การพัฒนาร ูปแบบกา ... - FEU

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂ¿ÒÃ �ÍÕÊà·ÍÃ �¹ปท 11 ฉบบท 4 ตลาคม 2560 - ธนวาคม 2560 171

การพฒนารปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา ดวยกระบวนการแกปญหา

A Model Development of Conflict Resolution in the Secondary Schools by Problem Solving Method

อมร ออนส1* , สกญญา แชมชอย2**

Amorn Onsee1* , Sukanya Chaemchoy2**

1หลกสตรดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวรเลขท 99 หม 9 ตาบลทาโพธ อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก 65000

1Doctor of Philosophy Program in Educational Administration, Faculty of Education. Naresuan University. 99 Moo 9 Tumbol Thapo, Amphor Muang, Phitsanulok 65000

2ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวรเลขท 99 หม 9 ตาบลทาโพธ อาเภอเมอง จงหวดพษณโลก 65000

2Department of Educational Administration, Faculty of Education, Naresuan University. 99 Moo 9 Tumbol Thapo, Amphor Muang, Phitsanulok 65000

* ผเขยนหลก อเมล: [email protected]** อาจารยทปรกษาหลก (ผชวยศาสตราจารย ดร. ประจาภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร)

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคหลกเพอการพฒนารปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา

ดวยกระบวนการแกปญหาและมวตถประสงคเฉพาะ ดงน เพอ 1) ศกษาทกษะทจาเปน กระบวนการแกปญหา

และผลลพธในการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา 2) สรางรปแบบการบรหารความขดแยงของ

โรงเรยนมธยมศกษา 3) ประเมนรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา การดาเนนการวจย

ม 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1) การศกษาทกษะทจาเปน กระบวนการแกปญหา และผลลพธในการบรหาร

ความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา โดยการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ การสมภาษณผอานวยการ

โรงเรยน จานวน 12 คน และผทรงคณวฒทมความรและประสบการณเกยวกบการบรหารความขดแยง

ของโรงเรยนมธยมศกษา จานวน 9 คน โดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ขนตอนท 2)

การสรางรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาและตรวจสอบความเหมาะสมของรางรปแบบฯ

โดยการสนทนากลมผทรงคณวฒ จานวน 9 คน ขนตอนท 3) การประเมนรปแบบการบรหารความขดแยง

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂ¿ÒÃ �ÍÕÊà·ÍÃ �¹ปท 11 ฉบบท 4 ตลาคม 2560 - ธนวาคม 2560172

ของโรงเรยนมธยมศกษา โดยใชแบบประเมนความเปนไปไดและความเปนประโยชนของการนารปแบบไปใช

ประเมนโดยผอานวยการโรงเรยนมธยมศกษา จานวน 350 คน

ผลการวจยพบวา รปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการ

แกปญหา ประกอบดวย 3 องคประกอบหลก ดงน องคประกอบท 1 ทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง

ประกอบดวย 1) การวเคราะหสถานการณ 2) การเจรจา 3) การสรางความเปนกลางและศรทธาบารม

4) การใชอานาจ 5) การฟงและการใหขอมลยอนกลบ 6) การคดอยางเปนระบบและการมองภาพรวม

7) การเผชญหนาผอน 8) การควบคมอารมณ 9) การสรางความสมพนธเชงบวก องคประกอบท 2 กระบวนการ

แกปญหา ประกอบดวย 1) การกาหนดปญหา 2) การศกษาสาเหตของปญหา 3) การกาหนดทางเลอก

4) การตดสนใจเลอกทางเลอก 5) การวางแผนและปฏบตตามแผน 6) การตดตามและการประเมนผล และ

องคประกอบท 3 ผลลพธ ประกอบดวย 1) สถานศกษา 2) ผบรหารสถานศกษา 3) บคลากร 4) นกเรยน

สวนผลการประเมนรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา

พบวา มความเปนไปไดและความเปนประโยชนอยในระดบมาก

คาสาคญ การบรหารความขดแยง โรงเรยนมธยมศกษา กระบวนการแกปญหา

Abstract The main purpose of this research was to develop a model of conflict management in secondary schools through the problem-solving process. The research methods comprised of three steps as follows: 1) studying the existing approaches of conflict management in secondary schools by analyzing documents and interviewing 12 secondary school administrators and 9 experts 2) creating a model of conflict management in secondary schools by the discussing the proposed model in order to check and discover the appropriate model 3) evaluating feasibility and usefulness on the model by questionnaire from 350 secondary school administrators. The research indicated that an effective model of conflict management must be comprised of three main components: 1) nine important skills conflict management which include: situational analysis, negotiation, neutral and charismatic creation, the use of power, listening and feedback, systematic and holistic thinking, confrontation, emotional control, and positively relative creation 2) the problem-solving process which includes six steps: problem identification, study of problem causation, alternative identification, alternative decision making, planning and doing, monitoring and evaluation 3) outcomes which include four sub-components: schools, school administrators, staffs and students. The evaluation of a model development of conflict resolution in the secondary

schools by problem solving methods found a high degree of feasibility and usefulness.


Keywords Conflict Resolution, Secondary Schools, Problem Solving Methods

บทนา พระราชดารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช พระราชทานแกผเขาเฝาฯ

รบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนสายสะพาย ณ ศาลาดสดาลย วนองคารท 29 ตลาคม 2517

มลนธพระดาบส. (2554. 220) ความวา

“...ความสามคคนนอาจหมายถงเหนชอบเหนพองกนโดยไมแยงกน ความจรงงานทกอยาง

หรอการอยเปนสงคมยอมตองมความแยงกน ความคดตางกน ซงไมเสยหายแตอยทจตใจของเรา

ถาเราใชหลกวชาและความปรองดองดวยการใชปญญาการแยงตางๆ ยอมเปนประโยชน ...”

สพตรา จตตเสถยร (2553, 189) ไดกลาววา การพฒนาองคการในยคศตวรรษ 21 น จะตองเผชญ

กบความทาทายของปจจยแวดลอมทเปลยนแปลงตลอดเวลา การแขงขนทเขมขน การเอาชนะกนดวย

ความรและเทคโนโลยททนสมยแตมสงหนงทคงอยทาทายสมรรถนะการบรหารองคการของผนาทงหมด

นนคอ “ความขดแยง” เชนเดยวกบ เสรมศกด วศาลาภรณ (2534, 8) ทวา ความขดแยงเปนสงทผบรหาร

ตองเผชญหนาอยทกวน ผบรหารไมสามารถทาเปนไมสนใจหรอละเลยเสยได และไมสามารถปลอยใหเกด

มากขนและรนแรงขนโดยไมจดการแกไข งานวจยในตางประเทศแสดงใหเหนวาผบรหารระดบสงหรอ

ระดบกลาง ใชเวลาประมาณรอยละ 20 ของเวลาททางานเพอจดการกบความขดแยง ไดมงานวจยใน

ระยะตอมาแสดงใหเหนวาผบรหารใชเวลาเพอจดการกบความขดแยงเพมขนเปนรอยละ 25 สาหรบผบรหาร

ระดบกลางนนใชเวลาถงรอยละ 30 ในการจดการกบความขดแยง การบรหารความขดแยงเปนภารกจทยาก

ทสดอยางหนงของผบรหาร ผบรหารจาเปนตองดาเนนการใหองคการสามารถบรรลวตถประสงคทตงไวโดย

ไมสามารถจะเลอกไดวาจะตองทางานกบใครกตาม หากผบรหารสามารถเขากบเพอนรวมงานและ

ผใตบงคบบญชาไดเปนอยางดแลวยอมมนใจไดวางานททาจะประสบความสาเรจ

จากการสมภาษณผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาตามขนาดของโรงเรยน เลก กลาง ใหญ ใหญพเศษ

