Д. В. Поликанов. Суахили-русский словарь
-
Upload
carlosamadorfonseca -
Category
Documents
-
view
3.553 -
download
57
description
Transcript of Д. В. Поликанов. Суахили-русский словарь
MOSCOW STATE INSTITUTE
MOSCOW STATE INSTITUTE
OF INTERNATIONAL RELATIONS
(MGIMO)
Department of African Languages
D.V. PolikanovSwahili-Russian
Dictionary
about 20 000 entries
Moscow1997
.. , 1997 .
FOREWORD
More than 10 years have passed since the last publication of the Swahili-Russian Dictionary in 1987. That's why there was an obvious necessity to compile a new dictionary which would reflect the development of both languages.
This Swahili-Russian dictionary is the attempt to create such a modern dictionary that will make easy the translation and teaching of Russian and Swahili. The dictionary was compiled with the help of modern computer technologies, thus enabling the user to enjoy a great variety of synonyms. The dictionary contains about 20 000 vocabulary items from different fields of knowledge, such as economy, finance, politics, medicine, science and technology. It is based on Swahili-Russian dictionary, edited by Prof. E.N. Myachina, and has about 2 000 amendments and new words in comparison with the latter. The author is grateful to his parents: V.M. Polikanov and E.A. Polikanova - for their help during his work at the dictionary and expresses his cordial gratitude to his teachers: N.T. Petrenko and the late N.V. Potekhina.
a
.
, , , , ,
!; siyo! !
.
mama wa mtoto
kikombe cha dhahabu
wawili wa sote
aa
.
aalam
( )
aali
1) ,
2) ( , )
3) ,
.
aalimu
(ma-)
1) .
2) ()
aasi
.
aathari
(-)
() -
aazi
(-)
.
abaa
.
!, !
abadan[i]
. . . .
1) , ; haridhiki abadani
2) ; hatutakuja hapa abadani
abadi
. ,
abdi
(-)
.
abeche
(-)
,
abedari
(-)
. ;
abee
.
abidi
. . abdi
.
abinusi
(-)
.
abiri
1) , ( . .)
2) , ( , , ); abiri chombo
. -abirisha
. -abiria
. -abiriwa
. -abirika
1) , , ;
2) .
. -abirisha
. -abiria
. -abiriwa
. -abirika; hali hewa inaabirika
1) (-.)
2)
3)
abiria
(ma-; -)
; meli a abiria ; gari l abiria ;
motokaa abiria ) ; )
abiyadhi
(-)
.
abjadi
(-)
()
abrania
(-)
.
ab[u]tadi
. ;
ab[u]tali
(-; m-)
. ; ,
abtathi
(-)
()
abu
(-)
.
abudu
1) ; abudu mungu ; abudu picha
2) , ; abudu sanamu
3) , ; abudu uzungu
. -abudiana
. -abudisha
. -abudia
. -abudiwa
. -abudika
(-)
abunusi
(-)
.
abunuwasi
.
abutadi
.
abutali
(-; ma-)
.
ab[u]wabu
(-)
.
abwe
.
?!, !
abyadhi
(-)
( )
1)
2)
acha
1) . . ; acha chakula nusu sahani ;
acha mke (mume, watoto) () (, ); acha njia
(); niache! ( ) !; ametuacha mkono ,
2) , ; acha chama
3) . acha nje ,
4) () (-.) ; aliacha kulia ;
nitaacha kuvuta sigara
5) ,
6) ,
7) (-.) , ;
utaacha hoteli mkono wa kulia
. -achisha ; achisha kazi , ; achisha mtoto
.-. -jiachisha
.-. -achishwa; achishwa kazi
. -achia; achia huru ( );
.- . -achilia, .achilia huru , ;
achilia mbali , ;
. .-. -achiliwa;
. .-. -achilika
.-. -achiana
. -achwa
. -achika
. -achama, . achama kinywa ( )
.-. -achamisha
.-. -achamia
8) .
, ; acha wee! !, !
@ acha kando
)
) . , ;
@ acha mbali
; ; ukiacha
@ achana
1) ,
2) ( ), ( )
3) , ; desturi zao zinaachana n desturi zetu
4)
achali
(-)
.
achama
. .
achari
(-)
1) , ,
2) ; ; achari rojo
ache
.
, ; ache wana! , !
ada
(-; ma-)
1) ; ; ada mganga ; ada shule
; ada posta
2) ; ada chama ; ada uanachama ;
ada kuingilia
3) ; , ;
ada mja hunena, mwungwana ni kitendo . - ,
-
adaa
(-)
1)
2) .
adabu
(-)
1) ,
2) , ; mwenye adabu
3) ; tia adabu
4) , (); adabu Kiswahili ;
adabu lugha ; fanya adabu =(-shika) adabu )
) ) )
Adam[u]
adana
(-)
.
adani
(-)
.
adapta
(-)
. ; ;
adawa
(-)
,
aden
(-)
.
adesi
(-)
adha
(-)
1) , , ; -wa n adha ,
2) ,
adhabu
(-)
1) , ; (),
-ti (-, -patisha) adhabu ;
2) . ; adhabu kuu ( kifo, kufa) ,
; kanuni adhabu
3) . ; ; eneo la adhabu ; mpira wa adhabu
4) ,
5) ,
adhama
(-)
1) ; ;
2)
3) ;
4) , ,
adhana
(-)
; -piga (-toa) adhana -
adhibu
1) , ; ()
2)
3) ,
4)
5) ,
6) ( )
. -adhibiana
. -adhibisha . . . .
. -adhibia
. -adhibiwa
. -adhibika
adhifari
(-)
,
adhima
(-)
.
adhimisho
(ma-)
1) ,
2) ,
adhimu
1) , ,
2) ,
3) , (-. )
. -adhimisha ; adhimisha sikukuu
. -adhimia
. -adhimiwa
. -adhimika
1) .
2) ; ;
3)
4) ; n mali adhibu ,
adhini
( )
. -adhinisha
. -adhinia
. -adhiniwa
. -adhinika
adhiri
1) ,
2) , ; usiniadhiri mbele watu
3) ,
4)
. -adhiriana
. -adhirisha
. -adhiria
. -adhiriwa
. -adhirika
adhuhuri
(-)
1) ; 12 14
2) ( )
adi
; ; adi mgeni
. -adiana
. -adisha
. -adia
. -adiwa
. -adika
adia
(-)
.
. .
adibu
; ; adibu nafsi yako! !
. -adibiana
. -adibisha
. -adibia
. -adibiwa
. -adibika
1)
2) ,
3)
adidi
1) ,
2) ,
. -adidiana
. -adidisha
. -adidia
. -adidiwa
. -adidika
adili
1)
2) ()
. -adiliana
. -adilia
. -adiliwa
. -adilika
(-; m-)
1)
2)
3) ; , ; maadili cham
4) ,
1)
2) ,
@ adilisha
1)
2)
adilifu
1) ;
2) ,
adilisho
(ma-)
.
adimika
1) , ; chakula kimeadimika ;
kuadimika kwa bidhaa madukani ()
2) , ; umeadimika ,
3) ( )
. -adimikisha
.- -adimikia
.-. -adimikiwa
adimu
1) , ; vyakula kwao adimu
2) , ;
1)
2) , ()
adinasi
(ma-)
1) []
2)
admeli
(ma-)
admeri
(ma-)
.
admirali
(ma-)
.
admireli
(ma-)
.
adua
.
. -adulisha
. -adulia
. -aduliwa
. -adulika
adui
(-; ma-)
1) , ; adui mbaya . ,
2) ,
advansi
(-)
;
afa
(ma-)
1) .
2) ()
afadhali
, ;
afadhali kunena kweli, kama kunena uwongo c. ,
afande
(-; ma-)
1) ;
2) . ( )
(-; m-)
afandi
(m-)
.
afendi
(-)
.
afia
(-)
.
afikano
(ma-)
.
afiki
1) ; ( )
2)
3) ,
.-. -afikianisha ;
. -afikia
. -afikiwa
. -afikika
@ afik[i]ana
1) ,
2) ()
3) ()
afikiano
(ma-)
. . . maafikiano
1) , , ;
2) , ()
3) ;
4) ,
afisa
(m-)
.
afisaelimu
(ma-)
. .
afisi
(-)
.
afiuni
(-)
.
afkani
(-)
, ; akili afkani ,
(-)
Afrika
; Afrika Mashariki ; Afrika Kati
afrikanaizesheni
(-)
afriti
(-; ma-)
1) .
2) . (, . .)
3) ,
afu
1) , ( )
2) , ( )
3) , ( )
. -afisha
. -afulia
(-; ma-)
1) .
2)
3)
(-)
mwafu (. )
afua
.
(-; ma-)
. . . maafua
1) , ( , . .)
2) , ;
afua ni mbili, kufa na kupona . : (=
)
3) ,
afueni
.
kipindi cha afueni ; likizo afueni
[]
afukani
.
afwaji
(-)
. 1) ; 2) ;
afya
(-)
; afya nzuri ; afya hafifu ;
mbaya kwa afya [,] ; wizara afya
; bora afya kuliko mali . ,
.
1) ;
afya! kua kama mgomba! , , !
2)
. .
afyuni
(-)
aga
1); ; aga dunia
2)
3)
4) ;
.-. -aganisha
.-. -agania
.-. -aganwa
.-. -agizana
.-. -agizia
.-. -agizwa
.-. -agizika
. -agwa
. -agika
@ agana
1) ; agana buriani
2) ,
3) ,
4)
@ agiza
1) ; , ;
fanya kama nilivyokuagiza ,
2)
3) , ; agiza gazeti
@ agia
1) -.
2) , (-.) -.
3) ,
1) ,
agaa
1)
2)
3)
agano
(ma-)
1) , ; ;
2) ,
3) ,
4) ;
Agano Ji . ; Agano la Kale pe.
agenda
(-)
.
aghalabu
1) ,
2) , ;
aghali
.
aghlabu
c.
agizo
(ma-)
1) , ;
2) ,
ago
(ma-)
;
(ma-)
1)
2)
Agosti
(-)
agua
1)
2) , (, )
3) ,
4) , ; agua ugonjwa
. -aguana
. -aguza, -agulisha
. -aguli
. -aguliwa
. -agulika
aguo
(ma-)
,
aguzi
(ma-)
1) (, )
2) ,
3) . ,
4)
ah
.
