. T×m kiÕm thuéc tÝnh cña ®èi tîng trªn

51

cöa sæ (View). Biªn tËp ®å thÞ ®Ó thÓ hiÖn thuéc tÝnh cña çc ®èi tîng. Tæng hîp l¹i çc thuéc tÝnh cña ®èi tîng. Xö lý, biªn tËp trong trang in (Layout) theo ý muèn vµ in ra giÊy.

- HiÓn thÞ d÷ liÖu b¶n ®å trªn cöa sæ (View) vµ cïng lóc hiÓn thÞ d÷ liÖu kiÓu b¶ng cña ®èi tîng ®îc lùa chän. T¸ch líp vµ chång xÕp çc líp d÷ liÖu cña b¶n ®å ®Ó hoµn chØnh b¶n ®å s¶n phÈm míi theo nhu cÇu.

- Trao ®æi d÷ liÖu tõ çc phÇn mÒm kh¸c vµ cã thÓ hiÓn thÞ trùc tiÕp ®èi víi d÷ liÖu x©y dùng trong ArcInfo. XuÊt, nhËp trao ®æi d÷ liÖu kh«ng gian (Geographic) vµ thuéc tÝnh (dBase) ®Ó xö lý tõ phÇn mÒm kh¸c.

- Thay ®æi m« h×nh cÊu tróc d÷ liÖu cã s½n hoÆc lËp tr×nh thªm míi trong Arcview cho phï hîp víi nhu cÇu c«ng viÖc cña ngêi sö dông. Sè liÖu bæ sung cho Arcview cã lÊy tõ ESRI, çc tæ chøc kh¸c hoÆc tõ INTERNET.

§Ó kÕ tôc çc kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ øng dông GIS trong x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai theo ®¸nh gi¸ ®Êt ë ViÖt Nam, ®ång thêi hoµn chØnh qu¸ tr×nh b¶n ®å ®¸nh gi¸ ®Êt cÊp huyÖn vïng ®åi nói, chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi nghiªn cøu “X©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai dùa trªn c«ng nghÖ GIS cña huyÖn Yªn Ch©u - tØnh S¬n La”.

52

3. Néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

3.1. §èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi Nghiªn cøu vÒ ®Æc tÝnh, tÝnh chÊt ®Êt canh t¸c n«ng

nghiÖp huyÖn Yªn Ch©u nh»m x©y dùng c¸c chØ tiªu ph©n cÊp cho b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai.

Nghiªn cøu vÒ CSDL liªn quan ®Õn tæ chøc d÷ liÖu trong viÖc thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu cña c¸c b¶n ®å ®¬n tÝnh.

Nghiªn cøu kü thuËt GIS ®Ó x©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Yªn Ch©u.3.2. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn

Tõ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña ®Þa bµn nghiªn cøu, chóng t«i x©y dùng CSDL b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai vµ ®a vµo qu¶n lý, lu tr÷ trªn hÖ thèng GIS .

D÷ liÖu kh«ng gian vµ thuéc tÝnh cña ®èi tîng nghiªn cøu ®Òu ®îc m« h×nh ho¸ trong m¸y tÝnh vµ cã thÓ ®¸p øng theo nhu cÇu cÇn thiÕt cña ngêi tæ chøc vµ qu¶n lý trong chuyªn ngµnh ®¸nh gi¸ ®Êt.

X©y dùng ®îc b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai b»ng ph¬ng ph¸p kü thuËt GIS nh»m n©ng cao ®é chÝnh x¸c phôc vô ®¸nh gi¸ ®Êt cÊp huyÖn. §ång thêi, ph¬ng ph¸p nµy ngµy cµng ®îc øng dông vµ ph¸t triÓn nh»m hç trî, thay thÕ cho ph¬ng ph¸p thñ c«ng.

53

3.3. Néi dung nghiªn cøu 1. Thu thËp sè liÖu cÇn thiÕt t¹i vïng nghiªn cøu ®Ó x©y

dùng hoµn thiÖn nh÷ng chØ tiªu ph©n cÊp cho b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Yªn Ch©u.

2. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu çc b¶n ®å ®¬n tÝnh trong hÖ thèng GIS.

3. øng dông c«ng nghÖ GIS chång ghÐp b¶n ®å ®¬n tÝnh, x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cho huyÖn Yªn Ch©u.

4. Tõ c¬ së d÷ liÖu çc b¶n ®å ®¬n tÝnh, ta øng dông Module cña GIS xö lý, ph©n tÝch, thiÕt lËp hoµn chØnh c¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cña huyÖn Yªn Ch©u vµ ®¸nh gi¸ s¬ bé viÖc x©y ®ùng, qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cho toµn huyÖn.3.4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

3.4.1. Thu thËp, tæng hîp vµ ph©n tÝch tµi liÖu §iÒu tra thu thËp sè liÖu vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu, thuû

v¨n, ®Þa h×nh, hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt, thùc vËt, thuû lîi, çc yÕu tè kinh tÕ, x· héi vµ mét b¶n ®å vÒ ®Êt ®ai, ®Þa h×nh, hiÖn tr¹ng c©y trång cña huyÖn Yªn Ch©u, tØnh S¬n La.

§iÒu tra, pháng vÊn s¬ bé hé n«ng d©n, chØnh lý sè liÖu ®· thu thËp tõ nguån gèc kh¸c nhau nh: Sè liÖu cña çc phßng ban huyÖn, sè liÖu thõa kÕ cña çc ®Ò tµi nghiªn cøu trªn ®Þa bµn huyÖn Yªn Ch©u vµ ®iÒu tra thùc ®Þa huyÖn Yªn Ch©u.

54

3.4.2. Kü thuËt GIS x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai

3.4.2.1. Vai trß cña phÇm mÒm GIS Dïng phÇn mÒm Microstation/MapInfo ®Ó lùa chän,

n¾n chuyÓn hÖ täa ®é vµ thiÕt lËp c¬ së b¶n ®å sè cña huyÖn Yªn Ch©u.

Dïng phÇn mÒm Arcview/ArcInfo x©y dùng c¬ së d÷ liÖu çc b¶n ®å chuyªn ®Ò (Çc b¶n ®å ®¬n tÝnh) nh»m qu¶n lý, x©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Yªn Ch©u.

Dïng phÇn mÒm hç trî kh¸c: MapBasic, Excel, VB 6.0, Access 7.0 ®Ó xö lý vµ trao ®æi mèi quan hÖ cña hÖ GIS víi çc phÇn mÒm kh«ng n»m trong hÖ GIS.

55

3.4.2.2. Kü thuËt GIS trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å chuyªn ®Ò

56

Môc ®Ých cuèi cïng cña viÖc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu GIS lµ nh»m thµnh lËp çc b¶n ®å chuyªn ngµnh, phôc vô cho viÖc qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn, qu¶n lý l·nh thæ, dù b¸o thiªn tai, theo dâi t×nh tr¹ng th¶m ho¹ cña thiªn nhiªn vµ x· héi. VËy, c«ng nghÖ GIS ®îc ¸p dông vµ thùc hiÖn nh thÕ nµo?

S¬ ®å : Quy tr×nh kü thuËt GIS trong x©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu chuyªn ®Ò

4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn

4.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn cña huyÖn Yªn Ch©u

4.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý Khi nãi ®Õn T©y B¾c, chóng ta kh«ng thÓ nµo bá qua

S¬n La vµ trong ®ã còng cã Yªn Ch©u, mét trong 9 huyÖn cña tØnh. Yªn Ch©u cã 13 x· vµ 01 thÞ trÊn, n»m trªn quèc lé 6, çch Hµ Néi 256 km vµ çch thÞ x· S¬n La 66 km vÒ phÝa §«ng. Lµ mét huyÖn cã to¹ ®é ®Þa lý: 10410’ - 10440’ kinh ®é §«ng vµ 2107’ - 2114’ vÜ ®é B¾c.

PhÝa §«ng gi¸p víi huyÖn Méc Ch©u.PhÝa T©y gi¸p víi huyÖn Mai S¬n.PhÝa B¾c gi¸p víi huyÖn B¾c Yªn.PhÝa Nam gi¸p víi níc CHDCND Lµo víi 46 Km ®êng biªn

giíi.

57

KiÓm tra

Thu thËp d÷ liÖu


Gi¶i ®o¸n ¶nh

Xö lý ¶nh(N¾n ¶nh vµ hiÖu

chØnh)Sè ho¸ trªn nÒn ¶nh

(Sè ho¸ vµ t¹o líp th«ng tin)

Söa lçi( Dïng lÖnh MRF

CLEAN vµ MRF FLAG )

GhÐp m¶nh tiÕp biªn víi nhau thµnh mét b¶n ®å sè chung.

ChuÈn ho¸ d÷ liÖu vµ ® a vµo t¹o Topology trong hÖ thèng phÇn mÒm cña GIS.

NÒn c¬ së d÷ liÖu kh«ng gian cña hÖ thèng GIS

B¶n ®å ®¬n tÝnh 1

B¶n ®å ®¬n tÝnh 2………

B¶n ®å ®¬n tÝnh n

B¶n ®å giÊy, phim ¶nh

QuÐt thµnh file ¶nh

+_

NhËp

Chång ghÐp tõng cÆpB¶

n ®å S¶n phÈm

¶nh viÔn th¸m

4.1.2. §Þa h×nhYªn Ch©u lµ huyÖn miÒn nói, cã ®Þa h×nh ®îc chia

thµnh hai vïng râ rÖt, ®ã lµ vïng lßng ch¶o däc quèc lé 6 vµ vïng cao biªn giíi.

+ Vïng lßng ch¶o:Xen gi÷a 2 cao nguyªn Méc Ch©u vµ Nµ S¶n, n»m ë ®é

cao trung b×nh 400 m so víi mÆt níc biÓn gåm 10 x·. Vïng nµy chñ yÕu th©m canh lóa ruéng, c©y trªn n¬ng, ch¨n nu«i lîn vµ gia cÇm, c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp…

+ Vïng cao biªn giíi:Cã 4 x· cã ®é cao tõ 800 - 900 m so víi mÆt níc biÓn, cã

nh÷ng d¶i ®Êt t¬ng ®èi b»ng ph¼ng gi÷a c¸c d·y nói ®¸ vµ rõng. Cã híng ph¸t triÓn lµ chÌ - th©m canh ng« lai - ch¨n nu«i ®¹i gia sóc - c©y ¨n qu¶ vµ nghÒ rõng.

V× huyÖn cã ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh ®Êt ®ai kh¸c nhau nªn thêi tiÕt, khÝ hËu còng kh¸c nhau vµ dÉn ®Õn c¸c hÖ thèng c©y trång, ®éng vËt, th¶m thùc vËt còng cã nhiÒu nÐt kh¸c nhau.

4.1.3. KhÝ hËu vµ thuû v¨n

1. KhÝ hËu:Yªn Ch©u n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi, cã 2 mïa râ

rÖt. Mïa ma tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 9, mïa kh« tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau. NhiÖt ®é trung b×nh lµ 23,340C, nhiÖt ®é cao nhÊt lµ 27,70C , nhiÖt ®é thÊp nhÊt lµ 16,70C, biªn ®é chªnh lÖch ngµy ®ªm kh¸ cao, ®é Èm trung b×nh 79,92%, ®é Èm thÊp nhÊt 76,33%. §èi víi vïng cao biªn giíi,

58

khÝ hËu m¸t mÎ thÝch hîp víi c©y chÌ, c©y ng« vµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc.

B¶ng : Sè liÖu khÝ hËu huyÖn Yªn Ch©u - S¬n La

Th¸ng NhiÖt ®é TB (0c)

Lîng ma TB (mm)

§é Èm (%)

1 17,75 3,20 78,002 19,38 0,17 76,673 22,55 50,00 76,334 25,32 111,10 77,335 26,70 154,40 79,006 27,72 224,00 80,007 27,30 220,35 82,508 26,54 263,13 84,509 25,32 147,72 83,2510 23,88 18,38 82,0011 20,92 13,65 79,7512 16,66 22,63 79,75

C¶ n¨m 280,04 1228,73 959,08TB c¶ n¨m 23,34 102,4 79,97

(Sè liÖu trung b×nh tõ n¨m 1998 - 2002)

59

Nh×n chung tõ ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é vµ lîng ma cho thÊy ¶nh hëng cña khÝ hËu ë Yªn Ch©u ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn kh¶ n¨ng cung cÊp vµ duy tr× ®é Èm cña ®Êt trong vïng, ®ång thêi ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt n«ng - l©m nghiÖp.

2. Nguån níc, thuû v¨n:HuyÖn cã 3 hÖ thèng suèi chÝnh ch¶y qua lµ Suèi SÆp,

Suèi VËt vµ Suèi Pµn. Ngoµi ra, r¶i r¸c trªn huyÖn cßn cã

60

nhiÒu con suèi nhá vµ c¸c má níc tù nhiªn t¹o thµnh mét m¹ng líi thuû v¨n phôc vô sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt cho nh©n d©n trong toµn huyÖn.

4.1.4. TiÒm n¨ng rõngTõ l©u Yªn Ch©u ®· cã tµi nguyªn rõng kh¸ ®a d¹ng.

§Õn nay do ®é che phñ gi¶m xuèng mét c¸ch nhanh chãng nªn lîng gç cã kh¶ n¨ng khai th¸c chØ cßn kho¶ng 400.000 m2.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do sù quan t©m cña Nhµ níc vÒ giao ®Êt giao rõng ®Õn hé n«ng d©n, t¨ng cêng b¶o vÖ thiªn nhiªn rõng vµ nhiÒu dù ¸n trång thªm rõng míi ®· ph¸t triÓn (®é che phñ kho¶ng 18,6%), nhng vÉn cha kh¾c phôc ®îc hËu qu¶ cña m«i trêng sinh th¸i bÞ tµn ph¸ nghiªm träng, khÝ hËu kh¾c nhiÖt, ®Êt ®ai bÞ xãi mßn, ®Æc biÖt vÉn cßn thiÕu níc trong sinh ho¹t vµ trong s¶n xuÊt vµo mïa kh«.

4.1.5. TiÒm n¨ng kho¸ng s¶nHuyÖn Yªn Ch©u cã mét sè má kho¸ng s¶n. Tuy c«ng

t¸c ®iÒu tra cha chÝnh x¸c, song ta cã thÓ ®¸nh gi¸ s¬ bé nh sau:

- Má than mì Mêng Lùm kho¶ng 200.000 tÊn cã thÓ khai th¸c phôc vô cho c«ng nghiÖp.

- Má than T« Pang tr÷ lîng kho¶ng 1 triÖu tÊn cã thÓ khai th¸c 5000 tÊn/n¨m, ®· b¾t ®Çu khai th¸c song s¶n lîng thÊp do ®Çu t kÐm.

61

- Má Autimon t¹i ChiÒng T¬ng cã tr÷ lîng kho¶ng 20.000 tÊn, hiÖn t¹i ®ang ®îc khai th¸c b»ng ph¬ng ph¸p thñ c«ng nªn s¶n lîng thÊp.

4.1.6. Thæ nhìngTrªn c¬ së x©y dùng b¶n ®å ®Êt n¨m 1992 cho thÊy

phÇn lín toµn huyÖn lµ ®Êt ®åi dèc. HuyÖn cã nhiÒu lo¹i ®Êt Feralit (®Êt ®á vµng) ph¸t triÓn trªn çc lo¹i ®¸ mÑ kh¸c nhau. V× phô thuéc vµo nhiÒu tÝnh chÊt cña ®¸ mÑ do nguån gèc h×nh thµnh, ®Êt ®îc chia thµnh 20 lo¹i ®Êt nhtrong b¶ng 3.

B¶ng : Çc lo¹i ®Êt cña huyÖn Yªn Ch©u

STT Tªn lo¹i ®Êt1 §Êt ®en trªn ®¸ v«i2 §Êt mïn Alit trªn nói 1,800-2,800m3 §Êt mïn n©u trªn ®¸ Macma trung tÝnh4 §Êt ®á n©u trªn ®¸ v«i5 §Êt ®á vµng trªn ®¸ biÕn chÊt Philip6 §Êt mïn ®á vµng trªn ®Êt sÐt v«i7 §Êt mïn ®á vµng trªn ®¸ Macma Axit8 §Êt Feralit vµng nh¹t trªn ®¸ çt quÆc zit9 §Êt ®á n©u trªn ®¸ Macma trung tÝnh vµ

Baz¬10 §Êt ®á vµng trªn ®¸ sÐt v«i11 §Êt ®á vµng trªn ®¸ biÕn chÊt G¬nai12 §Êt vµng trªn ®¸ Macma Axit13 §Êt vµng nh¹t trªn ®¸ d¨m cuéi kÕt14 §Êt vµng n©u trªn phï sa cæ15 §Êt dèc tô trång lóa16 §Êt thung lòng17 §Êt phï sa suèi18 §Êt lÇy thôt19 §Êt than bïn20 §Êt dèc tô kh«ng trång lóa

62

(theo b¶n ®å thæ nhìng huyÖn Yªn Ch©u, tû lÖ 1: 50.000)

4.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi 4.2.1. D©n sè vµ lao ®éng

Theo sè liÖu thèng kª cña huyÖn ®Õn n¨m 2002 th× toµn huyÖn cã 12.229 hé víi 59.061 ngêi, tû lÖ t¨ng d©n sè lµ 1,79% trong ®ã t¨ng tù nhiªn lµ 1,4% vµ t¨ng c¬ häc lµ 0,39%.

Trong ®Þa bµn huyÖn Yªn Ch©u cã 5 nhãm d©n téc kh¸c nhau sinh sèng gåm: Th¸i, Kinh, H’M«ng, Mêng, Simun vµ mçi mét d©n téc ®Òu cã nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau, ng«n ng÷ riªng vµ c¸c tËp qu¸n canh t¸c riªng biÖt. D©n téc Th¸i lµ d©n téc lín nhÊt trong vïng nghiªn cøu. Ngêi Th¸i sèng ë trong nh÷ng b¶n ®îc ph©n ®Þnh râ rµng, nhµ s¸t c¹nh nhau chØ cã mét kho¶ng trèng ®Ó lµm vên. C¬ së nÒn n«ng nghiÖp cña ngêi Th¸i lµ canh t¸c lóa níc vµ n¬ng rÉy, ®Þnh c trong nh÷ng thung lòng ®Êt mµu mì. D©n téc Kinh lµ d©n téc lín thø hai, hä thêng lµm kinh doanh hoÆc lµm trong c¬ quan Nhµ níc. D©n téc Simun lµ d©n téc nhá nhÊt trong toµn huyÖn, hä sèng chñ yÕu b»ng nghÒ n¬ng rÉy.

D©n sè vµ lao ®éng cña huyÖn trong hai n¨m trë l¹i ®©y ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng 4.

B¶ng : T×nh h×nh d©n sè vµ lao ®éng cña Yªn Ch©u (2001 - 2002)

DiÔn gi¶i §VT 2001 2002SL (%) SL (%)

1. Tæng sè hé trong hé 11.20 6,15 12.22 6,17

63

huyÖn 0 9- Hé n«ng nghiÖp hé 9.700 87,40 10.60

3 86,70- Hé phi n«ng nghiÖp hé 1.140 16,60 1.626 13,302. Tæng nh©n khÈu khÈu 57.45

0 31,50 59.061 29,80

- KhÈu n«ng nghiÖp khÈu 53.545 93,20 54.47

0 92,23- KhÈu phi n«ng nghiÖp khÈu 3.905 6,80 4.591 7,77

3. Tæng sè lao ®éng L® 22.451 12,30 27.81

8 14,03

- L§ n«ng nghiÖp L® 19.630 87,60 20.48

6 73,64

- L§ phi n«ng nghiÖp L® 2.750 112,40 7.332 26,36

4. Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n - Sè nh©n khÈu/ hé k/h 5,13 - 4,83 -- Sè nh©n khÈu NN/hé NN k/h 5,47 - 5,13 -- Sè nk phi NN/hé phi NN k/h 2,77 - 2,82 -- Sè lao ®éng/hé l®/h 2,00 - 2,27 -- Sè lao ®éng NN/hé NN l®/h 2,00 - 1,93 -- Sè l® phi NN/hé phi NN l®/h 1,97 - 3,9 -- B×nh qu©n l¬ng thùc/khÈu

kg/n¨m 44,20 - 46,40 -

(Nguån sè liÖu: Phßng thèng kª huyÖn Yªn Ch©u)

4.2.2. C¬ së h¹ tÇng cña huyÖn Yªn Ch©u

4.2.2.1. HÖ thèng giao th«ngHÖ thèng ®êng giao th«ng cña huyÖn bao gåm quèc lé

6 ch¹y qua víi chiÒu dµi 80 km, mÆt ®êng réng 6 m. Ngoµi ra cßn cã hÖ thèng ®êng liªn x·, liªn th«n, ®¸p øng nhu cÇu ®i

64

l¹i vµ giao lu hµng ho¸ trong ®Þa ph¬ng. Tuy nhiªn, lµ mét huyÖn miÒn nói cã ®Þa h×nh phøc t¹p, nªn hÖ thèng ®êng giao th«ng ë ®©y cßn kÐm ph¸t triÓn, mét sè tuyÕn ®êng liªn x· ë mét sè vïng cao cã chÊt lîng thÊp, c¶n trë kh«ng nhá ®Õn viÖc lu th«ng hµng ho¸, nhÊt lµ vµo mïa thu ho¹ch n«ng s¶n.

ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn mµ viÖc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn hÖ thèng giao th«ng lµ mét trong nh÷ng chiÕn lîc quan träng hµng ®Çu cña huyÖn trong nh÷ng n¨m tíi.

4.2.2.2. Thuû lîiToµn huyÖn cã tæng diÖn tÝch ®Êt thuû lîi lµ 212,02 ha

chiÕm 12,5% diÖn tÝch ®Êt x©y dùng c¬ b¶n. Mét sè c«ng tr×nh thuû lîi ®·, ®ang vµ sÏ ®îc c¶i t¹o cña huyÖn bao gåm: §Ëp Tµ Vµng x· Long Phiªng; Kiªn cè ho¸ kªnh m¬ng phai Ph¨n ChiÒng P»n, Hå Tr¨ng NÆm x· ChiÒng On; N©ng cÊp hå Nµ D¹ x· ChiÒng On; HÖ thèng kªnh m¬ng phai Phó Viªng L¸n, phai Mo x· ChiÒng Sµng; HÖ thèng tíi Èm x· Tó Nang, x· SÆp V¹t, x· ChiÒng HÆc.

4.2.3. C¬ së y tÕ, gi¸o dôc vµ v¨n ho¸

+ C¬ së gi¸o dôc: HuyÖn cã m¹ng líi gi¸o dôc kh¸ ®Çy ®ñ víi c¸c lo¹i h×nh

gi¸o dôc nh: Nhµ trÎ, mÉu gi¸o, tiÓu häc, phæ th«ng c¬ së, phæ th«ng trung häc. Phæ th«ng trung häc cã 14 líp, tæng sè häc sinh 562, tæng sè gi¸o viªn 32 ngêi. Phæ th«ng c¬ së cã 119 líp häc, tæng sè häc sinh 3962 ngêi, bËc tiÓu häc cã 485 líp, tæng sè häc sinh 9648 ngêi.

