အျပညျပညဆရအအပသရားောရအာအဖြ႕ (ILO) ႏ င Sasakawa ၿဆသာခ သားောအာအဖြ႕ (SPF) တဆ ႔အတအဖက Annette St-Onge & Lois Stevenson တဆ ႔ကးောရာျပ ပညည။

ျသမသရႏဆ တအဖ

အသ ဆ ာသ ာသ ရာ၏ ပအဖမ႔ဥ ာတ ထအဖသႈ

ာအဖ ႕ၿာဆ ားော အးေျခအးေမသ ရာအရာ

အသ ဆ ာရာ အင

းေအငအရ မာပပခ က

အပ ခ ပရ အႏ ပခ ပ

2

အပ ခ ပ ရ အႏ ပ ခ ပ

မဆဒါမာ

ျသမသရႏဆ တအဖ အသ ဆ ာသ ာ ပအဖမ႔ဥ ာတ ထအဖသႈ (WED)ကဆ အသ ဆ ာရာအင းေအငအရမာပပသႈ ျပ အပျခာ၏ အဓဆက ညသ မာခ ကသ ရ အသ ဆ ာသ ာ ပအဖမ႔ဥ ာ တ ထအဖသ ရာ းေပပထအဖကအရမႏ င အသ ဆ ာသ ာသ ရာ ပဆဆးေရ ပ ာပအဖရားောအပမာသ ရာအတအဖက အဆအပးေရ အာအျသပသ ရာႏ င အးေထရကအပ ငသ ရာကဆ အကအ သာသ ဆႏဆမ တဆ႔အးေပပ ကးေရကႏဆညင အဓဆက အရာမညာခ ကသ ရာကဆ ရးောအဖ းောရထတအဖရာကရ းေ ညတညတ ငၿပ ာ ႀက ာထအဖရာတဆာတက အရမအတအဖက အဆအပးေရ အာအျသပသ ရာႏ င အးေထရကအပ ငသ ရာကဆ တမာတည သ ပင ပဆားေပာႏဆမ ျာပညည။

ILO ၏ WED းေအငအရမာပပးော မညာအသာည အဓဆကသးေဘရ းေျခရကခကဆ ျပမအ မးေအငအရ ာပျခာအရာ အးေျခခ ထရာပါညည။ ထဆသးေဘရသ ရာအရာ အသ ဆာသ ာပအဖမ႔ဥ ာတ ထအဖသႈသ ရာအတအဖက ငးေအ ရ းေကရာသအဖမးေ ရပတဝမာက တပပာမတ ာႏဆးောတအဖ အဓဆကအႊသာသဆာကးေရကးေမးေရအးောကရာတရာ သ ရာအျာပ ခအဖြျခသာပဆတျာရထရာၿပ ာ -

၁ည။ အသ ဆာသ ာသ ရာ၏ ပ ာပအဖရားောဆရ အခအဖငအရာရကဆ ျသ ငတးေပာသညင က ရာ၊ သ တမာတည သ သႈကဆ အးေအားေပာ ဂ႐ျပ းေရ (Gender-sensitive) ဥပးေဒးောရႏ င ဥပးေဒပညာသ ဥာ ာကပသတထဆမာဆသာသႈ ဆရပမပ

၆ည။ သဝါဒးောရ းေတအဖ႕ းေအဖားေႏအဖာသႈသ ရာတအဖ

အသ ဆာသ ာ ပအဖမ႔ဥ ာတ ထအဖသ ရာအရာ ကဆယပရာျပ သႈႏ င အသ ဆာသ ာ ပအဖမ႔ဥ ာတ ထအဖသ ရာ ပါဝသႈ

၅ည။ းေပ ာကအဖကသ ရာႏ င မညာပညရတဆ႔ကဆ အကအ သာသ ႐ ဆႏဆသႈ

၄ည။ က ရာ၊ သ တမာတည သ သႈကဆ အးေအားေပာ ဂ႐ျပ းေရ ပ ာပအဖရားောာအဖ ႕ၿာဆ ာသႈဆရ အးေထရကအပ ငးေပားော ဝမးေရသႈသ ရာ (BDS) ကဆ အကအ သာသ ႐ ဆႏဆသႈ

၂ည။ WED ျသ ငတးောအတအဖက ထဆးေရကးေကရာသအဖမးေရ သဝါဒပဆ ာဆရ းေခါားေရသႈႏ င းေပါာပပ ည ဆႏဆႈားေရအဖကသႈ ၃ည။ က ရာ၊ သ တမာတည သ သႈကဆ အးေအားေပာ ဂ႐ျပ းေရ (gender-sensitive) ဘ႑ရးော ဝမးေရသႈ သ ရာအရာ အကအ သာသ ႐ ဆႏဆသႈ

3

ျမနမာႏငငတြငး အမးသမး စြန႔ဥးတထြငမႈ (women’s entrepreneurship) ၏ အေနအထားအစးရက အငယစား/ အေသးစား/ အလတစား စးပြားေရး လပငနးမား (MSMEs) နင ပတသကေသာ အခကမား ေဖာထတထားေသာလညး ကား၊ မ ခြျခားထားေသာ အခကအလကမား မပါဝငေသာေၾကာင ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမား ပငဆငေသာ စးပြားေရးလပငနး ရာခငႏႈနးအတြက တရားဝင သတငး အခကအလက အရငးျမစမားမ႐ေပ။

ျမနမာႏငငတြင WED ေလလာဆနးစစမႈက ၂၀၁၈ ေအာကတဘာမ ၂၀၁၉ မတလ အၾကားတြင ေဆာငရြကခသည။ ေလလာဆနးစစမႈတြင ႏငငအတြငး၌ WED မေဘာင ေျခာကခမ အေျခအေန တစခစ အတြငးရ အားသာခကမားက အေရအတြကအားျဖငလညးေကာငး၊ အရညအေသြးအားျဖငလညးေကာငး ဆနးစစျခငးက ေပါငးစပ အသးျပခသည။ ထနညးလမးမားတြင- ၁) အငယစား/ အေသးစား/ အလတစား စးပြားေရး လပငနးမား (MSMEs) နင အထးသျဖင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအား စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးမႈ၊ ဘ႑ာေရးႏင အျခားေထာကပမႈမား ေပးေနေသာ အဖြ႕အစညးမားက ခြျခမးစတျဖာျခငးနင ဆေလာေသာ စာတမးမား၊ အစရငခစာမားႏင ကနးဂဏနး အခကအလကမားက ျပနလညသးသပျခငး၊ ၂) ေနျပညေတာႏင ရနကနရ အကးဝင ပတသကေသာ အဖြ႕အစညး (၂၃) ခမ အဓက ပဂၢလမားႏင ေတြ႕ဆ ေမးျမနးျခငး၊ ၃) ရနကနႏင အနးရ ၿမ႕နယမားမ အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသ (၁၈) ဥး တကေရာကေသာ ဥးတညအပစ ေမးျမနးျခငး (၃) ခ ႏင ၄) အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသ (၂၀၈) ဥးအား မကႏာခငးဆင ေတြ႕ဆေမးျမနး စစတမးေကာကယျခငးတ႔ ပါဝငသည။ ဤေလလာမႈတြင ILO ၏ စသတမတခက ျဖစေသာ “အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအား ေလလာျခငး(WES)” ေမးခြနးလႊာမားက အသးျပကာ ျမနမာႏငင၏ အေသးစတ အေျခအေနက အထးျပထားသည။

ျမနမာႏငငတြင “ကား၊မ ခြျခား ကယစားျပ ေပးအပျခငး” ျပလပကာ အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား လပငနးစတငႏငရနႏင ႀကးထြားလာရနတ႔က အေထာကအပေပးျခငးအားျဖင အကးေကးဇးမား ရလာႏငေခ သသာထငရားစြာရသကသ ႔ ကား၊ မ တနးတညမမႈႏင အစးရအဖြ႕အစညးမားႏင စးပြားေရးလပငနးမား အတြငး ခြျခားဆကဆမႈ မရေအာင ေဆာငရြကျခငးတ႔ကလညး ျမငတငလာႏငမည။ နငငတြငးရ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ အေျခအေနႏင ပသ႑နမား တးတကလာရန အတြက လပေဆာငရန လအပသည လပငနးမားက အကးဝင ပတသကသ အမားအား အသေပးရာတြင WED ေလလာ ဆနးစစျခငးမ ေတြ႕ရခကမားက အသးျပႏငခသည။ ထအကးဝင ပတသကသမားမာ မဝါဒေရးဆြသမား၊ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးမႈဆငရာ ဝနေဆာငမႈ အေထာကအပေပးသမား၊ ဘ႑ာေရး ဝနေဆာငမႈ အေထာကအပ ေပးသ ႏင အဖြ႕အစညးမား၊ အဖြ႕ဝင အေျခခ စးပြားေရး လပငနးမားႏင က႑အလက အဖြ႕အစညးမား၊ လပငနးရင အဖြ႕အစညးမား၊ အစးရ မဟတေသာ အဖြ႕အစညး (NGOs)မား၊ သေတသန ျပသမားႏင ဖြ႕ၿဖးေရး မတဖကမား ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင အမးသမး စြန႔ဥးတထြငမႈမား ဖြ႕ၿဖးလာေရး ေဆာငရြက ရာတြင ေတြ႕ၾကရေသာ စနေခၚမႈမားက ခြျခမးစတျဖာကာ ေျဖရငးလပေဆာငျခငးမား ပါဝငသည အမးသမးမား စြန႔ဥး တထြငသမား ျဖစလာႏငေျခ လးဝ မဖြ႕ၿဖးေသာ အေျခအေနအား ေျဖေလာျခငး လပေဆာငႏငရန အမးသား အဆင မဟာဗဟာမား ပစထတရာတြင အၾကျပခကမားသည ခငမာေသာ အေျခခမား ျဖစလာႏငမည။

အဓက ေလလာေတြ႕႐ခကမား

4

သ႔ရာတြင ၂၀၁၄ ခႏစ လဥးေရႏင အမေျခ သနးေခါငစာရငးမ ကယပင အလပအကင (self-employment) ဆငရာ အခကအလကမား အရ အလပ႐ေသာ အမးသမးမား၏ ၃၇.၇% မာ ကယပငအလပလပကငသမား ျဖစေၾကာငး ေတြ႕ျမငရၿပး အမးသားမားတြင ၄၇.၃% ရေနျခငးႏင ႏႈငးယဥၾကညႏငသည။ အေရအတြကအားျဖင ကယပင အလပလပကငသ အမးသမး (၃.၃) သနးႏင ကယပငအလပလပကငသ အမးသား(၆.၄)သနး႐သညျဖစရာ အမးသားမားမာ အမးသမးမားထကကယပင အလပ လပကငမႈ ႏစဆခန႔ ပမ မားျပားသည။ ထ႔အျပင ကယပငအလပ လပကငသ အမးသမးမားမာ ကယပငအလပ လပကငသ အမးသားမားႏင ႏႈငးယဥလင အလပ႐င ျဖစႏငေျခ ထကဝကခန႔ ပမနညးပါးသည - ခန႔မနးေျခအားျဖင ကယပငအလပ လပကငသ အမးသမးမားအားလး၏ ၃% ႏင ကယပငအလပ လပကငသ အမးသားမား၏ ၅.၇%သာ အလပရင ျဖစသည။ သ႔ေသာ ယငးသည အာဆယႏငငမား အားလးတြင၊ အမနတကယတြငမ ကမၻာ နယေျမ ေဒသမား အားလးတြငပါ ကယကယ ျပန႔ျပန႔ ျဖစတညေနေသာ အေျခအေန တစရပျဖစသည။ စစေပါငး အားျဖင ျမနမာႏငငတြင ကယပငအလပ လပကငေနသ (self-employed) စစေပါငး၏ ၃၄% ခန႔သည အမးသမးမား (အလပသမားမားက ဖယထတထားသည) ျဖစေသာလညး အလပ႐င အေရအတြက စစေပါငး၏ ၂၅.၆% သာ႐သည။ ထအခကကၾကညလင အမးသမးမားမာ ၎တ႔၏ အလြနေသးငယေသာ စးပြားေရး လပငနးမားက အေသးစား၊ အလတစား စးပြားေရး လပငနးမား အျဖစ ဖြ႕ၿဖး ႀကးထြားလာေအာင ေဆာင႐ြကႏငရနႏင အလပမားတးပြားလာေအာင ဖနတးရနတ႔အတြက ပမမားျပားေသာစနေခၚမႈ၊ အခကအခမားႏင ရငဆငေနရ ေၾကာငး ယဆႏငသည။

ျမနမာႏငငတြငးရ အဓက သတငးေပးသမား (key informants) ႏင ကား၊ မ တနးတညမမႈ ဆငရာ ေလလာခကမားအရ ျမနမာႏငငအတြငး အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား ေပၚထြကလာရနအတြက အဓက အဟန႔အတားမာ လမႈ အဖြ႕အစညးအတြငး႐ အမးသမးမား၏ အခနးက႑ႏင သကဆငေသာ ယဥေကးမႈ ဆငရာ သတမတခကမား ႏင အမးသမးမား အေပၚ ထားရေသာ စတေနစတထား မားပင ျဖစသည။ အာရ ဖြ႕ၿဖးေရး ဘဏ (ADB) ႏင ကား၊ မ တနးတ ညမေရး ကြနယက (GEN) တ႔ ကသ ႔ေသာ အဖြ႕အစညးမား၏ ကား၊ မ တနးတ ညမေရး ဆငရာ ေလလာခကမားကလညး ဤေတြ႕ရခကမားက ထပမ ေသခာေစသည။ အလပႏင ဝငေငြမရေသာ အမတြငးတာဝန၊ ဝတရားမားအတြက အခနႏစဆ ေပးေနရေသာ ဝနထပမား၊ သမးမားႏင ဇနးမားအား မသားစမားက စြန႔ဥးတထြငမႈမား အတြက အား မေပးမႈမား၊ လၿခေရးဆငရာ ကစၥရပမားေၾကာင အမးသမးမားသည ေစးကြကမားႏင အျခားေနရာမား ရရာသ႔ သြားေရာကရန ကန႔သတ ခရမႈမားသည အမးသမးမားအေပၚ မသားစႏင ပတဝနးကငမ သတမတခကမားေၾကာင သသာေသာ စနေခၚမႈမား ျဖစေစသည။ ထ႔အတ မားေသာအားျဖင အမးသမးမားအား စြန႔ဥး တထြငသမားႏင စးပြားေရး ေခါငးေဆာငမားအျဖစ ေလးစားမႈ ကငးမျခငး၊ အမးသားမား၏ ေခါငးေဆာငမႈကသာ မားစြာ ပမ တနဖး ထားျခငး၊ အမးသားမားလႊမးမးႀကးစးေသာ က႑မား အတြငး အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား အတြက အသအမတျပမႈ ရရရန ခကချခငး စသညတ႔လညး ပါဝငသည။ ယငးတ႔မာ ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမား အဖ ႔ စြန႔ဥးတထြငသတစဥး ျဖစလာႏငရန ရငဆင ေကာလႊားရမည အႀကးမားဆးေသာ စနေခၚမႈ၊ အခကအခမား ျဖစသည။ စနမျပ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား ေပၚထြကလာေသာလညး အမးသမးမား စြန႔ဥး တထြငသမား ျဖစလာေစရန ဥးတည ကန႔သတထားေသာ ကား၊ မ ေရးရာ သတမတခကမားႏင စတေနသေဘာထားမားက ေျပာငးလရန ေဆာငရြကမႈမား ျပလပသငသည။

အမးသမး တစဥးအေနႏင ကား၊ မ ေရးရာ ကြျပားမႈက အေျခခသည ယဥေကးမႈ ဆငရာ စနေခၚမႈ အခကအခမားက ရငဆငေကာလႊားၿပးသညႏင ျမနမာႏငငရ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားသည မမတ ႔၏ စးပြားေရး လပငနးစတငရနႏင ႀကးထြားလာရန လအပသည အရငးအျမစမားအား လကလမးမ ရ႐ႏငေရး