และผบรหารเกษยณอายราชการในจงหวดพษณโลก จงหวดสโขทย ผวจยไดวเคราะหขอมล พบวา สภาพทวไป

ของปญหาความขดแยงมปญหาความขดแยงทกโรงเรยนเปนปกตทกแหง มลกษณะแตกตางกนไปจะ

รนแรงหรอไมขนอยกบกระบวนการแกปญหาและขอเทจจรงอยทสาเหตหรอตนเหตของปญหา ปญหา

ความขดแยงเกดขนเรอย ๆ ปญหาเกาหมดไป ปญหาใหมกเขามาอก ปญหาความขดแยงทเกดขนในโรงเรยน

มธยมศกษาจะเกยวของกบการพจารณาความดความชอบ การปฏบตงาน ปญหาสวนตว ผลประโยชน ทรรศนะ

ของครทมตอผบรหาร ครมความเชอมนในตวเองสง ความแตกตางระหวางบคคล การไมยอมรบซงกนและกน

พฤตกรรมของนกเรยนทไมเหมาะสม การใสรายปายส ความเปนธรรม ฯลฯ ซงประเดนปญหาความขดแยงท

คกรณมความขดแยงระหวางผบรหารกบคร ครกบคร กลมกบกลม ผบรหารกบชมชน ซงผลกระทบหรอ

ความเสยหายทเกดจากปญหาความขดแยง ไดแก กระทบตอการบรหารงานบคคลในดานการพฒนาการเรยน


การสอน ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนและความเปนนาหนงใจเดยวกน ทาใหการพฒนางานในดาน

ตาง ๆ ชะลอตวลง ทาใหตองใชวธการทพถพถน และละเอยดมากขน ซงกระทบตอความรวมมอในการทางาน

เกดความแตกแยกและผลสมฤทธของงาน การบรหารจดการของโรงเรยนหยดชะงก หยดการพฒนาโรงเรยน

ทจะหลอหลอมรวมประสาน จะตองใชเวลานาน การทางานดวยกนไมไดกระทบตอการทางาน ไมเขาใจบทบาท

หนาทและขาดเอกภาพ สรางความเสยหายตอชอเสยงของโรงเรยน อกทงวนชย รตนศพท และ รตนาภรณ

วฒนศพท (2552, 4) กลาววา ในการบรหารโรงเรยน ความขดแยงเปนสงทผบรหารตองเผชญหนาอยทกวน

ทงนเนองจากผบรหารจะตองทางานรวมกบคน ซงมพนฐานของชวต มความตองการ ความรสกนกคด มความร

ประสบการณ ลกษณะนสย และความพอใจทแตกตางกน เมอมาอยรวมกน ทางานดวยกน ดวยธรรมชาต

ของความแตกตางกเปนปจจยทสาคญททาใหเกดความขดแยงได ดงนนความขดแยงจงเปนสงทผบรหารไม

สามารถทจะหลกเลยงได และเมอเกดความขดแยงแลวผบรหารกไมสามารถเพกเฉย หรอทาเปนไมสนใจและ

ปลอยใหเหตการณตางๆ ในโรงเรยนรนแรง โดยไมไดรบการแกไขไมได อกทงงานวจยของอารรสม วฒนทองผว

(2553, 118) ไดวจยเรองการพฒนากลยทธการบรหารความขดแยงสาหรบสถานศกษาของรฐ พบวา

สภาพความขดแยงในสถานศกษาและวธการบรหารความขดแยงในสถานศกษาของรฐในปจจบน เปนความขดแยง

ตามสายบงคบบญชา ความขดแยงในการจดสรรทรพยากร งบประมาณและการบรหารโครงการของสถานศกษา

สาเหตของความขดแยงสวนใหญเกดจากความแตกตางในสวนบคคลทงดานความคด คานยม ทศนคต

ประสบการณ บคลกภาพของคนในหนวยงาน ความไมพงพอใจในบทบาทของคนในหนวยงาน การประเมนผล

และระบบการตอบแทนผลประโยชนทแตกตางกนและผลประโยชนทขดแยงกน การกาหนดบทบาท

กฎเกณฑและวธการปฎบตไมมระเบยบแบบแผนทชดเจนและการแยงทรพยากรทตองใชรวมกน

จากความสาคญและความเปนมาของปญหาดงกลาวขางตน ผวจยจงมความสนใจทจะทาการศกษา

เพอพฒนารปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา ดวยกระบวนการแกปญหาทเกดขนใน

ระบบการจดการศกษาและสภาพความขดแยงทเกดขนในโรงเรยนมธยมศกษา ซงมปญหาและอปสรรคหลาย

ประการทซบซอน ผบรหารสถานศกษาตองมความสามารถในการบรหารความขดแยงทไมกอใหเกดผลเสย

และปญหาทตองตามมาในอนาคตใหไดยอมสามารถทจะเปลยนความขดแยงททาใหคกรณเกดความพงพอใจ

กนทงสองฝายและเปนประโยชนได อนจะนาไปสการบรหารจดการทมประสทธภาพของสถานศกษาทงใน

ดานการเปลยนแปลงทดและสรางนวตกรรมของสถานศกษาใหบรรลสาเรจตามเปาหมายและมคณภาพ

ซงการแกปญหาความขดแยงดวยกระบวนการเปนวธในการแกปญหาความขดแยงแบบชนะ – ชนะ

มความสอดคลองกนและตดสนใจแบบผสมผสานทจะพยายามหาทางแกไขททกฝายเหนพองกน นบวาเปน

วธการแกปญหาความขดแยงทมประสทธภาพมากทสด ผวจยจงสนใจทจะศกษาและพฒนารปแบบ

การบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา ดวยกระบวนการแกปญหาเพอใชเปนแนวทางใหผบรหาร

สถานศกษาสามารถนาไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของสถานศกษาแตละแหงอนจะนาไปสการบรหาร

จดการไดอยางสาเรจ มประสทธภาพจงมความจาเปนและสาคญยง


วตถประสงคการวจย 1. เพอศกษาทกษะทจาเปน กระบวนการแกปญหาและผลลพธในการบรหารความขดแยงของ

โรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา

2. เพอสรางรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา

3. เพอประเมนรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา

ทบทวนวรรณกรรม จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานทเกยวของ ผวจยไดกาหนดกรอบแนวคดในการพฒนา

รปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหาทสาคญ ไดแก แนวคด

เกยวกบการขดแยงเปนสงทเกดขนโดยปกตในการบรหารงานขององคการ โดยอาจจะเปนความขดแยงระหวาง

บคคลหรอความขดแยงภายในกลม หรอความขดแยงระหวางกลมกเปนไปได ความขดแยงทเกดขนนน

มทงคณและโทษ อาจจะนามาซงความแตกแยกขาดความสามคคอนดตอกน หรออาจจะนามาซงการกระตน

และสงเสรมความเจรญเตบโตกาวหนาขององคการ ผบรหารทกระดบ จะตองเผชญกบปญหาความขดแยง

ในการทางานอยางหลกเลยงไมไดและเปนความรบผดชอบโดยตรง ทผบรหารจะตองทาการตดสนใจดาเนนการ

อยางใดอยางหนงเพอยตหรอแกไขปญหาความขดแยงทเกดขนนนใหได ฉะนนจงมความจาเปนอยางยง

ทผบรหารจะตองใชวทยาการความรดานความขดแยง และอาศยประสบการณกระทาจนประสบผลสาเรจ

มาแลวจงนามาปรบใชแกไขปญหา ตลอดจนนาแนวทางหรอหนทางแกไขจากหลายๆ ทางเพอแกไขปญหา

ของความขดแยงตางๆ ใหลลวงไปดวยด ซงจะนามาซงความมประสทธผลและประสทธภาพของ

งานสรางความมนคงและความกาวหนาใหแกองคการของตนยงๆ ขนไป อกทง สพาน สฤษฎวานช (2552, 333)

กลาววา ประเภทความขดแยงในเชงบคคล กลมหรอองคการ แบงได 5 ประเภท ดงน 1) ความขดแยงภายใน

ตวบคคล 2) ความขดแยงระหวางบคคล 3) ความขดแยงของบคคลและกลม 4) ความขดแยงระหวางกลม

5) ความขดแยงระหวางองคการ

ในสวนของสาเหตความขดแยง ธร สนทรายทธ (2551, 231-239) กลาววาสภาพขององคการทม

สาเหตของความขดแยง ดงน 1) การมทรพยากรทจากด 2) ความคลมเครอขององคการ 3) กฎเกณฑทเขมงวด

4) การแขงขนทกๆ องคการมโครงสรางทกอใหเกดการแขงขน 5) การมขอยกเวน

ผลของความขดแยงซงสนนทา เลาหนนทน (2549, 184-187) กลาววา ความขดแยงเปนสงทตอง

เกดขนเสมอและจะเปนผลดตอองคการถาความขดแยงอยในระดบทเหมาะสม ไมมากหรอรนแรงเกนไป เพราะ

จะชวยใหสมาชกเกดความรอบคอบ รจกคดอยางมเหตมผลและเกดความคดสรางสรรคใหมๆ ในการปฏบตงาน

ตามททมรบผดชอบในทางตรงกนขามถาไมมความขดแยงหรอมอยในระดบตา กจะทาใหเกดสภาวะ

ททกคนคลอยตามกน (Group Think) ทาใหขาดความคดใหมๆ ในการปรบปรงงาน ทานองเดยวกนถา

ความขดแยงมในระดบสงมาก ขอมลตางๆ ถกบดเบอนทาใหคณภาพการตดสนใจตา บรรยากาศคอนขาง

ตงเครยด ความคดใหมๆ จะเกดขนนอยมาก


แนวคดเกยวกบการบรหารความขดแยง เสรมศกด วศาลาภรณ (2534, 116) กลาววา การบรหาร

ความขดแยงกบการแกไขความขดแยงมขอบเขตไมเหมอนกน การแกไขความขดแยงเปนการดาเนนการให

ความขดแยงสนสดหรอสงบลง เปนสวนหนงของการบรหารความขดแยงซงประกอบดวยกระบวนการ

ในการบรหารความขดแยง การวนจฉยความขดแยง การนยามปญหาความขดแยง การพจารณาผลทจะตามมาของ

ความขดแยง ยทธศาสตรในการบรหารความขดแยง และการบรหารความขดแยงภายในองคการ การแกปญหา

ความขดแยงเปนสวนหนงของการบรหารความขดแยง ความขดแยงเกดขนไดงายแตมกจะแกไขไดยาก

เพอใหเกดประโยชนสงสดแกองคการ ผบรหารจะตองเขาใจ วเคราะห ตดสนใจ และดาเนนการอยางใด

อยางหนงในการบรหารความขดแยงจาก 3 ประการ ดงน

1. กระตนใหเกดความขดแยงทสรางสรรคและมประโยชนใหเกดขนในหนวยงานหรอ

ในองคการหากในหนวยงานหรอในองคการมความขดแยงในระดบคอนขางตา

2. ลดระดบของความขดแยงหรอระงบความขดแยง หากในหนวยงานหรอในองคการ

มความขดแยงในระดบสงเกนไปจนกระทงเปนผลเสยแกหนวยงานหรอองคการ

3. การแกปญหาความขดแยง

แนวคดเกยวกบทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยงและกระบวนการแกปญหา มดงน

3.1 กลยทธการแกปญหาความขดแยงแบบชนะ-ชนะ

เสรมศกด วศาลาภรณ (2534, 142) ไดกลาววาการแกปญหาความขดแยง แบบชนะ-ชนะ

เปนวธการทมทงเหตผลและเปนวธสรางสรรคและเปนการแสวงหาขอตกลงทสบอารมณและเปนทพอใจของ

ทกฝาย เปนวธการแกปญหาทแทจรง เปนวธการทขนอยกบความใจกวางของทกฝายและความจรงใจทจะ

แกปญหาซงมใชมงการทาใหความขดแยงสนสดลงเทานน การแกปญหาความขดแยงแบบชนะ-ชนะนน เนน

ทเปาหมายหรอวตถประสงค เนนการใหทกฝายไดรบประโยชนสงสดและเนนทการรวมมอเพอแกปญหาแบบ

ชนะ-ชนะ การแกปญหาความขดแยงแบบชนะ-ชนะ เปนการแกปญหาทมความเหนสอดคลองกนและ

การตดสนใจแบบผสมผสานซงเปนการแกปญหา (Problem Solving) เปนวธการทจะพยายามหาทางแกปญหา

ททกฝายเหนพองกน พยายามรวมกนวเคราะหวาปญหาอยทใด นบวาเปนวธการแกปญหาความขดแยงทม

ประสทธภาพมากทสดและการแกปญหาแบบกระบวนการกเปนวธหนงในการแกปญหาความขดแยงแบบ

ชนะ-ชนะ

3.2 ทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง

เสรมศกด วศาลาภรณ (2534, 159) กลาววา ความสาเรจในการบรหารความขดแยง

ขนอยกบปจจยหลายอยาง ผบรหารจาเปนจะตองมความรและมทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง

เพอทจะชวยใหการบรหารความขดแยงมประสทธภาพซงประกอบดวยการวเคราะหสถานการณ การเจรจา

การกระจายความเปนธรรม การใชอานาจ ทกษะตางๆ ในการบรหารความขดแยง

ชยเสฏฐ พรหมศร (2550, 54-59) กลาววา กระบวนการของการจดการความขดแยง

(Conflict Management Process) เปนสงสาคญทจะชวยใหผบรหารสามารถขจดความขดแยงในองคการ


ของตนใหหมดไปนน คอ การนากระบวนการทเปนขนเปนตอนในการจดการความขดแยงเขามาใชเพอนาไป

สแนวทางการแกปญหาความขดแยงทเหมาะสมสาหรบทกฝายสอดคลองกบเสรมศกด วศาลาภรณ (2534,

146-150) ไดกลาววา การแกปญหาแบบกระบวนการเปนอกวธหนงในการแกปญหาความขดแยง แบบชนะ-ชนะ

บคคลทมสวนรวมในการแกปญหาความขดแยงแบบเปนกระบวนการ เชนเดยวกบสมชาต กจยรรยง (2555,

99-100) กลาววา กระบวนการแกไขปญหาความขดแยงนสามารถใชไดทงความขดแยง ระหวางผบรหารและ

ผบรหารดวยกนกไดและคลายๆ กบวธการแกไขปญหาและตดสนใจกคอ 1) กาหนดปญหา 2) พยายามหา

สาเหตของปญหา 3) กาหนดทางเลอก 4) ตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด 5) กาหนดการปฏบตการ

แกไขปญหาความขดแยง และ 6) ประเมนผลการแกไขแลวปรบเปลยนใหเหมาะสม

งานวจยทเกยวของกบรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวย

กระบวนการแกปญหา มดงน อารรศม วฒนทองผว (2553) ไดทาการศกษาวจยการพฒนากลยทธ การบรหาร

ความขดแยงสาหรบสถานศกษาของรฐ ผลการวจยพบวา 1) สภาพความขดแยงทเกดขนในสถานศกษาของ

รฐ สวนใหญเปนความขดแยงตามสายบงคบบญชา โดยสาเหตของความขดแยงเกดจากความแตกตางใน

สวนบคคลทงดานความคด คานยม ทศนคต และประสบการณ

กาญจนา สามภกด ปยมาภรณ สวรรณเจรญพร และภทรภร ศรนวล (2551) ไดวจยเรอง

การนาเสนอแนวทางการบรหารความขดแยงภายในองคการ ผลการวจยพบวา การวจยครงนมความมงหมาย

เพอศกษาแนวทางการบรหารความขดแยงภายในองคการ โดยศกษาความขดแยงใน 3 รปแบบ คอ ความขดแยง

ระหวางบคคล ความขดแยงภายในกลมและความขดแยงระหวางกลม ผลการวจยปรากฏ ดงน

1. แนวทางทสมควรนาไปใชในการบรหารความขดแยงระหวางบคคลภายในองคการ

1.1 การศกษาและวเคราะหหาสาเหตและระดบของความขดแยง

1.2 ผบรหารตองใชหลกธรรมาภบาลในการบรรจแตงตงและการบรหารงานบคคล

1.3 พฒนาทกษะและสรางความเชยวชาญในการปฏบตงานตามความร

ความสามารถเฉพาะดานของแตละบคคล

2. แนวทางทสมควรนาไปใชในการบรหารความขดแยงภายในกลมภายในองคการ

2.1 การจดระบบและชองทางการสอสารทมประสทธภาพและเหมาะสมเพอสราง

ความเขาใจใหตรงกน

2.2 ผบรหารตองใหความเปนธรรมและมเมตตาธรรมกบทกกลม ซงรวมทงการ

จดสรรผลประโยชนดวยความเปนธรรมตามความรความสามารถของแตละบคคล

3. แนวทางทสมควรนาไปใชในการบรหารความขดแยงระหวางกลมภายในองคการ

3.1 มการจดสรรทรพยากร ผลตอบแทน/รางวลอยางเปนธรรม

3.2 สงเสรม สนบสนนการบรหารงานบคคลดวยความโปรงใส เปนธรรม ตรวจสอบได

จารวรรณ ตงจตสมคด (2545) ไดทาการศกษาวจยรปแบบการบรหาร

ความขดแยงของผบรหารโรงเรยน ผลการวจยพบวา ปญหาความขดแยงดานงานบคลากรมปญหาสงสด คอ


มคาเฉลยเทากบ 1.22 รองลงมา ไดแก ระดบปญหาความขดแยงดานงานธรการและการเงน มคาเทากบ 1.01

ดานงานวชาการ มคาเทากบ 0.97 ดานงานสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน มคาเทากบ 0.93 ดานงาน

อาคารสถานท มคาเทากบ 0.93 และปญหาความขดแยงนอยทสดไดแก ดานงานกจการนกเรยนมคาเทากบ 0.91

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดกาหนดเปน

กรอบแนวคดโดยเชอมโยงโครงสรางความสมพนธเชงระบบอยางมเหตผล ในการพฒนารปแบบการบรหาร

ความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหาโดยมองคประกอบหลก 3 องคประกอบ

องคประกอบท 1 ทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง องคประกอบท 2 กระบวนการแกปญหาความขดแยง

และองคประกอบท 3 ผลลพธ มาเปนกรอบแนวคดในการวจย

วธการวจย การวจยครงนเปนการวจยและพฒนา (Research and Development) ผวจยใชเกบขอมล

ในเชงปรมาณและเชงคณภาพ โดยมวธการดาเนนการวจย 3 ขนตอน รายละเอยดดงน

1. ขนตอนท 1 การศกษาทกษะทจาเปน กระบวนการแกปญหาความขดแยงและผลลพธ

ในการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา แบงออกเปน 3 ขนตอนยอย ไดแก

1.1 การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง

กระบวนการแกปญหาความขดแยงและผลลพธโดยการวเคราะหเนอหาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ

กบแนวคดเกยวกบความขดแยง การบรหารความขดแยง ทกษะทจาเปน กระบวนการแกปญหาและผลลพธ

1.2 การศกษาทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง กระบวนการแกปญหาความขดแยง

ผลลพธในการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาโดยการสมภาษณผอานวยการโรงเรยน กลมผใหขอมล

เปนผอานวยการโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาทดารงตาแหนงผอานวยการ

10 ปขนไป มวฒการศกษาระดบปรญญาโทขนไป ดานการบรหารการศกษา และไดรบรางวลระดบชาต

ไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ตามขนาดของโรงเรยน แบงเปน ขนาดเลก ขนาดกลาง

ขนาดใหญ และขนาดใหญพเศษ ขนาดละ 1 คน ในจงหวดเพชรบรณ พษณโลก สโขทย จานวน 12 คน

เครองมอทใชเปนแบบสมภาษณกงมโครงสราง การวเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา

1.3 การศกษาทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง กระบวนการแกปญหาความขดแยง

ผลลพธในการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา โดยการสมภาษณผทรงคณวฒ กลมผใหขอมล

เปนผทรงคณวฒทมความรและประสบการณ เกยวกบการบรหารความขดแยงในโรงเรยนมธยมศกษา

ไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จานวน 9 คน เครองมอทใชเปนแบบสมภาษณ

กงมโครงสราง วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา

2. ขนตอนท 2 การสรางรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวย

กระบวนการแกปญหา ผวจยไดนาผลการวเคราะหในขนตอนท 1 ผลการศกษาทกษะทจาเปน กระบวนการ

แกปญหา และผลลพธ มาเปนกรอบแนวทางในการสรางรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยน

มธยมศกษา ดวยกระบวนการแกปญหา แบงออกเปน 2 ขนตอนยอย ไดแก


2.1 การยกรางรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา ดวยกระบวนการ

แกปญหา โดยการนาขอมลจากผลการศกษาเอกสาร งานวจยทเกยวของและผลการสมภาษณผอานวยการ

โรงเรยนและผลการสมภาษณผทรงคณวฒในขนตอนท 1 มายกรางเปนรางรปแบบการบรหารความขดแยง

ของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา

2.2 การตรวจสอบรางรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวย

กระบวนการแกปญหา ในขนตอนน ผใหขอมลเปนผทรงคณวฒ จานวน 9 คน ไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง

(Purposive Sampling) เครองมอทใชเปนการสนทนากลม (Focus Group) วเคราะหขอมลโดยการวเคราะห

เนอหา

3. ขนตอนท 3 การประเมนรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา

ดวยกระบวนการแกปญหา ผวจยดาเนนการใชแบบสอบถามกบผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา

จานวน 350 คน เพอประเมนความเปนไปไดและความมประโยชนของการนารปแบบการบรหารความขดแยง

ของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหาไปใช เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม เพอประเมน

ความเปนไปไดและความมประโยชนของรปแบบ แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ

วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป ใชสถตคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการวจย 1. ผลการศกษาทกษะทจาเปน กระบวนการแกปญหาความขดแยง และผลลพธใน

การบรหาร ความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ การสมภาษณผ อานวยการโรงเรยนและ

ผทรงคณวฒ พบวา ทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง กระบวนการแกปญหา และผลลพธ คอ

องคประกอบท 1 ทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยงประกอบดวย 10 ประการ ไดแก 1) การวเคราะห

สถานการณ 2) การเจรจา 3) การกระจายความเปนธรรม 4) การใชอานาจ 5) การฟง 6) การใหขอมลยอนกลบ

7) การมองภาพรวม 8) การเผชญหนากบผอน 9) การมความยดหยน 10) ความสามารถทางอารมณ

ซงทกษะทง 10 ประการสามารถแยกทกษะทจาเปนทผบรหารโรงเรยนตองบรหารตนเองเสยกอน ทจะชวยลด

การสรางความขดแยงในโรงเรยน อนเกดจากตวผบรหารเอง ไดแกทกษะ 1) การกระจายความเปนธรรม

2) การใชอานาจ 3) การฟง 4) การใหขอมลยอนกลบ 5) การมองภาพรวม 6) การเผชญหนากบผอน

7) การมความยดหยน 8) ความสามารถทางอารมณ องคประกอบท 2 กระบวนการแกปญหาความขดแยง

ประกอบดวย 6 ประการ ไดแก 1) การกาหนดปญหา 2) การศกษาสาเหตของปญหา 3) การกาหนดทางเลอก

4) การตดสนใจเลอกทางเลอก 5) การวางแผนและปฏบตตามแผน 6) การตดตามและการประเมนผล

องคประกอบท 3 ผลลพธ ไดแก องคกรและบคคล


2. ผลการสรางการพฒนารปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา

ดวยกระบวนการแกปญหา

ผลการสรางรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา

และดาเนนการตรวจสอบโดยการสนทนากลม จากผทรงคณวฒทมตอความเหมาะสมของรปแบบการบรหาร

ความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา ประกอบดวยองคประกอบ 3 องคประกอบ

ไดแก องคประกอบท 1 ทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยงประกอบดวย 9 ประการ ไดแก

1) การวเคราะหสถานการณ 2) การเจรจา 3) การสรางความเปนกลางและศรทธาบารม 4) การใชอานาจ

5) การฟงและการใหขอมลยอนกลบ 6) การคดอยางเปนระบบและการมองภาพรวม 7) การเผชญหนากบ

ผอน 8) การควบคมทางอารมณ 9) การสรางความสมพนธเชงบวก

องคประกอบท 2 กระบวนการแกปญหาความขดแยง ประกอบดวย 6 ขนตอน ไดแก

1) การกาหนดปญหา 2) การศกษาสาเหตของปญหา 3) การกาหนดทางเลอก 4) การตดสนใจเลอกทางเลอก

5) การวางแผนและปฏบตตามแผน 6) การตดตามและการประเมนผล

องคประกอบท 3 ผลลพธ ไดแก ผลลพธทเกดกบสถานศกษา ผบรหารสถานศกษา บคลากร

และนกเรยน

ภาพท 1: รปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา

3. ผลการประเมนรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการ

แกปญหา พบวา ผลการประเมนความเปนไปไดของการนาการพฒนารปแบบการบรหารความขดแยงของ

โรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหาโดยภาพรวม 3 องคประกอบ อยในระดบมาก ( = 4.30)


และเมอพจารณารายองคประกอบ พบวา องคประกอบดานทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง

อยในระดบมาก ( = 4.26) ดานกระบวนการแกปญหาความขดแยง อยในระดบมาก ( = 4.30) และ

ดานผลลพธ อยในระดบมาก ( = 4.41)

ผลการประเมนความมประโยชนของการนาการพฒนารปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยน

มธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหาโดยภาพรวม 3 องคประกอบ อยในระดบมาก ( = 4.44) และ

เมอพจารณารายองคประกอบ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสด คอ องคประกอบดานผลลพธ อยในระดบมาก

( = 4.54) ดานกระบวนการแกปญหาความขดแยง อยในระดบมาก ( = 4.44) และดานทกษะทจาเปน

ในการบรหารความขดแยงมคาเฉลยนอยทสด อยในระดบมาก ( = 4.40)

อภปรายผลการวจย จากผลการวจยรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา

มประเดนสาคญทนามาอภปรายผล ดงน

1. ผลการศกษาทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง กระบวนการแกปญหา ผลลพธ

เพอพฒนาการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแกปญหา ประกอบดวย 3

องคประกอบ ไดแก องคประกอบท 1 ทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง ประกอบดวย 9 ทกษะ

องคประกอบท 2 กระบวนการแกปญหาความขดแยง ประกอบดวย 6 ขนตอน และองคประกอบท 3 ผลลพธ

เปนผลทเกดขนกบสถานศกษา ผบรหารสถานศกษา บคลากร นกเรยน เนองจากโรงเรยนมธยมศกษา

เปนองคกรหนงในสงคมในการปฏบตงานรวมกนของผ อานวยการกบขาราชการครและบคลากรทาง

การศกษายอมมความขดแยงเปนปกต ผบรหารตองเผชญอยทกวน ดงนนผบรหารจาเปนตองมการบรหาร

ความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาเพอนาไปสการแกปญหาทเหมาะสมแบบชนะ-ชนะ ซงการนจะทาให

ทกฝายชนะ-ชนะ ผบรหารจงจาเปนตองมทกษะจาเปนในการบรหารความขดแยง เพราะการมทกษะทดจะ

ทาใหสามารถฟงความคดเหนและวเคราะหขอมลไดอยางถกตอง เชน การวเคราะหสถานการณจะทาใหมองเหน

ภาพความขดแยงไดชดเจนมากยงขนและในขณะเดยวกน ขณะทเกดความขดแยงคขดแยงยอมเกดอารมณ

เพราะฉะนน ถาผบรหารมทกษะในการควบคมอารมณ ประกอบกบการมกระบวนการแกปญหาอยาง

เปนขนตอนกจะทาใหบรหารความขดแยงประสบผลสาเรจและสงผลดตอตวผขดแยง สถานศกษา ผบรหาร

สถานศกษา บคลากร นกเรยน ซงทกองคประกอบสงผลตอการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา

และมความสมพนธเชงระบบ สอดคลองกบแนวคดของสพาน สฤษฎวานช (2552, 239) สนนทา เลาหนนท

(2549, 184) กลาววา การบรหารความขดแยง ผบรหารมหนาทบรหารความขดแยง ไมวาความขดแยงจะม

นอยเกนไปหรอมมากเกนไปกตามเพอใหเกดความขดแยงในระดบทเหมาะสม เชนเดยวกบ วเชยร วทยาอดม

(2555,513) แนวทางแกปญหาความขดแยงมวธทแตกตางกนไป วธการใดจะดกวากนขนอยกบศกยภาพ

ของการแกปญหาความขดแยงทไดผลถาวรและสรางความพอใจใหแกทกฝายและใชใหเหมาะสมกบสถานการณ

นนๆ และจะนามาใชไดผลหรอไมนนกขนอยกบผบรหารทร จกนามาใชใหเหมาะสมกบสภาพเปนจรง


เชนเดยวกบ Dee (2002) เชอวา ความรบผดชอบประการแรกทสาคญยงของคนเปนผนากคอตองสามารถใน

การบรหารจดการตนเองใหไดเสยกอนในเรองทเกยวกบอปนสย ความซอสตยสจรต ความออนนอมถอมตน

ความเปนคนรอบร การพดจา และการกระทา ผนาตองกลาปฏเสธตอความคดทวา การบรหารจดการ คอ

การใชอานาจเหนอผอนทอยระดบลางของตน แตภาวะแบบเคออรดกจะยดเอาความสาคญของภาวะผตาม

เปนหลก ผนาจะอาสาเปนผทาใหเปาหมาย เกดความแจมชดและเปนไปอยางสรางสรรค เปนผคอยดแลให

เปนไปตามหลกการแหงจรยธรรม ผนาแบบเคออรดกยดการมสมพนธทกทศทางทงจากระดบลางขนบน

ระดบขางเคยงและลงสระดบลางจะไมใชวธการควบคมสงการแตจะทาหนาทชวยขจดปญหาอปสรรคทขดขวาง

ตอการทางานรวมกนเปนทมเพอใหงานบรรลผลสาเรจดวยด นอกจากน เสรมศกด วศาลาภรณ (2534, 142-

146) กลาววา การแกปญหาแบบชนะ-ชนะ เปนวธทมเหตผลและเปนวธสรางสรรคเปนการแสวงหาขอตกลง

และเปนทพอใจของทกฝายไดรบประโยชนสงสด นบวาเปนวธการแกปญหาความขดแยงทมประสทธภาพ

มากทสด และการแกปญหาแบบกระบวนการกเปนวธหนงในการแกปญหาความขดแยงแบบชนะ-ชนะ

การบรหารความขดแยงเปนสงทาทายของผบรหารในความสาเรจของการจดการความขดแยง ขนอยกบ

หลายปจจย วธการทจะบรหารความขดแยงใหสาเรจผบรหารจาเปนจะตองร จกและมทกษะทจาเปน

ในการบรหารความขดแยง เพอทจะชวยใหการบรหารความขดแยงมประสทธภาพ

2. ผลการสรางรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการแก

ปญหา ประกอบดวยองคประกอบ 3 องคประกอบ โดยมประเดนสาคญทนามาอภปราย ดงน

องคประกอบท 1 ทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง ประกอบดวย 9 ทกษะ ไดแก

1) การวเคราะหสถานการณ 2) การเจรจา 3) การสรางความเปนกลางและศรทธาบารม 4) การใชอานาจ

5) การฟงและการใหขอมลยอนกลบ 6) การคดอยางเปนระบบและการมองภาพรวม 7) การเผชญหนากบ

ผอน 8) การควบคมทางอารมณ 9) การสรางความสมพนธเชงบวก ทงนเนองมาจากความขดแยง เปนสงท

ผบรหารตองแกปญหาใหสาเรจทจะนาความสงบสขมาสโรงเรยน วธการทจะบรหารความขดแยงใหสาเรจ

กคอ การพฒนาและมทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง สอดคลองกบเสรมศกด วศาลาภรณ

(2534,159) กลาววา ผบรหารจาเปนจะตองรจกและมทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยงเพอทจะ

ชวยใหการบรหารความขดแยงมประสทธภาพ ซงประกอบดวย การวเคราะห สถานการณ การเจราจา

การกระจายความเปนธรรม การใชอานาจและทกษะตางๆ นอกจากนผลการวจยของสพตรา จตตเสถยร (2553,

217) ทวาทกษะสาคญของผบรหารเพอการจดการความขดแยง ไดแก การวเคราะหสถานการณ การฟง

การเผชญหนากบผอน บทบาทสาคญของผบรหาร คอการปองกนและแกไขหรอทาใหความขดแยงเชงทาลายนน

เบาบางลงจนกลายเปนพลงสรางสรรค ซงยงสอดคลองกบ โธมสและคลแมนน (Thomas & Kilmann,1974

อางถงใน วนชย วฒนศพท และ รตนาภรณ วฒนศพท, 2552, 120-135) ทกษะในการบรหารความขดแยง ประกอบดวย

การวเคราะหสถานการณ การเจราจา การกระจายความเปนธรรมและการใชอานาจ เชนเดยวกบ Dee (2002)

ไดนาประเดนทเปนแนวคดสาคญของผนาแบบเคออรดก กลาวคอ การใชอานาจในกรณทจาเปนและเนนการ

ใชมนษยสมพนธเปนหลกการทสาคญเหนอสงอนใด การรบรบฟงอยางตงใจเพอใหไดขอมลและขอเทจจรง


ผมภาวะผนาจะตองรจกการนาตนเอง นาผบงคบบญชา นาเพอน บคคลทเกยวของและตองใหอสระแก

ผใตบงคบบญชา ทงนความรบผดชอบทสาคญสงสดของผบรหารกคอ ตองบรหารตนเองเสยกอน กอนทจะ

บรหารคนอน จากทกษะทง 9 ทกษะ มทกษะทจาเปนซงผบรหารตองบรหารตวเองเสยกอนทจะชวยลด

การสรางความขดแยงในโรงเรยนอนเกดจากตวผบรหารเอง ไดแก 1) การสรางความเปนกลางและศรทธาบารม

