Д. В. Поликанов. Суахили-русский словарь

1158
MOSCOW STATE INSTITUTE OF INTERNATIONAL RELATIONS (MGIMO) Department of African Languages D.V. Polikanov Swahili-Russian Dictionary about 20 000 entries Moscow 1997

description

D. V. Polikanov. Swahili-Russian Dictionary.

Transcript of Д. В. Поликанов. Суахили-русский словарь

MOSCOW STATE INSTITUTE

MOSCOW STATE INSTITUTE

OF INTERNATIONAL RELATIONS

(MGIMO)

Department of African Languages

D.V. PolikanovSwahili-Russian

Dictionary

about 20 000 entries

Moscow1997

.. , 1997 .

FOREWORD

More than 10 years have passed since the last publication of the Swahili-Russian Dictionary in 1987. That's why there was an obvious necessity to compile a new dictionary which would reflect the development of both languages.

This Swahili-Russian dictionary is the attempt to create such a modern dictionary that will make easy the translation and teaching of Russian and Swahili. The dictionary was compiled with the help of modern computer technologies, thus enabling the user to enjoy a great variety of synonyms. The dictionary contains about 20 000 vocabulary items from different fields of knowledge, such as economy, finance, politics, medicine, science and technology. It is based on Swahili-Russian dictionary, edited by Prof. E.N. Myachina, and has about 2 000 amendments and new words in comparison with the latter. The author is grateful to his parents: V.M. Polikanov and E.A. Polikanova - for their help during his work at the dictionary and expresses his cordial gratitude to his teachers: N.T. Petrenko and the late N.V. Potekhina.

a

.

, , , , ,

!; siyo! !

.

mama wa mtoto

kikombe cha dhahabu

wawili wa sote

aa

.

aalam

( )

aali

1) ,

2) ( , )

3) ,

.

aalimu

(ma-)

1) .

2) ()

aasi

.

aathari

(-)

() -

aazi

(-)

.

abaa

.

!, !

abadan[i]

. . . .

1) , ; haridhiki abadani

2) ; hatutakuja hapa abadani

abadi

. ,

abdi

(-)

.

abeche

(-)

,

abedari

(-)

. ;

abee

.

abidi

. . abdi

.

abinusi

(-)

.

abiri

1) , ( . .)

2) , ( , , ); abiri chombo

. -abirisha

. -abiria

. -abiriwa

. -abirika

1) , , ;

2) .

. -abirisha

. -abiria

. -abiriwa

. -abirika; hali hewa inaabirika

1) (-.)

2)

3)

abiria

(ma-; -)

; meli a abiria ; gari l abiria ;

motokaa abiria ) ; )

abiyadhi

(-)

.

abjadi

(-)

()

abrania

(-)

.

ab[u]tadi

. ;

ab[u]tali

(-; m-)

. ; ,

abtathi

(-)

()

abu

(-)

.

abudu

1) ; abudu mungu ; abudu picha

2) , ; abudu sanamu

3) , ; abudu uzungu

. -abudiana

. -abudisha

. -abudia

. -abudiwa

. -abudika

(-)

abunusi

(-)

.

abunuwasi

.

abutadi

.

abutali

(-; ma-)

.

ab[u]wabu

(-)

.

abwe

.

?!, !

abyadhi

(-)

( )

1)

2)

acha

1) . . ; acha chakula nusu sahani ;

acha mke (mume, watoto) () (, ); acha njia

(); niache! ( ) !; ametuacha mkono ,

2) , ; acha chama

3) . acha nje ,

4) () (-.) ; aliacha kulia ;

nitaacha kuvuta sigara

5) ,

6) ,

7) (-.) , ;

utaacha hoteli mkono wa kulia

. -achisha ; achisha kazi , ; achisha mtoto

.-. -jiachisha

.-. -achishwa; achishwa kazi

. -achia; achia huru ( );

.- . -achilia, .achilia huru , ;

achilia mbali , ;

. .-. -achiliwa;

. .-. -achilika

.-. -achiana

. -achwa

. -achika

. -achama, . achama kinywa ( )

.-. -achamisha

.-. -achamia

8) .

, ; acha wee! !, !

@ acha kando

)

) . , ;

@ acha mbali

; ; ukiacha

@ achana

1) ,

2) ( ), ( )

3) , ; desturi zao zinaachana n desturi zetu

4)

achali

(-)

.

achama

. .

achari

(-)

1) , ,

2) ; ; achari rojo

ache

.

, ; ache wana! , !

ada

(-; ma-)

1) ; ; ada mganga ; ada shule

; ada posta

2) ; ada chama ; ada uanachama ;

ada kuingilia

3) ; , ;

ada mja hunena, mwungwana ni kitendo . - ,

-

adaa

(-)

1)

2) .

adabu

(-)

1) ,

2) , ; mwenye adabu

3) ; tia adabu

4) , (); adabu Kiswahili ;

adabu lugha ; fanya adabu =(-shika) adabu )

) ) )

Adam[u]

adana

(-)

.

adani

(-)

.

adapta

(-)

. ; ;

adawa

(-)

,

aden

(-)

.

adesi

(-)

adha

(-)

1) , , ; -wa n adha ,

2) ,

adhabu

(-)

1) , ; (),

-ti (-, -patisha) adhabu ;

2) . ; adhabu kuu ( kifo, kufa) ,

; kanuni adhabu

3) . ; ; eneo la adhabu ; mpira wa adhabu

4) ,

5) ,

adhama

(-)

1) ; ;

2)

3) ;

4) , ,

adhana

(-)

; -piga (-toa) adhana -

adhibu

1) , ; ()

2)

3) ,

4)

5) ,

6) ( )

. -adhibiana

. -adhibisha . . . .

. -adhibia

. -adhibiwa

. -adhibika

adhifari

(-)

,

adhima

(-)

.

adhimisho

(ma-)

1) ,

2) ,

adhimu

1) , ,

2) ,

3) , (-. )

. -adhimisha ; adhimisha sikukuu

. -adhimia

. -adhimiwa

. -adhimika

1) .

2) ; ;

3)

4) ; n mali adhibu ,

adhini

( )

. -adhinisha

. -adhinia

. -adhiniwa

. -adhinika

adhiri

1) ,

2) , ; usiniadhiri mbele watu

3) ,

4)

. -adhiriana

. -adhirisha

. -adhiria

. -adhiriwa

. -adhirika

adhuhuri

(-)

1) ; 12 14

2) ( )

adi

; ; adi mgeni

. -adiana

. -adisha

. -adia

. -adiwa

. -adika

adia

(-)

.

. .

adibu

; ; adibu nafsi yako! !

. -adibiana

. -adibisha

. -adibia

. -adibiwa

. -adibika

1)

2) ,

3)

adidi

1) ,

2) ,

. -adidiana

. -adidisha

. -adidia

. -adidiwa

. -adidika

adili

1)

2) ()

. -adiliana

. -adilia

. -adiliwa

. -adilika

(-; m-)

1)

2)

3) ; , ; maadili cham

4) ,

1)

2) ,

@ adilisha

1)

2)

adilifu

1) ;

2) ,

adilisho

(ma-)

.

adimika

1) , ; chakula kimeadimika ;

kuadimika kwa bidhaa madukani ()

2) , ; umeadimika ,

3) ( )

. -adimikisha

.- -adimikia

.-. -adimikiwa

adimu

1) , ; vyakula kwao adimu

2) , ;

1)

2) , ()

adinasi

(ma-)

1) []

2)

admeli

(ma-)

admeri

(ma-)

.

admirali

(ma-)

.

admireli

(ma-)

.

adua

.

. -adulisha

. -adulia

. -aduliwa

. -adulika

adui

(-; ma-)

1) , ; adui mbaya . ,

2) ,

advansi

(-)

;

afa

(ma-)

1) .

2) ()

afadhali

, ;

afadhali kunena kweli, kama kunena uwongo c. ,

afande

(-; ma-)

1) ;

2) . ( )

(-; m-)

afandi

(m-)

.

afendi

(-)

.

afia

(-)

.

afikano

(ma-)

.

afiki

1) ; ( )

2)

3) ,

.-. -afikianisha ;

. -afikia

. -afikiwa

. -afikika

@ afik[i]ana

1) ,

2) ()

3) ()

afikiano

(ma-)

. . . maafikiano

1) , , ;

2) , ()

3) ;

4) ,

afisa

(m-)

.

afisaelimu

(ma-)

. .

afisi

(-)

.

afiuni

(-)

.

afkani

(-)

, ; akili afkani ,

(-)

Afrika

; Afrika Mashariki ; Afrika Kati

afrikanaizesheni

(-)

afriti

(-; ma-)

1) .

2) . (, . .)

3) ,

afu

1) , ( )

2) , ( )

3) , ( )

. -afisha

. -afulia

(-; ma-)

1) .

2)

3)

(-)

mwafu (. )

afua

.

(-; ma-)

. . . maafua

1) , ( , . .)

2) , ;

afua ni mbili, kufa na kupona . : (=

)

3) ,

afueni

.

kipindi cha afueni ; likizo afueni

[]

afukani

.

afwaji

(-)

. 1) ; 2) ;

afya

(-)

; afya nzuri ; afya hafifu ;

mbaya kwa afya [,] ; wizara afya

; bora afya kuliko mali . ,

.

1) ;

afya! kua kama mgomba! , , !

2)

. .

afyuni

(-)

aga

1); ; aga dunia

2)

3)

4) ;

.-. -aganisha

.-. -agania

.-. -aganwa

.-. -agizana

.-. -agizia

.-. -agizwa

.-. -agizika

. -agwa

. -agika

@ agana

1) ; agana buriani

2) ,

3) ,

4)

@ agiza

1) ; , ;

fanya kama nilivyokuagiza ,

2)

3) , ; agiza gazeti

@ agia

1) -.

2) , (-.) -.