5

ဆငရာ ျပနာတ႔က အမားစက ၾကေတြ႕ရသည အျပင အျခားျပနာမားကလညး သမအား ေစာငႀက ေနမည ျဖစသည။ ထစနေခၚမႈမားသည အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား အတြက ေဘာငကဥး သြားေစေသာ အေျခအေနျဖစသည။ WES စစတမးမ ရလာေသာ အေျဖမားအရ အမးသမးမားအတြက လပငနး စတငရန အႀကးမားဆး အခကအခမာ လေလာကေသာ ရငးႏးေငြ ရရေရး အခကအခပငျဖစၿပး ထ႔ေနာကတြင စားသးသ ေဖာကသညမား ရ႐ႏငေရး၊ စးပြားေရးလပငနးတစရပအား မညသ႔ စတငႏငမည ဟေသာ သတငး အခကအလကမား ရယႏငေရး ႏင သငေတာေကာငးမြနေသာ ေနရာ တစခ ႐ာေဖြႏငေရး အစ႐ေသာ အခကအခမားက လကပါေနသည။ စးပြားေရးလပငနး ဖြ႕ၿဖးေရး အတြက စနေခၚမႈ အခကအခမား အေနႏင ဆလင လေလာကေသာ ရငးႏးေငြ ရရေရးက အႀကးမားဆး အခကအခ ျဖစႏငသညဟ WES စစတမး ေျဖဆသမား၏ ေလးပ သးပ ေကာက တငျပခသည။ ထ႔ေနာကတြင ေျဖဆသမား၏ ထငရားေသာ အခးက ေျပာဆသညမာ အရညအခငးျပညမေသာ အလပသမားမားရ႐ႏငေရး၊ သတငးအခကအလက နညးပညာမား (ICTs) အသးျပႏငေရးႏင အခြနေကာကခမႈ အေရးကစၥမားက ျဖစတညလာႏငေသာ အခကအခ ျပနာမား ဟ၍ ျဖစသည။ “မသားစဆက အားေပး ေထာကပမႈ” က စးပြားေရးလပငနး ႀကးထြားလာရနအတြက အခကအခတစရပအျဖစ သတမတရႈျမငေသာ အမးသမးရာခငနႈနးသည စးပြားေရးလပငနး စတငျခငး အတြက အခကအခတစရပအျဖစ သတမတရႈျမငေသာ အမးသမးရာခငႏႈနးထက သသာစြာ ပမမားျပားသည (ေျဖဆသမား၏ ၃၀.၈% ႏင ၈.၇% အသးသး ႐သည)။ စးပြားေရးလပငနး ဖြ႕ၿဖးႀကးထြားလာရနအတြက အခနပမ ေပးဆပ ျမပႏရမည ျဖစရာ အမးသမးမား၏ ပခးထကတြင အခးအစား မမစြာ တင႐ေနသည အမေထာငႏင မသားစ တာဝန၊ ဝတရားမား အတြက အခနမေပး ႏငျခငးမား ျဖစလာႏငသည။ ထအခါ မသားစအတြငး တငးမာမႈမား ျဖစပြားလာကာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ စးပြားေရး ႀကးထြားလာေအာင လပေဆာငႏငစြမးက ဖကဆးႏငသည။

အမးသမးမား၏ စးပြားေရးဆငရာ အခြငအာဏာက ျမငတငေပးႏငသည ကား၊ မ တနးတညမမႈက အထး အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ ဥပေဒေရးရာႏင ဥပေဒစညးမဥး ၾကပမတထနးသမးေရးဆငရာ စနစအလပသမားဥပေဒႏင နညးဥပေဒမား - - ေယဘယအားျဖင ျမနမာ အလပသမားဥပေဒမားသည ကား၊ မ တနးတညမမႈ၊ တညေသာ အလပမားအတြက လပခလစာတနးတညမမႈက ျမငတငထားသည။ အမးသမးအလပသမားမားအတြက အလပခန နာရ ကန႔သတမႈမ႐ (ဥပမာ - ညဆငးအလပ) သညအျပင အလပခန႔ ထားမႈတြင အမးသမးမားအား ခြျခားဆကဆျခငးမျပရန သတမတျပ႒ာနးထားသည။ သ႔ေသာ လကေတြ႕တြငမ အလပသမား ဥပေဒ ၾကပမတထနးသမးသမားႏင အလပ႐ငမားက

6

တနးတ ညမေရး အေျခခမက အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကရန သ႔မဟတ ေလးစားလကနာေအာင ၾကပမတ ထနးသမးရန ပကကြကေလရသညဟ ေလလာဆနးစစမႈ ျပလပခနတြင အဓက သတငးေပးသမားက ေျပာၾကားသည။ ေလလာဆနးစစမႈ ေတြ႕ရခကမားတြင အမးသမးမားအေနျဖင အလပသမားရပငခြငမားအေၾကာငး သတငးအခက အလကမားသျမငျခငး၊ ထသ ႔ သျမငရန မမတ ႔ အခြငအေရးမား အေၾကာငး သတငးေပးျခငး၊ အကာအကြယေပးမႈမား ပမခစားႏငရန အားထတ လပေဆာငေနျခငး စသညတ႔က လပေဆာင ေနသညဟ ယၾကညလကခႏငဖြယ အေထာကအထားမား မ႐ေပ။ ဤကစၥရပမားက ပမ ေကာငးမြနစြာ ကငတြယႏငရန အလပသမား ဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရး စမကနးသည အလပသမားေရးရာဥပေဒမားအားလးတြင ကား၊ မ တနးတ ညမမႈ သေဘာတရားက ထညသြငးသြားရန အားထတသငၿပး အမးသမးမားအတြက အလပအကင အခြငအေရးမားက ကာကြယေစာငေ႐ာကရနႏင ဥပေဒပငး ဆငရာ အရငးအျမစ မားက ထထေရာကေရာက ပပးေပးအပႏငမည ပမအားေကာငးေသာ စနစ၊ ယႏရားမားလညး ပါဝငရမညျဖစသည။

ျမနမာႏငငသည ILO ၏ အဓက ျပ႒ာနးခက (၃) ခက သေဘာတ လကမတ ေရးထးထားစဥတြင ကား၊ မ တနးတညမေရးအတြက အဓကျပ႒ာနးခက ႏစချဖစေသာ ျပ႒ာနးခကအမတ ၁၀၀ - တမေသာ အခေၾကးေငြ၊ ၁၉၅၁ (အမတ ၁၀၀) ႏင ျပ႒ာနးခကအမတ ၁၁၁ - ခြျခား ဆကဆျခငး ( အလပခန႔ထားျခငးႏင အလပ အမးအစား) ဆငရာ ျပ႒ာနးခက၊ ၁၉၅၈ (အမတ ၁၁၁) တ႔က သေဘာတ လကမတ ထးမထားပါ။ ေလလာ ဆနးစစျခငး၏ ဥးတညအပစ ေဆြးေႏြးျခငးတြင ပါဝငေသာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားက ေထာကျပသညမာ သတ႔၏ အေတြ႕အၾက အရ အစးရ အရာရမားသည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားက အလပသမားဥပေဒမား၊ စညးမဥး စညးကမးမားႏင တငၾကားရန လအပခကမားက အသေပးျခငးမးက အထးအားထတျခငးမး မရပါ - အသအျမငဖြင လပငနးစဥ အားျဖင (သ႔မဟတ) အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအား ရႈပေထြးေသာ အလပသမား မတပတငျခငးမားက လမးညႊနေပးျခငးအားျဖင- အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားသည အလပသမားေရးရာ စညးမဥး စညးကမးမားႏင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားက ရာေဖြ ေတြ႕ရရန ခကခေလ ရသည။ ဝနႀကးဌာန အတြငးရ မတညေသာ ဥးစးဌာနမားတြငလညး သးျခား ကယပင အလပသမားဥပေဒႏင စညးမဥးစညးကမးမား ရေလရာ အထးသျဖင နားလညရ ရႈပေထြးေစသည။

စးပြားေရးလပငနး မတပတငျခငးႏင လငစငရယျခငးဆငရာ နညးဥပေဒမားႏင လပထးလပနညးမား - ျမနမာႏငငတြင အမေထာင႐အမးသမးမားသည စးပြားေရးလပငနးတစခက မတပတငရနအတြက ၎တ႔၏ ခငပြနးသညမားထမ ခြငျပခကမား ရယရမညဟေသာ ဥပေဒျပ႒ာနးခက မ႐ေသာလညး အခ႕ေသာ ကစၥရပမားတြင အမးသမးမားသည ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပငနးက အမေထာငဥးစးအေနျဖင ခငပြနးသည၏ အမညျဖင မတပတငၾကသည။ ယငးသည ယဥေကးမႈဆငရာ သ႔မဟတ ထးတမးစဥလာ အေလအထ မားေၾကာင ျဖစေကာငးျဖစႏငေသာလညး ထကသ ႔ မတပတငျခငးက ေငြေရးေၾကးေရး သ႔မဟတ ေငြေရးေၾကးေရး မဟတေသာ ဝနေဆာငမႈမားအား အဆပါအမးသမးမ လကလမးမရ႐ႏငမႈ၊ သမ၏ စးပြားေရးဆငရာ အခြငအာဏာအေနအထားႏင ဆးျဖတခကခမတႏငစြမးတ ႔အေပၚ အေရးပါေသာ အကး သကေရာကမႈ မား႐ေနသည။

ရငးႏးျမပႏမႈႏင ကမၸဏမား ညႊနၾကားမႈ ဥးစးဌာန (DICA) တြင ေကာပေရး႐ငး ကမၸဏတစခ မတပတငျခငးက အြနလငးမ အလးစေဆာင႐ြကႏငသည။ အြနလငးမ မတပတငျခငးသည

7

အမးသမးမား အတြက စးပြားေရး လပငနးက ေဆာငရြကရန အားထတရာတြင အခနကန သကသာေစသည။ အစးရက ၎၏ဝနေဆာငမႈ မားစြာက ေပးအပရာတြင e-စနစက ေျပာငးလကင သးလာခခန၌ က႑အလက ဝနႀကးဌာနမားက ၎တ႔ကယပင စးပြားေရးလပငနး မတပတငျခငးဆငရာ သတမတခကမား ပါဝငသည အြနလငးမတပတငေရး ပစက ပမကငၾက အသးျပလာမညဟ ေမာလငရသည။

အမးသမးမားစြာတ႔သည စးပြားေရးလပငနးမတပတငျခငးႏင လငစငရယျခငးအတြက လအပေသာ အရညအခငးသတမတခကမားက နားလညသျမငျခငး မ႐ပ ျဖစေနႏငသည။ စးပြားေရးလပငနးႏင သကဆငေသာ ဥပေဒ၊ စညးမဥးစညးကမးမားအေၾကာငး သတငး အခကအလကမားအား ကယကယျပန႔ျပန႔ လကလမးမစြာ ရ႐ႏငသညဟေသာအခကက WES စစတမးတြင ပါဝင ေျဖဆခသည အမးသမးစြန႔ဥး တထြငသမား၏ ၂၆% ကသာ သေဘာတညခၿပး တစဝကခန႔က ထအခကက သေဘာတညမႈ မ႐ခေပ။ ထ႔အျပင စးပြားေရးလပငနးမတပတငျခငးက “မညသည” အရာျဖစသည၊ “မညသ႔” လပေဆာငရသည ဟေသာအေၾကာငးအရာႏင လငစငရယျခငး ဆငရာ လပထးလပနညးမားက အမးသမးမားအား အသေပးရန အစးရက အထးအားထတ ေဆာင႐ြကမႈမးလညး မ႐ေပ။ စးပြားေရး လပငနး မတပတငျခငး/ လငစငရယျခငး အတြက စးပြားေရးလပငနးႏင ပတသက၍ အသအျမင ဗဟသတနညးပါးေသာ၊ အတနးပညာ အဆင နမေသာ သ႔မဟတ ဘာသာစကားဆငရာ အားနညးေသာ လနညးစ အပစ တစစမ လာေရာကေသာ အမးသမးမားက ပပးကညေပးမည အမးသမးသးသန႔ စားပြ ေကာငတာမား (women’s desk)လညး မ႐ေခ။ ပငကယသေဘာ သဘာဝ အရပင SME ဌာနမား ကြနယကသည စးပြားေရးလပငနး အေရး ကစၥမားႏင ဆငသည သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ခေရး၊ စးပြားေရး အဖြ႕အစညးမားႏင အမးသမး အဖြ႕အစညးမား အၾကား မတဖကအျဖစ ေဆာငရြကျခငး တ႔အတြက အဓကအကဆး ေနရာမ ပါဝငေပလမမည။ ထကစၥသည မးႏြယစငယမားမ အမးသမးမား၊ မသနစြမး အမးသမးမား ႏင အျခားသမားၾကားတြင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အဖြ႕မားအေနျဖင ေရာကရလာရန ခကချခငးက တးတကလာေစလမမည။

အမျခေျမႏငအေမြဆကဆပငခြင - ဥပေဒအရ အမးသမးမားႏင အမးသားမားတြင အမျခေျမ ပငဆငခြင၊ အသးျပခြငႏင အေမြဆကခပငခြင တနးတညမျဖစသည။ သ႔ေသာ ေလလာ ဆနးစစမႈမားတြင ယဥေကးမႈႏင ဓေလထးတမးမားက ေျမပငဆငမႈ သကေသခလကမတ ထတေပးျခငးႏင အေမြဆကချခငး အကငအၾက မားတြင အမးသားမားက မကႏာသာေပးေနျခငးက ေတြ႕ရရသည။ အမးသမးမားမာ အမျခေျမ ပးတြ ပငဆင ခြင၊ လယယာေျမလပကငခြင အစ႐ေသာ ကစၥရပမားမာပင နစနာဆးရႈးေနၾကရသည။ တစနညးဆရလင ထးတမးစဥလာ အကငအၾကမား လႊမးမးႀကးစးေနၿပး အမးသမးမား၏ ဥပေဒပါ ရပငခြငမားက ေလးစား တနဖးထားမႈ မ႐သညအျပင ဥပေဒအရ အေရးဆႏငမည လမးေၾကာငးမားမာလညး နညးပါးသည။ အမးသမးမား (အထးသျဖင ေကးလကေဒသမားတြင) မာ ၎တ႔၏ လယယာေျမႏင အမျခေျမ အခြငအေရး မားအေၾကာငး သျမငနားလညျခငးမ႐ေပ သ႔မဟတ လလေလာကေလာက အသပညာေပးျခငး မခခရေပ။ အမးသမးအခြငအေရး

8

အားေပးေထာကခေသာ အစအဖြ႕မားက လယယာေျမ အသးခမႈ ဥပေဒမၾကမးတြင ကား၊ မ တနးတညမမႈ သတမတျပ႒ာနးခကမား ထညသြငးေရးဆြသြားရန အစဥတစက တြနးအားေပး ေန သည။ တခနတညးမာပင အမးသမးမားအား ၎တ႔၏ အမျခေျမ ဆငရာ အခြငအေရးမားႏင အေမြဆကခ ပငခြငမားအေၾကာငး အသပညာေပးရနႏင ဥပေဒအရ သတမတျပ႒ာနး ခၿပးျဖစေသာ အဆပါ စးပြားေရး ဆငရာ ရပငခြငမား ရ႐ပငဆငႏငေအာင ဥပေဒ လမးေၾကာငး အရ အေရးဆႏငမည စနစ၊ ယႏရားမားက ေပးအပႏငရန အတြက ပမ ဥးတညေသာ လပေဆာငခကမား လအပသည။