2) การใชอานาจ 3) การฟงและการใหขอมลยอนกลบ 4) การคดอยางเปนระบบและการมองภาพรวม

5) การเผชญหนากบผอน 6) การควบคมทางอารมณ 7) การสรางความสมพนธเชงบวก ถาผบรหารขาดซง

การบรหารตนเองแลว ผนนยอมไมเหมาะสมกบตาแหนงหนาทของตน ทงนเพราะยงมอานาจมากขนเพยงใด

ยงสามารถสรางความหายนะเพมขนเพยงนน เนองจากการบรหารตนเองมความสาคญมาก ผบรหารจงควร

ใชเวลาใสใจกบการบรหารตนเอง อยางเตมความสามารถ ถาทาเชนนได ยอมแนนอนวา ความมคณธรรม

จรยธรรม และคณลกษณะทดงามของจตใจยอมตามมาแกตวเองในทสด เชนเดยวกบผลการวจยของ

อารรศม วฒนทองผว (2553,119) พบวา เทคนควธการทผบรหารสถานศกษา ใชในการจดการความขดแยง

ในลาดบแรก คอ การยดหลกความเสมอภาค ความยตธรรม และกระจายความเปนธรรม กลยทธการพฒนา

ประสทธภาพการบรหารของผบรหารสถานศกษาโดยการเสรมสรางทกษะในการบรหารจดการความขดแยง

ในสถานศกษา

องคประกอบท 2 กระบวนการแกปญหาความขดแยง เปนสงทจะชวยใหผ บรหารสามารถ

แกปญหาในโรงเรยนใหหมดไปนนคอ การนากระบวนการทเปนขนตอนในการจดการความขดแยงเขามา

ใชเพอนาไปสแนวทางการแกปญหาความขดแยงทเหมาะสมแกทกฝาย ประกอบดวย 6 ขนตอน ไดแก

1) การกาหนดปญหา 2) การศกษาสาเหตของปญหา 3) การกาหนดทางเลอก 4) การตดสนใจเลอกทางเลอก

5) การวางแผนและปฏบตตามแผน และ 6) การตดตามและการประเมนผล ทงนอนเนองมาจากการแกปญหา

แบบกระบวนการเปนวธการแกปญหาความขดแยงแบบชนะ-ชนะ สามารถนาไปใชเหนผลไดชดเจน และ

เปนทยอมรบ เพราะมการกาหนดเปาหมายของบคคลหรอกลมทมปญหารวมกน ไมมการรบดวนสรปปญหา

เสยทนทจนกวาจะไดมการแกปญหานนๆ ตามขนตอนตางๆ สอดคลองกบทองทพภา วรยะพนธ (2553,

497-501) วเชยร วทยาอดม (2555, 31-33) กลาววาการนากระบวนการแกปญหา มลาดบขนตอนใน

การแกปญหาความขดแยง ซงมขนตอนดงน 1) การระบปญหา 2) สาเหตของปญหาความขดแยง 3) กาหนด

วธการแกไขทเหมาะสม 4) แผนปฏบต และ 5) การประเมนผลตามแผน เชนเดยวกบ ชยเสฏฐ พรหมศร

(2550, 54-59) สมชาต กจยรรยง (2555, 99-100) อรณ รกธรรม (2548, 656-657) กลาววา กระบวนการ

แกปญหาความขดแยงมาใช มขนตอนดงน ไดแก 1) การกาหนดปญหา 2) หาสาเหตของปญหา 3) การ

กาหนดทางเลอก 4) ตดสนใจเลอกทางเลอก 5) การปฏบตงาน และ 6) การประเมนผล จากกระบวนการแก

ปญหาทง 6 ขนตอน เมอผบรหารโรงเรยนนาไปใชอยางมขนตอนและเหมาะสมกบสภาพโรงเรยนนน ๆ จะนา

ไปสการแกปญหาทมประสทธภาพเกดความพงพอใจในทกๆ ฝาย

องคประกอบท 3 ผลลพธ ม 4 ประการ คอ 1) สถานศกษา 2) ผบรหารสถานศกษา 3) บคลากร

4) นกเรยน ทงนอนเนองมาจากการจะเกดผลลพธเมอมการใชทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง


ใชกระบวนการแกปญหาอยางมขนตอน เมอมการบรหารความขดแยงใหอยในระดบทเหมาะสมจะเปน

ประโยชนตอโรงเรยน ทาใหเกดประสทธภาพในการบรหาร เกดการตอบสนองเชงบวกและมการแกปญหา

อยางเหมาะสม ยอมทาใหเกดบรรยากาศทด เกดความรวมมอและไดรบการสนบสนนจากทกฝายใหโรงเรยน

เจรญกาวหนาตอไป สอดคลองกบสนนทา เลาหนนทน (2549, 184-187) ผลในทางสรางสรรค ชวยกระตน

ใหเกดความคดสรางสรรค แสวงหาแนวทางวธการและเปาหมายใหมๆ ทาใหเกดความไววางใจกน

มความสามคคในกลมเพมขน มการทบทวนวธการทางานทลาสมยเกดการพฒนาวธการทางานใหมๆ

เชนเดยวกบ ธร สนทรายทธ (2551, 239-241) ทกลาววาสรางขอด ชวยปองกนความเฉอยชา กระตนให

บคลากรเกดความสนใจและอยากรอยากเหนและยงสอดคลองกบสพาน สฤษฎวานช (2552, 331-332)

ทวาขอดทาใหเกดความสามคคในกลม ปองกนไมใหองคกรอยกบทหรอเฉอยชา กระตนใหเกดการแสวงหา

ขอมลใหมๆ และสพตรา จตตเสถยร (2553, 198-199) ทวาผลด ทาใหองคกรไมหยดนง ไมเฉอยชา

ทาใหเกดการแสวงหาแนวทางใหมๆ ปรบปรงแนวทางการปฎบตงาน เกดการพฒนาทรพยากรมนษย

เกดความกลมเกลยวภายในองคกรเพอแขงขนกบคนอน ซงผลลพธดงกลาวเปนผลทเกดกบสถานศกษา

ผบรหารสถานศกษา บคลากรและนกเรยนซงจะทาใหเกดบรรยากาศการทางานทด เกดความรวมมอและ

ประสทธภาพในการทางานรวมกน เกดความพงพอใจของทกฝาย

3. ผลการประเมนรปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา ดวยกระบวนการ

แกปญหาความเปนไปไดและความมประโยชน พบวา กลมผใหขอมลเปนผอานวยการโรงเรยนมธยมศกษา

เหนวา โดยภาพรวมมความเปนไปไดและความมประโยชนอยในระดบมาก ทงนเปนเพราะวา มการสรางและ

พฒนาแนวทางการพฒนารปแบบการบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษา ดวยกระบวนการแกปญหา

อยางเปนระบบตามหลกการพฒนาแนวทางโดยใชระเบยบวธวจยและพฒนาสอดคลองกบ ทศนา แขมมณ

(2550, 221-222) ไดใหความหมายวา รปแบบจาเปนตองมองคประกอบสาคญ ดงน 1) ปรชญา ทฤษฎ หลกการ

แนวคด หรอความเชอทเปนพนฐานหรอหลกของรปแบบนนๆ 2) การบรรยายและอธบายสภาพหรอลกษณะ

ทสอดคลองกบหลกการทยดถอ 3) การจดระบบ คอ มการจดองคประกอบและความสมพนธขององคประกอบ

ของระบบ ใหสามารถนาไปสเปาหมายของระบบหรอกระบวนการนนๆ 4) การอธบายหรอใชขอมลทเกยวของ

และเทคนคตางๆ อนจะชวยใหระบบนนๆ เกดประสทธภาพสงสด อกทง บญชม ศรสะอาด (2554,104-106)

