၁၉၅၂တငံ္ - icj.org · ၁၉၅၂တငံ္ တ ္ေ မံ္္ဲျ ပက...

၁၉၅၂တင တသညေ မ ျပကး ကမမၻတကါကကး းတကတင တကါကငစငမ ေသမရငကပက ကရသသည းျပသညျပသညသရမ ဥပေဒပသညမရမ မးေကမမရ (ICJ) းေမျ ာ ဆတကမ ႕း ငးေရးဥပေဒာ ာ ဆတကမ သမး းစမမမမဥပေဒက စဥသကမျပတ တးတကေကမးမငမေစျပကး ေရမကေရမက းေကမး သညေ မရမ ရသညရငယ ကးပ းဝ ာ ဆသမးသား၊ ာ ဆေရးသား၊ ယဥေက းမသား၊ စကးပငမးေရးာ မေရး သရမ း ငးေရးမ မးက ေသ မစငမ းေကမး သညေ မရမသား၊ းမဏမ င ေဝပးျမး က သဆးမက းကမ းကငယေပးရမာ တရမးစကရေရးာ ဥပေဒေရးရမ းသကေမငးဝမးေက မးမတ႕တ႕၏ ငတပမက းမမ ဆ က ေပးာရမ ရသညရငယပ သသည။ ICJ သသည ၂၀၁၄ ာစ းေစမပးမ စ၍ ျမမမမာ ဆတင စဥသကမျပတ တသညရေမ ျပကး ငမ ေသမ းာစ ၅၀ ေက မမစတကမ တရမးစကရေရးစမစတ႕၏ းေျးေမမ မးက ပ မဥကးသဆး ေစမါကသညေ မ သသည။ းစကေ တ႕၏ ျမမမမာ ဆသရမပမးမတတမးမ မးာ သကသရမ းစကရ ဆစမ က ေးမကပ https://www.icj.org/country/asia-pacific/southeast-asia/myanmar/ တင ဝေရမက ရယာသသည။ းစကေ တ႕၏ ဥပေဒးါကဆေပး Sean Bain ာ ပသညမရ Andy Ianuzzi တမ ဤ းစကရ ဆစမက းစကေ တ႕၏ ဥပေဒ သေတသက မသးးမ ာ ဥပေဒ းါကဆေပး ားဝးေးမတ႕တ႕၏ သေတသမပးသရမ ပဆပးမႈတျ ေရးသမး သသည။ းစကေ တ႕၏ းမရပစ တ ဒ ရကတမ Frederick Rawski ာ းစကေ တ႕၏ ကမၻမဆးသရမ တမဝမ ဆမႈရရေရးးတငက ါက းပမးးမး တမႈသရမ သညာႈးေရးမမး Kingsley Abbott သသည ဥပေဒပးသရမ းတငက ျပမသညသဆးသပတသညးျ တေပးသသည။ စမေရးသမ မးမ ဤးစကရ ဆစမ ျ စေျမမကေရး ာ ပဆာပ တေဝ ာ ရမးတငက းမ မးးျပမး ဆမ ရရသသည းါကဆဥမဏမ မးသား၊ းေ မကးပဆ ာ သတး း ကးကမ မး းတငက း းေက းးးတရပ သသည။ ® ဥပေဒမ သတျ တမႈ - ကပ ါကကး ေသသဆးမႈသသည ျမမမမာ ဆတင တရမးမ တမႈရရေရးးတငက ဟမ႕တမးေမသသည းတမးးသကးမ မးးမး မကးေမမး းျပ ကရ © မပ င းျပသညျပသညသရမ ဥပေဒပသညမရမ မး ေကမမရ ၂၀၂၀ ဧျပ တင မာ ဆျမးေရး ဝမါကကးဌမမတ႕၏ ပဆပးကသညကမႈျ ပဆာပ တေဝသသည။

ဤးစကရ ဆစမက းစကေ တ႕၏ ကမၻမဆးသရမ တမဝမ ဆမႈရေရးးတငက ါက းပမးးမး တမႈတ႕၏ (https://www.icj.org/themes/accountability/) းစတးပးတစးေမျ တေဝျးျ စသသည။ ICJ တ႕၏ ေရးသမး တေဝမမ မးမ တာတေ မျပ ကမ မးက ျ မေဝမသညသပ က သ ျပပမးတငက းသးမတျပ ေပးရမသည ျ စျပကး ၎ေကမကာတ ကပ သသည တေဝမ မတ မတစစဆက ကင ာပတ႕တ႕၏ ရဆး ပ သ ေးမကပ ပစမးတး ေပးပရပ မသည။ International Commission of Jurists P.O. Box 91 Rue des Bains 33 Geneva Switzerland

https://www.icj.org/country/asia-pacific/southeast-asia/myanmar/

https://www.icj.org/themes/accountability/

Uပေဒမ သတျဖတမႈ ကပါၾကး ေသဆးမႈသည ျမနမာႏငငတြင တရားမတမႈ ရရေရးAတြက ဟန႕တားေနသည AတားAဆးမားAား မးေမာငးထးျပလကရ Eျပလ ၂၀၂၀

An Unlawful Killing in Myanmar

3

“ းျပစေပးးေရးယျးမ ဆရေသမေၾကမ စစတပမ ရမးဝတမႈမ မး သကက က မး ငမေမသသညက ကၽငမေတမတ႔ ျမသမေးမျပသရပ မယ။ း မကမးမးျ ၾကမျမ႔ေမျပကသေပမ ႔သညး ကၽငမေတမတ႔ ကပ ၾကကးက

မေမႏေသးပ းး။ သရ ႕ေသသဆးမႈးတငက တရမးမ တမႈရရေရးသသည းေရးတၾကကးက မရေမပ ေသးသသည။” ကစးရ၊ ငတပေသမ မမယစ၊ ရမကမ၊ ေးမကတးမ ၂၀၁၉


4

ရမကမတင ကပ ၾကကး၏ းသးးမးးမမးတင းသးကပ႔သမ မးးမး ေတင႔ရစဥ

( သတးးရးးျမစ - ဟမး က၊ မးၽငမ)


5

မမတကမမ မး

၁။ မဒ မး ....................................................................................................................... ၇ ၁.၁။ ကပ ၾကကး ..................................................................................................................... ၇ ၁.၂။ းႏစ ပ ႏ းဓကးၾက ဆျပ ကမ မး ............................................................................... ၁၀ ၁.၃။ ျပ စပဆမသညးမး ........................................................................................................... ၁၁ ၁.၄။ းတေကမကမ မး ....................................................................................................... ၁၃ ၂။ ေမမက ဆးေၾကမးးရမ- ျမမမမႏ ဆ၌ ဥပေဒမ သတျ တျးမ မးက စဆစမးစစေသးျး ............... ၁၄ ၂.၁။ ႏ ဆတကမ ဥပေဒ ႏ စဆႏႈမးမ မး ...................................................................................... ၁၄ ၂.၂။ ျပသညတငး ဥပေဒမ မး ..................................................................................................... ၁၆ ၂.၃။ စဆစမးစစေသး ေသမရငကျးမ မး .................................................................................... ၁၉ ၂.၄။ မးသကး မးသမး မးျးႏ ေရ႕ေမ မးရမးပ င ................................................................ ၂၁ ၃။ ကပ ၾကကးးမး မးသကးျး၊ ေပ မကသဆးျး ႏ ေသသဆးျး ....................................................... ၂၃ ၃.၁။ မးသကးျးႏ ေပ မကသဆးျး ........................................................................................ ၂၃ ၃.၂။ သတျ တမႈးမး တေ မျး ...................................................................................... ၂၆ ၃.၃။ စစေသးရမ းေမးးမး ျပမေ မျး၊ ငစတစစေသးျးႏ ျပမသညသျ ျး ...................... ၂၇ ၄။ ကပ ၾကကး းသတ ဆရမႈးမး စဆစမးစစေသးျးမ မး .................................................................. ၃၁ ၄.၁။ ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရ၏ စဆစမးစစေသးမႈ ............................................. ၃၁ ၄.၂။ စစးကတရမးရဆး၌ းမႈစစေသးစကရျးမ မး ....................................................................... ၃၅ ၄.၃။ က ကမေရမ ျမ ႕မယတရမးရဆး၌ ေသမႈေသး စစေမးျး ........................................................ ၃၇ ၄.၄။ ျမမမမႏ ဆ ရ တပ င႔မ စဆစမးစစေသးျးမ မး ......................................................................... ၃၉ ၄.၅။ ဗဟတရမးရဆး သမမး ဆ ႊမ............................................................................................... ၄၁ ၅။ ေတင႔ရ ကမ မးႏ းၾကဆျပ ကမ မး .................................................................................. ၄၃ ၅.၁။ ျပသညတငးဥပေဒမ မးသသည သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးးတငက ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ကး ငတေစသသည။ ............................................................................................................ ၄၃ ၅.၂။ စဆစမးစစေသးမႈမ မးသသည ႏ ဆတကမ ဥပေဒႏစဆႏႈမးမ မးက ျပသညမကရမ ပ ကကငကျး ...................... ၄၆ ၅.၃။ မစမမသမ မးႏ ၎တ႔၏မသမးစဝမ မး၏ း ငးေရးမ မးက သညသငးစဥးစမးေပးမႈ မရသေမက ရမးသသည ......................................................................................................................... ၄၇ ၅.၄။ းၾက ဆျပ က းႏစ ပ ................................................................................................. ၄၉ ၆။ ေမမကသကတ ငမ မး ...................................................................................................... ၅၁ ၆.၁။ းရမက ေသမ ျ စရပမ မးးမး ကမးကစဥျး ........................................................... ၅၁ ၆.၂။ ျမမမမႏ ဆမ ပသ ေသမ ႏ ဆတကမ ႔း ငးေရး စမ ပမ မး ႏ းပသမမးေရးရမ သေးမတသညက ကမ မး (ေးမကတးမ ၂၀၁၉)........................................................................ ၅၃


6

ပငမး၏ ဓမတပဆမ မးးၾကမးက ေဒၚသႏမ ( သတးးရးးျမစ -ဧရမဝတက)


7

၁။ မဒ မး

၁.၁။ ကပ ၾကကး ၁၉၆၅မစတင ေမငး ငမး ျပကး ကပ ၾကကးဟသမ မးေသမ ေးမေက မႏမမ း ငတတမး သတးေ မက ႏ ဓမတပဆသရမတစဥကးျ စကမ ၎၏ းမသညက The voice ႏ Eleven Media းပ းဝ သတး မမယတင ေ မျပျး ဆရသျ စသသည။ ကပ ၾကကးသသည း းသျ းေရ႕ေတမျမးရ ျမမမမစစတပ ( တပမေတမ) ႏ းစးရမဟတသသည႔ ကမကကးပစမ မး းၾကမးရ ပဋပကၡသတးမ မးက ပတေ မျပ ေသမသျ စသသည။

ကပ ၾကကးသသည သတးေ မကတစဥကးမျ စမမကကပ တကၾကင ႈပရမးသတစဥကးျ စ ပ သသည။ “ ၈၈ မ းသက”မ း င႔ဝတစဥကးျ စကမ သဆးေရမစဆေက မးသမး းပစတင သညး တစစတတစေဒသ ပ ဝ သ တစဥကး ျ စပ သသည။ သသသည ၁၉၈၈ႏစ းဆၾကငမႈတငသညး ပ ဝ သသည။ းမ းသမး ဒကမကေရစကး င႔ ပ (NLD) ပ တကဝတစဥကး းေမျ ေ းေသမ ေဒၚေးမသမးစၾကသည၏ သကေတမေစမးျ စသညး ကမးတမၾကမ တမဝမ မးေသမ းသ တစဥကးျ စသသည။

းႏ ဆရ ျမမမမႏ ဆမ ကရဒကၡသသညမ မး၏ းေျးေမက ေ မျပကမ သ၏ မကဒကယမေမက မးေၾကမးက ၂၀၁၀ ႏစမ႔တင စတ သသည။ သကယတသညး ၁၉၈၈ ႏစ ဒကမကေရစကးေရးေတမပဆၾကကး းျပကးတင းႏ ဆ၌ ႏ ဆေရး ႈဆ ႔ပ သသည။ ကပ ၾကကးသသည ၁၉၈၉ ႏစတင ဒကမကေရစကးေရး တကၾကင ႈပရမးသ ျ စေသမ ေဒၚသႏမက က ပ သသည။ သမသသည ေမမကပးတင ႏ ဆေရး းက ဥးသမးးျ စ ေ မ ၌ ေးႏစေက မေမ ျပကး ၂၀၁၅ ႏစ မဝးမတင NLD ငတေတမ းမတးျ စ ေရငးေကမက တေျမမက ျး ဆ ရသသည။ သတ႔ ႏစဥကးမ စျပသညႏ ဟေၚေသမ သမကးတစေယမက ငမးကမး သသည။ ၂၀၁၄ႏစ ေးမကတးမ ၄ ရက သမ၏ းသတ ဆရသသည း မတင တကသေက မးသတစဥကး ျ စပ သသည။

ကပ ၾကကးသသည သမကးျ စသ၏ း င႔ႏးသးးမးးမမးသ႔ တကေရမကရမ းႏ ဆ းမျမ ႕သ႔းသငမးတင ျမမမမႏ ဆ၏ းေရ႕ေတမပး မငမျပသညမယ ရ တပ င ႕မ ကပ ၾကကးးမး မးသကး သသည။ ျမမမမစစတပ (တပမေတမ) ႏ းစးရမဟတေသမကမကကး င႔ျ စသသည ဒကမကေရစကးက းျပ ကရးမ းသမး တပမေတမ (DKBA) းၾကမး စစမကျ စပငမးမႈမ မးက ေတမကေ မက သတးေရးသမး ေ မျပေပးေမ ႔ပ သသည။ ကပ ၾကကးသသည စစတပ၏ မး ပမႈေးမကသ႔ ႊ ေျပမးျပကး မတင မးသမး စစေသးေမးျမမးျး ဆရျပကး ႏပစကသညးပမး ဆ ႔ရႏေျရပ သသည။ ပေႏမ ဆရသသည းရကေျမမကသသည႔ေမ႔တင ေသသဆး ႔ျပကး စစသမးမ မး ကသ၏းေမးးမး ပတမတမသမတး မးေသမ သ ၤ းေျမပဆတင းသးးမးးမမး ျပ ပျး မရမရပ ျမ ပႏဆ ၾကသသည။ ၎းမးသတျ တမႈ ႏ ပတသက၍ ရကေပ း ၂၀ တေးမ မသမးစဝမ မး ႏ ျပသညသ မ မးးမး းသမေပးပ ဆးကငယ မး သသည။ ေမမကသဆးတင ၎၏ းေမး းမးျပမသည တးေ မ ရရကမ ရမကမျမ ႕တင ေကမးမငမစငမ ျပမသည သျ ၤက သသည။

ကပ ၾကကး၏ ၾကမၼမျ စရပက မေ မ တမကတင ကပ ၾကကး မသညသသည႔ေမရမသ႔ ေရမကေမေၾကမး ေ မ တ ေပးရမ းစးရးေပၚ းမးမ မး တးပငမးမ သသည။ေဒၚသႏမသသည ေပ မကသဆးမႈႏ႔ စပ ဥးသသည႔ သတးစမရးးပင တစက ျပ ပ ပ သသည။ ျမမမမႏ ဆ၏ျမ ႕ေတမ ေမျပသညေတမတင ပ မသဆးးၾကမ းျ စ က းပ သသည႔ းေရ႕ေတမးမရႏ ဆ (းမသကယဆ)မ မးသရမ ပသကးေတင႕သဆပင မတမကတငသညး ေဒသတငး ႏ ကမၻမ ေ းေသမမ မးမ ၾကမးဝေသမရငက ေပး ၾကသသည။ ရကသတပတမ မးစငမးၾကမတင တပမေတမသသည ကပ ၾကကးသသည ေးးကး ငတေျမမကရမ ၾက းပမးရမတင းသတ ဆရေၾကမး မ ၎ေသသဆးမႈ းတငက ကပ ၾကကးတငသမ းျပစရေၾကမး တျပမေၾကသညမ သသည။ ၎ေၾကသညမ ကတင ကပ ၾကကးသသည DKBA ၏ း င႕ဝတစဥကးျ စျပကး မမယစတစဥကးးေမျ တကပ ငးေၾကမးမ မးက တျပျး မဟတး စစမက ျ စပငမးရမတငသညး ပ ဝသးသင ျ ေ မျပ ႔ပ သသည။

ျ စရပမ မးက ဤသ႔တျပ မးပဆသသည ျမမမမမ ဆးမ းသမး႕း ငးေရး ေကမမရ (MNHRC)းတငက မယဆသကၤမ ျ စေစ သသည။ ေကမမရ၏ စဆစမးစစေသးေတင႔ရ က းစကရ ဆစမတင ကပ ၾကကးသသည သတးေ မက တစဥကးးျ စ ပကေမသသညက ေ မျပ သသည။ သ႔ေသမ သမျမသမေသမ သညဥးပမး ႏပစက ကမ မးႏ သမးမသမ ျပ မသကသဆ သသည ကၡဏမမ မး းပ းဝ ကပ ၾကကးေသသဆးရျး၏ ျ စေၾကမး ျ စစဥးမး


8

စတေက မပေမကေသမ ေျ ရး ကေပးရမ ပ ကကငက သသည။ းရပးက တရမးရဆးတင တရမးစ ငသမႈ တစျပ ပႏရမ ရ တပ င႔မ းျပသညးဝစဆစမးစစေသးေပးေရး ဟသသည ၎တ႔၏ းၾကဆျပ ကသသည သညး မသညေသမး မ းေကမး သညမေပၚမ ပ ။

းျမး မ မးစငမေသမ စဆစမးစစေသးမႈမ မးသသည ျ စပ က သသည႔းမမတရမးႏ ကမဥကး ဆးကငယ မးမႈတ႔က မေ မ တႏသသညးျပ တမဝမ ဆမႈ (သ႔မဟတ) မစမမေၾကး ရရေးမ မပေသမႏ ပ ။ ရ တပ င႔မ စဆစမးစစေသးမႈမ မးက း မးတးးတမတစ သကကပေသမကမ ကမဥကး မးသကးျးႏ းမကးကပ သဆးေမရမတငရေသမ ျမ ႕မယတရမးရဆးတင ေသသဆးမႈႏ ပတသက၍ စဆစမးစစေသးျးးမး ျပ ပ သသည။ ဤေသမႈေသး စဆစမးစစေသးမႈျပ ပေမစဥ းျမးတစ ကမမသညး စစးကတရမးရဆး၏ ၾကမးမမမႈတင သတျ တမႈ၌ ပ ဝ ေသမ စစသမးႏစဥကးးမး ၎တ႔၏ းမမးက မး ငမမႈးတငက ၆ ေစမ၍ ႕ဝကစငမ တရမးေသ ငတေပး ေၾကမးက တပမေတမမ တေ မေျပမသ သသည။ စဆစမးစစေသးမႈ းရႈမ တျ သညးျ သညး ေမးမမမကမ ၂၀၁၆ ႏစ မတတင ရ တပ င႔မ စဆစမးေမးျမမးျးက တရမးဝရပသး သသည။ းမႈးမးျပမသည ငရမးတငက ေဒၚသႏမ ႏ သမ၏ ေရ႕ေမ၏ ၾက းပမးမႈ မေးမျမ ပ ။

ကပ ၾကကး ေသသဆးျပကး းႏစေက မးၾကမတင ၎းမးဥပေဒမ သတျ တမႈးတငက မသညသတစဥကး တစေယမက ကမ တမဝမ ဆေစျးမရ ပ ။ သ၏ေသသဆးမႈတင ပ ဝသသညဟ သဆသယရေသမ စစတပသသည ျမမမမႏ ဆ တစဝမးရ ႔း င းေရး းေ မကမႈမ မးတင သကကပ ဝေမျပကး းစးရးေမျ စစသမးမ မးမ သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးးမးက မး ငမျးက းေရးယျးမ ကး ငတ င ေပးႏေသမ ဥပေဒမ မးက ကတငယေျ ရးႏျး မရေသးပ ။


9

ကပ ၾကကး၏ းေမးးမး မငမျပသညမယရ ပတမတမ သ ၤ းေျမပဆတစမ ျပမသညတးေ မရရ။

(သတးးရးးျမစ - မသ)


10

၁.၂။ းႏစ ပ ႏ းဓက းၾကဆျပ ကမ မး ျမမမမႏ ဆတင း းသျ ဆျ ဆေရးတပ င႔ဝမ မးမ ပ ဝပတသကသသည ဥပေဒမ သတျ တမႈမ မး (သ႔မဟတ) းျမးေသမ သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးးတငက ျပစဒဏေပးျးကး ငတေမသသညမမ းသမးတၾကယမဟတသသည သမမမျ စရးျ စစဥတစက သ႔ျ စေမသသည။ဤသ႔ တမဝမ ဆမႈကးမ ျးသသည ႏ ဆတစဝမးဆး တရမးဥပေဒစးမးမႈရေစရမ ႏ ႕း ငးေရးက ကမကငယရမ ၾက းစမးးမး တေမမႈက းၾကကးးက ယ ကေစပ သသည။ ႏ ဆတကမ ဥပေဒးရ ႏ ဆတးသသည ဥပေဒမ ေသသဆးမႈ ျ စႏေ ရေသမ းမႈကစၥရပမ မးးမး စဆစမးစစေသးျးႏ းေရးယျးးပ းဝ မစမမသမ မးက ကစမးမႈႏ မစမမေၾကမ မး မကပဆဆေပးရမႏ းသကရသမပ ငက ေးစမးကမမ၊ မးသမးေစမေရမကရမ တမဝမရသသည။ သ႔ေသမသညး ျမမမမႏ ဆရ မ မးစငမေသမ စမစပးသရမ ျပသမမမမ မးေၾကမ သယစႏစမ မးစငမတေးမ းမဏမပမ မးမ ယေ မျပပ တမဝမဝတရမးမ မးႏးသညက ပမးမ မးေသမရငကျးက းဟမ႔းတမးျ စေစ သသည။

ကပ ၾကကးသတျ တ ဆရမႈးေပၚ ႏ ဆေတမ၏တမ႔ျပမမႈက းျပသညျပသညသရမ ဥပေဒပသညမရမ မးေကမမရ (းစကေ )မ ဤးစကရ ဆစမတင သမးစစသဆးသပ မးသသည။ ဤးမႈသမမက တစျမးးမႈမ မးတငသညး းမးတပ တတမႈ ရေမသသည ကစၥရပမ မးက ေ မ တ မးျပကး ယးးမးတပ တတမႈမ မးက ျမမမမႏ ဆ တင တမဝမ ဆမႈႏ ကစမးမႈမ မးျ သညသသညးေပးရမတင စမေၚမႈးမ မးးျပမးရေမေၾကမးျပသသသည သေကၤတ ျ စသသည။ ဤးစကရ ဆစမ၏ ရသညရငယ ကတင ႏစပးရသသည။ (က) ကပ ၾကကးႏ သ၏မသမးစဝမ မးးတငက ယဆၾကသညစတ ရေသမ တရမးမ တမႈေ မေသမႏေရးး႔ မ းမဏမပမ မးးတငက ေရငး ယစရမ မသညးမး မ မးေ မ တရမ () ဥပေဒမ သတျ တမႈမ မးးတငက တမဝမ ဆေစျး ႏ ကစမးမႈရရေစျး းမးျ းေ မကမႈမ မး းတငက တရမးမ တမႈရရေစရမ ျမမမမႏ ဆးစးရမ ကမမရမသည ႏ ဆတကမဥပေဒ တမဝမ ဝတရမးမ မးက ျပသညမကေသမရငကေစ ႔ းပေသမျပ ျပေျပမး မႈမ မးက မကးေမမး းျပရမျ စ သသည။

ကပ ၾကကးသတျ တ ဆရမႈက ဥပမမေပးပဆေ မကမ ေ မသဆးသပရမတင ျမမမမႏ ဆ၌ တရမးမ တမႈရရရမ းဓကးတမးးသကးျ စေစေသမ း ကသဆး ကက းစကေ မ သတမတေ မ တ သသည။

၁. ျပသညတငးဥပေဒမ မး၏ ျပဌမမး ကးေတမမ မးမ မးသသည စစသမးမ မးမ းရပသမးမ မးးေပၚ သးရငမးေသမ ႔း င းေရး းေ မကမႈမ မးးတငက းမ မးျပသညသေရ႕ ျပစမႈေၾကမးးရ တရမးစ ငသ ဆရမႈးမး ကမကငယေပးျးျ ေသမသညးေကမး၊ းေ မက ဆရသမ မးႏ ၎တ႔၏ မသမးစမ မးက းေ မကမႈႏပတသကေသမ းမမတရမး မသရေးမ ျးပယျးျ ေသမ သညးေကမး းျပစေပး ဆရမႈမ ကး ငတေးမ ပဆပး မတကးေပးေမသသည။ ၁၉၅၉ တပမေတမ းကဥပေဒပ ျပဌမမး ကး ႕ေၾကမသမမဟတ တပမေတမသသည ကပ ၾကကး ပၾကဆ သတျ တ ဆရမႈမ းတင ၎တ႔၏ စကရ ငက က သဆးရမးတငက ဥပေဒးရ ငးမဏမက မမသညး ေျပမသယရပ မမသည။

၂. ဥပေဒမ သတျ တမႈမ မးးမး စဆစမးစစေသးရမတင းမမတရမးေ မ တရမေသမသညးေကမး၊ တမဝမ ဆမႈႏ ကစမးမႈရရေစရမေသမသညးေကမး းပေသမးမကးကး ငတပမႈ၊ သမမသမတက မႈႏ ေရမကမႈမ မး စဟေမေ ရသသည။ းမႈတစမႈတသညးကပ တစျပ မက တသညး သကးျမးစက၊ သညႏႈးမႈမရး စဆစမးစစေသးမႈျပ ပျးသသည သမမရးက ျ စေမ သသည။ သ႔ ေသမရငကျးသသည သးရငမးေသမ႕း ငးေရး းေ မကမႈမ မးက မသညးစမစမက ၊ ေရမက ေက မပႏစသမႏမႈမရေသမ ဥးကပမသညးက ျ စေပၚ ေစေသသည။

၃. းေ မကမႈမ မး၊ တမဝမ ဆမႈျ စစဥမ မးႏ ပတသကသသည သတးး ကးကမ မးက ရယ ပ င ႏ ကစမးမႈမ မး၊ ေ မေၾကးမ မးရယပ ငးပ းဝ က မး ငမ ဆရသမ မးႏ ၎တ႔၏ မသမးစဝမ မး၏ း ငးေရးမ မးက ေးစမးမႈ မရသေမကရမးသသည။

ျမး မးေရးႏ တရမးမ တမႈရရေစရမေသမသညးေကမး၊ ႔း င းေရးမ မးးမး ကမကငယေးစမးရမ းတငက ႏ ဆေတမမ ႏ ဆတကမဥပေဒတမဝမဝတရမးမ မးက ကမမျပသညမကေစရမေသမသညးေကမး ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မး ပ တ ျ စပငမးျးက ဟမ႔တမးရမးတငက သေကၤတျ စေမေသမ စမေၚမႈမ မးက ေျ ရးျးသသည ငမစငမမးေရးၾကကးသသည။ ဤးစကရ ဆစမတင တျပ မးေသမ းၾကဆျပ က မ မးသသည းမဏမပမ မး းေမျ ၎တ႔၏ ႏ ဆတကမ ဥပေဒတမဝမဝတရမးမ မးက ျ သညသသညးႏေရး းတငက


11

းေျးျမစတစျ စျပကး ဥပေဒႏ ဆးဝမသညကး ကပ ၾကကးးမး သတျ တမႈးတငက တရမးမ တမႈ ရေစရမႏ တမဝမ ဆမႈ၊ ကစမးမႈတ႔က ေပးရမတင ၾကဆ ေတင႔ရသသည ၾကကးမမးက ယေျပမေသမ စမေၚမႈမ မးက ေျ ရးရမ းတငကသညး းေၾကမးရးျ စေစပ သသည။

းစကေ ၏ းဓကးၾကဆျပ ကမ မးမမ

x ျမမမမႏ ဆရ တပ င႔ ဆသ႔ - ကပ ၾကကးေသသဆးမႈႏစပ ဥး၍ ျပစမႈက မး ငမသမ မးက ေ မ တ၊

တရမးစ ငသႏရမး႔ မ သညဥးပမးႏပစက ဆရသသည႔ ကၡဏမ (သ႔မဟတ) သမးမသမ ျပ မႈ ဆ မးရ သသည႔ကၡဏမမ မးက စဆစမးစစေသးျးးပ းဝ ယ မ မမမမကမကမပေသမျး မရေသးသသည စဆစမးေမးျမမးမႈမ မးက းစးရေရ႕ေမမ မးႏ သညႏႈးပးေပ း၍ ႏ ဆတကမသရမဥပေဒ၊ စဆႏႈမးမ မးႏးသညက သကကပေသမႏရမးတငက းမႈျပမသည ငေပးရမ။

x းမ းသမးဒကမကေရစကး င႔ ပ ႊမးမးမရသသည႔ ဥပေဒျပ ႊတေတမ ဆသ႔ - စစသမးမ မး က မး ငမသသည သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးက းရပးကတရမးရဆးမ မး၌သမ းမမတကယ တရမးစ င သႏေစရမႏ ႏ ဆတကမဥပေဒ၊ စဆႏႈမးမ မးႏ းသညကျ စေစရမ ၁၉၅၉ တပမေတမးက ဥပေဒက ကသမးေပးရမ (သ႔မဟတ) ျပသေပးရမ။ းမႈစစေသးၾကမးမမမႈမ မးသသည းမကးကး၊

ငတပမႈရျပကး သမမသမတက ကမ မ တေသမ တရမးစကရ ငမ မး သရမ ႏ ဆတကမ စဆႏႈမးမ မးႏ႔ းသညကက ႔သဆးသသည႔ စကရ င႔ရ တရမးရဆးမ မးက းမႈစစေသးၾကမးမမေၾကမး ယးဥပေဒက းမမ ဆသ သသည။

x စဆစမစစေသးမႈျပ ပေသမ းမဏမပမ မးးမး ဆး ဆသ႔ - မစမမသမ မးႏ ၎တ႔၏မသမးစဝမ မး၏ း ငးေရးျ စေသမ စဆစမးစစေသးမႈ၌ ပ ဝပတသက ငႏ ယးတးတက ျ စေပၚမႈးေျးေမမ မး သရပ ငတ႔က ေးစမးကမမရမ ပ ဆးပမသညးမ မးႏ က သဆးမႈမ မးက ျပ ျပေျပမး ပ ။ ၎တ႔၏ း ငးေရးမ မးက ေးစမးကမမရမ၌ ပ းေႏမယကမႈ သ႔မဟတ သမးမသမ ျပ မမႈ တစစဆတစရမ မ ဆရေေးမ ၎တ႔းမး းကမးကငယေပးျးသညး ပ ဝပ သသည။

၁.၃။ ျပ စပဆမသညးမး ၂၀၁၈ ႏ ၂၀၁၉ ႏစးတငး ေပ းမ မးစငမၾကမ ျမမမမႏ ဆးေျစက းစကေ ၏ ဥပေဒပးသရမ း င႔မ းၾကဆေပးတစဥကး ႏ းတပးေပ းကမ ကပ ၾကကး ေသသဆး မႈ ႏ ပတသက၍ ရရႏသသည းမ မးျပသညသသရမ မတတမးမ မးက ျပမသညသဆးသပ သသည။ းမႈႏ ပတသကစပႏငယေသမသ းေယမက းစကတးးမး ေတင႔သဆေမးျမမး ကမ ယက မရရမေသမ သတးး ကးကႏ စမရငကစမတမးမ မးက ရရရမ ၾက းပမး သသည။ ဤးစကရ ဆစမ၏ ကမ႔သတ ကတစမမ းမဏမပမ မး ဆမ း ကးကမ မးရယရမ ႏ ရးး ကမ မးေတမး ဆယရမ းစကေ းကမ းမဏမပမ မး ဆ သကသငယေျပမသမႈမ မးသသည ေမမက ပသတးး ကးက းမသညးယက ရရေစ သသည။ သ႔ေသမသညး းစကေ းေမျ ျပသညေ မစေရ႕ေမ ပရဆးႏ ျမမမမႏ ဆရ တပ င႔မ းရမရမ မး ဆ းမႈကစၥႏ ပတသက၍ တေ မ တျပ ငရရေစေသမၾကမ ေက းးးတသသည။ မသမးစဝမ မး ႏ ကပ ၾကကး၏ းေပ းးပ (သ႔မဟတ) သယ းမ မး၏ ေဝမ မႈးတငက သညး း းေက းးးတရပ သသည။

ဤးစကရ ဆစမသသည ရရေသမသတးး ကးကမ မးးေပၚ းေျ ဆကမ ျ စပ ကမႈးေၾကမးးရမ ေ မျပ ကမ မးႏ ႏ ဆေတမ၏တမ႔ျပမမႈးေပၚ ပ ဆးပမသညးသရမ းက ျ တ၊သမးစစ ကမ မးကသမ ကငက၍ေ မျပ မးသသည။ းစကရ ဆစမပ ျ စရပသရမ းးမမေျပမသ ကမ မး ႏ စငပစင ကမ မးးမးဆး သသည းစကေ းေမျ ယဆၾကသညစတ ရျပကး ဆမႈရေသမ သတးးရးးျမစမ မးးေပၚတင းေျ ဆ မးသသည။

ရးးျပတသမး၍ က စစမႈရေစရမးတငက ဤးမႈ၏ ရႈပေ ငး သသည႔ းေသးစတး ကးကမ မးက ဤးစကရ ဆစမ၌ မေ မျပ မးပ ။ ဥပေဒႏ႔ း ကးကမ မးက ၂၀၂၀မစ မတ တစရကေမ႔တင ေ မျပ မးသသည႕းတး သဆးသပ မးပ သသည။

းသကရပသမပ ငက ကမကငယရမးတငက ႏ ဆေတမမ မးမ ႏ ဆတကမသရမ ဥပေဒ၏ တမဝမဝတရမး မ မးက ကမမေသမရငကရမ းကး ျ စေစေသမ းတမးးသကးမ မး ႏ း ငးမးမ မးက သတမတ ေ မ တရမးတငက ကမၻမဆးသရမ းစကရ ဆစမမ မး၏ းစတးပးတစးေမျ ၂၀၁၈ႏစတင


12

တေဝ ေသမ “ျမမမမႏ ဆတင သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးးတငက တရမးမ တမႈ ရယျး ”းမသညရ းစကရ ဆစမးပ းဝ ဤးစကရ ဆစမကသညး းစကေ ၏ သေတသမး ကးက ႏ ငျမးစတျ မမႈ းေပၚတငးေျ ဆ မးသသည။ 1 ဤးစကရ ဆစမက းစကေ ၏ ကမၻမဆးသရမတမဝမ ဆမႈ ရရေရးးတငက ၾက ပမးးမး တမႈ၏ တစစတတစပးးျ စ တေဝ သသည။ းမးတ ျ စရပေ မ မႈမ မးက မး၊ ပကဒကးမ (PDR)၊ မကေပ ႏ းႏ ဆးပ းဝ ကမၻမးျမးေဒသမ မးတင ပဆႏပ တေဝ သသည။

းစကေ သသည ငမ ေသမ းႏစ ၅၀ ေက မကတသညးကေမ ႏ ဆးတငးရ တရမးစကရေရးစမစ၏ းေျးေမက ပ မဥကးသဆး စတေစမၾကသည ေ မ သသည။ 2 ၂၀၁၄ ႏစ းေစမပးမ စ၍ ျမမမမမ ဆတင စဥသကမျပတ းျမ တမးတသညရေမသသည။ဤပမး၏ းစတးပးတစးေမျ းစကေ သသည စဆစမးစစေသးမႈျပ ပျး ၏ ႏ ဆတကမစဆႏႈမးမ မးက ဤက သ႔ေသမ းစကရ ဆစမမ မး တေဝျးျ ကငမဟ ကမ မးက မကးေမမး းျပျး ႏ ႏ ဆ၏ တမဝမဝတရမးျ စသသည းသကရသမပ ငက ကမကငယရမးတငက မဝ ဒမ မး ႏ ကေတင႕က သဆးေမေသမးေ းက မ မးက ကကသညကမႈရေစရမ းေ မကးပဆေပးရမတင းမဏမပမ မး ႏ တသကေသမရငကျးျ ျမတေပးသသည။

