Post on 27-Jan-2016
description
1
Vrijwilligersbeleid
Eva Hambach (Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw)
& Carmen Mathijssen (Cera)
Workshop 12 oktober 2013
2
Wie zijn we?
Eva Hambach van Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw
Carmen Mathijssen van Cera cvba
Wij kennen elkaar onder meer van…
3
Wat gaan we vandaag (met u) doen?
Eenvoudige zelf-evaluatie van het vrijwilligersbeleid van uw organisatie
Vijf cruciale vragen waarop u uw eigen organisatie een score geeft: 0 = Hier dachten we nog nooit over na
1 = Hier besteedden we al aandacht aan, maar (nog) niet expliciet
2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek, mee bezig of aan het experimenteren
Resultaat = score op 10 + actiepunten!
4
Vijf cruciale vragen
1. In orde met vrijwilligerswet? Infoplicht en verzekeringsplicht?
2. Alleen actie, of ook visie en strategie?
3. Werven: motieven en drempels?
4. Bijhouden, maar soms ook afscheid nemen?
5. Vrijwillig, verplicht en/of vrijblijvend?
5
Wat is vrijwilligerswerk?
Een activiteit uitgevoerd door vrijwilliger
Onbezoldigd
Op vrijwillige basis
Binnen een organisatie (met of zonder rechtspersoonlijkheid)
Voor anderen/een maatschappelijk doel
Buiten de specifieke werkcontext
6
De vrijwilligerswet (sinds 03/07/2005)
Om vrijwilligers & organisaties te beschermen! Wie mag vrijwilligerswerk doen?
Kostenvergoeding?
Aansprakelijkheid en verzekeringsplicht
Geheimhoudingsplicht
Informatieplicht
Wie zijn allemaal jouw vrijwilligers? Vergeet je niemand?
7
Algemeen principe aansprakelijkheid?
De persoon die een fout maakt, is verplicht om de daaruit voortvloeiende schade voor derden te herstellen of vergoeden
Vermoedt 3 elementen: Fout, onvoorzichtigheid,
nalatigheid
Schade tegenover een derde
Verband tussen fout en schade
8
Afwijking aansprakelijkheidsregime
Organisatie is BA
‘Immuniteit vrijwilliger’ (behalve lichte repetitieve fout, grove fout, bedrog) (behalve vws in bepaalde FV)
Niet voor schade aan zichzelf
9
Verzekeringsplicht wettelijk opgelegd voor…
BA organisatie (risico’s vrijwilligerswerk)
Tijdens verrichten activiteiten (in ruime betekenis)
Voor organisaties die vallen onder vw ‘gunstig’ aansprakelijkheidsregime (dus: verzekeringsplicht niet voor alle organisaties)
Organisaties met en zonder rechtspersoonlijkheid (dus ook feitelijke verenigingen)
10
Quoteer jezelf
Vraag: In orde met vrijwilligerswet? Infoplicht en verzekeringsplicht?
De score van uw organisatie? 0 = Hier dachten we nog nooit over na
1 = Hier besteedden we aandacht aan, maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek, mee bezig of aan het experimenteren
11
Vrijwilligersbeleid? Visie?
Visie op werken met vrijwilligers
Systematische, gestructureerde en planmatige aanpak van vrijwilligers(werk) binnen je organisatie om… Duidelijkheid te bieden
Voorkomen van ongelijkheid, wrijvingen, conflicten tussen vrijwilligers
Stimuleren van vrijwilligers & optimaliseren van hun inzet voor doel van organisatie
12
Missie, visie & strategie? Heuh?
Missie= waarvoor we staan
Visie= waarvoor we gaan
Strategie= hoe het te bereiken
Waarom bestaan we?
Wat willen we zijn? Wat willen we bereiken?
Hoe, langs welke weg pakken we dat aan?
Centrale normen en waarden, die de organisatie naar buiten wil uitdragen
Inspirerende foto van de door ons nagestreefde situatie in de toekomst
Hoe missie en visie bereiken?Doelen?
13
Wat is de visie van uw organisatie op vrijwilligerswerk?
Waarom werken we met vrijwilligers?
Wat kunnen vrijwilligers betekenen in uw organisatie? Welke meerwaarde?
Wat is hun plaats?
Wat verwachten wij van de vrijwilliger?
Wat verwacht de vrijwilliger van ons?
Wat bieden wij onze vrijwilligers?
14
Nog meer visie-vragen… Waar knelt bij u het schoentje?
Krijgen (sommige) vrijwilligers een vergoeding? Waarom wel of niet?
Verhouding vrijwilligers en beroepskrachten?
Verwachtingen tav vrijwilligers (kennis, vaardigheden en attitude)? Waarin verschilt dit van verwachtingen tav personeel?
Wie neemt beslissingen m.b.t. vrijwilligersbeleid? Kunnen vrijwilligers dat ook beïnvloeden?
