พจนานกรม(Dictionaries)

จดท าโดยอาจารยศรอร เจนประภาพงศ

สาขาวชาสารสนเทศศกษา คณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยหอการคาไทย

2553

หวขอบรรยาย:

1. ความหมาย & ประโยชน

2. ประเภท

3. การประเมนคณคา

4. พจนานกรมทควรรจก

5. การใชพจนานกรมในการตอบค าถาม

ความหมาย & ประโยชน:

คอ Reference Resources ทใหสารสนเทศเกยวกบค า/ค าศพท ในดานตางๆ

ใชคนหาขอมลดานตาง ๆ เกยวกบค า ไดแก

- การสะกดค า - การออกเสยง

- จ านวนพยางค/การแบง - ชนดของค า- ความหมาย (ค า วล ส านวน สแลง ฯลฯ) - วธการใชค า + ตวอยางประกอบ (ทมาของของตวอยาง)- ประวตทมาของค า- ค าเหมอน (Synonym) - ค าตรงขาม (Antonym) - ค ายอ (Abbreviation)- ค าสแลง (Slang) - ค าภาษาถน (Dialect) ฯลฯ

จดเรยงค าศพทตามล าดบอกษร

ประเภท:

1. พจนานกรมภาษา (General Language Dictionaries)

2. พจนานกรมค าเฉพาะประเภท/ เฉพาะดาน (Specialized Dictionaries)

3. พจนานกรมเฉพาะวชา (Subject Dictionaries)

ประเภท: (ตอ)

1. พจนานกรมภาษา (General Language Dictionaries)

* รวมค าศพทในภาษาหนง

* เปนค าศพททใชในชวตประจ าวน

* ไมเพงเลงศพทวชาการ (ตวอยางศพทวชาการเชน DIALOG, Reference Sources)

* ใหรายละเอยดค าอยางกวาง ๆ (การออกเสยง ชนดค า ความหมาย วธการใชค า ค าเทยบศพท ประวตทมาของค า ฯลฯ)

ประเภท: (ตอ)

1. พจนานกรมภาษา (General Language Dictionaries) (ตอ) * แบงเปน 3 ประเภท

1.1 พจนานกรมภาษาเดยว (Language Dictionaries)

1.2 พจนานกรมสองภาษา (Bilingual Dictionaries)

1.3 พจนานกรมหลายภาษา (Polyglot Dictionaries)

ประเภท: (ตอ)

1.1 พจนานกรมภาษาเดยว (Language Dictionaries) ม 1 ภาษาใน 1 ชอเรอง (Title) แบงยอยเปน

ก) พจนานกรมฉบบสมบรณ (Unabridged Dictionaries)

ข) พจนานกรมฉบบยอ (Abridged/ Desk Dictionaries)

ค าถาม: ก. ตางจาก ข. ในประเดนใดบาง?

ค าตอบ: 1) จ านวนค า 2) ประเภทค าทรวบรวม

3) การใหรายละเอยดค า 4) การแบงประเภทยอย

1.2 พจนานกรมสองภาษา (Bilingual Dictionaries)

ม 2 ภาษาใน 1 ชอเรอง เชน New Model English-Thai Dictionary

(ใหค าศพทเปนภาษาองกฤษ ค าอธบายศพทเปนภาษาไทย)

1.3 พจนานกรมหลายภาษา (Polyglot Dictionaries) มมากกวา 2 ภาษาใน 1 ชอเรอง

เชน พจนานกรมญปน-ไทย-องกฤษ

2. พจนานกรมค าเฉพาะประเภท/ เฉพาะดาน (Specialized Dictionaries)

* ใชคนหาค าในดานใดดานหนงเทานน เชน ค าเตมของค ายอ สสวท. (คนจาก พจนานกรมอกษรยอฉบบสมบรณ)

ความหมายของส านวนภาษา Good Joe (คนจาก พจนานกรมส านวนภาษาองกฤษ)

* ใชเสรมพจนานกรมภาษา

* ม 8 ประเภทยอย ดงน

2.1 พจนานกรมอกษรยอ (Abbreviation Dictionaries)

2.2 พจนานกรมค าพองค าตรงขาม (Synonyms & AntonymsDictionaries)

2.3 พจนานกรมภาษาถน (Dialect Dictionaries)

2.4 พจนานกรมนรกตศาสตร (Etymological Dictionaries)

2.5 พจนานกรมค าอาน (Pronouncing Dictionaries)

2.6 พจนานกรมส านวน (Idiom Dictionaries)

2.7 พจนานกรมสแลง (Slang Dictionaries)

2.8 พจนานกรมการใชค าในภาษา (Usage Dictionaries)