65

+ C¬ së y tÕ: M¹ng líi y tÕ cña huyÖn kh¸ hoµn chØnh, víi mét bÖnh

viÖn huyÖn vµ hÇu hÕt çc x· cã tr¹m y tÕ víi ®éi ngò y, b¸c sÜ cã chuyªn m«n, nghiÖp vô.

Toµn huyÖn sè y, b¸c sÜ, çn bé lµ 147 ngêi. Trong ®ã: B¸c sÜ lµ 10 ngêi, y sÜ lµ 47 ngêi, y t¸ lµ 38 ngêi, dîc sÜ 67 ngêi; kÜ thuËt viªn 6 ngêi ; n÷ hé sinh lµ 5 ngêi vµ çc çn bé kh¸c lµ 30 ngêi.

+ C¬ së v¨n ho¸:HÇu hÕt çc x· cña huyÖn cã tõ mét ®Õn hai b¶n v¨n

ho¸, çc x· ®Òu cã bu ®iÖn, nhµ v¨n ho¸ ®Ó phôc vô cho nh©n d©n.

Nh×n chung, Yªn Ch©u lµ mét huyÖn miÒn nói cßn nghÌo, kinh tÕ chñ yÕu dùa vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §Ó cã thÓ n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n, trong huyÖn cÇn cã sù ®Çu t thÝch ®¸ng, ®Æc biÖt lµ çc dù ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång…

4.2.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt cña çc ngµnh

4.2.4.1. Trång trätTrong n¨m 1999 vµ 2000 th× diÖn tÝch lóa xu©n, lóa

mïa, ng«, s¾n ®Òu cã xu híng t¨ng lªn. Theo ®iÒu tra, sù gia t¨ng nµy lµ do çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt nµy ®em l¹i hiÖu qu¶ cao.

DiÖn tÝch lóa n¬ng gi¶m mét phÇn do hiÖu qu¶ kh«ng cao vµ do huyÖn cã chñ tr¬ng ph¸t triÓn trång rõng, c©y mµu vµ c©y ¨n qu¶.

66

Nh÷ng biÕn ®éng tõ n¨m 2000 ®Õn 2002 vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n lîng cña mét sè c©y trång chÝnh ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng 5.

Mét sè m« h×nh canh t¸c vµ c¬ cÊu c©y trång t¹i ®Þa bµn huyÖn Yªn Ch©u ®îc minh ho¹ theo nh÷ng phong c¶nh h×nh ¶nh sau ®©y:

67

¶nh : M« h×nh ®Êt trång 2 lóa

¶nh : M« h×nh ®Êt trång c©y mµu

68

¶nh : M« h×nh n«ng - l©m kÕt hîp

¶nh : M« h×nh ®Êt trång 1 lóa - 1 mµu (Ruéng-ng«)

69

B¶ng : DiÖn tÝch, n¨ng xuÊt, s¶n lîng mét sè c©y trång chÝnh huyÖn Yªn Ch©u - TØnh S¬n La n¨m 2000 vµ 2002

Lo¹i c©y trång

N¨m 2000 N¨m 2002DiÖn tÝch(ha)

N¨ng suÊt

(tÊn/ha)

S¶nlîng(tÊn)

DiÖn tÝch(ha)

N¨ng suÊt(tÊn/ha)

S¶nlîng(tÊn)

1. Lóa chiªm xu©n2. Lóa mïa 3. Lóa n¬ng4. Ng«5. S¾n6. Dong giÒng7. §ç t¬ng8. MÝa9. C©y ¨n qu¶

350922785496311461791644521050

6,304,481,403,148,00

21,000,80

42,30

2205,004462,481099,0015583,809168,003759,00131,20

19136,004500,00

5191028572

78971249183332180

1214

6,204,801,503,378,32

22,040,97

40,00

3217,84934,4858,00

26612,9010391,704033,30322,3072003181

Tæng SL quy thãc

26730 37710

BQ l¬ng thùc 427 kg / ngêi / n¨m 651 kg / ngêi / n¨m(Nguån: Phßng thèng kª huyÖn Yªn Ch©u)

4.2.4.2. Ch¨n nu«i:T×nh h×nh ch¨n nu«i cña huyÖn Yªn Ch©u ®îc thÓ

hiÖn trªn b¶ng 6.

B¶ng : T×nh h×nh ch¨n nu«i cña huyÖn Yªn Ch©u

Lo¹i gia sóc gia cÇm§¬n vÞ

N¨m 1995

N¨m 2000

N¨m 2002

1. §µn tr©u2. §µn bß3. §µn ngùa

ConConCon

8.6477.5601.200

9.4979.386

11.400

9.5489.240621

70

4. §µn dª5. §µn lîn trªn 2 th¸ng tuæi6. Gia cÇm7. C¸

ConConConha

1.45022.40014.100145,70

1.38025.987148.600

192

1.23025.974

156.750192

(Nguån: Phßng thèng kª huyÖn Yªn Ch©u)

4.2.5. HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt cña huyÖn Yªn Ch©u C¬ cÊu diÖn tÝch tù nhiªn 84366,90 ha cña c¸c lo¹i ®Êt

thÓ hiÖn ë biÓu ®å 2 vµ b¶ng 7. Trong ®ã: §Êt n«ng nghiÖp: 16.988,74 ha, chiÕm 20,14% diÖn tÝch tù nhiªn; §Êt l©m nghiÖp: 27.609,67 ha, chiÕm 32,72%; §Êt chuyªn dïng: 1695,33 ha, chiÕm 2,01%; §Êt khu d©n c: 445,07 ha chiÕm 0,53%; §Êt cha sö dông: 37.628,09 ha chiÕm 44,60% diÖn tÝch tù nhiªn, trong ®ã 33.374,28 ha lµ ®Êt ®åi nói cha sö dông.

71

BiÓu ®å 2: C¬ cÊu sö dông ®Êt huyÖn Yªn Ch©u n¨m 2002

Theo sè liÖu nµy cho thÊy diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña huyÖn rÊt lín vµ ®Êt cha sö dông chiÕm tû lÖ cao nhÊt cho nªn cÇn cã biÖn ph¸p khai th¸c thÝch hîp nh»m sö dông tiÒm n¨ng nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶.

B¶ng : HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn Yªn Ch©u n¨m 2002

Lo¹i ®Êt DiÖn tÝch(ha) Tû lÖ (%)Tæng diÖn tÝch tù nhiªn

I. §Êt n«ng nghiÖp1. §Êt trång c©y hµng n¨m1.1.§Êt ruéng lóa-lóa mµu1.2.§Êt n¬ng rÉy1.3.§Êt c©y hµng n¨m kh¸c2. §Êt vên t¹p3. §Êt c©y l©u n¨m4. §Êt cá dïng vµo ch¨n nu«i5. §Êt cã mÆt níc NTTSII. §Êt L©m nghiÖp1.§Êt rõng tù nhiªn1.1.Rõng s¶n xuÊt1.2.Rõng phßng hé2. Rõng trångIII. §Êt chuyªn dïng1. §Êt x©y dùng2. §Êt giao th«ng3. §Êt thuû lîi

84.366,9

16988,7414110,601212,21

11758,591139,80480,852033,56

52,20338,53

27.609,6726.615,37

11,1825.497,37

994,301695,33108,84990,15212,02

100

20,1416,731,4413,941,350,572,410,060,4032,7231,551,3330,221,182,010,131,170,25

72

4. §Êt an ninh quèc phßng5. §Êt khai th¸c kho¸ng s¶n6. §Êt vËt liÖu x©y dùng7. §Êt nghÜa trang-nghÜa ®Þa8. §Êt chuyªn dïng kh¸cIV. §Êt ë1. §Êt ë ®« thÞ2. §Êt ë n«ng th«nV. §Êt cha sö dông1. §Êt ®åi nói cha sö dông2. S«ng, suèi3. Nói ®¸ kh«ng c©y4. §Êt cha sö dông kh¸c

11,5312,202,27

350,557,77

445,0745,45

339,6237.628,0933374,28

610,811846,511796,49

0,0130,0140,0030,420,010,530,050,40

44,6039,560,722,192,13

(Nguån sè liÖu: Phßng thèng kª huyÖn Yªn Ch©u, n¨m 2002)

4.3. X©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai b»ng kü thuËt GIS

4.3.1. X¸c ®Þnh çc chØ tiªu ph©n cÊp cho b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Yªn Ch©u - S¬n La

Çc chØ tiªu ph©n cÊp ®îc thÓ hiÖn b»ng çc b¶n ®å ®¬n tÝnh. §ã lµ nh÷ng ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai cña çc khoanh ®Êt t¹o thµnh nh÷ng ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai (LMU) vµ tõ ®ã, ngêi ta cã thÓ lùa chän mét lo¹i h×nh sö dông ®Êt cô thÓ, phï hîp nhÊt víi ®Æc tÝnh cña LMU ®ã ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cao vµ æn ®Þnh.

Trong vïng nghiªn cøu cô thÓ khi chØ tiªu ph©n cÊp cµng nhiÒu th× møc ®é ®¸nh gi¸ ®Êt cµng chÝnh x¸c (®a ra LUT phï hîp víi ®Æc tÝnh ®Êt s½n cã) vµ chØ tiªu ph©n cÊp cµng Ýt th× ®é chÝnh x¸c gi¶m ®i. Ta chó ý r»ng çc chØ tiªu ph©n cÊp ®Æc trng cho ®Æc tÝnh ®Êt ®ai ®Òu cã møc

73

®é ¶nh hëng kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, do vËy khi x¸c ®Þnh ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai ph¶i u tiªn nh÷ng chØ tiªu ph©n cÊp ¶nh hëng lín ®Õn yªu cÇu sö dông ®Êt ®ai cña LUT tríc. MÆt kh¸c c¬ së lùa chän çc chØ tiªu ph©n cÊp lµ tuú thuéc vµo môc ®Ých, yªu cÇu, vµ ph¹m vi sö dông cña ch¬ng tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai.

Yªn Ch©u lµ mét huyÖn miÒn nói vïng T©y B¾c cã ®Þa h×nh t¬ng ®èi phøc t¹p, ®Æc ®iÓm khÝ hËu, ®Þa chÊt, ®Þa m¹o kh«ng ®ång nhÊt trong toµn huyÖn. V× vËy viÖc chän lùa çc chØ tiªu ph©n cÊp cho b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cña huyÖn ph¶i ®îc dùa trªn c¬ së sau:

1. Theo chØ dÉn cña FAO trong lùa chän chØ tiªu ph©n cÊp.

2. §Æc ®iÓm tÝnh chÊt ®Êt ®ai vµ çc yÕu tè sinh th¸i n«ng nghiÖp cña huyÖn.

3. HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

4. Yªu cÇu sö dông ®Êt cña çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt.Tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra, nghiªn cøu chóng t«i ®· chän ra ®-

îc 5 chØ tiªu ph©n cÊp ®îc tr×nh bµy ë b¶ng 8.

B¶ng : Çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai ®îc sö dông ph©n cÊp b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Yªn Ch©u - tØnh S¬n La

YÕu tè ChØ tiªu ph©n cÊpKÝ

hiÖuDiÖn tÝch (ha)

1. Lo¹i ®Êt 1. §Êt vµng nh¹t trªn ®¸ quÆc zÝt

G1 2605,4

74

2. §Êt phï sa suèi 3. §Êt vµng nh¹t trªn ®¸ d¨m cuéi kÕt 4. §Êt ®á vµng trªn ®¸ biÕn chÊt Philip 5. §Êt ®á n©u trªn ®¸ v«i 6. §Êt vµng n©u trªn phï sa cæ 7. §Êt ®á vµng trªn ®¸ biÕn chÊt G¬nai 8. §Êt mïn ®á vµng trªn ®¸ sÐt v«i 9. §Êt mïn ®á vµng trªn ®¸ Macma Axit

G2G3G4G5G6G7G8G9

92352,0

01804,1

11578,8

5932,311043,0

81823,7

91607,0

3368,94

2. §é dèc 1. Dèc trªn 250

2. Dèc tõ 15 - 250

3. Dèc díi 150

SL1SL2SL3

11716,07

1666,11

728,423. §é dÇy tÇng ®Êt

1. Trªn 100 cm2. Tõ 100-50 cm3. Díi 50 cm

D1D2D3

518,363262,7

910329,

454. Thµnh phÇn c¬ giíi

1. Thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ2. Thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh3. Thµnh phÇn c¬ giíi nÆng

T1T2T3

423,16986,6912700,

75

5. ChÕ ®é tíi

1. Níc tíi thuËn lîi2. Níc tíi h¹n chÕ

I1I2

1057,10

75

3. Níc trêi/ Níc ma I3 2949,34

10104,16

4.3.2. Qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai Phô thuéc vµo ph¹m vi vµ ®èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò

tµi lµ ®¸nh gi¸ ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nªn chóng t«i chØ x©y dùng chi tiÕt ®èi víi c¬ së d÷ liÖu th«ng tin cña çc b¶n ®å ®¬n tÝnh theo chØ tiªu ph©n cÊp b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai n»m trong ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp 14110,60 ha.

Çc lo¹i b¶n ®å ®¬n tÝnh ®Òu cã líp ®èi tîng “§êng” vµ “§iÓm” trïng nhau c¶ vÒ cÊu tróc vµ néi dung cho nªn khi x©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n tÝnh chóng t«i chØ ¸p dông ®èi víi ®èi tîng vïng mµ th«i. Ngoµi ra cßn cã líp kh«ng gian ch÷ nh: çc ®Þa danh, tªn çc néi dung cña ®èi tîng, tªn çc lo¹i ®êng - ®iÓm, tªn b¶n ®å - ghi chó b¶n ®å,…[15].

4.3.2.1. §èi víi çc ký hiÖu ®iÓm

- C¬ së d÷ liÖu kh«ng gian cña líp ®iÓm §èi tîng ®iÓm bao gåm çc ký hiÖu nh “cÇu, trêng häc,

tr¹m x¸, UBND, ¨ng ten bu ®iÖn, cét ®iÖn, …” [15].

- C¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh cña líp ®iÓm

STT

Néi dung tr-êng

Tªn tr-êng

KiÓu tr-êng

§é réng(kÝ tù)

KÝch cì(Inch/

m)

Gãc xoay(0-

3600)

76

123…

Tªn ®èi tîngLo¹i ®èi tîngT×nh tr¹ng

…

Ten_DTLoai_DTT_Trang

….

String/char

String/char

String/char….

353020…

4.3.2.2. §èi víi çc lo¹i ®êng

- C¬ së d÷ liÖu kh«ng gian cña líp ®êng §èi tîng ®êng bao gåm ®êng b×nh ®é, ®êng bé, ®êng

mßn, ®êng quèc lé, ®êng kh«ng,… [15].

- C¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh cña líp ®êng

STT Néi dung tr-êng Tªn trêng KiÓu trêng §é réng

(kÝ tù)§¬n vÞ

12345…

Tªn ®èi tîngTæng chiÒu dµi§é réngLo¹i ®êngT×nh tr¹ng

…

Ten_DTTæng_CDDo_RongL_DuongT_Trang

…

String/charNumNum

String/char

String/char…

3530201515…

KmM

…

4.3.3. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu çc b¶n ®å ®¬n tÝnhTrong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu trªn

GIS chóng t«i tiÕn hµnh chuyÓn ®æi çc d÷ liÖu kh«ng gian

77

vµ thuéc tÝnh vµo xö lý vµ biªn tËp trªn m«i trêng GIS (Arcview 3.2). C¬ së d÷ liÖu lu tr÷ trong Arcview ®îc mÆc ®Þnh ë d¹ng SHAPE (Shape-Format). Shape-Format chøa ®ùng víi 5 tËp tin (Files) mµ cã phÇn më réng nh sau [43], [45].

*.SHP: MÆc ®Þnh ®èi tîng h×nh häc (Object Geometry)*.SHX: MÆc ®Þnh thø tù x¾p xÕp cña ®èi tîng h×nh

häc(Indexices to Object Geometry).*.DBF: Th«ng tin thuéc tÝnh ë d¹ng b¶ng (Attribute

Information)*.SBN *.SBX ChØ sè th«ng tin thuéc tÝnh (Index toAttribute

Information)

4.3.3.1. C¬ së d÷ liÖu th«ng tin b¶n ®å ®Êt - C¬ së d÷ liÖu kh«ng gian:

Gåm c¸c thöa ®Êt n»m trong vïng ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp (14110,60 ha) cña ®Þa bµn Yªn Ch©u vµ cã 120 thöa ®Êt r¶i r¸c trong 9 lo¹i ®Êt kh¸c nhau. Theo kÕt qu¶ chØ tiªu ph©n cÊp ë b¶ng 18 cho thÊy toµn huyÖn cã 9 lo¹i ®Êt:

1. §Êt vµng nh¹t trªn ®¸ quÆc zÝt: Ký hiÖu lµ G12. §Êt phï sa suèi: Ký hiÖu lµ G23. §Êt vµng nh¹t trªn ®¸ d¨m cuéi kÕt: Ký hiÖu lµ G34. §Êt ®á vµng trªn ®¸ biÕn chÊt Philip: Ký hiÖu lµ G45. §Êt ®á n©u trªn ®¸ v«i: Ký hiÖu lµ G56. §Êt vµng n©u trªn phï sa cæ: Ký hiÖu lµ G6

78

7. §Êt ®á vµng trªn ®¸ biÕn chÊt G¬nai: Ký hiÖu lµ G78. §Êt mïn ®á vµng trªn d¸ sÐt v«i: Ký hiÖu lµ G89. §Êt mïn ®á vµng trªn ®¸ Macma Axit: Ký hiÖu lµ G9

- C¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh (phi kh«ng gian) 1. CÊu tróc cña tËp tin BDDAT.DBF vµ Sum_ld.dbf lµ bao

gåm:

STT Tªn trêng KiÓu tr-êng

§é réng

Decimal places §¬n vÞ

1 Nenyc_id String 10 02 Ma_ld String 5 03 Ky_ hieu String 5 04 Count Num 5 05 Sum_DoiTuo

ngNum 10 2 ha

6 DTTB Num 10 2 ha7 Ty_le Num 10 2 %

Decimal places: Sè kÝ tù sau dÊu thËp ph©n

2. Th«ng tin d÷ liÖu thuéc tÝnh cña b¶n ®å ®Êt ®îc lu tr÷ trong tËp tin (File) cã tªn lµ BDDAT.DBF vµ tæng kÕt l¹i trong file Sum_ld.dbf.Nenyc_i

dMa_LD Ky_ hieu Coun

tSum_DT

(ha)DTTB (ha)

Ty_le (%)

… 1 G1 22 2605.49 118.43 18.46… 2 G2 16 2352.00 147.00 16.67… 3 G3 12 1804.11 150.34 12.79… 4 G4 16 1573.85 98.37 11.15… 5 G5 10 932.31 93.23 6.61… 6 G6 10 1043.08 104.31 7.39… 7 G7 19 1823.79 95.99 12.92… 8 G8 10 1607.03 160.70 11.39… 9 G9 5 368.94 73.79 2.62

79

Nenyc_id: Sè thø tù thöa ®Êt cña b¶n ®å nÒn toµn huyÖn

Ma_LD: M· ho¸ lo¹i tõ 1 ®Õn 9 Count: Tæng sè thöa ®Êt trong mçi mét lo¹i ®Êt Sum_DT (ha): Tæng diÖn tÝch tõng lo¹i ®Êt (ha) DTTB (ha): DiÖn tÝch trung b×nh cña çc lo¹i ®Êt

(ha) Ky_hieu: Ký hiÖu tªn cña lo¹i ®Êt tõ G1- G9 Ty_le (%): Tû lÖ % cña tõng lo¹i ®Êt.

4.3.3.2. C¬ së d÷ liÖu th«ng tin b¶n ®å ®é dèc

- C¬ së d÷ liÖu kh«ng gian: Gåm çc thöa ®Êt n»m trong vïng ®Êt canh t¸c n«ng

nghiÖp (14110,60 ha) cña ®Þa bµn Yªn Ch©u vµ cã 120 thöa ®Êt ®îc ph©n cÊp theo 3 møc ®é kh¸c nhau. Theo kÕt qu¶ chØ tiªu ph©n cÊp ë b¶ng 18 cho thÊy toµn huyÖn ®îc chia thµnh 3 ®é dèc kh¸c nhau:

1. Dèc trªn 250 ( Dèc > 250): Ký hiÖu lµ SL12. Dèc tõ 15 - 250 (150< Dèc < 250): Ký hiÖu lµ SL23. Dèc díi 150 (Dèc < 150): Ký hiÖu lµ SL3

- C¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh (phi kh«ng gian): 1. CÊu tróc cña tËp tin BDDODOC.DBF vµ Sum_dodoc.dbf

lµ bao gåm çc trêng gièng cÊu tróc cña tËp tin BDDAT.DBF vµ Sum_ld.dbf.

2. Th«ng tin d÷ liÖu thuéc tÝnh cña b¶n ®å ®é dèc ®îc lu tr÷ trong tËp tin (File) cã tªn lµ BDDODOC.DBF vµ tæng kÕt l¹i trong file Sum_dodoc.dbf.

80

Nenyc_id

Ma_Dodoc Ky_ hieu Count Sum_DT

(ha)DTTB (ha)

Ty_le (%)

…1

SL196

11716.07 122.04 83.03

… 2 SL2 16 1666.11 104.13 11.81

… 3 SL3 8 728.42 91.05 5.16 Nenyc_id: Sè thø tù thöa ®Êt cña b¶n ®å nÒn

toµn huyÖn. Ma_Dodoc: M· ho¸ ®é dèc tõ 1 ®Õn 3 Count: Tæng sè thöa ®Êt trong mçi mét cÊp ®é

dèc Sum_DT (ha): Tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c (ha) DTTB (ha): DiÖn tÝch trung b×nh tõng cÊp cña

®é dèc (ha) Ky_hieu: Ký hiÖu tªn cña ®é dèc SL1- SL3 Ty_le (%): Tû lÖ % cña tõng møc ph©n cÊp cña

®é dèc.

4.3.3.3. C¬ së d÷ liÖu th«ng tin b¶n ®å ®é dÇy tÇng ®Êt

- C¬ së d÷ liÖu kh«ng gian:Gåm c¸c thöa ®Êt n»m trong vïng ®Êt canh t¸c n«ng

nghiÖp (14110,60 ha) cña ®Þa bµn Yªn Ch©u vµ cã 120 thöa ®Êt ®îc ph©n cÊp theo 3 møc ®é kh¸c nhau. Theo kÕt qu¶ chØ tiªu ph©n cÊp ë b¶ng 18 cho thÊy toµn huyÖn ®îc chia thµnh 3 ®é dÇy tÇng ®Êt kh¸c nhau:

1. Trªn 100 cm ( §é dÇy >100 cm): Ký hiÖu lµ D1

81

2. Tõ 100-50 cm (100 > §é dÇy > 50 cm): Ký hiÖu lµ D23. Díi 50 cm (§é dÇy < 50 cm): Ký hiÖu lµ D3

- C¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh (Phi kh«ng gian) ®é dÇy tÇng ®Êt 1. CÊu tróc cña tËp tin bddodtd.DBF vµ Sum_tday.dbf lµ

bao gåm c¸c trêng gièng cÊu tróc cña tËp tin BDDAT.DBF vµ Sum_ld.dbf.

