ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue...

12
HABANAMO KAɨ JɨRIDOGAFUE UITOTO Una publicación de La Oficina del Alto Comisionado para la Paz y traducida por MinCultura

Transcript of ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue...

Page 1: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

lo que hemos logrado

en La Habana

HABANAMO KAɨ JɨRIDOGAFUE

UITOTO

Una publicación deLa Oficina del Alto

Comisionado para la Pazy traducida por

MinCultura

Page 2: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

Bie jonegano ñue meine enɨe fuedo fɨnoyenamo raɨnaaka, iñede fɨnoiye ñue iyena, ñue namakɨ iyena. Duerenafue jino oyena, duerena ana jaiyena e atuemo ana jaite, jazɨkɨmo itɨmakɨ iena, afe 10 fɨmonari dai ñeitɨmakɨ, nana daje izoi iaɨ iyena, ba enɨe fuedomo itɨno iemo ciudadmo itɨno dɨga, meine abɨdo enɨe taɨjɨiyenaa, monifue komuitayena ba namakɨ iemo nana komɨnɨ iena.

Bie jonegano nana komɨnɨ Colombiano daɨnamakɨ gaɨriyanofue maɨritayena, ñuefue iaɨ fɨnoyena . Jenode ayoo komɨnɨ gaɨriyafuemo iyena, afe iodo jaikana fuiriyafue iaɨ fuitayena, ba gaɨriyafue iemo jɨama faiina raa dɨga dɨjɨkaiyena, dai ñuera nase tuiñoyena Colombiamo dane kaɨ gaɨriyena ba kaɨ iyaa izoi iyena jɨamari kaɨmafuedo uriyena, ñue iyena, jɨaɨma kaɨ uidanoñeyena.

Enɨe Nana Monifuena iyenaKomue Enɨe Fuedo Colombiamo Kaɨ Jaiyena: Enɨe Fuedo Meine Fɨnoina

J ɨ a ɨ b e e r o i 4

J ɨ a ɨ b e e r o i 6

Caɨ Gaɨrɨyafue:Nana komɨnɨ Gaɨriyano Ñue Kaɨmare Iyafue Fɨnoyena

HABANAMO KAɨ JɨRIDOGAFUE

Page 3: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

Baitɨkaɨ ñue kaɨ iyena nana fɨgoñede rafue ñue fɨnoye, jibie jatɨno iemo nana fɨgoñede onii oretaye. Bie oogafue afe rafue ñue fɨnoite eroikana, afe riarokɨ fɨgoñede ñuera raado meidoye, enɨe duere fɨnokano uiekori atɨye, iemo raɨre kanoye mei ɨɨrafue dai iya meita nana ba narcotráfico daɨna jino oretayeena ɨrakotayana mamenotano.

Bie joonega jenokafue ba cinco medidas afe ba Sistema Integral de Verdad, Justicia, Reparación y No Repeteición daɨna eromo ite, afe ba duere zefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena, meine jɨaɨma dɨga uriyena emo afefue meine iñeiyena, bie raanía ɨere raifide Ñue kaɨmare kaɨ iyafue kaɨ jaiyena.

Biruido afefue iaɨ dɨbaika ba iaɨ uriyanomo ba Habana daɨnanomo.

Biruido afefue iaɨ dɨbaika ba iaɨ uriyanomo ba Habana daɨnanomo.

J ɨ a ɨ b e e r o i 8J ɨ a ɨ b e e r o i 1 0

Fɨenide Manue Ñue Finoina

Fuiriya Fuiya Fɨnoyena, Meine Meiñoyena, Meine Jɨnoyena

Bie Fuiriramakɨ ( Jobaidɨmakɨ) duere Fɨnokamakɨ iena.

Medidas daɨna fɨnoina jɨamadɨ meine kaɨmafuedo iyena.Uriya kɨguɨdo orekamakɨ fuiriyafue dɨbaɨyena afemakɨ eroidɨmakɨ fuiriyafue fɨaikana anaa jaiyena iemo komɨnɨ meine jɨaɨma dɨ kaɨmafuedo iyena. Iedo bie Marzo 7 ba 2015 yesika desminado humanitario daɨna iaɨ jonia jino yotɨmakɨ, afe mena fɨnodɨmakɨ ba Antioquia iemo Meta daɨnanori. Ie izoi jɨaɨ Octubre 17 ba 2015 daɨna yesika jɨaɨ jonetɨmakɨ raɨre komɨnɨ taɨnokaidɨmakɨ jenoyena, ia ɨ iyano, baiyano meine iaɨ iyena ba fuiriyafue kɨguimo iemo afe ɨkoɨri taɨnokaidɨmakɨ iena.