2. พจนานกรมค าเฉพาะประเภท/ เฉพาะดาน (Specialized Dictionaries) (ตอ)

2.1 พจนานกรมอกษรยอ (Abbreviation Dictionaries)

ใหตวยอ/ ค ายอ & ค าเตม เชน http://www.acronymfinder.com/

2.2 พจนานกรมค าพองค าตรงขาม

(Synonyms & Antonyms Dictionaries)

ใหค าเหมอน & ค าตรงขาม หลาย ๆ ค า เพอทางเลอกในการใชค า เชน http://thesaurus.reference.com/

2. พจนานกรมค าเฉพาะประเภท/ เฉพาะดาน (Specialized Dictionaries) (ตอ)

2.3 พจนานกรมภาษาถน (Dialect Dictionaries)

ใหค าศพท/ ส านวนภาษาถนนนๆ ใหรายละเอยดเกยวกบการออกเสยง ชนดค า ความหมาย ตวอยาง เชน พจนานกรมภาษาโคราช

2.4 พจนานกรมนรกตศาสตร (Etymological Dictionaries) ใหรากศพทค า ประวตทมาค าโดยละเอยด ตวอยางประโยคจาก

งานเขยนในอดต

เชน Oxford English Dictionary (http://www.oed.com/)

2. พจนานกรมค าเฉพาะประเภท/ เฉพาะดาน (Specialized Dictionaries) (ตอ)

2.5 พจนานกรมค าอาน (Pronouncing Dictionaries) ใหการอานออกเสยงค าอยางถกตองตามหลกสทศาสตร

เชน http://www.howjsay.com/

2.6 พจนานกรมส านวน (Idiom Dictionaries) ใหส านวนภาษาพด - เขยน & ความหมาย เชน Longman Dictionary of English Idioms

2. พจนานกรมค าเฉพาะประเภท/ เฉพาะดาน (Specialized Dictionaries) (ตอ)

2.7 พจนานกรมสแลง (Slang Dictionaries)

ใหค า / วล ทใช และเขาใจเฉพาะกลมใดหนง ใหรายละเอยด: การออกเสยง ความหมาย ตวอยางการใชค า เชน

http://www.peevish.co.uk/slang/http://www.peevish.co.uk/slang/

2.8 พจนานกรมการใชค าในภาษา (Usage Dictionaries)

ใหวธการใชค า/ วล เพอเขยน/พดไดอยางถกตองตามหลกไวยากรณ

เชน Dictionary of Modern English Usage

3. พจนานกรมเฉพาะวชา (Subject Dictionaries)

รวมค าศพทเฉพาะในสาขาใดหนง เนนการใหความหมาย เชน ODLIS -Online Dictionary for Library and Information Science

(http://lu.com/odlis/)

Duhaime's Legal Dictionary (http://www.duhaime.org/LegalDictionary.aspx?type=catchall)

ใหนกศกษาดตวอยางพจนานกรมตอไปนแลวบอกวาเปน พจนานกรมประเภทใด

http://rirs3.royin.go.th/word1/word-1-a0.asp

http://www.widebase.net/itterm/termindex_0.htm

http://www.acronymfinder.com/

http://thesaurus.reference.com/browse/swear

homework – housework

‘homework’ In British English, homework is work that pupils are given to do athome. You say that pupils do homework. You do not say that they‘make’ homework.He never did any homework.

‘housework’ Housework is work such as cleaning or washing that is done in a house.She relied on him to do most of the housework.

WARNING Both homework and housework are uncount nouns. You do not talkabout ‘a homework’ or ‘houseworks’.

การประเมนคา:

1. ความนาเชอถอ * ความมชอเสยงของส านกพมพ เชน Merriam-Webster Oxford University Press … * คณวฒ ประสบการณ ความเชยวชาญของผรวบรวม (ภาษา สาขาวชา)* แหลงทมาของขอมล (ใหบญชรายชอหนงสอ / บคคล)

2. วตถประสงค & ขอบเขตเนอหา

* วตถประสงค จดท าเปนพจนานกรมประเภทใด เพอดขอบเขตวาครอบคลมหรอไม อยางไร

เชน เพอรวบรวมค ายอและใหค าเตม พจนานกรมค ายอ

* กลมผใช* ความทนสมย (ศพทใหมๆ) ตรวจสอบโดย ก าหนดค าศพทใหม ๆ แลวลองคนด

การประเมนคา: (ตอ)

3. การใหรายละเอยดเกยวกบค า * ความสมบรณ (แตกตางไปตามประเภทพจนานกรม)

เชน พจนานกรมเฉพาะวชา การใหความหมายของค าศพท พจนานกรมภาษาฉบบสมบรณ ประเภทค าศพททรวบรวม + รายละเอยดค า

