1

จากรวนดา ถงราชประสงค... สงครามกลางเมองอกแลวหรอ? โพสตทเดย วนอาทตยท$ 25 เมษายน 2553 Section B ตางประเทศ หนา B4

สถานการณการเมองไทยในขณะน /ท$เตมไปดวยการใชกาลงความรนแรง การสญเสยเลอดเน /อ และการเผชญกนอยางชดเจนของคกรณของสตางๆ ในสงคม กาลงเขาสภาวะท$เปราะบางและนาเปนหวงอยางย$ง หลายฝายท /งนกวชาการไทยและเทศ ตางแสดงความวตกกงวลถงความขดแยงดงกลาวอาจจะลกลามพฒนาไปสภาวะ “สงครามกลางเมอง” หรอสงครามท$คนในชาตเดยวกนลกข /นมารบราฆาฟน และมงหมายจะเอาชวตกนเอง ยอนกลบไปในอดต สงครามกลางเมองคงไมใชส$งท$ผดประหลาด หรอไมเคยเกดข /น หากแตวาสงครามกลางเมองเปนส$งท$ปรากฏใหเหนมาโดยตลอดในประวตศาสตรของโลก โดยเฉพาะอยางย$งในพ /นท$เกดความขดแยงทางความคดและอดมการณข /น จนกระท$งพฒนาไปเปนความเกลยดชงระหวางคนในชาต สงครามกลางเมองคร /งท$ถอไดวาสรางความสญเสยอยางย$งใหญท$สดคร /งหน$งคงหนไมพน “สงครามกลางเมองในรวนดา” อนเปนความขดแยงระหวางสองชนเผา คอ ฮต กบ ทตซ ซ$งในท$สดพฒนาไปเปนการฆาลางเผาพนธ และเปนเหตใหประชาชนชาวรวนดาถกสงหารไปนบลานคนในเวลาไมก$เดอนเทาน /น

สาเหตของความขดแยงท$พฒนาไปเปนสงครามกลางเมองในรวนดาเกดข /นต /งแตสมยท$รวนดายงเปนอาณานคมอยภายใตการปกครองของเบลเยยม ซ$งในชวงเวลาดงกลาว เบลเย$ยมจดการปกครองรวนดาโดยใหชนเผาทตซ ซ$งสวนใหญเปนกลมคนท$ร$ารวย มการศกษาด เปนนกรบ แตเปนคนสวนนอยของประเทศไดทาหนาท$ในการปกครองประเทศ

ในขณะเดยวกนเบลเยยมกกลบปฏบตกบชาวฮต ซ$งเปนคนสวนใหญเย$ยงพลเมองช /นสองของประเทศ การกระทาดงกลาวไดสรางความไมพอใจกบชนเผาฮต และทาใหเกดความรสกบมเพาะในกลมชาวฮต วาตนในฐานะเจาของประเทศจะตองพยายามทาทกวถทางเพ$อใหชนเผาของตนไดกลบมาปกครองประเทศ

เหตการณความขดแยงระหวางสองชนเผาเร$มข /นอกคร /ง ภายหลงจากท$เบลเยยมประกาศใหเอกราชแกรวนดา และทาใหชาวฮตเขาไปมอานาจเปนรฐบาลปกครองรวนดา

ในชวงป 2533 ไดเกดเหตการณการตอสระหวางกลมตอตานรฐบาลของชาวทตซท$มช$อวา แนวรวมผรกชาตชาวรวนดา (Rwandan Ratriotic Front – RPF) กบรฐบาลรวนดา ซ$งปกครองโดยชาวฮต

ผลจากเหตการณดงกลาวทาใหรฐบาลฮตมมตรวมกนวาปญหาความขดแยงท$เกดข /นท /งหมดจะจบลงได กตอเม$อการกาจดชาวทตซใหหมดไปจากรวนดา

2

ภายหลงจากมมตดงกลาวแลว รฐบาลฮตกรเร$มโครงการตอตานชาวทตซโดยการกลาวโทษใหรายชาวทตซและกลมตอตานรฐบาลผานทางส$อตางๆ ไมวาจะเปนหนงสอพมพ วทย และใบปลว จดต /งหนวยทหารบานมากกวา 3 หม$นคนท$วประเทศ รวมท /งปดประกาศรณรงคใหประชาชนขบไลชาวทตซ นอกจากน /ยงมการแบงแยกประชาชนท /งสองเผาออกจากกน โดยการระบในบตรประจาตวประชาชน และการสงเกตจากสผว

เหตการณความขดแยงของท /งสองชนเผาเร$มตงเครยดข /นอกคร /ง เม$อประธานาธบดของประเทศบรนด ซ$งเปนชาวฮตเสยชวตจากการถกลอบสงหาร รฐบาลรวนดาใชโอกาสน /ในการบดเบอนขอเทจจรงและกลาวหาชาวทตซวาเปนผอยเบ /องหลง และกลาววาประธานาธบดบรนด ถกทรมานอยางโหดเห /ยมกอนท$จะถกสงหาร

นอกจากน / รฐบาลรวนดายงปลอยขาววากลมตอตานรฐบาลชาวทตซกาลงเตรยมการโจมต และแจงใหชาวฮตทกคนเตรยมปองกนตว