Page 4: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

3

7

12

2

10

8

13

4

6

14

11

9

1

5

Enɨereyena iemo enɨe taɨjɨyena

1. Enɨe Fondo daɨna ba enɨe taɨjɨdɨno iena, enɨenidɨno iena iemo ba due enɨeredɨmakɨ iena, iemo ñue fɨnoyena afe naɨmatayena ba enɨeredɨmakɨ iadɨ naɨmaiñedɨmakɨ ie ñue fɨnoyena.

2. Meine biruimo joneyena ba catastro rural daɨna, enɨe ie joneina izoi taɨjɨiyena.

3. Enie ñuefo ñue uiñoyena.

4. Enɨe abɨri ikɨrafue iadɨ eroiyena.

KOMUE ENɨE FUEDO COLOMBIAMO KAɨ JAIYENA: ENɨE FUE MEINE ÑUE

FɨNOYENA A MEINE EROIGA

(RRI).Cuba, Habanamo onoitaiga rafue,26 Mayo 2013

4

Page 5: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

3

7

12

2

10

8

13

4

6

14

11

9

1

5

ENɨE FɨNOYE UAI FUE

Ayo taɨjɨenɨaɨ jonega , ñuera raana komɨnɨ iereyena:

Fɨnozɨga raɨe iemo Enɨe ñue fɨnoyena :

5. Ionɨaɨ, jaɨnoɨ jino atɨyena, egaiñora joneyena, jɨka uriyena joneyena

Komɨnɨ Moniyafue:

6. Kominɨ joforeiyena iemo ñuera jaɨnona iereyena

7. Onoyafuena iereiyena

8. Duiko iyafue ineiyena

Monifue jebuitatɨno jɨridoina:

9. Fɨnokafue ie monifue jɨamado eroikana atɨyena, enɨe taɨjɨdɨno monifue fekayena iemo ba ibadɨmakɨ dɨga iaɨ uriyena

10. Onodɨmakɨna iaɨ kanotaitɨmakɨ, komue raa iaɨ jenua jezika

11. Ñue joneitɨmakɨ ba enɨe taɨjɨdɨno ñue iyena

12. Ñue guiyafue joneye, jubie iñeiyena Colombia enɨemo

13. Ukubena itɨaoɨ iemei ibayena

Fɨnokafue Monifue, Enɨemo Eroikana

14. Afe joonega rafue raɨre taɨjɨye, ba fuiridɨno ɨere duere fɨnoka enɨenɨamo, ba ɨere komɨnɨ duerenanomo, ba kaɨ iyaɨkomɨnɨ jaiiñenanori, ba jibie iemo ba fɨgoiñede riarokɨ iaɨ riyanomo, afe nana komɨnɨ dɨga, gaɨriyano iaɨ uriyena

5

Page 6: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

1

2

4

5

6

7

8

9

10

3

NANA GAɨRIYANO URIYENA:NANA GAɨRIYAFUE TUIÑOINA ÑUE KAɨ IYENAFɨNOYENACuba, Habanamo onoitaiga rafue,6 Noviembre 2013

Komo Tuiñoka komɨnɨ nana baɨ Uriyena, Komomakɨ Uai Iemo Taɨjɨe Jɨtaiya.

1. Ñue io jonega komue partidos políticos fɨnoyena, eroikana ba ja itɨno jetanoñeno afe partidos rɨireiyena.

2. Maɨritaye afe fɨnoranɨaɨ raa akatayena uafuedo iaɨ dotayena iemo ayoo komɨnɨ gaɨriyano dotayena.

6

Page 7: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

1

2

4

5

6

7

8

9

10

3

3. Komue Circunscripción dueyegoɨna ite ba da ¨kaɨ ñue iyano¨ (paz) iena iemo ba ɨere fuiriyafuedo duere fɨnoka enɨemo, afemakɨ jofe oyena, nana jofo iaɨ biyena iemo afe komɨnɨ uiekomo gaɨriyano itɨmakɨ iena.