!, !
aha[a]
.
ahadhari
ahadharu
.
ahadi
(-)
1) ; ; toa () ahadi (), ;
funga ahadi ; timiza (tekeleza, fikisha, shika) ahadi
; vunja ahadi
2) , ;
(-)
. ,
ahali
(-)
1) . , ,
2)
ahamari
.
ahamaru
; mauti ahamaru ) )
ahasante
.
ahera
(-)
; ; enda ahera(ni) , ;
siku ahera .
aheri
(-)
, ; toka awali hata aheri ; aheri yako kiasi gani?
?
ahi
(-)
.
ahidi
1) ,
2)
. -ahidiana , , ; tumeahidian kwa
siku nyingine
. -ahidisha
. -ahidia
. -ahidiwa
. -ahidika
(-)
ahiri
1) ,
2) ; (.)
. -ahirisha . . 1) . .; ahirisha ziara
.-. -ahirishwa
.-. -ahirishika
. -ahiriwa
. -ahirika
ahlaiki
(-)
.
ahmari
.
ahsante
.
ahueni
(-)
, ( ), leo amepata ahueni
ai
.
!, !, !
aibika
1) ()
2)
3) ()
.-. -jiaibisha
. -aibiwa
@ aibisha
1) ,
2) ; (.)
aibu
(-)
1) , ; ti () aibu ; pakaa aibu
2) ; n aibu ; bila [] aibu ,
3) ,
4) ,
aidha
1) , ;
2) , ; wa aidha ;
3) ; aidha njoo leo au usije kabisa ,
aidini
(-)
aila
(-)
;
aili
1)
2) ,
. -ailiana
. -ailisha
. -ailia
. -ailiwa
. -ailika
(-)
1)
2) ,
aimi
.
!, !
aina
(-)
1) ; ; ; ; aina kwa aina ; - aina pekee ; aina
damu ; aina maneno .
2) , ; aina ushirikiano
3)
4) ()
5) ()
6) .
aineaine
.
aini
1)
2) ,
3) ,
4)
. -ainisha 1) . . . . 2) ,
. -ainia
. -ainiwa
. -ainika
ainisho
(m-)
1)
2): mstari ainisho . ; mstari ainisho joto .
3): hesabu ainisho .
aisee
.
aisii
= ,
ajaa
(-)
.
ajabu
1) ,
2) ,
. -ajabisha
. -ajabia
. -ajabiwa
. -ajabika
(-; ma-)
1) , -.
2) ,
3) , ; n ajabu
1) , ,
2) ,
1) , , ; vitabu vingi mno ajabu
; mvua kubwa ajabu
ajali
(-)
1) , ; ajali hailindiki . ;
ajabu haina kinga wala kafara . ,
(= )
2) , ; kwa ajali ,
3) [] ; ; mahali ajali . ;
ajali [kuleta] kifo
4) , ; ; ajali gari l moshi ;
ajali motokaa ; patwa na ajali
5) ; patikana na ajali ; ajali imemfikia
ajari
(-)
; malipo ajari
[]
.
ajazi
1) []
2)
. -ajazika
ajemi
(-)
[ ]
.
ajenda
(-)
; panga agenda
ajenti
(ma-)
,
ajib
.
ajibu
.
,
ajihi
; ;
. -ajihiana
. -ajihiwa
ajil
.
ajila
(-)
1) ,
2)
,
ajili
(-)
; ;
,
. -ajilisha
. -ajilika
.
kwa ajili ) , -; , ; ;
) , ; mbwa hufugwa kwa ajili kulinda nyumba . ,
ajinabi
(-)
1) ,
2) () ( )
ajinabia
1) ,
2) ,
ajinani
(-)
.
ajiri
1) , ,
2) ,
3)
. -ajiriana
. -ajiria
. -ajiriwa
. -ajirika
@ ajirisha
1)
2)
ajiza
(-)
.
ajizi
1) ()
2) ()
. -ajizisha
. -ajizia
. -ajizika
(-)
1) ,
2) , ; bila ajizi , ;
ajizi nyumba njaa . -
1) ,
2)
3) ,
ajmaina
. []
ajurali
(-)
,
ajuza
(-)
, ; ajuza mwenye haya walimzika ngali hai .
ajwadi
. , , ,
aka
1) , ( , )
2) . ; aka kimya
. -akisha, -asha
. -akia
. -akwa
. -akika
.,
) ,
) ,
)
)
akali
(-)
1) ; ; kwa akali
2) , , vitabu akali
akania
1)
2)
(-)
; ; ;
akarabu
(-)
.
akari
(-)
akaunti
(-)
; akaunti akiba ;
ake
. . ; ; kitabu chake ; vitabu vyake ;
hana chake hapa ; alikwenda zake ;
asubuhi yake ,
akhera
(-)
.
aki
(-)
(-)
()
akia
1) ,
2) ,
. -akiza, -akisha
. -akilia
. -akiwa
. -akilika
akiba
(-)
1) ; , ; mchezaji wa akiba ; jeshi la akiba . ;
akiba tele ; akiba mapato ; akiba ahsante
;
akiba si mbovu, akiba haiozi .
2) ; ; weka (fanya) akiba ) )
akida
(ma-)
. 1)
2) , ;
3) ( )
akidi
1) ,
2) ,
(-)
, ;
(-)
; funga akidi
akidu
(ma-)
1) ; , ;
2)
akifia
, , (, . .)
. -akifisha
. -akifiwa
akifisha
1) . .
1) ;
2)
. -akifishana
. -akifishia
ac. -akifishwa
. -akifishika
akifu
.
akika
(-)
. 1) ,
) ;
, -
) ;
, -
2) .
akiki
(-)
1) , akika
2)
(-)
.
(-)
; ( )
akili
(-)
1) [] , ; ; katika akili ) ) ;
katika akili mtu yule hakutaka kitu (. )
; rukwa na akili , ; weka akilini ,
; akili [ni] mali . -
2) , ;
3) ,; katika akili yangu ,
4) . ;
fanya akili ) , ) )
akilili
(-)
Akimedesi
; kanuni Akimedesi .
akina
(-)
1) ; ; ; akina Moshi
2) . ; ; ; akina mama wa Tanzania ;
akina yahe ; akina sisi ,
3) ; akina wanajeshi ; akina vibaraka ;
akina mafashisti
akisi
()
; mwali akisi
ako
. . ; ; ; nyumba yako ; nyumba zako ;
nenda zako! ) []! ) !, !
akodioni
(-)
akrab
(-)
.
akraba
(-)
1)
2) ; akraba za kuumeni (kukeni)
()
akrabu
(-)
1) (, ..); akrabu saa ) )
2) .
(-)
. ; ; akrabu magharibi ) , )
akrama
, ;
akrobati
(ma-)
akseli
(-)
.
akthari
(-)
1) , ; ; akthari watu
2) ;
akua
1) ,
2) ; ,
. -akuana
. -akulisha
. -akulia
. -akuliwa
. -akulika
akustiki
(-)
ala
(-)
, ; ala za kazi ; ala muziki
(ma-; nyala)
.,
) !, ?; ala husikii haya? ! ?
) , )
alaa
1) .,
2) alaa kulihali ;
alaala
. al ala, Allah Allah .
alafu
(-)
.
alakati
, ,
alama
(-)
1) , ; ; alama trafiki , ;
alama kitaifa ; alama cheo . ;
alama kuuliza ; alama mkato ;
alama mkato juu ; alama dondoo ; alama kituo
; alama za vidole ; alama ardhi . ; alama mwinuko
. ; tia (weka) alama , , ; tia alama
mbaya . ,
2) , ; ;
3) ; ;
4)
5)
6)
7)
8) ,
alamardhi
(-)
. alama kwenye ardhi . ,
alamsiki
.
!, []!
alamu
(-)
1) , ,
2)
alasiri
(-)
1) ( 14 18 )
2) , ( 15.30 16.30)
alau
.
alawensi
(-)
1) , ;
2) ,
3) , ; alawensi a safari
aleik
.
ale[i]kum
salamu aleikum (),
aleikum salamu ( )
aleluya
.
alfa
(-)
( ), alfa n omega .
alfabeti
(-)
alfafa
(-)
,
alfajiri
(-)
1) , ( 4-5 );
alfajiri mbichi (kuu) 3 5
2) ( )
alfeen
(-)
.
alfeni
(-)
.
alfia
(-)
.
alfu
(-)
. ; alfu-lela-ulela
Alhamdulillahi
!
Alhamisi
(-)
alhasili
1) ; , ; n alhasili
2) ,
3) ,
alhasir
.
ali
(-)
1) ; ;
1) . ali ali ;
1)
alia
(, . .)
. -aliana
. -aliza
. -alilia
1) ( )
2) , - (.
)
aliali
.
alidedi
(-)
., . ( )
alifu
(-)
( ), kutojua hata alifu .
. , ()
. -alifisha
. -alifia
. -alifiwa
. -alifika
alifubete
(-)
.
alika
1) (),
2) ( )
3) ( )
. -alisha 1) . .
. ., alisha vidole ;
alisha mtambo wa bunduki
2) ,
. -alikia
. -alikika
. -alikaalika
1) ; , ; alika karamuni
2) ;
3) , ; alika vita
4)
. -alikana
. -alikia
. -alikwa
. -alikika
1) (-. , )
2)
3)
. -alisha ( )
. -alikia
. -alikwa
. alikika
(-)
,
aliki
1) ,
2) ,
. -alikia
. -alikiwa
. -alikika
aliko
(ma-)
.
alimradi
.
alimuradi
.
alisa
.