၁.၄။ းတေကမကမ မး DKBA – ဒကမကေရစက းက းျပ ကရးမ းသမးတပမေတမ FIR – ပ မ သတးေပး တၾကမး က ICJ – းျပသညျပသညသရမ ဥပေဒပသညမရမ မး ေကမမရ KKO -- က းေးမ ကရး င႔းစသညး (DKBA ၏ ႏ ဆေရးး င႔) MNHRC – ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး ႔း ငးေရးေကမမရ MPF – ျမမမမမ ဆရ တပ င႔ NLD – းမ းသမးဒကမကေရစက း င႔ ပ LIB – ေျျမမတပရး ( ေျျမမတပမ၏ ကေးမက ဆ) LID – ေျျမမတပမ ဌမမ ပ 1 ICJ “ျမမမမႏ ဆတင သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈးတငက တရမးမ တမႈရယျး,” းမမဝ ရက ၂၀၁၈ https://www.icj.org/myanmar-reverse-laws-and-practices-that-perpetuate-military-impunity-new-icj-report/ (Burmese: “ျမမမမႏ ဆတင သးရငမးေသမ ႔း င းေရး းေ မကမႈးတငက တရမးမ တမႈရယျး,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2018/01/Myanmar-GRA-Baseline-Study-Publications-Reports-Thematic-reports-2018-BUR.pdf) ICJ “သတးသမမးကပ ႀကကးးသတ ဆရမႈ ၅ ႏစၾကမသသညး တရမးမၽတမႈမရရေသး ျးသသည တပမေတမးမး ျပစဒဏကး ႊတ င ေပး မးသသည ၁၉၅၉ ဥပေဒကျပသ ႔ရမ းပေၾကမး မကးေမမး းျပ ကရ,” ၂၀၁၉ ေးမကတးမ ၁၄ရက https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/10/Myanmar-Ko-Par-Gyi-killing-Press-Releases-2019-ENG.pdf တငသညး ၾကသညရႏသသည။ (Burmese: “သတးသမမးကပ ႀကကးးသတ ဆရမႈ ၅ ႏစၾကမသသညး တရမးမၽတမႈမရရေသး ျးသသည တပမေတမးမး ျပစဒဏကး ႊတ င ေပး မးသသည ၁၉၅၉ ဥပေဒကျပသ ႔ရမ းပေၾကမး မကးေမမး းျပ ကရ,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/10/Myanmar-Ko-Par-Gyi-killing-Press-Releases-2019-BUR.pdf 2 “ ျမမမမႏ ဆတင စစးကသရမးပ ပမႈ ”၊ းျပသညျပသညသရမ ဥပေဒပသညမရ မ မး ေကမမရ၏ သတး ႊမ၊ းမတ (၁၉၆၃) ၊စမမ ကႏမ ၄-၁၀ တငၾကသညပ ။ https://www.icj.org/wp-content/uploads/2013/07/ICJ-Bulletin-15-1963-eng.pdf.တင ရယႏသသည။

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2018/01/Myanmar-GRA-Baseline-Study-Publications-Reports-Thematic-reports-2018-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2018/01/Myanmar-GRA-Baseline-Study-Publications-Reports-Thematic-reports-2018-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/10/Myanmar-Ko-Par-Gyi-killing-Press-Releases-2019-ENG.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/10/Myanmar-Ko-Par-Gyi-killing-Press-Releases-2019-ENG.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/10/Myanmar-Ko-Par-Gyi-killing-Press-Releases-2019-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/10/Myanmar-Ko-Par-Gyi-killing-Press-Releases-2019-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2013/07/ICJ-Bulletin-15-1963-eng.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2013/07/ICJ-Bulletin-15-1963-eng.pdf


13

၂။ ေမမက ဆးေၾကမးးရမ -ျမမမမႏ ဆ၌ ဥပေဒမ သတျ တျ းမ မးက စဆစမးစစေသးျး

၂.၁။ ႏ ဆတကမ ဥပေဒႏ စဆႏႈမးမ မး

မ ဆတကမဥပေဒးရ ႏ ဆသမးးမး ဆးသသည းသကရ သမ ငက ေးစမးကမမ၍ မးသမး ေစမေရမကရမ တမ၀မရသသည။တမ၀မရသသည။ ယးတမ၀မရပမ မးသသည ကသမ ၢပဋသညမဥ စမတမး၊ ႏ ဆး း း သေးမတစမ ပမ မးႏ မ ဆတကမဓေ ဆတကမဓေ ဆးတမးဥပေဒစသသညတ႔မ သးသကမသသည။ တစ တစ ကသတ ပတပ၍မရေသမ းသကရ သမ ငႏ သညသညးပမးႏပစက ဆရမႈမေသမသညးေကမး၊ းျမးေသမ သမးမသမ ျပ မသကသဆ ဆရျး မေသမသညးေကမမေသမသညးေကမး ငတပ ငမ မးသသည ႏ ဆတ ကမဓေ ဆးတမးဥပေဒက ေျမမကေစသသည။ ၄ေျမမကေစသသည။ ၄းး ငးေရးမ မးက ကမကကပဋပကၡ ျ စပငမး မ၌ျ စေစ းမ မးျပသညသသရမ းေရးေပၚေၾကးေရးေပၚေၾကသညမ မး မ၌ျ စေစ မသညသသည း မး ၌မ ရပသမး၍ မရပ ။ ဥပေဒမ ျ စမေ ရ သတျ တျသတျ တျးမ မးးမး စဆစမးစစေသးျးမ မးႏ တရမးစင သျးမ မးတ႔က ႏ ဆတကမ ဥပေဒ စဆႏႈမးမ မးႏဥပေဒစဆႏႈမးမ မးႏးသညက တမဝ မယပေသမသပ သသည။ ႏ ဆတ ကမ ဥပေဒႏ စဆႏႈမးမ မးဟသရမ၌ ‘ျပမသညမငမးမဆမႈျပ မးသသည ျပစဒဏေပး ဆရျးမကး ငတေမျးးမး တက ကရမ ကေတင႔းေရးကေတင႔းေရးယ ေသမရငကျးသရမ ႔း ငးေရးကမကငယေစမေရမကတးျမေရး းေျ ဆမမ မး’ 3 ၊ ‘ဥပေဒျပပ တရမးက ငတ းက ဥးမသညး းမးျ သတျ တျးးေပၚ ေရမကေသမ ကမကငယတမးသကးျး ႏ စဆစမးစစေသးျးသရမ က သမ ၢ းေျ ဆမမ မး’ 4 ႏ ‘ဥပေဒမ ေသသဆးေၾကမး ျ စႏေျရျးးေပၚ စဆစမးစစေသးမႈသရမ ျပမသညျပသသသည ျပမသညျပသသသည မမကသတမပရတေကမ’ တ႔းပ းဝျ စသသည(၂၀၁၆) 5 ။ ျမမမမႏ ဆသသည ႏ ဆတကမ-သေးမတစမ ပမ မးႏ ဥပေဒမ မးကကမမက သဆးရမ သေးမတကမတေရး း မးေသမသညး (ေမမကသကတင ၆.၂ကၾကသညရမ) းဓကက ေသမ စမ ပမ မးျ စသသည ႏ ဆတကမႏ ဆသမးး ငးေရးႏ ႏ ဆေရးး င းေရးသရမ သေးမတစမ ပႏသေးမတစမ ပႏ သညးပမးႏပစကမႈတက ကေရး သေးမတစမ ပက သ႔ေသမ စမ ပမ မးးမး ကမမက ကမမက သဆးမသညးေၾကမး ကမတေရး းရမ က မရေမေသးသသည။

ဤး ငးေရးမ မးးမး းေ မကမႈေျမမကသသည ပေသမ ကမ မးက စဆးစမးစစေသး တရမးစ ငသ ျပစဒဏ ေပးရမဟေသမ ႏ ဆေတမ၏ တမဝမဝတရမးမ မးးရ စဆးစမးစစေသးေရး းမဏမပမ မးသသည က မး ငမရမ၌ ပ ဝပတသကသသညဟ သဆသယရေသမ ပ ၢ မ မးမျ စေစ း င႔းစသညးမ မးမျ စေစ းမကးကး

3 ျပမသညမငမးမဆမႈျပ မးသသညျပစဒဏေပး ဆရျးမ ကး ငတေမျးးမး တက ကရမ ကေတင႔းေရးယ ေသမရငကျးသရမ ႔း ငးေရးကမကငယေစမေရမကျး ႏ တးျမေရးးေျ ဆမမ မး E/CN.4/2005/102/Add.1, (၂၀၀၅). 4 မႈေရး ေကမစက သဆးျ တ ကးမတ ၁၉၈၉ / ၆၅၊ ေမ ၂၄ ရက ၊ ၁၉၈၉ မ းၾကဆျပ မးသသည ‘ဥပေဒျပပ တရမးက ငတ းက ဥးမသညးးမးျ သတျ တျးးေပၚ ေရမကေသမ ကမကငယတမသကးျးႏ စဆစမးစစေသးျးသရမ းေျ ဆမမ မး’ းပဒ(၁)- ယးးပဒတင စကးပငမးေရးႏ မႈေရး ေကမစကးၾကဆျပ မးသသညမမ ဤးေျ ဆမမ မးက သညသငးစဥးစမးသျပကး းစးရမ မးက ၎တ႔၏ ဥပေဒျပ ေရး မေးမမ မးႏ က သဆးမႈမ မးတင ေးစမးကမမသသသည။ 5 “မမကသတမပ႐တေကမ” ဥပေဒမ ေသသဆးေၾကမး ျ စႏေျ ရျးးေပၚ စဆစမးစစေသးမႈသရမ ျပမသညျပသသသည မမကသတမပ႐တေကမ။ ယးပရတေကမက း ၤ ပ၊ ျမမမမ(း ငတးမသမျပမသ က) ႏစးမသမျ ဤေမရမ၌ရရႏသသည။ “ICJ သသည ဥပေဒမ ေသသဆးျး ျ စႏေျရျးးေပၚ စဆစမးစစေသးျး သရမ းပရဆေသငးေႏငးပ ငးမး ပးတ င၍ ကမက ျပ က ဆက းပသသည။ (၂၀၁၉ႏစ ေးမကတးမ ၃၀ ရက) ” https://www.icj.org/myanmar-icj-co-hosts-workshop-on-the-investigation-of-potentially-unlawful-deaths/ (Burmese: “ဥပေဒမ ေသသဆးျး စဆစမးစစေသးမ သရမမမကသတမပရတေကမ,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/10/Universal-Minnesota-Protocol-Advocacy-2017-BUR.pdf

https://www.icj.org/myanmar-icj-co-hosts-workshop-on-the-investigation-of-potentially-unlawful-deaths/

https://www.icj.org/myanmar-icj-co-hosts-workshop-on-the-investigation-of-potentially-unlawful-deaths/

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/10/Universal-Minnesota-Protocol-Advocacy-2017-BUR.pdf


14

ငတပေမရမသသည။ စဆစမးစစေသးသမ မးသသည သမမသမတက ရမသညျ စျပကး တကးမမးသျး၊ းကကျး (သ႔မဟတ) ငျမးသကသဆျးကး၍ စဆစမးစစေသးမႈးမး ေသမရငကရမသည။ ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ကး ငတျးႏ တရမးမ တမႈေ မေသမျးသရမ ႏ ဆတကမစဆႏႈမးမ မးးရ သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးႏ ႏ ဆတကမ ဥပေဒးရ က မး ငမေသမ ျပစမႈမ မးးတငက စစသမးမ မးက စစေသးၾကမးမမရမ စစတရမးရဆးမ မးက းသဆးမျပ သပ ။ 6

မသညသသညစဆစမးစစသးမႈမသ မသးမတင ေရမကျပကး မျ ငးမ မ ပငးျမသမမႈရရမသည ။ ေရမကမႈရေစရမ က းေၾကမးသျပကး ကေတင႔က ေသမ ေျ မးမ မးက ရယပေသမရမသည။ းမသညးသဆး မစမမသ(မ မး)းမး ေ မ တရမသည၊းးျ စးၾကမးးရး၊ျ စပ ကပဆ ျ စပ ကသသညေမရမႏ ေသသဆးေသမး မးျပ ပတသကသကစပေသမ းေျးေမရပမ မး းမး ဆးတ႔က သဆးသပသဆးျ တရမသည။ ႔ျပ ေသသဆးမႈ၌ မသညသမသညဝ ပ ဝပတသက ေၾကမး ယးပ ဝပတသကသ မ မးႏတ င ကသကစပေမသမ မးႏ စေပ းတမဝမရမႈ စသသညတ႔က သဆးသပ သဆးျ တရမသည။ 7 စဆစမးစစေသးသမ မးသသည ၎တ႔တတစငမး သေမက သကသရမ သကေသ၊ စမရငကစမတမး၊ ဒက စတယႏ ရပဝ သကေသ ဆပစၥသညးမ မး းမး ဆးက စေသမး းတသညျပ ရမသည။ 8 းျမ ပ ေ မျပပ ဤရသညရငယ ကမ မး ျပသညမကေစရမ ေသးေမးက ငစတစစေသးမႈ ျပ ပကမ းေျ ဆးမးျ းေ မကးကေပးရမသည။9

ဥပေဒမ ျ စႏေျရ သတျ တျး းမႈမ မးတင စဆစမးစစေသးျးျပ ပရျး၏ းႏမ ရသညမမး ကမမ းသကရသမ ငက တစ ကသတ ပတပသးမး တရမးစ ငသႏရမး႔ မ ယးသ႔တစ ကသတ ပတပမႈ ရ/ မရ သဆးသပသဆးျ တရမျ စရမသည။ ႔ေၾကမ စဆစမးစစေသးမႈမ မးသသည တကရကက မး ငမသမ မးးမး ၾက းစမးရမေ ငေ မ တရမသညးျပ ေသသဆးမႈႏပတသကေသမ တမဝမရသမ မးကသညး ၾက းစမးရမေ င ေ မ တရမသည။ 10 ေရမကေသမ စဆစမးစစေသး၊ တရမးစ ငသမႈမ မးသသည းေ မကမႈ က မး ငမသးမး မ တေသမတရမးစကရေရး၌ ျပစမႈေၾကမးးရ တမဝမ ဆေစျပကး ျပစမႈႏ ကကသညကေသမ ျပစဒဏကပ က ဆေစသသည ရဒက ေ မေသမေပးသသသည။ ယးတ႔ တမဝမ ဆ၊ ျပစဒဏက ဆ ေစယဆမ မဟတး မစမမသႏ ၎တ႔၏ မသမးစဝမ မးးတငက ေရမကေသမ ကစမးမႈႏ းစမးေ မေၾကး ရရေးမ ေသ မေသမရငက ေပးရမသညး းပပ သသည။ ဥပမမ ကပ ကစကးမႈးတငကေ မေၾကး ၊ မစမမေၾကး ၊ ျပမသည ေ မ ေပးျး ေက မပႏစေ မးမႈေပးျး ႏ(သ႔မဟတ) းပေၾကမးမ ပေစး းမမ ဆမႈေပးျး စသသည ပဆစဆမ မးျ စသသည။11

6 ျပမသညမငမးမဆမႈျပ မးသသည ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ကး ငတေမျ းးမး တက ကရမ ကေတင႔းေရးယ ေသမရငကျးသရမ ႔း ငးေရး ကမကငယေစမေရမက တးျမေရးးေျ ဆမ (၂၉) ကၾကသညရမ၊ “စစ ဆရဆးမ မး၏စကရပ ငးမဏမကစစမႈ မးမ မးမ က မး ငမေသမစစတပႏသေသမျပစမႈမ မးးတငကသမ ကမ႔သတေပးရမသညျ စျပကး ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးးတငကမ သမမမးရပးက တရမးရဆးမ မး၏ စကစကရပ င ေးမကသ႔က ေရမကေစရမသည။ သ႔တသညးမဟတ သေ မပ က ႏ ဆတကမ ဥပေဒးရ ၾကကးေးေသမ ျပစမႈမ မး းတငက ႏ ဆတကမသရမရမးဝတ ဆရဆး၏ စကရပ င ေးမက က ေရမကေစရ မသည။” စစ ဆဆရဆမ မးမတသ တရမးမ တမႈကေ မေသမျးးမး ၾကကးၾ ကပေသမ းေျ ဆမၾကမး (၉) ကၾကသညႏသသည။U.N.Doc. E/CN.4/2006/58 at 4 (၂၀၀၆), (‘Decaux းေျ ဆမမ မး’) 7 မမကသတမ ပရတေကမ စမပဒ (၂၅)။ စဆစမးစစေသးမႈသသည ေသသဆးပဆက သဆးသပ သဆးျ တရမတင သးမဝ းေ မက ေသသဆးတမမး၊ မေတမတသေၾကမ ေသသဆးတမမး၊ ကယကကယ သတေသတမမး၊ သတမႈမး းစရသျ ငျမး သဆးသပသဆးျ တသသသည။ 8 . း ကပ းတး စမမ ကႏမ ၂၄။ 9 း ကပ းတး စမမ ကႏမ ၂၅။ 10 း ကပ းတး စမမ ကႏမ ၂၆။ 11 ကစမးမႈႏ းစမးေ မေၾကးရပ ငသရမ ကသမ ၢးေျ ဆမမ မးႏ မးသညႊမ ကတင ဆေမက ေရမကျပကး မသးမတင းစမးေ မေၾကးေပးျးက တရမးမ တမႈတးျမေစေရးးတငက ရသညရငယသသည။ သ႔ တရမးမ တမႈးတငက းစမးေ မေၾကးေပးေစရမတင သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈးမး ကစမးျးျ ေသမသညးေကမး၊ ဆစမးရေသမ ကမစမမမႈႏ းေ မကမႈ(မ မး)၏ ၾကကးေးမႈႏ ကကသညကေစ၍ ေသမသညးေကမး တရမးမ တမႈကတးျမေ မေသမသသည။ ဤးေျ ဆမမ မးႏ ယသ ကမ မး းေသးစတက သရပ က၊ ICJ, “ တရမးမ တမႈကရယျး,” း ကကးကမး ကးတး စမမ ကႏမ ၂၄ က ၾကသညပ ။


15

က သ႔ စဆစမးစစေသးမႈျပ ပရမ၌ မစမမသမ မးႏ ၎တ႔၏ မသမးစဝမ မး၏ တကၾကငေသမ ပးေပ းပ ဝပ ငႏ ၾကကးေးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈႏစပ ဥးေသမ း ကးကးမး ဆးႏ ပတသက၍ ၎တ႔၏ သရပ ငမ မးသသည ကစမးမႈရရပ င၏ းေရးၾကကး ေသမ းစတးပးးမး ဆးပ ျ စသသည။ 12 စဆစမးစစေသးျးပမးစဥႏ တရမးစ ငသျး ပမးစဥႏစရပစ ဆ တမဝမရသမ မးက တရမးမ တမႈးတငက တရမးစ ငသႏေရး ေသ မေစရမ၊ တမဝမယ/တမဝမ ဆမႈရေရး တးျမေသမရငကရမႏ ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ကး ငတေမျးက ကမကငယတမးသကးရမ၊ တရမးမ တမႈက ျးသမျးးမး ေရမရမးရမႏ (၄) းမးတ းေ မကမႈမ း ပ ပ မျ စေးမ ေရမရမးႏရမး႔ မ က သဆးမႈမ မးႏ မဝ ဒမ မးးမး ျပသေရးးတငက းပေသမ သမးစမမ မး သယရမ ရသညရငယရမသည။13

စဆစမးစစေသးမႈမ မးသသည ပငးျမသမမႈ ရရမသည။ မစမမသမ မး၏ မသမးစဝမ မးႏ းမ မးျပသညသမ မးမ ေစ႔ေစ႔စပစပစစေသးျးက က ဆမရသသည႔း ပငးျမသမမႈရရမသည။ းမသညးသဆးးမးျ ႔ စဆစမးစစေသးမႈ စတျပက ျ စေၾကမး၊ ပ ဆးပမသညးမ မးက ကမမရမသညျ စေၾကမးႏ ၎တ႔၏ ဥပေဒးေျးျမစႏ းမႈး ကးကးေျးျမစတ႔းပ းဝ ေတင႔ရ ကတစစဆတစရမတ႔က ႏ ဆေတမးေမျ သမတ က ဆေပးသသသည။ တရမးဝကစၥရပတစစဆတစရမးတငကသမ ပငးျမသမမႈးေပၚ ကမ႔သတ က တးတးက ပက ပ မးရမ သသသည။ ယးကစၥရပမးပ မသညသသည းေျးေမတငမသ းတးးဓမၼ းစေ မက ဆရသသည (သ႔မဟတ) ဥပေဒမ သတျ တ ဆရသသည မစမမသ၏ ကဆၾကမၼမးမးျ စေစ တသညရေမေသမ ေမရမးမးျ စေစ ဆးကငယ မးရမ ကမ႔သတမႈတစစဆတစရမ မ မးသပ ။ သ႔တသညးမဟတ က မး ငမသသည႔ တမဝမရသမ မးးမး ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ငတကးေးမ ပငးျမသမမႈးေပၚ တစစဆတစရမ ကမ႔သတမ မ မးသပ ။14

၂.၂။ ျပသညတင း ဥပေဒမ မး

ျမမမမႏ ဆ၏ ဥပေဒျပ႒မမး က းေတမမ မးမ မးသသည ႔း ငးေရး းေ မကမႈေၾကမ ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ကး ငတေစပ သသည။ ဥပမမ- ဆျ ဆ ေရးတပ င႔မ မးက မသညးမးတက စဆစမးစစေသးရမတငေသမသညးေကမး၊ ႏ ဆတကမသရမ ဥပေဒစဆႏႈမးမ မးးရ းမ မးျပသညသသရမ ရမးဝတမႈတရမးစ ငသရမတငေသမသညးေကမး ကမကငယေပး ကရသသည။

ျပသညေ မစသမၼတ ျမမမမႏ ဆေတမ၏ ၂၀၀၈ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒသသည တပမေတမက ၎၏ းေရးးရမ မ မးးမး ကယပးပ ပစကရပ င ၾကကးၾကကးမမးမမး ေပးးပ မးသသည။ 15 ၂၀၁၁ႏစ၌ စစးစးရ တကရကးပ ပမႈမ းရပသမးတစပး းစးရ ဆသ႔ းပ ပေရးးမဏမက တရမးဝ ႊေျပမး ေစကမမ တပမေတမသသည ႏ ဆတငး၌ းမဏမးရသဆး း င႔းစသညးးျ စ က မရစ ကရသသည။ းဓကးမးျ းရပသမးးစးရ မး ပမႈျပပသ႔ ေရမကရေမေသသည။ 16 င ႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ပဒမ ၂၉၆()၊ ၃၁၉ႏ

12 ICJ ကေတင႔က သဆးသမ မး၏ မးသညႊမ းမတ ၂၊ ‘သးရငမးေသမ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးးတငက ကစမးမႈႏ းစမးေ မေၾကးရပ င’၊ ၂၀၁၈ ျပ ျပမငမးမဆ- စမမ ကႏမ-၅၇၊ ဤဝပသက၌ ရယပ - https://www.icj.org/the-right-to-a-remedy-and-reparation-for-serious-human-rights-violations-2018-update-to-practitioners-guide-no-2/ 13 းေ ငေ င သဆးသပ က းမတ (၃၆) းသကရသမ ငႏသေသမ- စမပဒ ၂၇ 14 မကမကသတမ ပရတေကမ၊ စမပဒ ၃၂ မ ၃၄။ 15 ICJ “တရမးမ တမႈကရယျး ” း ကပ ကးကမး ကးတး စမမ ကႏမ ၁၀။ 16 သယစႏစ (၅)စၾကမ စစတပးပ ပျပကးေမမက ျပသညေ မစၾကဆ႕ေရးႏ ဆဆင႔ျ းေရးပ တကသသည ၂၀၁၁ မတမစ၍ းစးရကဥကးေသမ သသည။ ၂၀၁၅ းေ ငေ ငေရငးေကမကပင းျပကး ၂၀၁၆ ဧပရယတင းမ းသမးဒကမကေရစက း င႔ ပႏ ယးး င႔ ပေ းေသမ ေဒၚေးမသမးစၾကသည ဥကးေသမမႈျ းစးရသစက င႔စသညး သသည။ ဤစမေရးသမး မ၌ မမသည ၂၀၂၀ တစႏ ဆ ဆး ေရငးေကမကပ ငးတငက း မးယမး သ င မး သသည။ စစတပ၏ ဥပေဒသရမ ပပ ငမ မးက ပမဆ ငျမးစတျ မ ေ မႏေးမ ICJ, “းေမး၊ းေျ မ မးသရမ ရးးမတ က ျမမမမႏ ဆရျပသညမယးတငး ႔း င းေရးသရမဥပေဒ,” ႏဝးမ၊ ၂၀၁၇၊ စမမ ကႏမ ၃-၄

https://www.icj.org/the-right-to-a-remedy-and-reparation-for-serious-human-rights-violations-2018-update-to-practitioners-guide-no-2/

https://www.icj.org/the-right-to-a-remedy-and-reparation-for-serious-human-rights-violations-2018-update-to-practitioners-guide-no-2/


16

၃၄၃()မ မးသသည းျမ တမးစစးကသရမ တရမးရဆးမ မးက င႔စသညးေစသသည။ ယးစစးကသရမ တရမးရဆးမ မးေပၚ ကမကငယေရးစစဥကးစကး ပက ဗဟတရမးရဆး ဆ၌ျ စေစ၊ းျမးး င႔မ မး ဆ၌ျ စေစ းတးး းယ ဆ ငမရေသမ းယ ဆးမႈ သဆးသပသဆးျ တပ ငႏ းျပကးသတးမဏမက က သဆးသသည။ င႔စသညးပဆ းေျ ဆဥေပေဒႏ ျပ႒မမးဥပေဒမ မး၌ပ ရေသမ ျပစဒဏေပး ဆရမႈ ကး ငတျးသရမ ျပ႒မမး ကမ မးသသည သညး ႏ ဆေတမးစးရပ ၢ ၾကကးမ မးးမး ၾကကးေးေသမျပစမႈမ မးးတငက တမဝမ ဆမႈ ေရမ ငႏရမ ဥပေဒသရမ းေျးျမစမ မးက ျပ႒မမးေပး မးသသည။ ဥပမမ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ပဒမ (၄၄၅)တင းစးရႏ တပမေတမးရမရမ မးက “၎တ႔၏ သကသရမ တမဝမးရေသမရငက ကမ မးးေပၚ းေၾကမး ျပ က ယးတ႔းမး တရမးစ ငသျး၊ းေရးယျးမရေစရ” ဟျပ႒မမး မးသသည။ ျမမမမႏ ဆသရမ ႔း ငးေရး း းကယစမး ယသသည ယးျပ႒မမး ကမ မးက ျပသရမ ပ ပ းၾကဆျပ မးသသည။17

ယက ႔သ႔ ျပ႒မမးစကမဆ မးရမႈမ မးသသည းမဏမပးျမးမႈးေျ ဆမႏေသမသညးေကမး၊ တရမးဥပေဒစးမးေရး းေျ ဆမႏေသမသညးေကမး ဆးဝကကသညကမႈမရပ ။ ေ မျပပ းေျ ဆမမ မးတင ဆျ ဆ ေရးတပ င႔မ မးသသည းရပသမးးမဏမပမ မး ဆ တမဝမ ဆရမသည ဟ ပ ရသသည။ 18 ၂၀၁၉ ႏစ ေ ေ မဝ ရကတင းမ းသမး ဒကမကေရစကး င႔ ပ ဥကးေသမေသမ းစးရသသည င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ျပသေရးေကမမတကက င႔စသညး ႔ျပကး ယးေကမမတကသသည းတင ျပသညေ မစ ႊတေတမ ဆသ႔ းစကရ ဆစမတ သသည။းမ းသမး ဒကမကေရစက း င႔ ပသသည းျမးႏ ဆေရးပ တကမ မး းၾကဆျပ သ စစးကသရမ တရမးေရးႏစပ ဥး၍ ျပ႒မမး က းမ မးးျပမးျပသရမ းၾကဆျပ မးဟမ မရ။ 19 မသညသ႔သေစ တပမေတမသသည င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ျပသျးးေပၚ ေရမကေသမ ဗကတးမဏမက ကသ င မးသသည။ ယးသ႔ကသ င မးႏမႈက စစးက သရမ းမဏမပမ မးက းပ ပေရးႏတရမးေရး က႑မ မး၌ ပမျမ ေစေသသည။

၁၉၅၉ တပမေတမးကဥပေဒ (၁၉၆၂ တပမေတမ မသညးဥပေဒႏ တ င တရမ)ႏ ၁၉၉၅ ျမမမမႏ ဆရ စသညးကမး မးသမးေရးဥပေဒ းစရေသမ ျပသညတင းဥပေဒမ မးတင စစသမးမ မးႏ ရ တပသမးမ မးက းရပသမးမ မး းေပၚ က မး ငမေသမ ျပစမႈမ မးးပ းဝ းမ မးျပသညသႏသေသမ ျပစမႈစစေသးစကရမႈမ မးက း းစစ ဆရဆး သ႔ျ စေစ ရ တရမးရဆးသ႔ျ စေစ စကရပ ငးမဏမ ႊေျပမးႏရမ စသညးကမး ကမ မး မတ မးသသည။ ယးး း ဆရဆးမ မးက

ငမက ေသမ ဝေရမကစငက ကမႈရေၾကမး၊ ပငးျမသမမႈမရေၾကမး၊ မစမမသမ မး ႏ ၎တ႔၏ မသမးစဝမ မး၏ း င းေရးမ မး (ဥပမမ- ကစမးမႈရရပ င)က သညသငးစဥးစမးမႈမရေၾကမး ( သညသငး စဥးစမး ပ းမသညးယသမ သညသငးစဥးစမးေၾကမး) တမ႔ျပမကစမးေ ဆရျးႏ သမးေကမျ စ ဆ ရျးတ႔မ ၎တ႔းေမျ ကမကငယရမးပေၾကမးကသမ းေး မးေၾကမး စသျ ဆရဆးမ မး၏ းျမးသငျပကၡဏမက ေ မျပေ ရၾကသသည။ 20

၁၉၅၉ တပမေတမးကဥပေဒတင စစသမးမ မးပ ဝပတသကေသမ းမႈမ မးက စစးကတရမးရဆးမ မး၌ ၾကမးမမစစေသးႏ င ေပး မးသသည။ ရမးသတၾကကး ပဒမ (၃၀၄)ပ သတမႈမေျမမကသသည ရမးဝတ ျပစဒဏ ကေသမ ေသမႈက သ႔ေသမ သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးးတငကပ စစးက တရမးရဆး၌ ၾကမးမမစစေသးႏသသည။ တပမေတမးကဥပေဒ ပဒမ (၇၁)တင တပမေတမဥေဒးရမျ စေသမ ျပစမႈက က မး ငမသသည စစသမးမ မးသသည ယးတပမေတမဥပေဒးရျ စေသမ ျပစမႈက မး ငမသက သ႔ ေ မျပပ ျပစဒဏမ မးက

ကၾကသညပ ။ ဤေမရမတင ေ မရရႏသသည။ https://www.icj.org/myanmar-rule-of-law-must-drive-responses-to-rohingya-crisis/ (Burmese: “းေမး၊ းေျ မ မးသရမရးးမတ က ျမမမမႏ ဆရျပသညမယးတငး ႔း င းေရးသရမဥပေဒ,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2017/11/Myanmar-QA-Rakhine-Advocacy-Briefing-Paper-2017-BUR.pdf). 17 ဥပမမးေမျ ၾကသညပ ။ ျမမမမႏ ဆသရမ ႔း ငးေရး း းကယစမး ယ၏ းစကရ ဆစမ၊ UN Doc A/HRC/22/58 (၂၀၁၃) ႏစ၊ စမပဒ ၇၆။ 18 ျမမမမႏ ဆ၏ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ းပဒ ၁၁၌ း းျပ မးေသမသညး ဤးေျ ဆမက းသးမတျပ သသည။ 19 ဥပမမ ရမးးမ းသမး ဒကမကေရစကး င႔ ပသသည “စစတရမးရဆးမ မးသသည စစတပႏစပသေသမ းမႈကစၥမ မး းတငက သမ စကရပ ငးမဏမရသသည” ဟေသမ းပဒက သညသငးျးျ ပဒမ ၃၁၉က ျပသရမ းသ တသငး သသည။ တရမးမမႈမ မး က မး ငမေသမ စစမႈ မးမ မးက တရမးမဥပေဒးရ စကရသဆးျ တရမသည။ ျပသညေ စ ႊတေတမ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒျပသေရး ေကမမတက “ျပသညေ မစ သမၼတျမမမမႏ ဆေတမ းေျ ဆဥပေဒ (၂၀၀၈)းမး ျပသေရး ပးတ ငေကမမတက၏ းစကရ ဆစမ- ေတင႔ရ ကမ မး၊ ၂၀၁၉ ႏစ း ။ 20 ICJ “ တရမးမ တမႈရယျး ”း ကပ ကးကမး ကးတး စမမ ကႏမ ၁၁ မ ၁၂။

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2017/11/Myanmar-QA-Rakhine-Advocacy-Briefing-Paper-2017-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2017/11/Myanmar-QA-Rakhine-Advocacy-Briefing-Paper-2017-BUR.pdf


17

က ဆေစရသသည။ သ႔ေသမ ပဒမ (ရ၂)းရ သမျ စသသည။ ပဒမ(၇၂)၌ ျပ႒မမး မးသသညမမ သးရငမးေသမ႔း င းေရးမ မး းေ မကသသည တမးျပသညစစမႈ မး စစသမးက စစးကတရမးရဆက ၾကမးမမးစစေသးႏျပကး သမမမ (မယးက)တရမးရဆးမ ၾကမးမမးစစေသး ငမရ။ ပဒမ ၃(က)၌ စစမႈ မးမ မး တမးျပသညစစမႈ မးေမသသညဟ မတယေ ရကမ ‘တမးျပသညစစမႈ မး မ’ သသသည စကမးရပ၏ းဓပၸ ယက းက ယတစဝမး ငသ မးသသည။ ယးသ႔တမးျပသညစစမႈ မးျ စေသမေၾကမ ၾကကးေးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးးတငက မယးကတရမးရဆးမ မး၌ စစေသးစကရ ငမရေစး စစ ဆရဆး၌သမ စစေသးၾကမးမမး စကရ ငရေစသသည။ ႏ ဆေတမးစးရ း င႔းစသညးမ မးႏ ပ ၢ းသကးသကးတ႔က စစတရမးရဆးမ မး၏ သဆးျ တ ကမ မးးမး းယ ဆ ငမရေစရမ တမးျမစ မးသသည။

တကရကစစတပးပ ပေမမႈမ းရပသမးတစပး းစးရ ဆသ႔ ၂၀၁၁ ႏစ၌ းပ ပေရးးမဏမ ႊေျပမးေပးျး မတမက ၂၀၁၀ ၌ ႏ ဆေတမေးး မးသမယမေရးႏ ဆင႔ျ းေရးေကမစက ဥကဌ ဗ ပမမးၾကကး သမးေရႊသသည ၁၉၅၉ တပမေတမးကဥပေဒက ျပသ ေစ သသည။ ျပသရမတင စစတရမးရဆး၌ ၾကမးမမစစေသးျပကးႏေသမ းမႈက းရပသမး(မယးက) တရမးရဆး၌ ပမဆၾကမးမမ စစေသးႏေးမ သမၼတမ းမမ႔ေပးပ င ရသသည ဥပေဒျပ႒မမး ကတစက ပယ က သသည။ 21 ပဒမ (၁၆၉) းရ တပမေတမ ကမကငယေရးဥကးစကး ပ (သ႔မဟတ) သတမတ မးသသည းရမရက စစတရမးရဆး၏ ျပစမႈ ရမးစကရျးးမး ပယ ကႏ င ေပး မးသသည။22 သမၼတ၏ ပယ ကႏ င းမဏမကမ ၂၀၁၀ ႏစ ျပသ ကမ မး၏ းစတးပးးျ စ ရပသမး သသည။ ၂၀၁၁ မ ၂၀၁၆ ဥကးေသမးစးရျ စ ေသမ ၾကဆ႕ ဆင႔ျ းေရးပ တကသသည သညး းမဏမရ ေမမကသဆးရကမ မးက ေရငးေကမကပ ငရဆႈးျပကးေမမက ၂၀၁၆ ႏ ဆေတမသမၼတတမဝမ မးေသမ သ၏ ဆျ ဆ ေရးသရမဥပေဒ၌ ျပစဒဏေပး ဆရျး ကး ငတ ကမ မးက သညသငးေစကမ တမဝမ ဆမႈက ယတေ မေစ သသည။23

က မး ငမမႈမ မးက စဆစမးစစေသးရမတင းမကကးကး ငတပျး၊ းကကမႈကးျးႏ ေရမကမႈရျး စသသညတ႔ မရပ ။ ေကမမရ၏ င႔စသညး မးရမႈႏ ဥပေဒသရမ းေျးျမစတ႔သသည း ဆးစဆျပသမငမးမဆရမ ေမသသည။ ဥပမမ ၂၀၁၄ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ ဥပေဒ၏ ပဒမ ၃၇တင ေကမမရမမမ မးက တရမးရဆးမ မးေရ႕ေမမက၌ စစေသးၾကမးမမသ းမႈမ မးႏ ျစငမးေသမးမႈမ မးက စဆစမး စစေသးျး မျပ ပရမ သညႊမၾကမး မးသသည။ 24 တရမးရဆးမ မးေရ႕ေမမက၌ ႔း ငးေရးးမႈ မ မးစငမသသည တစမသညးမဟတ တစမသညးျ ေရမကရမၾကသသည။ ဤျပ႒မမး ကးေၾကမးးရမႏ ေကမမရမမမ မးမ က ဥးေျမမးစငမ းမက ငယမႈမ မးက တရမးရဆးးမႈျ စေမသသညတ းကယ၍ ယးးမႈ၌ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မး ပ ဝပတသကေမ ပ သ႔တသညးမဟတ တရမးမ တမႈးးမမ မရရ သသညတ ႔း ငးေရး းေ မကမႈ ျ စႏေျမ မးက ဆးဝ စဆစမးစစေသး၍မရေးမ ပတပကသသည။25