15
‘Actief zijn’ volgens families in armoede
“Zo veel mogelijk gebruik maken van je talenten; je inzetten om op te komen voor je rechten en iets betekenen voor anderen en de samenleving. Belangrijk is dat het niet opgelegd of verplicht is, maar iets wat je graag doet, waar je plezier aan beleeft. Onmisbaar is dat het sociaal is: werk in groep, samen plezier hebben, beter met elkaar omgaan”
16
What kind of citizen? (Westheimer & Kahne)
The personnally responsible citizen
The participatory citizen
The justice oriented citizen
Donates cans of food for the homeless
-Acts responsibly in his community-Volunteers to help
Organizes the food drive for the homeless
- Organizes community efforts to care for those in need
Asks why people are hungry and acts to solve root causes
-Seeks out and addresses unjustice-Effects systemic change
17
Quoteer jezelf
Vraag: Alleen actie, of ook visie en strategie?
De score van uw organisatie? 0 = Hier dachten we nog nooit over na
1 = Hier besteedden we aandacht aan, maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek, mee bezig of aan het experimenteren
18
Werven?Enkele vragen vooraf…
Waarom zou iemand vrijwilliger bij mijn organisatie willen worden?
Welke kwaliteiten vraag ik van de vrijwilliger? (leeftijd, opleiding, ervaring, beschikbaarheid, motivatie, continuïteit, stressbestendigheid, betrouwbaar, discreet…)
Waar wil ik vrijwilligers voor werven?
Past wat de vrijwilliger wil, bij wat de organisatie wilt?
Waar zitten de vrijwilligers? Via welke weg bereiken? Welke communicatiekanalen gebruiken?
Kunnen we met elkaar overweg? Klikt het?
19
Recruteren? Werven? Binnenhalen?
Zoek op de juiste plaats
Vooral: Durf potentiële vrijwilligers rechtstreeks aan te spreken!
Mensen worden meestal gevraagd door anderen (familie, vrienden, buren…)
Wees duidelijk en concreet
20
Drie losse ideetjes…
Vraag aan elke vrijwilliger om eens een kennis mee te nemen
Organiseer een laagdrempelig, aantrekkelijke (smakelijke?) activiteit voor niet-leden om te proeven van de werking
Creëer een vacature-bericht
21
De ‘nieuwe’ vrijwilliger?
Geen engagement van wieg tot in graf
Niet minder vrijwilligerswerk, maar wel anders!
Nomadisch? Levensfase bepaalt soort & intensiteit engagement
Afgebakend engagement, niet altijd, niet overal
Planning en efficiëntie: tijd is kostbaar
Waarom vrijwilligerswerk? Persoonlijke én sociale/maatschappelijke motieven
22
Motieven van vrijwilligers zijn onder andere…
Waardering krijgen voor wat je doet: sociale erkenning en plaats in de samenleving
Kans om iets nieuws uit te proberen & nieuwe vaardigheden te leren
Mensen leren zichzelf beter en anders kennen
Competenties kunnen zichtbaar worden: Dingen doen waarin je goed bent
Zich verbonden voelen met anderen: Mensen ontmoeten, vrienden maken
Morele, religieuze en politieke principes
23
Enkele drempels?
Mensen weten niet wat vrijwilligerswerk is
Mensen weten soms niet wat ze goed kunnen kansen geven om te ontdekken wat ze graag doen en goed kunnen
Zichzelf onderschatten (ik kan niets) of zichzelf overschatten (ik kan alles)
Onvoorziene kosten van vrijwilligerswerk (vervoer, gepaste kledij, belwaarde, drankje achteraf…)
24
Quoteer jezelf
Vraag: Werven, motivaties en drempels?
De score van uw organisatie? 0 = Hier dachten we nog nooit over na
1 = Hier besteedden we aandacht aan, maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek, mee bezig of aan het experimenteren
25
Stap 1 van ‘begeleiden’ is een warm onthaal
Zich welkom voelen: de vrijwilliger wordt verwacht & het is duidelijk wat hij/zij komt doen
Eerste indruk! Maak tijd voor het intakegesprek!
Proefperiode?
Vertrouwenspersoon? M/peter?
Onthaalpakket?
26
Bijhouden? Begeleiden?
Krachtgericht: focus op wat goed loopt; dit bekrachtigen en waarderen
Begeleiding op maat voor elke vrijwilliger
Kans om te leren (fouten als leerkansen)
Feedback vrijwilliger komt te weten hoe h/zij binnen het geheel functioneert
Vergoeding is extra motivator, maar nooit hoofdreden
27
Hoe loopt dat bij T’Hope?