3) ,

1) ,

agaa

1)

2)

3)

agano

(ma-)

1) , ; ;

2) ,

3) ,

4) ;

Agano Ji . ; Agano la Kale pe.

agenda

(-)

.

aghalabu

1) ,

2) , ;

aghali

.

aghlabu

c.

agizo

(ma-)

1) , ;

2) ,

ago

(ma-)

;

(ma-)

1)

2)

Agosti

(-)

agua

1)

2) , (, )

3) ,

4) , ; agua ugonjwa

. -aguana

. -aguza, -agulisha

. -aguli

. -aguliwa

. -agulika

aguo

(ma-)

,

aguzi

(ma-)

1) (, )

2) ,

3) . ,

4)

ah

.

!, !

aha[a]

.

ahadhari

ahadharu

.

ahadi

(-)

1) ; ; toa () ahadi (), ;

funga ahadi ; timiza (tekeleza, fikisha, shika) ahadi

; vunja ahadi

2) , ;

(-)

. ,

ahali

(-)

1) . , ,

2)

ahamari

.

ahamaru

; mauti ahamaru ) )

ahasante

.

ahera

(-)

; ; enda ahera(ni) , ;

siku ahera .

aheri

(-)

, ; toka awali hata aheri ; aheri yako kiasi gani?

?

ahi

(-)

.

ahidi

1) ,

2)

. -ahidiana , , ; tumeahidian kwa

siku nyingine

. -ahidisha

. -ahidia

. -ahidiwa

. -ahidika

(-)

ahiri

1) ,

2) ; (.)

. -ahirisha . . 1) . .; ahirisha ziara

.-. -ahirishwa

.-. -ahirishika

. -ahiriwa

. -ahirika

ahlaiki

(-)

.

ahmari

.

ahsante

.

ahueni

(-)

, ( ), leo amepata ahueni

ai

.

!, !, !

aibika

1) ()

2)

3) ()

.-. -jiaibisha

. -aibiwa

@ aibisha

1) ,

2) ; (.)

aibu

(-)

1) , ; ti () aibu ; pakaa aibu

2) ; n aibu ; bila [] aibu ,

3) ,

4) ,

aidha

1) , ;

2) , ; wa aidha ;

3) ; aidha njoo leo au usije kabisa ,

aidini

(-)

aila

(-)

;

aili

1)

2) ,

. -ailiana

. -ailisha

. -ailia

. -ailiwa

. -ailika

(-)

1)

2) ,

aimi

.

!, !

aina

(-)

1) ; ; ; ; aina kwa aina ; - aina pekee ; aina

damu ; aina maneno .

2) , ; aina ushirikiano

3)

4) ()

5) ()

6) .

aineaine

.

aini

1)

2) ,

3) ,

4)

. -ainisha 1) . . . . 2) ,

. -ainia

. -ainiwa

. -ainika

ainisho

(m-)

1)

2): mstari ainisho . ; mstari ainisho joto .

3): hesabu ainisho .

aisee

.

aisii

= ,

ajaa

(-)

.

ajabu

1) ,

2) ,

. -ajabisha

. -ajabia

. -ajabiwa

. -ajabika

(-; ma-)

1) , -.

2) ,

3) , ; n ajabu

1) , ,

2) ,

1) , , ; vitabu vingi mno ajabu

; mvua kubwa ajabu

ajali

(-)

1) , ; ajali hailindiki . ;

ajabu haina kinga wala kafara . ,

(= )

2) , ; kwa ajali ,

3) [] ; ; mahali ajali . ;

ajali [kuleta] kifo

4) , ; ; ajali gari l moshi ;

ajali motokaa ; patwa na ajali

5) ; patikana na ajali ; ajali imemfikia

ajari

(-)

; malipo ajari

[]

.

ajazi

1) []

2)

. -ajazika

ajemi

(-)

[ ]

.

ajenda

(-)

; panga agenda

ajenti

(ma-)

,

ajib

.

ajibu

.

,

ajihi

; ;

. -ajihiana

. -ajihiwa

ajil

.

ajila

(-)

1) ,

2)

,

ajili

(-)

; ;

,

. -ajilisha

. -ajilika

.

kwa ajili ) , -; , ; ;

) , ; mbwa hufugwa kwa ajili kulinda nyumba . ,

ajinabi

(-)

1) ,

2) () ( )

ajinabia

1) ,

2) ,

ajinani

(-)

.

ajiri

1) , ,

2) ,

3)

. -ajiriana

. -ajiria

. -ajiriwa

. -ajirika

@ ajirisha

1)

2)

ajiza

(-)

.

ajizi

1) ()

2) ()

. -ajizisha

. -ajizia

. -ajizika

(-)

1) ,

2) , ; bila ajizi , ;

ajizi nyumba njaa . -

1) ,

2)

3) ,

ajmaina

. []

ajurali

(-)

,

ajuza

(-)

, ; ajuza mwenye haya walimzika ngali hai .

ajwadi

. , , ,

aka

1) , ( , )

2) . ; aka kimya

. -akisha, -asha

. -akia

. -akwa

. -akika

.,

) ,

) ,

)

)

akali

(-)

1) ; ; kwa akali

2) , , vitabu akali

akania

1)

2)

(-)

; ; ;

akarabu

(-)

.

akari

(-)

akaunti

(-)

; akaunti akiba ;

ake

. . ; ; kitabu chake ; vitabu vyake ;

hana chake hapa ; alikwenda zake ;

asubuhi yake ,

akhera

(-)

.

aki

(-)

(-)

()

akia

1) ,

2) ,

. -akiza, -akisha

. -akilia

. -akiwa

. -akilika

akiba

(-)

1) ; , ; mchezaji wa akiba ; jeshi la akiba . ;

akiba tele ; akiba mapato ; akiba ahsante

;

akiba si mbovu, akiba haiozi .

2) ; ; weka (fanya) akiba ) )

akida

(ma-)

. 1)

2) , ;

3) ( )

akidi

1) ,

2) ,

(-)

, ;

(-)

; funga akidi

akidu

(ma-)

1) ; , ;

2)

akifia

, , (, . .)

. -akifisha

. -akifiwa

akifisha

1) . .

1) ;

2)

. -akifishana

. -akifishia

ac. -akifishwa

. -akifishika

akifu

.

akika

(-)

. 1) ,

) ;

, -

) ;

, -

2) .

akiki

(-)

1) , akika

2)

(-)

.

(-)

; ( )

akili

(-)

1) [] , ; ; katika akili ) ) ;

katika akili mtu yule hakutaka kitu (. )

; rukwa na akili , ; weka akilini ,

; akili [ni] mali . -

2) , ;

3) ,; katika akili yangu ,

4) . ;

fanya akili ) , ) )

akilili

(-)

Akimedesi

; kanuni Akimedesi .

akina

(-)

1) ; ; ; akina Moshi

2) . ; ; ; akina mama wa Tanzania ;

akina yahe ; akina sisi ,

3) ; akina wanajeshi ; akina vibaraka ;

akina mafashisti

akisi

()

; mwali akisi

ako

. . ; ; ; nyumba yako ; nyumba zako ;

nenda zako! ) []! ) !, !

akodioni

(-)

akrab

(-)

.

akraba

(-)

1)

2) ; akraba za kuumeni (kukeni)

()

akrabu

(-)

1) (, ..); akrabu saa ) )

2) .

(-)

. ; ; akrabu magharibi ) , )

akrama

, ;

akrobati

(ma-)

akseli

(-)

.

akthari

(-)

1) , ; ; akthari watu

2) ;

akua

1) ,

2) ; ,

. -akuana

. -akulisha

. -akulia

. -akuliwa

. -akulika

akustiki

(-)

ala

(-)

, ; ala za kazi ; ala muziki

(ma-; nyala)

.,

) !, ?; ala husikii haya? ! ?

) , )

alaa

1) .,

2) alaa kulihali ;

alaala

. al ala, Allah Allah .

alafu

(-)

.

alakati

, ,

alama

(-)

1) , ; ; alama trafiki , ;

alama kitaifa ; alama cheo . ;

alama kuuliza ; alama mkato ;

alama mkato juu ; alama dondoo ; alama kituo

; alama za vidole ; alama ardhi . ; alama mwinuko

. ; tia (weka) alama , , ; tia alama

mbaya . ,

2) , ; ;

3) ; ;

4)

5)

6)

7)

8) ,

alamardhi

(-)

. alama kwenye ardhi . ,

alamsiki

.

!, []!

alamu

(-)

1) , ,

2)

alasiri

(-)

1) ( 14 18 )

2) , ( 15.30 16.30)

alau

.

alawensi

(-)

1) , ;

2) ,

3) , ; alawensi a safari

aleik

.

ale[i]kum

salamu aleikum (),

aleikum salamu ( )

aleluya

.

alfa

(-)

( ), alfa n omega .

alfabeti

(-)

alfafa

(-)

,

alfajiri

(-)

1) , ( 4-5 );

alfajiri mbichi (kuu) 3 5

2) ( )

alfeen

(-)

.

alfeni

(-)

.

alfia

(-)

.

alfu

(-)

. ; alfu-lela-ulela

Alhamdulillahi

!

Alhamisi

(-)

alhasili

1) ; , ; n alhasili

2) ,

3) ,

alhasir

.

ali

(-)

1) ; ;

1) . ali ali ;

1)

alia

(, . .)

. -aliana

. -aliza

. -alilia

1) ( )

2) , - (.

)

aliali

.

alidedi

(-)

., . ( )

alifu

(-)

( ), kutojua hata alifu .

. , ()

. -alifisha

. -alifia

. -alifiwa

. -alifika

alifubete

(-)

.

alika

1) (),

2) ( )

3) ( )

. -alisha 1) . .

. ., alisha vidole ;

alisha mtambo wa bunduki

2) ,

. -alikia

. -alikika

. -alikaalika

1) ; , ; alika karamuni

2) ;

3) , ; alika vita

4)

. -alikana

. -alikia

. -alikwa

. -alikika

1) (-. , )

2)

3)

. -alisha ( )

. -alikia

. -alikwa

. alikika

(-)

,

aliki

1) ,

2) ,

. -alikia

. -alikiwa

. -alikika

aliko

(ma-)

.

alimradi

.

alimuradi

.

alisa

.