2. Th«ng tin d÷ liÖu thuéc tÝnh cña b¶n ®å ®é dÇy tÇng ®Êt ®îc lu tr÷ trong tËp tin (File) cã tªn lµ bddodtd.DBF vµ tæng kÕt l¹i trong file Sum_tday.dbf.

Nenyc_id

Ma_DODTD

Ky_ hieu

Count

Sum_DT (ha)

DTTB (ha)

Ty_le (%)

… 1 D1 8 518.36 86.39 3.68… 2 D2 28 3262.79 116.53 23.12… 3 D3 86 10329.45 120.11 73.20

Nenyc_id: Sè thø tù thöa ®Êt cña b¶n ®å nÒn toµn huyÖn.

Ma_DODTD: M· ho¸ ®é dÇy tÇng ®Êt tõ 1 ®Õn 3 Count: Tæng sè thöa ®Êt trong mçi mét cÊp cña ®é

dÇy tÇng ®Êt Sum_DT (ha): Tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c (ha) DTTB (ha): DiÖn tÝch trung b×nh tõng cÊp cña ®é

dÇy tÇng ®Êt (ha) Ky_hieu: Ký hiÖu tªn cña ®é dÇy tÇng ®Êt tõ D1 ®Õn

D3 Ty_le (%): Tû lÖ % cña tõng møc ph©n cÊp cña ®é

dÇy tÇng ®Êt (%)

82

4.3.3.4. C¬ së d÷ liÖu th«ng tin b¶n ®å thµnh phÇn c¬ giíi


nghiÖp (14.110,60 ha) cña ®Þa bµn Yªn Ch©u vµ cã 120 thöa ®Êt ®îc ph©n cÊp theo 3 møc ®é kh¸c nhau. Theo kÕt qu¶ chØ tiªu ph©n cÊp ë b¶ng 18 cho thÊy toµn huyÖn ®îc chia thµnh 3 møc thµnh phÇn c¬ giíi kh¸c nhau :

1. Thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ: Ký hiÖu lµ T1.2. Thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh: Ký hiÖu lµ T2.3. Thµnh phÇn c¬ giíi nÆng: Ký hiÖu lµ T3.

- C¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh (Phi kh«ng gian) thµnh phÇn c¬ giíi:

1. CÊu tróc cña tËp tin BDTPCG.DBF vµ Sum_tpcg.dbf lµ bao gåm c¸c trêng gièng cÊu tróc cña tËp tin BDDAT.DBF vµ Sum_ld.dbf.

2. Th«ng tin d÷ liÖu thuéc tÝnh cña b¶n ®å thµnh phÇn c¬ giíi ®îc lu tr÷ trong tËp tin (File) cã tªn lµ BDTPCG.DBF vµ tæng kÕt l¹i trong file Sum_tpcg.dbf.

Nenyc_id

Ma_TPCG

Ky_ hieu

Count

Sum_DT (ha)

DTTB (ha)

Ty_le (%)

… 1 T1 5 518.36 86.39 3.68… 2 T2 12 3262.79 116.53 23.12… 3 T3 103 10329.45 120.11 73.20


83

Ma_TPCG: M· ho¸ thµnh phÇn c¬ giíi ®Êt tõ 1 ®Õn 3 Count: Tæng sè thöa ®Êt trong mçi mét cÊp thµnh

phÇn c¬ giíi Sum_DT (ha): Tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c (ha) DTTB (ha): DiÖn tÝch trung b×nh tõng cÊp cña thµnh

phÇn c¬ giíi (ha) Ky_hieu: Ký hiÖu tªn cña thµnh phÇn c¬ giíi T1 ®Õn

T3Ty_le (%): Tû lÖ % cña tõng møc ph©n cÊp cña thµnh

phÇn c¬ giíi

4.3.3.5. C¬ së d÷ liÖu th«ng tin b¶n ®å chÕ ®é tíi


nghiÖp (14110,60 ha) cña ®Þa bµn Yªn Ch©u vµ cã 120 thöa ®Êt ®îc ph©n cÊp theo 3 møc ®é kh¸c nhau. Theo kÕt qu¶ chØ tiªu ph©n cÊp ë b¶ng 18 cho thÊy toµn huyÖn ®îc chia thµnh 3 møc chÕ ®é tíi kh¸c nhau:

1. Níc tíi thuËn lîi: Ký hiÖu lµ I12. Níc tíi h¹n chÕ: Ký hiÖu lµ I23. Níc trêi/ Níc ma: Ký hiÖu lµ I3

- C¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh (Phi kh«ng gian) chÕ ®é tíi:1. CÊu tróc cña tËp tin BDTUOI.DBF vµ Sum_tpcg.dbf lµ

bao gåm c¸c trêng gièng cÊu tróc cña tËp tin BDDAT.DBF vµ Sum_ld.dbf.

84

2. Th«ng tin d÷ liÖu thuéc tÝnh cña b¶n ®å thµnh phÇn c¬ giíi ®îc lu tr÷ trong tËp tin (File) cã tªn lµ BDTUOI.DBF vµ tæng kÕt l¹i trong file Sum_tuoi.dbf.

Nenyc_id

Ma_Tuoi

Ky_ hieu

Count

Sum_DT (ha)

DTTB (ha)

Ty_le (%)

… 1 I1 11 1057.10 96.10 7.49… 2 I2 21 2949.34 140.44 20.90… 3 I3 88 10104.16 114.82 71.61


Ma_Tuoi: M· ho¸ chÕ ®é tíi tõ 1 ®Õn 3 Count: Tæng sè thöa ®Êt trong mçi mét cÊp chÕ ®é

tíi Sum_DT (ha): Tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c (ha) DTTB (ha): DiÖn tÝch trung b×nh tõng cÊp cña chÕ

®é tíi (ha) Ky_hieu: Ký hiÖu tªn cña chÕ ®é tíi T1 ®Õn T3 Ty_le (%): Tû LÖ % cña tõng møc ph©n cÊp cña chÕ

®é tíi (%).

4.3.4. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai

4.3.4.1. M« h×nh chång xÕp c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n tÝnh trªn GIS

- Mçi mét lÇn chång xÕp d÷ liÖu kh«ng gian m¸y tÝnh sÏ tù ®éng giao tuyÕn c¸c hÖ thèng ®a gi¸c víi nhau t¹o nªn mét líp th«ng tin míi. Líp th«ng tin míi nµy ta cÇn ph¶i xö lý,

85

ph©n tÝch vµ ph©n lo¹i tríc khi ®a vµo chång xÕp víi çc líp b¶n ®å ®¬n tÝnh cßn l¹i. Qu¸ tr×nh võa chång xÕp võa ph©n lo¹i tuy phøc t¹p nhng nã ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c vµ Ýt bÞ nhÇm lÉn.

- Theo ph¬ng ph¸p chång xÕp tõng cÆp liªn tôc nh m« h×nh trªn cuèi cïng ta nhËn ®îc mét b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai víi çc thuéc tÝnh ®¶m b¶o çc yªu cÇu trong qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ x©y dùng c¬ së d÷ liÖu.

- MÆt kh¸c ®èi víi mçi mét chØ tiªu ph©n cÊp ®Òu cã møc ®é ph©n chia vÒ giíi h¹n cña ®Æc tÝnh ®Êt ®ai cho nªn ta cã thÓ ¸p dông nguyªn lý nh©n cña møc ®é tõng chØ tiªu ph©n cÊp ®Ó t×m nh÷ng trêng hîp xÈy ra khi nã tham gia chång ghÐp kÕt hîp ®Æc tÝnh.

Gi¶ sö lÊy “s” lµ s¶n phÈm tæng hîp cña 5 chØ tiªu ph©n cÊp tham gia vµo kÕt hîp th× ta cã thÓ ¸p dông c«ng thøc nh sau:

S(G,SL,D,T,I) = G X SLX DX TX I

S(G,SL,D,T,I) = 9 X3 X 3 X 3 X 3=36 = 729 (Trêng hîp)Trong ®ã:

G: Lo¹i ®Êt cã 9 cÊp (1-9) SL: §é dèc cã 3 cÊp (1,2,3) D: §é dÇy tÇng ®Êt cã 3 cÊp (1,2,3) T: Thµnh phÇn c¬ giíi cã 3 cÊp (1,2,3) I: ChÕ ®é tíi cã 3 cÊp (1,2,3)

86

Theo c«ng thøc nµy ta cã thÓ x©y dùng thuËt to¸n ®Ó lÊy ra çc trêng hîp cã thÓ xÈy ra vµ dùa trªn mét tËp hîp s¶n phÈm míi nµy th× nhµ qu¶n lý, nhµ quy ho¹ch,… cã thÓ ®¸nh gi¸ møc ®é thÝch hîp cho tõng môc ®Ých sö dông ®Êt ®ai mµ kh«ng cÇn ®Õn b¶n ®å.

V× thêi gian vµ kh¶ n¨ng cã h¹n nªn trong ®Ò tµi chóng t«i ¸p dông Module cña phÇn mÒm Arcview 3.2 ®Ó s¾p xÕp çc nhãm chØ tiªu theo møc ®é u tiªn t¨ng dÇn hoÆc gi¶m dÇn nh»m lùa chän vµ nhãm l¹i çc ®Æc tÝnh t¬ng ®ång nhau. Module øng dông chång xÕp cña phÇn mÒm Arcview nµy cã tªn lµ Modul Geoprocessing n»m trong phÇn ph¸t triÓn Extension.

4.3.4.2. øng dông Module cña GIS x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai

Qu¸ tr×nh x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®îc thùc hiÖn theo m« h×nh thiÕt kÕ nh s¬ ®å 4 vµ m« t¶ çc bíc thùc hiÖn ë phô lôc 10.

4.3.4.3. M« t¶ çc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai (LMU) theo çc lo¹i ®Êt

1. Çc ®¬n vÞ thuéc lo¹i ®Êt vµng nh¹t trªn ®¸ qu¾c zÝt

(G1):Lo¹i ®Êt nµy gåm 5 ®¬n vÞ ®Êt ®ai, tõ LMU1 LMU5,

cã 22 khoanh ®Êt, diÖn tÝch trung b×nh mçi khoanh ®Êt lµ 118,43 ha. HiÖn t¹i LMU1, LMU4, LMU5 ®ang trång 2 vô (lóa - mµu) cßn LMU2, LMU3 lµ trång 1 vô (ng« hoÆc s¾n hoÆc lóa).

87

LMU1: Thuéc lo¹i ®Êt G1, ®é dèc trªn 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u h¬n 100cm, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, chÕ ®é t-íi h¹n chÕ.

88

LMU2: Thuéc lo¹i ®Êt G1, ®é dèc trªn 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 50 ®Õn 100cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi h¹n chÕ.

89

90

Chång

xÕp

NhËp thuéc tÝnh cho c¸c b¶n ®å

®¬n tÝnh

B¶n ®å ®¬n

vÞ ®Êt ®ai

B¶n ®åChång xÕpTæNG HîP

Xö lý d÷ liÖuthuéc tÝnh

(Dïng Summerize

vµ Edit_legend)27

§¬n vÞ ®Êt

QuÐt 6 tê b¶n ®å T¹o líp th«ng tin Chän hÖ to¹ ®é N¾n ¶nh theo l íi

Sè ho¸ theo líp Söa lçi b»ng Mrf Clean vµ Mrf Flag GhÐp 6 m¶nh thµnh 01 m¶nh B§ BDNEN. DGN hoÆcBDNEN. DXF

§iÒu tra vµthu thËp d÷ liÖu

Lùa chän b¶n ®å nÒn(BDNEN)


Sè ho¸ vµ ghÐp m¶nh

B¶n ®å sè d¹ng chuÈn

(Standard)

B¶n ®å sè trong hÖ thèng GIS

BDDAT.SHP

BDDODOC.SHPBDTDAY.SHP

BDTPCG.SHP

BDTUOI.SHP

BDCX1. SHP

BDCX2. SHP

BDCX12. SHP

S¬ ®å : M« h×nh kü thuËt GIS trong x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai

91

B¶ng : C¸c ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai (LMU) cña huyÖn Yªn Ch©u

LMUs

Tængsè

thöa

KÕt hîp ®Æc tÝnh

C¸c ®Æc tÝnh ®Êt DiÖn tÝch(ha)

Tû lÖ

(%)G SL D T I1 1 11112 1 1 1 1 2 18,14 0,142 11 11232 1 1 2 3 2 1980,9

614,0

43 3 11333 1 1 3 3 3 227,12 1,614 3 12322 1 2 3 2 2 153,83 1,095 4 13321 1 3 3 2 1 225,44 1,606 1 21312 2 1 3 1 2 119,10 0,847 4 21332 2 1 3 3 2 615,63 4,368 5 21333 2 1 3 3 3 1014,7

4 7,199 5 22333 2 2 3 3 3 543,94 3,8510 1 23111 2 3 1 1 1 58,59 0,4211 4 31233 3 1 2 3 3 475,28 3,3712 5 31333 3 1 3 3 3 977,64 6,9313 1 32333 3 2 3 3 3 46,10 0,3314 2 33322 3 3 3 2 2 305,09 2,1615 8 41233 4 1 2 3 3 520,08 3,6916 5 41333 4 1 3 3 3 521,89 3,7017 3 42333 4 2 3 3 3 531,88 3,7718 8 51333 5 1 3 3 3 882,22 6,2519 2 52122 5 2 1 2 2 50,09 0,3520 5 61233 6 1 2 3 3 286,47 2,0321 4 61333 6 1 3 3 3 504,37 3,5722 1 62122 6 2 1 2 2 252,24 1,7923 19 71333 7 1 3 3 3 1823,7

912,9

224 9 81333 8 1 3 3 3 1467,7

310,4

025 1 83111 8 3 1 1 1 139,30 0,99

92

26 4 91333 9 1 3 3 3 280,91 1,9927 1 92312 9 2 3 1 2 88,03 0,62

Tæng 120 14110,60 100

Chó thÝch: G: Lo¹i ®Êt SL: §é dècD: §é dÇy tÇng ®Êt T: Thµnh phÇn

c¬ giíiI: ChÕ ®é tíi

LMU3: Thuéc lo¹i ®Êt G1, ®é dèc trªn 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi nhê ma.

LMU4: Thuéc lo¹i ®Êt G1, ®é dèc tõ 150- 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh, chÕ ®é tíi h¹n chÕ.

LMU5: Thuéc lo¹i ®Êt G1, ®é dèc tõ 0- 150, ®é dÇy tÇng ®Êt x©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi thuËn lîi.

2. C¸c ®¬n vÞ thuéc lo¹i ®Êt phï sa suèi (G2):Lo¹i ®Êt nµy gåm 5 ®¬n vÞ ®Êt ®ai, tõ LMU6

LMU10, cã 16 khoanh ®Êt, diÖn tÝch trung b×nh mçi khoanh ®Êt lµ 147,00 ha. HiÖn t¹i LMU6, LMU7, LMU10 ®ang trång 2 vô (lóa - mµu) cßn LMU8, LMU9 trång 1 vô (lóa hoÆc mµu).

LMU6: Thuéc lo¹i ®Êt G2, ®é dèc trªn 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, chÕ ®é tíi h¹n chÕ.

93

LMU7: Thuéc lo¹i ®Êt G2, ®é dèc trªn 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi h¹n chÕ.

LMU8: Thuéc lo¹i ®Êt G2, ®é dèc trªn tõ 0-150, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi nhê ma.

LMU9: Thuéc lo¹i ®Êt G2, ®é dèc tõ 150- 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi nhê ma.

LMU10: Thuéc lo¹i ®Êt G2, ®é dèc tõ 0-150, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u h¬n 100cm, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, chÕ ®é t-íi thuËn lîi.

3. C¸c ®¬n vÞ thuéc lo¹i ®Êt vµng nh¹t trªn ®¸ d¨m cuéi kÕt (G3):

Lo¹i ®Êt nµy gåm 4 ®¬n vÞ ®Êt ®ai, tõ LMU11

LMU14, cã 12 khoanh ®Êt, diÖn tÝch trung b×nh mçi khoanh ®Êt lµ 150,34 ha. HiÖn t¹i LMU11, LMU12, LMU14 ®ang trång 1 vô (s¾n hoÆc ng«) cßn LMU13 trång 2 vô (lóa - mµu).

LMU11: Thuéc lo¹i ®Êt G3, ®é dèc trªn 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 50 ®Õn 100cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi nhê ma.


94

LMU13: Thuéc lo¹i ®Êt G3, ®é dèc tõ 150-250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi nhê ma.

LMU14: Thuéc lo¹i ®Êt G3, ®é dèc tõ 0-150, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh, chÕ ®é tíi h¹n chÕ.

4. C¸c ®¬n vÞ thuéc lo¹i ®Êt ®á vµng trªn ®¸ biÕn chÊt Philip (G4):

Lo¹i ®Êt nµy gåm 3 ®¬n vÞ ®Êt ®ai, tõ LMU15

LMU17, cã 16 khoanh ®Êt, diÖn tÝch trung b×nh mçi khoanh ®Êt lµ 98,37 ha, ®Æc ®iÓm chung cña lo¹i ®Êt nµy lµ thµnh phÇn c¬ giíi nÆng vµ chÕ ®é tíi nhê ma. HiÖn t¹i ®ang trång 1 vô (s¾n hoÆc ng«).

LMU15: Thuéc lo¹i ®Êt G4, ®é dèc trªn 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 50 ®Õn 100cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi nhê ma.

LMU16: Thuéc lo¹i ®Êt G4, ®é dèc trªn 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 – 50 cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi nhê ma.

LMU17: Thuéc lo¹i ®Êt G4, ®é dèc tõ 150-250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi nhê ma.

5. C¸c ®¬n vÞ thuéc lo¹i ®Êt ®á n©u trªn ®¸ v«i (G5):Lo¹i ®Êt nµy gåm 2 ®¬n vÞ ®Êt ®ai, LMU18 vµ LMU19,

cã 10 khoanh ®Êt, diÖn tÝch trung b×nh mçi khoanh ®Êt lµ 93,23 ha. HiÖn t¹i ®ang trång 1 vô (lóa hoÆc ng«).

95


LMU19: Thuéc lo¹i ®Êt G5, ®é dèc tõ 150 - 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u h¬n 100cm, thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh, chÕ ®é tíi h¹n chÕ.

6. §Êt vµng n©u trªn phï sa cæ (G6):Lo¹i ®Êt nµy gåm 3 ®¬n vÞ ®Êt ®ai, LMU20, LMU21 vµ

LMU22, cã 10 khoanh ®Êt, diÖn tÝch trung b×nh mçi khoanh ®Êt lµ 104,31 ha. HiÖn t¹i ®ang trång 1 vô ng« hoÆc 1vô lóa.

LMU20: Thuéc lo¹i ®Êt G6, ®é dèc trªn 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 50 ®Õn 100cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi ma.


LMU22: Thuéc lo¹i ®Êt G6, ®é dèc tõ 150 - 250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u h¬n 100cm, thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh, chÕ ®é tíi h¹n chÕ.

7. §Êt ®á vµng trªn ®¸ biÕn chÊt G¬nai (G7):Lo¹i ®Êt nµy gåm 1 ®¬n vÞ ®Êt ®ai (LMU23) cã 19

khoanh ®Êt, diÖn tÝch trung b×nh mçi khoanh ®Êt lµ 95,99 ha. HiÖn t¹i ®ang trång 1 vô ng«.


96

8. C¸c ®¬n vÞ thuéc lo¹i ®Êt mïn ®á vµng trªn ®¸ sÐt v«i (G8):

Lo¹i ®Êt nµy gåm 2 ®¬n vÞ ®Êt ®ai (LMU24 vµ LMU25) cã 10 khoanh ®Êt, diÖn tÝch trung b×nh mçi khoanh ®Êt lµ 160,70 ha. HiÖn t¹i LMU24 trång 1 vô ng«, LMU25 trång 2 vô lóa.


LMU25: Thuéc lo¹i ®Êt G8, ®é dèc tõ 0-150, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u h¬n 100cm, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, chÕ ®é t-íi thuËn lîi.

9. C¸c ®¬n vÞ thuéc lo¹i ®Êt mïn ®á vµng trªn ®¸ Macma Axit (G9):

Lo¹i ®Êt nµy gåm 2 ®¬n vÞ ®Êt ®ai (LMU26 vµ LMU27) cã 5 khoanh ®Êt, diÖn tÝch trung b×nh mçi khoanh ®Êt lµ 73,79 ha. HiÖn t¹i LMU26 trång 1 vô ng«, LMU27 trång 2 vô lóa.


LMU27: Thuéc lo¹i ®Êt G9, ®é dèc tõ 150-250, ®é dÇy tÇng ®Êt s©u tõ 0 - 50cm, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, chÕ ®é tíi h¹n chÕ.

97

4.3.5. NhËn xÐt vÒ c¸c ®¬n vÞ ®Êt ®ai cña huyÖn Yªn Ch©u - tØnh S¬n La

4.3.5.1. BiÕn ®éng vÒ diÖn tÝch theo c¸c ®¬n vÞ ®Êt ®ai

DiÖn tÝch trung b×nh mçi mét ®¬n vÞ ®Êt lµ 522,61 ha. §¬n vÞ ®Êt cã diÖn tÝch lín nhÊt lµ LMU2 víi diÖn tÝch 1980,96 ha (14,04%). §¬n vÞ cã diÖn tÝch nhá nhÊt lµ LMU1 víi diÖn tÝch 18,14 ha (0,14%).

8 ®¬n vÞ cã diÖn tÝch tõ 100-300 ha, tæng DT 1684,41 ha (11,94%)

5 ®¬n vÞ ®Êt cã diÖn tÝch < 100 ha, tæng DT 260,95 ha (1,86%)

2 ®¬n vÞ ®Êt cã diÖn tÝch tõ 300-500 ha, tæng DT 780,37 ha (5,53%)




3 ®¬n vÞ ®Êt cã diÖn tÝch > 1100 ha, tæng DT 5272,48 ha (36,37%).

4.3.5.2. BiÕn ®éng cña 27 ®¬n vÞ ®Êt ®ai theo thöa ®Êt

7 / 27 LMU, mét ®¬n vÞ cã 1 thöa ®Êt, tæng DT 721,50 ha (5,13%)

98

2/27 LMU, mét ®¬n vÞ cã 2 thöa ®Êt, tæng DT 355,18 ha (2,51%)







1/27 LMU, mét ®¬n vÞ cã 19 thöa ®Êt, tæng DT 1823,79 ha (12,92%).