ไดกลาวถงการวจยทเกยวกบการพฒนารปแบบนน อาจกระทาได 2 ขนตอน คอ 1) การสรางหรอการพฒนา

รปแบบ 2) การทดสอบความเทยงตรงของรปแบบ ดงนนการวจยครงน ผวจยไดศกษาคนควาหลกการ

แนวคด ทฤษฎและผลการศกษางานวจยทเกยงของ รวมถงการสมภาษณผอานวยการโรงเรยน ผทรงคณวฒ

ทมประสบการณเกยวกบการบรหารความขดแยง เพอนามายกรางรปแบบการบรหารความขดแยงของ

โรงเรยนมธยมศกษา ดวยกระบวนการแกปญหา แลวนามาใหผทรงคณวฒรวมกนพจารณาความเหมาะสม

ดวยการสนทนากลม (Focus Group Discussion) นาผลการวจยทไดมาจากการพฒนา ปรบปรง แลวนาไปใหผใช

ในทน คอ กลมผอานวยการโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาจานวน 350 คน

ใหชวยประเมนความเปนไปไดและความเปนประโยชน ซงเปนขนตอนททาใหรปแบบทพฒนาขนมานนม


ความถกตองสมบรณและนาเชอถอมากยงขน จงสงผลใหการพฒนารปแบบการบรหารความขดแยงของ

โรงเรยนมธยมศกษา ดวยกระบวนการแกปญหาในภาพรวมมความเปนไปไดในการนามาใชอยในระดบมาก

และความมประโยชนในการนามาใชอยในระดบมาก

สรป จากขอคนพบในการวจยพบวา การบรหารความขดแยงของโรงเรยนมธยมศกษาดวยกระบวนการ

แกปญหา อนประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก องคประกอบท 1 ทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง

ผบรหารจาเปนตองมความรและมทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยงเพอทจะชวยใหการบรหาร

ความขดแยงมประสทธภาพ องคประกอบท 2 กระบวนการแกปญหาความขดแยง ทประกอบดวย 6 ขนตอน

เปนการทากระบวนการทมขนตอนในการจดการความขดแยงเพอนาไปสแนวทางการแกปญหาทเหมาะสม

แกทกฝาย และองคประกอบท 3 ผลลพธตอสถานศกษา ผบรหารสถานศกษา บคลากร และนกเรยน

ดงนน สานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา จงควรกาหนดนโยบาย มแผนงาน โครงการ และ

ดาเนนการจดการประชม อบรม สมมนา ใหแกผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาไดมความรความเขาใจ ทกษะท

จาเปนในการบรหารความขดแยง พรอมทงใหมระบบการประเมนผลอยางตอเนองทจะชวยบรหารจดการ

ความขดแยงในโรงเรยนมธยมศกษาใหมประสทธภาพและเกดผลดแกทกฝาย

1. ขอเสนอแนะสาหรบผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา

1.1 ผบรหารตองศกษาคนควาเรยนรดวยตนเอง เชน การศกษาจากหนงสอ เอกสาร บทความ

งานวจย รวมทงศกษาคนควาจากอนเตอรเนต เกยวกบทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยงและ

กระบวนการแกปญหา

1.2 การศกษาดงานจากผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ทประสบความสาเรจในการบรหาร

จดการจนเปนทยอมรบและมชอเสยงหรอมวธปฏบตงานทด นามาประยกตใชกบการบรหารจดการโรงเรยน

ของตนเอง

1.3 ผ บรหารโรงเรยนมธยมศกษาตองพฒนาความสามารถในการบรหารตนเองใหด

ในการพฒนาทกษะทจาเปนในการบรหารความขดแยง รวมทงมความซอสตย สจรต ความมอปนสยทดงาม

การมจรยธรรม สรางความรอบรพฒนาความสามารถควบคมอารมณไดด

2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป มดงน

2.1 ควรมการศกษาเกยวกบรปแบบปจจยเชงสาเหตของการขดแยงในการบรหาร

โรงเรยนมธยมศกษา กรณศกษาโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา

2.2 ควรมการศกษาเกยวกบกลยทธการพฒนาทกษะการแกปญหาความขดแยงของ

ผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา

2.3 ควรมการศกษาเกยวกบรปแบบการสงเสรมการรกษาวนยและจรรยาบรรณวชาชพ

ของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา


เอกสารอางองกาญจนา สามภกด, ปยมาภรณ สวรรณเจรญพร และ ภทรภร ศรนวล. (2551). การนาเสนอแนวทาง

การบรหารความขดแยงภายในองคการ. การศกษาคนควาดวยตนเอง การศกษามหาบณฑต

สาขาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

จารวรรณ ตงจตสมคด. (2545). รปแบบบรหารความขดแยงของผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงาน

การประถมศกษา. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฏบณฑต สาขาการบรหารการศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

ชยเสฏฐ พรหมศร. (2550). การจดการความขดแยงในองคกร. กรงเทพฯ: ออฟเซท ครเอชน.

ทศนา แขมมณ. (2550). ศาสตรการสอน: องคความรเพอการจดการกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ

(พมพครงท 5). กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทองทพภา วรยะพนธ. (2553). การบรหารทมงานและการแกปญหา. กรงเทพฯ: สหธรรมก.

ธร สนทรายทธ. (2551). การบรหารจดการเชงปฎรป ทฤษฎ วจยและการปฎบตทางการศกษา. กรงเทพฯ:

เนตกลการพมพ.

บญชม ศรสะอาด. (2554). การวจยเบองตน. (พมพครงท 9). กรงเทพฯ: สวรยาสาสน.

มลนธพระดาบส. (2554). คาสอนของพอ. กรงเทพฯ: โรงพมพกรงเทพ.

วนชย วฒนศพท และ รตนาภรณ วฒนศพท. (2552). การแกไขปญหาความขดแยงในสถานศกษา.

(พมพครงท 3). กรงเทพฯ: เอ.พ.กราฟค ดไซนและการพมพ.

วเชยร วทยอดม. (2555). การบรหารความขดแยงในองคการ. กรงเทพฯ: ธนธชการพมพ.

สนนทา เลาหนนท. (2549). การสรางทมงาน. กรงเทพฯ: แฮนดเมดสตกเกอรแอนดดไซน.

สพตรา จตตเสถยร. (2553). การพฒนาองคการ: จากแนวคดสเทคนคการปฏบต. พษณโลก:

โฟกสมาสเตอร ปรนท.

สพาน สฤษฎวานช. (2552). พฤตกรรมองคการสมยใหม. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

เสรมศกด วศาลาภรณ. (2534). ความขดแยง: การบรหารเพอความสรางสรรค. กรงเทพฯ:

โรงพมพตะเกยง.

สมชาต กจยรรยง. (2555). ศาสตรและศลปะของผนา: ทครองใจทกคน. กรงเทพฯ: สานกพมพ Smart Life.

อรณ รกธรรม. (2548). การบรหารความขดแยงในองคกร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

อารรสม วฒนทองผว. (2553). การพฒนากลยทธการบรหารความขดแยงสาหรบสถานศกษาของรฐ.

วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต ภาควชานโยบายการจดการและความเปนผนาทางการศกษา

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Dee, H. (2002). The art of chaordic leadership. In F. Hessibein & F. Johnston (Eds).

On Mission and Leadership: A Leader Guide. (pp. 63-74). San Franeiseo: Jessey Bass.

การพัฒนาร ูปแบบกา ... - FEU

Documents

Transcript of การพัฒนาร ูปแบบกา ... - FEU