. -alisisha

. -alisia

. -alisika

alizeti

(-)

.

aljebra

(-)

alkali

(-)

.

alkoholi

(-)

,

Allah

(-)

; Allah akbar ; la illahi ila Allah ;

Allah bukheri

Allah Allah .

almari

(-)

1)

2)

3)

almaria

(-)

1) ( , , )

2) ( , , )

3) ; almaria za majohari

almasi

(-)

;

almazi

(-)

.

almradi

.

almuradi

.

alofoni

(-)

.

aloi

(-)

aloi chuma cha u

alowensi

(-)

.

altare

(-)

aluminiamu

(-)

alwaridi

(-)

. >

ama

1) ; ama...ama... u... ..., ...; ..., ...; ama mtu huyu ama yule

, ; ama sivyo? ?

2) , , ; wa ama ) )

.

1) ,

2) . . . ; ama , -;

ama, huna habari baba yako? , ?;

ama, ni mjinga tu ,

1) ,

2)

amaa

, ( )

amali

(-)

1) , , ; mtu wa amali

2) , , ; amali yake ni ukulima

-

3) , ;

(-)

amana

(-)

1) , ( )

2) ( ), weka amana ; shika amana ; toa amana

3) ; ;

4) ,

amani

(-)

, , ; Baraza la Amani ulimwenguni ;

siasa amani ; mkataba wa amani ;

taka (penda) amani ; leta (fanya) amani ; linda (hifadhi)

amani () ; amani haipatikani ila kwa ncha ya upanga -

amania

. 1) ( )

2) (-.), ( -.)

. -amaniana

. -amanisha

. -amaniwa

. -amanika

amara

(-)

1)

2) , ; haja amara? ?

(-)

.

amari

(-)

; ; .

amarika

.

amazon

(-; ma-)

.

amba

1) .

2) ( -.), ; amba mtu

,

. -ambana

. . -ambilia []

.-. -ambiana

.-. -ambiza

.-.-. -ambizana 1) ; 2)

.-. -ambiwa

.-. -ambilika; haambiliki kitu! !

. -ambwa

. -ambika

1) , ; amba nitakuja kesho ,

1) . . ; yule mtu ambaye unampenda

,

., ; ;

@ ambia

1)

2) , ;

ambaa

1) ( , ), jahazi linaambaa pwani

; nilimwambaa ( )

2) , ; waliambaa hatari

3)

. -ambaana

. -ambaza

. -ambalia

. -ambawa

. -ambalika

ambalansi

(-)

.

ambalanzi

(-)

.

ambarara

, ;

ambari

(-)

ambata

1) (-.)

2) ()

3) ,

4)

. -ambatana ; ; u uliambatana n

mvua ; nguo imeambatana na kidonda

.-. -ambatanisha 1) ; 2) (

..)

.-.-.-jiambatanisha

.-.-. -ambatanishwa

.-. -ambatishwa

. -ambatia

. -ambatwa

. -ambatika

@ ambatisha

1)

2) ( . .)

3) .

ambatiko

(-; ma-)

mlinganyo ambatiko .

ambika

1)

2)

3)

. -ambi[ki]sha, -ambisa; ambisha mashua

aa. -ambikia

. -ambikwa

. -ambikika

1) ,

2) ,

. -ambikisha

. -ambikia

. -ambikwa

. -ambikika

1) , ,

. -jiambika

. -ambikwa

ambisa

. .

ambo

(ma-)

1) ;

2) .

ambua

1) ; ; ambua ngozi ; ambua chungwa

2) ; ;

3) (); alisoma miaka mingi lakini hana alichoambua

,

. -ambulia

. -ambuliwa

. -ambuka; ngozi imeambuka ()

.-.-. -jiambukiza

.-.-. -ambukizika

1)[] ; ambua n

@ ambukiza

1) , ; ugonjwa wa kuambukiza

; mbu wanaambukiza malaria

2) , ;

ambukizo

(ma-)

. . . mmbukizo ,

ambulansi

(-)

.

ambulanzi

(-)

.

ambulensi

(-)

()

amdelahane

(-)

amerikani

(-)

.

ameta

(-)

.

amfibia

(-)

. ,

ami

(-)

( )

amia

( , ..)

. -amiana

. -amilia

. -amiwa

. -amilika

amiba

(-)

.

amidi

. 1) , ,

2) ;

amilesi

(-)

.

amili

1) , ,

2) ,

3) ,

4) , ,

5)

. -amilisha

. -amilia

. -amiliwa

. -amilika

amilifu

, ; volkeno amilifu

amin[a]

!

amini

1) ()

2) ; ; amini Mungu ; nilimwamini mali yangu

; usiamini la kuambiwa bora ujionee . ,

, (= , )

3) ,

4) ;

. -aminiana

. -jiamini

.-. -aminishia

.-. -aminishwa

.-. -aminishika

. -aminia

. -aminiwa

. -aminika; mtu huyu haaminiki ; wote

wanaaminika ; habari za kuaminika

(-)

, ; ; la amini , ; kaka wa

amini

1) , ;

2) ()

@ aminisha

1)

2)

3) , (-. -.)

4) . , ; hawakuaminisha kwenda mbele

aminifu

.

amiri

(-; ma-)

1)

2) , ; ; amiri jeshi

1) (-. ), ( -.); amiri shamba

; amiri mji

. -amirisha

. -amiriwa

. -amirika

amka

1) ,

2) ,

3) , ( )

4)

.-. -jiamsha ,

.-. -amkiana

.-. -amkilika

. -amkua . . .

@ amsha

1) . . ; amsha mkono ;

amsha kufanya mapigano

2) ; amsha kinywa

3) . ; ; amsha tamaa ;

@ amkia

1) ( -.); usiku wa kuamkia tarehe 5 Aprili ,

2) -.

3) -., -.

4) .

amkio

(ma-)

. . . maamkio

,

amkua

. .

amonia

(-)

.

ampea

(-)

.

ampere

(-)

.

amrawi

(-)

.

amri

(-; ma-)

1) , , ; toa amri

; shika (fuata) amri , ; vunja amri

; tangua amri

2) , ; amri daktari

3) ; ; (. ), t amri ) ,

)

4)

5) , ; mwenye amri ; ;

ana amri juu ( ); ingia chini amri

(-., -.); amri Mungu ,

amria

. .

amrisha

. .

amriwa

. .

amru

.

amu

(-)

1) .

2) ( - )

amua

1) ; ; ;

amua ugomvi ()

2)

3) [] ( ); amua kesi

4) (-. ); aliamua kwenda Nairobi

. -amuana

. -amuliza

. -amulia;

.-. -jiamulia; jiamulia mambo wenyewe

. -amuliwa

. -amulika

@ amua sungura

amuru

1) ;

2)

3)

4) ,

. -amuriana

. -am[u]risha

. -am[u]ria

. -am[u]riwa

. -amurika

amuzi

(ma-)

.

amwa

()

. -amwisha ();

. -amwia

. -amwika

amza

(-.) , ( -.)

ana

1) ana kwa ana ; mapigano ana kwa ana

2) = anna

(-)

. ( = 1/6 rupia = 4 pesa)

anaboli

(-)

.

anana

1) , ; ; mtu mwanana ; maji maanana

; u mwanana

2) ,

anasa

(-)

1)

2) ; ,

3) ; ; ; kaa anasa ; - anasa

; maisha anasa ; chakula cha anasa

anatomia

(-)

andaa

1) ,

2) , ; andaa vita ; andaa meza

3) ,

. -andaliana

. -jiandaa

. -andalisha

. -andalia; andalia meza

.-. -jiandalia

. -andaliwa, -andawa

. -andalika

andalio

(ma-)

.

andalizi

(ma-)

.

andama

1) , ( -.); (-.)

2)

3) ( -.), (-.); kuandama kwa mwezi

. -andamiza, -andamisha

. -andamia

. -andamwa

. -andamika

@ andamana

1) ; ( )

2) ; ; waziri n walioandamana n

andamano

(ma-)

.

andamizi

(ma-)

1) .

2) ,

andao

(ma-)

.

andazi

(ma-)

1) (, , . .); andazi jamu

2) ; ; andazi l yai

3)

andika

1) ; ; andika barua ; andika mtu apate dawa

-.

2) , ; andika orodha

3) ; andika picha ;

4)

5) (); limeandikwa , (. , )

6) ,

7) , ; andika chakula ; andika meza []

( )

8) ; ; andika udongo (chokaa)

();

9) ( , )

. -andikana

.-. -jiandikisha ,

. -andikia; andikia meza

.-. -andikiana

. -andikwa; liandikwalo ndilo liwalo . , (=

, )

. -andikika

@ andikisha

1) (. ); ; andikisha meli

2) , ;

andiko

(ma-)

.

andishi

(ma-)

. . . maandishi

1) , ; maandishi yanayoteuliwa

2) ,

3) , ; fasihi maandishi ; kwa maandishi

,

4) ,

andisi

, ;

. -andisiana

. -andisia

. -andisiwa

. -andisika

1)

2) ; ;

androjeni

(-)

.

anga

(ma-; -)

1) ; , ; anga l jua (l mwezi) ()

2) ; ; ; kwa njia anga ,

3) . ,

1) .

1) (, )

2) .

3) ()

4) ()

. -angia

.-. -angulia

.-.-. -angulisha

.-. anguliwa

.-.-.-. -angushwa

.-.-. -angukia; angukia kumpenda -.; sikukuu

inaangukia tarehe 5 mwezi huu ;

angukia [miguu] ;

.-.-.-. -angukiwa; lie kando haangukiwi n mti .

(= )

. . -angikika

.-. -angikisha

.-. -angikia

.-. -angikwa

1) .

@ angua

1) (, ); angua upanga ( ), angua nazi

;

2) ,

3) , ; ; angua ndege ; angua

mayai ( )

4) . () (-.)

5) . (-.) ; angua [ki]cheko ;

angua machozi ; angua kilio ,

@ angua kucha

@ anguka

1) ; anguka miguu , ;

anguka katika mtihani .