4.3.5.3. BiÕn ®éng vÒ sè thöa ®Êt theo ®¬n vÞ ®Êt ®ai

Theo b¶ng thèng kª ®Æc ®iÓm c¸c ®¬n vÞ ®Êt theo thöa ®Êt ta cã: Thöa ®Êt cã diÖn tÝch nhá nhÊt lµ 9,50 ha (0,08%) thuéc LMU18. Thöa ®Êt cã diÖn tÝch lín nhÊt lµ 864,09 ha (6.12%) thuéc LMU2. DiÖn tÝch trung b×nh cña mçi mét thöa ®Êt lµ 117,59 ha (so víi diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lµ 14110,60 ha) vµ cho thÊy r»ng diÖn tÝch ®Êt nµy chªnh lÖch kh¸ cao. Møc ®é biÕn ®éng ®îc thÓ hiÖn nh sau:

99

- DiÖn tÝch ®Êt < 25 ha cã 7/120 thöa ®Êt, thuéc trong 6 LMU (1,11,15,18,19,23), tæng diÖn tÝch lµ 122,20 ha chiÕm 0,89%.

- DiÖn tÝch ®Êt tõ 25-50 ha ha cã 33/120 thöa ®Êt, thuéc trong 17 LMU (2,3,4,5,7,9,13-20,23,24,26), tæng diÖn tÝch lµ 1199,67 ha chiÕm 8,50%.

- DiÖn tÝch ®Êt tõ 50-100 ha cã 39/120 thöa ®Êt, thuéc trong 18 LMU (2-5,8-12,15-16,18,20,21,23,24,26,27), tæng diÖn tÝch 2907,28 ha chiÕm 20,59%.

- DiÖn tÝch ®Êt tõ 100-200 ha cã 19/120 thöa ®Êt, thuéc trong 15 LMU (2,3,5-9,12,15,16,20,23-26), tæng diÖn tÝch lµ 2665,21 ha chiÕm 18,88%.

- DiÖn tÝch ®Êt tõ 100-200 ha cã 15/120 thöa ®Êt, thuéc trong 12 LMU (2,7-9,11,12,14,16,21-24), tæng diÖn tÝch lµ 3702,19 ha chiÕm 26,24%.

- DiÖn tÝch ®Êt > 300 ha cã 15/120 thöa ®Êt, thuéc trong 7 LMU (2,8,12,17,18,23,24), tæng diÖn tÝch lµ 3514,05 ha chiÕm 24,90%.

4.3.5.4. Mét sè nhËn xÐt vÒ kh¶ n¨ng thÝch hîp cña çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®èi víi çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt trång c©y hµng n¨m cña huyÖn Yªn Ch©u

Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra, thu thËp sè liÖu vÒ hiÖn tr¹ng c©y trång vµ çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt trång c©y hµng n¨m cña huyÖn Yªn Ch©u (xem b¶ng 10) th× chóng t«i cã thÓ s¬ bé nhËn xÐt nh sau:

100

- Çc ®¬n vÞ ®Êt ®ang trång mµu chñ yÕu cã: §Êt cã ®é dèc cao h¬n 250, cã ®é dÇy tÇng ®Êt < 50 cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi nhê níc ma. §¹i diÖn lµ LMU (23, 24), LMU15, LMU18. NÕu kh¾c phôc ®îc vÊn ®Ò níc vµ ®é dÇy tÇng ®Êt (bãn ph©n phï hîp) ta cã ®a 1 lóa 1 lóa - 1 mµu/n¨m (LMU2) vµ 1 mµu 2 mµu/n¨m (LMU8).

- Çc ®¬n vÞ ®Êt trång 1vô lóa trong mét n¨m chñ yÕu: §Êt cã ®é dèc tõ 150 - 250, ®é dÇy tÇng ®Êt < 50 cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi h¹n chÕ. §¹i diÖn lµ LMU12, LMU9, LMU7. NÕu kh¾c phôc ®îc vÊn ®Ò níc vµ ®é dÇy tÇng ®Êt (bãn ph©n phï hîp) ta cã ®a 1 lóa 1lóa - 1mfu/n¨m LMU (4,9,17,22).

- Çc ®¬n vÞ ®Êt trång 1lóa_1mµu trong mét n¨m chñ yÕu: §Êt cã ®é dèc nhá h¬n 150, ®é dÇy tÇng ®Êt < 50 cm, thµnh phÇn c¬ giíi nÆng, chÕ ®é tíi chñ ®éng vµ b¸n chñ ®éng. §¹i diÖn lµ LMU (10,13,25,27). NÕu kh¾c phôc ®îc vÊn ®Ò níc vµ ®é dÇy tÇng ®Êt (bãn ph©n phï hîp) ta cã ®a 1 lóa - 1 mµu 2 lóa/n¨m LMU (10,25).

- Çc ®¬n vÞ ®Êt trång 2vô lóa trong mét n¨m chñ yÕu: §Êt cã ®é dèc < 150, ®é dÇy tÇng ®Êt < 50 cm, thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh, chÕ ®é tíi chñ ®éng vµ b¸n chñ ®éng. §¹i diÖn lµ LMU5 vµ LMU14.

B¶ng : Çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt trång c©y hµng n¨m cña Yªn Ch©u

Lo¹i sö dông ®Êt chÝnh

Lo¹i h×nh sö dông ®Êt

KiÓu sö dông ®Êt

101

N«ng nghiÖp cã t-íi

1. Chuyªn lóa 1.1. Hai vô lóa1.2. Mét vô lóa

2. Chuyªn mµu 2.1. Hai vô mµu3. Lóa - Mµu 3.1. Mét vô lóa mét

vô mµuN«ng nghiÖp níc trêi

4. Chuyªn mµu 4.1. Chuyªn trång ng«4.2. Chuyªn trång s¾n

4.3.6. NhËn xÐt s¬ bé vÒ qu¸ tr×nh x©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b»ng c«ng nghÖ GIS

4.3.6.1. ¦u ®iÓm cña GIS* ViÖc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu trªn GIS trong ®¸nh gi¸

®Êt ®ai nãi chung vµ x©y b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai nãi riªng lµ mét vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ øng dông th«ng tin ®Êt ®ai. GIS cßn gäi lµ “HÖ thèng lËp b¶n ®å th«ng minh” (Intelligent Mapping System). §ã lµ kh¶ n¨ng cña hÖ thèng vÒ sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a d÷ liÖu b¶n ®å vµ thuéc tÝnh cña nã. Mçi mét øng dông trong hÖ thèng ®Òu ®-îc t¹o ra cho riªng nã mét c¬ së d÷ liÖu ®Æc trng, tøc lµ nã ®îc khai th¸c nh»m phôc vô cho mét lÜnh vùc nµo ®ã (c¬ së d÷ liÖu chuyªn ®Ò). VÝ dô nh:

- GIS øng dông trong giao th«ng: Th× t¹o ra mét m« h×nh d÷ liÖu ®êng x¸ b»ng nh÷ng ®èi tîng ®Þa lý ®êng.

- GIS øng dông trong x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai: Th× t¹o ra mét m« h×nh d÷ liÖu c¸c b¶n ®å ®¬n tÝnh

102

vµ b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai b»ng nh÷ng ®èi tîng ®Þa lý vïng.

* GIS kh«ng chØ cã kh¶ n¨ng cËp nhËt, lu tr÷, qu¶n lý vµ ph©n tÝch nh÷ng th«ng tin kh«ng gian mµ cßn cã tÝnh n¨ng ®a d¹ng trong viÖc xö lý sè liÖu thuéc tÝnh g¾n liÒn víi ®èi tîng ®Þa lý. Cã çc c«ng cô (Tool) kh¸ mÒm dÎo thÝch øng víi ngêi sö dông vµ còng cã nhiÒu Module rÊt tiÖn Ých trong xö lý sè liÖu nh: Query Builder, Calculate, Find… cña Arcview [45].

* GIS lµ c«ng cô gióp cho çc nhµ qu¶n lý thu thËp vµ theo dâi mäi th«ng tin liªn quan nh»m thùc hiÖn tèt çc ho¹t ®éng ®iÒu hµnh vµ trî gióp ra quyÕt ®Þnh, lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Æt ra. T×m nÐt chÝnh, ®Æc trng vµ tiªu ®iÓm cña çc sè liÖu riªng rÏ tõ ®ã cã híng gi¶i quyÕt tæng thÓ cho çc nhu cÇu cña ®Þa ph¬ng. ChØ cã GIS míi cã thÓ cung cÊp ®îc çc gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò “Lµm thÕ nµo ta sö dông tèt nhÊt nguån nh©n lùc vµ tµi nguyªn hiÖn cã víi gi¸ thµnh qu¶n lý tèi thiÓu” [42].

* PhÇn lín çc phÇn mÒm GIS ®Òu cã kh¶ n¨ng trao ®æi d÷ liÖu m¹nh vµ cã c¶ phÇn më réng ph¸t triÓn (Extensions) ®Ó thªm vµo mét sè Module nh»m ®a d¹ng ho¸ chøc n¨ng phôc vô cho môc ®Ých nghiªn cøu. Kh¶ n¨ng trao ®æi d÷ liÖu cña mét sè phÇm mÒm GIS nh:

+ Arcview: Cã thÓ më vµ hiÓn thÞ trùc tiÕp çc files cã phÇn më réng: *.DXF, *.DGN, *.TIFF, *.JPEG, *.TXT, *.dBase,…file 3D. Cßn ®èi víi Arc/Info th× Arcview cã thÓ sö dông trùc tiÕp kh«ng cÇn ph¶i chuyÓn ®æi c¬ së d÷ liÖu [45].

103

+ MapInfo: Mét m×nh nã cã thÓ chuyÓn ®æi d÷ liÖu kh¸ m¹nh nh:

- MapInfo (*.Map,…) ArcInfo- *.Tab *.SHP- *.Tap *.DXF/DWG/DGN…[24], [44].

+ ArcInfo: Cã thÓ chuyÓn ®æi d÷ liÖu nh:- ArcInfo Grid Format file- Vector Format File (*.DXF, *.SHP,…) ArcInfo [23].* GIS kh«ng chØ cã çc chøc n¨ng øng dông cô thÓ mµ

thêng cã hai chøc n¨ng cùc kú quan träng: Module chång xÕp c¬ së d÷ liÖu vµ ng«n ng÷ lËp tr×nh riªng cña nã nh [23], [44], [45].

- ArcInfo: Sö dông Module lËp tr×nh SML vµ sö dông çc lÖnh ®Ó chång xÕp d÷ liÖu kh«ng gian.

- MapInfo: Cã ng«n ng÷ lËp tr×nh riªng lµ MapBasic (version 4.5-5.0).

- Arcview: Ng«n ng÷ lËp tr×nh riªng trong héi tho¹i Scripts. Cßn çc lÖnh chång xÕp c¬ së d÷ liÖu ®îc ¸p dông víi Module Geoprocessing n»m trong phÇn më réng Extensions.

Ngoµi ra, GIS cã thÓ thay ®æi tû lÖ liªn tôc cña c¶m gi¸c vµ sö dông mµu vµ t¹o bãng ®éc lËp çc cÊu tróc cña qu¸ tr×nh in, kh¶ n¨ng thay ®«i mµu s¾c còng nh yªu cÇu diÔn ®¹t [25].

* Tríc kia ta x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai b»ng thñ c«ng, tøc lµ lÊy tÊt c¶ çc tê b¶n ®å giÊy ®¬n tÝnh xÕp lªn trªn nhau ®Ó ®èi chiÕu ph©n lo¹i thµnh b¶n ®å ®¬n vÞ

104

®Êt ®ai. Ph¬ng ph¸p nµy rÊt khã kh¨n trong khi chång xÕp c¶ d÷ liÖu kh«ng gian lÉn thuéc tÝnh. S¶n phÈm ®é chÝnh x¸c thÊp, mÊt nhiÒu thêi gian - c«ng søc, sè lîng vµ chÊt lîng còng kh«ng ®¶m b¶o theo nhu cÇu. Cßn b»ng kü thuËt GIS ta cã thÓ chång xÕp rÊt nhanh chãng c¶ d÷ liÖu kh«ng gian vµ thuéc tÝnh. §ång thêi, ph¬ng ph¸p nµy mang tÝnh chÊt c«ng nghÖ cao ®¶m b¶o vÒ chÊt vµ lîng, tiÕt kiÖm rÊt nhiÒu thêi gian, s¶n phÈm ®¹t tiªu chuÈn theo yªu cÇu.

* HiÖn nay do sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña c«ng nghÖ tin häc GIS kh«ng chØ giíi h¹n trong kh«ng gian hai chiÒu mµ cßn ®îc thÓ hiÖn theo kh«ng gian 3 chiÒu (3D, xem ¶nh 5). VÝ dô: Trong quy ho¹ch ®« thÞ c«ng nghÖ nµy gióp t¹o ra nh÷ng h×nh ¶nh, kh«ng gian t¬ng lai cña ®« thÞ víi ®Çy ®ñ c¸c chi tiÕt, râ rµng vÒ bè côc, kiÕn tróc kh«ng gian, c©y xanh, m«i trêng, giao th«ng vËn t¶i, thuû lîi, níc bÒ mÆt…víi c¸c líp th«ng tin kh¸c nhau.

105

Ngoµi ra, sù kÕt hîp cña GIS víi c«ng nghÖ viÔn th¸m lµ mét søc m¹nh to lín trong qu¸ tr×nh x©y dùng çc lo¹i b¶n ®å vµ ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng vïng nói cao, nh÷ng n¬i hiÓm trë khã cã thÓ ®Õn ®îc. Hai c«ng nghÖ nµy ta tëng tîng nh: ViÔn th¸m cho ta mét bøc tranh ch©n thùc rêi r¹c cßn hÖ thèng GIS liªn kÕt chóng l¹i thµnh mét chuçi mét çch hÖ thèng, cã thÓ so s¸nh ®îc, tÝnh to¸n ®îc, ph©n tÝch ®îc vµ cã thÓ tæng hîp råi bãc t¸ch ®îc.3.3.6.2. Nh÷ng khã kh¨n vµ h¹n chÕ viÖc øng dông c«ng nghÖ GIS

* HiÖn nay Ýt cã nh÷ng hÖ thèng lµm b¶n ®å cã hiÖu qu¶ trong thùc tÕ, mÆc dï cã triÓn väng trong t¬ng lai. B¶n ®å m¸y tÝnh vÉn cã môc ®Ých ®Çu tiªn lµ s¶n xuÊt b¶n ®å. Mét sè hÖ thèng kh¸c cã nh÷ng c«ng cô tiªn tiÕn ®Ó chÕ b¶n ®å, ®Æt nh·n, ký hiÖu phong phó vµ th viÖn phong ch÷, møc ®é t¬ng t¸c, çc s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao h¬n [25].

106

ChiÒng khoi

SËp v¹t

ChiÒng hÆc

¶nh : ¶nh 3D cña 3 x· huyÖn Yªn Ch©u - S¬n La [8]

* Mét phÇn lín cña hÖ thèng GIS thêng liªn quan ®Õn m« pháng çc ®èi tîng ®Þa lý cho nªn ®Ó ®¶m b¶o an toµn ta ph¶i cã cÊu h×nh m¸y tÝnh thËt tèt, tèc ®é xö lý ®å ho¹ cao. Nh÷ng thiÕt bÞ nh thÕ thêng rÊt ®¾t vµ ®ßi hái ta ph¶i ®Çu t ban ®Çu rÊt nhiÒu tiÒn, kÕt hîp c¶ mua phÇn mÒm, h¬n n÷a chuyÓn giao c«ng nghÖ rÊt thµnh th¹o míi cã thÓ sö dông nã cã hiÖu qu¶.

* Mçi mét phÇn mÒm GIS ®Òu cã nh÷ng u ®iÓm vµ nh-îc ®iÓm cña nã vµ cha cã mét ph©n mÒm GIS nµo rÊt hoµn thiÖn vÒ mäi mÆt. Nh vËy, kÓ c¶ trong t¬ng lai sÏ kh«ng cã mét phÇn mÒm nµo hoµn toµn trän vÑn chØ cã ngêi thiÕt kÕ lËp tr×nh më réng vµ ph¸t triÓn dÇn dÇn theo yªu cÇu cña ngêi sö dông. V× vËy, ®Ó øng dông c«ng nghÖ GIS cã hiÖu qu¶ cÇn cã mét ®éi ngò çn bé nghiªn cøu khoa häc kÕt hîp víi çn bé kü thuËt øng dông c«ng nghÖ cã tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng lµm viÖc tèt.

* ë ViÖt Nam c«ng nghÖ GIS ®· ®îc ¸p dông kh¸ réng r·i nhng nhiÒu c¬ quan chØ x©y dùng vµ b¶o tr× nh»m môc ®Ých riªng cña m×nh. Cho nªn hiÖn tîng thu thËp vµ biªn tËp d÷ liÖu cßn rÊt kh¸c nhau cha chuÈn ho¸ d÷ liÖu tæng thÓ (cha thèng nhÊt vÒ d÷ liÖu cho tÊt c¶ çc c¬ quan) dÉn ®Õn g©y nhiÒu khã kh¨n trong trao ®æi sè liÖu, l·ng phÝ tiÒn cña vµ c«ng søc.

5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ

5.1. KÕt luËn Dùa vµo môc ®Ých vµ néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi

chóng t«i ®· hoµn thµnh ®îc nh÷ng c«ng viÖc sau ®©y:

107

1. HuyÖn Yªn Ch©u, tØnh S¬n La thuéc vïng ®åi nói T©y B¾c ViÖt Nam, diÖn tÝch tù nhiªn lµ 84.366,90 ha, ®iÒu kiÖn sinh th¸i thÝch hîp cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp, lùc lîng lao ®éng råi rµo, gåm 5 d©n téc anh em ®ang sinh sèng. Nh×n chung còng cã nhiÒu khã kh¨n nh: §Þa h×nh kh¸ phøc t¹p, hÖ thèng giao th«ng vµ thuû lîi cßn gÆp h¹n chÕ. Tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp, nguån thu nhËp cña ngêi d©n chñ yÕu dùa vµo s¶n phÈm n«ng nghiÖp lµ chÝnh, thiÕu vèn vµ cha ¸p dông khoa häc kü thuËt nhiÒu trong s¶n xuÊt, cha ®¸p øng ®îc vÒ vÊn ®Ò cung cÇu vµ thÞ trêng tiªu thô, v× nh÷ng h¹n chÕ nµy ®· lµm ¶nh hëng rÊt nhiÒu trong viÖc ph¸t triÓn, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cho nh©n d©n trong ®Þa bµn huyÖn.

2. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu th«ng tin cho chØ tiªu ph©n cÊp c¸c b¶n ®å ®¬n tÝnh: Lo¹i ®Êt (9 cÊp), ®é dèc (3 cÊp), ®é dÇy tÇng ®Êt (3 cÊp), thµnh phÇn c¬ giíi (3 cÊp), chÕ ®é tíi (3 cÊp) b»ng phÇn mÒm MapInfo vµ MicroStation.

3. Dïng kü thuËt GIS xö lý, chång xÕp c¸c b¶n ®å ®¬n tÝnh b»ng phÇn mÒm Arcview vµ ArcInfo, ®· thu ®îc kÕt qu¶:

- Hoµn thiÖn 5 bé b¶n ®å ®¬n tÝnh, 01 b¶n ®å hiÖn tr¹ng c©y trång, 01 b¶n ®å hµnh chÝnh víi tû lÖ 250.000 vµ x©y dùng ®îc 01 b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai tû lÖ 50.000 cña huyÖn Yªn Ch©u.

- Toµn bé ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp cña Yªn Ch©u 14110,60 ha ®îc chia thµnh 27 ®¬n vÞ ®Êt, cã 120 thöa ®Êt. DiÖn tÝch trung b×nh mçi mét ®¬n vÞ ®Êt lµ 522,61

108

ha. §¬n vÞ ®Êt cã diÖn tÝch lín nhÊt lµ LMU2 víi diÖn tÝch 1980,96 ha (14,04%). §¬n vÞ cã diÖn tÝch nhá nhÊt lµ LMU1 víi diÖn tÝch 18,14 ha (0,14%). Thöa ®Êt cã diÖn tÝch nhá nhÊt lµ 9,50 ha (0,08%) thuéc LMU18. Thöa ®Êt cã diÖn tÝch lín nhÊt lµ 864,09 ha (6.12%) thuéc LMU2. DiÖn tÝch trung b×nh cña mçi mét thöa ®Êt lµ 117,59 ha (so víi diÖn tÝch ®Êt canh t¸c 14110,60 ha) cho thÊy diÖn tÝch ®Êt nµy chªnh lÖch kh¸ cao.

4. Sö dông c«ng nghÖ GIS x©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ®· ®îc øng dông thµnh c«ng trong ®Ò tµi. §ång thêi, so víi ph¬ng ph¸p truyÒn thèng th× ph¬ng ph¸p nµy cho ®é chÝnh x¸c cao h¬n, nhanh h¬n, kh¶ n¨ng xö lý trao ®æi d÷ liÖu m¹nh, c¬ së d÷ liÖu ®îc x©y dùng cã thÓ sö dông cho nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh: §¸nh gi¸ ®Êt, quy ho¹ch sö dông ®Êt, qu¶n lý ®Êt ®ai, viÔn th¸m .v.v.5.2. §Ò nghÞ

1. Qu¸ tr×nh ¸p dông c«ng nghÖ GIS x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch trong nÒn khoa häc ®Êt. Nã kh«ng chØ ®¸p øng vÒ mÆt khoa häc kü thuËt mµ nãi lªn mét xu thÕ ph¸t triÓn theo híng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. VËy, CSDL GIS ph¶i ®îc x©y dùng trªn çc chuÈn (Standard) d÷ liÖu ®Þa lý quèc tÕ vµ çc thñ tôc (Procedure) cÇn thiÕt, ®¶m b¶o cho viÖc chia sÎ th«ng tin trong hÖ thèng gi÷a çc ngµnh, çc ®Þa ph¬ng trong c¶ níc còng nh quèc tÕ.

109

2. Yªn Ch©u lµ vïng ®åi nói cao, ph¬ng tiÖn ®i l¹i rÊt khã kh¨n cho nªn nÕu x©y dùng ®îc mét m« h×nh c«ng nghÖ tin häc (GIS) phôc vô cho ®Þa ph¬ng lµ mét ®iÒu rÊt ®¸ng mõng, nhng ®Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy c¶ nhµ níc vµ ®Þa ph¬ng cÇn ph¶i hÕt søc quan t©m vµ tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc ®Çu t c«ng nghÖ vµ nguån nh©n lùc.

3. Ph¬ng ph¸p x©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai b»ng phÇn mÒm Arcview cña GIS cÇn ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu vµ øng dông ë nh÷ng vïng sinh th¸i cã ®Æc ®iÓm ®Êt ®ai kh¸c nhau nh»m thèng nhÊt vµ chuÈn ho¸ d÷ liÖu chung cho cÊp huyÖn trong ph¹m vi c¶ níc vµ quèc tÕ.

110

Tµi liÖu th¶m kh¶o

I. TiÕng ViÖt1 Vò ThÞ B×nh (1995), §¸nh gi¸ ®Êt ®ai phôc vô ®Þnh híng

quy ho¹ch n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp huyÖn Gia L©m, LuËn ¸n PTS khoa häc N«ng nghiÖp, Hµ Néi.

2 NguyÔn Träng B×nh, TrÇn ThÞ B¨ng T©m, Ph¹m ThÞ H-¬ng Lan (1995), Bµi gi¶ng HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý GIS, Trêng §HNN I, Hµ Néi.