21 ၂၀၁၀ ႏစ တပမေတမ းကဥပေဒ ျပသ က ပဒမ ၈။ ျပသမႈမတမက ၁၉၅၉ းကဥပေဒ၏ ပဒမ ၁၃၀ (၁)တင ဤသ႔ျပ႒မမး မးသသည- “တသညသ းျမးတရမးဥပေဒတင မသညသ႔ပရေစကမမ စစတရမးရဆးက ျပစ ရမး စကရျး (သ႔မဟတ) တရမးေသ ႊတျး ဆရသ တစဥကးးမး ပတျ စသသညျပစမႈ၊ (သ႔မဟတ) ပတျ စသသည းေၾကမးျးရမမ မးးတငက ရမးဝတတရမးရဆးက ႏ ဆေတမသမၼတ၏ ၾက တ ငျပ ကျ ပမဆစစေသး စကရႏသသည။” 22 ယ းကဥပေဒ၏ ပဒမ ၁၆၉တင ဤသ႔ ျပ႒မမး မးသသည- “ ႏ ဆေတမသမၼတ သ႔တသညးမဟတ တပမေတမကမကငယေရးဥကးစကး ပ သ႔တသညးမဟတ သတမတ မးသသညးရမရသသည တရမးဥပေဒႏမသညကသသသည းေၾကမးျပ ကျ ျ စေစ တရမးမ တမႈမရသသသည းေၾကမးျပ ကျ ျ စေစ မႈးကစၥေသမရငကျးမ မးက ပယ ကႏသသည (သ႔မဟတ) စစတရမးရဆး၏ ျပစမႈ ရမးစကရျးက ပယ ကႏသသည။” း ကကးကမး ကးရ ၂၀၁၀ ျပသ ကးကဥပေဒတင စစတရမးရဆး၏ ျပစမႈ ရမးစကရျးက ႏ ဆေတမသမၼတမ ပယ ကႏေသမ းမဏမက ယရမးကသသည။ 23 ICJ “ တရမးမ တမႈရယျး ”း ကပ ကးကမး ကးတး စမမ ကႏမ ၁၁။ 24 “ေကမမရသသည ေးမကပ းေၾကမးတစရပရပႏ ျစငမးေသမ တတမး ကက စဆစမစစေသးျး မျပ ရ- (က) တရမးရဆးတစ၏ ေရ႕ေမမက၌ စစေသးၾကမးမမသ းမႈမ မးႏ တရမးရဆးတစ၏ စကရသဆးျ တ ကးေပၚ းယ ဆမႈ (သ႔မဟတ) ျပသမႈဝေရမကသ းမႈမ မး၊ () တရမးရဆးတစက းျပကးသတ စကရသဆးျ တျပကးေသမ းမႈမ မး” 25 ICJ “ျမမမမးမ းသမး႔း င းေရးေကမမရးမး ပမးမးေကမးမေစရမ က းးေကမ သညေ မ မေသမ ျပ ျပေျပမး ေရး းစကးစဥေးရပ,” ၂၀၁၉ ႏဝးမ ၁၂ ရက၊ စမမ ကႏမ ၅၊


18

ႏ ဆေတမ၏ ႏ ဆတကမသရမ ဥပေဒတမဝမရပမ မးးမး ျပသညမကေးမမေသမရငကႏသသည ဥပေဒမ မးက ပယ ကျပသႏရမး႔ မ စဆစမးစစေသး ေသမရငက ကမ မးႏ း း ဆရဆးမ မး၏ စကရပ င းမဏမက ျပမသညသဆးသပ ျပသပ ငးမဏမသသည ျပသညေ မစ ႊတေတမတင ရသသည။

၂.၃။ စဆစမးစစေသး ေသမရငကျ း

ဥပေဒမ သတျ တျးမ မးသသည ျမမမမႏ ဆတင သမးစဥမးရ းျ စမ မးၾကသသည။ ေယးယ းမးျ ပဋပကၡျ စပငမးရမေဒသမ မး သ႔တသညးမဟတ တသညျမမႈမရေသမ ေဒသမ မး၌ းျ စမ မးသသည။ သ႔ျ စ းျမ တေစမဟတသသညတ စစသေရး ႈပရမးမႈရေသမ းေျးေမ၌ းျ စမ မးသသည။ ႔ျပ ျ စတးသညး ႏ ဆတကမဥပေဒးရ ၾကကးေးေသမျပစမႈမ မးေျမမကေၾကမး ေပၚ င ေ ရသသည။26

ျ ဆ ဆၾကသည ႏ ဆေတမးစးရေၾကမ ျ စေပၚေစႏ သသည ေသမႈမ မး (သ႔မဟတ) ႏ ဆေတမးစးရ ေၾကမေၾကမျ စသသညဟ မတယႏေသမ ေသမႈမ မးတင တရမးစ ငသမႈမ မးသသည ရမးပ း ကရျပကး ျပစမႈ ရမး ေစျးမ မးက းျမး ကမ မးရေမကမ ျပစဒဏေပးျးမ မးကသညး းမးမသညး ကရသသည။ ႔ျပ ျပစမႈႏ ျပစဒဏက ကကသညကမႈမရ။ ယးေသမႈမ မး၏ ျ စပ ကမႈးေျးေမမမက ေက မပႏစသမ ႏသသည းေျးေမ ရးျပေ မရ။ 27 းမ မးျပသညသသရမ းရပးကတရမးရဆးမ မးသသည ဆျ ဆ ေရး းမဏမပမ မးမ ေသမရငကေသမ ပေသမ ကမ မးက ျပမသညသဆးသပမႈ မရသေမက ရမးပ းသသည။ 28 သသညးျပ တမဝမ ဆမႈးမးျ စေစ ျပမသညကစမးမႈးမးျ စေစ ျ သညသသညးေသမရငကေပးႏသသည ပပ ငးမဏမရ သသညတ ေသးေသမႈသရမ စဆစမးစစေသးျး မရသေမက ျ စေမသသည။

းရပးကတရမးရဆးမ မး၌ ျပစမႈစစေသးစကရေသမး ငမက ေသမ ဝေရမကစငက ကမႈရေၾကမး၊ မစမမသႏ

https://www.icj.org/four-immediate-reforms-to-strengthen-the-myanmar-national-human-rights-commission/ တငရရႏသသည။(Burmese: “ျမမမမးမ းသမး႔း င းေရးေကမမရးမး ပမးမးေကမးမေစရမ က းးေကမ သညေ မ မေသမ ျပ ျပေျပမး ေရး းစကးစဥေးရပ,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/11/Myanmar-MNHRC-Advocacy-Briefing-Note-2019-BUR.pdf). 26 မၾကမေသးမကက ငကရေသမ ဆးဝယဆၾကသညစတ ရသသည မမမမ းျပသညးစဆက ၾကသညပ ။ ျမမမမႏ ဆသရမ

ငပပေသမ ႏ ဆတကမ း ကးကရမေ ငေရး မစရ “ျမမမမႏ ဆသရမ ငပပေသမ ႏ ဆတကမ း ကးကရမေ ငေရး မစရ၏ ေတင႔ရ ကးေသးစတ းစကရ ဆစမ (2018 FFM Report)” UN Doc. A/HRC/39/CRP.2 (၂၀၁၈), စမမ ကႏမ ၃၇ မ ၄၁ (က ႏ ရမးျပသညမယမ မးမ ျ တပ ကမႈမ မး) ႏ ၂၀၅ မ ၉ (ရျပသညမယမ ျ စပ ကမႈမ မး) 27 မမမမက ၾကသညပ ။ ICJ “ICJ သသည ဥကးကမကးသတ ဆရသသည ၂ ႏစျပသည း မးးမတက ျပ ပသသည။” ၂၀၁၉ မစ းမမဝ ရက၂၉ ရက။ https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/01/Myanmar-Ko-Ni-Statement-News-web-stories-2019-ENG.pdf/ (Burmese: “ေရ႕ေမဥကးကမက ပႀကဆ ဆရမႈ (၂) ႏငစ ပၫ း မးးမငတ းၾတက ICJ ေၾက မက တ,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/01/Myanmar-Ko-Ni-Statement-News-web-stories-2019-BUR.pdf 28 မၾကမေသးမကက ငကရေသမ းစကရ ဆစမတင ဤစသညးမ ဥ၏ ကမ႔သတျ ငး ကမ မး ပ ရမသသည။ ဥပမမ ၂၀၁၄ ႏဝးမတင စစသမတစဥကးက မသမစငမး က တးရးသးမး ျပမေပးသ င၊ မဒမးက မႈျ ျပစဒဏ ၊ ေ မ ၁၃ႏစ က ေစ သသည။ စစတရမးရဆး၌ ေ မေပ ေသမျပစေဒဏ မတ တ းတငက းရပးကတရမးရဆးသ႔ ယးစစသမးက ႊ ေျပမး သသည။ICJ, “တရမးမ တမႈရယျး” စမမ ကႏမ ၁၄ း ကကးကမး။ Lawi Weng ၏ “မတပဆတ မ တေပးေသမ းရပသမးက သတျ တ မႈးတငက တပမေတမးရက ေ မဒဏ ၁၀ႏစ မတ သသည” ကၾကသညရမ။ ဧရမဝတက၊ ၂၀၁၉ ေမ ၂၁ ရက၊ (Burmese: ၀က၀မ, “တပမေတမးရမရက ေမမၿမ တရမး႐ဆးမ ေ မ ၁၀ ႏစ မတ,” ဧရမ၀တက); Lawi Weng, “းရပသမးမ မးက သတျ တ ျပကးေမမက ျမမမမစစသမးမ မးက ေ မဒဏ ႏစ ၂၀ မတ” ဧရမဝတက၊ ၂၀၁၉ စကတးမ ၆ ရက၊ က ျပသညမယရ းျမးးေျးေမတတင၊ စစသမးမ မး သတျ တ သသည IDP သဆးဥကး၏ းမ းမ မးသသည ( း းျမးျမး) စစတရမးရဆး၌ ၾကမးမမးစစေသးမႈတင မတကေရမကႏ ။- Radio Free Asia, “က ရငမသမးမ မးက သတျ တ ေၾကမး တပမေတမးရမရမ မးဝမ ဆ” ၂၀၁၇ႏစ စကတးမ ၂၀ ရက။

https://www.icj.org/four-immediate-reforms-to-strengthen-the-myanmar-national-human-rights-commission/

https://www.icj.org/four-immediate-reforms-to-strengthen-the-myanmar-national-human-rights-commission/

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/11/Myanmar-MNHRC-Advocacy-Briefing-Note-2019-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/11/Myanmar-MNHRC-Advocacy-Briefing-Note-2019-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/01/Myanmar-Ko-Ni-Statement-News-web-stories-2019-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/01/Myanmar-Ko-Ni-Statement-News-web-stories-2019-BUR.pdf


19

၎တ႔၏မသမးစဝမ မးးတငက ျပမသညကစမးေပးမႈရရေစရမ သညသငးစဥးစမမႈ မရေၾကမး(ရ ပ းမသညးယသမ ရေၾကမး) းစရသျ းျမးသငျပကၡဏမက ေ မျပေ ရၾကသသည။ 29 းစးရေရ႕ေမမ မး (ျမမမမျပသညတင ဥပေဒးရမရမ မးဟ ရသညသညႊမးေျပမသေ ႔ရ) သသည စစတပႏ ပတကေတင႔ေသမ းမႈမ မးကျ စေစ း းးက းစကးပငမး ပ ဝေရမယကေသမ းမႈမ မးကျ စေစ ေရမကစငမ တရမးစ ငသသသညမမ ရမးပ း ပ သသည။ ႏ ဆေရးးရ ရ ငယေသမ းမႈမ မးတင ရ မ မး၏ းမးက႑သသည းက းပ ကျပမးေသမ းမးက႑သမ ျ စေ ရသသည။ 30 ေရ႕ေမမ မးသသည ၎တ႔၏ းမကးကး ငပပမႈ းတငက ၾကကးမမးေသမ စမေၚမႈမ မးစငမက ၾကဆ ေတင႔ၾကရသသညးျပ ဆျ ဆ ေရးတပ င႔ဝမ မး ပ ဝသကႏငယေသမ းမႈမ မးက တရမးစ ငသရမတင ေမမက ပ းမးေပ းမ မးစငမက ရသရသသည။ ဥပမမ- ပဆစဆမ းစဆျ ကတမ႔ျပမႏေျ ရျး စသသည စမေၚမႈ းမးမ မးက ရသ ၾကဆ ေတင႔ၾကရသသည။31 စစတရမးရဆးမ မးသသညသညး က မး ငမသက တမဝမ ဆေစမႈ းျမ တေစ မရပ ၊ သ႔တသညးမဟတ မစမမသမ မးက ကစမးမႈျပမသညရရေစမႈ မရ။ 32 ၂၀၁၁ႏစမစ၍ ျမမမမႏ ဆ၌ စစတပဥကးေသမေသမ (သ႔မဟတ) းပ ပေရးးၾကကးးက ဥကးေသမေသမ စဆစမးစစေသးေရး ေကမမရမ

ဆျ ဆ ေရးတပ င႔မ မး ႔း ငးေရး းေ မကမႈးတငက ေရမကေသမ ရမးစ ငသမႈ ဥကးေသမျပ ပသသညက မေတင႔ရေသးပ ။ (သ႔မဟတ) မစမမသမ မးႏ ၎တ႔၏ မသမးစဝမ မး းတငက ကစမးမႈက မျ သညသသညးေပးႏေသးပ ။33

ယျ စေမသသည းးးက း၌ ကသမ ၢ ႔း ငးေရး ေကမစကသသည ျမမမမႏ ဆးတငက ငပပေသမ စဆစမးစစေသးေရး ယႏရမးက င႔စသညးတသညေ မရမ ၂၀၁၈ ႏစ စကတးမ၌ သဆးျ တ သသည။ သ႔ င႔စသညးရမသဆးျ တရျးမမ ျမမမမႏ ဆသရမ ငပပေသမ ႏ ဆတကမ း ကးကရမေ ငေရး မစရ၏ ေတင႔ရ ကးရ းျပသညျပသညသရမ ဥပေဒးရ းသးရငမးသဆး ျပစမႈမ မးေျမမကေစသသည ႔း ငးေရး 29 ICJ, “တရမးမ တမႈရယျး” း ကကးကမး၊ စမမ ကႏမ ၃၂ မ၂၅။ 30 း တကစမးမႈ၊ သကေသးတျပ ပမႈ၊ တရမး ငၾကမ႔ၾကမေစမႈ၊ ႏ ဆေရးးရ ဆႈ႔ေသမေသမ စဆစမးစစေသးမႈ မ မးႏ တရမးစ ငသမႈမ မး၊ းမႈသသညမ မးႏ ေတင႔သဆမႈးမး ျးသမႈ၊ ႏ ျပစမႈ ရမးစကရျးမ ဆသေရင႕ းျပစမ ေၾကမး မတယျး မက ေႏမယကမႈ စသသညတ႔၌ ပ ဝ။ ICJ, “ေရ႕ေမ မးရမးပ င- ျမမမမႏ ဆ ေရ႕ေမမ မး၏ းမကးကး ငတပမႈရျး”၂၀၁၃ ဒကးးမ ၃ရက။ ဤဝကသဒ၌ ဝေရမကၾကသညႏသသည https://www.icj.org/myanmar-lawyers-still-face-restrictions-despite-increased-independence-2/ (Burmese: “ျမမမမႏ ဆ ေရ႕ေမမ မး၏ ငတပ င” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2015/07/MYANMAR-Right-to-Counsel-Publications-Thematic-Report-2015-BUR.pdf). 31 း ကပ းတး စမမ ကႏမ ၁၇ မ၂၀။ 32 ရျပသညမယ းဒးေက းရငမ၌ ရဟ မးမ းသမး ၁၀ေယမကက းစကးျပဆ က သတျ တမႈ၌ ပ ဝျစငမးေသမ စစသမးမ မးက ေစမ၍ ငတေပး ျးသသည သးရငမးေသမ ႔း င းေရး းေ မကမႈမ မးးတငက းရပးက တရမးစကရေရးစမစးတငး စစေသးစကရရမးေရးၾကကးေၾကမးက းသမးေပးေ မျပေမသသည။ Shoon Naing and Simon Lewis ၏ “ရဟ မမ မးက သတျ တ ေသမေၾကမ ေ မ ဆရသသည ျမမမမစစသမးမ မးက တစႏစမျပသညမက ငတ ” Rueters၂၀၁၉ႏစ ေမ ၂၇ ရက ကၾကသညရမ။ 33 ICJ, “တရမးမ တမႈကရယျး” း ကကးကမ၊ စမမ ကႏမ ၁၉ မ ၂၂။ ICJ ၏ “စဆစမးစစေသးေရး ေကမမရးသစသသည တရမးမ တမႈ (သ႔မဟတ) တမဝမ ဆမႈက မေ မေသမႏ” ကၾကသညရမ။ ၂၀၁၈ႏစ စကတးမ။ ဤဝကသဒ၌ ၾကသညရမ- https://www.icj.org/myanmar-governments-commission-of-inquiry-cannot-deliver-justice-or-accountability/(Burmese: မႏၼမႏ ဆ - စဆစမးစစေသးေရးေကမၼျရသစ တရမးျမမႈ (သ႔မဟတ) တမဝႏၡဆမႈေ မေသမေပးႏးမၿရ၍ ႏ ဆတကမ၏ တဆ႔ပႏၼႈ းပေမ,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2018/09/Myanmar-COI-cannot-deliver-justice-or-accountability-Advocacy-Analysis-brief-2018-BUR.pdf) မသညးမးတက င႔စသညးေသမး ၊ း းစဆစမးစစေသးေရးး င႔သသည ႏ ဆတမဝမျ စေသမ ျပစမႈမ မးက စဆစမးစစေသး၊ တရမးစ ငသ ျပစဒဏေပးေစရမတင ပဆပးကသညကေပးႏမသည။ သ႔ေသမ ကမၻမးေတင႔းၾကဆ းရ စဆစမးစစေသးမႈမ မးသသည ဤးေျ ဆစဆႏႈမးမ မးက မျပသညမကႏေသမး ျပသညတငး (သ႔မဟတ) ႏ ဆတကမ ယႏရမးမ ျပစမႈစဆစမးစစေသးျးက ေသင ကကမ ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ကး ငတမႈက တးျမေစေသမ ရဒးမမတကယ ရေမေၾကမး ျပသေမသသည။ See: ICJ, “မကေပၚႏ ဆရ စဆစမးစစေသးေရး ေကမမရ- ကစမးမႈမ မးက ျးသမျး၊ ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ငတေျမမကျးက မမစငမးျမစတငယေစျး” ၂၀၁၂ႏစ းငမ။ ဤဝကသဒ၌ ရရႏသသည.. https://www.icj.org/nepal-toothless-commissions-of-inquiry-do-not-address-urgent-need-for-accountability-icj-report/

https://www.icj.org/myanmar-lawyers-still-face-restrictions-despite-increased-independence-2/

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2015/07/MYANMAR-Right-to-Counsel-Publications-Thematic-Report-2015-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2015/07/MYANMAR-Right-to-Counsel-Publications-Thematic-Report-2015-BUR.pdf

https://www.icj.org/myanmar-governments-commission-of-inquiry-cannot-deliver-justice-or-accountability/

https://www.icj.org/myanmar-governments-commission-of-inquiry-cannot-deliver-justice-or-accountability/

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2018/09/Myanmar-COI-cannot-deliver-justice-or-accountability-Advocacy-Analysis-brief-2018-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2018/09/Myanmar-COI-cannot-deliver-justice-or-accountability-Advocacy-Analysis-brief-2018-BUR.pdf

https://www.icj.org/nepal-toothless-commissions-of-inquiry-do-not-address-urgent-need-for-accountability-icj-report/

https://www.icj.org/nepal-toothless-commissions-of-inquiry-do-not-address-urgent-need-for-accountability-icj-report/


20

းေ မကမႈမ မးးတငက တမဝမ ဆမႈႏ ကစမးမႈ မရျးက တဆ႔ျပမေသမရငကရမ ျ စသသည။34 ႏ ဆေတမးစးရမ ၎ကမမရမသည ႏ ဆတကမသရမ ဥပေဒတမဝမဝတရမးမ မးက ပ ကကငကျးသသည ႏ ဆတကမသရမ ရမးဝတ ဆရဆး၏ တရမးေရ႕ေမမ မးးတငက း ၤမးေဒရ႕/ျမမမမႏ ဆရ းေျးေမမ မးက ၂၀၁၉ ႏဝးမ၌ စဆစမးစစေသးမႈ စတပေသမႏမသည းေျးျမစပ ျ စသသည။ (ျမမမမႏ ဆႏ မတေသမ းျပသညျပသညသရမ

ဆရဆး၏ ေရမမစေတးကၽငတ ကမတ း မးသသည း င႔ဝႏ ဆျ စေသမ း ၤမးေဒ႔ရ မယမမတးတငး ျ စပ ကေသမ ျပစမႈးစတးပးပ ပေသမ ကမ မးက ကမ႔သတ မးသသည။)35 ျပသညတငးးသ၌ းျမ တေစ တမဝမ ဆမႈ မရျးႏ သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး သကက းေ မကမႈမ မးက ေ မျပပ ႏ ဆတကမ၏ တဆ႔ျပမေသမရငက ကပရပ ႏစမ းစ ဆးက က းေၾကမးသ ရးျပေပးေမသသည။36

၂.၄။ မးသကး မးသမး မးျးႏ ေရ႕ေမမးရမးပ င

ေရ႕ေမမ မး၏ းမးက႑သရမ ကသမ ၢးေျ ဆမမ မးတင “းစးရမ မးသသည ျပစမႈေၾကမးးရ စ င ကတ ဆ ရေသမ (သ႔မဟတ) စ င ကမတ ဆရေသမ မးသကး၊ မးသမး ဆ ပ ၢ းမး ဆးက သ႔ မးသကး မးသမး ဆရျပကး ၄၈ မမရက ကေမမကမက ေစး ကျးေရ႕ေမ မးရမးပ င ရေစရမသည” ဟ းေသး မ းေးေပးေျပမသ မးသသည။ မမယးး သတးေ မကမ မးက ၎တ႔၏ တရမးဝ ပမးေသမတမ မ မးက ပကေမစဥ မးသကး မးသမးျးသသည ငတပစငမ တေ မေျပမသ င၊ သတးး ကးက ရမေ င၊ ရယ၊ ျ မ႔ေဝ င ႏ းမ မးျပသညသေရးရမမ မး၌ ပးေပ းပ ဝ င စသသညတ႔က းေ မကရမ ေရမကသသည။37

ျမမမမႏ ဆ၏ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ပဒမ(၁၉)ႏ(၃၇၅)တ႔သသည သညး ေရ႕ေမျ ဆကမကငယပ ငက းမမ ဆေပး မးသသည။ းမးတ ျမမမမႏ ဆ၏ ျပစမႈသရမ က ဆးဥပေဒပဒမ (၃၄၀)၊ တရမးရဆးကစ င ပဒမ ၄၅၅ (၁)၊ ရ ကစ င ပဒမ ၁၁၉၈( )၊ ႏ းက ဥးေ မးကဥပေဒ ပဒမ (၄၀) တ႔တငသညး ယးသ႔ းမမ ဆ မးသသည။ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ပဒမ ၂၁( ) ႏ (၃၇၆)၊ ျပစမႈသရမ က ဆးဥပေဒပဒမ (၆၁) တ႔တင တရမးသၾကကး၏ းမမ႔မရရး မသညသတစဥကးတစေယမကကမ ၂၄ ကပ၍ မးသကး ပေႏမ မးျး မျပ ပရ ဟ ျပ႒မမး မးသသည။ င႔စသညးပဆးျ ဆဥပေဒးရ ေရ႕ေမျ ဆကမကငယပ ငရျးသသည မး ပ ဆ ၂၄မမရက းတငး ေရ႕ေမ မးရမးပ င ရေၾကမး းဓပၸ ယသကေရမကသသည။ တရမးရဆးကစ င ပဒမ ၄၀၃တင တရမးသၾကကးေရ႕ေမမက ေၚေသမျပကးေမမကမသမ မးသကး မးသမး ဆ မးရသးတငက ပမမ႔ ေတမး ဆ ႏ ေၾကမး ျပ႒မမး မးသသည။ ျပသညေ မစေရ႕ေမ ပရဆးသသည မးသကး မးသမး ဆရစဥ ေရ႕ေမ မးရမးပ ငႏ းကမးကငယ

34 Sean Bain ၏ “တရမးမၽတမႈသ႔ ဦးတသညသသည ဥပေဒသရမ မးေၾကမး ေပၚ ငကျး” Asia Times, ၂၀၁၈ႏစ ေးမကတးမ ၄ ၇က။ ဤဝကသဒ၌ ဝေရမကၾကသညရႈႏသသည- https://www.icj.org/a-legal-path-to-justice-emerges-for-myanmar/ (Burmese: “တရမးမၽတမႈသ႔ ဦးတသညသသည ဥပေဒသရမ မးေၾကမး ေပၚ ငကျး,” ဧရမ၀တက). 35 ဤစကရပ င းေျးျမစက ပမဆ ငျမးစတရမ ICJ ၏ “ICJ သသည းျပသညျပသညသရမ တရမးရဆးသ႔ Amicus Curiae းက ဥး တသငးသသည” ကၾကသညရမ။ https://www.icj.org/icj-submits-amicus-curiae-brief-to-international-criminal-court/ “ICJ းၾကကးတမး ဥပေဒးၾကဆေပးသသည းျပသညျပသညသရမ တရမးရဆးပမးစဥက BBC ျမမမမပးးစကးစဥ၏ ေတင႔ေမးျမမးမးတင ရးျပသသည”၊ ၂၀၁၉ႏစ ႏဝးမ ၁၂ ရက- ကသညးၾကသညပ ။ ဗမမႏ း ၤပ ႏစးမသမျ ဤဝကသဒ၌ ဝေရမကၾကသညႏသသည... https://www.icj.org/icj-senior-legal-adviser-kingsley-abbott-explains-the-international-criminal-court-process-in-an-interview-for-bbc-burmese/ 36 Sean Bain “ႏ ဆတကမ၏ စတပေသမမႈမ မးသသည ျမမမမႏ ဆရ ျမး မးေရးႏ တရမးမ တမႈက ပဆပးကသညကႏပဆ” The Irrawaddy ၂၀၁၉ႏစ ႏဝးမ ၂၁ ရက။ ဤဝကသဒ၌ ရႏသသည https://www.irrawaddy.com/opinion/international-initiatives-can-support-peace-justice-myanmar.html (https://burma.irrawaddy.com/ တင ျမမမမရရႏသသည။). 37 းေသးစတက ဤတငၾကသညပ “းမ းသမး ဆျ ဆ ေရႏ သတးး ကးက ရရပ ငသရမ တကမၻမ ဆး းေျ ဆမမ မး” (“ Tshwane းေျ ဆမမ မး”), ၂၀၁၃ ႏစ းငမ ၁၂ ရက။

https://www.icj.org/icj-submits-amicus-curiae-brief-to-international-criminal-court/

https://www.icj.org/icj-submits-amicus-curiae-brief-to-international-criminal-court/

https://www.icj.org/icj-senior-legal-adviser-kingsley-abbott-explains-the-international-criminal-court-process-in-an-interview-for-bbc-burmese/



https://www.irrawaddy.com/opinion/international-initiatives-can-support-peace-justice-myanmar.html

https://burma.irrawaddy.com/


21

ရပ ငမ မးးပ းဝ ျမမမမႏ ဆ ဥပေဒ၌ မ တေသမ တရမးစကရ ငမ မးသရမ မးသညႊမ က က တေဝ မးသသည။ 38

းမ းသမးဒကမကေရစကး င႔ ပ ေ းေသမ ေဒၚေးမသမးစၾကသည

( သတးးရငးးျမစ -DVB) ၃။ ကပ ၾကကးးမး မးသကးျး၊ ေပ မကသဆးျး ႏ ေသသဆးျး

၃.၁။ မးသကးျးႏ ေပ မကသဆးျး

၂၀၁၄ မစ စကတးမ ၂၆ ရကေမ႔တင ကပ ၾကကးသသည တပမေတမႏ႔ ဒကမကေရစကးးက းျပ ကရ႔တပမေတမ (DKBA) းၾကမး းျပမး မ ပစတမႈ ျ စပငမး ႔ျးက သတးရယရမရမးတငက ရမကမျမ ႕မ မငမျပသညမယသ႔ သငမး ႔ပ သသည။ ရကမ မးမတမကက တစႏ ဆ ဆး းပစးတတကကမ ရပစ ေရး သေးမတစမ ပးတငက ရမကမျမ ႕တင က းပ ႔သသည႔ ျမး မးေရးသညကမ ဆတင ကပ ၾကကး ရေမ ႔ပ သသည။ တပမေတမႏ႔ ပစတမမ မး းေၾကမး ၾကမးသရ မတင ဒကမကေရစကးက းျပ ကရ႔တပမေတမ (DKBA)၏ ႏ ဆေရးး င ႔ျ စေသမ သညကမ ဆကယစမး ယ က းေးမ ကရး င ႔းစသညး (KKO) သသည မငမျပသညမယသ႔ ျပမသငမး ႔ပ သသည။ 39 ကပ ၾကကးသသည ၎း င ႔ႏ႔ းတျပမ ႔ျပကး စကတးမ ၂၇ မ ၂၉ းၾကမး ေရႊဝ ေ မတင ျ စပငမး ႔သသည႔ တကပင မ မးးတငး စစေရးသတးဓမတပဆ ရရရမးတငက ဓမတပဆသတးေ မက တစဥကးးျ စ

38 ျပသညေ မစ ေရ႕ေမ ပရဆး၊ “ျမမမမႏ ဆးတငက မ တေသမ တရမးစကရျး မးသညႊမစမးပ” ၂၀၁၈ႏစ ေ ေ ၚဝ ရက ။ း းသျ တစ ကသတ မးသကး မးသမးျးႏသေသမ… စမမ ကႏမ ၂၂ မ ၂၈ ကၾကသညရမ။ 39Radio Free Asia ” ျမမမမ တပ င႔မ မး ႏ တကပ ငးတင း ကရ ကမကက သပမ ၅ ဥကးေသသဆး” ၂၀၁၄ ႏစ စကတးမ ၉ ရက။


22

ဒကမကေရစကးက းျပ ကရ႔တပမေတမ း င ႔ႏ႔းတ သတးရယ ႔ပ သသည။ 40 ရငမဥကးေက မး သရမေတမမသညး ကပ ၾကကးက ဤးရပေဒသတင ေတင႔ရ ႔ေၾကမး ႏ႔ ေတင႔ရ ႔ မတင မမယစစတ းေပၚးကၤ က ဝတသ မးျပကး ကမရမက မးသသည႔ သမမမးရပသမးျပသညသတစဥကးးျ စ ငယကစငမ သရႏေၾကမးက ေမမကပးတင းတသညျပ ေျပမသ ႔ပ သသည။ 41 တကပင းေျးေမမ မးက သဆးရကမ႔ သတးရယျပကး မတင က ကမေရမျမ ႕သ႔ ကးတ႔ေ စကး၍ ငက ငမ ႔ပ သသည။

စကတးမ ၃၀ ရကေမ႔ မမက၊ က ကမေရမျမ ႕ရ ေ သပသ႔ ေရမက မတင ကပ ၾကကးက ၎၏သမကး းႏ ဆ၊ းမျမ ႕ တင းင ႔ယသသည႔ းမးးမမးတကေရမက ႔း႕ဌမ ရကးသကႏရမးတငက ပတဝမးက က ေမးျမမး ႔ပ သသည။ ကပ ၾကကး က ကမေရမျမမ႕ ေရမကမပဆးေမး မးက သမမမ းေျးေမ ႏ႔ မတ းျမးသသညဟ ေးမကပ း ကမ မးးရ ေတငးသမႏပ သသည။ စမးတစဥကးျ စျး၊ းရပးေမမး ေျမကေပေက မ ေ မေမမးျး၊ ေးရကေက မမ႔ တကပင းေျးေမ သတးယရျးေၾကမ႔ သက တသက ျ စေမျး ႏ႔ ပဆမမ ကၾကမျမ႔သသည႔ ေမမေတမယမဥရကးရသည းတငက မးရမးေမျး းစရသသည႔ း ကမ မး ေၾကမ႔ျ စႏပ သသည။ က ကမေရမေဒသသသည တပမေတမႏ႔ ဒကမကေရစကးက းျပ ကရ႔တပမေတမ (DKBA) တ႔းၾကမးမ တကပင မ မးႏ႔ းမကးကပသဆးေမရမတင တသညရေမျးေၾကမ႔ သကသဆေရးတးမမမႈ ျပး မမႈမ မး ရသသည႔ ေဒသတစ ျ စပ သသည။

ျမမမမတစျပသည ဆးတင ႈပရမးေမသသည႔ ေဒသတငး သတးေပးကငမယကမ မးးမး းမဏမပမ မး ဆသ႔ မသကၤမ ငယ ပရမးမႈတစစဆတစရမ ေတင႕ရပ က သတးပ႔ တၾကမးရမ သညႊမၾကမး မးျပကးျ စပ သသည။ ကပ ၾကကး

ျမ႔သ႔ေရမကရမျးက ျ စပငမးေမသသည႔ တကပင မ မး ႏ႔သကစပေမသျ စသသညဟ ယသ၍ ရ မ မး ဆသ႔ တၾကမးမႈမ မး ျပ ပ ႔သသညမမ သသမ ရမးပ သသည။ 42 ေရမကရမသသည႔ မဆမကးပးတင ကပ ၾကကးးမး ေဒသ ဆရ မ မးက မးသကး ႔ပ သသည။ ကပ ၾကကး ေရမကေမေၾကမး တပမေတမက သရ ႔သသည႔ ေမမကပးတင းစဥကးပး စစေၾကမေမးျမမးမမ မး ျပ ပးျပကးတင ရ တပ င ႔မ မး မးသမး မးရမမ စစသမးမ မး က ေမ႔တင ပ မးသကးေၚေသမသငမးပ သသည 43 ျမ ႕မယရ မးက ေမမကပးတင ”ကင မေတမတ႔က ကပ ၾကကးက စစတပ က တရမးဝ ႊ ေျပမး သည႔ေပးကတမ မဟတ း၊ သတ႔က ေၚသငမးတမ” ဟ သပ သသည။44

ႏ ဆတကမ ဥပေဒႏ႔ ျမမမမႏ ဆ ဥပေဒမ မးမ႔ မးသညႊမ ကမ မး (းပး ၂.၄ တင ၾကသည႔ပ )တင ေ မျပ မးသသည႔ ေရ႕ေမ မးပ င ႔က ကပ ၾကကး ရရ ႔ျးမရသသည႔းတငက ၎းမး မးသမး မးျးသသည တရမးဥပေဒႏ႔မသညကပ တရမးက ငတ မးသကးျးျ စသသည။ ႔းျပ ယးမတင သတးေ မကတစဥကးက ရ တပ င ႔ (းရပသမးးမသည ဆ) မးသမးမႈမ စစတပက သ႔ ႊ ေျပမးရမတင ဆသသည႔ဥေပေဒ းေၾကမး ျးသရမ မရေၾကမး သသမ ရမးပ သသည။