WED ျမငတငေရးအတြက ထေရာကေကာငးမြနေသာ မဝါဒပငး ဆငရာ ေခါငးေဆာငမႈႏင ေပါငးစပ ညႏႈငးေဆာင႐ြကမႈျမနမာႏငင၏ အမးသားအဆင မဝါဒစာ႐ြကစာတမးမားတြင ကား၊ မ တနးတညမမႈႏင အမးသမးမား၏ စးပြားေရးဆငရာ ပါဝငႏငမႈတ ႔က မဝါဒေရးရာ ဥးစားေပးကစၥရပမားအျဖစ အေလးေပး ထညသြငးေဖာျပ ထားေသာလညး အမးသမး စြန႔ဥး တထြငမႈ ဖြ႕ၿဖးေရး (WED) အား မဝါဒေရးရာ ဥးစားေပး ကစၥရပ တစခ အေနျဖင အေရးပါေၾကာငး ရညညႊနးေဖာျပမႈမား အလြနနညးပါးလြနးသည။ SME ဖြ႕ၿဖးေရး မဝါဒသည အမးသမးမား၏ စးပြားေရးလပငနးဆငရာ အေရးကစၥမားက မဟာဗဟာေျမာက ဥးတညခက လကၡဏာ တစရပ အေနျဖင အေလးေပးထားျခငး မ႐ပါ။ သ႔ေသာလညး အနာဂတကာလတြင ေျပာငးလလာလမမညဟ ေမာလငရသည။ ျမနမာႏငငက ၎၏ SME မဝါဒအား အာဆယ SME ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ မဟာဗဟာေျမာက စမခက(SAP-SMED)ႏင သဟဇာတ ျဖစေအာင အားထတလပေဆာင ေနျခငးေၾကာင ျဖစသည။

SME ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဗဟဌာန (စကမႈဝနၾကးဌာန)၏ အမးသမး စြန႔ဥးတထြငမႈဆငရာ လပငနး စမခကတြင WED အား မဝါဒေရးရာ ဥးစားေပး အေရး ကစၥတစခအျဖစ သတမတေၾကာငး အဓက အေထာကအထား တစရပအျဖစ ျမငေတြ႕ႏငသည။ ထလပငနးစမခကသည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသ မားအား ပစမတထား ဥးတညျခငးႏင အေထာကအပ ေပးျခငးက စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးမႈႏင တညၿငမေရးအတြက မဝါဒေရးရာ အရ အေရးႀကးေၾကာငး အသအမတျပသည။ သ႔ေသာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငမႈ ဆငရာ လပငနးစမခကမာ အမးသားအဆငႏင အစးရမားၾကား အမးသမးပငစးပြားေရးလပငနးမား စတင တညေထာငမႈႏင ဖြ႕ၿဖးမႈက အားေပးျမငတငႏငမည ေထာငစ၊ ဘကစ အေထာကအပေပးေရး လပေဆာင ခကမား ပါဝငသည WED ေဖာေဆာင ေရးဆငရာ မဟာဗဟာ မေဘာငတစရပ ျဖစလာရနကား ေဝးကြာေန ေပေသးသည။ လကရ ၂၀၂၀ ခႏစ၊ အစးရဘတဂက အသးစရတ ခြေဝခထားမႈတြင ဥးစားေပး အေၾကာငးအရာမားႏင စပလဥးၿပး အကးဝင ပတသကသမား (stakeholders) ႏင ေဆြးေႏြး တငပငမႈမားက ျပလပသြားရန မရမျဖစလအပသည။ ထအခကမားက အမးသမး စြန႔ဥး တထြငမႈ ဖြ႕ၿဖးေရး (WED) ဆငရာ ကစၥရပမားအတြက စစမနေသာ ဘကစလႊမးျခသည အမးသားအဆင မဟာဗဟာ

9

စမခကတစရပ ႏင လပငနးစဥမား ေရးဆြခမတသြားရနအတြက ခငမာ အားေကာငးေသာ အေျခခအတျမစတစခက ခမတလာ နငလမမည ျဖစသည။

WED လပငနးစမခကတြင အျခားဝနႀကးဌာနအခ႕ ဥပမာ ကးသနးေရာငးဝယေရး ဝနႀကးဌာနႏင စကပးေရး ဝနႀကးဌာနတ႔ ပါဝငသည။ သ႔ေသာ ဘတဂကအရငးအျမစမား၊ ဝနထမးခန႔ထားမႈမား၊ သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမား ထပတး ထညသြငးျခငး၊ WED ျမငတငေရးႏင အေထာကအပေပးေရး လပငနးမားအတြက အစးရဝနႀကးဌာနမားအၾကား မဝါဒေရးရာ ေခါငးေဆာငမႈႏင ေပါငးစပညႏႈငး ေဆာငရြကမႈမား ေပးအပႏင မညအခြငအာဏာတစရပ အစ႐သညတ႔ပါဝငေသာ အဓကကသည အမးသားအဆင လပငနးေဆာင ႐ြကမႈစနစမားက တရားဝင ထညသြငး ဖြ႕စညးႏငရန မားစြာလပေဆာင သြားရေပဥးမည။ အစးရ ဌာနမားၾကား လေလာကေသာ ေပါငးစပညႏႈငးေဆာင႐ြကမႈႏင ကား၊ မ ဆငရာ ခြျခမးေလလာ ဆနးစစမႈ (gender analysis)မား မ႐ပါက စမကနးမားႏငဝနေဆာငမႈမားသည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ လအပခကမားက ထထေရာကေရာက ကငတြယျဖညဆညး ေပးႏငမည မဟတသညအျပင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား ေပၚထြကမလာရန ကန႔သတပတပငထားသည စနစပငး ဆငရာ အတားအဆးမားကလညး ထေရာကစြာ ကငတြယႏငမည မဟတေပ။

ကား၊ မ တနးတညမမႈက အထး အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ (GENDER-SENSITIVE) ဘ႑ာေရး ဝနေဆာငမႈမား ကစၥရပအမားစတြင၊ ျမနမာႏငငတြငးမ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားသည ၎တ႔၏ စြန႔ဥး တထြင လပငနးမား အတြက ကယပငစေဆာငးေငြမားႏင တရားဝငမဟတေသာ ျပငပ ေခးေငြ အရငးအျမစမားက အသးျပေနရသည။ မသားစႏင မတေဆြသငယခငးမား ထမ ေခးေငြမား၊ ေငြစေငြေခး အပစမားႏင တရားမဝင ေငြေခးေပးသမား ပါဝငေပသည။ ေလလာဆနးစစခကတြင ပမန ဘ႑ာေရး အဖြ႕အစညးမား၊ ဥပမာ စးပြားေရးဘဏမားသည အမးသမးမား ပငဆငေသာ စးပြားေရးလပငနးမား၏ ေစးကြကအတြငးသ႔ ေရာကရမႈ ရေၾကာငး အေထာကအထား အနညးငယသာ ေတြ႕ရရသည။ ဘ႑ာေရး အဖြ႕အစညးမား၏ ဘ႑ာေရးဆငရာ လပငနးမားႏင ဝနေဆာငမႈမားသညလညး ကား၊ မ ေရးရာ အေလးေပး ဂရျပသည ခဥးကပမႈ ပစမား မဟတေသာေၾကာင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ ဘ႑ာေရး လအပခကမားက ဥးတညမႈ မရေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ အမးသမးမားသည ေျမႏင အျခား ပငဆငမႈမား ျပသရနလညး အားနညး ေသာေၾကာင အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားသည ဘဏမားမ အာမချဖင ထတေပးေသာ ေခးေငြမား ရရရန လညး အားနညးခကမား ရေနသည။ ထ႔အျပင WES ေလလာဆနးစစမႈတြင အမးသမးမားက ေျဖဆသညမာ တရားဝင ေခးေငြထတေပးသည အဖြ႕အစညးမား၏ ေခးေငြ အတး နႈနးထားႏင လကေလာညေထြျဖစမႈ (ဥပမာ ေခးေငြ ပမာဏ၊ ျပနလညေပးဆပရမည အခနကာလ အပငးအျခားသတမတခက) အရ ၾကညလင ၎တ႔၏ ေငြေရးေၾကးေရး လအပခကမားက ျဖညဆညး ေဆာင႐ြကေပးႏငေျခ နညးပါးသညဟ အမးသမး

10

စြန႔ဥး တထြငသမားက သတမတရႈျမင ထားသည။ စးပြားေရးလပငနး လပကငေဆာင႐ြကသည ကာလ အနညးဆး သးႏစျပညၿပး ျဖစရမည ဟေသာ ဘဏသတမတခကကလညး လပငနး စတငႏငေရး အေထာကအပေခးေငြမား (start-up financing)က လကလမးမရ႐ႏငမႈအား တားျမစပတပငထားသည။ ထ႔အျပင ဘဏစာရငးသည ဘဏေခးေငြတစရပ ေလာကထားရန အတြက သတမတ လအပခက တစရပ ျဖစသည။ သ႔ရာတြင ကမၻာဘဏ၏ Global Findex database အရ ၂၀၁၇ တြင ျမနမာႏငငရ အမးသမးမား၏ ၇၅%တြင ဘဏစာရငး မရေပ။

ျမနမာႏငငတြင အမးသမးမားအတြက သငေလာညညြတေသာ ဘဏလပငနးဝနးကငတစရပ ဖနတးေရး အတြက သသာေသာ တးတကမႈမား လအပသည။ ထသ ႔အားျဖင ဘဏလပငနးမားႏင ဘ႑ာေရး ဝနေဆာငမႈမားတြင အမးသမး စြန႔ဥး တတြငသမား ပါဝငမႈ တးတကလာမည။ ယငးအတြက အမးသမးမား၏ ေစးကြက (women’s market) ေအာငျမင ျဖစထြနးႏငေျခ အလားအလာႏင လအပခကမားက တရားဝင အသအမတျပျခငးႏင အတ ေစးကြကျမငတငေရး လပေဆာငခကမတစဆင အမးသမး စးပြားေရးလပငနး ေစးကြကက တကတကၾကြၾကြ ပပးကညျခငးမား လအပမည ျဖစသကသ ႔ သတ႔၏ လအပခကမားက ဥးတညေသာ လပငနးႏင ဝနေဆာငမႈမားအတြက ပစထတျခငးမားလညး လအပသည။ တစခနတညးမာပင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအား ကးသနးေရာငးဝယေရးဘဏမားႏင ထထ ေရာကေရာက ဆကဆ ေဆာင႐ြကႏငေအာင သငတနးမားႏင လမးညႊနမႈမားအားျဖင ျပငဆငေပး ရမည။ ဤသညက အဆးသတရန ၎တ႔၏ ေငြေရးေၾကးေရး စမခန႔ခြမႈ အတတ (financial literacy) ႏင ဘဏတစခႏင ဆကသြယေဆာင႐ြကမႈဆငရာ လကေတြ႕ အသးခ ဗဟသတမားက ျမငတငေပးရန လအပေပမည - ဥပမာ - ေခးေငြရယျခငး၏ ရည႐ြယခကက ႐ငးလငးတငျပျခငး၊ မကေမာကအခန အထ တြကခကေဖာျပထားေသာ ဘ႑ာေရး ႐ငးတမးမားျဖစေစျခငး စသညျဖင။

စပြားေရးဘဏမားႏင ခတဆကမႈတြင နမေသာ အဆငမားတြင ရေနေသာလညး ျမနမာႏငငရ အမးသမး အမားစသည အေသးစား ေငြစေငြေခး လပငနးမား၏ ေဖာကသညမား ျဖစၾကသည။ ဝငေငြနညးေသာ အမေထာငစမားမ အမးသမးမား၏ ေခးေငြရ႐ေရး လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးရနအတြက ဥးတည ရည႐ြယေသာ အေသးစား ေငြစေငြေခး အဖြ႕အစညးမားစြာတ႔သည ထအမးသမးမား၏ ကယေရး ကယတာ ေငြေၾကးလအပခကမားအျပင ဝငေငြေဖာေဆာငေရးလပငနးမား အတြကပါ ပပးကညလက ႐သည။ အပစလက ေခးေငြထတေပးျခငးက အသးျပမႈ အမားဆး နညးစနစျဖစၿပး ဥပေဒ အရ အပစလက ေခးေငြ မားမာ ျမနမာကပေငြ (၆) သနးအထ ရစဥ တစဥးခငးေခးေငြမားမာ ျမနမာကပေငြ (၁၀) သနး (အေမရကနေဒၚလာ ၆၄၅၄)၁ ရသည။ ဘဏေခးေငြအတြက အနညးဆးေခးေငြ ပမာဏက လညး ျမနမာကပေငြ သနး (၅၀) ခန႔ဟ သတမတထားရာ ယငးသည အေသးစားလပငနးတစခမ ေနာကတစဆငသ ႔ ႀကးထြားလာရနအတြက လပငနး ခ႕ထြငရန စတဝငစားေနေသာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက ရ႐ေသာေခးေငြႏင လပငနးအတြကလအပေသာ ေငြပမာဏအၾကား ထငရားေသာ ကြာဟခက (financing gap) တစရပအျဖစ ေဖာျပသည။ ဤအခကအလကက ဘဏလပငနးမ အရာရ တစဥးက ပ ပးေသာ သတငးအခကအလကက အေျခခထားၿပး သက ဘဏမားသည ျမနမာကပေငြ သနး (၅၀) ( ခန႔မနးေျခ အေမရကနေဒၚလာ ၃၂၅၀၀) ေအာကေလာေသာ ေခးေငြမားက ပပးရန ဆႏၵ မရေၾကာငး ေျပာျပသည။

အမးသမးပင စးပြားေရးလပငနးမားအတြက ေခးေငြ လပငနး (loan products) မားဖြငေပးရန ဘဏမားက အားေပးတကတြနးသငသည။ ဘဏမား၏ ေခးေငြထတေခးျခငး အေလအထမားတြင အမးသမးပင စးပြားေရး

၁ ဒဇင ဘာ ၂၀၁၈ ေငြလႏႈနး ျမနမာကပေငြ ၁ သနး = အေမရကန ေဒၚလာ ၆၄၅၄.၄.

11

လပငနးမားအတြက ဘဏေခးေငြထတေပးႏငေရးမား ပမပါဝငႏငေစရန အစးရက ေကာေထာက ေနာကချပေသာ ေၾကြးၿမအာမခ စမကနးတစရပ ေဖာေဆာငရန လအပသည။ ထအရာသည ေခးေငြမား အတြက မေ႐ႊ႕ေျပာငးႏငေသာ ပငဆငပစၥညးမားအား အာမခအျဖစထား႐ရမည ဆေသာ သတမတခကက ျဖညဆညးႏငမႈ နညးပါးေသာ အမးသမးမားအတြက အစားထး သတမတခက (ဥပမာ - ေခးေငြအတြက သတမတထားေသာ ေထာကပမႈ) အာမခခကျဖင ျဖစသငသည။ အေသးစား ေငြစေငြေခး စနစမ ဘဏေခးေငြ စနစသ႔ ကးေျပာငးနငရန ပ ပ းကညရာတြင အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားအတြက ကးေျပာငးေရးေခးေငြ ရနပေငြ (Transition Loan Fund) တစရပ တညေထာငျခငး အားျဖင ပပးကည ေပးႏငသည။ ဘဏမားမ တစဆင အမးသမးမား ပငဆငေသာ စးပြားေရးလပငနးမားအတြက အရငးအႏး လအပခကမားက ျဖန႔ေဝေပးရာတြင ေခးေငြပမာဏ (၁၀) သနး မ သနး (၅၀) အတြငး ေခးေငြမား အျဖစ သတမတႏငသည။

ဘဏမ ဝနေဆာငမႈ ရယသမားႏင ေခးေငြ ေလာကထားသမားက မတတမးေရးသြငးရာတြငလညး ကား၊ မ ခြျခား မတတမးတငျခငး လအပသလ ေခးငားသမား၏ ေခးငားရျခငး ရညရြယခကမားကလညး ေျခရာေကာကထားရန လအပပါလမဥးမည။ ထ႔အျပင အေသးစား ေငြစေငြေခး လပငနးမားကလညး ေခးငားသမား၏ ေခးငားရျခငး ရညရြယခကမားက မတတမးတငထားျခငးအားျဖင ေခးေငြအားလး၏ ရာခငႏႈနး မညမသည ဝငေငြတးေရးႏင အေသးစား စးပြားေရး လပငနးမားအတြက ျဖစသညက မညမက ကယေရးကယတာႏင အမတြငး ဘ႑ာေရး လအပခကအတြက ျဖစသညတ႔ႏင နႈငးယဥၾကညႏငမည။

ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂရျပေသာ စးပြားေရးလပငနး ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ အေထာကအပ ေပးေရး (BDS) ဝနေဆာငမႈမား ေယဘယအားျဖင ျမနမာႏငင႐ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားသည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးေရး အေထာကအပမား အတြက တရားဝငမဟတေသာ အရငးအျမစမားက အသးျပလက႐သည။ အမားအားျဖင အျခား လပငနး႐ငမား၊ မသားစနင မတေဆြမား ထမ ျဖစသည။ ေပးအပလက႐ေသာ BDS ဝနေဆာငမႈမား အေၾကာငး နားလညသျမငမႈ မ႐ျခငးကလညး စနေခၚမႈ အတြက အေၾကာငးရငးတစရပ ျဖစႏငသည။ အပစဖြ႕ ေဆြးေႏြးမႈ (FGD) တြငပါဝငေသာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားက ေျဖၾကားသညမာ အမးသမး မားစြာတ႔မာ မညသည BDS ဝနေဆာငမႈမားက၊ မညသညအခန၊ မညသညေနရာ၌ မညသတ႔က ေပးအပေနသညက မသ႐ၾကေၾကာငး ႐ငးလငးေျပာၾကားခသည။ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အၾကား အၾကေပးေရးႏင သငတနးပ ႔ခေရး ဝနေဆာငမႈမား ရ႐ႏငေအာင ျမငတငေဆာင႐ြကျခငးအား ပမ အားထတရနမာ ကယျပန႔စြာ လကလမးမေစေရးႏင ပးေပါငး ပါဝငေစေရးတ႔အတြက အဓကေသာခက တစရပ ျဖစႏငေကာငးသည။ SME ဗဟဌာနသည ၎၏ SME ဌာနမား

12

ကြနယကမတဆင SME မားအတြက BDS ဝနေဆာငမႈမားေပး အပသြားရန ဥးတညရည႐ြယစဥတြင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအၾကား SME ဗဟဌာန၏ ဝနေဆာငမႈမားအား သျမငမႈမာ အကန႔အသတရေနေၾကာငး ဥးတညအပစ ေဆြးေႏြးမႈတြင ပါဝငသမားက ေျဖၾကားသည။

စြန႔ဥးတထြငမႈ ႏင စးပြားေရးလပငနး စမခန႔ခြမႈ သငတနးမားမာ ျမနမာႏငငတြင အကယျပန႔ဆး ျပန႔ႏ ႔ ေနေသာ နညးစနစကသည BDS ပစ ျဖစသည။ အျခားတစဖကတြင WES စစတမး ေျဖဆသမား၏ ေလးပ၊ သးပခန႔က ၎တ႔သည စြန႔ဥးတထြငမႈ သ႔မဟတ စးပြားေရးလပငနး စမခန႔ခြမႈသငတနး အစအစဥ တစရပ ရပ တြင ပါဝငခဖးျခငး မ႐ေၾကာငး တငျပခၾကသည။ ထ႔အျပင ယမနႏစအတြငး စးပြားေရး လပငနးငယတစခ သ႔မဟတ လပငနးဌာနတစခမ စးပြားေရးလပငနးဆငရာ အၾကဉာဏမားရယခသ ၄.၃% သာ႐ၿပး ပေရာဖက႐ငနယ စးပြားေရး အတငပငခ/အၾကေပးထမ အၾကဉာဏမား ရယခသ ၆.၃% သာ႐ခသည။

WES စစတမးေျဖဆသမားက အမားဆးတငျပခသည အဓက အေၾကာငးျပခကမားမာ အခန မအားလပျခငး၊ ရ႐ႏငသညအရာႏင ပတသက၍ သတငး အခကအလက ကငးမျခငး၊ ၎တ ေနထငရာနယေျမေဒသတြင သငတနးမ႐ျခငးတ႔ ျဖစသည။ အျခား အဟန႔အတားမားမာ သငတနးအစအစဥ အခနဇယားက ၎တ႔ မတကေရာကႏငခနမား ျဖစေနျခငး ႏင ကေလးသငယ ေစာငေ႐ာကမႈ မရႏငျခငးတ႔ ျဖစသည။ အမးသမးမားအတြက အခန ေတာငးဆခကမား၊ အခနဇယား လအပခကမားႏင ေနရာေဒသႏင ဆကစပေနေသာ အကန႔အသတမားက တ ႔ျပနရန အမးသမးမားအတြက သးသန႔ေရးဆြ ဖနတးထားေသာ သငတနးအစအစဥမားက အြနလငး ႏင/ သ႔မဟတ စာသငခနးနညးလမးမားက ေရာေႏာအသးျပကာ ေဖာေဆာငသြားရန လအပေၾကာငး ႐ငး႐ငးလငးလငး ေတြ႕ျမငရသည။ ဥးတည အပစ ေဆြးေႏြးမႈတြင ပါဝငသမားက အမးသမးမားအတြက အခနႏင သြားလာမႈဆငရာ အဟန႔အတားမားေၾကာင အြနလငးအစအစဥမားက စတဝငတစား႐ေၾကာငး အတညျပ ေျပာၾကား ခၾကသည။

ထေလလာဆနးစစမႈ အရ BDS ဝနေဆာငမႈ ေပးသမားသည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ လအပခကမားက ပမေကာငးမြနစြာ တ႔ျပနေျဖ႐ငးေပးႏငရနအတြက ၎တ႔၏ ခဥးကပလပေဆာငပ နညးလမးမားတြင ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေျခခေသာ ျပမကငၾကမႈႏင သေဘာထားခယခကမား စြၿမျဖစတညလာေအာင အားထတေဆာင႐ြကမႈမးက ျပသႏငသည သကေသ အေထာကအထား မေတြ႕ျမငခရေပ။ ျခြငးခကမားရေနေသာလညး BDS ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပျခငးက အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားမ လေလာကေသာ ရငးႏးကၽြမးဝငမႈ မ႐ေၾကာငး ျခင၍ အၾကျပႏငသည။ သ႔ျဖစရာ အဆပါ ဝနေဆာငမႈမားအား ပမ နားလညသျမငလာေအာငလပေဆာငရနႏင အမးသမးတ႔၏ လအပခကမားႏင ကကညၿပး အလြယတက လကလမးမရ႐ႏငသည၊ ပမဆြေဆာငမႈ႐သည ကမးလမးခကမား ျဖစရန အားထတသငသည။ အစအစဥေရးဆြျခငးႏင ကေလးသငယ ေစာငေ႐ာကမႈတ ႔က အလြယတကႏင လကလမးမ ရ႐ႏငေရးတ႔သည အထးသျဖင အေရးႀကးသည။

ေလလာဆနးစစမႈအရ ျမနမာႏငငတြငရေသာ အဖြ႕အစညးမား၊ အထးသျဖင အစးရ မဟတေသာ ႏငငတကာ အဖြ႕အစညးမား (NGOs) မားသည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားက BDS ႏင ဆကစပေနေသာ ဝနေဆာငမႈမား ပပးရန ကတျပမႈ ျမငမားသည။ သ႔ရာတြင သတ႔၏ ဝနေဆာငမႈမားက ႏငင တစဝမးလးသ ႔ ေရာကရေအာင ေဆာငရြကႏငျခငး မရပါ။ ရလဒအားျဖင လကရ စတငေနမႈမားသည ေနရာအမားစက လေလာကေအာင လႊမးၿခနငျခငး မရေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ WES ႏင အပစဖြ႕ ေဆြးေႏြးမႈမားမ ေလလာေတြ႕႐ခကမားအရ BDS

13

ဝနေဆာငမႈမား ရယေသာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသ အေရအတြက အလြနနညးပါးေၾကာငး ႐ငး႐ငးလငးလငးေတြ႕ျမငခရသည။

BDS ဝနေဆာငမႈမားက ၿမ႕ျပႏင ေကးလကေဒသမားမ အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား အလြယတက ရ႐ႏငရနႏင လကလမးမႏငရနအတြက BDS ဝနေဆာငမႈ ေပးသမားသည ၎တ႔ ဝနေဆာငမႈေပးေသာ နယေျမမားက တးျမငခ႕ထြငရန၊ အေရးမပါဟ၍ ခြျခားဖယထတျခငးခရေသာနယေျမမားသ ဝနေဆာငမႈမား ခ႕ထြငေပးအပရနႏင အမးသမးမား၏သးျခားလအပခကမားက တ ႔ျပန ျဖညဆညးေပးမည ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပရန လအပေပမည။ BDS ဝနေဆာငမႈ ရယသမားက မတတမးတငျခငးႏင အစရငချခငးတ႔တြငလညး ကား၊ မ ခြျခား မတသားရန BDS ဝနေဆာငမႈ ေပးသမား အေနျဖင ဆကလကလပေဆာငရန လအပသည။ ဤသ႔အားျဖင ဝနေဆာငမႈ ရယမႈ အခးတြင ကား၊ မ မမတမႈက ျဖညဆညးေပးႏငရသာမက အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက ဆေလာေသာဝနေဆာငမႈမားျဖစေစရန လအပေနေသာအဓကကြကလပမားကလညး လေလာကစြာ ျဖညဆညးေပးႏငမည။

ေဈ းကြကမားႏင နညးပညာ လကလမးမရ႐ႏငမႈ အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားအတြက ႏငငျခားပ ႔ကန တငပ ႔မႈက ျမငတငေပးျခငး - WES ရလဒမားက ညႊနျပသညမာ ျမနမာႏငငတြင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားသည ျပညတြငး ေစးကြကမားတြငသာ ေရးဥးစြာ အေကာငအထည ေဖာၾကၿပး သတ႔၏ ေဒသတြငး ျပညသမား အၾကားတြငသာ ကယျပန႔စြာ ေရာငးဝယ ေဖာကကားၾကသည။ WES ရလဒမားအရ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား (WES စစတမး ေျဖဆသမား) ၏ ၈.၂% ကသာ ၎တ႔၏ ထတကနမားက ႏငငတကာ ေဈ းကြကမားသ႔ တငပ ႔ေရာငးခလက ႐ေၾကာငး ေတြ႕ျမငရသည။ ထသ ႔ ျဖစရသညမာ ဘာသာစကား အခကအခ၊ သတ႔၏ ထတလပမႈ ပမာဏႏင စးပြားေရး၊ သတ႔ အေကာငအထညေဖာေနေသာ က႑ တ႔ေၾကာင ျဖစနငေသာလညး နငငျခားသ႔ မညသ႔ တငပ ႔ရမညက မသရျခငးကလညး အဓက အေၾကာငးရငးျဖစနငသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားစြာတ႔သည ႏငငျခားေစးကြကမားႏင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားႏင ထေစးကြကမား အတြငးသ႔ မညသ႔မညပ ဝငေရာကႏငမညဟေသာ သတငးအခကအလကမားက လကလမးမ ရ႐ႏငရန ခကခေနၿပး ထအခကကသညပင ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပငနးမား အတြက အဓက အတားအဆး အျဖစ ေျပာဆတငျပခၾကသည။ ကန႔သတခကမား ရေနေသာလညး၊ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အတြက ႏငငတကာတြင အေရာငးျမငတငမႈ စတငႏငရန အခြငအလမးမား ရေနေသာလညး၊ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခသည အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားက ႏငငျခားသ႔ အဆငသင တငပ ႔ႏငရန အတြက ၎တ႔တြင အစအစဥဒဇငးမား ရရရန လအပေၾကာငး ေျပာၾကားၾကသည။ သ႔ျဖစရာ အမးသမးပင စးပြားေရးလပငနးမားမ ထတကနမားက ႏငငျခားသ႔ တငပ ႔ေရာငးခမႈ အဆငသငျဖစေစေရး အတြက ထတကန အရညအေသြး ျမငတငေရးႏင ေစးကြကကြမးကငမႈမား တးတကေကာငးမြနေစမည စြမးေဆာငရည တညေဆာကေရး အစအစဥမားကလညး

14

ပမအားထတေဆာင႐ြကရန လအပသည။ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက ထတကန စခနစညႊနးမေစျခငး၊ ႏငငျခား ပ ႔ကန တငပ႕မႈ အေျခခ သငတနး၊ ပ ႔ကနေစးကြက ႐ာေဖြျခငးႏင ႏငငတကာကနစည ျပပြမားအေၾကာငး အပါအဝင ႏငငျခားပ ႔ကန တငပ ႔ေရာငးခမႈ တ႔အတြက ေဆြးေႏြးပြမားႏင အစအစဥမား ပပးေပးရနကလညး အထးအေလးေပး ေဆာင႐ြကရနလအပသည။

အစးရ၏ ဝယယျဖညတငးမႈ - ျမနမာႏငင၌ အစးရ၏ဝယယျဖညတငးေရးစနစတြင၊ အစးရ တငဒါ ေခၚယမႈ အတြငး SMEs လပငနးမား ပါဝငမႈက အားေပးျမငတငသည သ႔မဟတ ပးေပါငးပါဝငမႈက အေထာကအပ ေပးသည သးသန႔ စဥးေဆာငရြကမႈမား မရသလ SMEs မားအတြက ရာခငႏႈနးတစခ သတမတကာ ခြတမး အေနျဖင ေပးအပျခငးမးလညး မ႐ေပ။ ျမနမာႏငငတြငးရ စးပြားေရး လပငနးမားစြာတ႔မာ အစးရ၏ တငဒါေခၚယမႈက မသ႐လကရေပ၊ ထ႔အတ အြနလငးမ အမား သ႐ႏငေအာင ေခၚယျခငးမ႐ေပ သ႔မဟတ အစးရ၏ ဝယယျဖညတငးေရးေစးကြကတြင ပါဝငယဥ ၿပငရန လအပသည အေတြ႕အၾကမားႏင အသပညာ ဗဟသတမား ကငးမသည။ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက အစးရ တငဒါအခြငအလမးမားႏင သတမတ လအပခကမားက အမနတကယသ႐နားလညေစရနႏင ေစးႏႈနး အဆျပလႊာမားအား ေရးသားတငသြငးႏငရန အတြက မညသ႔ ျပငဆငရမညက သငတနးမား ပ ႔ခေပးသငသည။ ထ႔အျပင အစးရသည အမးသမးပင လပငနးမားက ဥးတညသည ဝယယျဖညတငးေရး မဝါဒတစရပ ေရးဆြကာ အမးမးေသာ လမးေၾကာငးမား (ဥပမာ - အလပ႐င အဖြ႕အစညးမားႏင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အသငး စသညမတဆင) အမးသမးပင စးပြားေရးလပငနးမားအတြက တငဒါလပထးလပနညးမားဆငရာ သတငးအခကအလကမား လကလမးမေအာင ျဖန႔ေဝ ေပးအပျခငးႏင တငဒါ တငသြငးႏငမည အခြငအလမးမားက ျမငတငျခငးမားျဖင အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကရန စဥးစား သးသပ သြားသငသည။

အမးသမးပင စးပြားေရးလပငနးမားက ေပါငးစပစစညးေပးမည ပပးေပးသြငးေရး ကြငးဆကမား (Supply chains) ႏင ခတဆကမႈမား - ေလလာ ဆနးစစမႈမား အရ အမးသမးပင စးပြားေရးလပငနးမား (ဥပမာ - အမးသမး ကနထတလပသမား) အား ေဒသတြငးႏင ကမၻာ အဆင ပပး ေရာငးခေရးကြငးဆကမား (supply chains) ႏင ခတဆကရန အေလးေပး အာ႐စကသည မဟာဗဟာေျမာက အမးသားအဆင လပေဆာငခကမား ကငးမ ေနသည။ ကနစည/ဝနေဆာငမႈ ပပးေပးသြငးသ (supplier) ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အစအစဥ ႏင တနဖးကြငးဆက အစအစဥ အနညးငယက ျမနမာႏငင အတြငး၌ အေကာင အထညေဖာ ေဆာင႐ြကေနခၿပး၊ ဥပမာ - ခရးသြားလပငနးႏင ပငလယထြကကန က႑တ႔ ျဖစေသာလညး အမားအားျဖင အဆပါ အစအစဥမားတြင အမးသမးပင SMEs လပငနးမားကပါ ေပါငးစပ စစညးသြားရန ဥးတညေသာ သ႔မဟတ ကား၊ မ ခြျခားထားေသာ သးျခားပစမတမား မ႐ေပ။ ဤသ႔အားျဖင အမးသမးပင စးပြားေရး လပငနးမားသည အဆငျမငတငေရး မဟာဗဟာမား၊ ေစးကြက အခြငအလမးမားႏင ဖြ ႔ၿဖးႀကးထြားေရး အခြငအလမးမားမ ေဘးေရာကေနႏငသည။ အမးသမး ထတလပသမားအတြက ဘ႑ာေရး သ႔မဟတ ဘ႑ာေရးႏင မသကဆငေသာ ေထာကပ ေရး အစအစဥမား ေပၚထြကလာရန အားထတသငသည။ ပပးေပးသြငးေရး ကြငးဆက (supply chain) တြင ဝငေရာကယဥၿပငႏငရနႏင စးပြားေရးဆငရာ ခတဆကမႈမား