2)

3) ,

4) ,

5) ,

@ angusha

1)

2) , ; angusha risasi ; angusha sauti ;

angusha serikali

3) ; ;

4) , (); angusha matata )

)

@ angika

1) ,

2) ,

@ angama

1)

2) ; mshale umeangama mtini

angaa

1) (), ,

2) ( )

3) ()

. . -angalilia ,

. -angaliwa, -angawa

. . -angazaangaza ;

.-. -angazana

.-. -angazia

.-. -angazwa

.-. -angazika

1) .

@ angaza

1) ()

2) ; angaza njia

3) . ,

4) . (); ( -.,

-.); angaza macho ) )

(-. -.)

5) ;

@ angalia

1) -. (-.); , -.

(-.); angalia ( )

2) , ; ; angalia utekelezaji wa masharti mkataba

3) (); angalia! !, !

4) ,

5) -.; -.

6) , ;

angaanga

(-.; ),

angahewa

(-)

angaika

.

angalao

.

angalau

; ; nipe chakula angalau kidogo tu

angalifu

1) ; , ;

2) ,

angamia

1) ;

2)

3) ()

4)

5)

6) . ,

7) angamia! !

.-. -jiangamiza

.-. -angamizia

.-. -angamizwa

@ angamiza

1)

2) , ;

3) ;

4) ,

5) ;

angao

.

angasa

1) , (-. )

2) ; ,

angata

. -angatana

. -angatisha

. -angatia

. -angatwa

. -angatika

angavu

1) ; ; maji maangavu () ; mwezi mwangavu

2) , , ; macho maangavu

3) .

4)

ange

1)

2) ,

3) ; -kaa ange ( )

angema

1) ()

2) ,

angu

. . ; ; ; mtoto wangu ; chumba changu

; marafiki zangu

anguko

(ma-)

1) ; ; anguko l maji

2) ()

3) . ; ; ,

4) ,

angusa

1) ,

2) ;

ania

1) , ; ; anaania kazi ualimu

2) ( -.); ( -.); aliania maisha yake

3)

. -aniwa; bidhaa zinazoaniwa ,

anika

, ; ( , , );

anika nm (samaki) (); anika nguo

. -jianika

. -anikisha

. -anikia

. -anikwa

. -anikika

aninia

(-)

anisi

1)

2)

3) ()

1) ,

2)

anjali

(-)

,

anjaza

; ;

ankachifu

(-; ma-)

ankra

(-)

. 1) ,

2) ;

3)

4)

5)

anna

(-)

.

anoda

(-)

. ,

ansari

(-; ma-)

; ,

antimoni

(-)

.

anua

1) , ( ..)

2) , (, ), jua laanua mawingu

. -anulia

. -anuliwa

@ anu[li]ka

1) ( . .)

2) ( ); kumeanuka sasa

3) , ( )

anuai

1) ;

2) ,

anuani

(-)

.

anuka

. .

anuwai

.

anwani

(-)

1) ; -andika anwani barua

2) ( )

. -anwaniwa

anza

(-.), , ( -.); tende zinaanza kuiva

; anza kazi ; anza safari

; anza tn (); mapigano yameanza tena

; kuanza vema ni nusu ya kutenda . -

. -anzana

.-. -anzishwa

. -anzia

.-. -anzilisha

. -anzwa

. -anzika

@ anzisha

1) ; ; anzisha chama

2) ; ; anzisha (-weka) sheria

3) (); ,

anzali

(-)

1) ()

2) ()

3) ()

ao

1) . . ; nyumba ; nyumba zao

2) .

aorta

(-)

apa

. apa kiapo , ; ; apa yamini

(. ); apa rni

. -n

.-. -apizana

.-. -apishwa

. -apia

.-. -apiana

. -ua

. -apwa

. -apika

@ apisha

= -apiza, -afya

1) ;

2) ,

3) ,

apizo

(ma-)

1)

2) ; ; ,

apostrofi

(-)

aprikoti

(ma-)

()

Aprili

(-)

aproni

(-)

1) ,

2) . ,

apua

. .

Arabu

r Arabu

Arabuni

(-)

.

arachia

(-)

araka

(-)

[] ( )

arba

; - arba ; arba mia ; arba elfu

arbaini

; - arbaini

(-)

( );

arbaini maiti

arbatashara

arbuni

(-)

1)

2) .

arda

,

ardhi

(-)

1) , , ; ardhi inayolimika ; maji ardhini

2)

3) ,

ardhia

(-)

-

ardhi[li]hali

(-)

.

ari

(-)

1) , ; ( -.); (-.)

2), ;

3) , ; -tia ari ; ari imempanda ; liye

n ari

4) ;

5) . ; , ; ari nchi ; mwenye ari

aria

(-)

1) , ,

2) ,

aridhi

1) ,

2) ; ,

3) , ;

4) ,

. -aridhiana

. -aridhia

. -aridhiwa

. -aridhika

aridhilihali

(-)

1) ,

2) ;

3)

aridhio

(ma-)

1)

2)

3)

arifu

1) , ; arifu kwa simu ) )

2) ,

3) ,

. -arifiana

. -arifisha

. -arifia

. -arifiwa

. -arifika

1) , ;

2)

arihami

(-)

[] ( )

arijojo

enda arijojo ( ), ( );

kishada kinakwenda arijojo ( ,

)

arika

(-)

.

ariki

(-)

;

arkiaskofu

(-)

aroba

.

arobaini

.

arshi

(-)

(-)

. ;

arteri

(-)

.

aruba

.

arubaini

.

arubatashara

.

arubii

; ; enda arubii ,

arufu

(-)

(, . .)

(-)

.

arusi

(-)

; ; bwana arusi , bibi arusi ; fanya arusi

(ma-)

, ; maarusi ; enda maarusi .

,

asa

1) ,

2) ,

. -asana

. -asisha

. -asia

. -aswa

. -asika

(-)

.

1)

2) ,

asaba

(-)

asadi

(-)

1)

2) . ()

asali

(-)

1) ; asali nyuki ; chombo cha kutenganisha asali

2) ; [] ; asali miwa ; ;

asali tembo ( )

asalimiwa

(-)

. asali miwa

asalumu

asalumu alekum ()

asante

, ; asante sana ; toa (sema) asante

asasi

(-)

; ,

asbestasi

(-)

.

asbesto[si]

(-)

.

aseniki

(-)

.

asetilini

(-)

.

asfali

(-)

; asfali ;

asfari

.

asha

. .

ashabu

(-)

; ;

ashakum

.

ashara

; - ashara

asharati

(-)

.

ashekali

(-)

1) ; wa [n] ashekali ,

; pata (n) ashekali ( ); najion ashekali

l

2) ; ashekalizo? ?

asherati

(-)

1) ; - asherati

2) , , ; - asherati

3) ,

4) () ;

asherini

.

ashiki

; ;

. -ashikiana

. -ashikisha

. -ashikia

. -ashikiwa

. -ashikika

(-)

1) ;

2) , ; ; -pata ashiki )

)

3) , ; -tia ashiki

4) (ma-) (-), ( -.; .); Hamisi ni ashiki wa

mpira

ash[i]rafu

1) , ,

2) . ,

ashiria

1) ; ; ; ( -.),

ashiria kidole

2) ; ; ,

. -ashiriana

. -ashiriwa

. -ashirika

ashiya

(-)

;

ashki

(-)

.

ashrafu

.

ashur

(-)

.

asi

1) ; (, . .)

2) , ; ; wameasi serikali

. -asiana

. -asisha ; ()

. -asia

. -asiwa

. -asika

(ma-)

,

; ,

asidi

(-)

, asidi askobi ; asidi amino ;

asidi nikotini ; asidi maziwa ; asidi haid-

rokloriki ()

asighari

. ,

asilani

1) ; ; ;

2) . ) , , )

asili

(-)

1) ; ; rasilmali asili ; kanuni asili

2) ; ; asili yako nini? = ? (.

?); asili yake ni kipofu ; watu (wenyeji) wa

asili , ; - asili ; ,

3) , ; mali za asili ; gesi a asili ;

- asili , ; kitambaa kisicho cha asili

4) ,

5) .

6) . ,

1) , ,

1) .

1) ;

2)

. -asiliwa; watoto walioasiliwa

1) .

asilia

(-)

.

. - asilia 1)

2) , , ; mpango asilia .

[]; umakanika asilia

asilikumi

(-)

asilimia

(-)

; asilimia 50 watu

asira

(-)

-. ,

(-)

asiria

(-)

1)

2) ; ,

asisi

. . ; ,

. -asisisha

. -asisia

. -asisiwa

. -asisika

askari

(-; ma-)

; ; ; askari polisi ; askari jela ;

askari wa kuajiriwa (kukodiwa) ; askari wa miavuli ;

askari wa kushushwa pwani ; askari doria , ;

askari kanzu (kanga) , ; askari wa nyuma ;

askari wapanda ; askari asiyejulikana ;

andikisha (-changa) askari

askofu

(-; ma-)

asmini

(ma-)

.

asparagasi

(-)

.

asp[i]rini

(-)

.

astaghafiru

= !; []!

astaghafirulah

.

aste

. aste aste, aste-aste ; ;

asteaste

.

asteroidi

(-)

.

asteti

(-)

.

asubuhi

(-)

1) , ; asubuhi yake , ;

tangu asubuhi hata jioni

2) , ; asubuhi n mapema

asumini

(ma-)

.

asusa

(-)

( ), asusa baridi

aswadi

atamia

,

. -atamisha, -atamiza

. -atamilia

. -atamiwa

ateri

(-)

.

ates[h]ia

- ateshia ; kisima cha ateshia

athari

(-)

1) ,

2) , ,

3) ,

4) ,

athiri

1) ,

2) , ;

. -athiriana

. -athirisha

. -athiria

ac. -athiriwa

. -athirika

ati

. 1) . ; ati -!. -!, !; ati rafiki ,

!

2) , ati kesho sikukuu? ?

1) , ; ati iitwayo serikali

atia

(-)

1) ,

2) ,

atibu

1) , ;

2) (-.)