. -alisisha
. -alisia
. -alisika
alizeti
(-)
.
aljebra
(-)
alkali
(-)
.
alkoholi
(-)
,
Allah
(-)
; Allah akbar ; la illahi ila Allah ;
Allah bukheri
Allah Allah .
almari
(-)
1)
2)
3)
almaria
(-)
1) ( , , )
2) ( , , )
3) ; almaria za majohari
almasi
(-)
;
almazi
(-)
.
almradi
.
almuradi
.
alofoni
(-)
.
aloi
(-)
aloi chuma cha u
alowensi
(-)
.
altare
(-)
aluminiamu
(-)
alwaridi
(-)
. >
ama
1) ; ama...ama... u... ..., ...; ..., ...; ama mtu huyu ama yule
, ; ama sivyo? ?
2) , , ; wa ama ) )
.
1) ,
2) . . . ; ama , -;
ama, huna habari baba yako? , ?;
ama, ni mjinga tu ,
1) ,
2)
amaa
, ( )
amali
(-)
1) , , ; mtu wa amali
2) , , ; amali yake ni ukulima
-
3) , ;
(-)
amana
(-)
1) , ( )
2) ( ), weka amana ; shika amana ; toa amana
3) ; ;
4) ,
amani
(-)
, , ; Baraza la Amani ulimwenguni ;
siasa amani ; mkataba wa amani ;
taka (penda) amani ; leta (fanya) amani ; linda (hifadhi)
amani () ; amani haipatikani ila kwa ncha ya upanga -
amania
. 1) ( )
2) (-.), ( -.)
. -amaniana
. -amanisha
. -amaniwa
. -amanika
amara
(-)
1)
2) , ; haja amara? ?
(-)
.
amari
(-)
; ; .
amarika
.
amazon
(-; ma-)
.
amba
1) .
2) ( -.), ; amba mtu
,
. -ambana
. . -ambilia []
.-. -ambiana
.-. -ambiza
.-.-. -ambizana 1) ; 2)
.-. -ambiwa
.-. -ambilika; haambiliki kitu! !
. -ambwa
. -ambika
1) , ; amba nitakuja kesho ,
1) . . ; yule mtu ambaye unampenda
,
., ; ;
@ ambia
1)
2) , ;
ambaa
1) ( , ), jahazi linaambaa pwani
; nilimwambaa ( )
2) , ; waliambaa hatari
3)
. -ambaana
. -ambaza
. -ambalia
. -ambawa
. -ambalika
ambalansi
(-)
.
ambalanzi
(-)
.
ambarara
, ;
ambari
(-)
ambata
1) (-.)
2) ()
3) ,
4)
. -ambatana ; ; u uliambatana n
mvua ; nguo imeambatana na kidonda
.-. -ambatanisha 1) ; 2) (
..)
.-.-.-jiambatanisha
.-.-. -ambatanishwa
.-. -ambatishwa
. -ambatia
. -ambatwa
. -ambatika
@ ambatisha
1)
2) ( . .)
3) .
ambatiko
(-; ma-)
mlinganyo ambatiko .
ambika
1)
2)
3)
. -ambi[ki]sha, -ambisa; ambisha mashua
aa. -ambikia
. -ambikwa
. -ambikika
1) ,
2) ,
. -ambikisha
. -ambikia
. -ambikwa
. -ambikika
1) , ,
. -jiambika
. -ambikwa
ambisa
. .
ambo
(ma-)
1) ;
2) .
ambua
1) ; ; ambua ngozi ; ambua chungwa
2) ; ;
3) (); alisoma miaka mingi lakini hana alichoambua
,
. -ambulia
. -ambuliwa
. -ambuka; ngozi imeambuka ()
.-.-. -jiambukiza
.-.-. -ambukizika
1)[] ; ambua n
@ ambukiza
1) , ; ugonjwa wa kuambukiza
; mbu wanaambukiza malaria
2) , ;
ambukizo
(ma-)
. . . mmbukizo ,
ambulansi
(-)
.
ambulanzi
(-)
.
ambulensi
(-)
()
amdelahane
(-)
amerikani
(-)
.
ameta
(-)
.
amfibia
(-)
. ,
ami
(-)
( )
amia
( , ..)
. -amiana
. -amilia
. -amiwa
. -amilika
amiba
(-)
.
amidi
. 1) , ,
2) ;
amilesi
(-)
.
amili
1) , ,
2) ,
3) ,
4) , ,
5)
. -amilisha
. -amilia
. -amiliwa
. -amilika
amilifu
, ; volkeno amilifu
amin[a]
!
amini
1) ()
2) ; ; amini Mungu ; nilimwamini mali yangu
; usiamini la kuambiwa bora ujionee . ,
, (= , )
3) ,
4) ;
. -aminiana
. -jiamini
.-. -aminishia
.-. -aminishwa
.-. -aminishika
. -aminia
. -aminiwa
. -aminika; mtu huyu haaminiki ; wote
wanaaminika ; habari za kuaminika
(-)
, ; ; la amini , ; kaka wa
amini
1) , ;
2) ()
@ aminisha
1)
2)
3) , (-. -.)
4) . , ; hawakuaminisha kwenda mbele
aminifu
.
amiri
(-; ma-)
1)
2) , ; ; amiri jeshi
1) (-. ), ( -.); amiri shamba
; amiri mji
. -amirisha
. -amiriwa
. -amirika
amka
1) ,
2) ,
3) , ( )
4)
.-. -jiamsha ,
.-. -amkiana
.-. -amkilika
. -amkua . . .
@ amsha
1) . . ; amsha mkono ;
amsha kufanya mapigano
2) ; amsha kinywa
3) . ; ; amsha tamaa ;
@ amkia
1) ( -.); usiku wa kuamkia tarehe 5 Aprili ,
2) -.
3) -., -.
4) .
amkio
(ma-)
. . . maamkio
,
amkua
. .
amonia
(-)
.
ampea
(-)
.
ampere
(-)
.
amrawi
(-)
.
amri
(-; ma-)
1) , , ; toa amri
; shika (fuata) amri , ; vunja amri
; tangua amri
2) , ; amri daktari
3) ; ; (. ), t amri ) ,
)
4)
5) , ; mwenye amri ; ;
ana amri juu ( ); ingia chini amri
(-., -.); amri Mungu ,
amria
. .
amrisha
. .
amriwa
. .
amru
.
amu
(-)
1) .
2) ( - )
amua
1) ; ; ;
amua ugomvi ()
2)
3) [] ( ); amua kesi
4) (-. ); aliamua kwenda Nairobi
. -amuana
. -amuliza
. -amulia;
.-. -jiamulia; jiamulia mambo wenyewe
. -amuliwa
. -amulika
@ amua sungura
amuru
1) ;
2)
3)
4) ,
. -amuriana
. -am[u]risha
. -am[u]ria
. -am[u]riwa
. -amurika
amuzi
(ma-)
.
amwa
()
. -amwisha ();
. -amwia
. -amwika
amza
(-.) , ( -.)
ana
1) ana kwa ana ; mapigano ana kwa ana
2) = anna
(-)
. ( = 1/6 rupia = 4 pesa)
anaboli
(-)
.
anana
1) , ; ; mtu mwanana ; maji maanana
; u mwanana
2) ,
anasa
(-)
1)
2) ; ,
3) ; ; ; kaa anasa ; - anasa
; maisha anasa ; chakula cha anasa
anatomia
(-)
andaa
1) ,
2) , ; andaa vita ; andaa meza
3) ,
. -andaliana
. -jiandaa
. -andalisha
. -andalia; andalia meza
.-. -jiandalia
. -andaliwa, -andawa
. -andalika
andalio
(ma-)
.
andalizi
(ma-)
.
andama
1) , ( -.); (-.)
2)
3) ( -.), (-.); kuandama kwa mwezi
. -andamiza, -andamisha
. -andamia
. -andamwa
. -andamika
@ andamana
1) ; ( )
2) ; ; waziri n walioandamana n
andamano
(ma-)
.
andamizi
(ma-)
1) .
2) ,
andao
(ma-)
.
andazi
(ma-)
1) (, , . .); andazi jamu
2) ; ; andazi l yai
3)
andika
1) ; ; andika barua ; andika mtu apate dawa
-.
2) , ; andika orodha
3) ; andika picha ;
4)
5) (); limeandikwa , (. , )
6) ,
7) , ; andika chakula ; andika meza []
( )
8) ; ; andika udongo (chokaa)
();
9) ( , )
. -andikana
.-. -jiandikisha ,
. -andikia; andikia meza
.-. -andikiana
. -andikwa; liandikwalo ndilo liwalo . , (=
, )
. -andikika
@ andikisha
1) (. ); ; andikisha meli
2) , ;
andiko
(ma-)
.
andishi
(ma-)
. . . maandishi
1) , ; maandishi yanayoteuliwa
2) ,
3) , ; fasihi maandishi ; kwa maandishi
,
4) ,
andisi
, ;
. -andisiana
. -andisia
. -andisiwa
. -andisika
1)
2) ; ;
androjeni
(-)
.
anga
(ma-; -)
1) ; , ; anga l jua (l mwezi) ()
2) ; ; ; kwa njia anga ,
3) . ,
1) .
1) (, )
2) .
3) ()
4) ()
. -angia
.-. -angulia
.-.-. -angulisha
.-. anguliwa
.-.-.-. -angushwa
.-.-. -angukia; angukia kumpenda -.; sikukuu
inaangukia tarehe 5 mwezi huu ;
angukia [miguu] ;
.-.-.-. -angukiwa; lie kando haangukiwi n mti .
(= )
. . -angikika
.-. -angikisha
.-. -angikia
.-. -angikwa
1) .
@ angua
1) (, ); angua upanga ( ), angua nazi
;
2) ,
3) , ; ; angua ndege ; angua
mayai ( )
4) . () (-.)
5) . (-.) ; angua [ki]cheko ;
angua machozi ; angua kilio ,
@ angua kucha
@ anguka
1) ; anguka miguu , ;
anguka katika mtihani .