15

စတငျခငးတ႔က လပေဆာငႏငရန ကနထတလပသအမးသမးမားက မမတ ႔၏ လပငနး အဆငအတနး၊ နညးပညာႏင စမခန႔ခြမႈစြမးရညတ႔က ျမငတငရနမာ အသကေသြးေၾကာျဖစသည။ ထသ ႔ေသာ စးပြားေရးဆငရာ ခတဆကမႈမား စတငျခငးတြငႀကးမားေသာ ႏငငတကာမ စးပြားေရး လပငနးႀကးမားမ ေတာငးဆေသာ အရညအေသြး အသအမတျပ လကမတမား ရယျခငးမား ပါ၀ငသည။

သတငးအခကအလကႏင ဆကသြယေရးနညးပညာမား (ICTs) ႏင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ နညးပညာလကလမးမ အသးျပႏငမႈ - - ႏငငတစခလးအေနႏငဆလင အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား၏ လပငနးသး ICTs စြမးရညက ျမငတငေပးမည ဒဂစတယ အတတပညာ ကြမးကငမႈ သငတနးမား (မဘငးဖနး၊ စမတဖနးႏင ကြနျပတာမား) လအပလက႐သည ။ WES မ ေလလာေတြ႕႐ခကမားအရ လက႐တြင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားသည ၎တ႔၏ စးပြားေရး လပငနးမားတြင ICTs က အေျခခမေလာကသာ အသးျပေနၿပး အဓကအားျဖင ၎တ႔၏ မဘငးဖနး သ႔မဟတ စမတဖနးက စားသးသမား၊ကနစည/ဝနေဆာငမႈေပးသြငးသမားႏငဆကသြယရာတြင အသးျပျခငးျဖစၿပး လပငနးတာဝန မားအတြက ကြနျပတာ အသးျပသ အလြနနညးပါးသည။

အပစဖြ႕ ေဆြးေႏြးမႈ (FGD) တြငပါဝငေသာ အမးသမးမားႏင WES စစတမးေျဖဆခေသာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားက ၎တ႔၏ ICT ကြမးကငမႈမားအေပၚ ယၾကညမႈ နညးပါးေၾကာငးႏင အဆပါ ကြမးကငမႈ အတတပညာမား တးတကေကာငးမြနလာေအာင ေလလာသငယရန စတဝငတစား႐ေၾကာငး ေျပာဆ တငျပခၾက၏။ တစခနတညးမာပင WES စစတမးေျဖဆခသမား၏ ၈၃% က ၎တ႔သည ကြနျပတာ အသးျပျခငး သ႔မဟတ ICTs အသးျပကာ လပငနး ေဆာင႐ြကပက ေလလာသငယျခငးတ႔ အတြက သငတနး အစအစဥ တစခခတြင ပါဝငတကေရာကခဖးျခငး မ႐ေၾကာငး တငျပခၾကသည။ သ႔ရာတြင WES စစတမးေျဖဆသမား၏ ၆၀% အထကက ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပငနးမားအား တးတကေစေရးအတြက သတငး အခကအလက နညးပညာ လကေတြ႕အသးခသငတနးက အနာဂတကာလတြင ၎တ႔ တကေရာကသငယရန ဆႏၵအ႐ဆး သငတနးအျဖစ ထတေဖာတငျပခၾကသည။

အငတာနကသည အမးသမးပင စးပြားေရးလပငနးမား၏ ကနစညမားႏငဝနေဆာငမႈမား အတြက ျဖစနငေျခရေသာ ေစးကြကရရရန ႀကးမားစြာ ပပးေပးထားေသာလညး ထသ ႔ ေဆာငရြကႏငရန အြနလငး ေရာငးခမႈ စြမးေဆာငရည လအပမညျဖစသည။ WES စစတမးေျဖဆသမား၏ သးပ၊ တစပ ခန႔ကသာ သတ႔၏ ကနစညမားက အြနလငးတြင ေရာငးခခသညဟ တငျပခၿပး အမားစက ေဖစဘတမတဆင လပေဆာငခၾကျခငး ျဖစသည။ WES စစတမးေျဖဆသမားတြင လပငနး ဝကဘဆက႐သ ၂၀% ေအာကနညးပါးသည။ အငတာနကေစးကြက ခ႕ထြငႏငေျခႏင စြမးရညျမငတငျခငးက အတတကြ သျမင ေစျခငးျဖင အမးသမးပင စးပြားေရးလပငနးမား၏ အြနလငး အသးျပမႈ စြမးေဆာငႏငရညက ျမငတငေပး ႏငရန ရငးလငးေသာ အခြငအလမးမား ရေနသည။ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအား ပေရာဖက႐ငနယ အၾကေပး ပညာ႐ငမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးကာ သငေတာ ေကာငးမြနေသာ ဝကဘဆကတစခ ေရးဆြဖနတး ျခငး အစအစဥအား ကနကစားရတ မေဝျခငး ပစအားျဖင ဆြေဆာငမႈ တစရပအေနျဖင ပပးေပးသငသည။

16

ဤ WES ဆနးစစေလလာမႈမားအား ခြျခမး စတျဖာရာတြင အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားအား ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပငနး သ႔မဟတ ထတလပေရးလပငနးစဥမားတြင နညးပညာအသးျပမႈ အဆငျမငတငႏင ေရးအတြက အၾကဉာဏမား၊ နညးပညာ အေထာကအပမား သ႔မဟတ ေခးေငြမား ေပးအပရန သးျခားအား ထတေဆာင႐ြကေနမႈမားက မေတြ႕ျမငရေပ။ အဆငျမင ထတလပမႈနညးပညာမား ထညသြငး အသး ျပျခငးျဖင ကနထတလပမႈမား တးျမငရန ေဆာင႐ြကရာတြင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား ရငဆငၾကေတြ႕ရသည စနေခၚမႈမားကလညး ကငတြယေျဖ႐ငးေပးရနလအပသည။ ထ႔အျပင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အတြက နညးပညာဆငရာ လကေတြ႕ အသးခ ဗဟသတမား ရ႐ေအာင ေဆာင႐ြက ေပးရန အတြက အမးသားအဆင ေခးေငြ အစအစဥတစရပျဖငလညး နညးပညာသစ အတြက ကနက စားရတမား ရရႏငရန ေဆာငရြကေပးျခငးသည အေရးႀကးေသာ အဆငမား ျဖစသည။ လအပခက ဆနးစစျခငးႏင ထတလပမႈ လပငနးစဥတြင နညးပညာ ေျပာငးလအသးျပျခငးက ပပးကညေပးမည ပညာ႐ငအားေပးအပရမည ဝနေဆာငမႈစားရတမားအတြကသာမက နညးပညာသစအတြက ကနက စားရတမား အတြကကပါ ေခးေငြ အစအစဥက လႊမးၿခႏငသငသည။

မဝါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးမႈမားတြင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား ကယစားျပ ပါ၀ငႏငျခငးႏင ပးေပါငး ပါဝငႏငျခငး ျမနမာႏငငတြင စးပြားေရးအသငးအဖြ႕မား အတြငး႐ ကား၊ မ ပါဝငမႈ အခးအစားႏင ပတသက၍ ရ႐ႏငေသာ အခကအလကမား အလြနနညးပါးသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငင ကနသညႏင စကမႈလကမႈ လပငနးရငမား အသငးခပ(UMFCCI) ႏင က႑အလကအသငး အဖြ႕မားတြင အဖြ႕ဝငအျဖစ အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား ပါဝငမႈ ရာခငႏႈနး အလြန နညးပါးသညဟ ဥးတညအပစ ေဆြးေႏြးမႈတြင ပါ၀ငသမားႏင အဓက သတငးေပး မားက ခန႔မနးၾက၏။ အေျခခအားျဖင အဆပါအသငးအဖြ႕မားတြင အမးသားမား အလြနအကၽြပင လႊမးမး ႀကးစးထားသည။ ထအသငးအဖြ႕မား၏ အသငးဝငျဖစမႈႏင ေခါငးေဆာငမႈတ ႔တြင အမးသမးမားက လလေလာကေလာက ကယစားျပ ပါဝငေစျခငးမ႐ပါက အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားႏင ပတသကေသာ ကစၥရပမားက ထတေဖာတငျပရန၊ ၾကားနာရန သ႔မဟတ မဝါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးမႈမားတြင အမးသမးမား တးျမင လပေဆာငႏငရန စးရမစရာ ရသည။ “အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ လအပခကမား ျပညမႏငရန အစးရ၏ မဝါဒမားတြင ထညသြငးရန စးပြားေရးႏင စကမႈ လပငနးရငမားက ေရ႕ေန လကေနသည” ဆေသာ အဆက WES စစတမးေျဖဆသမားထမ ေထာကခသ အနညးငယသာရသည။

17

ျမနမာႏငငတြငး႐ က႑အလက အသငးအဖြ႕မား၊ စးပြားေရးအသငးအဖြ႕မား၊ အလပ႐င အဖြ႕အစညး မားသည ပမရငးႏး ေႏြးေထြးေသာ၊ ကား၊ မ တနးတညမမႈက ပမအေလးေပး ဂ႐ျပေသာ ပတဝနးကငမား ဖနတးေပးျခငးျဖင အမးသမးမား အဖြ႕ဝငမားအျဖစ ပးေပါငးပါဝငလာႏငေစေရးအတြက တကတြနး အားေပးသငသည။ အထးသျဖင UMFCCI အေနျဖင အမးသမးမား၏ အကးစးပြားအတြက ပစထတ ထားေသာ သတငးအခကအလက အပငး၊ အလပရေဆြးေႏြးပြမား၊ နငငတကာ ကးသနးေရာငးဝယေရး လပေဆာငခကမား စသည အစအစဥမားမတစဆင အဖြ႕ဝငအမးသမးမား၏ အကးစးပြားက ပမ ေဆာငရြကေပးျခငးျဖင အမးသမး စးပြားေရး လပငနးရငမား မားျပားလာေအာင အားေပး ေဆာငရြကသငသည။ ထအစအစဥမားတြင သတငးအခကအလကေပးေသာက႑၊ အလပရ ေဆြးေႏြးပြမား ႏင အျခားသမားႏင ႏငငတကာကးသနးေရာငးဝယေရး ေဆာငရြကမႈမားတြငပးေပါငးပါဝငခြင မားလညး ပါဝငသငသည။ ILO အေနျဖငလညး အလပ႐ငအဖြ႕အစညးမားႏင က႑အလက အသငးအဖြ႕မား အတြက စြမးေဆာငရည တညေဆာကေပးေသာ အစအစဥမားမ တစဆင ထအဖြ႕မားသည ကား၊ မ တနးတညမ ပါဝငေစေရးေဆာင႐ြကမႈမား၌ အားထတလာႏငေအာင ပပးေပးရန စဥးစားသငသည။

ျမနမာ အမးသမး စးပြားေရး စြမးေဆာငရငမားအသငး (MWEA) သည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသ မားအတြက အႀကးဆး အသငးအဖြ႕ျဖစသည။ ႐းခပက ရနကနတြငလညးေကာငး၊ မႏေလးတြင ႐းခြ တစခ ႏင နယေျမေဒသ တစခခငးစတြင “႐းခြငယ အပစမား” ျဖင လညးေကာငး MWEA တြင အဖြ႕ဝငေပါငး (၂၃၀၀) ႐သည။ ျမနမာႏငင အတြငးရ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသ အားလး၏ အေရအတြကႏင ႏႈငးယဥလင အသငးဝင အေရအတြကမာ အလြနနညးသညဟ ဆႏငသည။ အသငးအတြက အဓကစနေခၚမႈမားမာ အဖြ႕ဝငအေရအတြက တးပြားေရး ႏင အဖြ႕ဝငမားအတြက ဝနေဆာငမႈမား (အရငးအျမစမားႏင စြမးေဆာငရည ႏစခလး) တးျမငေပးအပႏငေရး တ႔ျဖစသည။ ထစနေခၚမႈမားအတြက ေနာကထပ အရငး အျမစလအပခကမား ႏင စြမးေဆာငရညလအပခကမားလညး ရေနသည။

ေကးလကေဒသေန အမးသမးမားစြာတ႔တြင အျပနအလနအေထာကအပ ျပရန အဓက ဥးတည ရည႐ြယေသာ ေငြစေငြေခး အပစမားဖြ႕စညးထားၾကသည။ အကယ၍ ထပတးအေထာကအပမား ရႏငပါက ထအေထာကအပမားသည ေကးလကေန အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ အေသးစားစးပြားေရး ဆငရာတြင တးတကလာေအာင ျပစပးေထာငေပးႏငလမမည။

လပေဆာငသငေသာ အရာမားက မးေမာငးထးျပရန အတြကႏင မဝါဒမားက လႊမးမးႏငရန အတြကဆလင ျမနမာ အမးသမး စးပြားေရး စြမးေဆာငရငမားအသငး (MWEA) သည စမကနး၊ ဘ႑ာေရး ႏင စကမႈ ဝနႀကးဌာနမ ဖြ႕စညးထားေသာ SME ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဗဟဌာန၏ အဖြ႕ဝင ျဖစသည။ ျမနမာ အမးသမး စးပြားေရး စြမးေဆာငရငမား အသငး (MWEA) သည အနာဂတတြင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အေကာငအထညေဖာျခငးအပါအဝင မဝါဒေရးရာကစၥရပမား အတြက ေဆြးေႏြးမႈမားထညဝငႏငရန ပပးေပးေရးအတြက အဖြ႕ဝငမားက ေတာငးဆထားသည။ ျမနမာႏငငလး ဆငရာ အမးသမး ေရးရာ ေကာမတ (MNCWA) ၏ အဖြ႕ဝင တစဖြ႕အေနျဖင ျမနမာ အမးသမး စးပြားေရး စြမးေဆာငရငမား အသငး (MWEA) သည အမးသမးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ မဟာဗဟာ စမကနး (NSPAW) တြင ေဆြးေႏြးမႈမား ျပရန အခြငအလမးရသည။ သ႔ေသာ WES စစတမးေျဖဆသမားမ ၂၀% ေအာကနညးေသာ ေျဖဆသမားကသာ “အမးသမး စးပြားေရး သမားမား/ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အဖြ႕အစညးသည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသ တစဥး၏ အကးစးပြားမားႏင စးရမ ပပနမႈမားက ထေရာကစြာ ကယစားျပႏငသည” ဟေသာ အဆက သေဘာတခသည။ ၂၂% ေသာ ေျဖဆသမားကမ “အမးသမး စးပြားေရး သမားမား/ အမးသမး စြန႔ဥး

18

တထြငသမား အဖြ႕အစညးသည အစးရ၏ ဆးျဖတခက ခမတမႈ ျဖစစဥမားႏငမဝါဒေရးရာမားတြင လႊမးမးႏ ငသည” ဟေသာအဆက သေဘာတခသည။ လက႐အေျခအေန၌ တရားဝငအမး သမးအဖြ႕အစညးမားကေရာ၊ တရားဝင မဟတေသာ အမးသမး စးပြားေရး လပငနးမားကပါ ေပါငးစညးညညြတေစကာ အမးသမးမား၏ အသမားက စစညး၍ ကယစားျပ ေျပာေပးမည စြမးေဆာငရညမး႐သည စညးလးေသာ၊ အမးသမးမား ဥးေဆာငေသာ အဖြ႕အစညး တစခ သ႔မဟတ အသငးခပတစခ မ႐ေပ။