မးသကး ႔ မတင ကပ ၾကကးမ မမကယက သတးေ မကတစဥကးးျ စ တေ မေျပမသ ႔ျး ရ၊မရက ရးးစငမသရျးမရပ ။ ျမမမမႏ ဆ႕း င႔းေရးေကမမရမ က ဆ ႔သသည႔ တပမေတမ၏ သတး တ ျပျပမ ကမ မးးရ ကပ ၾကကးက တေ မျး မရ ႔ဟ သပ သသည။ သ႔ေသမသညး တပမေတမမ ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈက ကမဥကးတင ဆးကငယရမ ၾက းပမးမႈက ၾကသည႔ျးးမးျ ႔ ဤးသက ဆသသညဟ ယသ၍ မရမပ ။ ကပ ၾကကးႏ႔သညးသရသသည႔ စစေရးသတးယ းေတင႕းၾကဆ ရသသည႔ သတးေ မက တစဥကးက( စဥကသညး 40 မတ က။ ေက းရငမ၏ မမမသညက း ၤ ပးမသမျ ႔ “Shwe Ya Chaung” ဟသညး ယႏပ သသည။ 41 ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႔ေမးျမမး ဆသမ မး ႏ ေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ႏစ း ႏ စကတးမ။ 42ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႔ေမးျမမး ဆသမ မး ႏ ေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ႏစ း။ 43 ျမမမမႏ ဆ ႔း င႔းေရးေကမမရ “ကေးမႏ() ကေးမေက မႏ() ကပ ႀကကး ေသသဆးမႈႏ ပတသက၍ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း င းေရး ေကမမရ၏ စဆစမးစစေသးမႈ တျပမ က” ၂၀၁၄ မစ ဒကးးမ ၂ ရက၊ စမပဒ ၂၀ ႏ႔ ၂၁ က ၾကသည႔ရမ။ းမတ (၂၂) ေျျမမတပမဌမမ ပသသည ကရျပသညမယးမကး မးးဆျမ ႕တင ဌမမ ပ ရဆးစကေသမသညး၊ျမမမမႏ ဆ ႕း င႔းေရးေကမမရ၏ းစကရ ဆစမးရ “စစေျမျပ ကငပက မႈ ဌမမ ပ” သသည မငမျပသညမယရ ေရႊဝ ေ မးးမးၾကကးေက မးတင တပ မးသသညက သညႊမျပပ သသည။ ေဒသတင းစးရမ႔ မဟမမတ င ႔ မးသသည႔ ျပသညသ႕စစတပ င ႔မ မးသညး ရေမသသညဟ သရပ သသည။ Saw Yan Naing “မငမျပသညမယတင းစးရႏ႔ ကရ ကမကက သပမမ မးးၾကမး တကပင မ မး ျပး မ” The Irrawaddy၊ ၂၀၁၄ မစ စကတးမ ၂၉။ 44 Democratic Voice of Burma “တရမးမ တမ ရကးမး - ပ ၾကကး၏းမ” ၂၀၁၅ းမမဝ ရက။ ျမ႕မယရ မး၏ ငကသ ကမတတမးးမး ၂၀၁၄ မစ ႏဝးမ ၄ ရကတင ရကကး ႔သသည ဟသရသသည။


23

၎ေဒသသ႔ေရမကရေမသ) ကပ ၾကကးးေမျ ႔ မမကယက သတးေ မက တစဥကးးျ စ မသးမတင တေျပမမ႔မသညဟ ယဆၾကသညေၾကမး သပ သသည။ ကပ ၾကကး ေပ မကသဆးမ ျ စစဥ ေမမကသကတင က းမကးကပ ေျရမ ဆက ႔သသည႔ းျမးသတးေ မကတစဥကးကမ သးရငမးသသည႔ ကတမ႔ျပမ မႈျပ ပမသညက စးရမသသည႔းတငက ကပ ၾကကးးေမျ ႔ ၎၏ းပးကက မ တေ မျးသညးျ စႏ သသညဟ သပ သသည။45

ကမဥကးတင ကပ ၾကကးးမး းမတ(၂၀၈)ေျျမမတပရးမ မးသကး မးသမး မး ႔ျပကးေမမကပးတင းမတ (၂၁၀) ေျျမမတပရး ဆသ႔ ႊ ေျပမးေပး ႔ပ သသည။ 46 ၎ေျျမမတပရးႏစ ဆးသသည ပဆမမ သတးေ မက မ မးျပ ပေ ႔ရသသည႔ းတး ကပ ၾကကးမ ဒကမကေရစကးက းျပ ကရ႔တပမေတမ (DKBA) ႏ႔းတ တကပင သတးမ မးကယ ႔သသည႔ ေရႊဝ ေ မးရငမးမကး တင စစသေရး ပရမးမ မး ျပ ပ ႔ပ သသည။ ဒကမကေရစက းက းျပ ကရ႔တပမေတမ(DKBA)က သမးသသညးသငမးသသည႔ တပမေတမပ ကမက ယမးမ မးက ျပမသည ရယရမးတငက ကပ ၾကကးးမး ေမရမသ႔ ေၚေသမသငမးသသညဟ သရရျးက ၎းမး းးယေၾကမ႔ းမတ(၂၀၈)ေျျမမတပရးမ း မတင ေရႊဝ ေ မးရငမ၌ ေရ႕တမးေျျမမတပမ းေျစကရေမသသည႔ းမတ(၂၁၀) ေျျမမ တပရး ဆသ႔ ႊ ေျပမး ႔သသညဟသသည႔ းေၾကမးးရးက ရးျပႏပ သသည။ 47

[ း မတင ေျျမမတပရး ၂ တပစ ဆးသသည ကရျပသညမယ၊ မးးဆျမ ႕တင းေျစကေသမ းမတ(၂၂) ေျျမမ တပမဌမမ ပ၏ကေးမကတငရျပကး းေရ႕ေတမတး စစဌမမ ပ၏ ကငပက သညႊမၾကမးမ ေးမကတင ရေမပ သသည။ 48 တပမေတမတင တစႏ ဆ ဆး းတးးတမးမးျ ႔ ေျျမမတပမဌမမ ပ (၁၀)ရျပကး တပမ ပတစစကေးမကတင ေျျမမတပရးေပ း (၁၀)စကရပ သသည။ းသပ ေျျမမတပရး မ မးသသည ႏ ဆတကမဥပေဒးရ းသးရငမးသဆး ျပစမႈ က မး ငမမႈမ မး းပ းဝ သးရငမး သသည႔ ႕း င႔းေရး းေ မကမမ မးက ျမမမမႏ ဆးႏဆ႔ က မး ငမရမတင ပ ဝပတသက ႔ၾကပ သသည။ းမတ(၂၂) ေျျမမဌမမ ပ ကေးမကရ းမတ(၂၀၈)ေျျမမတပရးသသည မငမျပသညမယရ းသပ ေဒသတင မးသကး ပေႏမမမ မး၊ မးသမးမႈမ မးႏ႔ ဥပေဒမ ႔ သတျ တျးမ မး က မး ငမေ ႔ရေၾကမး းမသညသးျ ႔ ေက မေစမေၾကမး ေျပမမ မးပ သသည။ မ မးမၾကမမက၂၀၁၉မစတင ျ စပငမး ႔ေသမ က မး ငမမ မးးပ းဝ းမတ(၂၂)ေျျမမတပမ ဌမဌမမ ပသသည ႏ ဆတဝမးတင ျ စပငမး ကရေသမ ႔း င႔းေရး းေ မက ဆရမႈမ မးႏ႔ ပတသကသကႏငယ ကရပ သသည။49]

၃ ပတေက မၾကမသသည႔း မး ကပ ၾကကးမသညသသည႔ေမရမေရမကေမေၾကမး မသမးစႏ႔ းမ မးျပသညသ သရရျးမရပ ။ ကပ ၾကကး၏ ပမးသေးမသးမဝးရ ေဝး ဆေ မးေသမ ေဒသမ မးသ႔ မၾကမဏ ရကးသငမးေမရသျ ႔ စေပ မကေပ မကျးတင ရမ မးမၾကေပ။ သ႔ေသမ စကစဥ မးသသည႔းတး းမျမ ႕ သ႕ေရမကမမေသမး တငမ မသမးစဝမ မး စတစတပပမမၾကပ သသည။ စဥတင ေ ႔စးတ မႈကငမယက ေပ

45 ICJ မ ေပးစမ ၊ ၂၀၁၉ မစ ႏဝးမ။ ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႔ ေမးျမမး ဆသမ မး ႏ ေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ မစ း။ 46 မတ က။ ၂၀၁၄ မစ ဒကးးမတင း ၤပးမသမျ ႔ တျပမသသည႔ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႕း င႔းေရး ေကမမရ၏ းစကရ ဆစမတင LIB းမး “ေျျမမ တပရး” းျ စ သညႊမးသ ႔ပ သသည။ 47 ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႔ေမးျမမးဆသမ မး ႏ ေမးျမမးျ း၊၂၀၁၈မစ း။ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႕း င ႔းေရးေကမမရ၏ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၂၀။ 48 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႕း င႔းေရး ေကမမရ၏ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၁၄၊ ၁၇၊ ၂၀၊ ၂၁။ Global Security “ေျျမမတပရးမ မးႏ႔ စစသေရးကငပက မႈ ဌမမ ပမ မး” ဤဝကသဒ၌ ၾကသညပ ။ https://www.globalsecurity.org/military/world/myanmar/army-orbat-2.htm (၂၀၁၉ ႏစ ႏဝးမ ၁၈ ရကတင ဝၾကသည မးသသည။) 49 Amensty International “ကင ႏပတ႕းမး ဆးက ကစကးပစမသည - ရျပသညမယတင ျ စပငမး ႔သသည႔ သမးတမ းႏငယ ဆးးေပၚ က မး ငမသသည ရမး၀တမႈမ မး းေပၚ စစတပ၏ တမဝမယမ” ၂၀၁၈၊ စမမ ကႏမ ၇၊ ၁၁၄မ ၅။ ျမမမမႏ ဆသရမ ငတပေသမ ႏ ဆတကမ း ကးကရမေ ငေရး မစရ “ျမမမမႏ ဆသရမ

ငတပေသမ ႏ ဆတကမ း ကးကရမေ ငေရး မစရ၏ းေသးစတ ေတင႕ရ ကမ မးးေပၚ းစကရ ဆစမ (၂၀၁၈ FFM းစကရ ဆစမ) ” UN Doc. A/HRC/39/CRP.2 (၂၀၁၈)၊ ဥပမမ စမမ ကႏမ ၃၀၉ မ ၁၀။ Aung Zaw “တကၾကႊ ပရမးသ သတးေ မကတစဥကး ေသသဆးျး” The Irrawaddy၊ ၂၀၁၄ မစ ေးမကတးမ ၂၈။ Amensty International “မသညသမ ကင ႏပတ႔က ကမကငယေပးႏမသည မဟတ - ျမမမမႏ ဆ၏ ရျပသညမယတင ျ စပငမး ကရသသည႔ စစရမးဝတမမ မး၊ မတရမး ႏပမမ မး” ၂၀၁၉၊ စမမ ကႏမ ၃၄။

https://www.globalsecurity.org/military/world/myanmar/army-orbat-2.htm


24

ေပၚတင သညး ကပ ၾကကး က ကမေရမျမ ႕တင း မး ဆရျပကး စစတပမ ႊ ေျပမး မးသမး မး ေၾကမး သတးမ မးသညး တကမပ သသည။ ကပ ၾကကး ေပ မကသဆးျပကး ႏစပတမ႔းၾကမတင ၎၏းမကးျ စသ ေဒၚသႏမသသည မတေသငမ မးႏ႔းတ ကပ ၾကကး မသညသသည႔ေမရမ ေရမကေမေၾကမး စဆစမးရမ ၎ေဒသသ႔ ေရမကရမပ သသည။

းမဏမပမ မးက ကပ ၾကကးးမး စစသမးမ မး မးသကးေၚေသမသငမးေၾကမး မသႏမ၏း င ႔ဝမ မးးမး းတသညျပ ေပးၾကပ သသည။ မသညသတစဥကးတစေယမကမ ကပ ၾကကး ေရမကရေမသသည႔ ေမရမ၊ းေျးေမက းတသညမျပ ေပး ႔ေသမျမးသညး း ႕က ၎းေမျ ႔ သညဥးပမးႏပစက ကမ မးႏ သမးမသမ ျပ မသကသဆ မႈမ မး

ဆရႏျပကး၊ းသကေသသဆးသသညး ျ စႏေၾကမး သငယဝကေျပမသမႈမ မး ရ ႔ပ သသည။ 50 ဥပမမးမးျ ႔ းေစမပးကမ က ကမေရမျမ ႕သ႔ ေရမကစဥး မက တပမေတမကယစမး ၾကမးဝသညႏးေသငးေႏငးေပးသ ဟ မမကယက မတသကမသတစဥကးက ေဒၚသႏမးမး ဥးကပမပ ျပကး ကပ ၾကကးးမး မးသကး မးသသည႔ စစသမးမ မး ”က ငမေျ ငမျ စသငမးသသည” - မ မးေသမ းမးျ ႔ းသကသဆးရဆးမရသသည႔း မ မးတင းသဆးျပ ေသမ းသဆးးႏမးက းသဆးျပ ၍ းရပးျမငက င႔ေျပမပ သသည။ းကယ၍ ေဒၚသႏမမ မကဒကယမမ မးႏ႔ သကသငယေျပမသျးမ မး မျပ ပပ ဟ ကတေပးမသညသပ က သမ၏ပငမးသသညက သမ ဆသ႔ ျပမသည

ႊ ေပးမသညျ စေၾကမး သပ သသည။ းသးရငမးသဆး းေျးမတစက ေမ မ႔ မးေသမေသမသညး ေဒၚသႏမ းေမျ ႔ သမ၏ ပငမးသသညက းသကရ က ျမ ႔ပ သသည။ ၾကမ မမ မးစငမ စဥးစမးေသငးေႏငးျပကး မတင သမးေမျ ႔ က ႔သ႕ေသမ ကတက မေပးး ၊ ကပ ၾကကး မသညသ႔ပ ျ စေကမးျ စႏေစကမမ တရမးမ တမႈကသမ ေတမးသရမကသမ သဆးျ တ ႔ပ သသည။ 51

ေးမကတးမ ၂၀ ရကမ႔တင ေဒၚသႏမမ က ကမေရမျမ႕မယရ စမးတင ပ မသတးေပး တ က (FIR) င႔ ႔ပ သသည။ 52 ႕ေမမက ရမကမျမ ႕သ႔ ျပမ ႔ျပကး ေးမကတးမ ၂၁ ရကေမ႔တင စစသမးမ မး ကပ ၾကကးးမး မးသကးမႏ႔စပ ဥး၍ သတးစမရးးပင တစ က းပ ႔ပ သသည။ းသပ ပင တင းမဏမပမ မးမ သမ၏ ပငမးသသညက က း ႊတေပးရမ (သ႔မဟတ) ရ တပ င ႔၏ မးသမးမႈသ႔ ႊ ေျပမးေပးျပကး းရပသမး တရမးရဆးတင ေျ ရးရမ ေတမးသ ႔ပ သသည။

၃.၂။ သတျ တမႈးမး တေ မျး

ေဒၚသႏမ၏ သတးစမရးးပင းျပကး ရကမ မးမၾကမမကတင ေးမကတးမ ၂၄ ရကေမ႔တင စစတပ တင း မးသမး ဆေမရစဥ ကပ ၾကကး းသတ ဆရေၾကမး မကဒကယမမ မးမ သတးမ မး တျပမ ႔ပ သသည။53 ဤသတးမ မးက ကမကငယေရး ဝမၾကကးဌမမမ ျမမမမႏ ဆ သတးမကဒကယမေကမစက ဆသ႔ ေးမကတးမ ၂၃ရကေမ႔တင သကသငယေျပမၾကမး ကမ မးးေပၚ းေျ ဆ တျပမ ႔ျးျ စပ သသည။ တပမေတမ၏ သတး တျပမ ကမ မးးရ 50ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႕ေမးျမမး ဆသ သဆးဥကး ႏ ေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ မစ ေမ ႏ႔ စကတးမ။ 51 ICJ မ ေဒၚသႏမ ႏ ေတင႔သဆေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ မစ စကတးမ။ Aung Zaw “တကၾကႊ ပရမးသ သတးေ မက တစဥကး ေသသဆးျး” The Irrawaddy၊ ၂၀၁၄ မစ ေးမကတးမ ၂၈။ (“ကပ ၾကကးးမး ျပး မစငမ သညးပမး ႏပစက မးေၾကမး” ေဒၚသႏမမ ရမေ ငေတင႕ရ ႔သသည ႏ႔ “မယေျမ ဆရ းရမရ၊ စစတပႏ ႔ မကးစပသသည႔ သတးရးျမစမ မး၏ ေျပမၾကမး ကးရ ကပ ၾကကး၏ ႏၶမကယ းသငးျပ းေမး မးမမ သးရငမးစငမ ယယငးေမသသည႔းတငက စစတပ၏ တျပမ ကတင ေ မျပသက ႔သ႔ ၎းေမျ ႔ ေသမတကကမ ငကေျပးႏသသည႔ းေျးေမ မသညသ႔မ မျ စႏပ ။ Hanna Hindstrom “သတးေ မကမ မးးမး သတျ တျးသသည ျမမမမႏ ဆ၏ ဒကမကေရစက းကးးေျပမးက သဆသယျ စ ငယ ျ စေစျး” Al Jazeera၊ ၂၀၁၄ မစ ႏဝးမ ၂၅ ရက (“ကင မမကယတ ေတင႕ၾကဆ း႔ စစေၾကမေရးမး ကးေျးေမ းယသတမက ကင မမ သတယ” ဟ ရမးသသည႔ တကၾကင ပရမးသ၊ ႏ ဆေရး းက ဥးသမး ေဟမး တစဥကးျ စသ မသႏမမ ေျပမၾကမးပ သသည။ “၂၀၁၇ မစတမးက ရ စစေၾကမေရး ပတမးက သတ႔ ကင မမရ ႕ မဆရးေတငက းပစ ၾကတယ” ဟ သကကေျပမပ သသည။) 52 ICJ မ မသႏမ ႏ ေတင႕သဆေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ မစ စကတးမ ၃၀ရက။ ICJ မ ေမမးမး ႏ႔ ေတင႕သဆေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ မစ ေမ ၁၇ ရက။ 53 The Irrawaddy “ ေပ မကေမသသည သတးေ မက စစတပ မးသကး မးသမး မးစဥ းသတ ဆရျး” ၂၀၀၄ ႏစ ေးမကတးမ ၁၄ ရက။


25

ကပ ၾကကးးမး ဒကမကေရစကးက းျပ ကရ႔တပမေတမ (DKBA) ၏ ႏ ဆေရးး င ႔တင “ဗၾကကး းသ႔ရ ျပမၾကမးေရးတမဝမ ဆ” းျ စ ပတသကသကႏငယမ ရသျ ႔ မးသကးျး ျ စေၾကမး ႏ႔ ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈသသည သညး ၎းေမျ ႔ ငကေျပးရမးတငက းေစမ႔စစသမးမ မးႏ႔ ရမးရးသမတ ျ စရမမ ေသသဆးျး ျ စေၾကမး ျ စစဥက ေ မျပ မးပ သသည။54 ဒကမကေရစကးက းျပ ကရ႔တပမေတမ (DKBA)၏ ႏ ဆေရး း င ႔ျ စေသမ က းေးမ ကရး င ႔းစသညး (KKO)မ ဤက ႔သ႕ေသမသကႏငယမမ မး မရေၾကမး မသးမတင ျးသ ႔ပ သသည။55တရမးဝး င ႔းစသညးတဆသပေ းႏ႔ တျပမသသည႔ေမ႕စင မပ ရေသမ တပမေတမ၏ ေၾကျမ က တစတငမ ကပ ၾကကး၏းေမးက က ကမေရမျမ ႕မ မ၂၀မ႔ ကငမေဝးေသမ ေရႊဝ ေ မးရငမတင ျမ ပႏဆ ႔ေၾကမးႏ႔ းေၾကမးက ၎၏းမကးးမး းသေပး းေၾကမးၾကမး မးျပကး ျ စေၾကမးတ႔က ျ သည႔စငက မးပ သသည။ းသတ ဆရျးက သသမ ရမးစငမ ဆးကငယ မးရမ ၾက းပမးမႈ ႏ႔ းေမးက ႕ဝကစငမ ျမ ပႏဆျးႏ႔ စပ ဥး၍ ေျ ရး ကေပးျး မရ ႔ပ ။56

မသႏမ းႏ ဆတင ႕း င႔းေရးသ ရယရမ ေရမကရေမစဥ ေးမကတးမ ၂၄ရကေမ႕ သညေမးတင ၎၏ ပငမးသသည ကငယ ငမသငမးေၾကမး သတးက သတးေ မကတစဥကးသကမ စမတမကေစ႔ တစေစမ ရ ႔ပ သသည။57 ရမကမသ႔ ျပမေရမကမ မတင းေရ႕ေတမတး စစဌမမ ပမ းမသညမသတစဥကးက မသႏမ ဆသ႔ သကသငယမျပကး ေ မေၾကးေ င ေပးရမ သညႏးမ ႔ရမ မသႏမမ ကမး မး ကက မသးမတငပ ျးသမ ႔ပ သသည။ 58 ႕ေမမက ၎၏ပငမးသသည ေသသဆးမက သတမ းျ စ းမ င႔ရမ ရသညရငယ ကျ ႔ က ကမေရမျမ ႕သ႔ ရကးသက ႔ပ သသည။ က ကမေရမျမ ႕မ ရ တပ င ႕မ မးက သမက ေမမျမ ျမ ႕ရ ရးသ႔ ရ စမးသ႔ သငမးရမ ေျပမ ႔သသည႔းတး သငမး ႔ရမတင က ကမေရမျမ ႕ရ စမးသ႔သမ ျပမသည ႊ ေျပမးေပး ဆ ႔ရျပကး ေမမကသဆးတင ရ စမးတင မသႏမ၏ းမက က ဆ ႔ပ သသည။ 59 ျပကးေမမကတင ရမကမျမ ႕ရ သမ၏ ေမးမသ႔ ျပမ ႔ပ သသည။

ကပ ၾကကး ေသသဆးမေၾကျမ ကႏ႔ ေရးဥကးမသငတင ဆးကငယ မးမႈမ မးေၾကမ႔ မကဒကယမး င ႕းစသညးမ မး၊ ႕း င႔းေရး တကၾကႊ ႈပရမးသမ မး ႏ႔ ျမမမမႏ ဆသရမ သဆး င ႔မ မး းပ းဝ ျပသညတငးႏ ႔ ျပသညပ း င ႔းစသညးမ မး သသသမသမ စတဝစမးမႈ ရ ႔ပ သသည။ 60 တကသစငမျ ႔ ျမမမမႏ ဆးေမျ ႔ ပ မဥးသဆး းၾကမ းမစကယဆ၏ဥကဌးျ စတင တမဝမယ မး မတင းမစကယဆႏ ဆမ မးသရမ ပသကးေတင႔သဆပင က ႏဝးမတင းမရႏ ဆးျ စ က ဆက းပရမ ျပသေမ မ ျ စပ သသည။ ( စဥက) းေမရကမ သမၼတးမးရဒးးမးမမး၏ ျမမမမႏ ဆရကးစဥးမး သး ဆဆ႔ မး မတင းေမရကမသဆရဆးမ ကပ ၾကကး ေသသဆးမႏ႔ စပ ဥး၍ တမဝမ ဆမရရမးတငက ယဆၾကသညစတ ရသသည႔ စဆစမးစစေသးမတစ ျပ ပရမ ေးမကတးမ ၂၉ရကေမ႔တင တကတငမး ႔ပ သသည။ 61 ေးမကတးမ ၃၀ ရကေမ႕တင ( စဥက) သမၼတဥကးသမးစမမ ျမမမမႏ ဆ

54 း ကပ းတး။ 55 က းေးမ ကရ း င ႔းစသညး (KKO) ၏ းတငးေရးမးေစမ ငမ႔ ဆမ ဧရမဝတကးမး ေျပမၾကမး “သက သတးေ မက တစေယမကပ ၊ သသတးမယတ ႔း ကင မေတမတ႔က သ႔က ကသညကေပးရဆ သကသကပ ” - The Irrawaddy “ ေပ မကေမသသည သတးေ မက စစတပ မးသကး မးသမး မးစဥ းသတ ဆရျး” ၂၀၀၄ ႏစ ေးမကတးမ ၂၄ ရက။ 56 း ကပ းတး။ 57 ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႔ေမးျမမး ဆသ ႏစဥကး ႏ ေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ႏစ ေမ ႏ စကတးမ။ 58 း ကပ းတး။ 59 ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႔ေမးျမမး ဆသ ႏ ေမးျမမးျး၊ ၂၀၀၈ ႏစ ေမ။ 60 Assistance Association for Political Prisoners “း ငတတမး သတးေ မက ေးမေက မႏ () ပ ၾကကး ေသသဆးမႏ႔ စပ ဥးသသည႔ တျပမ က” ၂၀၁၄ မစ ေးမကတးမ ၂၇ ရက။ Paul Mooney and Aye Win Myint “သတးေ မက းသတ ဆရမက ငတပေသမ စဆစမးစစေရးမျပ ပရမ ျမမမမတကၾကင ပရမးသမ မးမ ေတမးသ” Reuters၊ ၂၀၁၄ မစ ေးမကတးမ ၂၉ရက။ 61 Tim McLaughlin “စဆစမးစစေရးတစရပ သမၼတမ ျပပရမ းမမ႔ တ” The Myanmar Times ၂၀၁၄ မစ ေးမကတးမ ၃၁။ ျ စစဥးျပကး မေရးမေႏမးတင ေမးျမမးေတင႔သဆမတစတင းးမးမမးမ ကပ ၾကကးသသည “ရကရကစကစက သတျ တ ဆ ႔ရသသည” ဟေျပမၾကမး ႔သသည။ The Irrawaddy၊ “ း းသကးသမ႔ - The Irrawaddy၊ မ းေမရကမသမၼတ းမးရဒ းးမးမမးႏ႔ ေတင႕သဆေမးျမမးျး” ၂၀၁၄ မစ ႏဝးမ ၁၂ ရက။


26

႕း င ႔းေရးေကမမရးမး စဆစမးစစေသးမတစ ျပ ပရမ သညႊမၾကမး ႔ပ သသည။ 62

ႏဝးမ ၂ ရကေမ႕တင က ကမေရမျမ ႕မယရ စမးမ ေၾကးမမးစမက ရမကမျမ ႕၊ း ဆျမ ႕မယရ စမးမ တသ႔ ေဒၚသႏမ ဆသ႔ ႊ ေပး ႔ျပကး ႏဝးမ ၅ ရကေမ႕တင ကပ ၾကကး၏ းေမးက တးေ မမသည႔ းေၾကမးက းသေပး ႔ျပကး ရကမတမက တင က ကမေရမျမ ႕သ႔ မေရမကေပးပ ရမ းေၾကမးၾကမး ႔ပ သသည။63 ႏဝးမ ၄ ရကေမ႕မဆမကးတင သမ၏ ေရ႕ေမ ဥကးေရမးတ သမးေးမႏ႔ ၈၈မ းသက း င ႔ဝမ မးးပ းဝ မတေသငမ မးျ ဆရဆ က ရမကမျမ ႕မ က ကမေရမသ႔ တစေမ႕တမမ႔ ၾကမျမ႔သသည႔ ရကးစဥ ပ ငက ႔ပ သသည။

၃.၃။ စစေသးရမ းေမးးမး ျပမေ မျး၊ ငစတစစေသးျ း ႏ ျပမ သညသျ ျ း ႏဝးမ ၅ ရက ေမ႔သညးတင ကပ ၾကကး၏ းေမးက ေရႊဝ ေ မးရငမးမကးရ းမတးသမးမ ႔ သ ၤ းေျမပဆမ ျပမသညတးေ မ ရရ ႔ပ သသည။ းေမးျမ ပႏဆ မးသသည႔ ေမရမရမေ ငျး းပ းဝ တးေ မမက တပမေတမမ ဥကးေသမ တမဝမယ ႔ သသညဟ ယသရျပကး း မတင မးေသးသရမဝမမ မးႏ႔ ရ မးမ မးသညး ရေမ ႔ပ သသည။64 ေဒၚသႏမ၏ မတေသငးေပ းးပ မ မး ႏ႔ သတးမကဒကယမမ မးက စစသမးႏ႔ ရ သမး ၁၀၀ ေက မမ႔မ ေစမ႔ၾကပ ႔ျပကး တးတးၾကပၾကပ တပ မးသသည႔ းေမး မးတစတင းေမးတးေ မမ ျပ ႔ပ သသည။ 65 တးေ မျပကးေမမကတင းေမးးမး ေမမျမ ျမ ႕မယသ႔ သယေသမ ႔ျပကး သညေမပးတင ပ မးၾကမ စစေသးမျပ ပ ႔ျပကး ေမမကတစရက ႏဝးမ ၆ ရကေမ႔တင င စတစစေသးမ ျပ ႔ပ သသည။ သ႔ စစေသးမတင သရမဝမ ႏစဥကး ပ ဝ ပေသမ ႔ျး ျ စပ သသည။66

းေမးက င စတစစေသးမ ျပ ပ ႔ရမတင ရးးမမရျး ႏ႔ ကပ ၾကကး၏ မတေသငႏ႔ ေသငမ းမ မးမ းေမးတင သညဥးပမးႏပစက ကမ မးႏ သမးမသမ ျပ မသကသဆသသည႔ ကၡဏမမ မး ရမရ းပသသည႔ စစေသးမမ မး ျပ ပေစသသည႔ စးရမစတမ မးေၾကမ႔ ေဒၚသႏမႏ႔ သမ၏မတေသငမ မးႏ႔ းမဏမပမ မးႏ႔ ေသးရဆဝမ မးမ မးးၾကမး သညႏးမမ မးစငမ ျပ ပ ႔ရပ သသည။ ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း င႔းေရး ေကမမရ၏ းေမး င စတေတင႔ရ က းစကရ ဆစမ းက ဥး ပးရ တပမေတမမ တျပမ ႔သသည႔ ျ စစဥမ မး ႏ႔ ကကသညကမမရပ ။ တပမေတမ၏ တျပမ ကးရ ကပ ၾကကးမမ ေသမတျ ႔ ၅ ၾကမ းပစ ဆရ ႔ေၾကမး သရရ မတင ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႕း င ႔းေရး ေကမမရ၏ းေမး င စတေတင႕ရ က းစကရ ဆစမ းက ဥးးရ က သညဒဏရမ ၇ က ရသသညဟ ေ မျပ ႔ပ သသည။ 67 းေမးက ငစတစစေသးမ ျပ ပ ႔သသည႔ သရမဝမမ မးႏ႔ ေသငးေႏငး ႔သသညက ေဒၚသႏမမ ျပမေျပမးေျပမသ ႔ရမတင ေမးေစ႔ကေတ႔ျပကး းမကးကပ ပစ ႔ပဆရသသည႔ က ဥဒဏရမသသည ေသသဆးမက ျ စေစႏေၾကမး ၎တ႕၏ ျမ ကက ေျပမၾကမး ႔သသညဟ သပ သသည။ 68

းမဏမပမ မးႏ႔ မသကသပ းေမးက ၾကသည႔ရ င႔ ရ ႔ၾကသသည႔ မ မးက ၎တ႕ကယတ ေသးးကသရမ ကင မးက သ မဟတၾကေသမသညး းေမးတင ဓမးဒဏရမဟ ယသရသသည႔ ျပတရဒဏရမ ႏ႔

62 The Irrawaddy “သတးေ မကးသတ ဆရမက စဆစမးစစေသးရမ ႕း င႔းေရးေကမမရးမး သမၼတမ သညႊမၾကမးျး” ၂၀၁၄ မစ ေးမကတးမ ၃၁ ရက။ 63 Democratic Voice of Burma “တရမးမ တမ ရကးမး - းပး (၁)” ၂၀၁၄ မစ။ 64 ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႔ေမးျမမး ဆရသမ မး ႏ ေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ ႏစ း ႏ စကတးမ။ 65 ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႔ေမးျမမး ဆသမ မး ႏ ေမးျမမးျး၊၂၀၁၈ မစ ေမ ႏ႔ စကတးမ။ Democratic Voice of Burma “တရမးမ တမႈရကးမး - းပး (၁)” ၂၀၁၄ မစ။ 66 Kyaw Hsu Mon “းစကရ ဆစမသသည ပၾကဆ မတကး မးျးျ စသသည” ၂၀၁၄ မစ ဒကးးမ ၃ ရက။ ICJ မ ဤး ကက ငတပစငမ းတသညျပ ႔သသည။ 67 ျမမမမႏ ဆ ႔း င႔းေရး ေကမမရ၏ းေမးင စတစစေသးမ းက ဥး ပ းပဒ ၃၂တင ေသမတ ဒဏရမမ မးက ေးမကပ းစဥးတး ေ မျပ မးပ သသည။ ေမးေစ႔ေးမကတင တစ၊ းယ က ရးတေပၚတင ၂၊ းယ က ေပ တင တစ၊ းယ က ေျ ေႏမ႔တင တစ ႏ႔ းယ က ပ ဆးေးမကတင၂ ။ 68 Kyaw Hsu Mon “းစကရ ဆစမသသည ပၾကဆ မတကး မးျးျ စသသည” ၂၀၁၄ မစ ဒကးးမ ၃ရက။ း ကပ ကးကမး ကးတး


27

းသည းမသညးစင ေမသသည႔ ကၡဏမမ မးကသညး ေတင႕ရေၾကမး ေျပမသ ႔ပ သသည။ 69 သညဥးပမးႏပစကမ ျ စႏသသည႔ ကၡဏမမ မးက ၾကသည႔ရ စစေသး ႔ရမတင ေရ႕ေမ ဥကးေရမးတ သမးေးမ သညးတစဥကး းပ းဝျ စသသည။ 70 ေဒၚသႏမးမး းေမး ငစတ စစေသး ေတင႔ရ က းစကရ ဆစမးမး မ ေဝ ႔ျး း းမရသသည႔းျပ

င စတစစေသးမႈတင ပ ဝ ႔သသည႔ သရမဝမမ မး ဆသ႔ ၎တ႔၏ ေတင႕ရ ကမ မးႏ႔ စပ ဥးသသည႔ မတ ကက ေမးျမမးရမ သကသငယ၍ မရႏ ႔ပ ။ 71

းေမးတးေ မရမတင ျ စပငမး သသညးမးတ ေသးရဆတငသညး းေျးေမတးေျးေမတးမမမႈမ မး ရ ၿပကး းမဏမပမ မးးပ းဝ းမ းမ းက ေဒၚ သႏမးမး ပငမးသသည၏ ရပးေရပးေမးက ရရမကမသ႔ျပမမသယႏရမ ေ မး ေျပမသ ၾကၿပကး းေမးက ေမမၿမ ေမမၿမ တငသမ ျမ ပႏဆရမ ေတမးသ ၾကပ သသည။ 72 ေသးရဆးမကးတစဝကတင း သငယ မးသသည စစသမးမ မး၊ းမးမသညမသမ မးက တရစဝ ဝ ရေမပ သသည။ 73 းမးႀကကးးသင ဝ တသ မးသ တ စစကသညး ေဒၚေဒၚသႏမ၏ းေပ းးပ မ မးက ေႏမယက ၾကပ သသည။ 74 း ႕ကသညး းေမးက ရမကမသ႔ ျပမသယရမ းမး တမသညသပ က းၾကးၾကမး ကမႈမ မး ျ စႏေ ရေၾကမး ရးတးရပတပ ေျပမသ ၾက ပ သသည။ 75 ကမဥကးက းေမးက ရ မကမသ႔ ျပ

