Post on 26-Mar-2018
1
1
Nau mai ki te Roopū Kapa Haka o Tirimoana, 2017-Welcome to the
Tirimoana Kapa Haka Group.
Whaea Kura welcomes you to te Roopū Kapa Haka for 2017.
During our learning journey together we will be growing our cultural confidence, words and phrases
in te Reo Māori. Enclosed are waiata that we will be learning and performing during the year.
Several more will be added later in the year to ensure that our performance programme reflects our
goals for the year. Many of the tunes can be found on youtube and we encourage parents to
download those for you to learn.
Those that are highlighted with a star () are those that we will focuss on learning first.
Practise makes learning permanent and selection into public performances is dependent on personal
knowledge, confidence in choreography and availability. These can only developed by attending the
2 weekly sessions and wananga that will be held later in the year.
If you have any questions or concerns please feel free to talk with Whaea Kura.
2
2
Ngā Tono-Commands
Me noho-Lets sit or stay E tū-Stand or stop Rarangi mai- Line up here Kia tau- Be settled Ki raro o ringa-Hands down Kia mau-Stand firm with your hands on your hips Turituri- Be quiet Takahuri ki katau- Turn to the right Takahuri ki mauī-Turn to the left Pupuri ou ringa- hold hands Haere- Go Me inoi tātou- Lets pray Hoki- return Whakamua- Return to the front Whakamuri- Return to the back Kia rite-Get ready Kokiri/Timata- Start
3
3
Tēnei au
Tēnei au, tēnei au
Te hōkai nei i taku tapuwae
te hōkai-nuku
te hōkai-rangi
te hōkai ō to tipuna
A Tane-nui-a-Rangi
I pikitia ai
Ki te Rangi-tūhaha
Ki te Tihi-i-manono
I rokohina atu rā
Ko Io-Matua-Kore anake
I riro iho ai
Ngā Kete o te Wānanga
ko te Kete Tūauri
ko te Kete Tūātea
ko te Kete Aronui
Ka tiritiria, ka poupoua
Ki a Pāpātūanuku
Ka puta te Ira-tangata
Ki te whai-ao
Ki te Ao-mārama
Tīhei mauri ora!
4
4
Io Mata Io mata ngaro
Io mata wai
Io nui
I hanga a wairuatia
Ngā mea katoa
I ngā Rangi-tū-hāhā
I Pāpātūānuku
(I tauhere ai …)I tauhere ai mātou
Hei poutiriao I Papatūānuku
(Aratakinga mātou) Aratakinga mātou
Ki te ara i
Whakaritea
(Hei oranga) Hei oranga
A wairua
A ngākau
A tinana
(Whakatōria) Whakatōria he ngākau aroha
Māhaki
He ngākau mārama ki roto i tēnā i tēnā ō mātou
E To Mātou Matua
5
5
E to mātou Matua i te rangi
Kia tapu tou ingoa
Kia tae mai tou rangatiratanga.
Kia meatia tau e pai ai
ki runga ki te whenua,
kia rite anō ki to te rangi.
Hōmai ki a mātou aiānei
he taro mā mātou mō tēnei rā.
Murua ō mātou hara
Me mātou hoki e muru nei
i ō te hunga e hara ana ki a mātou.
Āua hoki mātou e kawea kia whakawaia;
Engari whakaorangia mātou, i te kino:
Nōu hoki te rangatiratanga,
te kaha,
me te kororia,
Ake, ake, ake.
Amine
E te Atua
6
6
E te Atua
Kaha rawa
Manaakitia mai mātou (Anō/Repeat)
Āe nōu
Nōu te kōroria (Anō/Repeat)
Āe rire rire
Hau!
Paimarire.
Whaia te ma-rama Whaia te tika me te pono
Huakina to ma-nawa
Ki a Io.
Te Pou Tēna ko te pou,
Tēna ko te pou
7
7
te tokotoko I whenuku
te tokotoko i wherangi
Tokia! Tukia!