အစးရသည SMEs မား၏ အေရးကစၥမားႏင ပတသက၍ လပငနးေဆာငရြကမႈ နညးလမးမားက အၾကျပ ေဆြးေႏြး တငပငေလ ရသည။ ျမနမာ အမးသမး စးပြားေရး စြမးေဆာငရငမားအသငး (MWEA) သည ပဂၢလက က႑ ဖြ႕ၿဖးေရး PSD ေကာမတ၏ အဖြ႕ဝင ျဖစသလ SME ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဗဟဌာန၏ အဖြ႕ဝငလညး ျဖစသည။ ဥပေဒ ႏင စညးမဥးစညးကမးမားႏင အည ရငးႏးျမပႏမႈ၊ ကနသြယေရး၊ လ႔အရငးအျမစႏင ဘ႑ာေရး လကလမးမမႈ စသညတ႔ႏင ဆကစပေနေသာ ကစၥရပမား အပါအဝင အမးသမးမားပငဆငေသာ အေသးစား ႏင အလတစား စးပြားေရး လပငနးမား၊ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အေပၚ သကေရာကမႈမားက ဤအားထတမႈမားမတစဆင အခြငအလမးမား ပပးေပးႏငမည။ ထ႔အျပင UMFCCI သည ဝနႀကးဌာနမားၾကား SME ဖြ႕ၿဖးေရး ေကာမတႏင SME ဖြ႕ၿဖးေရး လပငနးေကာမတတ႔တြင ကယစားျပမႈ႐သည။ သ႔ေသာလညး ၎၏အဖြ႕ဝင အနညးငယကသာ အမးသမး မားျဖစၾကရာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအေပၚ အကးသကေရာကမႈ ႐သည အေရးကစၥမားအား ပမနထတေဖာတငျပရန သ႔မဟတ ေဆြးေႏြးသးသပရန အလားအလာနညးပါးသည။

ဗဟ SME ဖြ႕ၿဖးေရး လပငနးေကာမတ အသစဆေသာ အေျခအေနေအာကတြင အမးသမးမား ပငဆငေသာ အေသးစားႏင အလတစား စးပြားေရး လပငနးမား အတြက အၾကေပး ေကာမတ တစရပက ဖနတးသငသည။ ထေကာမတမးသည အမးသမးမား၏ စတငေနေသာ စးပြားေရး လပငနးမားႏင ႀကးထြားလာေနေသာ စးပြားေရးလပငနးမားအတြက မဝါဒမား၊ လပငနးအစအစဥမား၊ လအပေသာ အေထာကအပမား ရရေရး အတြက လမးညႊနခကႏင ပပးမႈမား ေထာကပေပးႏငမည။ SME ဖြ႕ၿဖးေရး ဥပေဒ အရ၊ အထး အေျခအေန အေနျဖင အမးသမးမား ပငဆငေသာ စးပြားေရး လပငနးမား ပးေပါငးပါဝငမႈ တးတကလာရန အခြငအလမးမားလညး ေပးႏငလမမည။

ျမနမာႏငငတြငး WED မေဘာငအေျခအေနမား၏ အားသာခကမား ႏင အားနညးခကမားက အကျဖတသးသပျခငး ဤအစရငခစာသည ျမနမာႏငငတြငး WED မေဘာင (၆) ရပပါ အေျခအေနမား၏ အားသာခကမား ႏင အားနညးခကမားအေပၚ အကျဖတသးသပခကျဖင နဂးခပထားၿပး မေဘာငအေျခ အေနအပငး (section) တစပငးခငးစ၏ အဆးတြင ေဖာျပထားသည အမတေပးဇယားမ ညႊနးကနးရမတမားအေပၚ အေျခခၿပး အကျဖတဆနးစစျခငးျဖစသည။ သကဆငရာအေျခအေန တစခခငး အတြက ပမးမရမတ (၂) မတေအာက ကေနပါက မေဘာငအေျခအေနတစခက အားနညးသညဟ အကျဖတသးသပသည။ အကယ၍ ပမးမရမတ (၃) မတ အထကေရာကေနပါက အားေကာငးသညဟသတမတသည။

အားအေကာငးဆးမေဘာငအေျခ အေနမာ အေျခအေန (၁) ျဖစေသာ “ကား၊ မ တနးတညမမႈက အထး အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ ဥပေဒေရးရာႏင ဥပေဒစညးမဥး၊ စညးကမး ၾကပမတထနးသမးမႈ ဆငရာစနစ” ျဖစၿပး ပမးမ ရမတ (၃)

19

မတျဖစသည။ ေအာကတြင ပျဖင ေဖာျပထားသည။ အားအနညးဆး မေဘာင အေျခအေနမားအေနႏင အေျခအေန (၂) ျဖစေသာ “WED အားေပးျမငတငေရးအတြက ထေရာကေကာငးမြနေသာမဝါဒ ေရးရာ ေခါငးေဆာငမႈႏင ေပါငးစပညႏငးေဆာင႐ြကမႈ” ျဖစၿပး ပမးမရလဒ (၁.၅) မတျဖစၿပး ေနာကအားအနညးဆးမေဘာင အေျခအေနမာ အေျခအေန (၃) ျဖစသည “ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂရျပေသာ ဘ႑ာေရး ဝနေဆာငမႈမား လကလမးမရ႐ႏငေရး” ျဖစၿပး ပမးမရမတ (၁.၅) ျဖစသည။ အေျခအေန (၅) ျဖစေသာ “ေစးကြကမားႏင နညးပညာ လကလမးမရ႐ႏငမႈ” မာလညး အလြနအားနညးၿပး အေျခအေနခြ ေလးခအား ခြျခမးစတျဖာမႈ အရ ပမးမရမတ ၁.၇၅ ျဖစသည။ အေျခအေန (၄) “ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ BDS ဝနေဆာငမႈမား လကလမးမရ႐ႏငေရး” ကလညး ပမးမရမတ (၃) ေအာကျဖစရာ အားေကာငးခငမာေစေရး လပေဆာငခကမား လအပေနေပသည။ ထ႔အတ အေျခအေန (၆) ျဖစေသာ “မဝါဒေရးရာႏးေႏာ ဖလယမႈမားတြင အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားအား ကယစားျပျခငးႏင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား ပါဝငျခငး” ကလညး အားေကာငးလာေအာင ေဆာငရြကရန လအပေနေသးေၾကာငး ရငးလငးစြာ သျမငႏင သည။

WED မေဘာငအေျခအေန ေျခာကခ၏ စစေပါငး ရမတအေျဖ

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

3.0

2.0

1.75

4.0

2.0 3.03.0

3.0

4.0

2.0

2.0

2.0

2.0

2.0

2.0

2.33

1.5

1.5

1. Gender-sensitive legal and regulatory system

4. Access to gender-sensitive BDS services

Equality of women's labour market access

BDS services respond to the needs of

women entrepreneurs

Labour regulations and WOEsParticipation of WEs in policy dialogue

Presence of women entrepreneurs’associations and networks

Representation and voiceof women in membership

associations

ICT and technologyaccess of WEs

Supply chains/ linkagesintegrate WOEs

Government procurementtargeting of WOEs

Export promotion for WEs

Presence of women-focused BDS Access to mainstream BDS services

Business registration and licencing regulations

Property and inheritance rights

WED as national policy priority

Government focal point for WED

Participation in generic financing programmes

Financing programmes for WOEs

6. Representation of women

entrepreneurs and participation in policy dialogue

5. Access to markets

and technology

2. Effective policy leadership and coordination for the promotion of WED

3. Access to gender-sensitive financial services

1

2

3

4

5

1.0

2.0

1.0

1.0

1.0

1.0

၁။ အမးသမးမား၏ စးပြားေရးဆငရာ အခြငအာဏာက ျမငတငေပးမည ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ (Gender-sensitive)

ဥပေဒေရးရာႏင ဥပေဒစညးမဥး ၾကပမတထနးသမးမႈ ဆငရာစနစ

၄။ ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈဆငရာ အေထာကအပေပးေရး ဝနေဆာငမႈမား (BDS) က လကလမးမရ႐ႏငမႈ

၆။ မဝါဒေရးရာ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမားတြင

အမးသမး စြန႔ဦးတထြငသမားအား

ကယစားျပမႈႏင အမးသမး

စြန႔ဦးတထြငသမား ပါဝငမႈ

၅။ ေစးကြကမားႏင နညးပညာတ႔က လကလမးမ

ရ႐ႏငမႈ

၂။ WED ျမငတငေရးအတြက ထေရာကေကာငးမြနေသာ မဝါဒပငးဆငရာ ေခါငးေဆာငမႈႏင ေပါငးစပ ညႏႈငးေဆာင႐ြကမႈ

၃။ ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ (gender-sensitive) ဘ႑ာေရး ဝနေဆာငမႈ မားအား လကလမးမရ႐ႏငမႈ

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

3.0

2.0

1.75

2.33

1.5

1.5

20

ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ အေရအတြကဆငရာ အေသးစတအကျဖတသးသပမႈက အေျခအေနခြ တစခ ခငးစ၏ အားသာခကႏငပတသကၿပး ပမေစစပေသာ အေတြးအျမငက တငျပထားသည။ ျမနမာႏငင အတြက အားအေကာငးဆးႏင အားအနညးဆး အေျခအေနခြမားအေၾကာငး အကဥးမ ျခငသးသပထား ျခငးမားက ေအာကတြငေဖာျပထားသည။ ပတြငျပထားသညအတငး ေပးမတ (၅) မတတြင (၄) မတ ရေသာ အားအ ေကာငးဆး အေျခအေနခြမားမာ -

• အေျခအေနခြ ၄ (က) ျဖစေသာ “ပငမ BDS ဝနေဆာငမႈမား လကလမးမရ႐ႏငမႈ” (ေပးမတ ၅ တြင ၄ မတရ)။ ပမးမျခငးအားျဖင အမးသမးမားမာ BDS ဝနေဆာငမႈမားက ရ႐ခစားရသမား၏ ၂၆% ႐သည ဟေသာသခာၤ သေဘာတရားခန႔မနးခက အေပၚတြင အေျခခသည ၊ BDS ဝနေဆာငမႈ ရ႐ခစားရသမားတြင ကား၊ မ အေရအတြကတညသညဆပါက အမးသမး အေရအတြကက ဝနေဆာငမႈ ရ႐သမား၏ ၃၅%႐မညျဖစသည။ အထကတြင မတသားခခကအရ ကယပင အလပ အကငအေရအတြကတြကခကမႈတြင ကယပငအလပ လပကငသ အမးသမး အလပသမား ရာခငႏႈနး မာ ၃၅% ျဖစသည။

• အေျခအေနခြ ၁ (က-၁) “အမးသမးမား လပသားေစးကြက လကလမးမရ႐ႏငမႈ တနးတညမျဖစျခငး” (ရမတ ၄) ။ ဥပေဒပါ တနးတညမေရး ျပ႒ာနးခကမားအေပၚအေျခခေသာလညး၊ လကေတြ႕တြင အဆပါ ျပ႒ာနးခကမားက မကကြယျပထားၿပး ေလးစားလကနာမႈႏင ထနးသမးၾကပမတမႈ ရရရန လအပေနသည။

အကဥးခပ သးသပျခငး - အေျခအေနခြ အလက WED မေဘာငအေျခအေနမားအေပၚ အေရအတြကပငး ဆငရာ အေသးစတ အကျဖတသးသပခက

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

3.0

2.0

1.75

4.0

2.0 3.03.0

3.0

4.0

2.0

2.0

2.0

2.0

2.0

2.0

2.33

1.5

1.5

1. Gender-sensitive legal and regulatory system

4. Access to gender-sensitive BDS services

Equality of women's labour market access

BDS services respond to the needs of

women entrepreneurs

Labour regulations and WOEsParticipation of WEs in policy dialogue

Presence of women entrepreneurs’associations and networks

Representation and voiceof women in membership

associations

ICT and technologyaccess of WEs

Supply chains/ linkagesintegrate WOEs

Government procurementtargeting of WOEs

Export promotion for WEs

Presence of women-focused BDS Access to mainstream BDS services

Business registration and licencing regulations

Property and inheritance rights

WED as national policy priority

Government focal point for WED

Participation in generic financing programmes

Financing programmes for WOEs

6. Representation of women

entrepreneurs and participation in policy dialogue

5. Access to markets

and technology

2. Effective policy leadership and coordination for the promotion of WED

3. Access to gender-sensitive financial services

1

2

3

4

5

1.0

2.0

1.0

1.0

1.0

1.0

၁။ အမးသမးမား၏ စးပြားေရးဆငရာ အခြငအာဏာက ျမငတငေပးမည ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ (Gender-sensitive)

ဥပေဒေရးရာႏင ဥပေဒစညးမဥး ၾကပမတထနးသမးမႈ ဆငရာစနစ

၄။ ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈဆငရာ အေထာကအပေပးေရး ဝနေဆာငမႈမား (BDS) က လကလမးမရ႐ႏငမႈ

၆။ မဝါဒေရးရာ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈမားတြင

အမးသမး စြန႔ဦးတထြငသမားအား

ကယစားျပမႈႏင အမးသမး

စြန႔ဦးတထြငသမား ပါဝငမႈ

၅။ ေစးကြကမားႏင နညးပညာတ႔က လကလမးမ

ရ႐ႏငမႈ

၂။ WED ျမငတငေရးအတြက ထေရာကေကာငးမြနေသာ မဝါဒပငးဆငရာ ေခါငးေဆာငမႈႏင ေပါငးစပ ညႏႈငးေဆာင႐ြကမႈ

၃။ ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ (gender-sensitive) ဘ႑ာေရး ဝနေဆာငမႈ မားအား လကလမးမရ႐ႏငမႈ

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

3.0

2.0

1.75

2.33

1.5

1.5

21

၂ အေကာငအထညေဖာမႈ စြမးရည အေသးစတက “အဓက ေတြ႔ရခကမား” ေအာကတြင ရငးျပထားသည

ေပးမတ (၅) မတတြင အနမဆးရမတ (၁) မတရ႐သည အားအနညးဆးအေျခအေနခြမားမာ -

• အေျခအေနခြ ၂ (က) ျဖစေသာ “WED သည မဝါဒေရးရာ အမးသားအဆင ဦစားေပးကစၥရပတစခ” (ေပးမတ ၅ တြင ၄ မတရ) ျဖစ၏။ ဤ အျပသေဘာေဆာငေသာ ရမတမာ အဓကအားျဖင လက႐ စးပြားေရး မဝါဒႏင မေဘာငမားတြင ကား၊ မ တနးတညမေရးႏင ကား၊ မ ပးေပါငး ပါဝငမႈအား ထညသြငးျခငးႏင အမးသမးမား၏ စးပြားေရး လပငနးမားအတြက လပငနး စမခကေရးဆြျခငးႏင ျဖစေျမာကေအာင အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငးတ႔အား အေရးႀကးသညဟ အေလးေပးျခငး တ႔ေၾကာငျဖစသည။၂

• အေျခအေနခြ ၃ (က) “တရားဝငေခးေငြ အစအစဥမားတြင အမးသမးမားပါဝငမႈ” သည အနမဆး ျဖစကာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ ေစးကြကမား ေအာငျမငႏငေျခ အလားအလာက အသ အမတျပရန (သ႔) ခတဆကရနအတြက မလႈပမယကျဖစေနေသာ တရားဝငဘ႑ာေရး အဖြ႕အစညး မား၊ အထးသျဖင ဘဏမား၏ ခဥးကပလပေဆာငပ နညးလမးေၾကာင ျဖစသည။ ဤ ရမတသည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားမာ ေယဘယအားျဖင ကား၊ မ သတမတခကႏင ဆကႏြယေနေသာ အေၾကာငးျပခကမားစြာပါဝငသည အေၾကာငးရငးမားစြာေၾကာင ဘဏေခးေငြမားမရ႐ႏငျခငး ျဖစ ေၾကာငး သကေသအျဖစ ျပသေနသည။