3 NguyÔn §×nh Bång (1995), §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp cña ®Êt trèng ®åi nói träc tØnh Tuyªn Quang theo ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i ®Êt thÝch hîp, LuËn ¸n PTS khoa häc N«ng nghiÖp, Trêng §HNN I, Hµ Néi.

4 T«n ThÊt ChiÓu (1986), “Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp níc ta trong giai ®o¹n tíi”, Quy ho¹ch N«ng nghiÖp, tr. 5 -12.

5 NguyÔn §×nh D¬ng (2001), Bµi Gi¶ng ViÔn th¸m vµ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý, Trêng §HNN I, Hµ Néi.

6 NguyÔn Hoµng §an (1995), “Bíc ®Çu øng dông kü thuËt viÔn th¸m vµ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý x©y dùng b¶n ®å xãi mßn ®Êt thÞ x· Bu«n Ma Thuét - §AKLAK”, kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc kü thuËt, viÖn quy ho¹ch thiÕt kÕ N«ng nghiÖp, tr. 69 - 83.

7 §Æng V¨n §øc (2001), HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý GIS, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi.

8 Lª ThÞ Giang (2002), T×m hiÓu sù thay ®æi sö dông ®Êt n«ng l©m nghiÖp t¹i huyÖn Yªn Ch©u – TØnh S¬n La qua viÖc sö dông kü thuËt gi¶i ®o¸n ¶nh viÔn th¸m, LuËn v¨n

111

th¹c sÜ khoa häc N«ng NghiÖp, Hµ Néi.9 QuyÒn §×nh Hµ (1993), §¸nh gi¸ kinh tÕ ®Êt lóa vïng

®ång b»ng S«ng Hång, LuËn ¸n tiÕn sÜ n«ng nghiÖp, Tr-êng §HHNN I, Hµ Néi

10

§ç Nguyªn H¶i (2001), §¸nh gi¸ ®Êt vµ híng sö dông ®Êt bÒn v÷ng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn Tiªn S¬n - tØnh B¾c Ninh, LuËn ¸n tiÕn sÜ n«ng nghiÖp, Trêng §HNN I, Hµ Néi

11

MÉn Quang Huy (1999), øng dông GIS thiÕt kÕ c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å cho hÖ thèng th«ng tin ®¸nh gi¸ tµi nguyªn ®Êt cÊp huyÖn, LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc N«ng NghiÖp, Hµ Néi.

12

Cao ViÖt Hng, (2000), Nghiªn cøu mét sè ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i tÝnh chÊt cña ®Êt phÌn cña huyÖn KiÕn Thôy - thµnh phè H¶i Phßng. LuËn ¸n tiÕn sÜ n«ng nghiÖp, Trêng §HNN I, Hµ Néi.

13

NguyÔn Khang, NguyÔn V¨n T©n (1995), “§¸nh gi¸ ®Êt ®ai vïng dù ¸n ®a môc tiªu EASOUP §AKLAK”, Héi th¶o quèc gia §¸nh gi¸ vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt trªn quan ®iÓm sinh th¸i vµ ph¸t triÓn l©u bÒn. NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 69.

14

NguyÔn V¨n LuËt (1991), “Nghiªn cøu hÖ thèng canh t¸c ViÖt Nam”, B¸o c¸o héi nghÞ M¹ng líi hÖ thèng canh t¸c ViÖt Nam lÇn thø 2, Hµ Néi

15

Ph¹m Träng M¹nh, Ph¹m Väng Thanh (1999), C¬ së hÖ thèng thèng tin ®Þa lý trong quy ho¹ch vµ qu¶n lý ®« thÞ, Nhµ xuÊt b¶n x©y dùng, Hµ Néi.

1 NguyÔn V¨n Nh©n, Vò ThÞ BÐ N¨m, Ph¹m ViÖt TiÕn 1995,

112

6 “Sö dông kü thuËt th«ng tin ®Þa lý (GIS) trong nghiªn cøu tµi nguyªn ®Êt ®ai tØnh §AKLAK”, B¸o cao chuyªn ®Ò KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc kü thuËt, viÖn quy ho¹ch thiÕt kÕ N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr.57-66.

17

NguyÔn C«ng Pho (1995), “B¸o c¸c tãm t¾t §¸nh gi¸ ®Êt vïng ®ång b»ng S«ng Hång”, Héi th¶o quèc gia §¸nh gi¸ vµ quy hoach sö dông ®Êt theo quan ®iÓm sinh th¸i vµ ph¸t triÓn l©u bÒn, Hµ Néi.

18

TrÇn An Phong (1995), §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt theo quan ®iÓm sinh th¸i vµ ph¸t triÓn l©u bÒn. NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi.

19

§oµn C«ng Quú (2000), §¸nh gi¸ ®Êt ®ai phôc vô quy ho¹ch sö dông ®Êt n«ng-l©m nghiÖp huyÖn §¹i Tõ tØnh Th¸i Nguyªn, LuËn ¸n tiÕn sü N«ng NghiÖp, Hµ Néi.

20

§ç ThÞ T¸m (2001), §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp theo híng s¶n xuÊt c©y hµng ho¸ huyÖn V¨n Giang - Hng Yªn, LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp, Trêng §HNN I, Hµ Néi.

21

NguyÔn Ých T©n (2000), Nghiªn cøu tiÒm n¨ng ®Êt ®ai nguån níc vµ x©y dùng m« h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao mét sè vïng óng tròng vïng ®ång b»ng S«ng Hång, LuËn ¸n tiÕn sÜ N«ng nghiÖp, Trêng §HNN I, Hµ Néi

22

NguyÔn ThÕ thËn, NguyÔn Th¹c Dòng (2000), Tr¾c ®Þa vµ b¶n ®å kü thuËt sè trong x©y dùng, Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc.

23

NguyÔn ThÕ ThËn, TrÇn C«ng Yªn (2000), Híng dÉn dö dông phÇn mÒm GIS, ARCINFO, Nhµ xuÊt b¶n x©y dùng, Hµ Néi.

113

24

NguyÔn ThÕ ThËn, TrÇn C«ng Yªn (2000), Tæ chøc hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý GIS vµ phÇn mÒm MapInfo 4.0, NXB x©y dùng, Hµ Néi.

25

NguyÔn ThÕ ThËn (2002), C¬ së hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý GIS, NXB khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi.

26

NguyÔn V¨n Th«ng (2002), X¸c ®Þnh lo¹i h×nh sö dông ®Êt thÝch hîp phôc vô ®Þnh híng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp huyÖn NghÜa Hng - tØnh Nam §Þnh, LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc n«ng nghiÖp, Hµ Néi.

27

§µo Ch©u Thu, NguyÔn Khang (1998), Gi¸o tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi.

28

NguyÔn V¨n Thuú, Chu TuÊn Tó (1995), “CÇn cã chuÈn thèng nhÊt c¸c hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®ang h×nh thµnh trªn c¶ níc”, §Þa chÝnh, (5), tr.11-13.

29

TrÇn Minh TiÕn (2002), Nghiªn cøu ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i ®Êt b¶n ®Þa cña ngêi d©n téc Th¸i ë huyÖn Yªn Ch©u – tØnh S¬n La, LuËn V¨n th¹c sÜ khoa häc n«ng nghiÖp, Tr-êng §HNN I, Hµ Néi.

30

NguyÔn Thanh Trµ (1999), Gi¸o tr×nh B¶n ®å ®Þa chÝnh. NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi.

31

Trêng §¹i häc N«ng nghiÖp I, Khoa ®Êt vµ M«i trêng (2001), 25 n¨m x©y dùng vµ trêng thµnh 1976-2001, NXB Trêng §HNNI, Hµ Néi.

32

ViÖn hµn l©m khoa häc Liªn X« (1995), Tõ ®iÓn gi¶i thÝch thæ nhìng häc, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi.

33

Lª Quang VÞnh (1998), X©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Xu©n Trêng - Nam §Þnh theo ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ ®Êt cña FAO, LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc n«ng

114

nghiÖp, Trêng §HNN I, Hµ Néi. II. TiÕng Anh34

Arens P.L. (1977), Land evaluation standards for rainfed agreculture, World soil resource, FAO, Rome.

35

FAO (1976), A framework for land evaluation, FAO, Rome.

36

FAO (1984), Land evaluation for rainfed agreculture, Soil bulletin N052, FAO, Rome.

37

FAO (1985), Land evaluation for irrigated agreculture.

38

FAO (1988), Land evaluation for agriculture Development, Soil bulletin 64, Rome.

39

FAO (1989), Land evaluation for agriculture Development, Soil bulletin 64, Rome.

40

FAO (1989), Land evaluation for extensive grazing. Soil bulletin 58. Rome.

41

FAO (1994), Land evaluation and farming systems analysis for land useplanning, Working doccument.

42

Geoge B Korte, P.E. (2001), The GIS BOOK, On Word Press, SNA 6940269.

43

Peter Lentes (2002), An Introduction to GIS, Lecture help at Ha Noi Agricultural University, SFB 564, Subproject D3.

44

User’s Guide, MapInfo Professional 5.0, Troy, New York 12180-8399.

45

Using ArcView GIS (1996), The Geographic Information System For Everyone, Invironmental Systems Research Institute..Inc, 300 New York Street, Redlands, CA 92373 USA.

Lêi cam ®oan

115

T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ cha hÒ ®îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo.

T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®· ®îc c¶m ¬n vµ th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®îc chØ râ nguån gèc.

Hµ néi, ngµy 01 th¸ng 10 n¨m 2003Ngêi cam ®oan

Vann Varth

116

Lêi c¶m ¬n

Nh÷ng bao kû niÖm häc tËp vµ rÌn luyÖn t¹i ViÖt Nam. Chóng em xin bµy tá lßng, v« cïng biÕt ¬n ®Õn ®Êt níc vµ con ngêi ViÖt Nam quý kh¸ch.

H¬n n÷a ®Ó hoµn thµnh ®îc luËn v¨n th¹c sü nµy, em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña PGS.TS.§µo Ch©u Thu – Phã gi¸m ®èc Trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn N«ng nghiÖp bÒn v÷ng Trêng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c«.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n th¹c sü MÉn Quang Huy, th¹c sü TrÇn Quèc Vinh, th¹c sü Lª ThÞ Giang, çc thÇy c« gi¸o trong Khoa §Êt vµ M«i trêng, çc anh chÞ trong phßng N«ng nghiÖp vµ §Þa chÝnh cña HuyÖn Yªn Ch©u - TØnh S¬n La, cïng toµn thÓ b¹n bÌ ®· gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy.

Tõ nh÷ng t©m lßng nhiÖt t×nh d¹y dç cña çc thÇy c« gi¸o vµ mäi sù quan t©m gióp ®ì cña b¹n bÌ. Em sÏ ghi nhí m·i trong ®êi vµ xin kÝnh chóc søc khoÎ vµ sù thµnh c«ng lu«n ®Õn víi çc thÇy c« gi¸o vµ çc b¹n yªu quý.

Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

Hµ Néi, ngµy 01 th¸ng 10 n¨m 2003T¸c gi¶ luËn v¨n

Vann Varth

117

Danh s¸ch c¸c ch÷ viÕt t¾t dïng trong ®Ò tµi

Tõ viÕt t¾t

NghÜa tiÕng viÖt

FAO

GIS

LMU

LUT

DDL

DML

BDDVDD

CSDL

NTTS

BDDAT

BDDODOC

BDDODTD

BDTPCG

BDTUOI

DT

Tæ chøc n«ng - l¬ng thÕ giíi (Food and Agriculture

Organisation)

HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý (Geographic Information

System)

§¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai (Land Mapping Unit)

Lo¹i h×nh sö dông ®Êt (Land Use Type)

Ng«n ng÷ ®Þnh nghÜa sè liÖu (Data Defintion

Language)

Ng«n ng÷ xö lý sè liÖu (Data Manipulation Language)

B¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai

C¬ së d÷ liÖu

Nu«i trång thuû s¶n

B¶n ®å ®Êt

B¶n ®å ®é dèc

B¶n ®å ®é dÇy tÇng ®Êt

B¶n ®å thµnh phÇn c¬ giíi

B¶n ®å chÕ ®é tíi

DiÖn tÝch

118

BDNEN B¶n ®å nÒn

119

Danh môc çc b¶ng

B¶ng 1: Mèi quan hÖ gi÷a ph¹m vi ®iÒu tra, tû lÖ b¶n ®å vµ çc lo¹i b¶n ®å cÇn cã ®Ó x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai phôc vô ®¸nh gi¸ ®Êt....................................15

B¶ng 2: Sè liÖu khÝ hËu huyÖn Yªn Ch©u - S¬n La..............45

B¶ng 3: Çc lo¹i ®Êt cña huyÖn Yªn Ch©u...........................48

B¶ng 4: T×nh h×nh d©n sè vµ lao ®éng cña Yªn Ch©u (2001 - 2002).........................................................................49

B¶ng 5: HiÖn tr¹ng diÖn tÝch, n¨ng xuÊt, s¶n lîng mét sè c©y trång chÝnh huyÖn Yªn Ch©u - TØnh S¬n La n¨m 2000 - 2002..........................................................................54

B¶ng 6: T×nh h×nh ch¨n nu«i cña huyÖn Yªn Ch©u............54

B¶ng 7: HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt huyÖn Yªn Ch©u n¨m 2002.....................................................................................56

B¶ng 8: Çc ®Æc tÝnh vµ tÝnh chÊt ®Êt ®ai ®îc sö dông ph©n cÊp b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Yªn Ch©u - tØnh S¬n La.................................................................58

B¶ng 9: Çc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai (LMU) cña huyÖn Yªn Ch©u...........................................................................69

B¶ng 10: Çc lo¹i h×nh sö dông ®Êt trång c©y hµng n¨m cña Yªn Ch©u.....................................................................75

120

Danh môc çc h×nh

H×nh 1: Thao t¸c sè häc trªn 2 líp d÷ liÖu d¹ng Raster........28

H×nh 2: Thao t¸c sè häc trªn 2 líp d÷ liÖu d¹ng Vector........29

Danh môc çc biÓu ®å

BiÓu ®å 1: C¬ cÊu sö dông ®Êt huyÖn Yªn Ch©u n¨m 2002......................................................................................55

Danh môc çc s¬ ®å

S¬ ®å 1: Quy tr×nh ®¸nh gi¸ ®Êt vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt........................................................................................15

S¬ ®å 2: Mèi quan hÖ gi÷a d÷ liÖu kh«ng gian vµ thuéc tÝnh cña GIS..........................................................................27

S¬ ®å 3: Quy tr×nh kü thuËt GIS trong x©y dùng vµ qu¶n lý CSDL chuyªn ®Ò......................................43

S¬ ®å 4: M« h×nh kü thuËt GIS trong x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai....................................................................68

Danh môc çc ¶nh

¶nh 1: M« h×nh ®Êt trång 2 lóa...................................52¶nh 2: M« h×nh ®Êt trång c©y mµu............................52¶nh 3: M« h×nh ®Êt trång ng« n¬ng...........................53

122

¶nh 4: M« h×nh ®Êt trång 1 lóa - 1 mµu (Ruéng-ng«). 53¶nh 5: ¶nh 3D cña 3 x· huyÖn Yªn Ch©u - S¬n La........78

123

Môc lôc

1. Më ®Çu.................................................................1

1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi............................................1

1.2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi.................................2

1.3. Yªu cÇu cña ®Ò tµi.......................................................2

1.4. Ph¹m vi nghiªn cøu........................................................2

2. Tæng quan vÒ çc vÊn ®Ò nghiªn cøu.....................3

2.1. Mét sè nghiªn cøu trong ®¸nh gi¸ ®Êt..........................32.1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®¸nh gi¸ ®Êt...........................32.1.2. Kh¸i niÖm vÒ ®Êt ®ai vµ ®¸nh gi¸ ®Êt.................42.1.3. Nh÷ng nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai trªn thÕ giíi. .52.1.4. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai ë ViÖt

Nam..........................................................................82.1.5. Híng dÉn ®¸nh gi¸ ®Êt ®ai cña FAO....................13

2.2. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ GIS...........................................182.2.1. Giíi thiÖu vÒ HÖ thèng Th«ng tin ®Þa lý (GIS).....182.2.2. Mét sè kh¸i niÖm liªn quan ®Õn Th«ng tin ®Þa lý

................................................................................212.2.3. Mét sè ®Þnh nghÜa vÒ GIS..................................212.2.4. Mèi liªn hÖ cña GIS víi çc ngµnh khoa häc kh¸c...222.2.5. Çc yÕu tè thµnh c«ng cña GIS.............................242.2.6. C¬ së d÷ liÖu cña GIS...........................................252.2.7. M« h×nh chång ghÐp b¶n ®å trong GIS...............271.2.10. Nh÷ng øng dông GIS trong ®¸nh gi¸ tµi nguyªn

®Êt trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam..............................312.2.11. Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ phÇn mÒm GIS..................38

3. Néi dung vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.....................41

3.1. §èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi....................................41

3.2. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn...................................41

3.3. Néi dung nghiªn cøu....................................................41

3.4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu..............................................42

124

3.4.1. Thu thËp, tæng hîp vµ ph©n tÝch tµi liÖu............423.4.2. Kü thuËt GIS x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai 42

4. KÕt qu¶ nghiªn cøu..............................................44

4.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn cña huyÖn Yªn Ch©u.....................444.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý.........................................................444.1.2. §Þa h×nh...............................................................444.1.3. KhÝ hËu vµ thuû v¨n.............................................454.1.4. TiÒm n¨ng rõng.....................................................474.1.5. TiÒm n¨ng kho¸ng s¶n..........................................474.1.6. Thæ nhìng.............................................................48

4.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi.............................................484.2.1. D©n sè vµ lao ®éng.............................................484.2.2. C¬ së h¹ tÇng cña huyÖn Yªn Ch©u.....................504.2.3. C¬ së y tÕ, gi¸o dôc vµ v¨n ho¸............................504.2.4. T×nh h×nh s¶n xuÊt cña çc ngµnh.....................514.2.5. HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt cña huyÖn Yªn Ch©u......54

4.3. X©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai b»ng kü thuËt GIS...........................................57

4.3.1. X¸c ®Þnh çc chØ tiªu ph©n cÊp cho b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Yªn Ch©u - S¬n La...................57

4.3.2. Qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai. .584.3.3. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu çc b¶n ®å ®¬n tÝnh...604.3.4. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai

................................................................................664.3.5. NhËn xÐt vÒ çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai cña huyÖn Yªn

Ch©u - tØnh S¬n La...............................................734.3.6. NhËn xÐt s¬ bé vÒ qu¸ tr×nh x©y dùng vµ qu¶n lý

c¬ së d÷ liÖu b»ng c«ng nghÖ GIS........................765. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ...........................................80

5.1. KÕt luËn......................................................................80

5.2. §Ò nghÞ.......................................................................81

125

PhÇn phô lôc

Phô lôc 1: Thèng kª çc ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai theo thöa ®Êt...................................................................................1

Phô lôc 2: Çc chØ tiªu ph©n cÊp mét sè vïng t¹i ViÖt Nam....5

Phô lôc 3: HiÖn tr¹ng vµ biÕn ®éng sö dông theo 6 lo¹i ®Êt thêi kú 1995 - 2002 cña huyÖn Yªn Ch©u TØnh S¬n La 11

Phô lôc 4: Mét sè phÉu diÖn ®îc m« t¶.................................12

Phô lôc 5: M« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian (Spatial Data Models)........................................................................................18

Phô lôc 6: PhÇn mÒm øng dông hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý..24

Phô lôc 7: Qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ®Ó xö lý, nhËn xÐt çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai......................................................................30

Phô lôc 8: S¬ lîc VÒ phÐp to¸n vµ mét sè hµm cña GIS (Arcview).........................................................................32

Phô lôc 9: Qu¸ tr×nh ghÐp 6 m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 vµo cïng mét hÖ to¹ ®é b»ng chøc n¨ng Merge Geographic cña phÇn mÒm Microstation...........................................34

Phô lôc 10: M« t¶ çc bíc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai b»ng kü thuËt GIS (m« t¶ theo s¬ ®å 4)........................................................................................35

Phô lôc 1: Thèng kª c¸c ®¬n vÞ b¶n ®å ®Êt ®ai theo thöa ®Êt

LMUS T Sè T

C¸c ®Æc tÝnh ®Êt ®ai

DT tõng thöa ®Êt

% tõngthöa ®Êt

DT tõng

LMU (ha)

% tõngLMUG SL D T I

1 1 27 1 1 1 1 2 18,14 0,13 18,14 0,13

2 11

179 1 1 2 3 2 274,65 1,95

1980,96 14,04

130 1 1 2 3 2 185,19 1,31180 1 1 2 3 2 40,04 0,28176 1 1 2 3 2 54,38 0,39121 1 1 2 3 2 85,60 0,61223 1 1 2 3 2 864,09 6,12288 1 1 2 3 2 178,00 1,26292 1 1 2 3 2 122,45 0,87105 1 1 2 3 2 66,13 0,47280 1 1 2 3 2 80,80 0,57103 1 1 2 3 2 29,63 0,21

3 311 1 1 3 3 3 60,21 0,43

227,12 1,6154 1 1 3 3 3 128,71 0,9126 1 1 3 3 3 38,20 0,27

4 3265 1 2 3 2 2 69,22 0,49

153,83 1,09240 1 2 3 2 2 34,57 0,24291 1 2 3 2 2 50,04 0,35

5 48 1 3 3 2 1 33,77 0,24

225,44 1,6070 1 3 3 2 1 103,71 0,73110 1 3 3 2 1 51,38 0,3697 1 3 3 2 1 36,58 0,24

6 1 57 2 1 3 1 2 119,10 0,84 119,10 0,84

7 494 2 1 3 3 2 39,96 0,28

615,63 4,3669 2 1 3 3 2 125,92 0,89115 2 1 3 3 2 239,59 1,7077 2 1 3 3 2 210,16 1,4945 2 1 3 3 3 195,07 1,38

2

LMUS T Sè T



% tõngthöa ®Êt

DT tõng

LMU (ha)


8 5 1014,74 7,1934 2 1 3 3 3 381,44 2,7039 2 1 3 3 3 126,61 0,907 2 1 3 3 3 237,56 1,681 2 1 3 3 3 74,06 0,52

9 5

295 2 2 3 3 3 29,37 0,21

543,94 3,8515 2 2 3 3 3 47,96 0,3425 2 2 3 3 3 71,26 0,51

324 2 2 3 3 3 243,13 1,7228 2 2 3 3 3 152,22 1,08

10 1 50 2 3 1 1 1 58,59 0,42 58,59 0,42

11339 3 1 2 3 3 11,28 0,09

475,28 3,3732 3 1 2 3 3 96,01 0,6818 3 1 2 3 3 96,68 0,6935 3 1 2 3 3 271,31 1,92