2)
3) ,
4) ,
5) ,
@ angusha
1)
2) , ; angusha risasi ; angusha sauti ;
angusha serikali
3) ; ;
4) , (); angusha matata )
)
@ angika
1) ,
2) ,
@ angama
1)
2) ; mshale umeangama mtini
angaa
1) (), ,
2) ( )
3) ()
. . -angalilia ,
. -angaliwa, -angawa
. . -angazaangaza ;
.-. -angazana
.-. -angazia
.-. -angazwa
.-. -angazika
1) .
@ angaza
1) ()
2) ; angaza njia
3) . ,
4) . (); ( -.,
-.); angaza macho ) )
(-. -.)
5) ;
@ angalia
1) -. (-.); , -.
(-.); angalia ( )
2) , ; ; angalia utekelezaji wa masharti mkataba
3) (); angalia! !, !
4) ,
5) -.; -.
6) , ;
angaanga
(-.; ),
angahewa
(-)
angaika
.
angalao
.
angalau
; ; nipe chakula angalau kidogo tu
angalifu
1) ; , ;
2) ,
angamia
1) ;
2)
3) ()
4)
5)
6) . ,
7) angamia! !
.-. -jiangamiza
.-. -angamizia
.-. -angamizwa
@ angamiza
1)
2) , ;
3) ;
4) ,
5) ;
angao
.
angasa
1) , (-. )
2) ; ,
angata
. -angatana
. -angatisha
. -angatia
. -angatwa
. -angatika
angavu
1) ; ; maji maangavu () ; mwezi mwangavu
2) , , ; macho maangavu
3) .
4)
ange
1)
2) ,
3) ; -kaa ange ( )
angema
1) ()
2) ,
angu
. . ; ; ; mtoto wangu ; chumba changu
; marafiki zangu
anguko
(ma-)
1) ; ; anguko l maji
2) ()
3) . ; ; ,
4) ,
angusa
1) ,
2) ;
ania
1) , ; ; anaania kazi ualimu
2) ( -.); ( -.); aliania maisha yake
3)
. -aniwa; bidhaa zinazoaniwa ,
anika
, ; ( , , );
anika nm (samaki) (); anika nguo
. -jianika
. -anikisha
. -anikia
. -anikwa
. -anikika
aninia
(-)
anisi
1)
2)
3) ()
1) ,
2)
anjali
(-)
,
anjaza
; ;
ankachifu
(-; ma-)
ankra
(-)
. 1) ,
2) ;
3)
4)
5)
anna
(-)
.
anoda
(-)
. ,
ansari
(-; ma-)
; ,
antimoni
(-)
.
anua
1) , ( ..)
2) , (, ), jua laanua mawingu
. -anulia
. -anuliwa
@ anu[li]ka
1) ( . .)
2) ( ); kumeanuka sasa
3) , ( )
anuai
1) ;
2) ,
anuani
(-)
.
anuka
. .
anuwai
.
anwani
(-)
1) ; -andika anwani barua
2) ( )
. -anwaniwa
anza
(-.), , ( -.); tende zinaanza kuiva
; anza kazi ; anza safari
; anza tn (); mapigano yameanza tena
; kuanza vema ni nusu ya kutenda . -
. -anzana
.-. -anzishwa
. -anzia
.-. -anzilisha
. -anzwa
. -anzika
@ anzisha
1) ; ; anzisha chama
2) ; ; anzisha (-weka) sheria
3) (); ,
anzali
(-)
1) ()
2) ()
3) ()
ao
1) . . ; nyumba ; nyumba zao
2) .
aorta
(-)
apa
. apa kiapo , ; ; apa yamini
(. ); apa rni
. -n
.-. -apizana
.-. -apishwa
. -apia
.-. -apiana
. -ua
. -apwa
. -apika
@ apisha
= -apiza, -afya
1) ;
2) ,
3) ,
apizo
(ma-)
1)
2) ; ; ,
apostrofi
(-)
aprikoti
(ma-)
()
Aprili
(-)
aproni
(-)
1) ,
2) . ,
apua
. .
Arabu
r Arabu
Arabuni
(-)
.
arachia
(-)
araka
(-)
[] ( )
arba
; - arba ; arba mia ; arba elfu
arbaini
; - arbaini
(-)
( );
arbaini maiti
arbatashara
arbuni
(-)
1)
2) .
arda
,
ardhi
(-)
1) , , ; ardhi inayolimika ; maji ardhini
2)
3) ,
ardhia
(-)
-
ardhi[li]hali
(-)
.
ari
(-)
1) , ; ( -.); (-.)
2), ;
3) , ; -tia ari ; ari imempanda ; liye
n ari
4) ;
5) . ; , ; ari nchi ; mwenye ari
aria
(-)
1) , ,
2) ,
aridhi
1) ,
2) ; ,
3) , ;
4) ,
. -aridhiana
. -aridhia
. -aridhiwa
. -aridhika
aridhilihali
(-)
1) ,
2) ;
3)
aridhio
(ma-)
1)
2)
3)
arifu
1) , ; arifu kwa simu ) )
2) ,
3) ,
. -arifiana
. -arifisha
. -arifia
. -arifiwa
. -arifika
1) , ;
2)
arihami
(-)
[] ( )
arijojo
enda arijojo ( ), ( );
kishada kinakwenda arijojo ( ,
)
arika
(-)
.
ariki
(-)
;
arkiaskofu
(-)
aroba
.
arobaini
.
arshi
(-)
(-)
. ;
arteri
(-)
.
aruba
.
arubaini
.
arubatashara
.
arubii
; ; enda arubii ,
arufu
(-)
(, . .)
(-)
.
arusi
(-)
; ; bwana arusi , bibi arusi ; fanya arusi
(ma-)
, ; maarusi ; enda maarusi .
,
asa
1) ,
2) ,
. -asana
. -asisha
. -asia
. -aswa
. -asika
(-)
.
1)
2) ,
asaba
(-)
asadi
(-)
1)
2) . ()
asali
(-)
1) ; asali nyuki ; chombo cha kutenganisha asali
2) ; [] ; asali miwa ; ;
asali tembo ( )
asalimiwa
(-)
. asali miwa
asalumu
asalumu alekum ()
asante
, ; asante sana ; toa (sema) asante
asasi
(-)
; ,
asbestasi
(-)
.
asbesto[si]
(-)
.
aseniki
(-)
.
asetilini
(-)
.
asfali
(-)
; asfali ;
asfari
.
asha
. .
ashabu
(-)
; ;
ashakum
.
ashara
; - ashara
asharati
(-)
.
ashekali
(-)
1) ; wa [n] ashekali ,
; pata (n) ashekali ( ); najion ashekali
l
2) ; ashekalizo? ?
asherati
(-)
1) ; - asherati
2) , , ; - asherati
3) ,
4) () ;
asherini
.
ashiki
; ;
. -ashikiana
. -ashikisha
. -ashikia
. -ashikiwa
. -ashikika
(-)
1) ;
2) , ; ; -pata ashiki )
)
3) , ; -tia ashiki
4) (ma-) (-), ( -.; .); Hamisi ni ashiki wa
mpira
ash[i]rafu
1) , ,
2) . ,
ashiria
1) ; ; ; ( -.),
ashiria kidole
2) ; ; ,
. -ashiriana
. -ashiriwa
. -ashirika
ashiya
(-)
;
ashki
(-)
.
ashrafu
.
ashur
(-)
.
asi
1) ; (, . .)
2) , ; ; wameasi serikali
. -asiana
. -asisha ; ()
. -asia
. -asiwa
. -asika
(ma-)
,
; ,
asidi
(-)
, asidi askobi ; asidi amino ;
asidi nikotini ; asidi maziwa ; asidi haid-
rokloriki ()
asighari
. ,
asilani
1) ; ; ;
2) . ) , , )
asili
(-)
1) ; ; rasilmali asili ; kanuni asili
2) ; ; asili yako nini? = ? (.
?); asili yake ni kipofu ; watu (wenyeji) wa
asili , ; - asili ; ,
3) , ; mali za asili ; gesi a asili ;
- asili , ; kitambaa kisicho cha asili
4) ,
5) .
6) . ,
1) , ,
1) .
1) ;
2)
. -asiliwa; watoto walioasiliwa
1) .
asilia
(-)
.
. - asilia 1)
2) , , ; mpango asilia .
[]; umakanika asilia
asilikumi
(-)
asilimia
(-)
; asilimia 50 watu
asira
(-)
-. ,
(-)
asiria
(-)
1)
2) ; ,
asisi
. . ; ,
. -asisisha
. -asisia
. -asisiwa
. -asisika
askari
(-; ma-)
; ; ; askari polisi ; askari jela ;
askari wa kuajiriwa (kukodiwa) ; askari wa miavuli ;
askari wa kushushwa pwani ; askari doria , ;
askari kanzu (kanga) , ; askari wa nyuma ;
askari wapanda ; askari asiyejulikana ;
andikisha (-changa) askari
askofu
(-; ma-)
asmini
(ma-)
.
asparagasi
(-)
.
asp[i]rini
(-)
.
astaghafiru
= !; []!
astaghafirulah
.
aste
. aste aste, aste-aste ; ;
asteaste
.
asteroidi
(-)
.
asteti
(-)
.
asubuhi
(-)
1) , ; asubuhi yake , ;
tangu asubuhi hata jioni
2) , ; asubuhi n mapema
asumini
(ma-)
.
asusa
(-)
( ), asusa baridi
aswadi
atamia
,
. -atamisha, -atamiza
. -atamilia
. -atamiwa
ateri
(-)
.
ates[h]ia
- ateshia ; kisima cha ateshia
athari
(-)
1) ,
2) , ,
3) ,
4) ,
athiri
1) ,
2) , ;
. -athiriana
. -athirisha
. -athiria
ac. -athiriwa
. -athirika
ati
. 1) . ; ati -!. -!, !; ati rafiki ,
!
2) , ati kesho sikukuu? ?
1) , ; ati iitwayo serikali
atia
(-)
1) ,
2) ,
atibu
1) , ;
2) (-.)