* ตรวจสอบท การสะกดค า (แบบใด) ชนดค า การแบงพยางค การออกเสยงอาน (เครองหมายออกเสยงชดเจน เสยงพดชดเจน) ประวตทมาค า (ภาษาใด อยทใด การน าเสนอ - - เกา ใหม, ค านยมใชมากอน) ความหมาย (ชดเจน ถกตอง สมบรณ +การจดเรยง -- L by L, W by W) มาตรฐานค า & การใช (ระบวาเปน ค าเลกใช ค าสแลง/ ค าตลาด) การใหตวอยาง (ตรงกบความหมาย คดลอกมา - - บอกแหลงทมา) ค าเหมอน/ค าตรงขาม (ม หรอไม อยทใด)

ฯลฯ

การประเมนคา: (ตอ)

4. รปแบบ (Format) * หนงสออางอง มการอธบายวธการใชอยตนเลม (เครองหมาย สญลกษณ อกษรยอ)

เครองมอชวยคน (ดรรชนรมหนากระดาษ ค าน าทาง) ตวพมพ (หลายขนาด คมชด) กระดาษ (หนา)

* ฐานขอมล วธการสบคน (Search, Browse) เทคนคการสบคน มคลงค า ฯลฯ

5. เปรยบเทยบกบพจนานกรมชอเรองอนทมเนอหาคลายกนตรวจสอบโดยก าหนดค าคน แลวลองคนด -------> ความหมาย เขาใจงาย

ตวอยางการใชค า ชดเจน ตรง ย า.

พจนานกรมทควรรจก:

ประเดนทตองร

1) พจนานกรมชอเรองนน เปนพจนานกรมประเภทใด

2) พจนานกรมชอเรองนนใหขอมลอะไรบาง(รวบรวมค าศพทประเภทใด ใหรายละเอยดของค าศพทอะไรบาง)

ประเดนค าถาม

1. ตองการทราบความหมายของค าวา “กระตงกระตง”2. ตองการทราบชนดของค า การอานออกสยง และความหมายภาษาไทยของค าวา

“angry”

3. ตองการค าศพทหลาย ๆ ค าทมความหมายเหมอนกบค าวา “angry”

4. ตองการทราบค าเตมของค าวา “NATO”

5. ตองการทราบประวตความเปนมา และรากศพทของค าวา “boxing”

6. ตองการทราบความหมายของส านวนภาษา “puppy love”

7. อยากทราบค าวา “ศาลพระภม” ตรงกบค าใดในภาษาองกฤษ

8. ตองการทราบความหมายของค าวา “www”

จากค าถามตอไปนจงบอกวาควรใชพจนานกรมชอเรองใดในการตอบ เพราะเหตผลใด

การใชพจนานกรมตอบค าถาม:1. พจารณาค าถามวาควรใชพจนานกรมประเภทใด ----> ชอเรองใดตอบ เชน อยากทราบความหมายของ “บรรณ” พจนานกรมภาษา พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

2. ก าหนดหวเรอง หรอ ค าส าคญ เพอคนหาพจนานกรมชอเรองทตองการ2.1. พจนานกรมภาษา & ค าเฉพาะดาน 2.2. พจนานกรมเฉพาะวชา ตองการพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ใหก าหนดหวเรองเปน

ภาษาไทย - - พจนานกรม

3. พบชอเรองทตองการใหจดเลขเรยกหนงสอ หาพจนานกรมทชนหนงสอ

4. คนหาค าตอบใหผใช.

ประเดนค าถาม

1. จงอธบายขนตอนการคนหาพจนานกรมเพอตอบค าถามตอไปน

1.1 ตองการทราบความหมายของค าวา “กระตงกระตง”

1.2 ตองการทราบชนดของค า การอานออกสยง และความหมายภาษาไทยของค าวา “angry”

1.3 ตองการทราบความหมายของค าวา “software”

สรปขนตอนการคนหาสารสนเทศจากพจนานกรม1. พจารณาจากค าถามวาผใชตองการความหมายของค าวา “กระตงกระตง”

ตองใช พจนานกรมภาษาเดยวทชอวา พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

ชวยในการตอบเพราะค าศพทเปนภาษาไทย

2. ก าหนดหวเรองเพอคนหา พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน

เนองจากเปนพจนานกรมภาษาเดยว จงก าหนดหวเรองเปนภาษาไทย- -พจนานกรม

3. เมอพบ พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ใหจดเลขเรยกหนงสอไปหาหนงสอทหองอางอง

4. คนหาเรองทตองการโดยดทค าน าทางทอยบนหนากระดาษแตละหนาทค าวา “กระตงกระตง” กจะพบความหมายทตองการในทสด.