12 5

53 3 1 3 3 3 62,26 0,44

977,64 6,9324 3 1 3 3 3 82,17 0,58

220 3 1 3 3 3 100,26 0,71197 3 1 3 3 3 252,68 1,79195 3 1 3 3 3 480,27 3,40

13 1 10 3 2 3 3 3 46,10 0,33 46,10 0,3314 2 298 3 3 3 2 2 270,23 1,92 305,09 2,16315 3 3 3 2 2 34,86 0,25

15 8

192 4 1 2 3 3 22,20 0,16

520,08 3,69

216 4 1 2 3 3 38,02 0,27171 4 1 2 3 3 118,13 0,84172 4 1 2 3 3 35,40 0,25193 4 1 2 3 3 86,16 0,61202 4 1 2 3 3 74,77 0,53217 4 1 2 3 3 95,12 0,67260 4 1 2 3 3 50,28 0,36

16 5 361 4 1 3 3 3 109,79 0,78 521,89 3.70374 4 1 3 3 3 27,76 0,20

3

LMUS T Sè T



% tõngthöa ®Êt

DT tõng

LMU (ha)


308 4 1 3 3 3 75,01 0,53370 4 1 3 3 3 83,97 0,60364 4 1 3 3 3 225,36 1,60

17 3336 4 2 3 3 3 41,28 0,29

531,88 3,77350 4 2 3 3 3 449,60 3,19357 4 2 3 3 3 41,00 0,29

18 8

196 5 1 3 3 3 9,50 0,08

882,22 6,25

76 5 1 3 3 3 78,68 0,56390 5 1 3 3 3 613,71 4,35178 5 1 3 3 3 31,25 0,2291 5 1 3 3 3 33,24 0,24

165 5 1 3 3 3 37,03 0,2642 5 1 3 3 3 30,96 0,2237 5 1 3 3 3 47,85 0,34

19 2 204 5 2 1 2 2 31,77 0,23166 5 2 1 2 2 18,32 0,13

20 5

135 6 1 2 3 3 122,28 0,87

286,47 2,03173 6 1 2 3 3 28,45 0,20244 6 1 2 3 3 38,11 0,27177 6 1 2 3 3 35,85 0,25232 6 1 2 3 3 61,78 0,44

21 4160 6 1 3 3 3 58,50 0,41

504,37 3,57131 6 1 3 3 3 65,05 0,46116 6 1 3 3 3 286,04 2,03112 6 1 3 3 3 94,78 0,67

22 1 93 6 2 1 2 2 252,24 1,79 252,24 1,7923 19 282 7 1 3 3 3 47,78 0,34 1823,79 12,92

381 7 1 3 3 3 66,90 0,47376 7 1 3 3 3 75,28 0,53384 7 1 3 3 3 24,47 0,1792 7 1 3 3 3 43,74 0,31

248 7 1 3 3 3 310,47 2,20378 7 1 3 3 3 67,62 0,48296 7 1 3 3 3 91,60 0,65385 7 1 3 3 3 88,05 0,62387 7 1 3 3 3 110,67 0,78

4

LMUS T Sè T



% tõngthöa ®Êt

DT tõng

LMU (ha)


388 7 1 3 3 3 220,69 1,56313 7 1 3 3 3 97,91 0,6973 7 1 3 3 3 188,90 1,34

199 7 1 3 3 3 202,99 1,44134 7 1 3 3 3 34,76 0,25379 7 1 3 3 3 73,08 0,52345 7 1 3 3 3 25,40 0,18342 7 1 3 3 3 35,19 0,25365 7 1 3 3 3 18,29 0,13

24 9

299 8 1 3 3 3 81,79 0,58

1467,73 10,40

335 8 1 3 3 3 79,22 0,56283 8 1 3 3 3 296,67 2,10243 8 1 3 3 3 38,06 0,27331 8 1 3 3 3 186,40 1,3275 8 1 3 3 3 414,47 2,94

221 8 1 3 3 3 52,45 0,37205 8 1 3 3 3 99,78 0,71268 8 1 3 3 3 218,89 1,55

25 1 113 8 3 1 1 1 139,30 0,99 139,30 0,99

26 4

249 9 1 3 3 3 152,50 1,08

280,91 1,99117 9 1 3 3 3 62,68 0,44231 9 1 3 3 3 38,32 0,27251 9 1 3 3 3 27,41 0,19

27 1 241 9 2 3 1 2 88,03 0,62 88,03 0,62

Chó thÝch:G: Lo¹i ®ÊtSL: §é dècD: §é dÇy tÇng ®Êt

T: Thµnh phÇn c¬ giíiI: ChÕ ®é tíi

5

LMUS : C¸c lo¹i h×nh sö dông ®Êt

T: Tæng sè thöa ®ÊtSè T: Sè thöa DT: Tæng diÖn tÝch

6

Phô lôc 2: C¸c chØ tiªu ph©n cÊp mét sè vïng t¹i ViÖt Nam

1. ChØ tiªu ph©n cÊp b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai ViÖt Nam tû lÖ 1: 1.000.000

ChØ tiªu Ph©n cÊp Ký hiÖu

1. Thæ nhìng 1.1. §Êt c¸t1.2. Nhãm ®Êt phï sa (båi tô do s«ng)1.3. Nhãm ®Êt mÆn - MÆn mïa kh« - MÆn thêng xuyªn1.4. Nhãm ®Êt phÌn (cã/ kh«ng mÆn) - PhÌn trung b×nh vµ nhÑ (ho¹t ®éng vµ tiÒm n¨ng)1.5. Nhãm ®Êt x¸m1.6. Nhãm ®Êt thung lòng dèc tô1.7. Nhãm ®Êt ®en vµ ®Êt than bïn1.8. Nhãm ®Êt ®á (trªn ®¸ macma baz¬ vµ trung tÝnh)1.9. Nhãm ®Êt ®á trªn nói vµ ®Êt mïn trªn nói cao1.10.Nhãm ®Êt mïn vµng ®á trªn nói vµ ®Êt mïn trªn nói cao1.11. Nhãm ®Êt xãi mßn tr¬ sái ®¸

G1G2

G3G4G5G6G7G8G9G10G11G12G13

2. TÇng dÇy cña ®Êt

2.1 > 100cm2.2. 50 - 100cm2.3. < 50

D1D2D3

3. §é dèc (®é) 3.1. < 153.2. 15 - 253.3. > 25

SL1SL2SL3

4. Lîng ma/ n¨m 4.1. > 2500mm4.2. 1500 - 2500mm4.3. < 1500mmNgËp lôt (F)

R1R2R3F1

5. Thñy v¨n níc mÆn

5.1 Kh«ng bÞ ngËp, ngËp n«ng (< 30cm)5.2. NgËp 30 - 60 cm5.3. NgËp > 60 cm5.4. NgËp triÒu hµng ngµy X©m nhËp mÆn (SA) trªn 4g/ l5.6. Kh«ng bÞ ngËp mÆn5.7. X©m nhËp mÆn díi 3 th¸ng/ n¨m5.8. X©m nhËp trªn 3 th¸ng/ n¨m5.9. X©m nhËp mÆn c¶ n¨m (thêng xuyªn)

F2F3F4

SA1SA2SA3SA4

7

6. Tíi tiªu 6.1. Cã tíi6.2. Nhê níc trêi

1112

7. NhiÖt ®é (tæng tÝch «n 0C)

7.1. > 80007.2. 7000 - 80007.3. < 7000

T1T2T3

(Nguån sè liÖu: N¨m 1995, ViÖn QH vµ TKNN ®· hoµn thµnh viÖc tæng kÕt kÕt qu¶ x©y dùng b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai toµn quèc nh»m phôc vô cho c«ng t¸c ®¸nh gi¸ ®Êt theo FAO trªn ph¹m vi toµn quèc).2. ChØ tiªu ph©n cÊp b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai tØnh Tuyªn Quang tû lÖ 1/100.000


1. Tæ hîp ®Êt(i)

1. §Êt phï sa2. §Êt lÇy, than bïn, dèc tô3. §Êt x¸m b¹c mµu vµ ®Êt ®á vµng biÕn ®æi do trång lóa4. §Êt ®en5. §Êt ®á vµng trªn ®¸ v«i, ®¸ sÐt vµ ®¸ biÕn chÊt6. §Êt vµng ®á trªn ®¸ macma axit, ®¸ c¸t, phï sa cæ7. §Êt mïn vµng ®á trªn nói

G1G2G3G4G5G6G7

2. §Þa h×nh - ®é dèc

(SL)

1. Trªn 250

2. Tõ 150 - 250

3. Tõ 80 -150

4. Díi 80

SL1SL2SL3SL4

3. §é dÇy tÇng ®Êt

(D)

1. Trªn 100 cm2. Tõ 50 - 100 cm3. Díi 50 cm

D1D2D3

4. Tæng nhiÖt 1. Díi 7000 0C T1

8

®é /n¨m(T)

2. Tõ 7000 0C - 8000 0C3. Trªn 8000 0C

T2T3

5. Tæng lîng m-a /n¨m

(R)

1. Díi 1800 mm2. Tõ 1800 mm - 2400 mm3. Trªn 2400 mm

R1R2R3

9

3. ChØ tiªu ph©n cÊp b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai vïng T©y Nguyªn tû lÖ 1/250.000

ChØ tiªu Ph©n cÊp1. §Êt vµ ®Þa chÊt

1. §Êt båi tô (Pb, P, Pg, Pf, Py, D, J, Rk)1a. Kh«ng ngËp níc mïa lò1b. NgËp níc mïa lò2. §Êt ®en (R, Ru, Rp)3. §Êt x¸m b¹c mµu (Xa, Ba, X, B, Xk)4. §Êt ®á vµng trªn macma baz¬ vµ trung tÝnh (Fl, Fk, Fu, Fn)5. §Êt ®á vµng kh¸c (Fs, Fa, Fd, Fg, Fp)6. §Êt mïn vµng ®á trªn nói vµ ®Êt mïn trªn nói cao (H.A)

2. §Þa m¹o 1. §ång b»ng, thung lòng gi÷a nói2. Cao nguyªn, ®åi vµ nói thÊp3. Nói cao

3. §é dèc (®é) 1. < 150

2. 150 - 200

3. > 200

4. §é dÇy tÇng ®Êt

1. > 100cm2. 100 - 50cm3. < 50cm

5. Kh¶ n¨ng tíi tiªu

1. Cã tíi2. Kh«ng tíi

6. Lîng ma trung b×nh/ n¨m

1. cao (> 2500mm)2. Trung b×nh (1500 - 2500mm)3. ThÊp (< 1500mm)

7. Tæng nhiÖt ®é

1. Cao (>85000)2. Trung b×nh (7500 - 85000)3. ThÊp (< 75000)

10

4. ChØ tiªu ph©n cÊp b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai vïng ®ång b»ng S«ng Cöu Long tû lÖ 1/250.000


1. TÝnh chÊt thæ nhìng

(G)

1. Nhãm ®Êt c¸t giång, sa cÊu thÞt nhÑ pha c¸t.2. Nhãm ®Êt phï sa, sa cÊu thÞ nÆng, sÐt.3. Nhãm ®Êt mÆn mïa kh«, sa cÊu thÞt nÆng/ sÐt.4. Nhãm ®Êt mÆn thêng xuyªn, sa cÊu thÞt nÆng/ sÐt.5. Nhãm ®Êt phÌn (tiÒm tµng/ho¹t ®éng) nÆng tÇng phÌn hoÆc sinh phÌn xuÊt hiÖn 0 - 50cm, sa cÊu thÞt nÆng/sÐt.6. Nhãm ®Êt phÌn (tiÒm tµng/ho¹t ®éng) trung b×nh vµ nhÑ, tÇng phÌn hoÆc sinh phÌn xuÊt hiÖn s©u > 50cm, sa cÊu thÞt nÆng.7. Nhãm ®Êt x¸m trªn phï sa cæ, sa cÊu thÞt trung b×nh.8. Nhãm ®Êt than bïn phÌn, tÇng sinh phÌn xuÊt hiÖn s©u > 50cm, tÇng mÆt h÷u c¬9. Nhãm ®Êt ®á vµng, ®¸ lé ®Çu

G1G2G3G4G5

G6

G7G8

G9

2. T×nh tr¹ng x©m nhËp mÆn

(S)

1. Kh«ng bÞ nhËp mÆn.2. X©m nhËp mÆn < 3 th¸ng (H/IV - V)/ n¨m3. X©m nhËp mÆn > 3 th¸ng (H/III - V)/n¨m4. X©m nhËp mÆn thêng xuyªn.

S1S2S3S4

3. §é s©u ngËp(F)

1. Kh«ng bÞ ngËp, ngËp n«ng2. NgËp 30 - 60cm3. NgËp > 60cm4. NgËp > 10cm5. NgËp triÒu hµng ngµy

F1F2F3F4F5

4. Kh¶ n¨ng tíi(l)

1. Cã tíi2. Nhê níc trêi

l1l2

12

5. Lîng ma trung b×nh/ n¨m (R)

1. 1500 - 2500mm2. < 1500mm

R1R2

6. Thêi gian canh t¸c nhê m-a

(D)

1. 7 th¸ng/ n¨m (V - XI)2. 6 th¸ng/ n¨m (V/VI - X/XI)3. 5 th¸ng/ n¨m (VI/VII - X/XI)4. < 4 th¸ng/ n¨m (VII/VIII/IX - X/XI)

D1D2D3D4

13

5. ChØ tiªu ph©n cÊp b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai vïng ®ång b»ng s«ng Hång


1. Ph©n lo¹i ®Êt (G)

1. §Êt c¸t 2. §Êt mÆn3. §Êt phï sa4. §Êt gley5. §Êt b¹c mµu6. §Êt ®á vµng7. §Êt tr¬ sái ®¸

G1G2G3G4G5G6G7

2.§é dÇy tÇng ®Êt (D)

1. TÇng ®Êt dÇy trªn 100 cm2. TÇng dÇy 50-100 cm 3. TÇng dÇy díi 50 cm

D1D2D3

3. §é dèc (SL)1. §é dèc díi 80

2. §é dèc 80 - 150

3. §é dèc 150 - 250

4. §é dèc trªn 250

SL1SL2SL3SL4

4. TPCG (T)1. Thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ (c¸t pha, thÞt nhÑ )2. Thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh (thÞt trung b×nh )3. Thµnh phÇn c¬ giíi nÆng (thÞt nÆng, sÐt )

T1T3T2

5. §iÒu kiÖn tíi (I)1. Tíi chñ ®éng2. Tíi møc ®é h¹n chÕ3. Kh«ng ®îc tíi

I1I2I3

6. §iÒu kiÖn tiªu (F)

1. Tiªu chñ ®éng2. Tiªu møc ®é h¹n chÕ3. Kh«ng ®îc tiªu

F1F2F3

7. NgËp óng (L)1. Kh«ng ngËp vµ ngËp n«ng <30 cm2. NgËp 30-60 cm díi 15 ngµy3. NgËp trªn 60 cm4. NgËp > 60 cm trªn mét th¸ng

L1L2L3L4

8. NhiÔm mÆn 1. Kh«ng nhiÔm mÆn EC < 4 ms/cm2. NhiÔm mÆn Ýt EC tõ 4-8 ms/cm

X1X2

14

(X) 3. NhiÔm mÆn nhiÒu EC > 8 ms/cm X3

9. §é ph× nhiªu (P)

1. §é ph× nhiªu cao2. §é ph× nhiªu trung b×nh3. §é ph× nhiªu thÊp

P1P2P3

15

6. ChØ tiªu ph©n cÊp b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai huyÖn Gia L©m


1. Lo¹i ®Êt (G) 1. §Êt c¸t

2. §Êt phï sa

3. §Êt gley

G1

G2

G3

2. Thµnh phÇn c¬ giíi (T)

1. §Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ

2. §Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi trung b×nh

3. §Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nÆng

T1

T2

T3

3. §iÒu kiÖn tíi (I ) 1. Tíi chñ ®éng

2. Tíi h¹n chÕ

3. Kh«ng ®îc tíi

I1

I2

I3

4. §iÒu kiÖn tiªu (F) 1. Tiªu chñ ®éng

2. Tiªu h¹n chÕ

F1

F2

5. NgËp óng (L) 1. Kh«ng ngËp vµ ngËp n«ng <30 cm

2. NgËp 30-60 cm díi 15 ngµy

3. NgËp > 60 cm tõ 1 th¸ng trë

L1

L2

L3

16

lªn

6. §é ph× nhiªu (P) 1. §é ph× nhiªu cao

2. §é ph× nhiªu trung b×nh

P1

P2

17

Phô lôc 3: HiÖn tr¹ng vµ biÕn ®éng sö dông theo 6 lo¹i ®Êt thêi kú 1995 - 2002 cña huyÖn Yªn Ch©u TØnh S¬n La

Lo¹i ®Êt Chu kú tríc,n¨m 1995

HiÖn tr¹ng,n¨m 2002

BiÕn ®éng so víi chu kú tríc

DT(ha) CC (%) DT (ha) CC

(%) DT (ha) TL (%)

Tæng diÖn tÝch 84366,9 100 84366,

9 100

I. §Êt n«ng nghiÖp 12879,98 15,27 16988,

74 20,14 +4108,76

+4,87

1. §Êt trång c©y hµng n¨m 11656,2 13,82 14110,6 16,73 +2454,4 +2,91a. §Êt ruéng lóa, lóa mµu 809,76 0,96 1212,21 1,44 +402,45 +0,48b. §Êt n¬ng rÉy 10445,2

6 12,38 11758,59 13,94 +1313,3

3 +1,56c. §Êt trång c©y hµng n¨m kh¸c 401,18 0,18 1139,8 1,35 +738,62 +0,872. §Êt vên t¹p 569,18 0,68 480,85 0,57 -88,33 -0,113. §Êt trång c©y l©u n¨m 466,67 0,55 2033,56 2,41 +1566,8

9 +1,864. §Êt cá dïng vµo ch¨n nu«i 25,2 0,06 +25,2 +0,035. §Êt cã mÆt níc NTTS 187,93 0,22 338,53 0,4 +150,6 +0,18II. §Êt l©m nghiÖp cã rõng 15770 18,69 27609,

67 32,72 +11839,67

+14,04

1. Rõng tù nhiªn 15431,6 18,29 26615,37 31,55 11193,7

7+13,2

6a. §Êt cã rõng phßng hé 13121,6 15,55 25497,3

7 30,22 +12375,77

+14,67

b. §Êt cã rõng ®Æc dôngc. §Êt cã rõng s¶n xuÊt 2310,0 2,4 118,0 1,33 -1192,0 -1,412. Rõng trång 338,4 0,4 994,3 1,18 +655,90 +0,78a. §Êt cã rõng phßng hé 338,4 0,4 994,3 1,18 +655,90 +0,78b. §Êt cã rõng ®Æc dôngc. §Êt cã rõng s¶n xuÊt3. §Êt ¬m c©y gièngIII. §Êt khu d©n c n«ng th«n 333,01 0,39 339,62 0,40 +66,61 +0,0

8Trong ®ã: - §Êt ë 333,01 0,39 339,62 0,40 +0,08IV. §Êt ®« thÞ 112,33 0,01 45,45 0,05 +33,12 +0,0

4Trong ®ã: - §Êt ë 12,33 0,01 45,45 0,05 +0,04V. §Êt chuyªn dïng 1090,9

6 1,29 1695,33 2,01 +604,3

7+0,7

21. §Êt x©y dùng 68,87 0,08 108,84 0,13 +39,97 +0,052. §Êt giao th«ng 147,68 0,53 990,15 1,17 +542,47 0,21

18

3. §Êt thuû lîi vµ MNCD 34,76 0,04 212,02 0,25 +177,264. §Êt lÞch sö v¨n ho¸5. §Êt an ninh quèc phßng 6,8 0,01 11,53 0,013 +4,736. §Êt khai th¸c kho¸ng s¶n 16,2 0,02 12,2 0,014 -4 -0,017. §Êt lµm nguyªn vËt liÖu XD 0,8 2,27 0,003 +1,47 +0,018. §Êt lµm muèi9. §Êt nghÜa trang, nghÜa ®Þa 507,25 0,60 350,55 0,42 -156,7 -0,1810. §Êt chuyªn dïng kh¸c 8,6 0,01 7,77 0,01 -0,83

VI. §Êt cha sö dông 54280,62 64,35 37628,

09 44,60-

1695,85

-19,7

51. §Êt b»ng cha sö dông 39,6 0,05 -39,6 -0,052. §Êt ®åi nói cha sö dông 49231,1

3 58,57 33374,28 39,56 15856,8

5 -18,893. §Êt cã mÆt níc cha sö dông 23,0 0,03 -23,0 -0,034. S«ng suèi 424,7 0,29 610,81 0,72 +186,11 +0,825. Nói ®¸ kh«ng cã rõng c©y 3200,0 3,79 1846,51 2,19 -353,49 -1,66. §Êt cha sö dông kh¸c 1362,19 1,62 1796,49 2,13 +434,4

Phô lôc 4: Mét sè phÉu diÖn ®îc m« t¶

1. VÞ trÝ vµ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i phÉu diÖn YC 01§Þa ®iÓm: Ruéng nhµ «ng Quµng V¨n S¬ng, B¶n Sai, x·

SÆp VËt.§¸ mÑ, mÉu chÊt: Phï sa ngßi suèi§Þa h×nh: B»ng ph¼ng ven suèiHiÖn tr¹ng th¶m thùc vËt: Ruéng trång lóaH×nh th¸i phÉu diÖn:

§é s©u tÇng ®Êt, cm M« t¶ phÉu diÖn

0 – 15 N©u nh¹t h¬i vµng (Èm: 2,5Y 4,5/4; Kh«: 2,5Y 7/4), ít nh·o, thÞt pha sÐt vµ pha c¸t, nhiÒu rÔ lóa, bãp h¬i dÎo dÝnh, chuyÓn líp

19

tõ tõ.

15 – 35 N©u h¬i vµng (Èm: 2,5Y 6/4; Kh«: 2,5Y 7/4), Èm, thÞt pha sÐt vµ pha çt, cßn Ýt rÔ lóa, ®Êt kh¸ chÆt, chuyÓn líp tõ tõ.

35 – 70 N©u h¬i vµng (Èm: 2,5Y 6/4; Kh«: 2,5Y 8/3), Èm, thÞt pha sÐt vµ pha çt, ®Êt chÆt nhiÒu vÈy çt th«, nhiÒu ®èm ®en nhá ch¹y däc tÇng, chuyÓn líp tõ tõ.

70 – 100 N©u h¬i vµng: (Èm: 2,5Y 6/4; Kh« 2,5 Y 8/4), ít h¬i nh·o, thÞt pha sÐt vµ pha çt, dÎo dÝnh, nhiÒu æ çt th« vµ lÉn nhiÒu sái nhá trong tÇng.