. -atibiana
. -atibisha
. -atibia
. -atibiwa
. -atibika
atika
()
. -atikisha
. -atikia
. -atikwa
. -atikika
atikali
1) ;
(-)
; ; pata atikali
atilika
1) ; (
)
2) ,
Atlantiki
(-)
. Bahari Atlantiki
atlasi
(-)
,
(-)
[]
atomi
(-)
; nguvu atomi
atomiki
- atomiki ; bomu l atomiki
atomu
(-)
.
atua
, ; ; atua moyo .
. -atuana
. -atulisha
. -atulia
. -atuliwa
. -atu[li]ka , ; nchi imeatuka kwa joto la jua
au
, ; au... au... ..., ...; ..., ...
aua
1) , (, )
2) ; ; aua darasa ; aua askari .
; aua n ) )
3) ; aua shamba
4) ( )
. -ausha, -auza
. -aulia
. -auliwa
. -auka
audhubillahi
= !
auka
1) ( , )
2) ,
3) , ( )
4) , ;
5) ( ), ( ,
. )
. -aukisha
. -aukia
ac. -aukwa
. -aukika
1) . c.
aula
; ;
; ; ; ; si aula
auladi
(-)
.
auni
, ()
. -auniana
. -aunisha
. -aunia
. -auniwa
. -aunika
(-)
, ,
aunsi
(-)
(=28.3 )
aushi
(-)
1) ,
2) ; ; nguo aushi
;
autobasi
(-)
auwali
(-)
.
aviza
;
. -avizana
. -avizisha
. -avizia
. -avizwa
. -avizika
avya
; ; avya mali (fedha) ; avya mimba
awa
, , ; awa jasho ; awa damu
. -awia
. -awika
awali
(-)
1) ; tangu awali hata aheri ; awali mji
; awali a nchi ; uchunguzi wa awali .
2) ,
1) ,
2) ,
3) ,
4)
awamu
(-)
, ; ;
awesia
(-)
.
awini
.
awuni
.
aya
(-)
1)
2) , ; ;
ayale
(-)
ayali
(-)
;
ayami
siku ayami
ayari
(-)
, ; ,
(-)
.
ayoni
(-)
.
azali
(-)
. 1) []; mwana wa azali [] ( )
2) []
azama
(-) .
azima
1) , , ; azima vitabu ( )
2) ,
.-azimana
. -azimisha
. -azimia
. -azimwa
. -azimika
(-)
1) ; -soma azima
2) ,
(-; ma-)
, ; ; kwa azma , ; -wa n azma ,
( -.)
azimio
(ma-)
1) ;
2) ; ; Azimio l rusha
3)
4) ; , ( . .)
azimo
(ma-)
.
azimu
1) ;
2) ;
3) ,
. -azimia
.-. -azimiana
. -azimiwa
1)
2)
. -azimiwa
aziri
.
azizi
(-)
1) ; ;
2) ,
1) . , ;
2) , ( )
3) ;
4) ,
azma
(-; ma-)
.
azmamu
(-)
. . zimamu
baa
(-; ma-)
1) ;
2) , ; ; ; baa la njaa (), -ingiliwa n
baa ;
3) ,
4) ,
(ma-; -)
; ; ; baa pombe
(ma-)
( )
baada
, , ; baada ) , ) , , ;
baada kazi ; baada miaka mingi ;
baada kisa - mkasa, baada chanzo - kitendo . - ,
- (= , ) ) ; baada
kuhitimu shule
baadaye
. baada yake
1) , ,
2) , ;
- baadaye )[] ) ; maisha baadaye ;
baada baadaye ,
baadhi
(-)
1) ; ; baadhi watu [];
baadhi vitabu ; baadhi nyakati , , ;
gawanyika [katika] baadhi mbili
2) . , ; ninakaa baadhi za Kariakoo
baali
(-)
,
baasili
(-)
.
baathi
, ,
@ baathiwa
1) ; siku kubaathiwa .
2) (-)
3) (-.)
bab
(-)
.
baba
(-)
1) , ; baba mtu ; baba mzazi ; baba mdogo
( ), baba mkubwa ( ), baba wa ubatizo
; baba wa kambo ; baba wa kupanga ,
; baba wa kambo si baba . -
2) , ;
3) ; ; baba wa taifa
4) . ; ; Baba Mtakatifu [wa Kanisa la Kikatoliki]
[]
5) . , , . .
6) ; huyu si mtoto ten ni baba mzima ,
1) ()
babadua
. .
babaifu
1) ,
2) ,
3)
4) ;
5)
6)
babaika
1) , , ;
mtazamo huo ulimfanya ababaike
2) ; ()
3) , ; sema vizuri, usibabaike! , !
4) ; ()
.-. -babaishana
.-. -babaishia
.-. -babaishwa
.-. -babaishika
@ babaisha
1) , ,
2)
3) ,
4) ; ,
babaiko
(ma-)
1) , ,
2) ,
3) , ; ; (.)
4) ()
babaje
(-)
babaka
1) ;
2) ,
3) , ;
1) , ( )
babakabwela
(-)
. .
babata
,
. -babatana ( )
.-. -babatanisha
. -babatisha
. -babatia
.-. -babatulia
.-. -babatuliwa
.-. -babatuka
.-.-. -babatusha
. -babatwa
. -babatika
@ babatua
1) ,
2) ,
3) ,
4)
5) ,
6) , ( )
babayiko
(ma-)
.
babe
(-; ma-)
. baba yake () (. , ), Babe Sefu
(ma-)
1) () ;
2) .
1) babewana, babewatoto
Babeli
(.)
. ; mnara wa Babeli .
babewana
(-)
. .
babewatoto
(-)
. .
babia
1),
2) babia kazi -
( , kibaba)
3)
babu
(-; ma-)
1) ,
2) , ;
3) . , ,
, ..
4) ,
5)
(-)
1) , , ; panga babu ;
2) ; babu kubwa (ndogo) () ; pembe babu Ulaya
3) ; babu pana
4) pata babu =
(-)
,
(-)
1) . ;
2)
3) . , (, . .)
babua
1) , , (, , . .)
2) , ()
3) (), (, )
4) - kubabua , ;
. -bbuana
. -babulisha
. -babulia
.-. -babulika
. -babuliwa
. -babuababua
@ babuka
1) ,
2) , ( )
3)
bacha
(ma-)
1) , ( )
2) ,
3) , (-.)
bada
(-)
badala
(-)
1)
2) , ( )
3) ; badala [ ]; badala yake ) ;
) () (-.)
(-)
badamu
(-)
badani
(-)
kanzu
. 1)
2)
badhiri
, , (, )
. -badhirisha
. -badhiria
. -badhiriwa
. -badhirika
,
badhirifu
.
badia
(-)
.
badili
1) [] ; wamebadili shauri lao o
2) , ; badili mali ; badili nguo
, ; badili zamu ) ) ;
badili fedha ) ) ; badili gari
; badili sura ) ) ; badili hewa
, ()
3) .
. -badiliana
.-. -badilishana; badilishana mawazo
.-. -badilishia
.-. -badilishwa
.-. -badilishika
. -badilia
. -badiliwa
. -badilibadili
(-; ma-)
1) ,
2) ,
3) , ; badili
@ badilisha
1) , ;
2) [] , ; ; ( )
3) , ; ; badilisha mafunzo kisiasa
() ; badilisha fikira
()
@ badilika
1) []
2) ()
badilifu
1) , ,
2) . , ;
n tabia badilifu mno
3) , ; maneno haya hutamkwa kwa namna badilifu
-
4)
5) ,
badilihewa
. . badili hewa . .
badiliko
(ma-)
1) , , ; mabadiliko sauti
2) ;
3) , ; badiliko fanana .
4) .
5) ()
badilishano
(ma-)
. . . mabadilishano ,
badilishiano
(ma-)
. . . mabadilishiano [] (-., -.);
mabadilishiano mabalozi ; mabadilishiano ya maoni
badilisho
(ma-)
. . . mabadilisho 1) ,
2) ,
3) ,
4) epecop,
5) .
badiri
(-)
1) ;
2)
3)
bado
1) , ; sijamwona bado
2) [] ; ni mtoto bado ; bado kidogo , ;
baduru
(-)
.
bafe
(-)
(Bitis arietans)
bafta
(-)
; bafta laini
bafu
(-; ma-)
1) ; chukua bafu , ; chumba cha bafu
2) ()
(m-)
.
bafuta
(-)
.
bagahadi
(-)
bagala
(-)
bagawa
1) ,
2)
baghairi
, ,
baghala
(-)
(-)
.
shaghala baghala , -,
baghami
(-)
,
bagia
(-)
.
bagua
1) ;
2) ;
3) ; ; bagua rangi
. -baguana
. -bagulisha
. -bagulia
.-. -bagulika
ac. -baguliwa
@ baguka
1) ()
2)
3)
@ bagukana
1) ;
2) ; (. ),
bahaimu
(ma-)
1) ()
2) . ()
bahaluli
(ma-)
,
bahalulu
(-)
.
bahamali
(-) .
bahameli
(-)
1)
2)
baharani
(-)
1)
2) (ma-) baharani
bahareni
(-)
( - )
bahari
(-)
1) ; mlango bahari ; bahari damu .
2) . bahari kuu ; bahari [] Hindi ; bahari kuu Pasifiki
3) . -. (, ); elimu ni bahari
; n bahari nyumba
4) . ()
baharia
(ma-)
;
bahasa
,
bahasha
(-; ma-)
1)
2)
3) ; ;
4) ;
bahashishi
(-)
.
bahashika
1) ;
2)
bahati
(-)
1) , ; ; mu bahati
2) ; ; tumia bahati ; kwa bahati
3) , , ; bahati yako! !; kwa bahati (nzuri, njema)
, , ; jaribu bahati ; tafuta
bahati ; bahati mbaya , , ; kwa bahati mbaya
, ; ; alipatwa n bahati mbaya ; asiye n
bahati habahatishi . ; bahati nasibu ; cheza bahati
nasibu
bahatika
,
.-. -bahatishia
.-. -bahatishwa
.-. -bahatishika
@ bahatisha
1)
2) , ;
wajibahatisha bure! !
3) (-.)