• အေျခအေနခြ ၄ (ခ) “BDS ဝနေဆာငမႈမားက အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသတ႔၏ လအပခကမားက တ ႔ျပန ျဖညဆညးေပးသည” သည အနမဆးအမတရျခငးမာ ပငမ BDS ဝနေဆာငမႈ ေပးသမားသည ဥပမာ ေတာငးဆေသာအခနမားႏငကကညေအာင သငတနးအစအစဥဇယား ေရးဆြျခငး၊ သြားလာမႈ ကန႔သတခကမားအတြက အြနလငးမသငတနးေပးျခငး သ႔မဟတ အမးသမးမားထ တကတက ၾကြၾကြအေရာကသြားကာ ဝနေဆာငမႈမား ရ႐ႏငမႈႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမားက ေပးအပျခငး စသည အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသတ႔၏ အထးသးသန႔ လအပခကမားအတြက သးသန႔ ေကာရးမ႑ငထားကာလပေဆာငသညဆေသာ သကေသ သာဓက ကငးမျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။

• အေျခအေနခြ ၅ (ခ) “အစးရ၏ ဝယယျဖညဆညးမႈသည အမးသမးပင စးပြားေရးလပငနးမားက ဥးတည ပစမတထားသည” ဆသည အခကက အနမဆး အမတ ရျခငးမာ ဝယယျဖညဆညးေရး မဝါဒမားတြင ကား၊ မ တနးတေရး ဆငရာ ထညသြငးသးသပ လပေဆာငမႈမး မပါဝငေသာေၾကာင ျဖစသည။

• အေျခအေနခြ ၆ (က) “စးပြားေရးလပငနးႏင က႑အလက အသငးအဖြ႕မား အတြငး အမးသမးမားအား ကယစားျပေစျခငးႏင အမးသမးတ ၏ အသ” က ရမတ နမရသညမာ အဓက စးပြားေရးလပငနး အသငးအဖြ႕မား ႏင က႑အလက အသငးအဖြ႕မားမ အဖြ႕ဝငမားထတြင အမးသမးပါဝငမႈ နညးပါးလြနးသည အခကအေပၚတြင အေျခခသည။

22

အားနညးခကမား (စစတမး ရမတ (၅) မတတြင (၂)မတရ)သည အေျခအေနခြမားမာ မဝါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးမႈမားတြင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား ကယစားျပ ပါဝငႏငျခငးႏင ပးေပါငးပါဝငႏငျခငး၊ သတငးအခကအလကႏင ဆကသြယေရးနညးပညာမား (ICTs) ႏင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ နညးပညာလကလမးမ အသးျပႏငမႈ၊ အမးသမးပင စးပြားေရးလပငနးမားက ေပါငးစပ စစညးေပးမည ပပးေပးသြငးေရး ကြငးဆကမား (Supply chains) ႏင ခတဆကမႈမား၊ ႏငငတကာ ေစးကြကအတြက အမးသမးမား ပငဆငေသာ စးပြားေရးမားက အေရာငးျမငတငျခငး၊ အမးသမးမားက ဥးတညေသာ BDS ဝနေဆာငမႈမား ႏင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက ဘ႑ာေရး အစအစဥမား စသညတ႔ႏင ခတဆကေနသည အေျခအေနခြမား ျဖစသည။ ကနရေနေသးေသာ ေပးမတ (၅) မတတြင (၃) မတ ရခေသာ အျခား အေျခအေနခြမားက တးတကေအာင ေဆာငရြကျခငးမလညး အကးမား ရေစသငသည။

23

အၾကျပခကမား

ျမနမာႏငငအတြငး WED မေဘာငအေျခအေနမားႏင အေျခအေနခြမား အားေကာငးခငမာလာေစရန ႏင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသတ႔၏ အေျခအေနမား အေကာငးဘကသ႔ ဥးတညတးတကလာ ေစရနအတြက ဤဆနးစစေလလာမႈက ေအာကေဖာျပပါအၾကျပခကမားက အဆျပတငျပအပပါသည။ SME ဗဟဌာန၏ ဥးေဆာငမႈေအာကတြင ကြျပားေသာ အကးဝငသမား ပါဝငကာ ျပနလည သးသပျခငး ႏင အၾကျပျခငးမား လပေဆာင၍ ဤ အၾကျပခကမားက အေကာငအထည ေဖာႏငသည။ သတမတထားေသာ အခန ကာလအတြငး အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အားေကာငးလာေစရန ဥးတညသည အထး လပေဆာငခကမားက ပဂၢလက လပငနးလပေဆာငသမား၊ ဘ႑ာေရး အဖြ႕အစညးမား၊ စးပြားေရး သမား အဖြ႕အစညးမား၊ အစးရ မဟတေသာ အဖြ႕အစညး (NGOs) မား၊ ႏငငတကာ ေကာပေရးရငးမား ႏင အစးရတ႔ ပါဝင ေဆြးေႏြး အၾကျပကာ အမးသားအဆင WED လပငနးစဥမား ေရးဆြ ေဖာထတ ဥးေဆာင သြား သငသည။

i. ျမနမာနငငတြင အမးသမးမား၏ အေသးစားႏင အလတစား စးပြားေရး လပငနးမား ပငဆငမႈႏင စြန႔ဥး တထြငမႈ ဆငရာ အခကအလကမား ေကာကခမႈႏင ခြျခမးစတျဖာမႈ အေျခအေနမားက ျမငတငၿပး ေတြ႕ရခကမားမ သကေသျပခကမားက အေျခခကာ ထေရာကေသာ မဝါဒ ႏင အစအစဥမားက ပစထတပါ။

ii. ေဒတာေဘစတြင မတပတငထားသည SME မားက ကား၊ မ အလက အခကအလကမား ခြျခား စေဆာငးျခငး ႏင အစရငချခငးျဖင အမးသမးပင SME မား အပါအဝင SME မားမ SME ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဥပေဒ ေအာကတြင အကးခစားခြငမား၊ ရထကပငခြင မား ရယႏငရန အခကအလက ေကာကခေရးစနစက တးတကေကာငးမြနေအာင ျမငတငပါ။

iii. အမးသား အဆင ႏင ေဒသႏရ အဆင မားတြင အမးသမးမား၏ အခနးက႑က စြန႔ဥး တထြငသမား အျဖစ ပေဖာျပသရန ႏင စးပြားေရး အေဆာကအအအတြက ၎တ႔၏ ပပးျဖညဆညးမႈက အထငအ႐ား ေဖာျပရနအတြက အမးသမး အခနးက႑ ျမငတငေရး လႈႈ႕ေဆာစညး႐းလႈပ႐ားမႈ တစခ စတငမတဆကပါ။

iv. အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အပါအဝင အမးသမးမား၏ အခန ရားပါးမႈက ေျဖရငးႏငရန အတြက အလပႏင မသားစၾကား ဟနခကမမႈႏင အမးသမးမားႏင အမးသားမားၾကား ျပစေစာငေ႐ာကေရးႏင အမေထာင တာဝန၊ ဝတရားမားအား သာတညမ ခြေဝမႈ တ႔က ျမငတငေပးမည မဝါဒမား ႏင အသပညာေပးေရး လႈ႕ေဆာစညး႐းလႈပ႐ား မႈမားက ေရးဆြခမတပါ။

v. ကား၊ မ ကြျပားမႈက အေလးေပးေသာ လပငနးခြင ႏင အမးသမးမားက ျမငမားေသာ ေခါငးေဆာငမႈ ေနရာမားတြင တာဝနေပးေသာ လပငနးခြငမား အျဖစ ပဂၢလက လပငနး က႑မားတြင ေကာငးေသာ အေလအထမားက ျဖန႔ေဝပါ။

vi. အစးရ၏ အမးသမးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ မဟာဗဟာ စမကနး (NSPAW) တြင ကား၊ မ ကြျပားမႈက ပငမေရစးအျဖစ လပေဆာငေသာ လပငနးစဥမား ျဖစလာရန လေလာကေသာ ဝနထမးခန႔ထားမႈႏင ေငြေၾကး ခြေဝမႈတ႔ျဖင အေကာငအထညေဖၚပါ။

အေထြေထြ

23

24

WED မေဘာင အေျခအေန (၁) - အမးသမးမား၏ စးပြားေရးဆငရာ အခြငအာဏာက ျမငတငေပးမည ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ (Gender-sensitive) ဥပေဒေရးရာႏင ဥပေဒစညးမဥး ၾကပမတထနးသမးမႈ ဆငရာစနစ

အေျခအေနခြ ၁ (က) “အလပသမားဥပေဒမားႏင နညးဥပေဒမား”

i. အလပသမား ေရးရာ ဥပေဒမား ေျပာငးလျခငး စမခက၏ တးတကမႈ အေနျဖင အလပသမား ဥပေဒထတြင အမးသမး အလပသမားမားအတြက အခြငအေရးမား အေနႏင လၿခေရး ဆငရာႏင တနးတ ညမေရးဆငရာ ျပ႒ာနးခကမားက ေထာကပ ေပးပါ။

ii. ကား၊ မ သဘာဝ အေျခခ လပခကြာဟခကမားက ပယဖကႏငရန အတြက အနမဆး လပခ လစာ ဥပေဒပါ လပခလစာ တနးတညမေရး ျပ႒ာနးခကမား ႏငအည လကနာ ေဆာင႐ြကေအာင ၾကပမတထနးသမးပါ။

iii. စြန႔ဥး တထြငမႈ အပါအဝင

မ႐းဖလာမဟတေသာ က႑ရပမားအတြငး အမးသမးမား၏ အလပအကင တးတကမႈက ပပးကညေပးႏငမည ခြျခားဆကဆမႈ မ႐ေစေရး ဆငရာ ျပ႒ာနးခကမားက အားေကာငး ခငမာလာေအာင ေဆာင႐ြကပါ။

iv. အလပသမားေရးရာ အရာရမား အေနျဖင အသအျမငဖြငေသာ အစအစဥမားအားျဖင အလပသမားေရးရာ ဥပေဒမား၊ စညးမဥးမား၊ တငၾကားမႈ အတြက လအပခကမားက အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား သရလာရန အထးအားထတသငပါသည။ ထအားထတမႈ တြင အမးသမး စြန႔ဦ တထြငသမား အဖြ႕အစညးလညး ပါ၀ငသငပါသည။

အေျခအေနခြ ၁ (ခ) “စးပြားေရးလပငနးမတပတငျခငးႏင လငစင ေလာကထားျခငး”

i. စးပြားေရးလပငနး မတပတငျခငးႏင လငစငေလာကထားျခငးဆငရာ လကနာ ျဖညဆညး ရမညသတမတခကမားက ၿမ႕ျပႏင ေကးလကေဒသမားမ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား ထသ႔ ျဖန႔ေဝေပးအပႏငရနအတြက သကဆငရာ အမးသမး အပစမား၊ အသငးအဖြ႕မားႏင ျမနမာ အမးသမး စြမးေဆာငရငမား အသငး (MWEA) တ႔ မတဖကအျဖစ ပးေပါငး လပေဆာငပါ။

ii. အြနလငးမ စးပြားေရး လပငနး မတပတငျခငးက ေဒသအားလးမ လပေဆာငႏငရန တးခ႕ၿပး အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားက သတ႔၏ စးပြားေရး လပငနး မတပတငျခငးက ျပညစစြာ လပေဆာငႏငရန အစးရ မဟတေသာ အဖြ႕အစညး (NGOs) မား၊ ေဒသတြငး အဖြ႕အစညးမားႏင ဆေလာေသာ ေကးလက အဖြ႕အစညးမားမ စြမးရညျမင လပငနးမား ေဆာငရြက ပပးေပးပါ။

24 ျ မနမာႏ ငငတ ြင အမ းသမးမ ား၏ စ ြန ႔ဥ း တထ ြငမ ႈ ဖ ြ႕ၿ ဖ းေရး အေျ ခအေနမားအား အမ းသား အဆင ေလလာ ဆ နးစစခ က

25

အေျခအေနခြ ၁ (ဂ) “အမျခေျမႏင အေမြဆကခမႈ အခြငအေရးမား”

i. အစးရ အရာရမားမ အမးသမးမား၏ လယယာေျမပငဆငမႈ အေျခအေနႏင ပတသက ေသာအေျခခအခကအလကမား ေရးဆြ ခမတၿပး လယယာေျမပငဆငမႈ၊ အသးခမႈႏင ေဖာေဆာငမႈဆငရာတ႔အတြက အမးသမးမားက တနးတညမအခြငအေရးမား ရရလာ ေအာင၊ ထထေရာကေရာက ၾကပမတထနးသမးေပးမည စနစ၊ ယႏရားမားက အသက ဝငေအာင ေဆာင႐ြကသငပါသည။

ii. အမးသားအဆင လယယာေျမအသးျပမႈ မဝါဒအရ၊ လယယာေျမ ပးတြ ပငဆငသ အခြငအေရးမား အပါအဝင အမးသမးမားအား လယယာေျမ ပငဆငသ အခြငအေရးႏင ပငဆငမႈဆငရာ အခြငအေရးမားအေၾကာငး၊ သငတနးေပးကာ အသအျမင တညေဆာက ေပးပါ။

iii. ခ႐ငလယယာေျမအသးခမႈ ေကာမတမားမ ေရးဆြေသာ ေဒသႏရ လယယာေျမအသးခမႈ စမခကမားအား တရားဝငအတညျပ ျပ႒ာနးျခငးမျပမ လယယာေျမအသးခမႈ မဝါဒပါ ကား၊ မ တနးတညမေရး ျပ႒ာနးခကမားႏင ကကညမႈ ႐၊ မ႐ စစေဆးပါ။

iv. လကရ ဥပေဒမားမ ဥပေဒၾကပမတထနးသမးေရး ျပ႒ာနးခကမား အားေကာငးလာေအာင ေဆာငရြကျခငးျဖင အမးသမးမား၏ ဥပေဒေၾကာငးအရ အေရးဆႏငေရး စနစ၊ ယႏယားမား အပါအဝင အမးသမးမား၏ လယယာႏငအမျခေျမ အေမြဆကခပငခြင၊ ပငဆငခြငႏင အသးျပခြင တနးတညမမႈက အာမခခကေပးပါ။

WED မေဘာင အေျခအေန (၂) - WED ျမငတငေရးအတြက ထေရာကေကာငးမြနေသာ မဝါဒပငး ဆငရာ ေခါငးေဆာငမႈႏင ေပါငးစပ ညႏ ႈငးေဆာင႐ြကမႈ

i. မဝါဒေရးရာ ဥးတညခကမား၊ ရညမနးခကမား၊ လပငနးမား၊ ဘတဂက အသးစရတ၊ ေစာငၾကညေလလာေရးႏင အကျဖတသးသပေရး မေဘာငတစရပတ႔ ပါဝငေသာ WED မဟာဗဟာႏင လပငနးစမခကတစရပက အကးဝင ပတသကသမားႏင အတတကြ ေရးဆြပါ။

ii. အမးသမးမား ပငဆငေသာ SMEs မားႏင အမးသမးမား၏ စြန႔ဥး တထြင လပ ေဆာငမႈမားက ဥးတည၍ အားေကာငးလာေအာင

ပ ပးေပးႏငရန ရညရြယခကမားတြင ထညသြငးလပေဆာငႏငမည အခြငအလမးမားက ခြျခမးစတျဖာႏငရန အတြက SME ဖြ႕ၿဖးေရးဥပေဒ ႏင SME ဖြ႕ၿဖးေရးမဝါဒ တ႔၏ ကား၊ မ ကြျပားမႈ အေပၚ သကေရာကမႈမားက ျပနလညသးသပပါ။

iii. အမးသမးမား၏ စြန႔ဥး တထြင လပေဆာငမႈမားက ပပးနငရနႏင ျမငတငႏငရန အတြက ဥးတညကာ အဆျပေသာ လပေဆာငခကမား ျဖစလာရနႏင၊ အမးသမးမားႏင အမးသမး