Keuzes maken: je kunt op elk moment zelf bepalen waaraan je meedoet en waaraan niet
Je mening doet ertoe
We laten je niet los, ook als je zelf loslaat: Heb je een moeilijkere periode, ben je ziek of zie je vrijwilligerswerk niet meer zitten, vrijwilligers houden contact. Je kan altijd terug in de werking stappen
28
Enkele vragen rond ‘bijhouden’…
Inwerkperiode voor nieuwe vrijwilligers? Proefperiode?
Nodige vorming, training of opleiding? Welke persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden worden geboden? (portfolio?) Krachtgericht? Vertrekken vanuit competenties van vrijwilligers (of vanuit wat ze nog niet kennen)?
Bij wie kan de vrijwilliger terecht? (Mentor?)
Vraaggericht? Aansluiten bij verwachtingen en motivatie van vrijwilliger?
Heeft de vrijwilliger inspraak in (besluitvorming van de) organisatie? Duidelijk waarover wel & niet?
Past de organisatie zich aan als omstandigheden van vrijwilligers veranderen?
29
Succesfactoren bij (kwetsbare) vrijwilligers in Netwerk Tegen Armoede
Vrijwilligerswerk op maat (tijdsinvestering, draagkracht)
Zinvolle taakinvulling, aansluitend bij interesses
Groeimogelijkheden & competenties versterken
Inspraak (eigen taken & organisatie)
Ondersteuning
Erkenning en waardering
Sociaal contact
Vrijwillig = Mogelijkheid in- en uitstappen
30
Vragen rond ‘beëindigen’… zijn op voorhand al te bespreken !
Waarom wil/moet de vrijwilliger stoppen?
Hoe wil de vrijwilliger stoppen?
Wat laat de vrijwilliger achter? Hoe worden zaken overgedragen?
Wat kan de organisatie nog voor de vrijwilliger doen? (Netwerking?)
Hoe komt de vrijwilliger terug als h/zij dat wil?
Exitgesprek: afscheid nemen en terugblikken
31
Oudere vrijwilligers bij OCMW Genk?
Oudere vrijwilligers die na een periode van goed functioneren lichamelijk of geestelijk sterk achteruit gaan, kunnen vrijwilliger blijven zolang de kwaliteit van de dienstencentra hierdoor niet in het gedrang komt
In overleg met de betrokkene wordt zo nodig een bijkomende vrijwilliger ingezet voor dezelfde taak of wordt een andere taak gezocht
32
Quoteer jezelf
Vraag: Bijhouden, maar soms ook afscheid nemen?
De score van uw organisatie? 0 = Hier dachten we nog nooit over na
1 = Hier besteedden we aandacht aan, maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek, mee bezig of aan het experimenteren
33
Vrijwilligerswerk en activering
• Nood aan reflectie en dialoog rond ‘activering’ (en de mogelijke rol van vrijwilligerswerk hierbij)
• Wie is actief, en wie is ‘passief’?
• Wie beslist wat erkend wordt als ‘actief’?
• Vrijwilligerswerk als instrument voor deelname aan samenleving (en dus niet enkel voor deelname aan arbeidsmarkt)
34
Vrijwilligerswerk als voortraject naar betaalde arbeid (of toch niet)?
Vrijwillig of verplicht? Vrijwilligerswerk als gedwongen activeringsinstrument? Vertrekt van tekortkomingen ipv krachtgericht
Bevestiging geen controle, geleid worden
Verkleinen afstand tot arbeidsmarkt is een positief neveneffect van vrijwilligerswerk
Doel is sociale inclusie (en dus niet louter ‘inzetbaarheid’)
35
Watervalsysteem
- Betaalde arbeid als meest ‘complete’ vorm van participatie aan samenleving
- Niet actief op arbeidsmarkt = passieve tweederangsburger?
- Andere vormen van arbeid gezien als noodgedwongen tweede keus?
- Vrijwilligerswerk gereduceerd tot opstapje naar tewerkstelling, als een instrument voor arbeidsmarkttoeleiding
36
Doorstroom
Recht of plicht? Mag het of moet het?
Zinvolle bijdrage aan samenleving > participeren aan formele arbeidsmarkt Wie kiest? Welk (vrijwilligers)werk? Eigen
gekozen engagement opgeven voor ander dat meer kans geeft op ‘doorstroom’?
Doorstroom naar welke jobs? Duurzame doorstroom?
Niet louter individuele verantwoordelijkheid!
Vrije keuze is essentieel !
37
Quoteer jezelf
Vraag: Ambivalente verhouding vrijwilligerswerk en activering
De score van uw organisatie? 0 = Hier dachten we nog nooit over na
1 = Hier besteedden we aandacht aan, maar (nog) niet expliciet of niet genoeg
2 = Hier zijn we (pro)actief op zoek, mee bezig of aan het experimenteren
38
Interessante sites & literatuur
www.vrijwilligerswetgeving.be
www.vrijwilligersweb.be
www.vrijwilligerswerk.be
U ontvangt de publicatie ‘Respectvol vrijwilligen’