Ko te mūmū, ko te āwha
Ko te mūmū, ko te āwha
Ko te mānihi kaiota
Takiri panapana
Ka rau i runga, ka rau i raro
Ka whai tāmore i runga,
Ka whai tāmore i raro
Tēna ko te pou
Tēna ko te pou
Te pou o Rongo, nō Rongo Mauri ora
Ka ō ā e
He aha te hau
He aha te hau e wawara mai
He tiu, he raaki
8
8
Nāna i ā mai te pūpūtarakihi ki uta
E tikina atu e au
te kōtiu
Koia te pou,
te pou whakairo
ka tū ki Waitematā
I oku wairangi e
kōkiri
Hu-ti-a
Te rito
o te
harakeke
9
9
Kei he-a
te ko-mako
E ko
Kī mai
Ki ahau
He a-ha
te me-a nu-i
o tē-nei a-o
Māku
E kī atu ki a koe
He tā-nga-ta
He tā-nga-ta
Ka Puta Mai
Ka puta mai ngā ihi o te Rā I te pū-whero-whero
Kia puta mai te tara o te Rā Hei whakatai-ahoaho Hei whaka-werawera
10
10
Te paki o Rangi Tōro-na te korokoro
Tuku-na te kārangaranga Hei whakaoriori te korowai tapu O Rangi Tāmaku i te reo maioha
Rongohia te kōrihirihi O te rangitahi O ngā manutira
Whakaatua Hina rā Te rama mā
Te mārama kia āīo ai Ngā tai Te Taipari Te Tairoa
Te Tainui Te Taiaroha e Aa-Tīhei! Tīhei! Tīhei! Mauri ora!
Tō-i-a Ma-i te waka nei Ku-mea mai te waka nei Ki te ta-ko-to-ranga Takoto ai Tīriti Te mana motuhake
11
11
Te tangi a te manu nei Pipiwharauroa Kuī, Kuī, Kuī Whiti whiti ora Hui e Tāiki
• (Kumekumea a tōtōhia) Hei runga, hei raro. Hi hā, hi hā! A ha tōia mai, Te waka! Ki te urunga , Te waka! Ki te moenga, Te waka! Ki te ta-ko-to-ranga takoto ai te waka!
Tēna koutou
Ko Tirimoana
Nā koutou te karanga
i whakarauika mai
12
12
Hei hapai i ngā akoranga
O Tane-rore rātou
ko Hine-a-Rehia mā
Whakamiha atu
Mātou i a koutou,
ngā kaiwhakawā,
ngā kaihaka,
ngā kaimataki mai,
Ko wai ka hua,
ka tohua a te mutunga o tēnei Rā?
Nā tō tātou manawa kai māori
Ka toa tātou katoa ki te kōrerorero
tō tātou reo rangatira Reo Māori, Reo oranga!
U-tai-na mai
ngā waka
ngā waka
o te motu
Tō-i-a mai rā
13
13
ki uta
Ki te ta-koto-ra-nga.
A hiki 'nuku, hiki e
Hiki rangi, runga e
Tēnā,
tēnā rā
koutou katoa.
A Utaina!
hi!
A Utaina!
hi!
Utaina mai
ngā iwi
o te motu
Ki runga
Tirimoana
E tau nei.
A hiki 'nuku e!
A hiki rangi e!
A hiki rangi e!
A hiki 'nuku e!
I –a-ha-ha
Ka hikitia i tāna iwi
Ka hapainga tāna waka
Auē! Auē! Auē! Ha!
Auē! Auē! Auē! Ha! Hi!
14
14
Hoea Hoea Ra
Ngā waka e whitu
e tau nei
Hoea hoea rā
Tainui, Te Arawa, Matatua
15
15
Hoea hoea rā
Tokomaru, Takitimu,
Kurahaupo,
Aotea ra,
Nga waka enei
hoea ra,
E o tatou tupuna
Maharatia Mai /Katahi Napinapi Maharatia mai ki toku rangi hohonu hohonu
Tē teitei
Te rangi hohonu, hohonu,
Tē teitei
Te rangi hohonu, hohonu.
16
16
Ka tahi napinapi
Ka rua napinapi
Ka toru napinapi
Pakia katahi ka pioioi
Karua ka pioioi
Katahi ka hura
Ka rua ka hura
Katahi ka pūkana
Katahi ka pukana e
Takiri! Takiri! Takiri!
Ka Pioioi E
Ka pioioi e
Tohu aroha haukāinga
E hoki mai rā
Kia kite atu i tō iwi e.
17
17
E rotarota ana
E katakata ana mai rā.
Pūkana whetero mai
I te ihi ā ō mātua.
Kia kite atu ano
I tō ataahua ai kanapa
Pupuhi ai e te hau
Kapohia āku roimata.
Ka pioioi he
tohu aroha haukāinga.
Ma Te Kahukura
Ma te kahukura ra rere te manu
Ma nga huruhuru nei
Ka rere koe
Rere runga rawa ra e
Kia tae atu koe
Ki te taumata
Whakatau mai ra e
18
18
Mau ana taku aroha
Whai ake I nga
Whetu
Rere to tika
Rere pai
Rere runga rawa ra e
Poi whakaharatau e Poi whakaharatau e
Poi patupatu taupatupatu tukua
Poi karawhiu karawhiu e
Poi tītaha tītaha e
Kia rere e rua ngā poi e
Kōkiri kōkiri
Kia mau e
KA TU TONU TE MAUNGA
B:Ka tū tonu te maunga,
G:ka rere iho te awa,
B:ka ora tonu ngā iwi
G: māku te ara kārero e whai
ki toku whai-a-ipo e….