. -atibiana

. -atibisha

. -atibia

. -atibiwa

. -atibika

atika

()

. -atikisha

. -atikia

. -atikwa

. -atikika

atikali

1) ;

(-)

; ; pata atikali

atilika

1) ; (

)

2) ,

Atlantiki

(-)

. Bahari Atlantiki

atlasi

(-)

,

(-)

[]

atomi

(-)

; nguvu atomi

atomiki

- atomiki ; bomu l atomiki

atomu

(-)

.

atua

, ; ; atua moyo .

. -atuana

. -atulisha

. -atulia

. -atuliwa

. -atu[li]ka , ; nchi imeatuka kwa joto la jua

au

, ; au... au... ..., ...; ..., ...

aua

1) , (, )

2) ; ; aua darasa ; aua askari .

; aua n ) )

3) ; aua shamba

4) ( )

. -ausha, -auza

. -aulia

. -auliwa

. -auka

audhubillahi

= !

auka

1) ( , )

2) ,

3) , ( )

4) , ;

5) ( ), ( ,

. )

. -aukisha

. -aukia

ac. -aukwa

. -aukika

1) . c.

aula

; ;

; ; ; ; si aula

auladi

(-)

.

auni

, ()

. -auniana

. -aunisha

. -aunia

. -auniwa

. -aunika

(-)

, ,

aunsi

(-)

(=28.3 )

aushi

(-)

1) ,

2) ; ; nguo aushi

;

autobasi

(-)

auwali

(-)

.

aviza

;

. -avizana

. -avizisha

. -avizia

. -avizwa

. -avizika

avya

; ; avya mali (fedha) ; avya mimba

awa

, , ; awa jasho ; awa damu

. -awia

. -awika

awali

(-)

1) ; tangu awali hata aheri ; awali mji

; awali a nchi ; uchunguzi wa awali .

2) ,

1) ,

2) ,

3) ,

4)

awamu

(-)

, ; ;

awesia

(-)

.

awini

.

awuni

.

aya

(-)

1)

2) , ; ;

ayale

(-)

ayali

(-)

;

ayami

siku ayami

ayari

(-)

, ; ,

(-)

.

ayoni

(-)

.

azali

(-)

. 1) []; mwana wa azali [] ( )

2) []

azama

(-) .

azima

1) , , ; azima vitabu ( )

2) ,

.-azimana

. -azimisha

. -azimia

. -azimwa

. -azimika

(-)

1) ; -soma azima

2) ,

(-; ma-)

, ; ; kwa azma , ; -wa n azma ,

( -.)

azimio

(ma-)

1) ;

2) ; ; Azimio l rusha

3)

4) ; , ( . .)

azimo

(ma-)

.

azimu

1) ;

2) ;

3) ,

. -azimia

.-. -azimiana

. -azimiwa

1)

2)

. -azimiwa

aziri

.

azizi

(-)

1) ; ;

2) ,

1) . , ;

2) , ( )

3) ;

4) ,

azma

(-; ma-)

.

azmamu

(-)

. . zimamu

baa

(-; ma-)

1) ;

2) , ; ; ; baa la njaa (), -ingiliwa n

baa ;

3) ,

4) ,

(ma-; -)

; ; ; baa pombe

(ma-)

( )

baada

, , ; baada ) , ) , , ;

baada kazi ; baada miaka mingi ;

baada kisa - mkasa, baada chanzo - kitendo . - ,

- (= , ) ) ; baada

kuhitimu shule

baadaye

. baada yake

1) , ,

2) , ;

- baadaye )[] ) ; maisha baadaye ;

baada baadaye ,

baadhi

(-)

1) ; ; baadhi watu [];

baadhi vitabu ; baadhi nyakati , , ;

gawanyika [katika] baadhi mbili

2) . , ; ninakaa baadhi za Kariakoo

baali

(-)

,

baasili

(-)

.

baathi

, ,

@ baathiwa

1) ; siku kubaathiwa .

2) (-)

3) (-.)

bab

(-)

.

baba

(-)

1) , ; baba mtu ; baba mzazi ; baba mdogo

( ), baba mkubwa ( ), baba wa ubatizo

; baba wa kambo ; baba wa kupanga ,

; baba wa kambo si baba . -

2) , ;

3) ; ; baba wa taifa

4) . ; ; Baba Mtakatifu [wa Kanisa la Kikatoliki]

[]

5) . , , . .

6) ; huyu si mtoto ten ni baba mzima ,

1) ()

babadua

. .

babaifu

1) ,

2) ,

3)

4) ;

5)

6)

babaika

1) , , ;

mtazamo huo ulimfanya ababaike

2) ; ()

3) , ; sema vizuri, usibabaike! , !

4) ; ()

.-. -babaishana

.-. -babaishia

.-. -babaishwa

.-. -babaishika

@ babaisha

1) , ,

2)

3) ,

4) ; ,

babaiko

(ma-)

1) , ,

2) ,

3) , ; ; (.)

4) ()

babaje

(-)

babaka

1) ;

2) ,

3) , ;

1) , ( )

babakabwela

(-)

. .

babata

,

. -babatana ( )

.-. -babatanisha

. -babatisha

. -babatia

.-. -babatulia

.-. -babatuliwa

.-. -babatuka

.-.-. -babatusha

. -babatwa

. -babatika

@ babatua

1) ,

2) ,

3) ,

4)

5) ,

6) , ( )

babayiko

(ma-)

.

babe

(-; ma-)

. baba yake () (. , ), Babe Sefu

(ma-)

1) () ;

2) .

1) babewana, babewatoto

Babeli

(.)

. ; mnara wa Babeli .

babewana

(-)

. .

babewatoto

(-)

. .

babia

1),

2) babia kazi -

( , kibaba)

3)

babu

(-; ma-)

1) ,

2) , ;

3) . , ,

, ..

4) ,

5)

(-)

1) , , ; panga babu ;

2) ; babu kubwa (ndogo) () ; pembe babu Ulaya

3) ; babu pana

4) pata babu =

(-)

,

(-)

1) . ;

2)

3) . , (, . .)

babua

1) , , (, , . .)

2) , ()

3) (), (, )

4) - kubabua , ;

. -bbuana

. -babulisha

. -babulia

.-. -babulika

. -babuliwa

. -babuababua

@ babuka

1) ,

2) , ( )

3)

bacha

(ma-)

1) , ( )

2) ,

3) , (-.)

bada

(-)

badala

(-)

1)

2) , ( )

3) ; badala [ ]; badala yake ) ;

) () (-.)

(-)

badamu

(-)

badani

(-)

kanzu

. 1)

2)

badhiri

, , (, )

. -badhirisha

. -badhiria

. -badhiriwa

. -badhirika

,

badhirifu

.

badia

(-)

.

badili

1) [] ; wamebadili shauri lao o

2) , ; badili mali ; badili nguo

, ; badili zamu ) ) ;

badili fedha ) ) ; badili gari

; badili sura ) ) ; badili hewa

, ()

3) .

. -badiliana

.-. -badilishana; badilishana mawazo

.-. -badilishia

.-. -badilishwa

.-. -badilishika

. -badilia

. -badiliwa

. -badilibadili

(-; ma-)

1) ,

2) ,

3) , ; badili

@ badilisha

1) , ;

2) [] , ; ; ( )

3) , ; ; badilisha mafunzo kisiasa

() ; badilisha fikira

()

@ badilika

1) []

2) ()

badilifu

1) , ,

2) . , ;

n tabia badilifu mno

3) , ; maneno haya hutamkwa kwa namna badilifu

-

4)

5) ,

badilihewa

. . badili hewa . .

badiliko

(ma-)

1) , , ; mabadiliko sauti

2) ;

3) , ; badiliko fanana .

4) .

5) ()

badilishano

(ma-)

. . . mabadilishano ,

badilishiano

(ma-)

. . . mabadilishiano [] (-., -.);

mabadilishiano mabalozi ; mabadilishiano ya maoni

badilisho

(ma-)

. . . mabadilisho 1) ,

2) ,

3) ,

4) epecop,

5) .

badiri

(-)

1) ;

2)

3)

bado

1) , ; sijamwona bado

2) [] ; ni mtoto bado ; bado kidogo , ;

baduru

(-)

.

bafe

(-)

(Bitis arietans)

bafta

(-)

; bafta laini

bafu

(-; ma-)

1) ; chukua bafu , ; chumba cha bafu

2) ()

(m-)

.

bafuta

(-)

.

bagahadi

(-)

bagala

(-)

bagawa

1) ,

2)

baghairi

, ,

baghala

(-)

(-)

.

shaghala baghala , -,

baghami

(-)

,

bagia

(-)

.

bagua

1) ;

2) ;

3) ; ; bagua rangi

. -baguana

. -bagulisha

. -bagulia

.-. -bagulika

ac. -baguliwa

@ baguka

1) ()

2)

3)

@ bagukana

1) ;

2) ; (. ),

bahaimu

(ma-)

1) ()

2) . ()

bahaluli

(ma-)

,

bahalulu

(-)

.

bahamali

(-) .

bahameli

(-)

1)

2)

baharani

(-)

1)

2) (ma-) baharani

bahareni

(-)

( - )

bahari

(-)

1) ; mlango bahari ; bahari damu .

2) . bahari kuu ; bahari [] Hindi ; bahari kuu Pasifiki

3) . -. (, ); elimu ni bahari

; n bahari nyumba

4) . ()

baharia

(ma-)

;

bahasa

,

bahasha

(-; ma-)

1)

2)

3) ; ;

4) ;

bahashishi

(-)

.

bahashika

1) ;

2)

bahati

(-)

1) , ; ; mu bahati

2) ; ; tumia bahati ; kwa bahati

3) , , ; bahati yako! !; kwa bahati (nzuri, njema)

, , ; jaribu bahati ; tafuta

bahati ; bahati mbaya , , ; kwa bahati mbaya

, ; ; alipatwa n bahati mbaya ; asiye n

bahati habahatishi . ; bahati nasibu ; cheza bahati

nasibu

bahatika

,

.-. -bahatishia

.-. -bahatishwa

.-. -bahatishika

@ bahatisha

1)

2) , ;

wajibahatisha bure! !

3) (-.)

