Commons en geld

Anne Snick

PULSE netwerkdag, 23 oktober 2014

1. Waarom commmons based economy?Kantelingen in de context op macro-niveau

Uitdagingen en

nieuwe benaderingen

voor economisch handelen

We ‘weten’ het, maar doen niets

Of we doen iets, maar met averechts effect(Bron: Dennis Meadows, Club of Rome nov. 2011)

X X XGroottebevolking

Aantal ‘kapitalen’

per persoon/

consument

Aantal resources

per‘kapitaal’

Percent lineair versus

circulair

Sociale, culturele & economische innovatie (‘transitie’)

Veranderen van systeem

Technologische innovatie(‘meer van hetzelfde’)

Het systeem ‘verbeteren’

Lock-in

2. Sociale en economische innovatie vandaag

Van functie naar subsysteem…

en terug!

De term ‘economie’ in systeemperspectief

• Economie = functie vh maatschappelijk systeem, nl. resources zo benutten dat ieders noden bevredigd worden (= DOEL).

• Taak van “de economie” als maatschappelijk subsysteem : infrastructuur, bedrijven, geldsysteem, wetgeving … (= MIDDEL).

• Lock-in: groei monetair-economisch subsysteem is zelf (politiek) doel geworden (doel = BBP = €)

• Economische innovatie = bijdragen tot planetair welzijn/collectief goed als (duurzaam) systeem

Systeemdynamiek

Elk subsysteem heeft de natuurlijke neiging zichzelf in stand te willen houden (in concurrentie met andere subsystemen)

Tijdens de aardappelraid in Wetteren was er een tegenbetoging van Save Our Science, wetenschappers die opkomen voor vrijheid

van onderzoek (o.a. naar ggo’s )

Is wetenschap doel op zich, of een middel voor een hoger

systeemdoel? Waarom/waartoe innoveren we (vandaag)?

Governance : bewaken van hogere systeemdoelenOf: ontwikkelen van sociale & economische modellen

in balans met andere subsystemen / planetaire systeem

Ecologisch/planetair systeem

Samenleving (concept ‘arbeid’)

‘de’ (privé?)

economie

3. Commons based economy

Ontwikkelen van nieuwesociaal-economische modellen

in de actuele historische context

€

Werknemers / Kostwinners

Arbeidsmigratie

IndustrieDoel =

privéwinst

Professionele zorg-

verstrekkers

Zorgarbeid in privésfeer/ geen sociale rechten

Risico’s: ziekte/invaliditeit, werkloosheid door ontslag/ouderdom

INDUSTRIELE SAMENLEVING: succesvol in een bepaalde historische context

Publieke dienst-

verlening

Lokale handelaren

€ Beleid

Sociale zekerheid

Sociale rechten

Arbeid = jobs

= emploi

€

(Hooggeschoolde) werknemers

Automatisering Globalisering

Professionele zorg

Zorgarbeid in privésfeer/ geen sociale rechten /

eenoudergezinnen / armoederisico

Nieuwe & structurele “risico’s”: kinderen, ziekte/invaliditeit,

werkloosheid

KENNISECONOMIE: verschuivingen in het systeem

Publieke dienst-

verlening

Lokale handelaren

€ Beleid

(Schaarsse) kennis- en

dienstenjobs

InformatiseringWWW

Structurele werkloosheid Migratiestromen

VergrijzingVerzuring

Mondige burgersSociaal kapitaal

Vrijwilligers-werk

Inspraak

MilieuproblemenVervuiling

Uitputting grondstoffen

€

(Hooggeschoolde) werknemers

DelocalisatieCloud design3D-printing

Zorgarbeid in privésfeer

Cocreatieve initiatieven –

commonseconomy

COCREATIEVE ECONOMIE : economische innovatie ‘van onderuit’

Publieke dienst-

verlening

Lokale bedrijven

€ Beleid

Sociale zekerheid

Kennis- en dienstenjobs

WWWSocial networks(delen en ‘liken’)

Mondige burgersTijd en goesting ‘op overschot’

Gespecialiseerde zorg

Andere systemen voor

ruil en valorisatie

Professionele zorg

4. Geld in de Commons based economy

Van ‘geld als schaars bezit’

naar ‘geld als een collectief goed’

Rol van geld in dit systeemverhaal

Slechts één geldsysteem officieel erkend (hefboom voor beleid) €, $, £… (monopolie van banken)

Positieve interest: zet iedereen in concurrentie “privé-winst = economisch rationeel”

Leidt tot artificiële schaarste (arbeid) en artificiële rijkdom (grond-stoffen voor speculatie)

Leidt tot extreme privatisering, tot uitholling van de collectieve ruimte en sociale ongelijkheid

Zelfde geldsysteem gebruiken voor ‘collectieve’ doelen = dweilen met de kraan open(cf. “vermarkting” van de cultuur)

Lokale muntsystemen: vertrekken van een ‘common’ doel en passen muntontwerp eraan aan

Commons als gemeen-goedvergt ‘collectiviseren’ van monetair systeem

• Geldsysteem opnieuw tot gemeenschappelijk goed maken (tégen monopolie bankengeld)

• Geldsystemen opnieuw inzetten voor collectieve doelen (gemeenschapsmunten)

• Geldsysteem als geheel van afspraken in de gemeenschap door de lokale gemeenschap.

• Monetair systeem: van ‘monopolie’ naar ‘ecosysteem van complementaire munten’

• Geldsysteem zelf beheren als een commons.