Twitteren over de NAD? #nad

Nationale Accountancy DagThe Connected World: enkele juridische implicaties

Menno WeijSOLV Advocatenmail: weij@solv.nl

Twitter: @mennoweij

Twitteren over de NAD? #nad

Inhoud:• Accountant en zijn online dienstverlening

• Eigendom op de data• Compliance en verwerking persoonsgegevens (privacy)

• Accountant en zijn online aanwezigheid• Cookies• Nieuwsbrief

• Accountant en zijn online bedrijfsprocessen• Enkele aandachtspunten cloud contracten• BYOD

Twitteren over de NAD? #nad

Wat is Cloud Computing?• Geen eenduidige definitie

• Forrester: 'A form of standardized it-based capability - such as Internet-

based services, software, or it infrastructure - offered by a service provider that is accessible via Internet protocols from any computer, is always available and scales automatically to adjust to demand, is either pay-per-use or advertising-based, has Web- or programmatic-based control interfaces, and enables full customer self-service‘

• Eric Schmidt (Google): ‘Cloud are computers that are somewhere else’.

Twitteren over de NAD? #nad

Wat is Cloud Computing?• Elementen:

– Schaalbaar en elastisch– Diensten– Gedeeld– Afrekenen per gebruik / capaciteit– Dmv internet(technologie)

• Technisch: server virtualisatie

• Verschijningsvormen: private, public en hybride

Twitteren over de NAD? #nad

Vormen van Cloud Computing• WaaS: wifi-infrastructuur met controller online ipv in het lokale

netwerk

• IaaS: infrastructuur (servers, netwerk e.d.), bijv. Windows Azure

• PaaS: diensten op infrastructuur, bijv. toegangsbeheer, portal faciliteiten, bijv. PayPal, Amazon S3

• SaaS: applicatieniveau, bijv. Webmail, Google Apps, Facebook

Twitteren over de NAD? #nad

Voordelen Nadelen• Lagere kosten• Efficiëntie• Gebruiksgemak• Mobiliteit• Veiligheid• Beschikbaarheid• Onderhoud• Duurzaam

• Veiligheid• Betrouwbaarheid• Controle• Overstapkosten• Compatibiliteit• Gebrek aan support

Twitteren over de NAD? #nad

Accountant en online dienstverlening• Eigendom op de data• Compliance en verwerking persoonsgegevens (privacy)

Twitteren over de NAD? #nad

Data in de cloud

• Geen specifiek regime, aanhaken bij ‘off-line regels’

• Veelal geregeld in:

– Cloud computing overeenkomst– SLA– ToS (algemene voorwaarden)

Twitteren over de NAD? #nad

Data in de cloud (2)• “Eigendom van gegevens”

– Stelsel intellectuele eigendomsrechten– Revindicatie bestanden?

• Hof Arnhem 3 mei 2011, LJN: BQ5240: – Niet gebleken dat de digitale gegevens (emails/ documenten),

op zichzelf vatbaar zijn voor afgifte (revindicatie). Immers, ingevolge artikel 5:2 BW is revindicatie beperkt tot zaken

Twitteren over de NAD? #nad

Voorbeeld• Google Terms of Service (alg. vw.):

Some of our Services allow you to submit content. You retain ownership of any intellectual property rights that you hold in that content. In short, what belongs to you stays yours. When you upload or otherwise submit content to our Services, you give Google (and those we work with) a worldwide license to use, host, store, reproduce, modify, create derivative works (such as those resulting from translations, adaptations or other changes we make so that your content works better with our Services), communicate, publish, publicly perform, publicly display and distribute such content.

Twitteren over de NAD? #nad

Eigendom data (3)• Wat gebeurt er:

– Als één der partijen niet betaalt? EuroPsyche/Fides– Bij faillissement van de Cloud provider? InfoTechnology– Bij faillissement van de afnemer? Oilily/SaaSPlaza

• Sluit een (data?) escrow-regeling af?• Voor de hand liggend advies: regel het in contract• Denk aan back-ups!

Twitteren over de NAD? #nad

Privacy & Compliance (1)• Welke privacywet is eigenlijk van toepassing? NL of anders?

• Belangrijkste partijen onder WBP:– Verantwoordelijke

– Bewerker

– Betrokkene

• Je moet een grondslag voor verwerking hebben!

Twitteren over de NAD? #nad

Privacy & Compliance (2)• Enkele verplichtingen uit de Wbp:

• Verantwoordelijke of bewerker?• Beveiliging: passende technische en organisatorische maatregelen treffen

(art. 13 Wbp).• Ervoor zorg dragen dat de bewerker voldoende waarborgen biedt ten

aanzien van de technische en organisatorische beveiligingsmaatregelen (art. 14 Wbp).