4) ;
bahatisho
(ma-)
1) ()
2) ;
bahatiwa
(-. -.); (-.),
nimebahatiwa kukuona tena
bahau[u]
(ma-)
;
bahili
(-; ma-)
1) , , mali ya bahili huliwa na wadudu .
2) ,
1) , ,
bahimu
(-)
.
bahmali
(-)
c.
bai
1) , (-. )
2) ,
. -baia
. -baiwa
. -baika
(ma-)
.
baibui
(ma-)
.
baidhati
. 1) ;
2) , ( )
baidi
, ( )
. -baidika . . . .
1) , ; ndugu baidi
1) ; ( -., -.), jiweka baidi n mtu
-.
@ baidisha
1) , ,
2) , (-.)
baina
(-)
.
baina , ; mahusiano baina a mataifa
baini
1) , []
2) ; ;
3) ;
4) ; ( . . . . . .)
. -bainiana
.-. -jibainisha
ac.-. -bainishwa
. -bainia
ac. -bainiwa
. -bainika (, ); ;
imebainika kuwa... , ...
(-)
.
@ bainisha
1) , ;
2) ; ;
@ bainikana
1) (, )
2) ()
bainifu
1) , ,
2)
3) ,
bairi
(-)
bais[i]keli
(-; ma-)
; mbio za baisikeli ; panda baisikeli
baiskili
(-)
.
baiti
(-)
.
bajeti
(-)
; bajeti kiserikali ; matumizi bajeti
bajia
(-)
( )
bajuni
(wa-; ma-)
-
baka
(ma-)
1)
2) , , ( )
3) , ; mabakabaka meupe juu ulimi . ;
4) ;
1) ,
2) ,
. -bakana
. -bakisha
. -bakia
. -bakwa
. -bakika
bakaa
(-)
1)
2) .
3) .
4) ( )
5) . ;
bakalhadi
(-)
.
bakaya
(-)
.
baki
; baki nyuma . . ; baki mikono mitupu
( ); baki mdomo wazi (
)
. -bakiza, -bakisha ,
.-. -bakizia
.-. -bakizwa, -bakishwa
. -bakia; . . -bakilia
(-; ma-)
1) . . ; baki ; hesabu baki ; fanya hesabu baki
;mtu baki
2) .
3) .
4) ; ; mabaki ukoloni
5) . ;
bakishishi
(-)
.
bakora
(-; ma-)
1) ( ); ;
2)
3) .
bakshishi
(-)
1) ; ; ;
2) ;
bakteria
(-)
baku
(ma-)
.
bakua
1) .
2) ,
. -bakulisha
. -bakulia
. -bakuliwa
. -bakulika
bakuli
(-; ma-)
; , ; bakuli la sukari
bakunja
(-; ma-)
1) , ; ; kwa bakunja , ;
teka bakunja ) , , )
; (.) ) ()
2) ()
balaa
(-; ma-)
1) ,
2) , ,
3) , ; ; balaa tupu! !
4) .
baladi
(-)
.>
balagha
(-)
balaghamu
(-)
.
balamwezi
(-)
.
balanga
(-)
.
balari
(-)
; ;
Balaruni
(-)
. , ;
balasi
(ma-; -)
( )
(-)
.
balbu
(-)
;
bale[g]he
1) ; umri wa kubalehe .
2)
3)
. -balehea
(-; ma-)
1) ,
2) ,
balghamu
(-)
.
bali
1) , ; ; si kama... tu... bali pia ...,
2) (-)
3) sijali wala sibali
balighisha
( , )
. -balighishia
. -balighishwa
. -balighishika
balia
(-; ma-)
.
balozi
(ma-)
1) ; ; ; mahusiano kibalozi
2) ,
3)
@ balozi mdogo
)-;
)
balungi
(ma-)
; ( mbalungi)
balwa
(ma-; -)
.
bamba
(ma-; -)
1) (); , ; bamba la chuma ;
; bamba la upanga ; bamba la mti ; bamba
la ng'amba
2)
3)
1) ,
2) ; ;
3) , ,
4) , (, )
. -bambana
. -bambisha
. -bambia
. -bambwa
. -bambika
(.)
. 1) ,
2) (, );
bamba l waume ni bamba: hakuna bamba la mume . -,
- ( = )
bambakofi
(-)
mbambakofi
bambam
. , ; ; mambo yakawa bambam
bambanya
1) ,
2) ;
3)
4)
. -bambanyisha
. -bambanyia
. -bambanywa
. -bambanyika
bambatua
1) ( ); ;
2)
. -bambatusha
. -bambatulia
. -bambatuliwa
. -bambatuka
bambika
1) ,
2) , ; bambika dawa katika maji
. -bambikisha
. -bambikia
. -barnbikwa
. -bambikika
bambo
(ma-)
1) ( , . .)
2) ( )
(-)
1) ( ,
), piga bambo
()
2) ;
(ma-)
1)
2) ( . .)
3) .
bambua
(-)
, ( . .),
. -bambuana
. -bambulia
. -bambuliwa
. -bambuka
bambuti
(-)
bamia
(ma-)
, ( mbamia)
bamiza
( )
. -bamizana
. -bamizia
. -bamizwa
. -bamizika
bamvua
(-)
. ; bamvua kubwa ; bamvua dago
(-)
( )
bana
1) , ; , ; bana midomo ; bana mno
; bana siri
2) , ( , )
3) ,
4) . . ,
5) . ; bana matumizi mafuta
6) . ; ; wakati unanibana mn
7) , ()
8). ( -.)
. -banana
.-. -jibanza , ,
. -banisha
.-. -banzana
.-. -banzia
.-. -banzwa
.-. -banzika
. -bania; ugonjwa ulimbania kitandani ;
bania nguo
. -banua ; ; ,
.-. -banuana
.-. -banulia
.-. -banuliwa
.-. -banu[li]ka
. -banwa
. -banika (, )
. . -banikika
.-. -banikana
.-. -banikia
.-. -banikwa
(-)
.
@ jibana
1) ; jibana kidole
2) ,;
@ banza
1) , ( -.)
2) . , ;
banaderi
(-)
( )
banadiri
(-)
.
banagiri
(-)
.
banajili
(-)
.
bananga
1) , ; ;
2) . ,
. -banangana
. -banangisha
. -banangia
. . -bnangilia
. -banangwa
. -banangika
.-. -banangikana
banati
(ma-)
. ,
banawasi
(-)
.
banda
(ma-)
1) ; ; banda l farasi ; banda l kuku ; banda l
motokaa ; banda l treni ; ; banda l ndege ; banda l starehe )
(coop ) )
2) , ; ; banda l maonyesho [ bidhaa]
3) ; ; banda l mhunzi
4) ()
bandama
(-)
.
, ( -., -.)
@ bandamana
1) [] ( -., -.), ( -.,
-.)
2) , ;
bandari
(-; ma-)
1) , ;
2) ,
3)
4) . , ( ,
)
bandera
(-)
.
bandi
(ma-)
1)
2) , ; piga (fanya, shona) mabandi ) ,
) ()
(-)
.
bandia
(ma-; -)
1)
2) . mtoto wa bandia
3) . ; serikali bandia
4) , ; ; - bandia , ; jina l bandia
; fedha za bandia ; pasipoti bandia
; mhubiri wa bandia ; uchaguzi wa bandia
1) ; , ; ; uhuru bandia
2) ;
bandika
1) ; ; bandika dawa kidonda
; bandika jeraha
2) ; ; bandika tangazo () ;
bandika stempu ; kiungo cha kubandika
3) , ,
4) bandika b .
5) . (-. -.)
6) , ( -.)
. -bandikiana
. -jibandika . , ( -)
. -bandikisha, -bandikiza ee. , ;
bandikiza utawala wa kibaraka
.-. -jibandikiza, -jiban dikisha
.-. -bandikizwa, -bandikishwa
. -bandikia
. -bandikwa
. -bandikika
(, )
. -bandikisha
. -bandikia
. -bandikwa
. -bandikika
bandiko
(ma-)
1) ,
2) , ;
3)
bandu
(ma-)
, ; bandu bandu gogo limekwisha
. - (= )
bandua
1) ; ; ; ; bandua magome mti
2) , ; bandua macho , ( -.,
-.)
3) ;
. -banduana
. -bandulisha
. -bandulia
.-. -bandulika
. -banduliwa
. -banduka; mkia wa nyani haumbanduki nyani c.
.-. -bandukana; fulani n fulani hawabandukani . (
)
banduru
(-)
. 1) ( )
2) ( )
bang'ang'a
(-)
.
bangaya
(-)
.
bangaza
1) [] ( -.)
2)
(-)
bange
(-)
(-)
.
bangi
(-)
1)
2) ; vuta bangi ) )
3) ; uvutaji bangi ,
bangili
(ma-; -)
(); bangili mguu
bango
(ma-)
1)
2) (, ..)
3) ; ; ; tundika bango ; beba bango
4) []
bangu
(-)
. 1) ;
2) ; ; shamiri bangu ; cheza bangu
(-)
liwa bangu
bangua
()
. -bangulisha
. -bangulia
.-. -bangulika
. -banguliwa
. -banguka
banguzi
(ma-)
( ); ;
bangwa
(-)
baniani
(ma-)
. >
banja
1) , ; ; ( . .)
2) ,
. -banjana
. -banjisha
. -banjia
. -banjua ; ,
.-. -banjuka
. -banjwa
. -banjika
banjo
(-)
. ; piga banjo
banjua
. .
banka
(-, ma-)
.
banki
(ma-; -)
.
bano
(ma-)
1) ;
2)
3)
4)
5) , ;
banyani
(ma-)
1) -, banyani mbaya, kiatu chake dawa . banyani,
2) . , ; jifanya banyani
banzi
(ma-)
1) ( - , . .), ;
2) , ;
(ma-)
.
bao
(ma-)
1) . ubao; ; ; ; mabao ngalawa
ngalawa; bao l usukani . ;
2) 28, 32 64 bao
3) ,
, cheza bao bao; -mfunga
(-mtia) mwenziwe bao moja (mabao mawili) ()
bao; bao l mtaji ) bao )
4)
5) . . bao l mchanga ; piga bao ,
( )
6) . ; ; bandika (funga, ingiza, tia) bao ; shinda kwa mabao 3:2
3:2
7)
8)
9)
10) ;
bapa
(ma-; -)
1) , ; bapa l embe ;
bapa l upanga ; piga kwa bapa la upanga
; bapa l kisu ; bapa l uso ) ) ) ; wa n bapa
; ana bapa .