4. Jɨaɨe uaido itɨmakɨ iena ñuefue ite: rabeniko afemakɨ iena fɨnoye, nana partidos políticos gaɨrayano dɨga

Ayoo Namakɨ Gaɨriyena

5. Rafue maɨriyena fɨnoka, komɨnɨ gaɨrirano ñue iyena dai rɨirede uaido iaɨ jɨkayena

6. Fɨnori kominɨ gaɨriyɨno iemo iaɨ okuiyɨno ba enɨe ñue fekaina ba iaɨ iyano idumo

7. Eroiye iemo uiñoye komɨnɨ uafodo ñue taɨjɨe finoyena iemo ukube ñue fekayena

8. Maɨritaye komɨnɨ yorakonɨaɨ, urirakonɨa, ayoo komɨnɨ iyanomo iemo nana iduemo, afe jira komuitaye ba Consejo Nacional ba Reconciliación iemo Convivencia daɨnano

JƗAMA FAIINA RAA IEMO POLITICA DAƗNANO JAFUETAIYENA

9. Afe jenode buuna jɨaɨma faiina raana ieniyena afe ayo yoyena o yɨɨdaɨna iyena da política ɨkoɨri iemo ba ja afe uai fɨenokaidɨmakɨ ñue iyena, iaɨ faiiñeiyena

10. Sistema Integral de Seguridad daɨna rafue comuitaye afemakɨ política finoyena iemo rɨinoye uiekomo itɨno ñue iaɨ iyena ba namakɨ gaɨriyafue rɨidotɨno iena

7

Page 8: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

1

2

6

3

4

5

MANUE FɨGOIÑEDE RAAFUE ÑUE FɨNOYENACuba, Habanamo onoitaiga rafue,16 Mayo 2014

Fɨenide Riarokɨ Ñuee Enɨ Fueda Taɨjɨina uaido Eroiika

1. Iñede komo fɨnoye ba Programa Nacional Integral de Sustitución y Desarrollo Alternativo daɨna namakɨ ba fɨenide riarokɨ riina ɨkoɨri duere zefuidɨno dɨga iemo nana okuide namakɨ dɨga, departamentomo iemo iaɨ iyanori abɨfekorɨ..

2. Bie Programa iaɨ joonegamo kɨguɨ ite Nana Meiñoga meine Enɨe Taɨjɨena ( Reforma Rural Integral), afemo nana komɨnɨ yɨnoye mei Colombiano taɨjɨye enɨe komue monifue uaido fɨnoyena.

8

Page 9: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

1

2

6

3

4

5

Fuiriyafuedo Dibaɨye ba Jɨaɨma Fayena Gaɨridɨno iena iemo ba Fɨgoñede raamo Taɨjɨdɨno iena.

3. Iñede fɨnoye nana rafue uibiye afefuedo ba riarokɨ f ɨgoñede riitɨno rabaɨyena, yaveyena meine iaɨ gaɨriñeyena afemakɨmo eroikana ie iyanɨemo joneye

4. Maɨrieye fuirirafuedo dɨbaye ba fɨgoñede taɨjɨedo ayoo ukuberedɨmakɨ iedo ayoo raaredɨmakɨ meita rɨire joneye afe uai ba fɨgoñede jibie iaɨ raa afedo meine fɨnoiñeyena

5. Komue uaifue joneitɨmakɨ fuiriyafuedo dɨbaɨyena afe fɨenide taɨjiedo ukube otɨno, jibie fɨgoñe fɨnodɨmakɨ eroikana oni afe datayena

6. Fɨgoñede manue rɨdoina Duico Izoi iaɨ Eroiye

Afe fɨienide rafue kome duere zefuiya izoikana eroiye iemo duico izoɨ iaɨ manoye. Afe taɨjɨyena nana instituciones daɨna nana namakɨ, iaɨ naɨraɨ dɨga dane taɨjɨitɨmakɨ meine afe ba ɨrakotaidɨmakɨ meine ñue iyena

9

Page 10: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

T E R R I T O R I A L A P P R O A C H

1

2

3e

4

3a

3b

3c

3d

3fP R O P E R T Y O F M A R TA

pe ace tribunal

DUERE ZEFUIDɨNO IENA JOONEGAFUEUafue yoina, Ñue fɨnoina, Meine ñue Joneina iemo Meine dai Fɨnoñeiyeina ierede bie Iyoikɨ.Cuba, Habanamo onoitaiga rafue,15 Diciembre 2015

Afe iyoikɨ dɨga rabaɨyenafuena ierede iemo dɨga uriyano rafue ñue fɨnoyena ierede, afedo nana taɨjɨitɨmakɨ ñue afe duere fɨnokamakɨ meine ñue iyena, uafue iarɨ yoitɨmakɨ, ñue afefuemo itɨno iyena joneye, canoyemakɨ jɨamadɨ kaɨmare iyena, jɨama iaɨ faɨkanoyena, meine duere iaɨ fɨnoinanue iñeite iemo fuiriyafue caifo ñue fuena jaiyena, zaillamo dukɨiyena