69 ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ေတင႔ေမးျမမး ဆသႏစဥကးႏ႔ ေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ မစ ေမ ႏ႔ စကတးမ။ တစေယမကက [ကပ ၾကကး]၏ ႏၶမကယေပၚတင ေးမကပ ဒဏရမမ မးက သတ မးမေၾကမးေျပမသသည။ က၊ေျ ႏစ က ဆးတင သည မသညးဒဏရမမ မး၊ ရးတေပၚတင ဒဏရမ ၂ - တစမမ ျပတရဒဏရမ ( းသငးဒဏရမ ျ စႏေၾကမး)၊ ႏ႔ းျမးတစမမ းေပ ကပဆစဆျ စျပကး (ေသမတ ဒဏရမႏ႔ တေၾကမး) ေျပမ ႔သသည။ းျမးတစေယမက၏ းေျပမးရ ရးတ းယ ကတင “ျပတရ ဒဏရမ ၂”က သတ မးမျပကး တ းေပ က ေသမတဒဏရမႏ႔တေသမ တစစဆတစရမ ဒဏရမက မေတင႕ဟသသသည။ ေျ သသ ႏစဥးစ ဆးသသည ႏၶမကယးမး ေသးေၾကမျပကးမ ေတင႔ရျးျ စသသည။ “ကပ ၾကကး၏ းေမးက င စတစစေသးမ မျပ မက တစရကးက ေတင႔ ႔ရသသည႔ ၎၏ မတေသငျ စသ တကၾကင ပရမးသတစဥကးသညး ျ စသသည႔ ေမမးမး းသးရ ဒဏရမမ မးမမ းသငးဒဏရမမ မးႏ ႔ပ တေၾကမး ေျပမ ႔သသည။” Hanna Hindstrom “သတးေ မကးမး သတျ တျးသသည ျမမမမႏ ဆ၏ ဒကမကေရစက းကးးေျပမးက သဆသယျ စ ငယ ျ စေစျ း” Al Jazeera၊ ၂၀၁၄ မစ ႏဝးမ ၂၅ 70 BBC “ျပမသညတးေ မ ႔သသည႔ ျမမမမ သတးေ မက ေးမႏ သည းပမးႏပစက ဆရျး” ၂၀၁၄ ႏဝးမ ၅။ 71 ICJ မ ေဒၚသႏမႏ႔ ေတင႕သဆေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ မစ စကတးမ ၃၀ ရက။ င စတစစေသးမတင ပ ဝ ႔သမ မး ဆသ႔ ေမးျမမးရမ သကသငယ၍ မရႏ ႔ပ ။ 72 မကဒကယမႏ႔ းသငယ မးသသည႔ းရမရမ မး းၾကမး းျပမး မ တဆ႔ျပမမက မတတမး ဗကဒကယတင ျမေတင႕ႏသသည။ Democratic Voice of Burma “တရမးမ တမ ရကးမး” ၂၀၁၄ မစ။ 73 ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ဤေသငးေႏငး ကးေၾကမး တကရက သရသသဆးဥကး ႏ႔ ေမးျမမးျး၊ ျမမမမ၊ ၂၀၁၈မစ။ Democratic Voice of Burma “တရမးမ တမ ရကးမး - းပး (၁)” ၂၀၁၄ မစ။ 74 “သတ႔က းမေၾကမ ဒကးယတတမမေကမက ဒကမမ မျပကးေသရတမ ဟ ရးစးစငမ ေးမေျပမမတယ” “းကယ႔ းေမးက သယသငမးမယသ ျပမမတကမယ။ ေမမက ပ ရ ျ စသငမးမယ” သတးးစကရ ဆသ - Hanna Hindstrom “သတးေ မကးမး သတျ တျးသသည ျမမမမႏ ဆ၏ ဒကမကေရစက းကးးေျပမးက သဆသယျ စ ငယ ျ စေစျး” Al Jazeera၊ ၂၀၁၄ မစ ႏဝးမ ၂၅ရက။ 75 ျမမမမႏ ဆတင ICJ မ ဤေသငးေႏငး ကးေၾကမး တကရက သရသသဆးဥကး ႏ႔ ေမးျမမးျး၊ ျမမမမ၊ ၂၀၁၈မစ။ ဤေမရမရ ျ စစဥ းေၾကမးးရမမ မးသသည [းေမးတးေ မ၊ င စတစစေသး]စဥက ရေမ ႔သသည႔ သမ မး၏ ေျပမၾကမး က းေပၚးေျ ဆျပကး းျ စးပ က၏ တစစတတစပးကသမ သညသမစငမ တ႔ ေ မျပ မးျးျ စပ သသည။ ဤက ႔သ႔ းေႏမ႔းယကေပးမ၏ ရးျမစႏ႔ စပ ဥးျပကး ျ စပ က ႔သသည႔ းေၾကမးးရမမ မးက ပမဆ စစစ၍ မမကမေၾကမး ေသ မစငမ သကေသ ရမးတငက ယ းစကရ ဆစမ၏ မယပယသတမတ ကးရေသမသညးေကမး၊ းရးးျမစမ မးးရေသမသညးေကမး ျ စႏေ မရပ ။ မသညသ႔ပ သေစကမမ ေဒၚသႏမႏ႔ သမ၏ မတေသငမ မး ၾကဆ ႔ရသသည႔ းေႏမ႔းယကေပး ဆရမက ၾကသည႔ စမစတက ျ ႔ သကေသးေ မကး မးမ မးက ကစကးရမႏ႔ ရမကမျမ႕တင းေမးေျမျမ ပသၿ ၤပ က မ င မေသငၾက ဆရမသည႔


28

ျပမသယ ငးမး သး ဆ မး ေသမသညး ေမမကသဆေမမကသဆးတင ေဒသက မးမမေရး းမဏမပမ မးက ေဒၚသႏမးမး ကပ ၾကကး၏ ရပးေမးက ရမကမသရမကမသ႔ ျပမသယေသမ ငျပ ပ သသည။76 သမ၏ေရ႕ေမ၊ မတေသငးေပ းးပ မ မးႏးတ ျပမ ျပကး ႏဝးမ ႏဝးမ ၇ရကေမ႔တင ရမကမၿမ ႕ ေရေဝးသမမတင းမးႀကကးမ မးမ သရဏ ဆတၿပကး စ မပမျမ ပႏဆ ပ သသည။။

၂၀၁၄ မစတင းမ မးမ စဆစမးစစေသးမႈတစရပက ျပသည႔ျပသည႔ဝဝ ေသမရငကရမ စေဝးေတမးသ ႔ျး

(သတးးရးးျမစ - ဧရမဝတက)

မကဒကယမမ မး၏ းမရဆစကမက ေ မ႔မသညးသငမးေးမ ၾကဆရငယ မးပဆရပ သသည။ ဤးေၾကမးးျးရမက ပမဆ၍ စစေသးသ႔ပ သသည။ 76 Nyein Nyein “ေဒသဆႏရးမမ႔မ မးက ငမသမ၍ သတးေ မက၏ းေမးက ရမကမသ႔ ျပမသည သယေသမ ႔ျး” The Irrawaddy၊ ၂၀၁၄ မစ၊ ႏဝးမ ၇ ရက။


29

၄။ ကပ ၾကကး းသတ ဆရမႈးမး စဆစမးစစေသးျ းမ မး ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈက တစျပ မကတသညး တစ ပတသညး စဆစမးစစေသးမႈေပ းမ မးစငမ ျပ ပ သသည။ သ႔ေသမ ျ စစဥးမမတရမးႏ ကမဥကး၌ းးယေၾကမ းျ စမမ ဆးကငယ ရေၾကမးက မသရသသညးျပ ကစမးမႈ (သ႔မဟတ) တမဝမ ဆမႈ ရရေးမ မပေသမႏ ေပ။ ျမမမမႏ ဆ႔း ငးေရးေကမမရမ စဆစမးစစေသး ျပကးေမမကေသမႈေသး စဆစမးစစေသးျးက က ကမေရမျမ ႕မယတရမးရဆး၌ းမႈ င စစေသး သသည။ သ႔ပ ေသမသညး ေမ ေရမကေသမး ပ ဝပတသကမႈရေသမ စစသမးမ မးက ေရ႕ ၆ မကးပ းးေစမ၌ ႕ဝကစစတရမးရဆး၌

ဆးဝးျပစမရဟ တရမးေသ ႊတ ေၾကမး ေပၚ င သသည။ က ကမေရမ၌ စစေသးေသမ ေသမႈေသးစဆစမးစစေသးမႈ းရမးဟမ ပ ကသငမး ျပကး ျပသညမယတရမးစ ငရဆး၏ သညႊမၾကမး ကးရ ရ သသည ၂၀၁၆ႏစ၊ ေမ၌ းမႈက ပတသမး သသည။ ေဒၚသႏမကယစမး တ ေသမ တရမးရဆးးသမမး ဆစမမ မးသသည ပမဆသရေသမ သတးး ကးကမ မးက ေ မ တႏ ျး မရ ။ ဤးျ စးပ ကျပကးေမမက ေဒၚသႏမသသည

ႊတေတမကယစမး ယ ျ စမ သသည။

၄.၁။ ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔းင းေရး ေကမမရ ၏ စဆစမးစစေသးမႈ

ျပသညတငး၊ ျပသညပ ေဝ မသဆးသပမႈေတင ျမတကမတမႏးမ ယသမၼတေဟမး ဥကးသမးစမသသည ယးေသမႈးမး စဆစမးစစေသးရမ းမမ႔ေပး သသည။ းမ မးေျပမျပ ကးရ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရက မးသက၍ စဆစမးစစေသးမႈ စတပေသမရမ တကရက မမၾကမး ေၾကမး သရရသသည။77 ကပ ၾကကး၏ းမကးသသည ေဒၚသႏမႏ Education Digest မ မးသကဟတ႔သသည ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ ဆ တတမးစမမ မး တ သသည။ ေကမမရမမ(၃) ဥကးပ ဝေသမ စဆစမးစစေသးေရး း င႔က င႔စသညး ျပကး ႏဝးမ ၁ ၇ကေမ႔မ ၈ ရကေမ႔ ေမမျမ ႏ က ကမေရမသကတ႔ ေစ ႊတ သသည။ ႔ေမမက ႏဝးမ ၁၃ ရကေမ႔မ ၁၆ ရကေမ႔ တစ မ ေစ ႊတ ျပမသသည။78 ယးစဆစမးစစေသးေရးး င႔သသည ပ ၢ (၄၇)ဥကး (စစတပ၊ ရ တပ င႔ ႏ းျမးမ ကျမသကေသမ မး းပ းဝ) တ႔က ေတင႔ေမးျမမးမႈမ မး ျပ ပ ေၾကမး၊ းစးရဌမမ (၈)မ စမရငကစမတမးမ မးက စေသမး ေၾကမးႏ သတးမကဒကယမ းစကရ ဆစမမ မးးပ းဝ သကစပသတးး ကးကမ မးကပ သညသငးစဥးစမး ေၾကမး းစကရ ဆ သသည။ 79 စဆစမးစစေသးမႈ တစစတတစပးးေမမ ႔ ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရသသည စစေသးရမ ကပ ၾကကးးေမးးမး ျပမေ မျးႏ ေသသဆးရျး းေၾကမးသရမ းေမးက ငစတစစေသးျးမ မးးမး သညႏႈးပေသမ သသည။ ေမမကသဆးတင ေတင႔ရ ကမ မးႏ သဆးသပ ကမ မးက ၎၏စဆစမးစစေသးေရး းစကရ ဆစမ၌ းက ဥးတျပ သသည။ 77 Naw Say Phaw Waa “ကပ ၾကကးးမႈ စဆးစမးစစေသးမႈတင ဝေရမကစငက ကျးက ေၾကမကရငဆ႕မႈ ျမမမး ငမးေမျး”၊ ျမမမမတးမ၊ ၂၀၁၅ႏစ းငမ ၁၁ ရက။ Myanmar Now, “ျမမမမ ႔း ငးေရး ေကမမရသသည းစးရ၏ ယဆၾကသညေးစမးမႈးတငက တကပ ငဝသသည။” ၂၀၁၆ႏစ မတ ၁၃ ရက။ ကေးမႏ () ကေးမေက မႏ () ကပ ၾကကးေသသဆးမႈပ ဝေသမ းမႈႏစပ ဥး၍ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရ၏ တျပမေၾကျမ က၊ ေၾကျမ ကးမတ (၅/၂၀၁၅)၊ ၂၀၁၅ႏစ ေမ ၈ ရက၊ စမပဒ ၁။ Lu Min Maing, ‘သတေ မကမ မး ေသသဆးႏပတသက၍ း ငးေရး ႈပရမးမႈး င႔က းစးရႏ က င ငသသည’ ျမမမမတးမ၊ ၂၀၁၄ႏစ ႏဝးမ ၂၁ ရက 78 ဥကးစစျမ (ဒတယဥကဌ)၊ ဥကးေးမဝးႏ ေဒ ကတမ ဥမဏေးမ တ႔ း င႔ဝျ စ ၾကသသည။ ဤးစကရ ဆစမ တေဝ မ၌ ဥကးစစျမ သသည ဤစဆစမးစစေသးေရးး င႔၏ း င႔ဝသမ ျ စျပကး ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရ၏ ေကမမရမမးျ စ တမဝမ မးေသမ က ရသသည။ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရ၏ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၂။ ၆ မ၈ း ၾကသညရမ။ ေရ႕ေမဥကးေရမးတသမးေးမမ သတးမကဒကယမမ မး ဆ ေျပမၾကမးရမတင း င႔ဝတစဥကးသသည ေဒၚသႏမက ႏ ဆေရးတကၾကင ႈပရမးမႈျ ေ မက ေစရမတင တမဝမရ းသသည။ ငမမးမ၊ “း င းေရးေကမမရ စဆစမးစစေသးမႈးေပၚ စငပစ င ကမ မး ျပမ႔ႏဆ႔” ကးကမ က း ကတင ရသသည။ 79 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရ၊ “ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရ၏ ကေးမႏ () ကေးမေက မႏ() ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈးမး စဆစမးစစေသးေတင႔ရ က းစကရ ဆစမ” ၂၀၁၄ ဒကးမ ၂ရက၊ စမပဒ ၃ႏ ၆။


30

း င႔ေ းေသမျ စသ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ ဒတယဥကဌ ဥကးစစျမ (ယ စစးကတရမးသၾကကးေဟမး)သသည ပဏမမႏႈတးစကရ ဆစမက ၂၀၁၄ႏစ၊ ႏဝးမ ၂၁ရကေမ႔၌ တျပ ျပကး ယးးစကရ ဆတင ကပ ၾကကးသသည း မး ဆရစဥ သတးေ မကးေမျ းပ ပေမ သသညဟ (တပမေတမမ ျမမမမႏ ဆသတးမကဒကယမေကမစက ဆ တျပ ေသမ းျ စးပ ကပဆစဆႏ က င ငေမသသည) ေတင႔စစေမး သသည ပ ၢ မ မးမ းတသညျပ ေျ ၾကမး ေၾကမး ဥကးစစျမ က သ သသည။ 80 က မးမမေရး ဝမၾကကးဌမမမ ေပးပ႔ ေသမ းေမး ငစတစစေသး က းစကရ ဆစမ ရရေၾကမး းသျပ ေျပမၾကမး ေသမသညး းေမးႏၶမကယ၌ သညဥးပမးႏပစက ဆ မးရသသည ကၡဏမမ မး ရေမသသည သသသည ေျပမသ ကမ မးးေပၚ သရၾကမး သဆးသပေျပမသရမ ဥကးစစျမ က ျးသမ သသည။81

ျမမမမဥပေဒ၌ ႀကကးေးေသမ ျပစမႈမေျမမကေသမသညး သညဥးပမးႏပစကမႈ ေျမမကေစသသည ပေသမ က တစ ႕က ရမးသတႀကကး၌ ျပစမႈသတမတ မးသသည။ ဥပမမ စဆစမးေမးျမမးစဥးတငး းမဏမပမ မးမ းသဆးျပ ပဆမ းက သသသည။82

စမပဒ (၅၂) ပဒပ ေသမ “စဆစမးစစေသးေရးးစကရ ဆစမ” က၂၀၁၉ႏစ၊ ဒကးးမ(၂)ရကေမ႔က တေဝ ၿပကး ယးးစကရ ဆစမတင ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ၏ စဆစမးစစေသး ကမ မး၊ ေတင႔ရ ကမ မး ႏ းႀကဆျပ ကမ မးက းေသးစတေ မျပ မးသသည။ 83 ယးသသည ကပ ႀကကးေသသဆးမႈႏ စပ ဥး၍ းမ မးတကမ ရယႏေသမ းေသးစတ ေရး မးသသည းစကရ ဆစမျ စၿပကး ႏကႏက င တ င တ ျပ စ မးကမ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရမ တသသည ေရမကမ မးျပမးသသည ငကကမတစ ျ စေ သသည။

DKBAႏ တပမေတမတ႔းၾကမး ျ စပငမးေသမ စစမကးေၾကမးးရမက းေသးစတ ေ မျပၿပကးေမမက84 ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရသသည ကပ ႀကကး း မး ဆရမႈ၊ မးသမး ဆရမႈ၊ ေသသဆးမႈတ႔ႏ သကစပ၍ း ကးကက ေတင႔ရ ကမ မးက ေ မျပ သသည။ း းသျ ကပ ႀကကး ငတေျမမကေးမ ႀက းပမးးမး တစဥ ပစသတ ဆရေၾကမး85 ႏ သညဥးပမးႏပစကမႈ ျပ ပ ေၾကမး ရ၊ မရ သကေသ ဆရမ မသညသသည မ ကျမသကေသမ မမေရမက ေၾကမး ေ မျပ သသည။ 86 စစသမးမ မးသသည ကပ ႀကကးက မမးယငးစငမ သေသမ းက းေၾကမးသ ရမသ႔စစသသည ျ စသသညဟ မတ က ေၾကမးႏ ၎းမး မးသကးစဥ သတးေ မကတစေယမကးျ စ မမတယ ေၾကမး ၎၏ေတင႔ရ ကမ မးက းေျ ဆကမ ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရက မတ က ပ သသည။87

သ႔ေသမျမးသညး ေကမမရသသည တပမေတမ၏ ယးကစၥးေပၚ ကတငယေျ ရး ပဆႏ ပတသက၍ ေဝ မမႈမ မး ျပ ပ သသည။ 88 း းသျ ကပ ႀကကးသသည း ငတတမးသတးေ မကျ စေၾကမး ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရက ၎၏းေစမပး မတ ကက ျပမသညရးျပ ၿပကး KKO း င ႔ဝ မဟတေၾကမး ပမဆ၍ းေသးစတ ရးျပ သသည။ သ႔ေပတသည သ႔ျ စေၾကမး ေ မ တရမ စစတပ းေမျ

ဆေမကေသမ ေသမရငက ကမ မး ပေသမရမ ပ ကကငက ေၾကမး းၾကဆျပ ေသမသညး ကပ ၾကကး ကယတသညး သ႔ကယသ သတးေ မကျ စေၾကမး ရးရးးး ရမးမျပေသမေၾကမ (ဤေတင႔ရ က

80 Lun Min Mang ၊ ‘း င းေရးး င႔မ သတးေ မကမ မး ေသသဆးမႈႏပတသက၍ းစးရႏ က င ငသသည’ ျမမမမတးမ၊ ၂၀၁၄ ႏဝးမ ၂၁။ 81 “ကၽငမေတမ းေျပမႏသဆးကေတမ သက ပစသတ တယ။ သ႔းေမးမမ က ဥဒဏရမ း ကရတမက ေတင႔ တယ” ဟ ဥကးစစျမ က ေျပမ သသည။ (း ကပ းတး) 82 ျမမမမႏ ဆ ရမးသတၾကကး၊ ပဒမ ၃၃၀ႏ ၃၃၁။ ICJ, “တရမးမ တမႈ ေ မေသမျး” က ၾကသညရမ။ ကးကမး က း က၌ရသသည။ စမ- ၁၃။ 83 “း ၤပစကမ ဆး inquiryက ဗမမ စဆစမးစစေသးျး investigation”ဟ၍သညး းမသမျပမၾကပ သသည။ 84 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၉ မ ၁၇။ 85 း ကပ းတး၊ စမပဒ ၂၁။ 86 း ကပ းတး၊ စမပဒ ၂၇။ 87 း ကပ းတး၊ စမပဒ ၃၈၊ ၄၃၊ ၄၆၊ ၄၇။ 88 း ကပ းတး၊ စမပဒ ၂၅၊၂၉၊၄၂၊၄၅။


31

မမ၊ မမမ မ င ျမးျပႏပ ။ း ကတငၾကသညရမ) းျပစတစရမ တစ ႕ရေၾကမး မတယ သသည။89

ရ တပ င႔ႏ ပတသက၍ မးသကးမႈးတငက တမဝမရေသမ ရ းရမရမ မးသသည းမႈမတတမးတ မးေသမ းပသသည းစကရ ဆစမမ မးက စမစတက တျပရမ ပ ကကငက ေၾကမး ေတင႔ရ သသည။ 90 သ႔ ပ ကကငကေၾကမး ေတင႔ရ သသညတ ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရသသည တမဝမရ ရ းရမရၾကကးမ မးးမး ၎တ႔၏ ပ ကကငကမႈးတငက တစစဆတစရမ းေရးယေသမရငကေပးရမ းၾကဆျပ ျးမ း မျပ ပ ပ ။ မႈးေသးပသညမ သကေသးမးျ သရေသမ းေမး ငစတေတင႔ရ က းစကရ ဆစမတင ေသသဆးရသသည းဓကးေၾကမးရးမမ “ေ း၊ ရးက၊ ေပ ႏ ေျသ ဆးတ႔တင က သညဒဏရမမ မးေၾကမ ျ စေၾကမး သညႊမးျပ သသညက ေကမမရမ ငျပ သသည။91 သ႔ေသမ းေမး ငစတစစေသး ေတင႔ရ က းစကရ ဆစမက တ ငကပ ငျပ ျး မရ။92 ႔ျပ ဒဏရမ ဒဏ က းက ဥး ပကသမ ေ မျပ သသည။93

ေကမမရမမမ မးသသည ေမမက ပ မႈးေသးပသညမ သကေသးေ မကး မးမ မးက ျပမသညသဆးသပ ေသမျမးသညး 94 ယးသကေသးေ မကး မးက းစကရ ဆစမ၌ တျပ သသည းမႈးျးးရမမ မးႏ ၾက းပမး မသည ျး မရေပ။ းေမးက စမစတက ျမ ပႏဆမ မးေၾကမးႏ ၾကကးၾကပပေသမမႈ မရေၾကမး က ေတင႔ရ ပ ကႏ ေကမမရမမမ မးသသည ေသသဆးမႈးျ စမမးမး သသသမသမၾကကး ဆးကငယ မး သသညက ကတငယေျ ရ ျး မရပ ။95 းရပသမးမ မး ပ ဝပတသကေသမ ယးးမႈမ းမ မးက သမ၍ ပငး ျမသမမႈ ရရျ ကတငယေျ ရ းသေၾကမး ေကမမရမမမ မးမ းၾကဆျပ မးသသည။96

ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ၏ းစကရ ဆစမမ းရမက ေသမ းၾကဆျပ ကမမ းရပးကတရမးရဆး၌ းမ မးေရ႕ေမမက ျပစမႈစစေသးၾကမးမမႏရမ း႔ မ ျမမမမႏ ဆရ တပ င ႔သသည ကပ ႀကကး ေသသဆးမႈက စဆစမးစစေသးရမပ ျ စသသည။ သ႔ းၾကဆျပ ရမတင ၂၀၀၈ င ႔စသညးပဆးေျ ဆ ဥပေဒပဒမ (၃၄၇) က ေကမမရမမမ မးမ ကးကမး သသည။ ယးပဒမသသည တရမးဥပေဒေရ႕ေမမက းမး ဆးတမးတသညကမ းကမးကငယ ရရပ ငက းမမ ဆ မးသသည။97

89 း ကပ းတး၊ စမပဒ ၄၁၊ ၄၂၊ ၄၄၊ ၄၇။ 90 း ကပ းတး၊ စမပဒ ၄၁။ 91 း ကပ းတး၊ စမပဒ ၃၁။ 92 ICJ မ ေဒၚသႏမႏ ေတင႔သဆေမးျမမျး၊ ျမမမမ၊ ၂၀၁၉ ႏစ စကတးမ ၃၀ ရက။ 93 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၃၂။ 94 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၃၃။ 95 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၂၉။ 96 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၅၀။ 97 မတစ။ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ပဒ ၃၄၇သသည း းသျ းေရးၾကကး ပ သသည။ းးယေၾကမသေသမ ႏ ဆသမးမ မးးတငကသမ ကမ႔သတ မးေသမ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒပ “းေျ ဆး ငးေရးမ မးစႏ” မတး ယးပဒမသသည “းမး ဆး”၏ း ငးေရးမ မးက းမမ ဆ မးေသမေၾကမ ျ စသသည။ ပမဆ၍ ၾကသညရမ… ICJ, “ျမမမမႏ ဆရ ႏ ဆသမးျ စျးႏ ႔း င းေရး- ဥပေဒက းးယေၾကမ းေမတၾကကး ျပ ျပေျပမး ရမေၾကမးႏ ေျပမး ႏ႔ရေၾကမး” ၂၀၁၉ းငမ။ ဤဝကသဒ၌ ၾကသညပ ။ https://www.icj.org/myanmars-discriminatory-citizenship-laws-can-and-must-be-immediately-reformed/ (Burmese: “ျမမမမႏ ဆတင ႏ ဆသမး ျ စမ ႏ း ငးေရး - ဥပေဒသရမျပ ျပေျပမး ေရးသသည ကျးပေသမရမ ႏ ပေသမရမ ျ စႏေျရျး,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/06/Myanmar-Citizenship-law-reform-Advocacy-Analysis-Brief-2019-BUR.pdf). ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ းစကရ ဆစမ၏ းၾကဆျပ က းျပသညးစဆမမ ေးမကပ းတးျ စသသည။- “(၄၉) ျမမမမႏ ဆရ တပ င႔သသည ကေးမႏ() ကေးမေက မႏ() ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈက ရ စဆစမးစစေသးမႈ းသဆး တ ေသမရငကသျပကး တရမးစကရေရး ပေသမ ကမ မးႏ းသညက းမႈက တရမးစ ငသသသသည။ (၅၀) းမ းသမး ဆျ ဆ ေရးကစၥရပမ မးမးပ းျမးးမႈမ မးးမး ဆးႏသေသမ သရၾကမး သတးမ မးက ပငးျမသမမႈရျပကး း မႏ တစေျပးသညက တျပမသသသည။ (၅၁) ကေးမႏ() ကေးမေက မႏ() ကပ ၾကကး (းမသညဝက-ေးမၾကကး) ဟေၚေသမ သသသည ျမမမမႏ ဆသမးျ စေသမေၾကမ ၎က ဥပေဒေရ႕ေမမက တမးတးသးတမး ဆစမး င ေပးသျပကး ဥပေဒ၏ တမးတးကမးကငယကသညး

ဆစမးပ ငရသသသည။(၅၂) ႔းတငကေၾကမ ေကမမရးေမမ ႔ းၾကဆျပ သသညမမ ျပသညေ မစသမၼတ

https://www.icj.org/myanmars-discriminatory-citizenship-laws-can-and-must-be-immediately-reformed/

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/06/Myanmar-Citizenship-law-reform-Advocacy-Analysis-Brief-2019-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2019/06/Myanmar-Citizenship-law-reform-Advocacy-Analysis-Brief-2019-BUR.pdf


32

ေဒၚသႏမသသည ကျးသသပ ယးးစကရ ဆစမ၏ ေတင႔ရ ကမ မးႏပတသက၍ ေမးစရမမ မးႏ သဆသယမ မးရေၾကမး ေျပမ၍ တမ႔ျပမ သသည။ 98 သမ ေျပမသ သသညမမ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရသသည းစကရ ဆစမ ေရးသမး စဥက သမႏ ေသငးေႏငးတပ မႈ မရေၾကမး သ သသည။ ႔ျပ စဆစမးစစေသးေရး း င႔မ သမက သမ၏ေရ႕ေမႏးတ ၎တ႔ႏးတ းစသညးးေဝးတကေရမကရမ ငမျပ သသညက ေ မက၍ သမးကမ ၎တ႔ႏ ေတင႔သဆရမ ျးသ သသည။ ေဒၚသႏမသသည သမ၏ေရ႕ေမ (သ႔မဟတ) းမ းသမကးးေ မတစဥကးႏးတ ေကမမရႏေတင႔သဆရမ ေတမးသ ကက ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း င းေရးေကမမရးကမ (၃) ၾကမတတ ဆးဝ ျးသမ သသည။ 99

သမ၏ေရ႕ေမ ဥကးေရမးတသမးေးမသသည ေဒၚသႏမ၏ သကေသ ငကသ က မပ း စဆစမးစစေသးမႈသသည ၿပကးျပသညၿပကးျပသညစဆမႈမရဟ ေ မကျပ သသည။ ႔းျပ ယးစဆစမးစစေသးမႈက ႏ ဆတကမႏ ဆတကမး ငးေရး း း ကင မးက သ၏ းကးသညကျ ျပမသညသဆးသပေပးရမသညး ေတမးသ သသည။ 100 ၎တ႔၏ းဓက းေးးမက မး ေဝ မေ မကျပ ကမမ းစကရ ဆစမသသည ကပ ၾကကးေသသဆးရသသည းေျးေမမ မးက ေက မပႏစသမႏေမကေးမ မရးျပ ေၾကမး ျ စသသည။ ဥပမမ သညဥးပမးႏပစက ကမ မးႏ သမးမသမ ျပ မသကသဆ သသည ကၡဏမ းသသမႀကကးရ သသညက မရးျပ ေၾကမး ေ မကျပေဝ မ သသည။ ကသမ ၢ ႔း င းေရးေမ႔ ျ စေသမ ဒကးးမ (၁၀)ရကေမ႔တင ယသမၼတေဟမး ဥကးသမးစမ ဆသ႔ းမ မးျပသညသသရမ ေပးပ႔စမ တစေစမက ေပးပ႔ရမတင ေဒၚသႏမသသည းစကးစကရ ဆစမးမး တက မႈမ မး ဆးဝမရ ေၾကမးႏ ေရ႕ေမမက ကကသညကမႈမ မး မရေၾကမး ကးကမးေျပမသကမ ပမဆျပကရယျပ သသည။ ယျပ သသည။ ေသသဆးမႈက ျ စေစသသည းမမးက းေၾကမးတရမးးျ စ မတယရမ ပ ကကငကပ ကကငကျးႏ သမႏ သေ မစငမ ေသငးေႏငးတပျး၊ ေတင႔ေမးျမမးျး မျပ ပျးစသသညတ႔ကမျပ ပျးစသသညတ႔ကပ ကးကမးေျပမသ သသည။101

ေဒၚသႏမ၏ းးမမေျပမသ ကမ မးက တမ႔ျပမသသညးေမျ စဆစမးစစေသးေရး ေကမမရ၏ ေ းေသမ ဥကးစေ းေသမ ဥကးစစျမ က “တသညသ စသညးမ ဥးမ မးႏ ဥပေဒဥပေဒမ မးက ကမမရမ းမးမသညးျးသသည းမမတကယတင ျပစမႈျ စေၾကမး”၊ “ျပစမႈက မး ငမ ျးရ မရက ကင ႏပတ႔မ ေျပမသရမ း ငးမဏမမရပ ။ ကင မေတမတ႔ ၏ းမးက႑သသည းမးးမးက႑သသည းမးမသညး ကမ မးကသမ ေ မကျပရမ ျ စသျ စသသည။ ယ းးမႈးတငက တရမးမ တမႈရရေစရမ ပေသမရမသညမမ သကသရမ းမဏမးမဏမပမ မးႏ တရမးရဆးမ မးသမ ျ စသသညဟ ေၾကျမ သသည။102

(၅)ၾကမၿပကးေမမက ၂၀၁၅ႏစ၊ ေမ (၈)ရကေမ႔တင ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရသသည စမပဒသဆးပဒပ တျပမ ကတစေစမက တျပမ ၿပကး ယး တျပမ ကတင ၎၏ ဒကးးမ းၾကဆျပ ကက ျပမသညေ မ သသည။ ယးးၾကဆျပ ကတင ၁၉၅၉ တပမေတမးကဥပေဒးရ ယးသတမႈသသည စစးကတရမးရဆးမ မး၏ စကရပ ငေးမက က ေရမကေၾကမး မတ ကျပ သသည။ ႔းျပ းမႈ၌

ျမမမမႏ ဆေတမ၏ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ပဒမ ၃၄၇ႏးသညက ႏ ဆသမးမ မး၏ းေျ ဆး ငးေရးမ မးက ရရရမးတငကေသမသညးေကမး၊ းမ မးျပသညသေရ႕ေမမက ပငးျမသမမႈရေစရမးတငကေသမသညးေကမး၊ ဤးမႈက းရပးကတရမးရဆးတင စစေသးၾကမးမမးသပ သသည။” 98 Kyaw Hsu Mon ၊ “းစကရ ဆစမက ပၾကဆးမတး မး သသည။” သတျ တ ဆရေသမ ျမမမမသတးေ မက၏ မသးမ၊ The Irrawaddy ၂၀၁၄ ႏစ ဒကးးမ ၃ရက။ 99 ICJ မ ေဒၚသႏမႏ ေတင႕သဆေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ ႏစ စကတးမ 100 Aung Hla Tun ႏ Paul Mooney, “ျမမမမသတးေ မက ေသသဆးမႈႏပတသကေသမ းစကရ ဆစမးေပၚ ျပစတကေသမ ေရ႕ေမမ စဆစမးစစေသးမႈ းသစ ျပမသည ပေသမရမ ေတမးသသသည၊ ရကတမ၊ ၂၀၁၄ ဒကးးမ ၂ရက။ Lun Min Mang, ‘း ငးေရးေကမမရ၏ စဆစမးစစေသးမႈးေပၚ စငပစ င ကမ မး ပ ဆ႕ႏဆ႔ ကရ’၊ Myanmar Times၊ ၂၀၁၄ ႏစ ဒကးးမ ၁၅ ရက။ 101 Lun Min Mang, ‘း င းေရးေကမမရ၏ စဆစမးစစေသးမႈးေပၚ စငပစ င ကမ မး ပ ဆ႕ႏဆ႔ ကရ’၊ ကးကမး က း က၌ရ 102 း ကပ းတး။


33

ပ ဝပတသက ေသမ စစသမး (၂) ဥကးက တရမးေသ ႊတ ေၾကမး တေ မ သသည။ 103 းျပစမရေၾကမး စကရ ကက ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း င းေရး ေကမမရ၏ စဆစမးစစေသးေတင႔ရ က းစကရ ဆစမ မ ငကမက ၂၀၁၄ႏစ၊ ႏဝးမ (၂) ရကေမ႔၌ မတ သသည။ 104 ေကမမရမမမ မးသသည ယးး မ၌ သ႔ းေျးေမရေၾကမးက ဆးဝ မသရ ၾကပ ။ ေပ းမ မးစငမၾကမျပကးမ (၂၀၁၅ ေမ တျပမ က ငက မမသမ) းမႈႏပတသက၍ သရ ၾကမး သကသငယေျပမသ ကးျ စ က မရစ သသည။105

စဆစမးစစေသးမႈ၌ းပ ကမ မး ရေသမသညး ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း ငးေရး ေကမမရ၏ းစကရ ဆစမ သသည ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈ းေျးေမမ မးက မတတမးတ မးသသည သရၾကမး ရယႏေသမ း ေရမကသဆးေသမ မတတမး ျ စ သသည။ ၂၀၁၁ႏစမ စ၍ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း င းေရး ေကမမရက စတ င႔စသညး မမ ယေမ႔ မ ေကမမရးေမျ ပေသမ သသည ပ မသဆးေသမ စဆစမးစစေသးမႈပ ျ စေသသည။ ၎၏ းၾကဆျပ ကမ မးက ပဆေ မရမတင ဤးမႈ၌ တမဝမ ဆမႈ ရေစရမ ပဆေ မးၾကဆျပ မးျပကး ျမမမမႏ ဆရ းမးတးမႈမ မးႏ ယးးမႈ၏ းမမတရမးက က မးရရႏေရး းေ မကးပဆမ မး ျ စေစရမ ပဆေ မ းၾကဆျပ မးသသည။ သ႔ေသမ စဆစမးစစေသးမႈ တစတသညးက တမဝမ ဆမႈ (သ႔မဟတ) ကစမးမႈက မေပး ပ ။ ႔ျပ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း ငးေရး ေကမမရကယတက ၎၏းၾကဆျပ ကမ မးးမး ကမမေစရမ းမဏမပမ မးက းပေသမ တးက ပမႈ ျပ ပႏသသည ပပ ငးမဏမမ မးသညး မရပ ။ ၄.၂။ စစးကတရမးရဆး၌ းမႈစစေသးစကရျးမ မး

စစးကတရမးရဆး၌ းမႈစစေသးစကရျးမ မး၏ းေျးေမမ မးႏ း မးယမးမ မးသသည းမမမးမသ မမးသညရမ က ပ သသည။ းမးတ းမႈစစေသးစကရျးႏ သကသေသမ သတးး ကးကမ မး ကသညး မသညသ႔မသညပဆ တ ငမမး မသ ျ စရသသည။ း ကေ မျပပ းတး ၂၀၁၅ႏစ ေမ ( ၈) ရ ကေမ႔ တင (ေသမႈေသး စဆစမးစစေသးေမစဥႏ တစမ းၾကကးျ စေမသသည႔ း မးယမးက သသမ ရမးေသမ ေျ ရး ကမရး ) ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရသသည စစးကတရမးရဆး၏ ၂၀၁၄ႏစ ႏဝးမ စကရ ကက သရၾကမး ေၾကျမ သသည။ သ႔ေၾကျမ ျးက ယးျ စစဥ ႏစ မသညသ႔မသညပဆ (သ႔မဟတ) တစမသညးမသညးျ းျပမး မ သကသငယမႈ ရ၊ မရ ပ ရးးမႈ မရ ျ စေမသသည။ ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရ၏ ၂၀၁၅ ေမ တျပမ ကးက ဥးသသည ယးျ စစဥႏ ပတသက၍ ေသမသညးေကမး၊ ျ စစဥရဒႏ ပတသက၍ေသမသညးေကမး းမ မးျပသညသ က မး ရယႏေသမ းဓက သတးးရး းျမစးျ စ က မရစေသသည။ တျပမ ကတင ေးမကပ းတး သ မးသသည။