4) ;

bahatisho

(ma-)

1) ()

2) ;

bahatiwa

(-. -.); (-.),

nimebahatiwa kukuona tena

bahau[u]

(ma-)

;

bahili

(-; ma-)

1) , , mali ya bahili huliwa na wadudu .

2) ,

1) , ,

bahimu

(-)

.

bahmali

(-)

c.

bai

1) , (-. )

2) ,

. -baia

. -baiwa

. -baika

(ma-)

.

baibui

(ma-)

.

baidhati

. 1) ;

2) , ( )

baidi

, ( )

. -baidika . . . .

1) , ; ndugu baidi

1) ; ( -., -.), jiweka baidi n mtu

-.

@ baidisha

1) , ,

2) , (-.)

baina

(-)

.

baina , ; mahusiano baina a mataifa

baini

1) , []

2) ; ;

3) ;

4) ; ( . . . . . .)

. -bainiana

.-. -jibainisha

ac.-. -bainishwa

. -bainia

ac. -bainiwa

. -bainika (, ); ;

imebainika kuwa... , ...

(-)

.

@ bainisha

1) , ;

2) ; ;

@ bainikana

1) (, )

2) ()

bainifu

1) , ,

2)

3) ,

bairi

(-)

bais[i]keli

(-; ma-)

; mbio za baisikeli ; panda baisikeli

baiskili

(-)

.

baiti

(-)

.

bajeti

(-)

; bajeti kiserikali ; matumizi bajeti

bajia

(-)

( )

bajuni

(wa-; ma-)

-

baka

(ma-)

1)

2) , , ( )

3) , ; mabakabaka meupe juu ulimi . ;

4) ;

1) ,

2) ,

. -bakana

. -bakisha

. -bakia

. -bakwa

. -bakika

bakaa

(-)

1)

2) .

3) .

4) ( )

5) . ;

bakalhadi

(-)

.

bakaya

(-)

.

baki

; baki nyuma . . ; baki mikono mitupu

( ); baki mdomo wazi (

)

. -bakiza, -bakisha ,

.-. -bakizia

.-. -bakizwa, -bakishwa

. -bakia; . . -bakilia

(-; ma-)

1) . . ; baki ; hesabu baki ; fanya hesabu baki

;mtu baki

2) .

3) .

4) ; ; mabaki ukoloni

5) . ;

bakishishi

(-)

.

bakora

(-; ma-)

1) ( ); ;

2)

3) .

bakshishi

(-)

1) ; ; ;

2) ;

bakteria

(-)

baku

(ma-)

.

bakua

1) .

2) ,

. -bakulisha

. -bakulia

. -bakuliwa

. -bakulika

bakuli

(-; ma-)

; , ; bakuli la sukari

bakunja

(-; ma-)

1) , ; ; kwa bakunja , ;

teka bakunja ) , , )

; (.) ) ()

2) ()

balaa

(-; ma-)

1) ,

2) , ,

3) , ; ; balaa tupu! !

4) .

baladi

(-)

.>

balagha

(-)

balaghamu

(-)

.

balamwezi

(-)

.

balanga

(-)

.

balari

(-)

; ;

Balaruni

(-)

. , ;

balasi

(ma-; -)

( )

(-)

.

balbu

(-)

;

bale[g]he

1) ; umri wa kubalehe .

2)

3)

. -balehea

(-; ma-)

1) ,

2) ,

balghamu

(-)

.

bali

1) , ; ; si kama... tu... bali pia ...,

2) (-)

3) sijali wala sibali

balighisha

( , )

. -balighishia

. -balighishwa

. -balighishika

balia

(-; ma-)

.

balozi

(ma-)

1) ; ; ; mahusiano kibalozi

2) ,

3)

@ balozi mdogo

)-;

)

balungi

(ma-)

; ( mbalungi)

balwa

(ma-; -)

.

bamba

(ma-; -)

1) (); , ; bamba la chuma ;

; bamba la upanga ; bamba la mti ; bamba

la ng'amba

2)

3)

1) ,

2) ; ;

3) , ,

4) , (, )

. -bambana

. -bambisha

. -bambia

. -bambwa

. -bambika

(.)

. 1) ,

2) (, );

bamba l waume ni bamba: hakuna bamba la mume . -,

- ( = )

bambakofi

(-)

mbambakofi

bambam

. , ; ; mambo yakawa bambam

bambanya

1) ,

2) ;

3)

4)

. -bambanyisha

. -bambanyia

. -bambanywa

. -bambanyika

bambatua

1) ( ); ;

2)

. -bambatusha

. -bambatulia

. -bambatuliwa

. -bambatuka

bambika

1) ,

2) , ; bambika dawa katika maji

. -bambikisha

. -bambikia

. -barnbikwa

. -bambikika

bambo

(ma-)

1) ( , . .)

2) ( )

(-)

1) ( ,

), piga bambo

()

2) ;

(ma-)

1)

2) ( . .)

3) .

bambua

(-)

, ( . .),

. -bambuana

. -bambulia

. -bambuliwa

. -bambuka

bambuti

(-)

bamia

(ma-)

, ( mbamia)

bamiza

( )

. -bamizana

. -bamizia

. -bamizwa

. -bamizika

bamvua

(-)

. ; bamvua kubwa ; bamvua dago

(-)

( )

bana

1) , ; , ; bana midomo ; bana mno

; bana siri

2) , ( , )

3) ,

4) . . ,

5) . ; bana matumizi mafuta

6) . ; ; wakati unanibana mn

7) , ()

8). ( -.)

. -banana

.-. -jibanza , ,

. -banisha

.-. -banzana

.-. -banzia

.-. -banzwa

.-. -banzika

. -bania; ugonjwa ulimbania kitandani ;

bania nguo

. -banua ; ; ,

.-. -banuana

.-. -banulia

.-. -banuliwa

.-. -banu[li]ka

. -banwa

. -banika (, )

. . -banikika

.-. -banikana

.-. -banikia

.-. -banikwa

(-)

.

@ jibana

1) ; jibana kidole

2) ,;

@ banza

1) , ( -.)

2) . , ;

banaderi

(-)

( )

banadiri

(-)

.

banagiri

(-)

.

banajili

(-)

.

bananga

1) , ; ;

2) . ,

. -banangana

. -banangisha

. -banangia

. . -bnangilia

. -banangwa

. -banangika

.-. -banangikana

banati

(ma-)

. ,

banawasi

(-)

.

banda

(ma-)

1) ; ; banda l farasi ; banda l kuku ; banda l

motokaa ; banda l treni ; ; banda l ndege ; banda l starehe )

(coop ) )

2) , ; ; banda l maonyesho [ bidhaa]

3) ; ; banda l mhunzi

4) ()

bandama

(-)

.

, ( -., -.)

@ bandamana

1) [] ( -., -.), ( -.,

-.)

2) , ;

bandari

(-; ma-)

1) , ;

2) ,

3)

4) . , ( ,

)

bandera

(-)

.

bandi

(ma-)

1)

2) , ; piga (fanya, shona) mabandi ) ,

) ()

(-)

.

bandia

(ma-; -)

1)

2) . mtoto wa bandia

3) . ; serikali bandia

4) , ; ; - bandia , ; jina l bandia

; fedha za bandia ; pasipoti bandia

; mhubiri wa bandia ; uchaguzi wa bandia

1) ; , ; ; uhuru bandia

2) ;

bandika

1) ; ; bandika dawa kidonda

; bandika jeraha

2) ; ; bandika tangazo () ;

bandika stempu ; kiungo cha kubandika

3) , ,

4) bandika b .

5) . (-. -.)

6) , ( -.)

. -bandikiana

. -jibandika . , ( -)

. -bandikisha, -bandikiza ee. , ;

bandikiza utawala wa kibaraka

.-. -jibandikiza, -jiban dikisha

.-. -bandikizwa, -bandikishwa

. -bandikia

. -bandikwa

. -bandikika

(, )

. -bandikisha

. -bandikia

. -bandikwa

. -bandikika

bandiko

(ma-)

1) ,

2) , ;

3)

bandu

(ma-)

, ; bandu bandu gogo limekwisha

. - (= )

bandua

1) ; ; ; ; bandua magome mti

2) , ; bandua macho , ( -.,

-.)

3) ;

. -banduana

. -bandulisha

. -bandulia

.-. -bandulika

. -banduliwa

. -banduka; mkia wa nyani haumbanduki nyani c.

.-. -bandukana; fulani n fulani hawabandukani . (

)

banduru

(-)

. 1) ( )

2) ( )

bang'ang'a

(-)

.

bangaya

(-)

.

bangaza

1) [] ( -.)

2)

(-)

bange

(-)

(-)

.

bangi

(-)

1)

2) ; vuta bangi ) )

3) ; uvutaji bangi ,

bangili

(ma-; -)

(); bangili mguu

bango

(ma-)

1)

2) (, ..)

3) ; ; ; tundika bango ; beba bango

4) []

bangu

(-)

. 1) ;

2) ; ; shamiri bangu ; cheza bangu

(-)

liwa bangu

bangua

()

. -bangulisha

. -bangulia

.-. -bangulika

. -banguliwa

. -banguka

banguzi

(ma-)

( ); ;

bangwa

(-)

baniani

(ma-)

. >

banja

1) , ; ; ( . .)

2) ,

. -banjana

. -banjisha

. -banjia

. -banjua ; ,

.-. -banjuka

. -banjwa

. -banjika

banjo

(-)

. ; piga banjo

banjua

. .

banka

(-, ma-)

.

banki

(ma-; -)

.

bano

(ma-)

1) ;

2)

3)

4)

5) , ;

banyani

(ma-)

1) -, banyani mbaya, kiatu chake dawa . banyani,

2) . , ; jifanya banyani

banzi

(ma-)

1) ( - , . .), ;

2) , ;

(ma-)

.

bao

(ma-)

1) . ubao; ; ; ; mabao ngalawa

ngalawa; bao l usukani . ;

2) 28, 32 64 bao

3) ,

, cheza bao bao; -mfunga

(-mtia) mwenziwe bao moja (mabao mawili) ()

bao; bao l mtaji ) bao )

4)

5) . . bao l mchanga ; piga bao ,

( )

6) . ; ; bandika (funga, ingiza, tia) bao ; shinda kwa mabao 3:2

3:2

7)

8)

9)

10) ;

bapa

(ma-; -)

1) , ; bapa l embe ;

bapa l upanga ; piga kwa bapa la upanga

; bapa l kisu ; bapa l uso ) ) ) ; wa n bapa

; ana bapa .