1. Orekamakɨ Uafue Jenoyena, kaɨmare iyena, meine duere iaɨ fɨnoñeiyena

Afemakɨ ianorɨ itɨmakɨ iaɨ rabaɨra jinodo ite, ba jaiafue iñede finoina izoi afe fuirifue ñue jino iaɨ yoyena. Afe jɨaɨma rabaɨyena iñede da uafue yoyena iemo duere fɨnokamakɨ jaɨkɨna iyena.

Garantías de No Repetición

10

Page 11: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

T E R R I T O R I A L A P P R O A C H

1

2

3e

4

3a

3b

3c

3d

3fP R O P E R T Y O F M A R TA

pe ace tribunal

Jonegano Meine Nana Ñue Fɨnoyena, Ñue Kaɨmare Iyenano Fɨnoyena ( PAZ)

3. Taɨjɨenɨa ba meine ñue fɨnoina canoyena

4. Raire okuikafue, kue daii ñia iaɨ daɨyena.

5. Nana namakɨ iena ñue meine fɨnoye, fuiriyafue fuiya jezika.

6. Meine enɨe iarɨ iyee

7. Namakɨ meine iaɨ enɨemo oreyena 8. Duere ie zefuiya meine

ñue joneyena.

9. Ñue kaɨ Iyɨno Iaɨ Dibaɨrako

Bie dɨbaina yegoɨ afe nana iemo ite. Bie duere fɨnokamakɨmo duidɨno ie dɨbaiyamo iaɨ yoyena,fuiriyafuedo eroiyena, duere iaɨ fɨnoina ɨba oñeno fɨebiza, dai mei Estado daɨna ie taɨjɨe ñuefɨnoyena, duere zefuitatɨno fɨnoka iaɨ jenoyena, rabaɨyena, yaveyena, iemo afe itɨno ñue gaɨriyena basistema daɨnamo. Afe ba duere iaɨ zefuiyano yoiñenia meine ñue fɨnoñeiyɨkɨ, iemo canoñeiyɨmakɨiaɨ yaveiñeiyena.

2. Bie Namakɨ komɨnɨ Taɨnokaidɨmakɨ Jenoyena

Afe namakɨ ɨere kaifomakɨ (alto nivel) iaɨ taɨjɨe uia okuiyafue, jɨae namakɨ dɨga uritɨmakɨ afe komɨnɨ uiñua iaɨ fɨnoyena, dɨbairaya jinodo afe ba komɨnɨ taɨnokaidɨmakɨ jenoyena naɨ iaɨ kaadɨ, ieme ba tɨiddɨno jenuano ie meino iaɨ naɨramo iyena.

11

Page 12: ˆ˙ˇ˚˘ ˜˚˛˝˙ˆ˚ en La Habana JɨRIDOGAFUEzefuidɨno meidoɨyena, afe rafue yoyena, ñue iaɨ iyena afemo iaɨ gaɨriyena, iemo canoyena ñue kaɨmare jɨama dɨ iaɨ iyena,

"Jaiamona fuirikana kaɨ biya ja fuitaakadɨkaɨ. Ie jira afe kɨguɨmo uai izoi jonega

fɨgoiñedɨno meine iñeiyena bie ñue iyɨno iaɨ dibaiyamo dai jaka ua atika

nana ba Agenda de la Habana daɨnamo iaɨ jonega."

Sergio Jaramillo, Ñue kaɨ iyɨno Iena Okuikamɨe.

El contenido de esta publicación, realizada por la Oficina del Alto Conmisionado para la Paz y

traducido por Mincultura, es de libre impresión y distribución, pero debe reproducirse manteniendo el diseño original y respetando el texto en su totalidad.

Traductor: Fany Kuiru

www.mesadeconversaciones.com.cowww.altocomisionadoparalapaz.gov.coequipopazgobierno.presidencia.gov.co

www.territoriosporlapaz.gov.co

Oficina del AltoComisionado para la Paz@ComisionadoPaz

Equipo Paz Gobierno@EquipoPazGob

Oficina del AltoComisionado para la Paz

(facebook.com/ComisionadoPaz)

www.mincultura.gov.co

Dirección de Poblaciones@dirpoblaciones

Ministerio de Cultura@mincultura