“…ကေးမႏ () ကေးမေက မႏ () ကပ ႀကကး ေသသဆးမႈသသည တမးျပသညစစမႈ မး မ းတငး ျ စပငမးေၾကမး းးမမ ေပၚေပ က သသညးတငက တပမေတမ းကဥပေဒ ပဒမ ၇၂ းရ စစတရမး႐ဆး၏ စကရ င းမဏမးတငး က ေရမကသျ ၁၉၅၉ ႏစ တပမေတမးက ဥပေဒပ ျပ႒မမး ကမ မး၊ ျပစမႈသရမက ဆးဥပေဒပ ျပ႒မမး ကမ မး၊ စစးကတရမး စကရေရးသရမ ပ ဆးပမသညးမ မးႏ းသညက းက ဥးစစတရမး႐ဆး ပးမတစဥ (၁၄၆/၁၄၇) တ႔ျ းမတ (၂၁၀) ေျျမမတပရးမ းေစမ စစသသည (၂) ဦးျ စသသည ဒတယတပၾကပ ေက မေက မေးမ ႏ တပသမး ႏး ငမးတ႔းေပၚ တပမေတမ းကဥပေဒပဒမ ၇၁၊ ျပစမႈ သရမဥပေဒ ပဒမ ၃၀၄ တ႔ျ စစေသး ၿပကး တရမးေသ ႊတသသည းမမ႔က မတ ေၾကမး ႏ ယးသဆးျ တ ကက တးမႉး းေရ႕ေတမတးစစဌမမ ပမ းတသညျပ ေၾကမး သရ ရပ သသည။ းသပ ကစၥႏ စပ ဥး၍ ကေးမႏ () ကေးမေက မႏ () ကပ ႀကကး ေသသဆးမႈ းေပၚ းရမရ စစသသညမ မးးမး းေရးယမႈသသည ၂၀၀၈ ႏစ င ႕စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ၊ ျပစမႈသရမ က ဆးဥပေဒ၊ တပမေတမ းကဥပေဒတ႔ႏ းသညက ေသမ႐ငက ျးျ စသသညဟ

103 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း ငးေရးေကမမရ၊ “ကေးမႏ()ကေးမေက မႏ()ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈ ႏပတသကေသမ းမႈႏစပ ဥး၍ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း ငးေရးေကမမရ၏ သတး တျပမ က” သတး တျပမ ကးမတ ၆/၂၀၁၅၊ ၂၀၁၅ ႏစ ေမ ၈ ရက။ 104 ေကမမရမမ ဥကးစစျမ မ The Myanmar Times ေျပမျပရမတင ယးးမႈက ၂၀၁၄ ႏဝးမ ၂၇ရကေမ႔၌ သဆးျ တ ေၾကမးသသသည။ Yola Verbruggen, Naw Say Phaw Waa and Lun Min Mang, “စစတပမ တရမးေသ ႊတေပးကျးသသည းရပသမးေသသဆးမႈ စဆစမးစစေသးျးႏပတသက၍ သဆသယးသစမ မးစငမက ျမမမးေစသသည။” Myanmar Times, ၂၀၁၅ ႏစ ေမ ၁၂ ရက။ 105 ICJ ႏ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရတ႔ ေတင႔သဆျး၊ ၂၀၁၉ ႏစ းမမဝ ရက။


34

ကမကငယေရး ဝမႀကကးဌမမမ ျပမၾကမး ကးရ သရရပ သသည။”106

းေရ႕ေတမ တးစစဌမမ ပမ ေျျမမတပရး (၂၂) က DKBA ႏ ပဋပကၡျ စပငမးရမေဒသးမး “တမးျပသည တမဝမ မးေသမေမရမသည” ေမရမေဒသးျ စ မတယရမ းေၾကမးၾကမး ေၾကမး ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း င းေရးေကမမရ၏ စဆစမးစစေသးေရးးစကရ ဆစမက ၂၀၁၄ႏစ၊ စကတးမ (၂၇) ရကေမ႔တင းစကရ ဆ

သသည။ 107 ဤးစကရ ဆစမ၏ ၂.၂ တင းေးေပးေ မ မးသ၊ တမးျပသညတမဝမ ဟေသမ းမကးဓပၸ ယက ငမစငမမ းက ယတစဝမး ငသ မးျပကး တပမေတမးကဥပေဒ ပဒမ (၇၁) ႏ (ရ၂) တ႔က တေသမး

မစမမသ၏ းသးေျးေမမ မသး စစသမးမ မးက မး ငမသသည ၾကကးေးေသမ ျပစမႈမ မးက စဆစမးစစေသး၊ တရမးစ ငသျးးမး းရပးကတရမးရဆးမ မးသ႔ မဟတး စစတရမးရဆးမ မးသ႔ ငေျပမးႏ ေၾကမး ေတင႔ရသသည။

ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈႏ ပတသကေသမ သတးး ကးကက းမ မးျပသညသမ မးႏ သ႔မသမးစဝမ မး မသရေးမ ေးမကတးမ(၂၃) ရကေမ႔း မ မ မး သသညက ၾကသည ေသမသညးေကမး၊ ႏဝးမ (၂၇) ရက ေမ႔စ ငျ းျပစမရေၾကမး တရမးေသ ငတ သသည တ႔ကၾကသည ေသမသညးေကမး၊ စစတရမးရဆး ပမးစဥက တစမကးပ းးၾကမ သကက ပေသမ ေၾကမး ေတင႔ရသသည။ သတျ တမႈ၌ တကရကပ ဝ ေသမ စစသမးမ မးႏ က ငျပမး က ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း င းေရးေကမမရ၏ သတး တျပမ ကတင းျမးရမ းးသရ းရမရမ မး၏ ပေသမ ကမ မးကသညး ျပမသညသဆးသပ ေၾကမး သညႊမျပ သသည။ ၎သသည စသညးကမးၾကပမတ းေရးယ ဆရႏေစေသမသညး းေသးစတကမ မမ၊ မမမ မစစေသးႏ ပ ။ ႔ျပ သ႔ေသမ သတးး ကးကမ မးးမး းမ မး က မးရယ ႏျး မရပ ။108

တရမးေသ ငတကေၾကမး သရရျပကးေမမက ေဒၚသႏမသသည းမဏမပးသကးသကး ဆသ႔ တတမးစမ ေပးပ႔ သသည။ သမေပးပ႔ ရမတင သမၼတရဆး၊ ကမကငယေရးဥကးစကး ပႏ ေဒၚေးမသမးစၾကသည ဥကးေသမေသမ ငႊတေတမမ တရမးဥပေဒစးမးေရးႏ တသညျမေးး မးေရး ေကမမတက တ႔ ပ ဝ သသည။109

၄.၃။ က ကမေရမ ျမ ႕မယတရမးရဆး၌ ေသမႈေသး စစေမးျး ကပ ၾကကး ေသသဆးျပကးေမမက (၆)ၾကမေသမး က ကမေရမ ျမ ႕မယတရမးရဆးသသည ၂၀၁၅ႏစ၊ မတ ၃၀ ရကေမ႔၌ ေသမႈေသး စစေမးျးက စတ သသည။ းမ မးျပသညသေရ႕ေမမက ၾကမးမမစစေသးျး းၾကမ ေပ းမ မးစငမက ဧပရယ ၁၀ ရကေမ႔မ းငမ ၂၃ရကေမ႔း (၁၀) ပတေက မၾကမ စစေသး သသည။ 110 ရးသ တရမးျပ သကေသစမရးတင းေယမကေပ း သဆးသယေက မ ပ ဝ သသည။ သမ မးတင ေဒသ ဆ းပ ပေရးးကမ ပ ၢ မ မး၊ းမႈျ စစဥးေၾကမး သေသမ ေဒသ ဆမ မး၊ သတျ တမႈ၌ ပ ဝေသမ စစသမး (၂)ေယမကႏ ကပ ၾကကး၏ းမကးသသည ေဒၚသႏမတ႔ ပ ဝသသည။ 111 တရမးရဆးမ းျပကးသတ သဆးသပသဆးျ တရမတင ကပ ၾကကးသသည စစတပ၏ မးသမးျးက ဆ မးရစဥ ေသမတမမ မးသသည ဒဏရမမ မးျ ေသသဆး ေၾကမး၊ သ႔ေသမ ကပ ၾကကးေသသဆးမႈးတငက မသညသမသညဝ ဆ၌ တမဝမရေၾကမးကမ သဆးျ တသဆးသပျး း းမရး တရမးရဆးက

106 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း ငးေရးေကမမရ သတး တျပမ က၊ ၂၀၁၅ႏစ ေမ ၈ ရက (ကးကမး က း က၌ရ) 107 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း ငးေရးေကမမရ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၁၆။ စစသမးမ မး ဆ တေပး မးေသမ တပမေတမ၏ သကသဆမႈ စသညးမ ဥးးမ းမ း၊ ဥပမမ- မတသညကေသမ ပ ဝကေဒသမ မးးတငက းေရမးမ းမ းသတမတ က သဆးျးးပ းဝ စသသညတ႔ႏပတသက၍ းေသးစတ ပမဆေ မရမ၊ ICJ, “တရမးမ တမႈ ေ မေသမျး” ကၾကသညပ ။ ကးကမး က း က၌ရ၊ စမမ ကႏမ-၁၅။ 108 ICJ မ ေတင႔ေမးျမမး ဆသမ မးႏ ေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၉ႏစ းမမဝ ရက ။ 109 Naw Noreen, ‘းရပးကတရမးရဆးမ ကပ ၾကကးးမႈက းၾကမေျမမက စစေသးၾကမးမမးျး၊’ DVB၊ ၂၀၁၅ ႏစ ေမ၂၅။ 110 Yola Verbruggen and Naw Say Phaw Waa,‘သတးေ မကေသသဆးမႈးမး မသ မက င မ ရမးေသမ စဆစမးစစေသးမႈ သကကပေသမ’၊ ျမမမမတးမ၊ ၂၀၁၅ႏစ ေမ ၁ရက။ 111 Naw Say Phaw Waa, “ကပ ၾကကးးမႈ စဆစမးစစေသးရမတင ဝေရမကစငပ ကသသညးေပၚ ေၾကမကရငဆ႕မႈမ မး ျမတကမ” The Myanmar Times ၂၀၁၅ႏစ းငမ ၁၁ ရက။


35

သဆးသပ သဆးျ တ သသည။

ေသမႈေသး စဆစမးစစေသးေမေသမ းမဏမပမ မးသသည ေဒၚသႏမးမးျ စေစ သမ၏ေရ႕ေမးမးျ စေစ စဆစမးစစေသးျးႏ ပတသက၍ းသေပးးေၾကမးၾကမးရမ ဆးဝ ပ ကကငက သသည။ ၾကမးမမစစေမးမႈမ မး ျပ ပႏျပကးေသမး မသမ သမးေမမ ႕ မကးစပရမမ ၾကမးသ ရသသည။ 112 ဧပရယ ၃၀ ရကေမ႔ ပ မဥကးသဆးးၾကမးျ စ စစေမးမႈ၌ မေရမကရမတင ရးသးစးရေရ႕ေမသသည သမးမး သ႔ းေၾကမးၾကမးရမ မးပေၾကမး ေျပမ သသညဟ ၾကမးသ ရသသည။113 ေမ႔ သညေမပးတင ျမ ႕မယတရမးသၾကကးက းေၾကမးၾကမးစမမ မးက သမ ဆပ႔ကေၾကမး၊ မေရမကရရျးမမ စမမ မးသသည စမတက၌ ေပ မကသငမးတမျ စႏေၾကမး ေျပမသ သသည။114ယးေမ႔၌ စဆစမးစစေမးမႈျပကးေမမက ေမမကတစေမ႔တင တရမးရဆ ဆသ႔ သမ၏ ေတမးသ ကးရ ေမမက ပၾကမးမမးစစေမးမသည ရဆး မးတင မေရမကသကေသ ဆရမ သမးမး တၾကမးသသည တရမးဝ တၾကမးစမက တ သသည။ 115 းမႈစစေသးျပကး သပမၾကမ သတးေ မကမ မးႏ ေတင႔သဆေျပမသရမတင သမ၏ ပငမးသသညးတငက တရမးမ တမႈက ေ မေသမႏမသညျ စေၾကမး ေဒၚသႏမက းေကမးျမရႈေဒ ႔ျ ေျပမၾကမး သသည။ 116

သ႔ေသမ ပဆမမမဟတမႈမ မး ေမမက ပ ေတင႔ရရျပကးေမမက းမႈစစေသးမႈးေပၚ းသးျမသဆးသပ ေဝ မမႈမ မး က ယေမမရဆသမမက ယးေသမႈေသး စဆစမးစစေမးမႈသသည တမဝမရမႈက ဆေစမသညမမ မေသ မေၾကမး ပမ သရမၾကသသည။ းမႈစစေမးျးမ မး ျပကးသဆးျပကးေမမက သကေသစစေမးရမတင ဥကးေသမသ ရးသ းစးရေရ႕ေမ ဥကးသညကသညက ငက ရမ းတးသသည းေမျ ေမရမေျပမးေရႊ႕ကသသည။117တရမးရဆးသ႔ တျပမသညဟ ရ မ ကတေပး သသည ကပ ၾကကး၏ မးသမး ဆ မတတမးမတရမမ မးက တရမးရဆးသ႔ တသငးျး မရ (သ႔မဟတ) ေမမက ပ ေျပမသးေရးယ ပေသမျးမ း မရ ။118တစျပ မကတသညး သကေသ ငကသ ကမ မးသသည မ မ တရမးဝ မတသမး မးေသမ ျ စစဥပဆစဆမ မးႏ းျးပငမးစရမျ စျပကး က င ငေမ သသည။ ကမကငယေရးဝမၾကကးဌမမမ တေသမ သတးး ကးကမ မးႏ ျမမမမႏ ဆ ႔း ငးေရးေကမမရမ တေသမ သတးး ကးကမ မးးၾကမး ကငမဟ ကမ မး ရေမသသညက ေတင႔ ရသသည။ 119 ေသမႈေသး စဆစမးစစေမးျးမ မးသသည စစတပ းရမရၾကကးမ မး၏ ေစမၾကသညေ မ ျးက ဆရေၾကမး ရမး

112 Yola Verbruggen and Naw Say Phaw Waa, ‘သတးေ မကေသသဆးမႈးမး မသ မက င မ ရမးေသမ စဆစမးစစေသးမႈ သကကပေသမ’ The Myanmar Times၊ ၂၀၁၅ႏစ ေမ ၁ရက။ (‘သပမၾကမေသးမကကမ းမႈက တရမးရဆးမ စစေသးၾကမးမမႏေမျပကျ စေၾကမး ၾကမးသရ’) ‘းရပးကတရမးရဆး၌ ေသမႈေသး စဆစမးစစေသးေမစဥမမပ သတေ မကးမး သတျ တ သသည စစသမးမ မးက စစတရမးရဆးက းျပတ ဆရျးမ ကး ငတေစသသည’ းမရ ႔း ငးေရးေကမမရ၊ ၂၀၁၅ႏစ ေမ ၁၃ရက။ 113 Yola Verbruggen and Naw Say Phaw Waa, ‘သတးေ မကေသသဆးမႈးမး မသ မက င မ ရမးေသမ စဆစမးစစေသးမႈ သကကပေသမ’၊ The Myanmar Times၊ ၂၀၁၅ ေမ ၁ရက။ 114 း ကပ းတး။ 115 း ကပ းတး။ 116 Hin Yadana Zaw “တပမေတမ သတျ တျး ဆကရေသမ သတးေ မက၏ းမကးသသညသသည းရပးက တရမးရဆး၌ ေမ မ က မးရ” Rueters၊ ၂၀၁၅ ႏစ ေမ ၁၂ ရက။ 117 ဥကးသညကသညက ငက ရျပသညမယ၊ ေမမေတမသ႔ ႊ ေျပမး ျးမမ း မၾကမျမစငမ ေစမသး သသည ရမ းတး

ဆရ ႔ ႊ ေျပမး ျးျ စေၾကမး ၾကမးသရသသည။ Naw Say Phaw Waa “ကပ ၾကကးးမႈ စဆစမးစစေသးမႈ၌ ဝေရမကစငက ကမႈရသသညးေပၚ ေၾကမကရဆင႕မႈမ မး ျမတက ကရ” The Myanmar Times၊ ၂၀၁၅ ႏစ းငမ ၁၁ ရက။ 118 ရ းကမ ေမးျမမးစဆစမးမႈမတတမးမ မးက ျပသည သညသဆးသပႏရမ တရမးရဆးသ႔ တျပပ မသညဟ သ ေသမသညး းမမတကယ တျပ ျး ရ၊မရႏ ဤး ကက တရမးရဆးမ သညသငးစဥးစမး ျး ရ၊မရ ရးရးးးမရ ဟ းမႈက ေစမၾကသညေ မ သသည သတးေ မကတစဥကးက သသသည။ (မတသမးရမ။ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း င းေရးေကမမရ၏ စဆစမးစစေသးမႈ ေတင႔ရ ကသသည ကပ ၾကကး မးသမး မးသကး ဆရမႈးေၾကမး မတတမး တ ငမ မးက သတေ မကပတစငမ သမးသသညး မးရရမ ရ းကမ ပ ကကငက ေၾကမး ေတင႔ရ သသည။). ICJ းတမဗ မး။ ICJႏ သတးေ မက ေတင႔ေမးျမမးျး၊ ျမမမမ၊ ၂၀၁၈ႏစ စကတးမ။ 119 Lun Min Mang, “ၾကမးမမစစေသးမႈ ျပကးသဆးသသညႏ းမ စစသမးမ မးက သတးေ မကက မသညသ႔မသညပဆ သတ ေၾကမး ေျပမျပ” ကးကမး က း က၌ရ။


36

ေပၚ င သသည။120

၂၀၁၅ႏစ၊ းငမ (၂၃) ရကေမ႔တင သတျ တမႈ၌ တကရကပ ဝ ေသမ စစသမး(၂)ဥကး (ယးစစသမးမ မးက ကမဥကးးေစမပးက စစတရမးရဆးမ းျပစမရေၾကမး တရမးေသ ငတ သသည) းမးစစေမးႏ ႔ျးက ေသမႈ ေသး စဆစမးစစေမးျးက းျမသဆး/ေမမကသဆးးသသ႔ ေရမကေစ သသည။ ဒတပၾကပ ေက မေက မေးမ ႏ တပသမး ႏး ငမးတ႔မ သကေသ ဆရမတင ငကေျပး ႔ၾက းစမးရး ဆးေ ငးသတပတးျပကး တပၾကပက ကပ ၾကကးက ပစသတ ေၾကမး သကေသ ငကသ သသည။ ယးေမ႔၌ပ တရမးရဆးမ ကပ ၾကကးသသည စစတပ၏ မးသမးျး ဆရစဥ သးမဝမဟတေသမ းေၾကမးရးမ မးျ ေသသဆး ေၾကမး သဆးသပ သဆးျ တ သသည။ 121 သ႔ေသမ ကပ ၾကကးေသသဆးမႈးတငက ျပစမႈေၾကမးးရ ျပစဒဏ ကျး ရ၊မရ ကမ မသဆးျ တ ။ 122 ဤေတင႔ရ ကက ၾကသည ေသမသညးေကမး စစတရမးရဆးမ စစသမးမ မးက တရမးေသ ငတေပး သသညက ၾကသည ေသမသညးေကမး၊ ေသမႈေသးစဆစမးစစေမးျးႏ ဆးဝမသး ေမမက ပပေသမရမသည း ကမ မးႏပတသက၍ းမဏမပမ မးက းၾကဆျပ မးျး မရေၾကမး ေ မျပ သသည။ ဥပမမ ရ မ မးးေမ ျ ျပစမႈႏပတသက၍ ေမမက ပ စဆစမးစစေသးျးမ း းစရသျ ကသ ပ သသည။

တစ ႕ေသမ ဥပေဒေရးရမ ကၽငမးက ပသညမရ မ မးကေတမ ဤသ႔ မတ ကျပ ၾကသသည။ တမဝမ ဆမႈႏ ကစမးမႈတ႔ႏပတသက၍ တရမးရဆး၏ ေတင႔ရ ကမမ ေက မပႏစသမစရမမေကမးေသမသညး ျပသညသ တစေယမက စစတပ မးသမး မးစဥ ေသသဆးမႈက စဆစမးစစေမးရျးသသည း ငမရမးပ း းျမးေသမ းျပ းမတစရပျ စျပကး းရပးကတရမးရဆး၌ စစသမးမ မးက သကေသးျ စ မေရမကရျးသသည တစ မ မၾကဆ းေသမ းျ စမ း ျ စေၾကမး မတ က ၾကသသည။ 123 တစျမးေသမ ေစမၾကသညေ မ သမ မးကသညး ယးးမႈစဆစမးေ မ တေရးျ စစဥသသည းစးရက ေဝ မ ဆရမႈမ ကမကငယေပးရမးတငက ပေသမေမသျ စေမျပကး းမမတရမးေပၚေးမ ပဆစဆေ မ ျပသျးမရသ ျ စေမသသညဟ မတ ကျပ သဆးသပ ၾကသသည။ 124 ေတင႔ရ ကမ မးက ေဒၚသႏမမ တဆ႔ျပမရမတင သမ၏ပငမးသသညေသသဆးမႈးတငက တမဝမ ဆမႈတစစဆတစရမ မရသသညမမ ဆးဝ ေက မပစရမမရဟ တဆ႔ျပမ သသည။ သကက၍ သမက သမ၏ ေရ႕ေမ ဥကးေရမးတသမးေးမႏးတ းသျမ တရမးရဆးမ မးမ တသ ကစမးမႈက သကကတကယ သငမးမသညဟ သ သသည။125

၄.၄။ ျမမမမႏ ဆ ရ တပ င႔မ စဆစမးစစေသးျးမ မး

ေးမကတးမ ၂၀ ရကေမ႔ေမက၌ ကပ ၾကကး ေပ မကသဆးေမေသမေၾကမ ေဒၚသႏမသသည သမ၏ပငမးသသည မသညသသညေမရမ၌ ရေမသသညက သရရမ မငမျပသညမယသ႔ ရကး ငက သသည။ း က၌ ေ မျပ သ၊ ေဒၚသႏမမ စဥ၌ က ကမေရမ ျမ ႕မယရ တပ င႔တင ပ မသတးေပးတၾကမး က ေရးေစကမ းမႈ ငေစ သသည။ သမ၏ပငမးသသညးေၾကမး သရရျပကးေမမက ေဒၚသႏမသသည က ကမေရမသ႔ ျပမမ သသည။ ေပ မကသဆး ေၾကမး ပ မသတးေပးတၾကမး ကက ရတသမး ျပကး ေသသဆးေၾကမး ပ မသတးေပးတၾကမး က

120 ICJႏ သတးေ မက ေတင႔ေမးျမမးမး၊ ျမမမမ၊ ၂၀၁၈ စကတးမ ၃၀ ရက 121 Lun Min Mang, “ၾကမးမမစစေသးမႈ ျပကးသဆးသသညႏ းမ စစသမးမ မးက သတးေ မကက မသညသ႔မသညပဆ သတ ေၾကမး ေျပမျပ” ကးကမး က း က၌ရ။ 122 Zarni Mann, ‘ကပ ၾကကး းသတ ဆရသသည းမႈက ပတသမး၊ မသးမးျ စက မ သမ းယ ဆတရမ းးမမေၾကျမ’ The Irrawaddy၊ ၂၀၁၅ ႏစးငမ ၂၃။ Lun Min Mang, “ၾကမးမမစစေသးမႈ ျပကးသဆးသသညႏးမ စစသမးမ မးက သတးေ မကက မသညသ႔မသညပဆ သတ ေၾကမး ေျပမျပ”,The Myanmar Times ၂၀၁၅ းငမ ၂၅ 123 ေရ႕ေမဥကးၾကကးျမ၏ သဆးသပ ကမ မးက မမမမးျ စ ၾကသညပ ။ Lun Min Mang, “ၾကမးမမစစေသးမႈ ျပကးသဆးသသညႏးမ စစသမးမ မးက သတးေ မကက မသညသ႔မသညပဆ သတ ေၾကမး ေျပမျပ”, The Myanmar Times၊ ၂၀၁၅ႏစ၊ ကးကမ က း က၌ရ။ 124 ICJ ႏ သတးေ မက ေတင႔ေမးျမမးျး၊ ျမမမမ၊ ၂၀၁၈ ႏစ စကတးမ ၃၀ ရက 125 Zarni Mann, ‘ကပ ၾကကး းသတ ဆရသသည းမႈက ပတသမး၊ မသးမးျ စက မ သမ းယ ဆတရမ းးမမေၾကျမ’ The Irrawaddy၊ ၂၀၁၅ႏစ းငမ ၂၃ ရက။


37

င ျပမသသည။ 126 ယးပ မသတးေပးတၾကမးသသည ႏစၾကမစ ဆးတင ရ သသည းစကတသညးက းမႈျ စစဥးေၾကမးသရ ပဆရျပကး ပ မးၾကမ ပ မသတးေပးတၾကမးစမက က ဆရမ ျးသ ျပကး ေဒၚသႏမက မငမျပသညမယျမ ႕ေတမရ ရ စမးသ႔ သငမးေရမကရမ သညႊမးသ ေသးသသည။127 း မ သမးေမျ ရ းကမ ေပ မကသဆး ေသသဆးမႈးမး စဆစမးစစေသးမႈမ မး ျပ ပပ မမးဟ းသးျမ သသည။ ရ းရမရၾကကးမ မးသသည စဆစမးစစေသးမႈ မပေသမရမ း ကးမဏမပမ မးမ ၎တ႔းမး သညႊမၾကမး မးေၾကမး သမက ပငပငးး ေျပမသ သသည။128

းေမးေ မရမးတငက းပေသမ စကစဥမႈမ မးျပ ပရမတင ရ မ မးက းမးက႑တစက တမဝမယ ပေသမ ၾကသသည။ သတးး ကးကတစ ႕ ေပးျးႏ ေဒၚသႏမးမး သယယပ႔ေသမေရး စသသည႔ းမးက႑မ မးက ရ မ မးမ တမဝမယၾကသသည။ စစေသးရမးေမးေ မယျးက ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း င းေရးေကမမရ၏

ဆႈ႔ေသမမႈျ ေ မယ ျပကး တပမေတး င႔ဝမ မးက မး ပပက သသည။ 129 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ၏ ၂၀၁၄းစကရ ဆစမတင ျမမမမႏ ဆရ တပ င႔၏ ျပစမႈသရမ စဆစမးစစေသးေရး ဌမမ(CID) မ ကပ ၾကကး၏ းေမးကယက စစေသး ေၾကမး ေရးသမး သသည။ ရ စစေသးမႈမ မးတင (CID)၏ းမးက႑က ေမမက ပေ မျပျး မရေတမေ ။130 ၂၀၁၅ႏစ ေ ေ ၚဝ ရက တ ေသမးပ းတစေစမတင ရ မ မးသသည မ ကျမသကေသေပ း (၂၀) ေက မက ေတင႔ ေမးျမမး ေၾကမး ျပသညတငးသတးမကဒကယမက ေ မျပ သသည။ 131 သ႔ေသမ ရ းကမ စဆစမး စစေသးျးမ မးႏ က ကမေရမျမ ႕မယ တရမးရဆးမ စစေမးျးမ မးးၾကမးရ တသကမႈမ မးသသည မရးမရး ျ စေမ သသည။ ႔ျပ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ၏ စစေမးျးပမး၌ ရ မ မး ပးေပ း ပ ဝ ေသမသညး၊ ၎တ႔းေမျ စစတရမးရဆးးကမ ယးးမႈစစေသးၾကမးမမးျးးမး းသဆးသတ သသညက သရ မႈ ရ၊မရ ဟမကမး ရးးမႈ မရ ေပ။ က ကမေရမ ျမ ႕မယတရမးရဆး၌ စစေမး ေသမ စစေမးမႈ းျပကး (၂၀၁၅ ႏစ းငမတင ျပကးသဆး သသည) ယးးမႈက ပမဆ စစေသးၾကမးမမးႏမႈ ရ၊ မရ းေပၚ ရ းကမ မတ ကျပ သဆးသပ ျး မရေပ။132

ကပ ၾကကးႏသေသမ ရ းမႈ တ ငသသည ရ းကမ ပ မသတးေပးတၾကမး က က ဆရရသသည ၂၀၁၄ႏစ ေးမကတးမ/ႏဝးမ ေမကကတသညးမ ၂၀၁၆ မတ င မးသ ျ စသသည။ ၂၀၁၅ ႏစ းငမ၌ က ကမေရမျမ ႕မယ တရမးရဆး၏ စစေမး ကးေပၚ သဆးျ တ က ျပကးေမမက ၉ ဝမးက းၾကမတင ရ မ မးသသည သသမ ရမးေသမ ပေသမမႈမ း မပေတမပ ။ ႔ျပ းမႈးေျးေမသသည မရးးစငမျ ႔ က မရစ သသည။ ယက ႔သ႔ ရးးျပတသမးမႈ မရျးက ေမမကသဆး၌ ၂၀၁၆ႏစ မတ ၂၁ ရကရကစ ငျ

126 ICJမ မသႏမက ေတင႔သဆ႔ေမးျမမးျး၊၂၀၁၈ ႏစ စကတးမ ၃၀ ရက။ ICJ မ ေမမးမး က ေတင႔သဆေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ႏစ ေမ ၁၇ ရက။ Paul Mooney, ‘တပမေတမ သတ သသည သတးေ မကသသည စၾကသည၏ ယက ကယရဆေတမးေစမ ျ စ သသည။’ Rueters ၊ ၂၀၁၄ႏစ ေးမကတးမ ၂၈ရက။ 127 ICJ မ ေမမးမး က ေတင႔သဆေမးျမမးျး၊၂၀၁၈ႏစ ေမ ၁၇ ရက။ ICJမ မသႏမက ေတင႔သဆေမးျမမးျး၊ ၂၀၁၈ႏစ စကတးမ ၃၀ရက။ Paul Mooney, ‘တပမေတမ သတ သသည သတးေ မကသသည စၾကသည၏ ယက ကယရဆေတမးေစမ ျ စ သသည။’ Rueters ၊ ၂၀၁၄ ႏစ ေးမကတးမ ၂၈ ရက 128 Paul Mooney, ‘တပမေတမ သတ သသည သတးေ မကသသည စၾကသည၏ ယက ကယရဆေတမးေစမ ျ စ သသည။’၊ ရကတမသတး၊ ၂၀၁၄ႏစ ေးမကတးမ ၂၈ရက Hanna Hindstrom, ‘သတးေ မကက သတျ တျးေၾကမ ျမမမမဒကမကေရစက ျပ ျပေျပမး မႈးေပၚ သဆသယမ မးစငမ ရမ’၊ Al Jazeera, ၂၀၁၄ႏစ ႏဝးမ ၂၅ ရက။ 129 က ကမေရမျမ ႕မယ ရ က ေဒၚသႏမ ဆသ႔ စစေသးရမးေမးေ မေတမမသညးေၾကမး သမေမ ရမ ရမကမ းေျစက ရ မတသ သတးက ပသ ႊေပးသသည။ 130 ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ းစကရ ဆစမ၊ စမပဒ ၃၄။ စဆစမးစစေသးေရးဗဟဌမမက းေမး က တကရက စစေသး ျး ရ၊မရ မရးးပ ။ 131 ဤသတးး ကးကက ေဒၚသႏမေပး သသည။ တစ တစေ သမေမမ ႔ သတးမကဒကယမႏ းမဏမပေတငးၾကမး သကသငယေရးမးေၾကမးၾကမး ဆးျ စ ေသမရငကေမသ ျ စေမသသည။ San Yamin Aung, “သတျ တ ဆရေသမ သတးေ မကးမႈက တရမးရဆး၌ ၾကမ႔ၾကမေစေသမေၾကမ တပမေတမက းျပစတ” The Irrawady ၂၀၁၅ႏစ ေ ေ ၚဝ ရက ၁၁ရက။ 132 Lun Min Mang, “ၾကမးမမစစေသးမႈ ျပကးသဆးသသညႏ းမ စစသမးမ မးက သတးေ မကက မသညသ႔မသညပဆ သတ ေၾကမး ေျပမျပ” ကးကမး က း က၌ရ။


38

က ကမေရမျမ ႕မယရ တပ င႔မ ေဒၚသႏမ ဆသ႔ တေပးေသမ စမတင ေရးသမးေ မျပ သသည။ ယးး မကမ သသည ၂၀၁၅မစ ႏဝးမ ေရငးေကမကပ ငျပကးေမမက းမ းသမးဒကမကေရစကး င႔ ပ ပ တကးတငက ႊတေတမ ကယစမး ယးျ စ ေဒၚသႏမ ျပသညေ မစ ႊတေတမသ႔ ဝေရမက စ း မျ စပ သသည။ 133 ယးစမတင ေမမျမ ရးသ းစးရေရ႕ေမမ မးႏ မငမျပသညမယ ဥပေဒ ပရဆးတ႔၏ သညႊမၾကမး ကးရ ရ မ မးသသည းမႈက ပတသမး ျပကျ စေၾကမး ေဒၚသႏမးမး းသေပး းေၾကမးၾကမး သသည။ 134 သကက၍ ဥပေဒးၾကဆျပ က ရရျပကးေမမက ျမ ႕မယရ တပ င႔းကမ မငမျပသညမယ ရ ရဆး ပ၏ းၾကဆဥမဏက မးေတမးရမတင ရဆး ပက းစးရေရ႕ေမမ မး၏ းၾကဆဥမဏက းတသညျပ ေၾကမး ယးစမတင ေ မျပ သသည။ ေဒၚသႏမးမး းသေပးးေၾကမးၾကမးမႈတင ယ သဆးျ တရျး၏ ဥပေဒေရးရမရႈေဒ းရ က းေၾကမးသကေ မမႈ ရးရးးး ျပျး မရ ေပ။135

ဆသ႔ ဤသတး ေရမကရသငမးရမတင မယပယးသကးသကးမ တဆ႔ျပမမႈးမ းမ းက ျ စေပၚေစ သသည။ ဥပမမ ျပမၾကမးေရးဝမၾကကးးသစ ဥကးေ ျမသသည ၎ရဒက ဆးဝ က ဆႏ ငယရမမရေၾကမး ျပစတရဆႈ႕ ျပကး တရမးမ တမႈးတငက ကသညကသငမးမသညျ စေၾကမး ကတေပး သသည။ ေဒၚသႏမ၏ေရ႕ေမ ဥကးေရမးတသမးေးမ သသည သဆးျ တ ကက မမးယငးစငမသဆးျ တေၾကမး သမတ သသည။ 136 ႔ျပ ယးသဆးျ တ ကက တရမးရဆးးသသသ႔ းယ ဆသငမးမသည ျ စေၾကမးကသညး ဥကးေရမးတသမးေးမက သ သသည။137

၄.၅။ ဗဟတရမးရဆး သမမးဆ ႊမ

ကပ ၾကကးေသသဆးျပကး (၁၈) ၾကမေသမး ႏ ႏ ဆေတမ းမဏမပမ မးႏ ႏ ဆ၏ းမ းသမး႔း ငးေရး း င႔တ႔မ တစျပ တသညး တမဝမယပေသမသသည ပ ဆးပမသညး(၄) ျ းသဆးသတ ျပကးေမမက ၎ေသသဆးရသသည းေျးေမမမက ေ မ တႏ ျး မရ ရဆသမမက တမဝမ ဆမႈ (သ႔မဟတ) ကစမးမႈမ မးသညး မရရ ေပ။ ႔းတငကေၾကမ ေဒၚသႏမႏ သမ၏ေရ႕ေမ ဥကးေရမးတသမးေးမတ႔သသည ၎တ႔းမႈးမး းသျမတရမးရဆးမ ျပမသညသဆးသပေပးရမႏ းမႈျပမ ငေပးရမ ၾက းပမး ၾကသသည။ မ သတး မကဒကယမမ မးေရ႕၌ ၎တ႔၏ သဆးသပ ကမ မးသသည စမၽငမေတမ ေၚရမ ရသညရငယေၾကမး ေ မသညႊမး ၾကသသည။ 138 ျမမမမႏ ဆတင ေးမကတရမးရဆးမ မး၏ သဆးျ တ ကမ မးက တရမးေရးမ ျပမသညသဆးသပေစရမမမ စမၽငမေတမသသည းရမက ေသမ ယႏရမးျ စသသည။139 ၂၀၁၆ႏစ ၾသ တ တင ေမျပသညေတမရ ဗဟတရမးရဆး၌ စမၽငမေတမ တ ျပကး 133 ဧရမဝတကတး းးမက မ သႏၵမယက ကယစမးျပ ျး 134 က ကမေရမျမ ႕မယ ရ စမးမ ေဒၚသႏမ ဆသ႔ ေပးပ႔ေသမ စမ၊ ICJ တင ယးစမတင ရသသည။ 135 က ကမေရမျမ ႕မယ ရ စမးမ းမႈက ၂၀၁၆ႏစ မတ ၁၉ ရကေမ႔၌ ပတ သသည။ 136 Mizzima, “ျမမမမသသည သတးေ မကးသတ ဆရမႈက စဆစမးစစေသးျးးမး ေ မ းကသသည။” ၂၀၁၆ႏစ ဧျပက ၆ ရက။ DVB, “ပ ၾကကး းမႈက မငမျပသညမယ ရ စမးမ ပတသမးကသသည” ၂၀၁၆ ႏစ ဧျပက ၁ ရက။ 137 DVB, “ပ ၾကကး းမႈက မငမျပသညမယ ရ စမးမ ပတသမးကသသည” း ကပ ကးကမး၊ Mizzima, “ျမမမမသသညသတးေ မကးသတ ဆရမႈက စဆစမးစစေသးျးးမး ေ မ းကသသည။” း ကပ ကးကမး က။ 138 း ကပ းတး။ 139 ေရ႕ေမဥကးေရမးတသမးေးမက သကသငယရမ ၾက းစမး ေသမသညး၊ ICJ းေမမ ႔ မသညသသညစမၽငမေတမက တ ေၾကမး မသရ ရ။ းမမ႔ေပးစမၽငမေတမ (သ႔မဟတ) းမႈေၚေစ စမၽငမေတမက တသငး တမ ျ စႏသသည။ သ႔ေသမ ျမမမမႏ ဆတင စမၽငမေတမ တသငးရမ းတမးးသကးၾကကးမ မး ရေမသသည။ ဥပမမ ယးစမေၚမႈ၊ းတမးးသကးမ မး၌ းပေသမ စမရငကစမတမးမ မး တသငးရမႏ ေမျပသညေတမရ ဗဟတရမးရဆးမ က ဆရမ ျပသစရတမ မး ပ ဝသသည။ ၂၀၁၁ စမၽငမေတမမ မး ေ မက မးရမ ပ ဆးပမသညး စသညးမ ဥး၊မသညးဥပေဒမ မး က ၾကသညရမ။ Melissa Crouch ၏ ျမမမမ ဥပေဒ၊ ႔း င႔းစသညးႏ းကးးေျပမး သသသည စမးပပ “း ၤ ပရးရမ ဥပေဒႏ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒပ စမၽငမေတမမ မး- ျမမမမႏ ဆရ တမဝမ ဆမႈ းမးးမမ မး” Hart Publishing, ၂၀၁၄၊ စမ-၁၅၅ ကသညး ၾကသညပ ။ ျမမမမႏ ဆရ စမၽငမေတမ းမ းစမရးၾကသညရမ- ICJ, “ျမမမမႏ ဆရ း းစကးပငမးေရး းဆမ မးႏ ႔း ငးေရးမ မး ကမကငယေစမေရမကရမ ႏ ဆေတမ၏ တမဝမဝတရမး”၊ ၂၀၁၇၊ ေ ေ ၚဝ ရက ၊ စမ-၃၀၊ ဤဝကသဒ၌ ရယပ - https://www.icj.org/myanmar-amend-special-economic-zones-law-to-protect-human-rights-new-icj-report/ (Burmese: “ျမမမမႏ ဆရ း းစကးပငမးေရးးမမ မးႏ႔

https://www.icj.org/myanmar-amend-special-economic-zones-law-to-protect-human-rights-new-icj-report/

https://www.icj.org/myanmar-amend-special-economic-zones-law-to-protect-human-rights-new-icj-report/