• Bewerkersovereenkomst! (art. 14 lid 2 Wbp).• Toezicht op naleving (art. 14 lid 1, laatste zin Wbp).• Niet doorgeven naar ‘derde landen’ welke geen passend

beschermingsniveau waarborgen (art. 76 en 77 Wbp).• Toegang tot gegevens betrokkene (artt. 35 en 36 Wbp).

Twitteren over de NAD? #nad

Privacy & Compliance (3)Problemen Privacy versus Cloud volgens EU Werkgroep• Geen controle over de verwerking van de data.

• Beschikbaarheid• Integriteit• Vertrouwelijkheid• Bewerkingsmogelijkheden• Isolatie

• Onvoldoende informatie over de wijze van verwerking.• Transparantie

Twitteren over de NAD? #nad

Privacy & Compliance (4)Doorgifte buiten EER: • Alleen als passend beschermingsniveau,

– Binding corporate rules• Gedragscodes• Binnen 1 organisatie (bijv. multinationals)• Wederzijdse erkenning

– Safe harbour principles• Alleen doorgifte naar de VS!

– EU standard contractual clauses• Standaard contractuele bedingen die voldoen aan de richtlijn

• Of grond van art. 77 Wbp: toestemming.

Twitteren over de NAD? #nad

Accountant en online aanwezigheid• Cookies• Nieuwsbrief

Twitteren over de NAD? #nad

Cookies (1)

• Cookie-verbod art. 11.7a Telecommunicatiewet

• In werking per 5 juni 2012

• Amendement PVV en PvdA per 1 januari 2013: omkering bewijslast.

Twitteren over de NAD? #nad

Cookies (2)• Art. 11.7a Tw:

– Informatieverplichting– Toestemmingsvereiste

• Ziet op alle technieken die gegevens plaatst of toegang tot gegevens op randapparatuur van gebruiker wenst te krijgen, dus niet beperkt tot cookies!

Twitteren over de NAD? #nad

Cookies (3)• Uitzonderingen voor cookies die:

– Uitsluitend tot doel hebben de verzending van communicatie.• Inloggen bij internetbankieren

– Cookie is strikt noodzakelijk voor uitvoering gevraagde dienst.• Taalvoorkeur• Winkelwagentje

Twitteren over de NAD? #nad

Cookies (4)Informatieverplichting:• Bevat de doeleinden waarvoor de gegevens worden

verzameld/opgeslagen.• Voldoende specifiek.

• Verwijzing naar algemene voorwaarden, privacy en/of permission statement eigenlijk niet voldoende.

• Voldoende zichtbaar op website en leesbaar voor gebruiker• OPTA: informeer ook over cookies die onder uitzondering

vallen.

Twitteren over de NAD? #nad

Cookies (5)Toestemmingsvereiste:

• Vrij• Specifiek• Geïnformeerd

• Niet impliciet (zie FAQ van OPTA op internet)

• (Nog) niet via webbrowserinstellingen

Twitteren over de NAD? #nad

Voorbeeld

Twitteren over de NAD? #nad

Voorbeeld

Twitteren over de NAD? #nad

Nieuwsbrief (1)• Spamverbod in art. 11.7 Tw

• Bericht via geautomatiseerd oproep en- communicatie systeem• Ongevraagde communicatie• Over commerciele, ideële of charitatieve doeleinden

• Geldt voor: – Feitelijke verzender– Opdrachtgever tot verzending

• Ziet op verzending van berichten aan zowel consumenten (mei 2004) als bedrijven (oktober 2009)

Twitteren over de NAD? #nad

Nieuwsbrief (2)• Vereisten:

– Ontvanger moet toestemming hebben gegeven.• Vrij, specifiek en geïnformeerd• Algemene voorwaarden niet voldoende

– Ontvanger moet zien van wie het bericht afkomstig is.• Geen pseudoniem of alias

– Ontvanger moet zien hoe en bij wie hij zich kan afmelden.• In ieder bericht! Kosteloos & gemakkelijk

Twitteren over de NAD? #nad

Nieuwsbrief (3)Uitzonderingen (1):• Klantrelatie: gegevens zijn verkregen in het kader van verkoop van een

product of leveren dienst• Mits mogelijkheid van verzet bij verstrekken gegevens en opt-out

mogelijkheid bij berichten.• Bedrijven:

• als nieuwsbrief verstuurd wordt naar adres dat openbaar is op de website;

• Indien het bedrijf buiten EER zit, en aan de in dat land geldende regelgeving is voldaan.

Twitteren over de NAD? #nad

Nieuwsbrief (4)Uitzonderingen (2):• Tell-a-friend, mits:

• Communicatie gebeurt volledig op eigen initiatief van de internetgebruiker;

• Voor ontvanger is duidelijk wie initiatiefnemer is van de e-mail;• Internetgebruiker moet, voor verzending, inzage hebben in volledige

bericht dat in zijn naam wordt verzonden;• Verantwoordelijke gebruikt persoonsgegevens uitsluitend voor

eenmalige verzending als bedoeld door initiatiefnemende internetgebruiker.