25

26

WED မေဘာင အေျခအေန (၃) - ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ (gender-sensitive) ဘ႑ာေရး ဝနေဆာငမႈမားအား လကလမးမရ႐ႏ ငမႈ

i. ကးသနးေရာငးဝယေရး ေခးေငြမားက အမးသမးမားက မဟာဗဟာေျမာကစြာ ပမလကလမးမ ရ႐ႏငေရးအတြက အတတကြ လပေဆာငရာတြင ေငြစေငြေခး အဖြ႕မားႏင စးပြားေရး ဘဏမား အခငးခငးၾကား ခတဆကမႈမားျပလပရနႏင အတလကတြ လပေဆာငမႈဆငရာ ဆကဆေရး မား တညေဆာကရန အားေပးတကတြနးပါ။

ii. ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေျခခေသာ အျပအမမားႏင သေဘာထားခယခကမား စြၿမျဖစတညေစမည လပေဆာငပနညးလမးမားက ေရးဆြ ခမတႏငရနအတြက၊ ေခးေငြ

ေလာကထားျခငးမားႏင ေခးေငြ ရယမႈဆငရာမားတြင ကား၊ မ ခြျခားထားေသာ အခကအလကမား ေကာကချခငးႏင၊ ခြျခမးစတျဖာျခငးမား ပါဝငေသာ FAMOS စစေဆး ေရး ကရယာက အသးျပကာ ျပညတြငးႏင ႏငငတကာဘဏမားက ILO ၏ ပပးကညမႈျဖင ဗဟဘဏ၏ ဥးေဆာငမႈ ေအာကတြင ကား၊ မ တနးတညမေရးဆငရာ ဆနးစစမႈ ျပလပပါ။

iii. ဘဏမားမ ေခးေငြရရရနခကခေနမႈကပ ပ းေပးျခငး ႏင ရငဆငေနရေသာအဓက အတားအဆးမားက ေလာခေပးႏငျခငးအားျဖင

စြန႕ဥး တထြငသမားအတြကဥးတညေသာ ပမထေရာကသည ကား၊ မ အေျချပ ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈမားျဖစလာရန ျမနမာႏငင ပဂၢလကက႑ ဖြ႕ၿဖး တးတကေရး မေဘာငက ကား၊ မ တနးတညမမႈ အေျခခကာ ျပနလနေလလာသးသပမႈ တစရပ ျပလပပါ။

iv. အမးသမး SMEs မားအတြက အၾကေပး ေကာမတ တစရပ ဖနတးပါ – အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားႏင သတ႔က ကယစားျပေသာအဖြ႕အစညးမားပါဝငကာ – SME ဖြ႕ၿဖး တးတကေရးဗဟဥးစးဌာနမဥးေဆာငကာ အမးသမးမား၏ စးပြားေရး လပငနးမား စတငခနႏင ႀကးထြားလာေအာင ေဆာငရြကခနတ ႔တြင ေထာကပ ေပးမႈ

စတငႏငေသာ အစအစဥမား၊ မဝါဒမားအတြက သတ႔မ SME ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဗဟဥးစးဌာနအား အၾကမား ပပးေပးသငသည။ SME ဖြ႕ၿဖးေရးဥပေဒအရ အထးျပ႒ာနးခကမားသည အမးသမးမားပငဆငေသာ SMEs မား ပးေပါငးပါဝငမႈကလညး အားေကာငးလာေစသင သည။

v. အမးသားအဆင အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကရာတြင SME ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဗဟဥးစးဌာနသည ၎တ႔၏ ေခါငးေဆာငမႈ အားေကာငး ျမနဆနလာရနအတြက အမးသမး စြန႔ဥးတထြငမႈ ဆငရာ လပငနးစမခက အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကေရး ေခါငးစဥျဖင အသးစရတ ဘတဂကတစရပ ခြေဝေပးအပပါ။

26 ျ မနမာႏ ငငတ ြင အမ းသမးမ ား၏ စ ြန ႔ဥ း တထ ြငမ ႈ ဖ ြ႕ၿ ဖ းေရး အေျ ခအေနမားအား အမ းသား အဆင ေလလာ ဆ နးစစခ က

27

WED မေဘာင အေျခအေန (၄) - ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈဆငရာ အေထာကအပေပးေရး ဝနေဆာငမႈမား (BDS) က လကလမးမရ႐ႏ ငမႈ

i. စးပြားေရးလပငနးဆငရာ သတငးအခကအလကမား ျဖန႔ေဝေပးအပရနႏင အမးသမးမား ပငဆငေသာ ႏင အမးသမးမား ဥးေဆာငေသာ MSMEs မားအတြက ရ႐ႏငေသာ စးပြားေရး ဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားက ပပးေပးအပရနအတြက ကား၊ မ တနးတညမမႈက အေလးေပး ဂ႐ျပေသာ ဝကဘဆကတစခက အစးရက ေရးဆြဖနတးကာ အေကာငအ ထညေဖာ ေဆာင႐ြကပါ။

ii. BDS ဝနေဆာငမႈ ေပးသမားအေနျဖင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား၏ လအပခကမားႏင အည ၎တ႔၏ အစအစဥမားႏင

ဝနေဆာငမႈမားက တတကက ဖနတးႏငရန ကား၊ မ အလက သတငး အခကအလကမားက ခြျခား ေကာကခကာ ေလလာဆနးစစပါ။

iii. အမးသမးမားက ဝနေဆာငမႈမား ေပးအပရာတြင သတ႔၏ အခြငအလမးမား ႏင စနေခၚမႈ မားက သျမငမႈအား ျမငတငကာ ဝနေဆာငမႈ ေပးအပသမားက ကား၊ မ ကြျပားမႈ ႏင အျခား ကြျပားမႈမားက အေလးေပး ဂရျပေသာ BDS ဝနေဆာငမႈ ေပးအပသမား ျဖစလာရန ILO ၏ နညးပညာ ပပးမႈမားႏင နညးပညာပငးတြင စြမးေဆာငရည တညေဆာကပါ။ (ဥပမာ - FAMOS စစေဆးေရး ကရယာ)

အမးသမးမား ပငဆငေသာ ႐ရငးစြ စးပြားေရးလပငနးမား ဖြ႕ၿဖးႀကးထြားလာေအာင ျပစပးေထာငေပးမည အစးရက ေကာ ေထာကေနာကချပေသာ ေခးေငြ အာမခ အစအစဥတစရပ ေရးဆြ ဖနတးပါ။

iv. အေသးစားေခးေငြ အမားဆးပမာဏ ျမနမာကပေငြ (၁၀) သနးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရး ဘဏေခးေငြ အနမဆးပမာဏ ျမနမာကပေငြ သနး (၅၀) အၾကားရ ေခးေငြႏစရပၾကား လစဟာခက (lending gap) က ကငတြယေျဖ႐ငးရနအတြက အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက ကးေျပာငးေရး ေခးေငြရနပေငြ (Transition Loan Fund) ေရးဆြ ခမတကာ မတဆက ေဖာေဆာငပါ။ ကမၻာဘဏ၏ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား

အတြက ဘ႑ာေရး စဥး ေဆာငရြကမႈ (We-fi) ကသ ႔ေသာ လကရ ရေနသည ႏငငတကာမ အမးသမးစးပြားေရးလပငနးရငမားအတြက ဘ႑ာေရးအခြငအလမးမားက အဆငေျပခန တြငညႏႈငး၍ သေဘာတညခကမား ရယပါ။

v. ၎တ႔၏ ဝငေငြေဖာေဆာငေရးလပငနးမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက ေခးေငြ ရယေနရသည အမးသမးမားအတြက စခနစႏႈနးႏင ကကညေသာ ေငြေရးေၾကးေရး စမခန႔ခြမႈ အတတ (financial literacy) အစအစဥက ေပးအပပါ။ ထ အစအစဥသည သတငး အခကအလက စမခန႔ခြမႈ အတတ (digital literacy) အတြက စြမးရည ျမငတငျခငးလညး ပါဝငႏငသည။

27

28

WED မေဘာင အေျခအေန (၅) - ေစးကြကမားႏင နညးပညာတ႔က လကလမးမ ရ႐ႏ ငမႈ

i. ႏငငျခား ပ ႔ကနတငပ ႔သမား သငတနးႏင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက လမးညႊနေပးေရး အစအစဥ တစရပက ေရးဆြဖနတးေပးအပကာ ဥပမာ- SheTrades ႏင the GREAT Women in ASEAN initiative တ႔မတစဆင ႏငငတကာမ အေလအကင ေကာငးမား တညေဆာကေပးျခငး။

ii. စကမႈ ဝနႀကးဌာန၊ ျမနမာႏငင ကနသည ႏင စကမႈ၊ လကမႈ အသငးခပ၊ အမးသမး စြမးေဆာငရငမား အသငး (MWEA) ၊ the Great Women in ASEAN initiative ၊ ႏငငတကာ စကမႈ အသငးခပႏင အျခား အဖြ႕အစညးမားသည

အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက ႏငငျခားပ ႔ကန တငပ ႔ ေရာငးခမႈက ျမငတငရာတြင က႑ အလက သးျခားျဖစေသာကနစညျပပြမား စစဥကငးပ ေပးပါ။

iii. အစးရ၏ ဝယယျဖညတငးမႈ အခြငအလမးမားႏင လအပေသာ သတမတအရညအခငးမား အေၾကာငးက အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားႏင အမးသမး အဖြ႕မားက ပမသရနားလည လာေအာင အစးရ၏ ဝယယျဖညတငးေရးဌာနမားအေနျဖင လပေဆာငေပးသငသည။ အစးရ၏ ဝယယျဖညတငးေရး အခြငအလမးမားက မညသ႔ လကလမးရမည ဆသည ႏင ေစးႏႈနး

သတငးအခကအလကမား ပမ သရလပါက http://www.shetrades.com တြငၾကညပါ။

iv. အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက ကမးလမးႏငေသာ ဝနေဆာငမႈမား ေပးႏငရန အတြက စတအားတကၾကြစြာ ျမပႏေဆာင႐ြကေသာ သတငး အခကအလကရယရန အခနးငယ (kiosk) က SME ဌာနမားအားလး အတြငးတြင ဖနတးပါ။ ဝနေဆာငမႈမားတြင ဘ႑ာေရး ၀နေဆာငမႈ အဖြ႕အစညးမား၊ အျခား အမးသမး ကြနယကမား ႏင အမးသမး စြမးေဆာငရငမား အသငး (MWEA) တ႔မ တစဆင စးပြားေရး လပငနးမားက မတပတငရာ တြင အေထာကအပေပးမႈႏင ဆရယမဒယာအား အေရာငးျမငတငေရးအတြက အသးျပ ျခငးတ႔ ပါ၀ငသငသည။

v. SME ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဗဟဥးစးဌာန၏ အေျခခမ အရ ျမနမာႏငငလးဆငရာ အမးသမး

ေရးရာေကာမတ ႏင အမးသမးစြမးေဆာငရငမားအသငး (MWEA) တ႔သည အမးသမး မား၏ စြန႔ဥး တထြငမႈ စငတာ သ႔မဟတ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား ဖြ႕ၿဖးေရး စငတာ တစခ ထေထာငရန အဆျပကာ၊ အေကာငအထညေဖၚရန အစအစဥ ေရးဆြသငသည။ ထေနရာသည အမးသမးမား၏ ထတကနမားက ျပသရန၊ ထတကနမားက ေစးကြကသ႔ ပ ႔ေဆာငရနအတြက အၾကျပခကမား ရယႏငရန၊ ထတကန ဒဇငး ႏင အရညအေသြး အတြက အေထာကအပမား ရရရန၊ ICT ႏင စမခန႔ခြမႈ သငတနးမား ႏင နညးပညာရပမား ပါ၀ငေသာ အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးမႈ ဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားက ဆနးသစေသာနညးလမးမားႏင ေထာကပ ေပးျခငးမားျပလပရန ေနရာ ျဖစသငသည။

ျ မနမာႏ ငငတ ြင အမ းသမးမ ား၏ စ ြန ႔ဥ း တထ ြငမ ႈ ဖ ြ႕ၿ ဖ းေရး အေျ ခအေနမားအား အမ းသား အဆင ေလလာ ဆ နးစစခ က28

29

WED မေဘာင အေျခအေန (၅) - မဝါဒေရးရာ ေတြ႕ဆေဆြေႏြးမႈမားတြင အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားအား ကယစားျပမႈႏင အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား ပါဝငမႈ

i. ပဂၢလက က႑ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဆငရာ သးပြငဆင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈ ႏင အျခား အကးဝငသမား ႏင ေဆြးေႏြးမႈမားတြင အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အမနတကယ ကယစားျပႏငေအာင အတငးအတာမားက ခြျခမးစတျဖာကာ ေဆာင႐ြကပါ။

ii. အမးသမး အသငးဝင တးျမငျခငး၊ လပေဆာငခကႏင မဝါဒ ေရးဆြမႈမားတြင အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမားက ထညသြငးျခငး ႏင ကား၊ မ ကြျပားမႈက တ ႔ျပနမႈရေသာ ဝနေဆာငမႈ ပ ပ းျခငးမားက UMFCCI အပါအဝင

အလပ႐ငအဖြ႕အစညးမားႏင က႑အလက အသငး အဖြ႕မားက လပေဆာငလာႏငရန စြမးေဆာငရညမားတညေဆာကေပးျခငးျဖင ပပး ကည ပါ။

iii. ျမနမာႏ ငငအတြငး အမးသမး စြန႔ဥးတထြငမႈ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အေထာကအပ ျဖစေစမည ျပျပငေျပာငးလမႈမားႏင အစအစဥမားက ေထာကခလႈပ႐ား ေဆာင႐ြကသည အမးသမး စြန႔ဥးတထြငသမား အသငးမား၏ စြမးေဆာငရညက အားေကာငးခငမာေအာင လပေဆာငေပးပါ။

အဆျပလႊာမား မညသ႔ ျပငဆငရမညတ႔က BDS ဝနေဆာငမႈေပးသမား ႏင ေကာပေရးရငးမားက သငတနးမားျဖင ပပးေပးသငသည။

iv. အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမား အတြက တနဖးကြငးဆကႏင ပပးေပးသြငးေရး ကြငးဆကမား ႏင သကဆငေသာ ႐ရငးစြ အကငအၾကေကာငးမားက ခ႕ထြင ေဆာင႐ြကပါ။ (ဥပမာ MEDA အစအစဥ “အမးသမးမား အတြက ေစးကြက အခြင အလမးမား တးတကေစျခငး” ႏင ILO တနဖး ကြငးဆကအစအစဥမား)

v. အမးသမး စြန႔ဥး တထြငသမားအတြက စးပြားေရး ဆငရာ သတငး အခကအလက စမခန႔ခြမႈ အတတ “digital literacy for business” သငတနးအစအစဥ တစရပ

ေရးဆြ ခမတကာ ေပးအပပါ။ ထ သငတနးတြင စးပြားေရး လပငနးေဆာင႐ြကမႈတြင သတငး အခကအလက နညးပညာ မတဆက နဒါနးတစရပ၊ လမႈကြနယကအပါအဝင ICT ကရယာမားအသးျပမႈ၊ အြနလငးေရာငးဝယေရး ပလကေဖာငးမားအျပင အေျခခ ကြနျပတာ ကြမးကငမႈမားက ထညသြငးရေပမည။

vi. အမးသမးမားပငဆငေသာ MSMEs မားအတြက ICT Voucher အစအစဥတစရပ ေရးဆြ ခမတမႈက ေလလာစစေဆးပါ။ ထလပငနးမားအတြက သငတနးႏင အျခား BDS ဝနေဆာင မႈမား ပမလကလမးမရ႐ၿပး ၎တ႔၏ စးပြားေရးလပငနးမားတြင ICTs မား စစဥေရးဆြကာ အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကႏငရန အတြကျဖစသည။

29

ILO Regional Office for Asia and the Pacific

United Nations Building

Rajdamnern Nok Avenue

Bangkok 10200, Thailand

Tel.: +662 288 1234

Fax: +622 280 1735

Email: BANGKOK@ilo.org

www.ilo.org/asia

Sasakawa Peace Foundation

The Sasakawa Peace Foundation Building

1-15-16 Toranomon, Minato-ku

Tokyo 105-8524, Japan

Tel.: 03-5157-5430

Fax: 03-5157-5420

Email: spfpr@spf.or.jp

www.spf.org/en