2) .

3) . ()

4) ()

1) ; ; uso bapa ; mashua yenye tako bapa

2) . , ; akili bapa ()

bar

(-)

.

bara

(m-; -)

1) ; enda bara

2) ; baharini n bara [ni]

3) ; Bara Hindi ; Bara Arabu (l Arabuni) ,

4) , ; Bara l Afrika ; Tanzania Bara

barabara

(-; ma-)

1) ; ; barabara kuu ; ; ; barabara

ndogo ; ; barabara lami ; barabara magari

; barabara kurukia ndege

2) .

1) , ; ; njoo kwa wakati barabara

2) ,

3) , ; ulikuwa barabara

1) , ,

2) , ;

3) !, !

4) !, !

5) ,

(-)

-,

baradhuli

(-; ma-)

1) , ,

2) ; ,

3) ;

barafu

(-)

; ; mashine (chombo cha) barafu , ;

Bahari Barafu Kaskazini ; pande l barafu ;

; ganda barafu ) ( . .) )

barafuto

. barafu kama mto ,

baragumu

(-; ma-)

( ); piga baragumu ) ) .

bara[j]i

(-)

. ;

baraka

(-)

1) ; haraka haraka haina baraka .

(= - )

2)

3) , , ; ombea baraka

4) ; ; n baraka vitabu .

5) ; ,

barakala

(ma-)

1) ,

2)

3)

barakinya

(-)

,

barakoa

(-)

1)

2) ;

baramaki

(ma-)

. 1) ,

2) , ,

barangeni

(-)

barare

(-)

.

barasati

(-)

; (, )

barasi

(-)

.

baraste

(-)

1) ;

2) ()

barawai

(-)

.

barawaji

(-)

1)

2) ( , )

baraza

(ma-; -)

1) (, . .)

2)

3) ,

4) , ; fungua baraza ();

vunja baraza (); Baraza uu l UN

5) ; ; ; Baraza l kitaifa ; ; Baraza

l kutunga sheria ; Baraza l Mawaziri ()

; Baraza l Amani Ulimwenguni ; Baraza l Usalama

(); Baraza l Kusaidiana Kiuchumi bain Nchi za

Kisoshalisti , ; Baraza la wajumbe wa

wananchi ; baraza la wadhamini

6) ( )

7) ,

8)

baraza[k]hi

(-)

., . ( )

barazulu

(-)

.

bardani

(-)

bardhuli

(-)

.

bareli

(-)

()

bari

1) . , (, ),

2) () ( ), (

, )

3) . ()

. -jibari

. -barisha

. -baria

. -bariwa

. -barika

baridi

(-)

1) ; ; , ; n baridi ; pata (patwa na) baridi

; shikwa n baridi ; baridi kali (nyingi) , ;

ugonjwa wa baridi ; ; baridi yabisi . ; - (-n) baridi

; ; ; maji baridi ) ) ; nchi

baridi

2) , ( )

3) . , ;

4) . ,

5) . , ; maneno baridi ;

6) ;

1) ; ; ,

2)

3) . ; , ; vita baridi ; kichwa baridi

() ; m baridi

4) . , ; mtu baridi ; tumbako baridi

5) . , ; mtu baridi ,

6) .

baridisha

. burudisha .

bariki

1) . . (-.); (-.); Mungu bariki! ,

!

2) , , ;

3) ,

4) ,

5) ()

. -barikiana

. -barikisha

. -barikia 1) (. )

2) (-.)

. -barikiwa; - kubarikiwa ,

1) , ; chakula kimebariki

. -barikia

. -barikiwa

@ barikia

1) (. )

2) (-.)

bariyo

(-)

,

barizi

1)

2) ()

3) ()

4) ( )

5) ,

. -jibarizi

. -barizia

.-. -bariziana ( , . .)

. -bariziwa

. -barizika

barobaro

(-)

.

barometa

(-)

barua

(-)

1) ; ; ; barua kukombolewa ;

barua rejista (kudhaminiwa) ; barua kungojea

; barua ni nusu kuonana . -

2) ; ; ; barua fedha ;

barua safari

barubaru

(-)

1) ,

2) []

3) , ( )

baruti

(-)

; pipa l baruti . .

baruti ugomvi

bas

(ma-; -)

.

basbasi

(-)

(-)

.

basha

(ma-; -)

1) .

2) .

3) . .

4)

bashasha

(-)

1) ,

2) ; ; tia (-wa n) bashasha )

() ) ;

3)

4)

5) ()

bashashi

(-)

.

bashiri

1) , , ;

2) , (, . .)

3) ; , ( -.)

. -bashiriana

. -bashiria

. -bashiriwa

. -bashirika

basi

(ma-; -)

1); kituo cha basi ; basi la umeme ) )

1) , ; basi! !, !, !, hayo si basi

; hiyo ndiyo basi! !; ndi basi? ?

2) , ; , ; twende basi ,

3) , , ; haya basi! !, !

4) , ; ;

basibasi

(-)

.

bastola

(ma-; -)

; ; piga bastola ;

bastola l sanamu

basua

(-)

1) ( )

2) (, )

3)

4)

bata

(ma-; -)

; bata kanari (Anas platyrhyncha); bata mavi

(Cairina mosckata); bata ziwa (Anas undulata); bata bukini

(Anser anser); bata mchanga ; bata mzinga ; nda [ki]batabata ,

1) . . . . . . -batabata

1) , , ; bata mkono () o ; bata mguu

;

.-batana (, ); miguu imebatana

. -batabata (, ), ,

batabata

. .

, ; ,

batabukini

(-)

. . bata bukini . . >

batalioni

(-)

.

batamchanga

(-)

. . bata mchanga . .

batamzinga

(ma-; -)

. . bata mzinga . .

batata

(-; ma-)

. , []

batela

(ma-, -)

bateri

(-)

.

bati

(ma-; -)

1) , ; tia bati ; ;

2) ; ; ; bati l kuokea (kuchomea)

(); bati l kukunia ; fundi wa bati

3)

4) ; ezeka nyumba kwa mabati

5)

6) medali a bati .

(-)

; amesuka bati leo bati

batili

1) , , ; ;

batili amri ; batili mkataba

. -batiliana

. -batilia

. -batiliwa

. -batilika

1) , ; ,

2) ,

3) ,

4) ,

5)

6) . ,

7) ,

@ batilisha

1) . . . .: batilisha hukumu

2) ( -.)

3) ( )

batilifu

1) ,

2)

3) , , ()

4) ,

batini

(-)

1) ,

2) . , (, ..)

batinilhuti

(-)

1) ( )

2)

batiza

. 1) ,

2) ,

.-batizana

. -batizia

. -batizwa

. -batizika

batizo

(-)

;

batli

(-)

. ()

bato

(ma-)

1) ; , ( , ); ti mabato ) ,

) ( )

2) .

batobato

(ma-)

( , . .)

(ma-)

( )

(.)

; enda (-wa n) batobato ) )

batua

(. , )

batuka

;

batuli

(-)

. [] ; batuli Mariamu

bau

(ma-)

.

baua

. -baulisha

. -baulia

. -bauliwa

. -baulika

baulsukari

(-)

.

baura

(-)

. nanga baura

bavu

(ma-)

. ubavu; bavuni ; ,

(m-)

. . . mabavu; , ; ; utawala wa mabavu

, , ; tumia mabavu

( ); kwa mabavu ,

bawa

(ma-)

1) (, ); kila ndege huruka kwa bawa lake .=

,

2) .

3) .

bawaba

(ma-; -)

1)

2)

3) ;

4)

bawabu

(m-; -)

1) , ; bawabu wa gereza ,

2) , ,

bawasili

(-)

.

bawasiri

(-)

.

bawe

(ma-)

baya

1) . . ; tabia mbaya ; mwenendo mbaya

; mtu mbaya (, ) ; bahati mbaya ;

bahari mbaya

2) ; ( , ..); maradhi mabaya

bayana

(-)

1) , ; ; ; kwa bayana ) ,

;

) ,

2) , ,

1) , ; ;

1) , ; ; ; onyesha bayana

bayani

(-)

,

bayina

(-)

.

bayolojia

(-)

bazazi

(ma-; wa-)

1) , ;

2) ;

3) . ,

bazizi

,

be

1) ; kutojua be wala te . ;

hana be wala te = ,

2) . !, !

3) .

beba

1) (, ..); asiye n mtoto n abebe jiwe

. , ,

2) []; []; ndege kubeba abiria ;

meli kubeba mafuta ; beba silaha ) )

3) . , (-.)

4) . ,

. -bebana

.-. -jibebesha

apa. -bebea; manowari a kubebea ndege ; ndege ya kubebea maroketi

.-. -bebewa

. -bebwa

. -bebeka

@ bebesha

1) ( , . .)

2) . (. ), ( . .)

3) . ; , , ;

bebe

(ma-)

1)

2) ; toka mabebe . ()

bebea

. .

. .

beberu

(ma-)

1)

2) ( ); beberu l kondoo ; beberu l

ng'ombe ; beberu la mbogo

3) ,

4) . ; siasa kibeberu

5) . ,

bedani

(-)

1) , .