39

၂၀၁၇ ႏစတင ျးပယ (သ႔မဟတ) ပယ ဆ ရသသည။ 140 ကရ ႊတေတမကယစမး ယျ စေမေသမ ေဒၚသႏမသသည ဤဥပေဒမးေၾကမးက သကက ေသမရငက မးျး မရေၾကမး ေတင႔ရသသည။ ေမမကသဆးတင ေးမျမမႈ မရ ႔သသည႔ စမၽငမေတမတသငးျးသသည ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈႏ ပတသက၍ ပမေက မပႏစသမ႔မရမေစရမးတငက ေမမက ပပေသမ သသည တရမးေရးးရ းသဆးသတ ေမမကသဆးေျ မးတစရပ ျ စေၾကမး ေတင႔ရရပ သသည။

႔း င ႔းေရးမ မးက ကမကငယေပးရမသည ႏ ဆေတမ၏ တမဝမဝတရမးမ မး,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2017/05/Myanmar-SEZ-assessment-full-Publications-Reports-Thematic-reports-2017-BUR.pdf) းေသးစတၾကသညရမ- ICJ, “ျမမမမႏ ဆရ တရမးရဆးေရ႕ေတမသငး စမၽငမေတမ းမမ႔သရမ ကစ င”၊ ၂၀၁၆ ေမ၊ ဤဝကသဒ၌ ၾကသညပ - https://www.icj.org/myanmar-writ-of-habeas-corpus-can-help-protect-human-rights/ (Burmese: “တရမးရဆးေရ႕ေတမသငးစမ င မေတမ းမမ႔သရမ ကစင စမးပ,” https://www.icj.org/wp-content/uploads/2016/06/Myanmar-Handbook-on-Habeas-Corpus-Publications-Reports-thematic-reports-2016-BUR.pdf). 140 ရေသမ းရးးျမစးကမ႔မ မးၾကမးမေသမသညးေကမး ေရ႕ေမႏသကသငယေျပမသႏျး မရသသည းေျးေမေၾကမေသမသညးေကမး ICJ သသည ဤပမးစဥးေသးစတႏ သေသမ သတးး ကက မေ မ တႏ ပ ။

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2017/05/Myanmar-SEZ-assessment-full-Publications-Reports-Thematic-reports-2017-BUR.pdf



https://www.icj.org/wp-content/uploads/2016/06/Myanmar-Handbook-on-Habeas-Corpus-Publications-Reports-thematic-reports-2016-BUR.pdf

https://www.icj.org/wp-content/uploads/2016/06/Myanmar-Handbook-on-Habeas-Corpus-Publications-Reports-thematic-reports-2016-BUR.pdf


40

”တမးျပသညစစမႈ မး မ”က ၁၉၅၉ တပမေတမးကဥပေဒတင းက ယတစဝမး းမက ငသ မးသသည။


41

၅။ ေတင႔ရ ကမ မးႏ းၾကဆျပ ကမ မး ကပ ၾကကး ပၾကဆသတျ တ ဆရျး၊ စစတပမ ကမဥကးပး၌ းျ စမမးမး ဆးကငယ မးျး၊ ေသသဆးမႈးမး စဆစမးစစေသးျးႏ ေမမကသဆးတင တမဝမ ဆမႈႏ ကစမးမႈမ မး မရရျးတ႔သသည ျမမမမႏ ဆ၌ သးရငမးေသမ ႔း င းေရး းေ မကမႈမ မးးတငက တရမးမ တမႈ ရရေရး ၾက းပမးရမတင စမေၚမႈ းမ မးးျပမးရေမေၾကမးက ျပသေမျး ျ စသသည။ ႔ျပ မမသညး မမ မး၌ သ႔ ပ ပ ျ စပ ကမႈးမး တမးျမစရမ ေတမးသရမသညး ေရမကသသည။ ဤးစကရ ဆစမ၌ းေးေပး ေ မျပ မးသက ႔သ႔ပ ကပ ၾကကးေသသဆးမႈးတငက တမဝမရေသမ တပမေတမမ စစသသညေတမမ မးသသည ယးးမႈကစၥျ စျပကးကတသညးမ ေမမက ပ ႔း င းေရး းေ မကမႈမ မးတင ျစငမးမႈ ရေမပ သသည။ ျပစဒဏေပး ဆရျးမ သကက ငတေျမမကေမျးသသည ျပစမႈမ မး ပမဆက မး ငမျးက းမးေပး းမးေျမမကစငမးေသမေပးရမ ေရမကပ သသည။

ဤးမႈသသည ဥပေဒမ သတျ တျး ဆရေသမ းမႈမ းးတငက တရမးမ တမႈရရရမ းမသညးသဆး းဓက းတမးးသကး (၃) ရေမေၾကမးက သမဓကေ မျပ မးျပကး ယးးတမးးသကးမ မးက းဓပၸ ယျပသညဝစငမ ေျ ရးႏေးမ ေသမရငကရမသည ေျ မးမ မးက းၾကဆျပ မးသသည။

၅.၁။ ျပသညတင းဥပေဒမ မးသသည ၾကကးေးေသမ ႔းင းေရး းေ မကမႈမ မးးတငက ျပစဒဏေပးဆရျးမ ကးငတေစသသည။ ကပ ၾကကး ပၾကဆသတျ တ ဆရမႈက ျပမသညသဆးသပရမ းရပးကမ စတပေသမ သသည ပမးစဥ (၄)ရပမ ပမးစဥတးသသည ကပ ၾကကးေသသဆးမႈ၌ ျပစမႈမကးေသမ စစသမးမ မးက ငတျမး င ေပး သသည စစတရမးရဆးမ စစေသးရမေ ငမႈေၾကမ ဆးဝ ေရမကမႈ မရ ပ ။ းမႈစစေသးၾကမးမမမႈက ႕ဝကစစေသးၾကမးမမ ျပကး မသမးစဝမ မး၊ းမ မးျပသညသႏ ႏ ဆဝမ မးမ မးးမး းသမေပးး မ ႔ က ဆးကငယ သသည။ းစးရေရ႕ေမမ မး၊ ရ မ မး၊ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရးေကမမရ၊ ရႏ ဗဟးသရ တရမးေရးမ မးသသည ၎တ႔၏ စဆစမးစစေသးျးမ မးက ရပမမး သသည။ ရပမမး သသည းေၾကမးရးမမ ကပ ၾကကးးသတ ဆရမႈ၌ ပ ဝေသမ စစသမးမ မးက စစတရမးရဆးမ တရမးေသ ငတေပး ျးသသည ေမမကသဆးးျပကးသတ ျ စသသည ဟေသမ းေၾကမးရးပ ျ စေသသည။ ၂၀၀၈ င႔စသညးပဆးေျ ဆ ဥပေဒ

၂၀၀၈ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒးရ တပမေတမကမကငယေရးဥကးစကး ပးမး စစတရမးရဆးမ မးးေပၚႏ ယးတရမးရဆး မ မး၏ စကရ ကမ မးးေပၚ းယ ဆမႈတ႔းမးသညး းျပကးသတးမဏမ က သဆး ငေပး မးသသည။ (းပဒ ၂.၂ ကၾကသညရမ) ဗဟတရမးရဆးးပ းဝ းရပးကတရမးရဆးမ မး၌ းယ ဆ ငရေၾကမး (သ႔မဟတ) ျပမသည သဆးသပ ငရေၾကမး းတးးသဆးျ တေပးသသည ျပ႒မမး က င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒတင မပ ရပ ။ ဤးစကးမဆသသည

ဆျ ဆ ေရးတပ င႔မ မးးမး းရပးကးမဏမပမ မး ဆ တမဝမ ဆရမသညဟေသမ တရမးဥပေဒ စးမးေရး းေျ ဆမႏသမမက းမကးကး ငတပေသမ တရမးစကရေရး မမ မးႏ ေပၚေပၚ ၾကကး ကကသညကမႈမရပ ။ စစတရမးရဆးမ မးတင ကယပးပ ပစကမဆပ င း ဆးစဆရေမျးသသည (း းသျ ပဒမ ၃၄၃ ()တင ျပမသညသဆးသပမႈမ ကး ငတ င ေပး မးသသည) င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ပဒမ ၃၄၇၌ းမမ ဆ မးသသည း ကျ စေသမ းမး ဆး ဥပေဒးရ တမးတသညကမ းကမးကငယရပ ငရသသည ဟေသမျပ႒မမး ကက သမ႔က က တရမးဥပေဒစးမးေရးက ပမဆ ဟမ႔တမးကေသသည။

ယက ႔သ႔ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒျပ႒မမး ကမ မး တစႏတစ သမ႔က ေမမႈက သမးစစပ င ရျပကး ၎၏ ပပ ငႏးသညက စသညးေႏမးမးရေသမ ဥပေဒးရ းမကးဓပၸ ယျပမသႏ ငရေသမ း င႔မမ င႔စသညးပဆ းေျ ဆဥပေဒပဒမ ၄၆၊ ၃၂၂()ႏ ၃၂၄ တ႔းရ င႔စသညးပဆးေျ ဆ ဆရဆးတစသမ ျ စသသည။ ျပသညေ မစ သမၼတးပ းဝ မယပယးသကးသကးမ ေ းေသမမ မးသသည သ႔းမကးဓပၸ ယ ငသရမ ဆရဆးက ေတမး ဆႏ


42

ပ သသည။ 141 (မတ က။ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ပဒမ ၂၉၅ ( )ႏ ၃၄၃ () တ႔တင ကမကငယေရးဥကးစကး ပႏ ဗဟတရမးရဆးတ႔၏ ေမမကသဆးးျပကးသတ းမမ႔းမဏမက ေ မျပ မးေသမသညး ၎တ႔ စကရ င းသကးသကးးတငး က ေရမကေသမကစၥမ မး၌ င႔စသညးပဆးေျ ဆ ဆရဆးသသည ပဒမ ၃၂၄းရ င႔စသညးပဆးေျ ဆ ဥပေဒႏသေသမ ကစၥမ မး၌ းျမသဆးးမမ႔းမဏမရသသည။)

၁၉၅၉ တပမေတမးကဥပေဒ

င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒပ ျပ႒မမး ကမ မး၏ က ရႈပေ ငးေမမႈမ မးသသည စစတရမးရဆး၏ သဆးျ တ ကႏ ပတသက၍ းရပးကဥကးေသမေသမ ပမးစဥမ မးက ေရမကစငမ းသဆးသတ ပဆက ျပသေမသသည။ သ႔ေသမ ယ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒသရမ စကမဆ မးမႈမ မးသသည ကပ ၾကကး းးယေၾကမ းသတ ဆရသသညက မရးျပပ ။ းရပသမးျ စေသမ ကပ ၾကကးက းရပးကးမသည ဆ းမဏမပမ မး က စတ မးသကး ျပကး းရပးက တရမးရဆးမ မး၌ 142 းမ မးေရ႕ေမမက ျပစမႈစစေသးၾကမးမမးရမသညးစမး စစတပစကရ ငေးမက က ေရမကေစ သသည။ ကပ ၾကကး းသတ ဆရမႈက စဆစမးစစေသး၊ တရမးစ ငသျး ပမးစဥမ မးးေပၚ စစတပ၏ စကရ ငက ၁၉၅၉ တပမေတမးကဥပေဒက ကးကမးသဆးသပ၍ က သဆး ေၾကမး ယသရမ ရပ သသည။ ယးးကဥပေဒ၏ တစ ႕ေသမ ျပ႒မမး ကမ မးသသည စစသမးမ မးမ းရပသမးမ မးးေပၚ က မး ငမေသမ ၾကကးေးေသမ ျပစမႈမ မးးပ းဝ ပေသမ ကမ မးက ငျပ မးျပကး စစတရမးရဆး၌ ၾကမးမမးစစေသး င ေပး မးသသည။ (းပး ၄.၂၌ းေသးစတေ မျပ မးသသည)

တပမေတမးကဥပေဒပ ဤျပ႒မမး ကမ မး၏ းက းသကေရမကမႈမ မးက စစသသညေတမမ မးက းမ မးျပသညသေရ႕ေမမက ျပစမႈစစေသးၾကမးမမျးမ းကငမးကငယေပး မးျပကး မစမမသမ မးႏ ၎တ႔၏ မသမးစဝမ မးသသည ေယးယ းမးျ ယးးမႈစစေသးၾကမးမမးရမ၌ ဝေရမက ပ ဝႏျး မရပ (သ႔မဟတ) ေရမကေသမ ကစမးမႈႏမစမမေၾကး ရရ ဆစမးႏျး မရပ ။ ႔းျပ မစမမသမ မးႏ ၎တ႔၏မသမးစဝမ မး၊ းမ မးျပသညသမ မးက းမမတရမးမရရေးမ တမးသကး မးေသသည။ းရပးကတရမးရဆး၌ တရမးမ တမႈေ မေသမႏေ ရျးက သးရငမးစငမ ကမ႔သတ မးကသသည။ ရ မ မး၊ းစးရေရ႕ေမမ မးႏ တရမးရဆးမ မးသသည စစတရမးရဆးမ မး၏ သဆးသပသဆးျ တ ကက ေမမကသဆးးျပကးသတးျ စ မတယေ ရၾကသသည။ မ ၁၉၅၉ တပမေတမးကဥပေဒ၏ ျပ႒မမး ကျ စေသမ စစတရမးရဆး၌ ၾကမးမမ သသည းမႈက ျပမသညသဆးသပေစရမ ျပသညေ မစသမၼတမ းမမ႔ေပးပ ငက ၂၀၁၀ႏစတင ဗ ပမမးၾကကး သမးေရႊကမတ မးကမ ပယ က သသည။ သ႔ပယ ကမႈေၾကမ းရပးကဥကးေသမသသည ျပမသညသဆးသပႏေ ရမႈက ပတပကသသည။ (းပး ၂.၂ ၾကသညရမ)

141 ျမမမမ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ၊ ပဒမ ၃၂၅- “ေးမကေ မျပပ ပ ၢ မ မးႏ း င႔းစသညးမ မးသသည ျပသညေ မစ၏ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ဆရဆး၏ းမက င က၊ သဆးျ တ ကႏ သေးမ မးမ မး ရယရမ ကစၥရပမ မးက တကရက တသငး င ရသသည။- (က) သမၼတ () ျပသညေ မစ ႊတေတမ မမယက ( ) ျပသညသ႔ ႊတေတမ ဥကဌ (ဃ) းမ းသမး ႊတေတမ ဥကဌ () ျပသညေ မစ တရမးသၾကကး ပ (စ) ျပသညေ မစေရငးေကမကပ င ေကမမရ ဥကဌ” ႏ ပဒမ ၃၂၆- “ေးမကေ မျပပ ပ ၢ မ မးႏ း င႔းစသညးမ မးသသည ျပသညေ မစ၏ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ဆရဆ၏ းမက င က၊ သဆးျ တ ကႏ သေးမ မးမ မး ရယရမ ေ မျပပ ပ ဆးပမသညးမ မးႏးသညက ကစၥရပမ မးက တကရက တသငး င ရသသည။ -(က) ျပသညမယ သ႔မဟတ တးေဒသၾကကး ဝမၾကကး ပ () တးေဒသၾကကး (သ႔မဟတ) ျပသညမယ ႊတေတမ ဥကဌ ( ) ကယပးပ ပ ငရ ေဒသ (သ႔မဟတ) းဆ ဥကးေသမး င႔ ဥကဌ (ဃ) ျပသညသ႔ ႊတေတမ (သ႔မဟတ) းမ းသမ ႊတေတမ ကယစမး ယစစေပ း၏ ၁၀ ရမႏႈမးရေသမ ကယစမး ယမ မး” မတသမးရမ- ၂၀၁၁ ႏစ၌ င႔စသညး သသည၊ င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ ဆရဆးသသည းယေတမး မ ကယပသေးမတသညက ကျ မေသမရငက ပ ။ ႔ျပ ယးးမဏမပမ မးမ သ႔ပေသမမသညကသညး စမးသပပေသမမႈမရ ။ 142 ျမမမမႏ ဆရ းစးရး င႔းစသညးမ မးးမက ရ တပ င႔သသည း းသျ စစတပႏ မကးစပျပကး ယက စစတပ းမမ႔ေပးစမစေးမက၌ က ေရမက ကမ တပမေတမႏ မကးစပေသမ တသကမႈရသ စစးရမရေဟမးမ မးစငမျ င႔စသညး သသည။ သ႔ေသမသညး င႔စသညးပဆးေျ ဆဥပေဒ စကမဆမႈမ မးးရ ၎တ႔ပမးမ မးက ေသမရငကေမရသသညက မၾကသညပ က ရ မ မးကယတ ျပသညသမ မးျ စသသညက ေျမမမတသမး ကပ သသည။ မယျမးေစမ ေဒသမ မးးေၾကမး ေသငးေႏငး ကးတငက တစ တစရဆ တပမေတမႏ း းသျ မကးမကးကပကပ တမဝမ မးေသမရေသမ ျမမမမႏ ဆရ တပ င႔၏ းစတးပး၊ ICJ, “ရျပသညမယရ ႔း ငးေရး ဥပေဒႏစပ ဥး၍ းေမး၊ းေျ ” ၂၀၁၇၊ ႏဝးမ၊ စမ-၉၊ း ကကးကမး က။


43

စစတရမးရဆးသသည တစစဆတစေယမကးမး ၾကကးေးေသမ ႔း ငးေရး းေ မကေၾကမး ျပစမႈ ရမးေစ ပ ျပစဒဏသသည ျပစမႈႏ ကကသညကမႈ ရသသညမမ ရမးပ း သသည။ ႔ျပ တပမေတမ၏ စစဥကးစကး ပသသည ျပစဒဏေ မေပ ေပးပ င းမဏမက က သဆး (ႏ) သသည။ ဥပမမ ရျပသညမယ၌ က မး ငမ ေသမ းစကသတျ တျးးတငက ျပစဒဏ ကသေၾကမး ေတင႔ရ သသည စစသမးမ မး၏ းမႈတင ယးးမဏမက က သဆး သသည။ 143 ဤစကမဆမႈမ မးသသည ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ကး ငတမႈက ျ စေပၚေစသသည။ သ႔ျ စ၍ စဆစမးစစေသးမႈမ မးက ငတပျပကး သမမသမတက ေသမ းမဏမပမ မးမ းျမ စဆစမးစစေသးရမသည ဟေသမးေၾကမးျပ ကမ မးကးမးေကမးေစျပကး သးရငမးေသမ ႔း ငးေရး း ေ မကမႈမ မးးတငက တရမးစ ငျးမ မးသသည းရပးကတရမးစကရေရးစမစးတငး၌သမ စ ငသသေၾကမးက ပမမ႔းမးေကမးေစေသသည။

တပမေတမးကဥပေဒ၏ ပဒမ၃(က)ပ “တမးျပသညစစမႈ မး မ” ဟေသမစကမးရပက းက ယတစဝမး ငသ မးမႈ မရေစသသညသမမကးသးရငမးသဆးျပစမႈမ မးကပ စစတရမးရဆးမ မးသ႔ စကရပ င ႊ ေျပမး ေစသသည းေၾကမးရး (ပဒမ ၇၁ႏ ၇၂) မရ ပ က၊ တပမေတမးေမႏ ကပ ၾကကးပၾကဆ သတျ တ ဆရသသည းမႈမ းတင စကရပ ငက သဆးရမ ဥပေဒေၾကမးးရ ပပ င းမဏမရေၾကမး မမသညးၾက းစမး ေျပမသရပ မမသည။ းမကးကး ငတပေသမ (သ႔မဟတ) ေမမကသကတ င င႔စသညးပဆ းေျ ဆဥပေဒ ျပ ျပေျပမး မႈ၊ ေသေစေမကေးမ းျပစးမမရေသမ ျပ႒မမး ကမ မးက ယရမးျး (သ႔မဟတ) းေျ ဆးမးျ ျပ ျပမငမးမဆျးသသည စစသမးမ မးပ ဝပတသကေသမ ၾကကးေး ေသမ ျပစမႈမ မးးမး းရပးကးမဏမပမ မးမ ေရမကေရမက စဆစမးစစေသးတရမးစ ငသ းျပစေပး ေစႏမသည ျ စသသည။ ၂၀၁၄ ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး ႔း ငးေရး ေကမမရ ဥပေဒ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရမ ပေသမေသမ စဆစမးစစေသးမႈသသည းမးမသညး က မ မးရေသမသညး ကပ ၾကကးေသသဆးမႈႏစပ ဥး၍ းမမတရမး ေ မေသမရမတင းကးသညက ျ စေစ ျပကး းျပ သေးမေသမေသမ းမးက႑၌ရေၾကမး ျပသေမသသည။ စဆစမးစစေသး မႈမ မး ပေသမရမႏ ၎တ႔၏းၾကဆျပ ကမ မးးေပၚ ပသေသမရငကရမ ေကမမရ မမမ မး၏ စငမးေသမရသညက ၂၀၁၄ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႔း ငးေရး ေကမမရဥပေဒးမး ျပ ျပေျပမး ျးျ ပမဆတးျမ ေပးရ ပ မသည။ း းသျ ယးဥပေဒ၏ ပဒမ ၃၇က ျပ ျပ ေျပမး ရပ မသည။ ယးပဒမသသည ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရက တရမးရဆး၌ စစေသးၾကမးမမးႏေမသသည ျ စႏေျ ရေသမ ႔း ငးေရး းေ မကမႈမ မးးမး စဆစမးစစေသးျးမ ေရမကစငမ ဟမ႔တမး မးသသည။144 ၅.၂။ စဆစမးစစေသးမႈမ မးသသည ႏ ဆတကမ ဥပေဒႏစဆႏႈမးမ မးက ျပသညမကရမ ပ ကကငကျ း ကပ ၾကကးေသသဆးမႈႏ စပ ဥးျပကး မတသညကသသည႔ စဆစမးစစေသးမႈမ မးစငမ ျပ ပ ႔ေသမသညး ေရမကမႈမရျးက ျမမမမႏ ဆ၏ ေယးယ းေမး မး၊ း းသျ ႔ ၂၀၁၁ မစမ စတေျပမး မ ႔သသည႔ းပ ပေရး ႏ႔ တရမးေရး စမစက ေ မျပ ကရပ သသည။ ႕း င႔းေရး းေ မက ဆရသသည ဟသသသည႔ တသညကသသည႔ းမႈကစၥရပ တစတသညး ကပ တျပ မကတသညးတင မတသညကေသမ စဆစမးစစေသးျး းမ းမ းျ ႔ စစေသးေမးျမမးၾကျပကး ၎တ႕းၾကမးတင ရးးေသမ းျပမး မ သကသငယမမ မး မရၾကပ ။ ဆးစဆးမးျ ႔ မကဒကယမ၊ းရပးက း င ႔းစသညးမ မးႏ႔ းျမးေသမ သမ မး၏ သသသမသမ းမရဆစကမႏ႔ စစစ းမးေပးျးက တဆျပမရမးတငကသမ းသပ စဆစမးစစေသးမႈမ မးက ျပ ပ ေ ႔ရပ သသည။ ရဒးမးျ ႔ တသကမႈ းမးမသညးျပကး စမစမက သသည႔ ကတငယေျ ရးမသညးးမးျ ႔ ႕း င႔းေရး းေ မကမႈက စဆစမးစစေသးမႈျပ ပၾကပ သသည။ းသပ စစေသးမႈမ မးသသည ျ စရပမမက ေ မျပႏမႈမရသသည႔ းျပ ေရမကသသည႔ ကစမးမႈ၊ ေ မေၾကးရပ င႔ (သ႔မဟတ) က မး ငမသးမး ေးမျမစငမ တရမးစင သႏျးသညး မရပ ။ းက းသကးမးျ ႔ စဆစမးစစေသးမႈမ မးသသည 143 Shoon Naing and Simon Lewis, “ရဟ မမ မးက သတျ တ ေသမေၾကမ ေ မ ဆရေသမ ျမမမမစစသမးမ မးက တစႏစမျပသည ငတေပး ” း ကကးကမး က။ 144 Sean Bain and Jenny Domino, “း မးၾကမၾကကး ေမမကက ေမျပကျ စေသမ ႔း ငးေရးေကမမရ ျပ ျပေျပမး ေရးးတငက ယျပ ျပေျပမး ရမ း မက ျပက” Frontier Myanmar, ၂၀၁၉ႏစ ႏဝးမ ၁၃ ၇က။


44

ႏ ဆတကမဥပေဒမ မးတင ျပ႒မမး မးသသည႔ စဆႏမးမ မးျ စၾကသသည႔ မသးမတင၊ ေရမကျပကး မျ ငးမ မး ငတပသမမသမတက ၍ ပငးျမသမမႈ းစရသသညတ႕က မျပသည႔မကႏကပ ျ စေ ႔ရပ သသည။

ဥပေဒမ ႔သတျ တမႈမ မးက စဆစမးစစေသးရမတင ရ တပ င ႕မ မး၊ စစတပ ကမ စဆစမးစစေသးေရး းမဏမပမ မးသသည းးျ စပငမးရမ ေမရမ၌ ေတင႕သဆေမးျမမးျး၊ းေမးးမး င စတစစေသးျး းပ းဝ းျမးေသမ ပ ဆးပမသညးမ မး ျပ ပရမတင က ႔သဆးရမသည႔ းေျ ဆမ မ မးက ကမမရမ းမးမသညးျး (သ႔မဟတ) က ႔သဆးစတမရသသညဟ ယသရပ သသည။

ကပ ၾကကး းသတ ဆရမႈးမး စဆစမးစစေသးျးက ၾကသည႔ျးးမးျ ႔ ပဋပကၡျ စပငမးရမေဒသမ မး သ႔တသညးမဟတ တသညျမမႈ မရေသမ ေဒသမ မး၌ ျမမမမ ရ တပ င ႕၏ တပမေတမးေပၚ က းႏငဆမ၊ း င ႔းစသညးသရမ ငတပစငမ ရပတသညႏစငမး မရမႈ တ႔က သသမ ရမးစငမ ေတင႔ရပ သသည။ တပမေတမးရမရမ မး ဆမ ျ စႏေ မ မးသသည႔ “း ကမ” တျပမသသည႔ သညႊမၾကမး ကမ မးသသည ၎တ႔၏ ေရမကမႈရသသည႔ စဆစမးစစေသးမ ျပ ပရမ မမးမႈမ မးႏ႔ တကရက သကစပမႈ ရပ သသည။

းရသညး းျပသည႔မကသသည႔ မႈ းသရမဝမမ မးမ းေမးက င စတစစေသးရေသမသညး းဓကက သသည႔ ေသသဆးရသသည႔ းေၾကမးးရးႏ႔ သကသသသည႔ က းေၾကမးသကေ မသသည႔ သဆးသပ ကမ မးက မ မ မး ႔ပ သသည။ သ႔ မ ပ မးရမတင သညဥးပမးႏပစက ကမ မးႏ သမးမသမ ျပ မသကသဆ မႈမ မး

ဆရသသညဟေသမ စငပစင မႈမ မးက ေ ပရမ (သ႔မဟတ) းတသညျပ ရမ းပသသည႔ း ကးက မ မးးပ းဝ းျမး သကစပသသည႔ းေၾကမး းရမမ မး သညး ပ ဝပ သသည။ ႔ျပ မးသရမဝမမ မးမ ၎တ႔၏ ေတင႕ရ ကမ မးက ကပ ၾကကး ေသသဆးမ ျ စရပမမ ျ စစဥးမ းမ းႏ႔ စပ ဥးသသည႔ ေမမက ဆးေမးဝဝက သရပေပၚေးမ ေ မျပရမသညး ၾက းပမး ႔႔ပဆ မေပၚပ ။

းစးရ ေရ႕ေမမ မး၊ တရမးသၾကကးမ မး မ႔ ျမမမမႏ ဆ ႕း င႔းေရးေကမမရမမမ မးသသည ၎တ႔၏ သကသရမ ျပ႒မမး မးသသည႔ ပပ င ႔က သသမ ရမးစငမ မပျး (မမးျး)၊ းေကမး သည ေ မရမ းမးမသညးျး (သ႔မဟတ) မပႏျး းစရသသည တ႕ကတပမေတမ၏ ႊမးမးမႈေးမကမ ဥပေဒ ေၾကမးရေသမသညးေကမး၊ င ႕စသညးပဆးရေသမ သညးေကမး ငတပစငမ ရပတသညႏစငမး မရသသည႔ းေျးေမတ႔ႏ႔ သကစပ ကရပ သသည (းပး ၂.၃ ကၾကသည႔ရမ)။ ရဒးမးျ ႔ းစးရး င ႕မ မးက စစသမးမ မးက သးရငမးသသည႔ျပစမႈမ မး က မး ငမေသမသညး ေယးယ းမးျ ႔ ျပစဒဏေပးျးမရပ ၊ တရမးသျ ႔ ျ စေစျးကသညး ျပ ပေ ႔မရၾကပ ။ တ႕ေၾကမ႔ တပမေတမးမး ျပစဒဏေပး ဆရျးမ ငတေျမမကျးက မမစငမ းျမစတငယေစပ သသည။

ျမမမမႏ ဆ ႕း င႔းေရး ေကမမရ၏ းမးက႑ကၾကသည႔မသညသပ က း ကတင ေ မျပ ႔သသည႔ ဥပေဒေၾကမးသရမႏ႔ င ႔စသညးပဆ ကမ႔သတမႈမ မးသသည ေကမမရးမး ၎၏ စဆစမးစစေသးေရး ပပ င ႔ တစရပက ျပသည႔ၿပသည႔ဝဝ းမးတကသေရမ ပေသမႏျး မရေစရမ းတမးးသကးျ စေစပ သသည။ ႔းျပ ၎တ႔၏းစကရ ဆစမတင ေးမကပ သတျပ ငယ းပ ကမ မးက ေတင႔ရပ သသည။ မစမမသ၏ မသမးစဝ မ မးႏ႔ ေကမးမငမစငမ သကသငယမႈ၊ ၎တ႔ ဆမ းေ မကးကျပ ေသမ းေၾကမးး ကမ မး ရယမႈ မရ ႔ျး းပ းဝ စမစတက သမးစစသဆးသပမ မရျးႏ႔ း းသျ ႔ ျ စႏေ ရသသည႔ သညဥးပမး ႏပစက ကမ မးႏ သမးမသမ ျပ မသကသဆသသည႔ ကၡဏမမ မးႏ႔ ကပ ၾကကး ရ စမးႏ႔ စစတပတင မးသမး ဆ မးရစဥက ကပ ၾကကးးမး ႏပစကျး၊ မမ တသသည႔ းးမးးသဆးျပ ျး းေျးေမမ မး တင းေ မကး မးႏ႔ ျ စစဥးမမက မသညမႈမရသသညကသညး ေတင႔ရပ သသည။

ကပ ၾကကး းသတ ဆရမႈတင ပ ဝပတသကေမသသည႔ စစသမးမ မးးမး စစ ဆရဆးတင းမႈစစေသးစကရရမတင းေျ ဆက ေသမ ငတပျပကး းကကမႈကးသသည႔ စစေသးမ ျပ ပႏျး မရ ႔ေၾကမး ေပၚ င ပ သသည။ က မး ငမသမ မးးမး းျပစမရ ေၾကမး စကရ က ျး (တရမးေသ ႊတျး)သသည တမဝမ ဆမႈ (သ႔မဟတ) မစမမမႈးမး ကစမးမႈ ေပးရမ ပ ကကငက ႔ ယဆမ မက ဤရဒေၾကမ႔ းျမးေသမ ဟစတမ မးတငပ းသပ းပ ကမ မးက ရယရမ ဟမ႔တမး က ရပ သသည။ မ မးစငမေသမ ပမးစဥမ မးက းသဆးျပ ျးက က ဆႏေမကသသည႔ ေျ ရးမႈတစက ရရရမ သသမ ရမးသသည႔ းဟမ႔ းတမးတစက ျ စေစ ႔ပ သသည။ း ကတင ေ မျပ ႔သသည႔းတး ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈႏ႔ စပ ဥး၍ းမ းမ းေသမ တရမးစင သျးမ မး ျပ ပ ႔ၾကျပကး တစ တစရဆ ပမး စဥမ မးမမ တ ပတသညးက ကရပ သသည။


45

ျမမမမႏ ဆ ႕း င႔းေရးေကမမရ၏ မမ ျပသည႔စဆမႈမရပ မေရရမသသည႔ စဆစမးစစေသးမႈ ႕ဝကျပကး းက ဥးရဆးသမသသည႔ စစ ဆရဆးတင းမစစ ေသးစကရမႈ းေပၚယဆသမျပကး းက းမရသသည႔ ေသမႈေသး စဆစမးစစေသးမႈ ႏ႔ ရ တပ င ႔မ မးမ ေမမကသကတင စစေသးမႈ မရျး းစရသသည႔ းေျ းေမမ မး းမး ဆးေၾကမ႔ ျ စစဥတစရပ ဆးက ျ ဆ ဆၾကသည႔ပ က စဆစမးစစေသးမႈသသည မသးမတင ေရမကျပကး မျ ငးမ မး ငတပ သမမသမတက ၍ ပငးျမသမမႈ မရသသည႔ းေျးေမက ေတင႔ရပ သသည။ း းသျ ႔ သ႔ေသမ ပမးစဥ ယႏမရမးးမ းမ းက မတသညကသသည႔ ပ ၢ းသကးးသကးမ းေကမး သညေ မ က ရျပကး ၎တ႕ းၾကမးတင တသကမႈမ မး (သ႔မဟတ) း း း ပးေပ း ေသမရငကရမ ၾက းပမးမႈမ မး မရသသညက ေတင႕ရပ သသည။ းသးသဆးးမးျ ႔ ႏ ဆတကမ းမးေပးမႈမ မးက တဆျပမရမးတငက ႏ ဆေတမသမၼတ၏ သညႊမၾကမး ကးရ ျမမမမႏ ဆ႕း င႔းေရး ေကမမရမ စဆစမး စစေသးမႈ တစျပ ပမသည႔ းေၾကမးက ေၾကသညမ မတငမသမ စစတပမ စစ ဆရဆး တရမးစကရေရး ပမး မ မးက စတ ႔သသညဟ ယသရပ သသည။ ျမမမမႏ ဆ င ႔စသညးပဆ းေျ ဆဥပေဒတင စစတပႏ ႔ သကသသသည႔ ရပတသည ကးရ ႏ႔ ျမမမမႏ ဆ႕း င႔းေရး ေကမမရ၏ ကမ႔သတမႈရသသည႔ ပပ င႔မ မးက ေ မကရ ကတကကရက စကစဥ မးသသည႔ စစဆရဆး တရမးစကရေရးက ဒးသ ငယက ႔သ႔ းသဆးျပ ျး းမးျ ႔ က မး ငမသမ မးးမး းရပးက တရမးစကရမ မပႏရမ ကဥကးမႈ ရယ မးျး ျ စႏသသည က းက းသ႔ းေၾကမးသ႔ စဥးစမးတတသသည႔ ေ ႔မသတစဥကး းေမျ ႔ သဆးသပႏပ သသည။

