User-Generated Content na Deckmyn

VVA, 13 februari 2015

Prof. Dr. P. B. Hugenholtz

Wat is User-generated Content?

Wat is UGC? [volgens de Commissie Auteursrecht]

“Het moet gaan om een bewerking van bestaande werken voor niet-professionele doeleinden en er moet een creatieve bewerkingsslag hebben plaatsgevonden. […] De wetgever hoeft het begrip user-generated content overigens niet bij wet te definiëren, maar kan de toegestane handelingen ook duidelijk in een wettelijke bepaling beschrijven.”

Drie mogelijke wettelijke oplossingen

1. UGC uitdrukkelijk in de wet noemen als “vrije bewerking” (13 Aw)

• Vgl. Suske & Wiske (HR 1984) • Vgl. “freie Benutzung” (D) • Commissie Auteursrecht:

• veel UGC wsch. geen vrije bewerking • onzeker of EU-acquis dit toelaat • (te) weinig rechtszekerheid

Drie mogelijke wettelijke oplossingen

2. Aanhaken bij art. 18b Aw (parodie): “Als inbreuk op het auteursrecht op een werk van

letterkunde, wetenschap of kunst wordt niet beschouwd de openbaarmaking of verveelvoudiging ervan in het kader van een karikatuur, parodie of pastiche mits het gebruik in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is.”

Mercis/Punt.NL Hof Amsterdam 13-9-2011

Drie mogelijke wettelijke oplossingen

2. Aanhaken bij art. 18b Aw (parodie): • ratio is vergelijkbaar: bevorderen van creatie die

niet concurreert met onderliggende werk • “pastiche” biedt wellicht extra

aanknopingspunten • maar EU-definitie van “parodie” (etc.) mogelijk

te beperkend

Drie mogelijke wettelijke oplossingen

3. Aanhaken bij art. 15a Aw (citaatrecht) • 5(3)d ARl (“het citeren ten behoeve van kritieken en

recensies en voor soortgelijke doeleinden”) biedt relatief veel ruimte

• 15a Aw (sinds 2004): “of voor een uiting met een vergeljkbaar doel”

• criteria citaatrecht (o.m. verkeersnormen, proportionaliteit) lijken ook geschikt voor UGC

• apart lid over UGC aan 15a Aw toevoegen

HvJEU Zaak C-201/13 Deckmyn/Vandersteen

Deckmyn/Vandersteen Wat is een parodie?

• Parodie is autonoom unierechtelijk rechtsbegrip. • Uitleggen “in de omgangstaal gebruikelijke betekenis

ervan, met inachtneming van de context waarin het wordt gebruikt en de door de regeling waarvan het deel uitmaakt beoogde doelstellingen”

• “de wezenlijke kenmerken van een parodie [bestaan erin] dat, enerzijds, een bestaand werk wordt nagebootst doch met duidelijke verschillen met het bestaande werk en, anderzijds, aan humor wordt gedaan of de spot wordt gedreven.”

Deckmyn/Vandersteen Hoe parodie-beperking in Arl uit te leggen?

• Beginsel van beperkte uitleg van beperkingen • Maar ook: nuttige werking van beperking waarborgen • Doelstelling van richtlijn: “een harmonisatie die zal

bijdragen tot de uitoefening van de vier vrijheden van de interne markt en die past in het kader van de eerbiediging van de fundamentele rechtsbeginselen en met name de eigendom – met inbegrip van de intellectuele eigendom –, de vrije meningsuiting en het algemeen belang. Vaststaat dat de parodie een geschikt middel vormt om een mening te uiten.”

• ‘Rechtvaardig evenwicht’ tussen rechten/belangen van auteurs en uitingsvrijheid van degene die zich op beperking beroept.

Deckmyn/Vandersteen Parodie: bijkomende vereisten?

• Niet vereist: • Oorspronkelijkheid van parodie (mits “duidelijke

verschillen”) • Dat parodie “redelijkerwijze aan een andere persoon dan de

auteur van het oorspronkelijke werk zelf kan worden toegeschreven”

• Dat de parodie betrekking heeft op het oorspronkelijke werk zelf parodie “met” ook toegestaan;

• Dat de bron van het geparodieerde werk wordt vermeld. • NB: HvJEU doet geen uitspraak over andere vereisten

(zoals verkeersregels in 18b Aw)

Conclusies m.b.t. UGC • “Parodie” is humoristisch of spottend bedoelde

nabootsing van een werk met duidelijke verschillen, zonder dat vereist is dat deze op dit werk betrekking heeft daaronder valt veel UGC!

• Deckmyn biedt dus nog méér ruimte voor UGC (dan de Commissie Auteursrecht dacht) misschien toch (ook) aanknopen bij art. 18b Aw?

• Toetsingskader in Deckmyn biedt perspectief op vergelijkbaar ruime uitleg/toepassing van citaatrecht

Tot Slot • UGC op open platforms gemarginaliseerd door

commercialisering van video-aanbod • Opkomst professionele kanalen op YouTube, amateur-

video (katten, honden, baby’s) minder belangrijk • Platforms sluiten licentieovereenkomsten met

rechthebbenden af, ook voor UGC • Vgl. overeenkomst YouTube-Buma/Stemra

• Hoe groot is het probleem nu eigenlijk?