หลงจากน /นไมนาน กไดเกดเหตการณสาคญอนเปนชนวนเหตท$นาไปสสงครามกลางเมองคร /งย$งใหญท$สด น$นกคอ เหตการณเม$อวนท$ 6 เม.ย. 2537 ท$ไดเกดเหตเคร$องบนของประธานาธบด Juvenal

Habyarimana ของรวนดา และประธานาธบด Cyprien Ntaryamira ของบรนด ถกยงตก เปนเหตใหท /งสองเสยชวต ทนทท$เกดเหตการณดงกลาวข /น รฐบาลรวนดากไดออกมากลาวหาวากลมตอตานชาวทตซเปนผอยเบ /องหลง

และในเชาวนรงข /น กองกาลงทหารของรฐบาลนาโดย พนเอก Theoneste Bagosora รวมกบกลมทหารบานและชาวฮตท$กาลงอยในอารมณโกรธแคน กไดออกมาไลฆาฟนชาวทตซ และขมขนหญงสาวชาวทตซเพ$อท$จะกาจดเผาพนธชาวทตซใหส /นซาก เหตการณในเชาวนดงกลาวน /เองท$เปนจดเร$มตนของสงครามกลางเมอง และการฆาลางเผาพนธท$เลวรายท$สดคร /งหน$งของโลก

ในท$สดแลวสงครามการฆาลางเผาพนธในรวนดากจบลงดวยชยชนะของกลม RPF หรอกลมตอตานรฐบาลชาวทตซท$อยภายใตการนาของ Paul Kagame เหตการณในคร /งน /กนระยะเวลาประมาณ 100 วน นบต /งแตชวงเดอน เม.ย.-ก.ค. สงผลใหมชาวทตซถกสงหารไปถง 8 แสน-1,071,000 คน และมหญงชาวทตซเปนเหย$อการถกขมขนกวา 5 แสนคน

จากเหตการณอนนาสะเทอนใจท$เกดข /นในคร /งน / บรรดานกวเคราะหและนกวชาการตางกแสดงความคดเหนไปในทศทางเดยวกนวา ส$อมวลชนมบทบาทอยางย$งในการปลมระดมมวลชน โหมกระพอความขดแยง สรางความรสกเกลยดชงใหเกดข /นระหวางประชาชนของท /งสองชนเผา และเปนตวการสาคญในการกอใหเกดความรนแรง

3

ตวอยางท$เหนไดชดเจนเก$ยวกบบทบาทของส$อมวลชนในรวนดา ณ ขณะน /นกคอ การปลกระดมและช /นาสาธารณะวาความขดแยงท$เกดข /นเปนการตอสระหวางคนสวนใหญกบคนสวนนอย ระหวางความดกบความช$ว หรอการท$ส$อวทยใชคาเรยกชาวทตซวา เปรยบเสมอนเปนแมลงสาบซ$งไมมคา หรอการปลกฝงความคดท$วาการฆาคนช$วไมถอเปนความผด

หนงสอเร$อง The Media and the Rwanda Genocide ไดนาเสนอถงบทบาทของส$อมวลชนท$มตอเหตการณการฆาลางเผาพนธในรวนดาเอาไววา ส$อมวลชนมบทบาทสาคญในการกอใหเกดความรนแรงอยางนอย 3 ประการ ไดแก

1. ส$อมวลชนแพรกระจายความเกลยดชงระหวางคนสองชนเผาอยางต /งใจผานทางคาพด คาขวญ และเพลงปลกระดม

2. ส$อมวลชนทาหนาท$เปนศนยประสานงานการใชกาลงความรนแรงระหวางนกการเมองหวรนแรงและเครอขาย

3. ส$อมวลชนทาหนาท$ช /นาประชาชนใหเหนวาทางออกเดยวของความขดแยงท$เกดข /นคอการใชกาลงความรนแรง พรอมท /งจากดทางเลอกของการแกไขปญหาโดยใชสนตวธ

เม$อพจารณาส$งท$เกดข /นจะเหนวาส$งท$นาเปนหวงมากท$สดกคอ บทบาทของส$อมวลชนท$แทนท$จะทาหนาท$ในการนาเสนอขอเทจจรง และชวยคล$คลายสถานการณความขดแยง กลบทาหนาท$ในการแพรขยายความรนแรง โหมกระพอและโหนไปกบกระแสความเกลยดชง ตลอดจนสรางความรสกของการเปนศตร และความแตกแยกใหเกดข /นในสงคม

ชาวฮตซ$งมความเกลยดชงเปนทนเดมแลว และไดหลงเช$อไปตามส$งท$ส$อนาเสนอโดยไมไดใชสตปญญาและวจารณญาณในการพจารณาไตรตรอง ยงไดทาใหความโกรธแคน และความเกลยดชงไดพฒนากลายไปเปนการใชกาลงความรนแรง จนนาไปสสงครามกลางเมอง และการฆาลางเผาพนธท$โหดรายมากท$สดคร /งหน$งในประวตศาสตรโลก

เปนบทเรยนสาคญ ท$วนน /หากท /งคนไทยและส$อมวลชนไทย ไมวาจะสไหนหรออยฝายไหนยงหลงไปตามอารมณ โดยขาดการใชสตสมปชญญะและความรสกรบผดชอบตอสวนรวม

รวนดาอาจจะมาซ /ารอยท$ราชประสงคกได ใครจะร...!