2) .
3) . ()
4) ()
1) ; ; uso bapa ; mashua yenye tako bapa
2) . , ; akili bapa ()
bar
(-)
.
bara
(m-; -)
1) ; enda bara
2) ; baharini n bara [ni]
3) ; Bara Hindi ; Bara Arabu (l Arabuni) ,
4) , ; Bara l Afrika ; Tanzania Bara
barabara
(-; ma-)
1) ; ; barabara kuu ; ; ; barabara
ndogo ; ; barabara lami ; barabara magari
; barabara kurukia ndege
2) .
1) , ; ; njoo kwa wakati barabara
2) ,
3) , ; ulikuwa barabara
1) , ,
2) , ;
3) !, !
4) !, !
5) ,
(-)
-,
baradhuli
(-; ma-)
1) , ,
2) ; ,
3) ;
barafu
(-)
; ; mashine (chombo cha) barafu , ;
Bahari Barafu Kaskazini ; pande l barafu ;
; ganda barafu ) ( . .) )
barafuto
. barafu kama mto ,
baragumu
(-; ma-)
( ); piga baragumu ) ) .
bara[j]i
(-)
. ;
baraka
(-)
1) ; haraka haraka haina baraka .
(= - )
2)
3) , , ; ombea baraka
4) ; ; n baraka vitabu .
5) ; ,
barakala
(ma-)
1) ,
2)
3)
barakinya
(-)
,
barakoa
(-)
1)
2) ;
baramaki
(ma-)
. 1) ,
2) , ,
barangeni
(-)
barare
(-)
.
barasati
(-)
; (, )
barasi
(-)
.
baraste
(-)
1) ;
2) ()
barawai
(-)
.
barawaji
(-)
1)
2) ( , )
baraza
(ma-; -)
1) (, . .)
2)
3) ,
4) , ; fungua baraza ();
vunja baraza (); Baraza uu l UN
5) ; ; ; Baraza l kitaifa ; ; Baraza
l kutunga sheria ; Baraza l Mawaziri ()
; Baraza l Amani Ulimwenguni ; Baraza l Usalama
(); Baraza l Kusaidiana Kiuchumi bain Nchi za
Kisoshalisti , ; Baraza la wajumbe wa
wananchi ; baraza la wadhamini
6) ( )
7) ,
8)
baraza[k]hi
(-)
., . ( )
barazulu
(-)
.
bardani
(-)
bardhuli
(-)
.
bareli
(-)
()
bari
1) . , (, ),
2) () ( ), (
, )
3) . ()
. -jibari
. -barisha
. -baria
. -bariwa
. -barika
baridi
(-)
1) ; ; , ; n baridi ; pata (patwa na) baridi
; shikwa n baridi ; baridi kali (nyingi) , ;
ugonjwa wa baridi ; ; baridi yabisi . ; - (-n) baridi
; ; ; maji baridi ) ) ; nchi
baridi
2) , ( )
3) . , ;
4) . ,
5) . , ; maneno baridi ;
6) ;
1) ; ; ,
2)
3) . ; , ; vita baridi ; kichwa baridi
() ; m baridi
4) . , ; mtu baridi ; tumbako baridi
5) . , ; mtu baridi ,
6) .
baridisha
. burudisha .
bariki
1) . . (-.); (-.); Mungu bariki! ,
!
2) , , ;
3) ,
4) ,
5) ()
. -barikiana
. -barikisha
. -barikia 1) (. )
2) (-.)
. -barikiwa; - kubarikiwa ,
1) , ; chakula kimebariki
. -barikia
. -barikiwa
@ barikia
1) (. )
2) (-.)
bariyo
(-)
,
barizi
1)
2) ()
3) ()
4) ( )
5) ,
. -jibarizi
. -barizia
.-. -bariziana ( , . .)
. -bariziwa
. -barizika
barobaro
(-)
.
barometa
(-)
barua
(-)
1) ; ; ; barua kukombolewa ;
barua rejista (kudhaminiwa) ; barua kungojea
; barua ni nusu kuonana . -
2) ; ; ; barua fedha ;
barua safari
barubaru
(-)
1) ,
2) []
3) , ( )
baruti
(-)
; pipa l baruti . .
baruti ugomvi
bas
(ma-; -)
.
basbasi
(-)
(-)
.
basha
(ma-; -)
1) .
2) .
3) . .
4)
bashasha
(-)
1) ,
2) ; ; tia (-wa n) bashasha )
() ) ;
3)
4)
5) ()
bashashi
(-)
.
bashiri
1) , , ;
2) , (, . .)
3) ; , ( -.)
. -bashiriana
. -bashiria
. -bashiriwa
. -bashirika
basi
(ma-; -)
1); kituo cha basi ; basi la umeme ) )
1) , ; basi! !, !, !, hayo si basi
; hiyo ndiyo basi! !; ndi basi? ?
2) , ; , ; twende basi ,
3) , , ; haya basi! !, !
4) , ; ;
basibasi
(-)
.
bastola
(ma-; -)
; ; piga bastola ;
bastola l sanamu
basua
(-)
1) ( )
2) (, )
3)
4)
bata
(ma-; -)
; bata kanari (Anas platyrhyncha); bata mavi
(Cairina mosckata); bata ziwa (Anas undulata); bata bukini
(Anser anser); bata mchanga ; bata mzinga ; nda [ki]batabata ,
1) . . . . . . -batabata
1) , , ; bata mkono () o ; bata mguu
;
.-batana (, ); miguu imebatana
. -batabata (, ), ,
batabata
. .
, ; ,
batabukini
(-)
. . bata bukini . . >
batalioni
(-)
.
batamchanga
(-)
. . bata mchanga . .
batamzinga
(ma-; -)
. . bata mzinga . .
batata
(-; ma-)
. , []
batela
(ma-, -)
bateri
(-)
.
bati
(ma-; -)
1) , ; tia bati ; ;
2) ; ; ; bati l kuokea (kuchomea)
(); bati l kukunia ; fundi wa bati
3)
4) ; ezeka nyumba kwa mabati
5)
6) medali a bati .
(-)
; amesuka bati leo bati
batili
1) , , ; ;
batili amri ; batili mkataba
. -batiliana
. -batilia
. -batiliwa
. -batilika
1) , ; ,
2) ,
3) ,
4) ,
5)
6) . ,
7) ,
@ batilisha
1) . . . .: batilisha hukumu
2) ( -.)
3) ( )
batilifu
1) ,
2)
3) , , ()
4) ,
batini
(-)
1) ,
2) . , (, ..)
batinilhuti
(-)
1) ( )
2)
batiza
. 1) ,
2) ,
.-batizana
. -batizia
. -batizwa
. -batizika
batizo
(-)
;
batli
(-)
. ()
bato
(ma-)
1) ; , ( , ); ti mabato ) ,
) ( )
2) .
batobato
(ma-)
( , . .)
(ma-)
( )
(.)
; enda (-wa n) batobato ) )
batua
(. , )
batuka
;
batuli
(-)
. [] ; batuli Mariamu
bau
(ma-)
.
baua
. -baulisha
. -baulia
. -bauliwa
. -baulika
baulsukari
(-)
.
baura
(-)
. nanga baura
bavu
(ma-)
. ubavu; bavuni ; ,
(m-)
. . . mabavu; , ; ; utawala wa mabavu
, , ; tumia mabavu
( ); kwa mabavu ,
bawa
(ma-)
1) (, ); kila ndege huruka kwa bawa lake .=
,
2) .
3) .
bawaba
(ma-; -)
1)
2)
3) ;
4)
bawabu
(m-; -)
1) , ; bawabu wa gereza ,
2) , ,
bawasili
(-)
.
bawasiri
(-)
.
bawe
(ma-)
baya
1) . . ; tabia mbaya ; mwenendo mbaya
; mtu mbaya (, ) ; bahati mbaya ;
bahari mbaya
2) ; ( , ..); maradhi mabaya
bayana
(-)
1) , ; ; ; kwa bayana ) ,
;
) ,
2) , ,
1) , ; ;
1) , ; ; ; onyesha bayana
bayani
(-)
,
bayina
(-)
.
bayolojia
(-)
bazazi
(ma-; wa-)
1) , ;
2) ;
3) . ,
bazizi
,
be
1) ; kutojua be wala te . ;
hana be wala te = ,
2) . !, !
3) .
beba
1) (, ..); asiye n mtoto n abebe jiwe
. , ,
2) []; []; ndege kubeba abiria ;
meli kubeba mafuta ; beba silaha ) )
3) . , (-.)
4) . ,
. -bebana
.-. -jibebesha
apa. -bebea; manowari a kubebea ndege ; ndege ya kubebea maroketi
.-. -bebewa
. -bebwa
. -bebeka
@ bebesha
1) ( , . .)
2) . (. ), ( . .)
3) . ; , , ;
bebe
(ma-)
1)
2) ; toka mabebe . ()
bebea
. .
. .
beberu
(ma-)
1)
2) ( ); beberu l kondoo ; beberu l
ng'ombe ; beberu la mbogo
3) ,
4) . ; siasa kibeberu
5) . ,
bedani
(-)
1) , .