၅.၃။ မစမမသမ မးႏ ၎တ႔၏မသမးစဝမ မး၏ းင းေရးမ မးက သညသင းစဥးစမးေပးမႈ မရသေမက ရမးသသည။

စဆစမးစစေသးမႈ မ မးျပ ပစဥက းမဏမပမ မးက ေသသဆးသ၏ းမကးျ စသ ေဒၚသႏမးမး မ ပ မး ႔ၾကပ သသည။ တပမေတမက ေရးဥကးစငမ သတျ တမႈက ဆးကငယ မး ႔ျပကး မသမးစးမး းသေပးျး မရပ းမတးသမးမရသသည႔ သ ၤ းေျမပဆတင ျမ ပႏဆ ႔ပ သသည။ ႕ေမမက သတျ တမႈ းေၾကမး ေပၚ ငကမသသည႔ း မသမ မကဒကယမမ မး ဆသ႕ တကရက ဝမ ဆ ႔ျပကး ေဒၚသႏမးမး ပငမးသသည ေသသဆးမႈက ႏတေျပမ သတး၊ းစကရ ဆစမမ မးမ တသ႔ သရေစ ႔ပ သသည။ ကပ ၾကကး ေသသဆးမႏ႔ စပ ဥးသသည႔ စစ ဆရဆး စကရ ကရဒက းမ မးျပသညသႏ႔ ႏ ဆေတမ းမဏမပးမ မးးျပမးက ႔သ႔ပ ေဒၚသႏမးမးသညး းေၾကမးၾကမး းသေပး ႔ျး မရပ ။

ကပ ၾကကး ေပ မကသဆးေမသသည႔ း မတင သကစပးေျးေမမ မးက သ မးႏသသည႔ က ကမေရမျမ ႕မယ ရ တပ င ႔ဝမ မး မသညး ေဒၚသႏမးမး မရးသမးစငမျ ႔ သတး မ မ မး ႔ပ သသည။ သမးမး ပငမးသသည ေပ မကသဆးမႈက ရမေ င ေ မ တေပးရမ ကသညကမသည႔းစမး က ကမေရမျမ ႕မယ ရ တပ င ႔ဝမ မးသသည သ႔ မရမေ ငႏရမးတငက းျမးေသမ ရ စမးသ႔ သငမးေစျး၊ သမ၏ ပ မသတးေပးတၾကမး ကက က ဆရမ မမရကေပ း မ မးစငမ ေစမ႔သးေစျး တ႔က ျပ ပျးျ ႔ းဟမ႔းတမး ျ စေစ ႔သသည ဟ ယသရပ သသည။ ေဒၚသႏမေျပမၾကမး ကးရ ျ စရပ သဆးတင ျမမမမမ ဆ႕း င႔းေရး ေကမမရ၏ စဆစမး စစေသးေရးး င ႕မ သမးမး ေတင႕သဆေမးျမမးရမ ေျပမရမတင သမးတငက မ တသသည႔ ေတမးသ က တစျ စသသည႔ စတပးသရမ းမကကသဟ ရရမ းမ းသမကး းေ မးတရေမ မတင ေမးျမမးရမ ေတမးသသသညက သဆး ဆး ပယ ႔ပ သသည။ ရဒးမးျ ႔ ျမမမမႏ ဆ႔း င႔းေရး ေကမမရ၏ းစကရ ဆစမတင သမ၏ သေးမ မးးျမ ဆး ဆး မး မး ကးမ ႔ ကရပ သသည။ 145 းမးတပ က ကမေရမျမ႕မယ တရမးရဆးတင ေသမႈေသးက စဆစမးစစေသးမ ျပ ပရမ းစပ း ႔ မတင သကသရမ းမဏမပမ မးမ ေဒၚသႏမးမး းေၾကမးၾကမး ႔ျး မရသသည႔းတငက းသပ တရမးစင သျး ပမးစဥက ႏတေျပမသတးမ မး းရ ေမမကက မသမ သ င႔ ရ ႔ပ သသည။ ႕းျပ

င စတစစေသးမ းစကရ ဆစမးပ းဝ းဓက းေရးပ သသည႔ မတတမးမ မး ကသညး ေဒၚသႏမးမး ေပး ႔ျး မရပ ။

မစမမသ၏ မသမးစဝျ စသသည႔ ေဒၚသႏမ၏ သတးရပ င႔က ပ ကကငကသသည႔းျပ ဤက ႔သ႔ ဒကၡသကၡေရမကေမ မတင သမးမးသကသဆမမ မးက သမက ကမစမမေစျပကး း ႕ေသမ းေျးေမမ မး တင းေမမ႔းယက 145 ေဒၚသႏမ၏ ေျပမၾကမး ကးရ ျမမမမႏ ဆ႔း င႔းေရး ေကမမရေရ႕ေမမကသ႔ းစစေသး ဆရမေၚစဥက သမ၏ းမ းသမကးမတေသငျ စသ (ေမမးမး )းမး စတပးသရမ းမကသဟ ရရမးတငက းတ းေ မးျ စ ေၚ င႔ရရမ သဆးၾကမတတ ေတမးသ ႔ပ သသည။ ေတမးသ ႔သသည႔ းၾကမတး းျးပယ ဆ ႔ရျပကး တစ မ သမကယတ သငမးေရမက ငကသႏျး မရ ႔ေပ။ ICJ ႏ႔ ေဒၚသႏမ ေတင႕ေမးျမမးျး၊ ျမမမမ၊ ၂၀၁၈ မစ စကတးမ။


46

ေပးရမေရမကပ သသည (းပး ၃.၃ က ၾကသည႔ရမ) ။ သးရငမးသသည႔ ႕း င ႔းေရး းေ မကမႈမ မး ျ စပငမး မတင မစမမသႏ႔ ၎၏ မသမးစဝမ မးးမး းေႏမ႔းယကေပးျး ျ စေ ႔ ျ စ ရျပကး တစ တစရဆ ယတမတမသသည႔ တရမးစင သျး းေျးေမးမးျ ႔သညး ေတင႔ရပ သသည။146

ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈတင ကစမးမႈရရပ င၏ းေရးၾကကး ေသမ းစတးပးမ မး ျ စၾကသသည႔ ေ မေၾကး၊ မစမမေၾကး၊ ျပမသည ေ မမႈ၊ ေက မပမႈ ႏ႔ (သ႔မဟတ) ပမဆမျ စပငမးရမ းမမ ဆမႈ းစရသသည တ႔က တစမ ျ သည႔သသညးေပးႏျး မရ ႔ ပ ။ ဤက ႔သ႕ သမ မး ရမးသသည႔ ဥပေဒမ ႔ သတျ တ ဆရမႈ တငပ မ တေသမ တရမးစကရမ မရႏျး၊ တမဝမ ဆမႏ႔ တရမးသျ ႔ ျ စေစမ မရျးတ႔က ႏ ဆ တဝမး တင စစသမးမ မး ပ ဝပတသကေမသသည႔ သးရငမးသသည႔ ႕း င႔းေရး းေ မကမမ မး ဆေမရသသည႔ မသမးစးမ မးးျပမး၏ းေတင႕းၾကဆ က ဟပေစပ သသည။ ၅.၄။ းၾကဆျပ က းႏစ ပ (က) ျမမမမ ရ တပ င ႔းေမျ ႔ ကပ ၾကကး းမႈက ျပမ င ႔ရမ -းစးရေရ႕ေမမ မးႏ႔ တသက ေသမရငက

ျးးမးျ ႔ ယက ျပ ပ ႔ျး မရသသည႔ စဆစမးစစေသးမမ မးက မမမမ ကမကမ ျပ ပရပ မသည။ သ႔ေသမရငကရမတင ႏ ဆတကမဥပေဒ၊ စဆႏမးမ မးႏ႔းသညက ကပ ၾကကး ေသသဆးမႈႏ႔ သကသသသည႔ ျပစမႈ က မး ငမသမ မးက ေ မ တ ႏရမႏ႔ တရမးစင သႏ ရမ းတငက သညဥးပမးႏပစက ကမ မးႏ သမးမသမ ျပ မသကသဆသသည႔ ကၡဏမမ မးက စဆစမးစစ ေသးရပ မသည။

() ျမမမမ းစးရးမဏမပ မ မးးေမျ ႔ မငမျပသညမယႏ ႔ ႏ ဆေတမ းသ႔တင က ယျပမ႕သသည႔ ျပမ သည

သမးစစျးတစရပ ပေသမရမ ေကမမရ တစ င ႕သ႔ပ သသည။ းသပ သမးစစမႈက ျပ ပရမးတငက ငတပျပကး းရသညး း ျပသည႔မကသသည႔ းမဏမပမ မး (သ႔မဟတ) သကသရမ မယပယ၊ မသညးပသညမ၊

စဆစမးစစေသးမ ရဒသရမ ကင မးက ပသညမရမ မးးမး တမဝမေပး သ႔ပ သသည။ သ႔မသမ ကပ ၾကကး းသတ ဆရမႏ႔ းမးတ ႏ ဆတဝမး ျ စပငမး ကရသသည႔ ျ စရပမ မး းတငက တမဝမ ဆမႈႏ တရမးသျ ႔ ျ စေစရမးတငက းပေသမ တက သသည႔ ေသမရငကမႈမ မး ျပ ပႏျပကး းသပ းၾကဆျပ ကမ မးက းေကမး သညေ မ ေသမရငကႏရမ းမမ ဆႏမသည ျ စသသည။

( ) းမ းသမးဒကမကေရစကး င႔ ပ ဥကးေသမသသည႔ ဥပေဒျပ မ မး းေမျ ႔ ၁၉၅၉ မစ၊ တပမေတမ းကဥပေဒက ႏ ဆတကမ ဥပေဒ၊ စဆႏမးမ မးႏ႔ ကကသညကေစရမ းတငက ပယ က (သ႔မဟတ) ျပသသ႔ပ သသည။ ဥပမမးမးျ ႔ စစသမးမ မးမ သးရငမးေသမ ႕းင ႔းေရး း မကမမ မးက က းငမသသည႔း းရပသမး တရမးရဆးမ မးတင သမ တရမးစကရ င ႔ ရေစရမ ျပသသ႔ပ သသည။ တရမးစကရေရးသသည ငတပမႈရျပကး မ တေသမ တရမးစကရ ငမ မး သရမ ႏ ဆတကမစဆႏႈမးမ မးႏ႔းသညက က ႔သဆးသသည႔ းရသညး းျပသည႔မကျပကး းကကမကးရ းသသည႔ တရမးရဆးမ မး တင စစေသးစကရပ င႔ရေစရမ ဥပေဒမ းမမ ဆေပးသ႔ပ သသည။ တပမေတမ းကဥပေဒ ပဒမ ၃(က)တင င႔သ မးသသည႔ “တမးျပသညတမဝမ” ဟေသမ းမကးဓပၸ ယက းတးက င႔သသ႔ပ သသည။ တပမေတမးက ဥပေဒ ပဒမ (၇၁)ႏ (၇၂)ပ ဥပေဒသရမ းေျးျမစမ မးးရ စစသမးမ မးက မး ငမသသည ၾကကးေးေသမ ျပစမႈမ မးက စစတရမးတရမးရဆးမ မးတင စဆစမးစစေသး၊ တရမးစ ငသျးးမး ျပ ပေစျးးမး ပယ ကသ႔ပ သသည။ ႔ျပ စစတရမးရဆး မ မးက ၾကကးေးေသမ ျပစမႈမ မး း းသျ ႔ ႏ ဆတကမ ဥပေဒးရ ၾကကးေးေသမ ျပစမႈးျ စ းက ဆမးဝသသည႔ းမႈမ မးးမး စစေသးစကရပ င႔ မရေစရမ ရးးစငမ ပတပသ႔သသည။ ဤက ႔သ႕ျပသမႈမ မးသသည ရ တပ င ႔ဝမ မး၊ းစးရေရ႕ေမမ မး၊ တရမးသၾကကးမ မး ႏ႔ းျမး သကသရမ းမဏမပမ မး းေမျ ႔ ၎တ႔၏ တမဝမမ မးျ စသသည႔ စဆစမးစစေသးေရး၊ တရမးစင သေရး ႏ႔ တပမေတမးမး ျပစဒဏေပး ဆရျးမ

ငတေျမမကျးက းျပစေပးျး၊ သးရငမးသသည႔ ႕း င႔းေရး မးေ မကမမ မး ပတ ျ စျးက ကမကငယရမ းစရသသည႔ ဝတရမးမ မးက ေရမကေရမက ပေသမႏေစရမ းေရးပ သသည႔ ေျ မး တစရပ ျ စေစပ သသည။

146 း ႕ေသမျ စစဥမ မးတင မစမမသ၊ မသမးစဝမ မး ႏ႔ ၎တ႔၏ ကယစမး ယမ မးသသည းသးရ ႕း င႔ းေရး းေ မကမမ မးးမး သရၾကမး မကးေမမး းေ မကျပမမ မး ျပ ပသသည႔းတငက တရမးစင သ ဆရပ သသည။ း ကတင ကးကမး မးသသည႔“တရမးမ တမႈ ရယျး” းမသညရ ICJ၏ းစကရ ဆစမက ၾကသည႔ရမ၊ စမ ၁၆-၁၈၊ ၃၁-၃၂။


47

(ဃ) တပမေတမးမး းရပးကးမဏမပ မ မး ဆ ဥပေဒးရ တမဝမ ဆေစရမးတငက င ႕စသညးပဆ းေျဆဥပေဒ ျပသမ မ မးက ျပ ပသ႔ပ သသည။ ဥပမမးမးျ ႔ ႏ ဆ၏ တရမးေရးႏ႔ းရပးကသရမ း င ႔မ မးးမး စစတရမးတရမးရဆးမ မး၏ သဆးျ တ ကမ မးက ျပမသည သဆးသပျး မျပ ႏေစသသည႔ ပဒမ ၃၄၃()းမး ပယ က သ႔ပ သသည။ းပ ပေရး းၾကကးးက မ မး (သ႔မဟတ) ႏ ဆေတမးသ႔ ဥပေဒျပ းမဏမပမ မး းေမျ ႔ င ႔စသညးပဆ းေျ ဆဥပေဒ ျပသမႈမ မး ျပ ပျး းမးျ းသပ ျပ ျပေျပမး မႈမ မးက စတသ႔ပ သသည။

() းသးရငမးသဆး ျပစမႈမ မးေျမမကေစသသည ႔းင းေရး းေ မကမႈမ မးးတငက တမဝမ ဆမႈႏ ကစမးမႈရႏရမ းတငက ျပသညေ မစ ႊတေတမးေမျ ႔ ဥပေဒသ ရမ မသညးမးမ မးက သည႔သင းစဥးစမးသ႔ပ သသည။ ဥပမမးမးျ ႔ ျမမမမးမ းသမး႔း င းေရးေကမမရ၏ ပပ ငႏ႔ းမကကးကး ငတပျးက ပမးမးေကမးမေစရမ ပေသမျးျ ႔ ၎တ႔၏းၾကဆျပ ကမ မး းေကမ သညေ မမႈက သကက းေရးယေသမရငက ႏေစပ သသည။

(စ) စဆစမးစစေသးေရး းမဏမပ မ မးးေမျ ႔ မစမမသႏ႔ ၎၏မသမးစဝမ မးႏ႔ သကသ သသည႔ ပ ဆးပမသညးမ မး၊ းေ ႔း မ မးးမး ျပ ျပေျပမး သ႔သသည။ ၎တ႔းမး စဆစမးစစေသးေရးတင ပ ဝေစျပကး တးတကမႈ းေျးေမမ မးကသညး းသေပးရမသည ျ စသသည။ သ႔ျပ ပရမတင ၎တ႕းေပၚ းေႏမ႔းယကမ မး (သ႔မဟတ) းျမး သမးမသမ ျပ မသကသဆ မႈမ မး မက ေရမကေစရမ းကမးကငယေပးရပ မသည။ ျ စႏပ က သတးး ကးက မ မးက မ ေဝရမးတငက မသမးစသကသဆေရး ကင မးက သတစဥကးးမး တမဝမေပး သ႔ပ သသည။

(သ) းရပးကတရမးသၾကကးမ မး (သ႔မဟတ) းမဏမပ မ မးမ စစတရမးတရမးရဆးမ မး၏ သဆးျ တ ကမ မးက ျပမ သညသဆးသပ ႏ ရမ း႔မ င႔စသညးပဆးေျဆဥပေဒ ဆရဆးသသည င႔စသညးပဆးေျဆဥပေဒ ျပ႒မမး က မ မးျ စၾကသသည႔ ပဒမ ၃၄၃()ႏ ႔ ပဒမ ၃၄၇ းၾကမး တစ ႏတစ သမ႔က ေမမႈက ေျ ရ းႏ ရမ းတငက တေၚသ႔သသည။ စစသမးမ မးက ၾကကးေးေသမ ျပစမႈမ မးက က မး ငမသသည႔း စစတရမးရဆးတငသမ စကရပ ငးမဏမရျပကး ပဒမ ၃၄၃()းရ မစမမသႏ႔ ၎၏မသမးစဝမ မးးမး းရပးကတရမးေရးစမစတင ကစမးမ ရယ င႔ မျပ ပ ။ သ႔ တမးျမစ မးျးသသည ပဒမ ၃၄၇တင းမမ ဆ မးသသည႔ “မသညသ႕ကမသ ဥပေဒးရမတင တမးတသညကမ း င ႔းေရး ရရေစရမသည။ ႔ျပ ဥပေဒ၏ းကမးကငယကသညး တမးတသညကမ စငမ ရယပ င႔ေပးရမသည။” က းေ မကရမက ပ သသည။ ပဒမ ၃၄၃ () ပ ကမကငယေရးစစဦးစကး ပ၏ ပပ င းမဏမသသည ပဒမ ၃၄၇ ျပ႒မမး ကးေပၚ မတသညေမၿပကး၊ ယးပဒမ၃၄၇ႏ စမ းေရးမပ ေၾကမး းျပ သေးမသဆးျ တ ကက တပမေတမ းကဥပေဒးပ းဝ ပ ဆးပမသညးမ မးႏ ဥပေဒမ မးက ျပ ျပေျပမး ရမ းေျးျမစ ျ စေစႏပ မသည။ စစတရမးရဆးမ မး၏ သဆးျ တ ကမ မးက မသညသသည႔ းရပးကတရမးရဆး မ မးမ ျပမသညသဆးသပႏသသည ဟေသမ းေျ ဆးေၾကမးးရးကသညး သတမတေပးႏပ သသည။

(း) းစးရးေမျ ႔ း င ႔ဝႏ ဆမျ စေသးသသည႔ ႏ ဆတကမႏ ဆသမးး ငးေရးႏ ႏ ဆေရးး ငးေရး သရမ သေးမတစမ ပ၊ သညးပမးႏပစကမႈ တက ကေရး သေးမတစမ ပ ႏ႔ းျမးေသမ ႔း င ႔းေရး သေးမတ စမ ပမ မးက ကမမက သဆးမသညးေၾကမး ကမတေရး းရမ ျမမစငမ ေသမရငကသ႔ ပ သသည။

(ဈ) က သမ ၢး င ႕ဝႏ ဆမ မး၊ က သမ ၢး င ႔မ မး၊ းစးရမဟတသသည႔ း င ႔းစသညးမ မး ႏ ႔ းျမးေသမ ငဆ႔ျ းေရး း င ႕မ မး းေမျ ႔ ႏ ဆ၏ ႏ ဆတကမ ႕းင ႔းေရး ဥပေဒးရ တမဝမဝတရမးမ မး ႏ ႔ ႕းင ႔းေရး စဆႏမးမ းက းေကမး သညေ မ ေသမရငကႏ ရမ းတငက တရမးေရးသ ရမ ကသညကေ မကပဆ႔မမ မးက းသမးေပး ျပ ပသ႔ပ သသည။ သ႔မသမ းမဏမပမ မးးမး ႏ ဆတကမ ဥပေဒ၊ စဆႏ မးမ မးႏ႔ းသညက ႔း င႔းေရး းေ မကမမ မး းပ းဝ ျပစမမ မးက စဆစမးစစေသး၊ တရမးစင သ၊ းျပစေပးမမ မးက ေရမကစငမ ျပ ပႏ ေစရမးေ မကးက ျ စေစႏပ သသည။ ႕း င းေရးးျျပ မႈ မရသသည႔ မသညးပသညမ းေ မကးကမ မးျ စပ က မတရမးမႈက ပမးျမစတငယ ရ႔သမေစျပကး၊ ဒကမကေရစကဝ ဒ ႏ႔ ဥပေဒစးမးေရးသရမ က ယျပမ႔သသည႔ျပ ျပ ေျပမး မႈမ မးက ေ မ႔ပ းေစပ သသည။


48

၆။ ေမမကသကတ ငမ မး

၆.၁။ းရမက ေသမ ျ စရပမ မးးမး ကမးကစဥျ း � ၂၀၁၄ ႏစ စကတးမ ၂၇ ရက - ကပ ၾကကးသသည သတေ မကတစဥကးးေမျ DKBA တပ င႔မ မး

ႏးတ က ကမေရမမယေျမတင ျ စပငမးေသမ ပတကတကပ င သတးမ မးက တျပရမးတငက းတ ကပ သငမး သသည။

� ၂၀၁၄ႏစ စကတးမ ၃၀ရက - ရ တပ င႔မ ကပ ၾကကးးမး က ကမေရမျမ ႕မယတင မးသကးကမ စစေသး ေမးျမမးျပကးေမမကတင ၎းမး စစတပ၏ မးသမးမႈေးမကသ႔ ႊ ေျပမးကသသည။

� ေးမကတးမ ၁ရက - စစတပ မးသမးမႈ ေးမကတင ကပ ၾကကးးမး ေဒသးတင းမၾကမေသးမကက ျ စပငမး ေသမ မကးေမကင မးမႈမ ေပ မကသဆးေမေသမ ကမကမ မးက ျပမသညရရေရးးတငက ကသညကေစကမ ႏပစကသညးပမးျးသညး ဆရေကမး ဆႏသသည။

� ၂၀၁၄ႏစ ေးမကတးမ ၄ ရက - ကပ ၾကကးးမး တပမေတမ၏စစသမးႏစဥကးမ ပစသတ သသည။ ၎းေၾကမး းးရမ ႏ ပတသက၍ ကပ ၾကကး၏းမကး ေဒၚသႏမးမး းေၾကမးၾကမးျးမရပ ။

� ၂၀၁၄ႏစ ေးမကတးမ ၂၀ရက ( မ႔မမးေျရက) - ေဒၚသႏမသသည က ကမေရမျမ ႕မယ ရ တပ င ႔းမး သမ၏ပငမးျ စသ ေပ မကသဆးျး ႏ ပတသက၍ တၾကမး က င သသည။

� ၂၀၁၄ႏစ ေးမကတးမရက ၂၃ရက - တပမေတမသသည ကပ ၾကကး ေသသဆးေၾကမးက ျမမမမစမမယးးေကမစက၏ ေၾကသညမ ကတစးေမျ ေၾကသညမ သသည။

� ၂၀၁၄ ေးမကတးမ (၂၅) (မ႔မမးေျရက) ေဒၚသႏမသသည က ကမေရမျမ ႕မယရ တပ င႔းမး သတမႈျ တၾကမး က င သသည။

� ၂၀၁၄ႏစ ေးမကတးမ ၃၀ရက - ႔ေမမက ႏ ဆေတမ သမၼတဥကးသမးစမမ ျမမမမႏ ဆးမ းသမး ႕း င းေရးေကမမရးမး သတျ တမႈ ႏ ပတသက၍ စဆစမးစစေသးရမသညႊမၾကမး သသည။

� ၂၀၁၄ႏစ မဝးမ ၂ရက - က ကမေရမ ျမ ႕မယ ရ တပ င ႕မ းေမးက ျပမသညစစေသးရမးတငက းေမးျပမေ မျး းစကးစဥက ေဒၚသႏမးမး းသေပး သသည။ ရမကမရ ရ မ မးမ ႏဝးမ ၅တင းေမးးမးျပမသညေ မရမးစကးစဥက ကစျ သတးပ႔ သသည။

� ၂၀၁၄ႏစ ႏဝးမ ၄ရက - ေဒၚသႏမသသည က ကမေရမျမ ႕မယက ျပမမ သသည။ � ၂၀၁၄ မဝးမ ၅ရက - ကပ ၾကကး းေမးးမး ေ၇ႊရေ မး ရငမးမကးရ သ ၤမး ပတမတမမ

ျပမသညတးေ မရရ သသည။ � ၂၀၁၄ႏစ ႏဝးမ ၆ရက - းေမးးမး ငစတစစေသးျးက ေမမျမ းေ ငေ ငေသးရဆတင

ျပ ပ သသည။ � ၂၀၁၄ႏစ ႏဝးမ ၇ ရက- ကပ ၾကကးးေမးးမး ရမကမသ႔ျပမသညသယယ ျပကး သျ သသည။ � ၂၀၁၄ႏစ ႏဝးမ ၂၁ရက - MNHRC ( ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး ႕း ငးေရးေကမမရ) မ ပဏမမ

ေတင႔ရ ကမ မးက ေၾကသညမ သသည။ � ၂၀၁၄ႏစ ႏဝးမ ၂၇ရက - စစးကတရမးရဆးမ စစသမး ၂ ဥကးးမး ကပ ၾကကးက သတျ တမႈးတငက

႕ဝကစငမ းျပစမရေၾကမး တရမးေသ ငတ သသည (းမသညးယးၾကမတင သရၾကမးေၾကသညမ သသည။ ေးမကတင ၾကသညပ )

� ၂၀၁၄ႏစ ဒကးးမ ၂ရက - MNHRC ( ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး ႕း င းေရးေကမမရ) သသည ၎တ႔၏ းစကးရ ဆစမ းျပသညးစဆက တျပမ သသည။

� ၂၀၁၄ႏစ ဒကးးမ ၁၀ရက - ေဒၚသႏမသသည သမၼတ ဥကးသမးစမးမး တရမးမ တမႈရရရမးတငက စမေရးသမး ေတမးသ သသည။

� ၂၀၁၅ႏစ မတ ၃၀ရက - က ကမေရမျမ ႕မယတရမးရဆးတင ေသမႈေသးသရမ စဆစမးစစေသးျးက စတ သသည။

� ၂၀၁၅ ဧျပက ၁၀ရက - ပ မဥကးသဆး ေသမႈေသးသရမ စဆစမးစစေသးမႈ ၾကမးမမျးက ေဒၚသႏမးမး းသေပးးေၾကမးၾကမးျးမရး ျပ ပ သသည။

� ၂၀၁၅ႏစ ဧျပက ၃၀ရက - ေဒၚသႏမသသည ေသမႈေသးသရမ စဆစမးစစေသးျးးတငက ပ မဥကးသဆးးၾကမ တကေရမက သသည။

� ၂၀၁၅ႏစ ေမ ၈ရက - ၂၀၁၄ ႏဝးမတင ျမမမမႏ ဆ းမ းသမး႔း ငးေရး ေကမမရမ စစဆရဆး၏


49

သဆးျ တ ကက သရၾကမး တျပမ သသည။ � ၂၀၁၅ႏစ းငမ ၂၃ရက - စစသမး ၂ ဥကးသသည ေမမကသဆးစဆစမးစစေသးေရးၾကမးမမမႈတင ကပ ၾကကးသသည

ငတေျမမကရမ ၾက းစမးစဥ ေသမတျ ပစသတ ဆ ရေၾကမး သကေသ ငကသ သသည။ ကပ ၾကကးေသသဆးမႈသသည သးမဝမဟတေသမ ျ စရပမ မးေၾကမ ေသသဆး သသညဟ ေကမက က ကမ တရမးရဆးမ းမႈပတသမး သသည။

� ၂၀၁၆ႏစ မတ ၆ရက - က ကမေရမ ျမ ႕မယရ တပ င႔မ ေမမက ပ စဆစမးစစေသးျးမရး းမႈးမးပတသမး သသည။

� ၂၀၁၆ႏစ ၾသ တ - ေဒၚသႏမသသည ျပသညေ မစ တရမးရဆး ပသ႕ စမၽငမေတမးမမ႔ ေ မက သသည။ းသပ စမ င မေတမးမမ႔ ေ မက ႊမက ပယ သသည။

� ၂၀၁၉ႏစ ေးမကတးမ ၄ရက - းႏစၾကမျပကးေမမကတငသညး ကပ ၾကကး၏ မတရမးသျ ေသသဆးမႈ ႏပတသက၍ မသညသမ းျပစရေၾကမး မေတင႔ရရပ ။


50

၆.၂။ ျမမမမႏ ဆမ းတသညျပ ကမတေရး း မးေသမ (သ႔မဟတ) ကမတေရး း မးေသမ ႏ ဆတကမ႕းင းေရးစမ ပမ မးႏ းပသမမးသရမ သေးမတသညက ကမ မး (ေးမကတးမ ၂၀၁၉)

သေးမတစမ ပ

းတသညျပ ျပ႒မမးျ း

းမဏမစတ သကေရမကသသည

ကမမက သဆးရမ (သ႔မဟတ)

ကမတေရး းျး

မ းသဥးသတျ တျး ရမးဝတမႈးမး ကမကငယတမးသကးေရးႏ းျပစေပးးေရးယျးသရမ သေးမတသညက က

ဒကးးမ ၉ရက ၁၉၄၈

းမမဝ ရက ၁၂ ရက ၁၉၅၁

မတ ၁၄ရက ၁၉၅၆

စကးပငမးေရး၊ မႈေရး ႏ ယဥေက းမႈ း ငးေရးသရမ ႏ ဆတကမ သေးမတစမ ပ (ICESCR)

ဒကးးမ ၁၆ ရက ၁၉၉၆

းမမဝ ရက ၃ရက

၁၉၇၆

ေးမကတးမ ၆ရက ၂၀၁၇

းမ းသမကးမ မးးမးမသညးမ းစဆျ င ျမးသကသဆ ပေပ မကေရး

သေးမတစမ ပ (CEDAW)

ဒကးးမ ၁၈ ရက ၁၉၇၉

စကတးမ ၃ရက

၁၉၈၁

း၂၂ရက ၁၉၉၇

ကေးသယ း ငးေရးသရမ သေးမတစမ ပ (CRC)

ေမ ၂၅ ရက ၂၀၀၀ စကတးမ ၂၈ရက

၂၀၁၅

း ၁၅ ရက ၁၉၉၁

ကမကက ပဋပကၡတင ကေးမ မးပ ဝမႈႏ ပတသက၍ ကေးသယ း ငးေရးသရမ ကငမေဗးရး၏ ေမမကသကတင စမ ပ

ေမ ၂၅ ရက ၂ ၀၀၀

စကတးမ ၂၈ရက

၂၀၁၅

စကတးမ ၂၇ရက

၂၀၁၉147

ကေးသယ ျပသညတမသမမ မးႏ ကေးသညစသညမးပဆမ မး ေရမး ျးသရမ၊ ကေးသယး ငးေရးသရမ၊ ကငမေဗးရး၏ ေမမကသကတင ပရတေကမ

ေမ ၂၅ ရက ၂၀၀၀ းမမဝ ရက ၁၈ ရက

၂၀၀၂

းမမဝ ရက ၁၆ ရက

၂၀၁၂

မသမစငမးသမ မး၏း ငးေရးသရမ သေးမတသညက က (CRPD)

ဒကးးမ ၁၂ ရက ၂၀၀၆

ေမ ၃ရက ၂၀၁၈ ဒကးးမ ၇ ရက ၂၀၁၁

ႏ ဆတကမ းပသမမး း င ႔းစသညး (ILO) းတးးဓမၼ ပးမးေပး းေစမႈ သရမ

းငမ ၂၈ ရက ၁၉၃၀ းငမ ၂၈ ရက ၁၉၃၀

မတ ၄ ရက ၁၉၅၅

147 မတ က။ ၂၀၁၇ ေ ေ မဝ ရကတင ICJ မ တေဝ ေသမ “ျမမမမႏ ဆ၏း းစကးပငမးေရး းမမ မး ႏ ႔း င းေရးမ မးက ကမကငယရမ ႏ ဆေတမ၏ တမဝမ” းမသညရ းစကရ ဆစမေတင ျမမမမႏ ဆမ ကမကက ပဋပကၡတင ကေးမ မးပ ဝမႈ ႏ ပတသက၍ ကေးသယး ငးေရးသရမ ကငမေဗးရး၏ ေမမကသကတ ငစမ ပ က ၂၀၁၅ မစတင ပသ သသညဟ မမး ငးစငမ ေ မျပ သသည။ းမမတကယတင ကမတေရး းျး က ၂၀၁၉ ႏစတင သမ ေရး းရမျ စသသည။


51

သေးမတသညက က

ႏ ဆတကမ းပသမမး း င ႔းစသညး (ILO)

ငတပစငမ းသးး င႔ င႔စသညးျး ႏ င႔စသညးပ ငက ကမကငယေစမေရမကျးသရမ သေးမတသညက က (ILO)

း ၉ ရက ၁၉၄၈ း ၄ ရက ၁၉၅၉

မတ ၄ ရက ၁၉၅၅

ကေးသယ းပသမမးမ မး းေပၚးသးရငမးသဆးေသမ းေစမႈပဆစဆမ မးးေပၚ သေးမတသညက က

းငမ ၁၇ ရက ၁၉၉၉ ႏဝးမ ၁၉ ရက ၂၀၀၀

ဒကးးမ ၁၈ ရက ၂၀၁၃

Other Commission Members:

Professor Kyong-Wahn Ahn, Republic of Korea

Justice Chinara Aidarbekova, Kyrgyzstan

Justice Adolfo Azcuna, Philippines

Ms Hadeel Abdel Aziz, Jordan

Mr Reed Brody, United States

Justice Azhar Cachalia, South Africa

Prof. Miguel Carbonell, Mexico

Justice Moses Chinhengo, Zimbabwe

Prof. Sarah Cleveland, United States

Justice Martine Comte, France

Mr Marzen Darwish, Syria

Mr Gamal Eid, Egypt

Mr Roberto Garretón, Chile

Ms Nahla Haidar El Addal, Lebanon

Prof. Michelo Hansungule, Zambia

Ms Gulnora Ishankanova, Uzbekistan

Ms Imrana Jalal, Fiji

Justice Kalthoum Kennou, Tunisia

Ms Jamesina Essie L. King, Sierra Leone

Prof. César Landa, Peru

Justice Ketil Lund, Norway

Justice Qinisile Mabuza, Swaziland

Justice José Antonio Martín Pallín, Spain

Prof. Juan Méndez, Argentina

Justice Charles Mkandawire, Malawi

Justice Yvonne Mokgoro, South Africa

Justice Tamara Morschakova, Russia

Justice Willly Mutunga, Kenya

Justice Egbert Myjer, Netherlands

Justice John Lawrence O’Meally, Australia

Ms Mikiko Otani, Japan

Justice Fatsah Ouguergouz, Algeria

Dr Jarna Petman, Finland

Prof. Mónica Pinto, Argentina

Prof. Victor Rodriguez Rescia, Costa Rica

Mr Alejandro Salinas Rivera, Chile

Mr Michael Sfard, Israel

Prof. Marco Sassoli, Italy-Switzerland

Justice Ajit Prakash Shah, India

Justice Kalyan Shrestha, Nepal

Ms Ambiga Sreenevasan, Malaysia

Justice Marwan Tashani, Libya

Mr Wilder Tayler, Uruguay

Justice Philippe Texier, France

Justice Lillian Tibatemwa-Ekirikubinza, Uganda

Justice Stefan Trechsel, Switzerland

Prof. Rodrigo Uprimny Yepes, Colombia

Commission MembersMarch 2020 (for an updated list, please visit www.icj.org/commission)

President:

Prof. Robert Goldman, United States

Vice-Presidents:

Prof. Carlos Ayala, Venezuela

Justice Radmila Dragicevic-Dicic, Serbia

Executive Committee:

Justice Sir Nicolas Bratza, UK

Dame Silvia Cartwright, New Zealand

(Chair) Ms Roberta Clarke, Barbados-Canada

Mr. Shawan Jabarin, Palestine

Ms Hina Jilani, Pakistan

Justice Sanji Monageng, Botswana

Mr Belisário dos Santos Júnior, Brazil

P.O. Box 91Rue des Bains 33CH 1211 Geneva 8Switzerland

t +41 22 979 38 00f +41 22 979 38 01www.icj.org

၁၉၅၂တငံ္ - icj.org · ၁၉၅၂တငံ္ တ ္ေ မံ္္ဲျ ပက...

Documents

Transcript of ၁၉၅၂တငံ္ - icj.org · ၁၉၅၂တငံ္ တ ္ေ မံ္္ဲျ ပက...