2) ( bedani)

bedari

(-)

. ;

bedawi

(ma-)

.

bedeni

(ma-)

bedua

; ; ; bedua jicho (

); bedua macho ; bedua mdomo

bedui

(ma-)

1)

2)

3) . ;

4) . ;

5) . ()

bee

.

bega

(ma-)

; mabega mraba ; pandisha mabega [juu] )

) . ; kataa kwa [kutikisa] mabega

; pachika (jitupia) mabegani (-.) ; bega kwa

bega . . ; juu mabega ... . . (-)

; panda mabegani . (-.)

begi

(ma-; -)

;

behedani

(-)

.

behewa

(ma-; -)

1)

2) ; behewa l abiria ; (); behewa l chakula

-; behewa l daraja kwanza ; -;

behewa l bidhaa

3) ;

4)

5)

bei

(-)

1) , ; piga (patana) bei ; weka (tia, fanya) bei

() ; pandisha (ongeza, zidisha) bei (); punguza

(shusha) bei (); bei nafuu ; bei ghali ;

bei imara ; bei rahisi ; bei rehani ; hati a bei

; ; ; kima cha bei ; mfumuko wa bei

; bei gani? ?

2) ; ; kitu hiki hakina bei

beja

1) ,

2) (-., -)

3) []

4) ,

5) ,

beji

(-)

1)

2)

3)

beka

.

beki

(ma-; -)

( )

bekoni

(-)

,

beku

(ma-)

.

bekua

1) ; ; ; bekua mpira ; bekua [ma]inzi

2) ,

3) ;

4) , ; (. )

5) ,

6) (. )

. -bekuana

. -bekulia

.-. -bekulisha

.-. -bekulika

. -bekuliwa

belaghamu

(-)

.

beleko

(ma-)

, - ,

. .

belele

,

belenga

1) ()

2) ,

beleshi

(-)

belewasi

(-)

belghamu

(-)

. , ; toa belghamu . . ) )

beluwa

(-)

1) ,

2) .

bemba

1) ( -), ( );

2) ,

3) ,

4) ,

. -bembana

. -bembesha

. -bembea

. -bembwa

. -bembeka

bembe

(ma-)

1) (

. . ,

)

2) , ;

bembea

.

. -bembeza

. -bembelea

.-.-. -bembelezana

.-.-. -bembelezea

.-ac-.-ac. -bembelezwa

.-.-. -bembelezeka

(-)

.

(-)

1)

2)

@ bembeleza

1) , ; ( -.)

2)

3) ; bembeleza macho ; (.)

4) ; ; ()

bembeja

.

bembejea

1) ;

2) ,

bembelezo

(ma-)

.

benchi

(ma-; -)

1) ,

2)

bendeji

(-)

; ; bendeji plasta

bendera

(ma-; -)

, , ; chini bendera . . ; pandisha (tweka)

bendera ; shusha (tua) bendera ; uhuru wa bendera )

) . ("") ;

bendera hufuata u . (= )

bendi

(-)

;

(-)

;

bene

(-)

.

beneti

(-)

beni

(-)

.

benibeni

1) ,

2) ,

3) ,

4) .

1) ,

2) ; -; ; mambo yanakwenda benibeni

benjua

, ()

. -benjulia

. -benjuliwa

. -benjuka

benki

(ma-; -)

; benki kuu ; benki biashara ; benki

ushirika ; benki akiba ) )

; weka pesa benki ; Benki Maendeleo

Ulimwenguni ; kando (tawi l) benki

benua

1) ,

2) , ; benua kifua ) ) .

. -jibenua ,

. -benusha

. -benulia

. -benuliwa

. -benuka, -binuka ; - kubinuka

bepari

(ma-; wa-)

1) ,

2) , ; mabepari ; bepari msaliti ; bepari wa

kijijini

3)

4)

5)

6)

bera

, ;

. -berana

. -berea

. -berwa

. -bereka

(-)

,

beramu

(-)

1) , , ; mshika beramu . .

2) ; chini beramu . .

beregeza

, ( )

berenge

(ma-)

;

beresati

(-)

. barasati

bereu

(-)

1) ; ;

2)

3) ;

beriberi

(-)

. -

beringi

(-)

beseni

(ma-; -)

; ; ;

besera

(-)

( )

besi

(-)

1) ,

2) .

(-)

.

bet

(-)

.

beta

1) , ; (. , )

2) ,

3) , ; beta kidole

. -betana

. -betesha

. -betea

ac. -betwa

. -beteka

. -betabeta

bete

(ma-)

. kibete 1) ;

2)

1) ;

betela

(ma-; -)

.

beteri

(-)

. ; ; tia beteri chaji ; beteri

redio

beti

(-; ma-)

1) (. . , .

Bet-el-ajab . .)

2) ,

3) ,

4)

5) ()

6) . ubeti

betili

(-)

. batel

betri

(-)

.

betua

, ,

. -betulia

. -betuliwa

. -betuka

betuo

(ma-)

1) ; betuo bapa

2)

beua

1) ( -)

2) . ;

3) . , []

. -beuana

. -beulia

.-. -beulika

. -beuliwa

. -beuka

.-. -beusha

beza

1) ;

2) ,

3) ,

4) []

5)

. -bezana

. -bezesha

pa. -bezea

ac. -bezwa

. -bezeka

bezo

(ma-)

1) , ; ;

2)

bi

, , ; bi nafsi . binafsi

1) . bibi; bi kizee . bikizee ) ; )

()

2) . bi[n]ti

bia

(ma-)

;

(-)

1) . ,

2) . , ; duka l bia

3) , ; changa bia (

. .); gawa bia ; nunu bia ; miliki

bia (-.) ; shiriki (fanya, fanyiza) bia

, ; la bia

(-)

biabia

1) ()

2) (-.)

biashara

(-)

, ; fanya (endesha) biashara ; funga biashara

; mfanya biashara ) , ) , , ;

biashara a kimataifa ; biashara a magendo (mlango wa

nyuma) , ; biashara rejareja ;

biashara jumla ; jumuia biashara ; Jumuia

Biashara Ulaya , " ";

biashara haigombi . ; - biashara ,

bibi

(ma-; -)

1) ( )

2) , ; bibi yake ( , mke wake); bibi

arusi , ; bibi wa mabibi ; bibi Majivu

3) (); bibi mkubwa (mdogo) ()

4)

5) .

6) ,

7) .

bibidia

() ( )

. -bibidiana

. -bibidisha

. -bibidilia

. -bibidiliwa

. -bibidika

bibidua

.

bibie

.

bibitua

.

bibiye

. . bibi; .

Biblia

(-)

.

bibo

(ma-)

-[] ( mbibo)

bibu

(-)

()

bichboi

(ma-)

- ( )

bichi

1) ,

2) ; , ; nm mbichi

3) ; ,

4) ; maziwa mabichi

5) ; nyumba mbichi

6) . , ; kijana mbichi

7) . , ( )

8) . ; , ; alfajiri mbichi

bidaa

(-)

bidhaa

(-)

1) , ; bidhaa tayari ; bidhaa ghafi ; bidhaa

zisizotengenezwa ; bidhaa hafifu ; bidhaa

kudumu ; bidhaa za mahitaji muhimu

; bidhaa za matumizi ; bidhaa za viwanda

; bidhaa za kuuzwa (zinazopelekwa, zitolewazo, zisafirishwazo)

ng'ambo ; bidhaa zinazoagizwa kutoka nchi za nje

; uzalishaji bidhaa

2) ; bidhaa za kuuzwa

3) ; meli bidhaa

4) , ;

5) . , , ; yaliyompata ni bidhaa ujinga wake mwenyewe

, , -

bidhori

. . bila hiari

1)

2)

3) ,

bidi

1) , , ; inabidi , ; inambidi kwenda

huko

2) ( -.)

. -bidia

. -bidiwa

. -bidika

bidii

(-)

1) , , ; ; kwa bidii ,

2) , ; fanya (toa) bidii

3) ; ; ; - bidii ; mtu wa bidii

; kwa bidii

bidi[i]sha

,

(, . .)

. -jibidisha ,

. -bidishwa

biganya

,

. -biganyisha

. -biganyia

. -biganywa

. -biganyika

bighairi

.

bigija

1) , ;

2) ,

. -bigijana

. -bigijisha

. -bigijia

. -bigijwa

. -bigijika

bihi

1) , ( -.); , (-.)

2) (. )

. -bihisha

. -bihika

bika

(-)

;

bikara

(-; ma-)

.

bikari

(-)

bikira

(-; ma-)

1) ,

2) ; la bikira ; tembeza bikira

1) , ; ; ardhi bikira ,

2) , ; shamba bikira

bikiri

. -bikiriwa

bikizee

(-)

. . >

bila

1) ; bila sababu ; bila ruhusa ; bila shaka ;

bila kushtakiwa ; bila kuhesabu , (-., -.);

bila kwenda mbali . . ..., ...; mali

bila daftari hupotea bila habari . (= )

2) . ; mabao saba kwa bila -; bila kwa bila -

biladi[a]

(-)

; - biladia ; sheria za biladia () ;

nyimbo za biladia

bilahi

-!, !, !

bilashi

1) , , ; bure bilashi! !

2) ,

bilauli

(-)

.

bilauri

(-)

1)

2) ; jiwe l bilauri

3) ; ;

4) (, ); bilauri maua

Bilda

(-)

( )

bildi

(-)

1) . ; ; piga (tia) bildi ; pima kwa bildi

2) ()

bileshi

.

bili

(-)

1) ;

2) [] ;

3) . ,

bilidi

(-)

.

bilikuli

(-)

1) ,

2)

3)

bilimbi

(-)

mbilimbi

bilingan[y]i

(ma-)

( mbilingani)

bilioni

(ma-; -)

,

bilisi

1) ,

2) , ( -.)

(-)

1) ,

2) .

biliwili

(-)

(-)

.

billahi

.

bilula

(-)

e. ; ; bilula kufungia

bima

(-)

1) ; bima kijamii ; mfuko wa bima kijamii

; shirika l bima ; bima maisha

; hati bima , ; bima ajali

; bima gari ; fanya

(piga) bima mali, tia mali katika bima ; lipa (toa) bima

; mwenye kupiga bima

2) ; cheza bima

bimba

, ()

, ;

. -bimbwa; - kubimbwa ; nyuzi za kubimbwa

bimbashi

(ma-)

. , (, )

bimbirika

, ( )

. -bimbirishana

. -bimbirishia

ac. -bimbirishwa

. -bimbirishika

@ bimbirisha

1) , (-., )

2) , ( -.)

.

bim