20

§Æc tÝnh lý, ho¸ häc phÉu diÖn YC 01TÝnh chÊt lý häc:

§é s©u tÇng ®Êt, cm

Dung

träng

g/cm3

Tû trän

g g/cm3

§é xèp (%)

§é Èm (%)

Thµnh phÇn cÊp h¹t (%)

> 50 m

50 - 20 m

20 - 2 m

< 2m

0 - 15 1,10 2,60 57,6

38,5

27,1 28,5 14,2 20,2

15 - 35 1,25 2,62 52,3

25,7

20,7 36,4 18,4 24,5

35 - 70 1,28 2,65 21,7

27,8

21,2 37,9 12,6 28,3

70 - 100

1,32 2,70 51,0

24,6

26,6 29,5 13,7 30,2

TÝnh chÊt ho¸ häc:

§é s©u tÇng

®Êt, cm

Hµm lîng tæng sè, %

DÔ tiªu, mg/100g

Cmol (+)/kg pH

OC N P-2O5

K2O P-2O5

K2O Al+++ H+ H2

OpH

0 - 15 1,25

0,14

0,06

0,45

6,94

6,03 0,03

0,19

5,6 4,8

25 - 35 1,12

0,10

0,08

0,63

7,40

4,52 0,05

0,13

5,3 4,5

35 - 70 0,74

0,08

0,08

0,77

9,58

2,96 0,03

0,12

5,4 4,6

70 - 100 0,80

0,08

0,09

0,74

6,03

1,48 0,03

0,23

5,2 4,4

21

§é s©u tÇng ®Êt,

cm

Cation trao ®æi, cmol (+)/kg

CEC, emol (+) BS, %

Ca++

Mg++

K+ Na+

Tæng

§Êt SÐt

0 - 15 2,58

1,05

0,12

0,18

3,93

12,45 18,75 31,6

25 - 35 2,74

0,85

0,08

0,12

3,79

13,25 17,52 28,6

35 - 70 1,87

0,94

0,06

0,12

2,99

14,78 20,18 20,2

70 - 100 2,05

0,77

0,04

0,10

2,96

15,68 21,27 18,9

22

2. VÞ trÝ vµ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i phÉu diÖn YC 06§Þa ®iÓm: N¬ng nhµ bµ V× ThÞ DËu, B¶n T« Bu«ng, x·

Loãng Phiªng.§¸ mÑ, mÉu chÊt: §¸ v«i§Þa h×nh: §åi tho¶iHiÖn tr¹ng th¶m thùc vËt: N¬ng trång ng«H×nh th¸i phÉu diÖn:

§é s©u tÇng ®Êt,

cmM« t¶ phÉu diÖn

0 - 15 N©u h¬i x¸m (Èm: 10YR 4/2; Kh«: 2,5Y 4/2), Èm, sÐt, nhiÒu rÔ c©y, ®Êt t¬i xèp, nhiÒu hang hèc ®éng vËt nhá, chuyÓn líp kh¸ râ.

15 - 35 N©u vµng xØn (Èm: 10YR 5/3; Kh«: 2,5Y 4/4), h¬i Èm, thÞt pha sÐt, cßn Ýt rÔ c©y, xuÊt hiÖn nh÷ng ®èm kÕt von nhá mµu ®en ë cuèi tÇng, chuyÓn líp râ.

35 - 70 N©u vµng xØn (Èm: 10 YR 5/4; Kh«: 2,5Y 4/4), Èm, sÐt, chÆt cøng, bãp h¬i dÎo, xuÊt hiÖn nhiÒu kÕt von ®en (30%) víi ®êng kÝnh kho¶ng 0,1 - 0,2 cm; chuyÓn líp kh¸ râ.

70 - 110 N©u vµng t¬i: (Èm: 10YR 6/6; Kh« 10 YR 6/8), Èm, sÐt, dÎo h¬i dÝnh, mÒm h¬n tÇng trªn, tû lÖ kÕt von thÊp h¬n tÇng trªn

23



Dung träng g/cm3

Tû träng g/cm3

§é xèp (%)

§é Èm (%)


> 50 m

50 - 20 m

20 - 2 m

< 2m

0 - 25 1,15 2,54 54,7 14,2 14,0 23,5 22,3 40,225 - 50 1,38 2,60 46,9 28,5 9,0 30,4 28,5 32,150 - 75 1,25 2,62 52,3 24,6 7,2 22,6 21,6 48,6

75 - 110

1,30 2,64 50,8 26,7 5,0 26,3 20,8 52,4


§é s©u tÇng

®Êt, cm


DÔ tiªu, mg/100g

Cmol (+)/kg pH

OC N P2O5K2O P2O5 K2O Al++

+ H+ H2O

pH

0 - 25 2,35

0,24

0,16 0,25

5,95 8,95 0,04

0,27

7,8 6,8

25 - 50 1,92

0,18

0,16 0,20

3,85 6,59 0,04

0,31

8,0 7,2

50 - 75 1,42

0,15

0,13 0,27

3,62 6,12 0,02

0,25

8,2 7,1

75 - 110 0,70

0,08

0,06 0,16

1,78 6,00 0,02

0,17

8,0 7,0



CEC, emol (+)

BS, %

Ca+ Mg+ K+ Na Tæn §Êt SÐt

24

+ + + g0 - 15 12,1

42,24

0,19

0,82

15,39

18,57 30,24

82,9

25 - 50 9,85 1,76

0,14

0,77

12,52

15,62 28,17

80,2

50 - 75 8,78 1,93

0,13

0,98

11,82

15,38 27,64

76,8

75 - 110 9,25 1,52

0,12

0,60

11,49

16,89 24,18

68,0

25

3. VÞ trÝ vµ ®Æc ®iÓm h×nh th¸i phÉu diÖn YC 15§Þa ®iÓm: N¬ng nhµ Lß V¨n ChÝnh, B¶n Nµ Ngµ, x·

ChiÒng HÆc.§¸ mÑ, mÉu chÊt: §Êt biÕn chÊt§Þa h×nh: Nói thÊpHiÖn tr¹ng th¶m thùc vËt: §Êt trång ng«H×nh th¸i phÉu diÖn:

§é s©u tÇng ®Êt, cm M« t¶ phÉu diÖn

0 - 10 N©u s¸ng (Èm: 7,5RY 5/8; Kh«: 7,5YR 6/8), h¬i Èm, thÞt pha sÐt vµ pha c¸t, h¹t mÞn, h¬i xèp, nhiÒu rÔ c©y nhá, chuyÓn líp kh¸ râ.

10 - 35 N©u s¸ng h¬i ®á (Èm: 5YR 5/6; Kh«: 5YR 5/8), h¬i Èm, thÞt pha sÐt, cßn Ýt rÔ c©y, Ýt hang hèc ®éng vËt, chuyÓn líp tõ tõ.

35 - 75 N©u s¸ng h¬i ®á (Èm: 5 YR 5/6; Kh«: 5YR 5/8), Èm, sÐt, cÊu tróc h¹t mÞn, cßn Ýt rÔ c©y, chuyÓn líp râ.

75 - 125 N©u ®á: (Èm: 5YR 4/6; Kh« 5YR 4/8), Èm, sÐt pha c¸t, nhiÒu kÕt von mÇu n©u, bë, thØnh tho¶ng cã lÉn nh÷ng côc ®¸ h×nh d¹ng kh«ng x¸c ®Þnh

26


§é s©u tÇng

®Êt, cm

Dung träng g/cm3

Tû träng g/cm3

§é xèp (%)

§é Èm (%)


> 50 m

50 - 20 m

20 - 2 m

< 2m

0- 20 1,28 2,56 50,0 16,7 26,6 20,4 28,7 12,2

20 - 45 1,15 2,58 55,4 21,5 24,5 14,0 26,5 11,8

45 - 95 1,30 2,54 48,8 22,4 18,9 15,7 45,5 14,5

95 - 125 1,32 2,52 47,6 24,0 28,5 16,4 47,2 15,2




DÔ tiªu, mg/100g

Cmol (+)/kg pH

OC N P-2O5

K2O P2O5 K2O Al++

+ H+ H2O

pH

0- 10 1,85

0,14

0,15

0,32

12,24

9,76

1,74

7,74

5,5 4,6

10 - 35 0,85

0,12

0,08

0,26

3,57 4,24

2,61

6,53

5,8 4,9

35 - 75 0,78

0,08

0,08

0,30

1,43 3,76

2,79

5,40

5,4 4,7

75 - 125

0,56

0,07

0,06

0,24

vÖt 3,76

1,93

7,00

5,3 4,5

27



CEC, emol (+) BS,

%Ca++

Mg++

K+ Na+

Tæng

§Êt SÐt

0- 10 2,25

1,18

0,08

0,08

3,59

13,57

18,75

26,4

10 - 35 1,24

1,02

0,09

0,05

2,40

14,64

19,27

16,4

35 - 75 2,40

1,54

0,08

0,05

4,07

11,38

17,25

35,8

75 - 125 1,58

1,24

0,08

0,05

2,95

14,25

18,30

20,7

28

Phô lôc 5: M« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian (Spatial Data Models)

Trong m« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian cña GIS cã hai d¹ng cÊu tróc d÷ liÖu c¬ b¶n (Two basic approaches): M« h×nh Raster (Raster Model) vµ M« h×nh Vector (Vector Model)

29

H×nh : M« h×nh d÷ liÖu kh«ng gian thÓ hiÖn d¹ng Vector vµ Raster

1. M« h×nh Raster Trong cÊu tróc nµy, thùc thÓ kh«ng gian ®îc biÓu diÔn

th«ng qua çc « (Cell) hoÆc « ¶nh (Pixel) cña mét líi çc «

(Xem h×nh 1).

H×nh : B¶n ®å sö dông ®Êt

Trong m¸y tÝnh, líi « nµy ®îc lu tr÷ díi d¹ng ma trËn trong ®ã mçi Cell ®îc lµ giao ®iÓm cña mét hµng, mét cét trong ma trËn. Trong cÊu tróc nµy, ®iÓm ®îc x¸c ®Þnh bëi Cell, ®êng ®îc x¸c ®Þnh bëi mét sè çc Cell kÒ nhau theo mét híng. Vïng ®îc x¸c ®Þnh bëi sè çc Cell mµ trªn ®ã thùc thÓ phñ lªn. Ta thÊy biÓu diÔn hai chiÒu cña d÷ liÖu ®Þa lý theo cÊu tróc nµy lµ kh«ng liªn tôc nhng ®îc ®Þnh lîng ho¸ ®Ó cã thÓ dÔ dµng ®¸nh gi¸ ®îc ®é dµi, diÖn tÝch.

BiÓu diÔn Raster ®îc x©y dùng trªn c¬ së h×nh häc ph¼ng ¥c¬lit. Mçi mét Cell sÏ t¬ng øng víi mét diÖn tÝch vu«ng trªn thùc tÕ. §é lín cña c¹nh cña « vu«ng nµy cßn ®îc gäi lµ ®é ph©n gi¶i cña d÷ liÖu. Ta thÊy r»ng khi kh«ng gian cµng ®îc chia nhá thµnh nhiÒu Cell th× tÝnh to¸n cµng

30

chÝnh x¸c. Trong cÊu tróc Raster nµy, ph¬ng ph¸p chång xÕp b¶n ®å nhê vµo ph¬ng ph¸p ®¹i sè b¶n ®å. H×nh vÏ 5 m« t¶ çch thøc biÕn ®æi th«ng tin t¹i mét Cell, kÕt qu¶ cuèi cïng sÏ lµ mét phÐp to¸n trªn çc líi Cell. H·y xÐt mét líp th«ng tin cã cÊu tróc Raster nh trªn h×nh vÏ 3 lµ mét thÓ hiÖn b¶n ®å ®Êt, mçi vïng ®îc ®¸nh dÊu b»ng çc « theo çc gi¸ trÞ kh¸c nhau. Ta cã ®îc mét líi çc « cã gi¸ trÞ kh¸c nhau. NÕu g¸n N-íc gi¸ trÞ 1, Rõng = 2, §Êt N«ng nghiÖp = 3 ta sÏ cã mét m¶ng sè liÖu tõ çc gi¸ trÞ 1, 2, 3 (xem h×nh 3).

H×nh : BiÓu diÔn raster d÷ liÖu theo líi ®iÓm

D÷ liÖu Raster cã dung lîng rÊt lín nÕu kh«ng cã çch lu tr÷ thÝch hîp. VÝ dô trªn cho ta thÊy cã rÊt nhiÒu gi¸ trÞ gièng nhau, do ®ã cã nhiÒu ph¬ng ph¸p nÐn ®Ó tÖp d÷ liÖu

31

lu tr÷ trë nªn nhá h¬n. Th«ng thêng ngêi ta hay dïng çc ph-¬ng ph¸p nÐn thµnh File *.TIFF; *.RLE; *.JPEG; *.GIF...

H×nh : BiÓu diÔn raster d÷ liÖu theo cÊu tróc « ch÷ nhËt ph©n cÊp

Mét ph¬ng ph¸p kh¸c ®Ó biÓu diÔn d÷ liÖu ®Þa lý díi d¹ng Raster lµ ph¬ng ph¸p biÓu diÔn « ch÷ nhËt ph©n cÊp.

Trong çch biÓu diÔn nµy ngêi ta chia diÖn tÝch vïng d÷ liÖu ra thµnh çc « ch÷ nhËt kh«ng ®Òu nhau mµ theo çch lÇn lît chia ®«i çc cell b¾t ®Çu tõ h×nh ch÷ nhËt lín nhÊt, bao phñ diÖn tÝch d÷ liÖu. Qu¸ tr×nh chia cø tiÕp tôc khi nµo çc cell ®ñ nhá ®Ó ®¹t ®îc ®é chÝnh x¸c cÇn thiÕt (xem h×nh 4).

H×nh : Chång xÕp çc líp th«ng tin cña d÷ liÖu Raster

32

D÷ liÖu thuéc tÝnh cho cÊu tróc « ch÷ nhËt

ph©n cÊpMøc ph©n chiaThuéc tÝnh1230Khu c«ng nghiÖp1Khu c«ng nghiÖp220Th ¬ng m¹i21210C«ng viªn211C«ng viªn212a213b22Khu nhµ ë23Khu nhµ ë3N«ng th«n

2. M« h×nh VectorTrong cÊu tróc Vector, thùc thÓ kh«ng gian ®îc biÓu

diÔn th«ng qua çc phÇn tö c¬ b¶n lµ ®iÓm, ®êng, vïng vµ çc quan hÖ Topo (kho¶ng çch, tÝnh liªn th«ng, tÝnh kÒ nhau...) gi÷a çc ®èi tîng víi nhau. VÞ trÝ kh«ng gian cña thùc thÓ kh«ng gian ®îc x¸c ®Þnh bëi täa ®é trong mét hÖ thèng täa ®é thèng nhÊt toµn cÇu.

§iÓm dïng cho tÊt c¶ çc ®èi tîng kh«ng gian mµ ®îc biÓu diÔn nh mét cÆp to¹ ®é (X,Y). Ngoµi gi¸ trÞ to¹ ®é (X,Y), ®iÓm cßn thÓ hiÖn kiÓu ®iÓm, mµu, h×nh d¹ng vµ d÷ liÖu thuéc tÝnh ®i kÌm. Do ®ã trªn b¶n ®å ®iÓm cã thÓ ®îc biÓu hiÖn b»ng ký hiÖu hoÆc text.

33

H×nh : BiÓu diÔn m« h×nh Vector cña çc ®èi t-îng ®Þa lý

§êng dïng ®Ó biÓu diÔn tÊt c¶ çc thùc thÓ cã d¹ng tuyÕn, ®îc t¹o nªn tõ hai hoÆc h¬n cÆp to¹ ®é (X,Y). VÝ dô ®êng dïng ®Ó biÓu diÔn hÖ thèng ®êng giao th«ng, hÖ thèng èng tho¸t níc. Ngoµi to¹ ®é, ®êng cßn cã thÓ bao hµm c¶ gãc quay t¹i ®Çu mót.

Vïng lµ mét ®èi tîng h×nh häc 2 chiÒu. Vïng cã thÓ lµ mét ®a gi¸c ®¬n gi¶n hay hîp cña nhiÒu ®a gi¸c ®¬n gi¶n. Môc tiªu cña cÊu tróc d÷ liÖu ®a gi¸c lµ biÓu diÔn cho vïng. Do mét vïng ®îc cÊu t¹o tõ çc ®a gi¸c nªn cÊu tróc d÷ liÖu cña ®a gi¸c ph¶i ghi l¹i ®îc sù hiÖn diÖn cña çc thµnh phÇn nµy vµ çc phÇn tö cÊu t¹o nªn ®a gi¸c.

34

3. ChuyÓn ®æi m« h×nh Vector sang Raster vµ ngîc l¹i

Sù chuyÓn ®æi tõ Vector sang Raster hoÆc tõ Raster sang Vector lµ cÇn thiÕt khi hai d÷ liÖu ®îc lu gi÷ trong nh÷ng m« h×nh d÷ liÖu kh¸c nhau. a. ChuyÓn tõ Vector sang Raster b. ChuyÓn

tõ Raster sang Vector

H×nh : ChuyÓn ®æi d¹ng Vector sang Raster vµ ngîc l¹i

- ChuyÓn ®æi tõ Raster sang Vector: Cã nghÜa lµ t¹o ra çc ®iÓm, ®êng vµ vïng (xem vÝ dô

t¹o ra ®êng ë h×nh 7a). §Çu tiªn ®êng cÇn ph¶i ®îc nhËn d¹ng trªn lo¹i h×nh cña çc « mét ®êng chØ lµ mét tËp hîp cña çc « ®îc nèi víi nhau. Sau ®ã ®êng ®îc thiÕt lËp trong mét tËp hîp çc « nµy b»ng çch x©y dùng çc ®êng qua trung t©m cña çc «. T¹o lËp ®iÓm vµ vïng còng gÇn nh t¬ng

35

tù. §é chÝnh x¸c cña sù chuyÓn ®æi phô thuéc vµo kÝch cì « cña hÖ Raster.

- ChuyÓn d÷ liÖu tõ Vector sang Raster:Tøc lµ toµn bé th«ng tin cÇn ®îc chia nhá thµnh çc «

Raster. §Ó lµm viÖc nµy, líi cña çc « ®îc ®Æt trªn b¶n ®å Vector c¬ së vµ th«ng tin ë díi mçi « ®îc g¸n vµo «. Khi chuyÓn mét ®iÓm sang thµnh mét «, vÞ trÝ chÝnh x¸c cña nã mê nh¹t dÇn vµ trë nªn kÐm chÝnh x¸c. BÊt kú mét ®èi tîng Vector nµo còng sÏ ®îc biÓu diÔn kÐm chÝnh x¸c h¬n trong hÖ thèng Raster (xem h×nh 7b).

Phô lôc 6: PhÇn mÒm øng dông hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý

PhÇn mÒm øng dông ®îc cung cÊp ë d¹ng bé ch¬ng tr×nh bao gåm nhiÒu ch¬ng tr×nh liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau nh»m t¹o ra mét kh¶ n¨ng cô thÓ cho viÖc lËp b¶n ®å, qu¶n lý vµ ph©n tÝch sè liÖu ®Þa lý. PhÇn lín çc phÇn mÒm hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý ®îc t¹o nªn tõ hai phÇn c¬ b¶n:

- PhÇn träng t©m lµ çc ch¬ng tr×nh vÒ lËp b¶n ®å c¬ b¶n, qu¶n lý d÷ liÖu vµ ph©n tÝch "CORE".

- PhÇn thø hai lµ çc ch¬ng tr×nh øng dông. Çc ch¬ng tr×nh nµy mãc nèi víi "CORE" ®Ó phôc vô cho øng dông cô thÓ cña ngêi sö dông nh ph©n tÝch ®Þa h×nh, lËp b¶n ®å chuyªn ®Ò ®Æc biÖt, m« h×nh ho¸ v.v.1. Kh¶ n¨ng xö lý ®å thÞ (Graphic processing capabilities)

Kh¶ n¨ng xö lý ®å thÞ bao hµm çc chøc n¨ng cho phÐp ngêi sö dông nhËp hoÆc biªn tËp h×nh ¶nh b¶n ®å vµ t¹o ra

36

çc ghi chó, ký hiÖu nh»m t¹o ra çc b¶n ®å trªn mµn h×nh hoÆc göi ra çc thiÕt bÞ in.

+ Kh¶ n¨ng nhËp ®å thÞCho phÐp ngêi sö dông nhËp h×nh ¶nh b¶n ®å vµ lu

gi÷ chóng theo to¹ ®é (x, y) hoÆc ®«i khi c¶ ®é cao z theo mét hÖ to¹ ®é x¸c ®Þnh. Çc chó dÉn v¨n b¶n vµ h×nh ¶nh còng cã thÓ ®îc nhËp vµo t¹o ra mét h×nh ¶nh b¶n ®å thèng nhÊt víi çc thuéc tÝnh lu gi÷ trong c¬ së d÷ liÖu. Nh÷ng kh¶ n¨ng chÝnh nhËp ®å thÞ trong phÇn mÒm hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý nh sau:

- Sè ho¸ thñ c«ng (Interactive Digitizing)Sè ho¸ lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyÓn ®æi th«ng tin tõ

b¶n ®å ®· in s½n sang d¹ng sè. Cho phÐp ngêi sö dông nhËp to¹ ®é x, y cña h×nh ¶nh bµn ®å tõ bµn sè ho¸ (Digitizer). Dïng con chuét (mouse) hoÆc bót ®iÖn tö (stylus) ®Ó ®i theo çc ®êng biªn cña h×nh ¶nh b¶n ®å cÇn sè ho¸ ®Ó chuyÓn chóng thµnh d¹ng sè cña phÇn mÒm qu¶n lý. Trong viÖc nhËp sè liÖu cã thÓ dông mét sè ch¬ng tr×nh ®Æc biÖt, cho phÐp ngêi sö dông t¹o ra çc h×nh to¸n häc nh h×nh ch÷ nhËt, cung trßn tõ ba ®iÓm, ®êng cong Spline v.v.

- NhËp ghi chó (Annotation Entry)Ghi chó lµ nh÷ng v¨n b¶n ch÷ thÓ hiÖn gièng nh nh·n

cña çc h×nh ¶nh b¶n ®å, çc chó gi¶i, tiªu ®Ò vµ chØ dÉn çc b¶n ®å. Th«ng thêng çc phÇn mÒm hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý t¹o ra çc ghi chó b»ng hai çch:

37

NhËp trùc tiÕp tõ bµn phÝm trong qu¸ tr×nh nhËp th«ng tin ®å thÞ.

NhËp vµo CSDL thuéc tÝnh vµ g¸n cho chóng çc ®èi tîng b¶n ®å.

+ Kh¶ n¨ng biªn tËp ®å thÞBiªn tËp ®å thÞ lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n

cña mét phÇn mÒm hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý. Nã bao gåm çc c«ng viÖc chÝnh sau:

- Xo¸ ®èi tîngCho phÐp ngêi sö dông chØ ®Þnh çc ®èi tîng cÇn xo¸

khái b¶n vÏ b»ng con chuét hoÆc con trá. Trong hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý khi çc d÷ liÖu thuéc tÝnh phi ®å thÞ ®îc liªn kÕt víi çc ®èi tîng ®Þa lý th× chøc n¨ng xo¸ còng sÏ tù ®éng xo¸ thuéc tÝnh cña nã trong c¬ së d÷ liÖu.