2) ( bedani)
bedari
(-)
. ;
bedawi
(ma-)
.
bedeni
(ma-)
bedua
; ; ; bedua jicho (
); bedua macho ; bedua mdomo
bedui
(ma-)
1)
2)
3) . ;
4) . ;
5) . ()
bee
.
bega
(ma-)
; mabega mraba ; pandisha mabega [juu] )
) . ; kataa kwa [kutikisa] mabega
; pachika (jitupia) mabegani (-.) ; bega kwa
bega . . ; juu mabega ... . . (-)
; panda mabegani . (-.)
begi
(ma-; -)
;
behedani
(-)
.
behewa
(ma-; -)
1)
2) ; behewa l abiria ; (); behewa l chakula
-; behewa l daraja kwanza ; -;
behewa l bidhaa
3) ;
4)
5)
bei
(-)
1) , ; piga (patana) bei ; weka (tia, fanya) bei
() ; pandisha (ongeza, zidisha) bei (); punguza
(shusha) bei (); bei nafuu ; bei ghali ;
bei imara ; bei rahisi ; bei rehani ; hati a bei
; ; ; kima cha bei ; mfumuko wa bei
; bei gani? ?
2) ; ; kitu hiki hakina bei
beja
1) ,
2) (-., -)
3) []
4) ,
5) ,
beji
(-)
1)
2)
3)
beka
.
beki
(ma-; -)
( )
bekoni
(-)
,
beku
(ma-)
.
bekua
1) ; ; ; bekua mpira ; bekua [ma]inzi
2) ,
3) ;
4) , ; (. )
5) ,
6) (. )
. -bekuana
. -bekulia
.-. -bekulisha
.-. -bekulika
. -bekuliwa
belaghamu
(-)
.
beleko
(ma-)
, - ,
. .
belele
,
belenga
1) ()
2) ,
beleshi
(-)
belewasi
(-)
belghamu
(-)
. , ; toa belghamu . . ) )
beluwa
(-)
1) ,
2) .
bemba
1) ( -), ( );
2) ,
3) ,
4) ,
. -bembana
. -bembesha
. -bembea
. -bembwa
. -bembeka
bembe
(ma-)
1) (
. . ,
)
2) , ;
bembea
.
. -bembeza
. -bembelea
.-.-. -bembelezana
.-.-. -bembelezea
.-ac-.-ac. -bembelezwa
.-.-. -bembelezeka
(-)
.
(-)
1)
2)
@ bembeleza
1) , ; ( -.)
2)
3) ; bembeleza macho ; (.)
4) ; ; ()
bembeja
.
bembejea
1) ;
2) ,
bembelezo
(ma-)
.
benchi
(ma-; -)
1) ,
2)
bendeji
(-)
; ; bendeji plasta
bendera
(ma-; -)
, , ; chini bendera . . ; pandisha (tweka)
bendera ; shusha (tua) bendera ; uhuru wa bendera )
) . ("") ;
bendera hufuata u . (= )
bendi
(-)
;
(-)
;
bene
(-)
.
beneti
(-)
beni
(-)
.
benibeni
1) ,
2) ,
3) ,
4) .
1) ,
2) ; -; ; mambo yanakwenda benibeni
benjua
, ()
. -benjulia
. -benjuliwa
. -benjuka
benki
(ma-; -)
; benki kuu ; benki biashara ; benki
ushirika ; benki akiba ) )
; weka pesa benki ; Benki Maendeleo
Ulimwenguni ; kando (tawi l) benki
benua
1) ,
2) , ; benua kifua ) ) .
. -jibenua ,
. -benusha
. -benulia
. -benuliwa
. -benuka, -binuka ; - kubinuka
bepari
(ma-; wa-)
1) ,
2) , ; mabepari ; bepari msaliti ; bepari wa
kijijini
3)
4)
5)
6)
bera
, ;
. -berana
. -berea
. -berwa
. -bereka
(-)
,
beramu
(-)
1) , , ; mshika beramu . .
2) ; chini beramu . .
beregeza
, ( )
berenge
(ma-)
;
beresati
(-)
. barasati
bereu
(-)
1) ; ;
2)
3) ;
beriberi
(-)
. -
beringi
(-)
beseni
(ma-; -)
; ; ;
besera
(-)
( )
besi
(-)
1) ,
2) .
(-)
.
bet
(-)
.
beta
1) , ; (. , )
2) ,
3) , ; beta kidole
. -betana
. -betesha
. -betea
ac. -betwa
. -beteka
. -betabeta
bete
(ma-)
. kibete 1) ;
2)
1) ;
betela
(ma-; -)
.
beteri
(-)
. ; ; tia beteri chaji ; beteri
redio
beti
(-; ma-)
1) (. . , .
Bet-el-ajab . .)
2) ,
3) ,
4)
5) ()
6) . ubeti
betili
(-)
. batel
betri
(-)
.
betua
, ,
. -betulia
. -betuliwa
. -betuka
betuo
(ma-)
1) ; betuo bapa
2)
beua
1) ( -)
2) . ;
3) . , []
. -beuana
. -beulia
.-. -beulika
. -beuliwa
. -beuka
.-. -beusha
beza
1) ;
2) ,
3) ,
4) []
5)
. -bezana
. -bezesha
pa. -bezea
ac. -bezwa
. -bezeka
bezo
(ma-)
1) , ; ;
2)
bi
, , ; bi nafsi . binafsi
1) . bibi; bi kizee . bikizee ) ; )
()
2) . bi[n]ti
bia
(ma-)
;
(-)
1) . ,
2) . , ; duka l bia
3) , ; changa bia (
. .); gawa bia ; nunu bia ; miliki
bia (-.) ; shiriki (fanya, fanyiza) bia
, ; la bia
(-)
biabia
1) ()
2) (-.)
biashara
(-)
, ; fanya (endesha) biashara ; funga biashara
; mfanya biashara ) , ) , , ;
biashara a kimataifa ; biashara a magendo (mlango wa
nyuma) , ; biashara rejareja ;
biashara jumla ; jumuia biashara ; Jumuia
Biashara Ulaya , " ";
biashara haigombi . ; - biashara ,
bibi
(ma-; -)
1) ( )
2) , ; bibi yake ( , mke wake); bibi
arusi , ; bibi wa mabibi ; bibi Majivu
3) (); bibi mkubwa (mdogo) ()
4)
5) .
6) ,
7) .
bibidia
() ( )
. -bibidiana
. -bibidisha
. -bibidilia
. -bibidiliwa
. -bibidika
bibidua
.
bibie
.
bibitua
.
bibiye
. . bibi; .
Biblia
(-)
.
bibo
(ma-)
-[] ( mbibo)
bibu
(-)
()
bichboi
(ma-)
- ( )
bichi
1) ,
2) ; , ; nm mbichi
3) ; ,
4) ; maziwa mabichi
5) ; nyumba mbichi
6) . , ; kijana mbichi
7) . , ( )
8) . ; , ; alfajiri mbichi
bidaa
(-)
bidhaa
(-)
1) , ; bidhaa tayari ; bidhaa ghafi ; bidhaa
zisizotengenezwa ; bidhaa hafifu ; bidhaa
kudumu ; bidhaa za mahitaji muhimu
; bidhaa za matumizi ; bidhaa za viwanda
; bidhaa za kuuzwa (zinazopelekwa, zitolewazo, zisafirishwazo)
ng'ambo ; bidhaa zinazoagizwa kutoka nchi za nje
; uzalishaji bidhaa
2) ; bidhaa za kuuzwa
3) ; meli bidhaa
4) , ;
5) . , , ; yaliyompata ni bidhaa ujinga wake mwenyewe
, , -
bidhori
. . bila hiari
1)
2)
3) ,
bidi
1) , , ; inabidi , ; inambidi kwenda
huko
2) ( -.)
. -bidia
. -bidiwa
. -bidika
bidii
(-)
1) , , ; ; kwa bidii ,
2) , ; fanya (toa) bidii
3) ; ; ; - bidii ; mtu wa bidii
; kwa bidii
bidi[i]sha
,
(, . .)
. -jibidisha ,
. -bidishwa
biganya
,
. -biganyisha
. -biganyia
. -biganywa
. -biganyika
bighairi
.
bigija
1) , ;
2) ,
. -bigijana
. -bigijisha
. -bigijia
. -bigijwa
. -bigijika
bihi
1) , ( -.); , (-.)
2) (. )
. -bihisha
. -bihika
bika
(-)
;
bikara
(-; ma-)
.
bikari
(-)
bikira
(-; ma-)
1) ,
2) ; la bikira ; tembeza bikira
1) , ; ; ardhi bikira ,
2) , ; shamba bikira
bikiri
. -bikiriwa
bikizee
(-)
. . >
bila
1) ; bila sababu ; bila ruhusa ; bila shaka ;
bila kushtakiwa ; bila kuhesabu , (-., -.);
bila kwenda mbali . . ..., ...; mali
bila daftari hupotea bila habari . (= )
2) . ; mabao saba kwa bila -; bila kwa bila -
biladi[a]
(-)
; - biladia ; sheria za biladia () ;
nyimbo za biladia
bilahi
-!, !, !
bilashi
1) , , ; bure bilashi! !
2) ,
bilauli
(-)
.
bilauri
(-)
1)
2) ; jiwe l bilauri
3) ; ;
4) (, ); bilauri maua
Bilda
(-)
( )
bildi
(-)
1) . ; ; piga (tia) bildi ; pima kwa bildi
2) ()
bileshi
.
bili
(-)
1) ;
2) [] ;
3) . ,
bilidi
(-)
.
bilikuli
(-)
1) ,
2)
3)
bilimbi
(-)
mbilimbi
bilingan[y]i
(ma-)
( mbilingani)
bilioni
(ma-; -)
,
bilisi
1) ,
2) , ( -.)
(-)
1) ,
2) .
biliwili
(-)
(-)
.
billahi
.
bilula
(-)
e. ; ; bilula kufungia
bima
(-)
1) ; bima kijamii ; mfuko wa bima kijamii
; shirika l bima ; bima maisha
; hati bima , ; bima ajali
; bima gari ; fanya
(piga) bima mali, tia mali katika bima ; lipa (toa) bima
; mwenye kupiga bima
2) ; cheza bima
bimba
, ()
, ;
. -bimbwa; - kubimbwa ; nyuzi za kubimbwa
bimbashi
(ma-)
. , (, )
bimbirika
, ( )
. -bimbirishana
. -bimbirishia
ac. -bimbirishwa
. -bimbirishika
@ bimbirisha
1) , (-., )
2) , ( -.)
.
bim