Twitteren over de NAD? #nad

Handhaving TW

OPTA:• Bestuursdwang• Last onder dwangsom• Boetes tot maximaal €450.000,-

OPTA is niet bang om

te gebruiken!€660.000,- boete

Twitteren over de NAD? #nad

Accountant en online bedrijfsprocessen

• Juridische aspecten• BYOD

Twitteren over de NAD? #nad

Juridische aspecten (1)• Wat zijn Service Level Agreements (SLA)?

• Wat is het belang van een goede SLA?– Storing in Amazon EC2 cloud

• Meten is weten

Twitteren over de NAD? #nad

Juridische aspecten (2)• Wat moet er in een SLA staan? (1)

– Garanties voor up-time– Oplos- en Responstijden– Rapportage!– Back-up regeling– Disaster Recovery?– Kaartensysteem bij schending SLA?

Twitteren over de NAD? #nad

Juridische aspecten (3)• Wat moet er in een SLA staan? (2)

– Beëindigingsclausule – Exit en/of Medewerkingsverplichting / dataconversie– Auditmogelijkheden – Escrow regeling?– Beveiligingsmaatregelen

Aansprakelijkheid

Twitteren over de NAD? #nad

Bring Your Own Device

Twitteren over de NAD? #nad

Wat is BYOD?

BYOD: werknemer neemt eigen device mee voor het uitvoeren van zijn werkzaamheden en verkrijgt hiermee toegang tot e-mail, file servers en databases

(eigen def.)

Twitteren over de NAD? #nad

Andere definities/aspecten• Soms gelimiteerd tot een bepaalde vaste omgeving, maar meestal

niet

• Werknemers, freelancers, studenten, hotelgasten

• Smartphones, tablets, laptops

• Internet, e-mail, Lan, VOIP e.d.

Twitteren over de NAD? #nad

Is niet gelijk aan• CYOD (Choose Your Own Device)

• BYOT (Bring Your Own Technology)

Maar soms wel afgekort tot BYO…

En in de toekomst anyanyanyany

(device, locatie, applicatie, anyone)

Twitteren over de NAD? #nad

Voordelen Nadelen

• Bedrijf:– Besparing– Productiviteit (240 u p/j)– Betere zorgplicht werknemers

• Werknemer: – Keuzevrijheid– Controle

• Bedrijf: – Kostenaspect– Management IT– Security

• Werknemer: – Mix met privé

aspecten– Kosten

Twitteren over de NAD? #nad

Waarom is BYOD relevant?• Cisco Study: IT Saying Yes To BYOD

– 95% van de bedrijven staan BYOD toe– 84% leveren de apparatuur voor BYOD– 76% van de bedrijven is zeer positief over BYOD– Trend van “ver-consumentering IT”

Twitteren over de NAD? #nad

Aandachtspunten• Beveiliging

• Beveiliging (persoons)gegevens

• Aansprakelijkheid

• Relatie werkgever -werknemer!

Twitteren over de NAD? #nad

Security (1)• Security opties:

– Strenge securityinstellingen

– Veilige inlogmethoden

– Sterke authenticatieprotocollen

– Passende toegangscontrole

– Een hostgebaseerde firewall

– Up-to-date antivirus en antimalware

– Veilig geconfigureerde software

– Up-to-date gepatchte software

– Passend lokaal- en netwerkbeleid

– Geconfigureerde en ingeschakelde auditing policies

Twitteren over de NAD? #nad

Security (2)• 3 security oplossingen:

– Virtualisatie

– Devicebeheer door werkgever

– Aparte verbinding + mogelijkheid “remote wipe”

• Stel een BYOD policy op!

Twitteren over de NAD? #nad

Bescherming (persoons-) gegevens

• Belangrijkste zaken US draaiden allemaal om gebrek aan beveiliging en verlies/diefstal devices.

• Hoe werkt dit uit onder de Wbp en rol van verantwoordelijke/bewerker?

Twitteren over de NAD? #nad

Aansprakelijkheid• Dwingend recht:

– Werkgever is aansprakelijk voor schade voortkomend uit in te zetten materialen.

– Mits de werkgever redelijkerwijs had kunnen voorkomen dat deze schade zou optreden.

– Werknemer slechts aansprakelijk indien de schade een gevolg is van zijn opzet of bewuste roekeloosheid. (Bijv. opzettelijk loslaten malware/virussen).

Twitteren over de NAD? #nad

Relatie werkgever-werknemer

• Keuzevrijheid

• Privacy

Twitteren over de NAD? #nad

Tips BYOD• Kies een goede security oplossing

• Stel een duidelijke BYOD policy op

• Opslaan bedrijfsgegevens op eigen device tegengaan

Twitteren over de NAD? #nad

Vragen?