- ChØnh söa ®èi tîngCho phÐp ta lµm thay ®æi h×nh d¹ng, ®Þnh híng hoÆc

vÞ trÝ cña çc ®èi tîng ®· cã. Chøc n¨ng nµy cã thÓ thùc hiÖn trªn mét hay nhiÒu ®èi tîng. Th«ng thêng ta hay dïng çc chøc n¨ng chØnh söa c¾t xÐn, kÐo dµi, xoay vµ dÞch chuyÓn.

- Çc lÖch biªn tËp ®Æc biÖtMét sè phÇn mÒm cã çc ch¬ng tr×nh biªn tËp ®Æc

biÖt, cho phÐp ta tù ®éng ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh nh÷ng ®èi tîng b¶n ®å ®· nhËp vµo kh«ng hîp lý nh çc h×nh d¹ng to¸n häc chuÈn cha ®îc khÐp kÝn, ®êng th¼ng bÞ ®øt g·y thµnh çc ®o¹n v.v. theo mét giíi h¹n chØ tiªu cho phÐp cña ngêi sö dông (lµ sai sè cho phÐp gi÷a th«ng tin ®å thÞ nhËp

38

vµo víi sù thÓ hiÖn trªn b¶n ®å çc ®èi tîng). PhÇn mÒm tù ®éng hoµn chØnh hoÆc th«ng b¸o çc ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh ®ã.

- Lµm tr¬n vµ kh¸i qu¸t ho¸ ®êng th¼ngLµm tr¬n lµ chøc n¨ng chuyÓn ®êng gÊp khóc thµnh

®êng cong vµ kh¸i qu¸t ho¸ lµ chuyÓn ®êng cong thµnh ®-êng gÊp khóc.

+ HiÓn thÞ ®å thÞ vµ kh¶ n¨ng vÏMét trong çc thµnh phÇn cña hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý

lµ çc ch¬ng tr×nh hiÓn thÞ vµ vÏ b¶n ®å trªn mµn h×nh hoÆc m¸y vÏ hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý cho phÐp ngêi sö dông kiÓm so¸t çc tham sè x¸c ®Þnh khu«n d¹ng hiÓn thÞ vµ göi ra m¸y vÏ sau:

- KiÓu ®êng hiÓn thÞ- KiÓu ký hiÖu- Mµu thÓ hiÖn- VÞ trÝ cña b¶ng ghi chó, tiÒn ®Ò vµ çc yÕu tè ®Æc

biÖt trªn b¶n ®å.Th«ng qua çc tham sè ®iÒu khiÓn trªn hÖ thèng th«ng

tin ®Þa lý sÏ t¹o ra mét tËp tin çc lÖnh phï hîp víi çc thiÕt bÞ ®Çu ra cô thÓ mµ ngêi sö dông ®· chän thÓ hiÖn gäi Map - file cña CSDL hÖ thèng muèn hiÓn thÞ hoÆc in Ên.2. Qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu

PhÇn mÒm hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý thêng cã kh¶ n¨ng lu tr÷ vµ tra cøu çc sè liÖu thuéc tÝnh phi ®å häa cïng víi çc th«ng tin b¶n ®å. VÝ dô vÒ mét thöa ®Êt, ta qu¶n lý ®-êng biªn b»ng to¹ ®é (®å thÞ) nhng ®îc g¾n víi tªn chñ së

39

h÷u, gi¸ trÞ ®Êt, tªn thöa v..v… lµ çc thuéc tÝnh cña thöa ®Êt ®ã.

Çc thµnh phÇn chÝnh cña c¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh nh sau:

+ Ng«n ng÷ ®Þnh nghÜa sè liÖu (Data Defintion Language - DDL):

Cho phÐp ngêi sö dông m« t¶ s¬ ho¹ vÒ çc tËp tin sÏ lu tr÷ çc sè liÖu thuéc tÝnh phi ®å thÞ. S¬ häa (Schema) chøa nh÷ng th«ng tin nh tªn cña d÷ liÖu thµnh phÇn, kÝch thíc cña çc trêng d÷ liÖu trong ®¬n vÞ bytes hay cét, kiÓu lo¹i d÷ liÖu (ch÷, sè nguyªn, nhÞ ph©n, sè thùc .v.v.) vµ çc th«ng tin yªu cÇu kh¸c cÇn thiÕt cho phÇn mÒm xö lý sè liÖu thuéc tÝnh.

+ Thñ tôc nhËp d÷ liÖu (Data Entry Procedures): Còng nh çc hÖ qu¶n lý d÷ liÖu kh¸c hÖ thèng th«ng tin

®Þa lý cã kh¶ n¨ng nhËp d÷ liÖu vµ t¹o ra file sè liÖu theo ng«n ng÷ ®Þnh nghÜa sè liÖu DDL vµ cho phÐp ta gâ nhËp th«ng tin theo DDL ®· x¸c nhËn theo dÊu mêi hÖ thèng.

HiÖn nay cã mét sè hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý tiªn tiÕn cã thÓ cho phÐp ta thiÕt kÕ mét mµn h×nh ®Æc biÖt ®Ó nhËp th«ng tin thuéc tÝnh hiÖu qu¶ h¬n vµ nhanh chãng h¬n. Nh÷ng ch¬ng tr×nh ®ã cho phÐp ta ngoµi viÖc nhËp th«ng tin cßn cã kh¶ n¨ng kiÓm tra lçi trong qu¸ tr×nh nhËp sè liÖu theo logic vµ khu«n d¹ng ®· x¸c nhËn b»ng DDL.

+ Ng«n ng÷ xö lý sè liÖu (Data Manipulation Language - DML):

40

Mét trong çc Ých lîi thùc tÕ cña hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý lµ kh¶ n¨ng tra cøu sè liÖu theo mét chØ tiªu mµ ngêi sö dông ®Þnh nghÜa tõ CSDL qu¶n lý. ViÖc t×m kiÕm th«ng tin ®ã th«ng qua ng«n ng÷ hái ®¸p (Query Language) mét ng«n ng÷ bËc cao, dÔ hiÓu vµ sö dông ®¬n gi¶n víi çc c©u lÖnh. Th«ng thêng çc c©u lÖnh ®ã ®îc tæ hîp thµnh mét chuçi phøc t¹p víi çc lÖnh AND vµ OR. Trong t×m kiÕm thêng dïng çc lÖnh =, >, < ®Ó g¸n çc ®iÒu kiÖn t×m kiÕm. Ngµy nay hÇu hÕt çc phÇn mÒm hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý xö lý sè liÖu thuéc tÝnh th«ng qua SQL (Strueture Query Language).

+ Kh¶ n¨ng liªn kÕt sè liÖu thuéc tÝnh víi sè liÖu b¶n ®å:

Sè liÖu thuéc tÝnh vµ th«ng tin b¶n ®å kh«ng ®¬n gi¶n lµ hai CSDL ®éc lËp trong hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý mµ chóng liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau. Ta cã thÓ t×m kiÕm vµ ph©n tÝch ®ång thêi c¶ hai lo¹i d÷ liÖu ®ã. §ã lµ kh¶ n¨ng duy nhÊt chØ cã hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý míi ®¶m b¶o cung cÊp ®Çy ®ñ ®îc.3. C«ng cô ph©n tÝch ®Þa lý vµ b¶n ®å c¬ së

+ ChuyÓn ®æi hÖ to¹ ®é vµ n¾n chØnh h×nh häc- ChuyÓn dÞch hÖ to¹ ®é b¶n ®å (x0, y0) hÖ to¹ ®é

(x, y).- ChuyÓn ®æi líi chiÕu b¶n ®å (x, y) (B, L) (x', y').- N¾m chØnh h×nh häc. Thùc hiÖn viÖc chØnh h×nh

¶nh b¶n ®å theo ®iÒu kiÖn h×nh häc ®Ó chuyÓn vÒ ®å h×nh thùc cña nã (thùc chÊt lµ lo¹i bá çc sai sè biÕn d¹ng h×nh häc).

41

+ Thao t¸c xö lý th«ng tin b¶n ®å- TiÕp biªn vµ nèi ghÐp b¶n ®å.Dïng täa ®é cña çc ®iÓm khèng chÕ chung ®Ó ghÐp

nèi çc b¶n ®å víi nhau hoÆc tõng phÇn cña b¶n ®å thµnh mét tê b¶n ®å chung.

- T¸ch mét cöa sæ çc ®èi tîng b¶n ®åChän mét cöa sæ bao çc ®èi tîng vµ t¸ch ra khái b¶n

®å ®Ó xö lý hoÆc dïng cho mét môc ®Ých kh¸c.+ C«ng cô lËp b¶n ®å ®Æc biÖt- Chång líp ®å thÞ (Graphic overlay).- LËp b¶n ®å chuyªn ®Ò (Thematic Mapping).- LËp b¶n ®å vµ t×m kiÕm theo ®Þa chØ (Adress

Matching and Mapping).Kh¶ n¨ng ph©n tÝch vµ lËp b¶n ®å theo çc sè liÖu g¾n

liÒn víi mét ®Þa chØnh x¸c ®Þnh (nh ®êng phè, ®Þa ®iÓm trô së v.v).

+ Ph©n tÝch vµ overlay çc vïng (polygon)Polygon lµ mét ®èi tîng ®Þa lý cã diÖn tÝch ®«i khi ta

cßn gäi lµ vïng (region) vµ thÓ hiÖn trªn b¶n ®å mét h×nh khÐp kÝn.

- Overlay çc polygon: Thùc hiÖn Overlay ®èi tîng ®iÓm trong vïng.

- Overlay ®êng vµo polygon: Thùc hiÖn overlay ®èi tîng ®êng trong vïng.

+ C«ng cô ph©n tÝch b¶n ®å- TÝnh kho¶ng çch, chu vi, vµ diÖn tÝch.- T×m kiÕm theo b¸n kÝnh (Radius Search).

42

- T¹o ra çc buffer (Buffer generation).+ Çc ch¬ng tr×nh c«ng cô kh¸c- ChuyÓn ®æi d÷ liÖu Vector vµ Raster (Raster/ Vector

conversion).- ChuyÓn ®æi khu«n d¹ng d÷ liÖu (Format translation).+ Çc ch¬ng tr×nh øng dông vµ c«ng cô:Theo tõng lÜnh vùc øng dông hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý

çc c«ng cô cã thÓ bao gåm:- Ph©n tÝch m¹ng líi (Network analysis).- To¹ ®é vµ h×nh häc (Coordinates and geometry).- Ph©n tÝch ®Þa h×nh (Terrain analysis).- M« h×nh ho¸ bÒ mÆt (Surface modelling).- ThiÕt kÕ kü thuËt (Engineering desing).Çc giao diÖn chñ yÕu cña hÖ thèng th«ng tin ®Þa lý víi

ngêi sö dông cã thÓ nh sau:1. Giao diÖn theo c©u lÖnh (Command interfaces).2. Giao diÖn theo thùc ®¬n (Menu driven command

interfaces).3. Giao diÖn theo lËp tr×nh macro (Macro

programming).

43

Phô lôc 7: Qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu ®Ó xö lý, nhËn xÐt çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai

TÝnh diÖn tÝch çc ®¬n vÞ ®Êt ®ai n»m trong kho¶ng

tõ 100 ®Õn 300 ha?

H×nh : øng dông mét sè phÐp to¸n xö lý sè liÖu theo çc biÓu thøc

Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®îc minh ho¹ theo çc bíc sau ®©y:1. Bíc 1:

Më Project [BDDVDD.APR] trong ®ã bao gåm: Líp BDDVDD.SHP (líp chÝnh) vµ líp phô kh¸c (®êng,

ranh giíi...) B¶ng thuéc tÝnh tæng kÕt (Sum_dvdd.dbf) cña çc

®¬n vÞ ®Êt

44

2. Bíc 2:BÊm chuét vµo Trêng [DT_DVDD (ha)] (lµ Trêng cÇn xö

lý sè liÖu) 3. Bíc 3:

Chän Table Query (Ctrl+Q) HiÖn hép tho¹i Sum_dvdd.dbf4. Bíc 4:

ViÕt vµo trong hép Query nh sau:( [DT_DVDD (ha)] >100) and ( [DT_DVDD (ha)] < 300)

5. Bíc 5:BÊm Nót New Set M¸y sÏ tù ®éng chän nh÷ng ®¬n vÞ

®Êt ®ai theo biÓu thøc ®iÒu kiÖn, ra lÖnh ë Bíc 4.6. Bíc 6:

Chän Table Statistics M¸y sÏ hiÖn kÕt qu¶ lµ: Sum: 1684,41 ha (tæng diÖn tÝch cña 8 ®¬n vÞ ®Êt) Count: 8 (tæng sè ®¬n vÞ ®Êt) Mean: 210,55 ha (diÖn tÝch trung b×nh trong mçi

®¬n vÞ ®Êt) Maximum: 286,47 ha (diÖn tÝch cña ®¬n vÞ ®Êt lín

nhÊt) Minimum: 119,10 ha (diÖn tÝch cña ®¬n vÞ nhá nhÊt) Range: 167,37 Variance: 4229,36 Standard Deviation: 65,03Cßn c¬ cÊu diÖn tÝch (tû lÖ %) cña tõng ®¬n vÞ ®Êt ta

chØ cÇn thùc hiÖn t¬ng tù nh Bíc 2 vµ Bíc 6 th× cho kÕt qu¶ thèng kª lµ:

45

Sum: 11,94 % (tæng cña 8 ®¬n vÞ ®Êt)Tãm l¹i ®¬n vÞ ®Êt cã diÖn tÝch tõ 100 ®Õn 300 ha cã

8 ®¬n vÞ vµ cã tæng diÖn tÝch lµ 1684,41 ha víi 11,94% tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c.

46

Phô lôc 8: S¬ lîc VÒ phÐp to¸n vµ mét sè hµm cña GIS (Arcview)

Trong Arcview cã hai Module xö lý th«ng tin rÊt quan träng, ®ã lµ Module Query Builder vµ Module Calculate.1. Module Query Builder:

Sö dông hai to¸n tö so s¸nh vµ to¸n tö logic. To¸n tö so s¸nh hoÆc to¸n tö quan hÖ

Ký hiÖu ý nghÜa VÝ dô= B»ng nhau A=B (A B»ng B)< Nhá h¬n A<B (A Nhá h¬n B)

< = Nhá h¬n hoÆc b»ng

A<=B (Nhá h¬n hoÆc b»ng B)

< > Kh¸c nhau A< >B (A Kh¸c B)> Lín h¬n A>B (A Lín h¬n B)

> = Lín h¬n hoÆc b»ng

A>=B (A Lín h¬n hoÆc b»ng B)

To¸n tö Logic: cã 3 phÐp to¸n Logic NOT, AND, OR PhÐp to¸n NOT

A NOT ATrue FALSEFalse TRUE

PhÐp to¸n AND vµ ORA B A and B A or B

True True TRUE TRUETrue False FALSE TRUE

47

False True FALSE TRUEFalse False FALSE FALSE

2. Module Calculate: Çc to¸n tö c¬ b¶n, çc to¸n tö cao cÊp vµ çc hµm. To¸n tö c¬ b¶n vµ to¸n tö cao cÊp

To¸n tö c¬ b¶n To¸n tö cao cÊpKý hiÖu ý nghÜa Ký hiÖu ý nghÜa

+ Céng \ Chia sè nguyªn_ Trõ Mod Chia lÊy phÇn d* Nh©n ^ Luü thõa

/ Chia(sè thùc) & KÕt nèi chuçi ký

tù

Mét sè hµm th«ng dông cña Arcview

Tªn hµm Chøc n¨ngAbs TÝnh gi¸ trÞ tuyÖt ®èiCos TÝnh gi¸ trÞ Cos cña gãcSin TÝnh gi¸ trÞ Sin cña gãc

Round Lµm trßn mét sèMax T×m gi¸ trÞ cùc ®¹iMin T×m gi¸ trÞ cùc tiÓuTan TÝnh Tan cña mét gãcLong TÝnh Logarit cña sè

48

IsNull Cho kÕt qu¶ lµ mét gi¸ trÞ x¸c ®Þnh r»ng ®èi sè kiÓu Variant cã chøa gi¸ trÞ Null hay kh«ng

Phô lôc 9: Qu¸ tr×nh ghÐp 6 m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1:25.000 vµo cïng mét hÖ to¹ ®é b»ng chøc n¨ng Merge Geographic cña phÇn mÒm Microstation

C¸c bíc thùc hiÖn nh sau:Bíc 1: (trong MicroStation Manager vµo) vµo File

Merge…

49

Bíc 2: - (trong hép Merge, ë môc Files to Merge) vµo Select … (chän tÊt c¶ çc Files DGN ta cÇn ghÐp víi nhau, çc files ph¶i cïng mét hÖ to¹ ®é).

- (trong hép Merge, ë môc Merge Into) vµo Select…(chän 01 file DGN mµ ta ®· t¹o tríc ®Ó nh»m ghÐp tÊt c¶ çc Files ë trªn vµo).

Bíc 3: Chän Merge ®Ó ghÐp m¶nh (sau khi ghÐp 6 m¶nh b¶n ®å cña huyÖn Yªn Ch©u, ta nhËn ®îc mét b¶n ®å sè DGN cña toµn huyÖn).

Phô lôc 10: M« t¶ çc bíc x©y dùng c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai b»ng kü thuËt GIS (m« t¶ theo s¬ ®å 4)

Bíc 1. ChuÈn ho¸ c¬ së d÷ liÖu kh«ng gian X©y dùng b¶n ®å sè d¹ng chuÈn DXF/DGN

(Microstation): ThiÕt lËp thuéc tÝnh cña çc líp ®èi tîng ®Þa lý Chän hÖ to¹ ®é N¾n chuyÓn GhÐp m¶nh Söa lçi.

ChuyÓn ®æi tõ d¹ng chuÈn DXF/DGN sang hÖ GIS b»ng ¸p dông Module hoÆc çc lÖch chuyÓn ®æi cña hÖ GIS (vÝ dô: lÖnh DXFARC, SHAPEARC,…).

ChuÈn ho¸ b¶n ®å trong GIS: Lµm s¹ch lçi cã thÓ nÈy sinh trong m«i trêng GIS sau khi ®· chuyÓn ®æi. PhÇn nµy rÊt quan träng v× nã liªn quan ®Õn viÖc chång xÕp, xö lý sè liÖu: Cã nghÜa lµ thöa ®Êt kh«ng cÇn thiÕt (Thöa ®Êt rÊt nhá ph¸t sinh míi khi chång xÕp) cã thÓ t¨ng lªn nhiÒu.Bíc 2: ChuÈn ho¸ c¬ së d÷ liÖu thuéc tÝnh cho b¶n ®å

NhËp çc thuéc tÝnh cho çc b¶n ®å ®¬n tÝnh theo c¬ së d÷ liÖu ®· x©y dùng ë phÇn trªn, tøc lµ nhËp thuéc

50

tÝnh theo chØ tiªu ph©n cÊp (xem b¶ng 18) cho çc thöa ®Êt cña b¶n ®å ®¬n tÝnh (BDDAT.SHP, BDDODOC.SHP, BDDODTD.SHP, BDTPCG.SHP, BDTUOI.SHP).

Chång xÕp theo m« h×nh (xem s¬ ®å 4 ®o¹n chång xÕp) b»ng Module Geoprocessing cña Arcview vµ ta chän lÖch theo kiÓu chång xÕp lµ: Union two themes hoÆc Intersect two themes. Khi m¸y xö lý tù ®éng xong th× ta nhËn ®îc b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai cã tªn lµ BDDVDD.SHP (nhng b¶n ®å nµy cha biÕt tæng sè ®¬n vÞ ®Êt ®ai lµ bao nhiªu, xem bíc 3 sau ®©y ®Ó x¸c ®Þnh tæng sè ®¬n vÞ ®Êt ®ai).Bíc 3: Xö lý d÷ liÖu ®Ó x¸c ®Þnh ®îc tæng sè ®¬n vÞ ®Êt ®ai

PhÇn nµy cã nhiÒu ph¬ng ph¸p thùc hiÖn nh: Ph¬ng ph¸p x©y dùng Module riªng theo thuËt to¸n, ph¬ng ph¸p øng dông trùc tiÕp víi chøc n¨ng cña GIS , ph¬ng ph¸p trao ®æi m«i trêng sang mét phÇn mÒm hÖ qu¶n trÞ c¬ së d÷ liÖu kh¸c (nh: Access, Foxpro, Excel,…) hoÆc chuyÓn sang mét sè hÖ GIS chuyªn vÒ xö lý sè liÖu thuéc tÝnh nh: PhÇn mÒm ALES,…

Sau khi x¾p xÕp çc Trêng d÷ liÖu (trêng lÊy tõ çc b¶n ®å ®¬n tÝnh) theo møc ®é u tiªn trong b¶ng BDDVDD.DBF xong Chóng ta t¹o mét Trêng míi trong b¶ng BDDVDD.DBF ®ã ®Ó kÕt hîp toµn bé çc ®Æc tÝnh. Çch ®a çc ®Æc tÝnh vµo trong mét Trêng míi t¹o ë trªn lµ ta cã thÓ nhËp trùc tiÕp víi bµn phÝm hoÆc sö dông çc phÐp to¸n häc

51

®iÒu kiÖn trong Modul Calculate vµ Query cña phÇn mÒm Arcview.

Sau khi x¸c ®Þnh çc ®Æc tÝnh kÕt hîp vµo Trêng (“Trêng” kÕt hîp ®Æc tÝnh l¹i tõ çc chØ tiªu ph©n cÊp) th× ta cã thÓ sö dông chøc n¨ng: Summrize n»m trong Menu Field hoÆc vµo chøc n¨ng Edit_Legend n»m trong phÇn Menu Theme sau ®ã chän môc Legend Type lµ Unique Value vµ môc Value Field lµ tªn cña Trêng kÕt hîp çc ®Æc tÝnh ë trªn, lóc nµy m¸y lËp tøc x¸c ®Þnh nh÷ng sè ®¬n vÞ kh¸c nhau trong toµn bé diÖn tÝch ®Êt mµ chóng ta cÇn ®¸nh gi¸.

Tõ viÖc øng dông Module nµy ta nhËn ®îc b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai gåm 27 ®¬n vÞ ®Êt, 120 thöa ®Êt. KÕt qu¶ ®îc tæng kÕt ë b¶ng 9 vµ thèng kª trong phÇn phôc lôc 1.

52

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oTrêng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi

Vann Varth

X©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai trªn c«ng nghÖ GIS cña huyÖn Yªn Ch©u - tØnh s¬n la

LuËn V¨n Th¹c sü n«ng nghiÖp

Hµ Néi - 2003

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oTrêng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi

Vann Varth

X©y dùng vµ qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu b¶n ®å ®¬n vÞ ®Êt ®ai trªn c«ng nghÖ GIS cña huyÖn Yªn Ch©u - tØnh s¬n la

Chuyªn ngµnh: Qu¶n lý ®Êt ®aiM· sè: 4.01.03

Ngêi híng dÉn khoa häc: PGS.TS. §µo Ch©u Thu

Hµ Néi - 2003

PhÇn I : §¹t vÊn ®Ò i liệu tham... · Web view- Study...

Documents

Transcript of PhÇn I : §¹t vÊn ®Ò i liệu tham... · Web view- Study...