Whitia mai ōu kamo
19
19
nui rawa i ngā whetū
pukukata mai tō hari koa
minamina mai i tō mangai
ki te mau toku ihu.
B:Ka tū tonu te maunga,
G:ka rere iho te awa,
B:ka ora tonu ngā iwi
G: māku te ara kārero e whai
Ka heke te tōnga o te rā
Pumahara tonu tāua
Ki tēnei wā
Mā te aroha,
tūmanako
ka piki te maia
na a tāua kōrero tahi ai...
Whakapakeke tāua kia…
B:Ka tū tonu te maunga,
G:ka rere iho te awa,
B:ka ora tonu ngā iwi
20
20
G: māku te ara kārero e whai
ki tōku whaiaipo e x2
Hakapōhiri
Aue ka tahi, ka rua, ka toru pōhiritia atu
Aue whakapiki ake ahau
Ki te tihi o te maunga Titirangi e
E I aha tēra
Ka huri ngā whakaaro ki te kāhui tipua
Te iwi Turehu, Maru Iwi, Kawerau
Me te Waiohua.
21
21
A Ngāti Whatua e
E I aha tēra!
Haramai i te ao kōhatu ki naianei e
Haramai! Haramai!
Haramai! Haramai
E whakapiri mai ki te Whanau o Tirimoana e
Toia mai
LEADER: Ā, tōia mai,
CHORUS: Te waka!
LEADER: Ki te urunga,
CHORUS: Te waka!
LEADER: Ki te moenga,
CHORUS: Te waka!
ALL: Ki te takotoranga,
Takoto ai,
Te waka! Hi!
Te Ahunga Mai O Ngā Waka
I ahu mai ngā waka tipuna
22
22
Mai I Hawaiki
Hawaiki nui
Hawaiki roa
Hawaiki pāmaomao
Hawaiki tawhiti e
I aha ra- I ahaaha ra! (X3)
Ta-nga-ro-a e
Tangaroa te Atua
Te Arikinui
I heke mai ra
a Ranginui
rāua ko Pāpā-tu-a-nuku
Koia rā te poutiriao
o te Atea o Hinemoana
Ta-nga-ro-a e
Tika tonu Leader
Everyone
Leader
Ki aro
Kia whakaronga, kia mau!
Hi !
Ringaringa e torōna
kei waho hoki mai!
23
23
Everyone
Leader
Everyone
Leader
Everyone
Kss Kss
Tika tonu
Tika tonu!
U - e!
Tika tonu!
U... e!
Tika tonu atu ki a koe, e tama
Hiki nei koe aku whakaaro, pakia!
He hiki aha to hiki?
He hiki roa to hiki?
I a ha hā!
E tama, te uaua ana
E tama, te mārō
Roa ina hoki ra
Te tohe o te uaua na
E tāu nei.
Āna! Āna! Āna! Aue... Hī!
Poutini
24
24
Poutini! Poutini ki to rua rereha
Aue kapa! Aue kapa! Ki to rua rereha
Ua tana auahi ana
Ua tana auahi ana
Kss hi! Kss hi! Kss hei ha! (X2)
Hararu kau ana Hararu kau ana (x2)
Te tau o toku ate, ate hi!
Ate! Ate! Ate hī!
KAEA: Ara ra!, Ka panapana!
KATOA: I a ha ha! KAEA: Ka rekareka tonu taku ngakau ki nga
mana ririki i Pohatu whakapiri KATOA: Kia haramai!
KAEA: Te takitini KATOA: Kia haramai! KAEA: Te takimano kia paretaitokotia ki Rawhiti!
KATOA: Hi! Ha!
25
25
KAEA: He mamae, he mamae! KATOA: A ha ha!
KAEA: Ka haere, ka haere taku powhiri ki te tai whakarunga! KATOA: Hoki mai, hoki mai taku tinana! KAEA: Ka haere, ka haere taku powhiri ki te tai
whakararo! KATOA: Hoki mai, hoki mai taku tinana! KAEA: Kia huri au ki te tai whakatu a Kupe ki te
tai o Matawhero i motu mai! KATOA: E ko te hoa riri, ki roto i aku ringa,
kutia rawa tia Kia pari tonu ihu, hi aue hi. E ko Hitara ki roto ki aku ringa, Kutia rawatia kia pari tonu ihu!
Hi ha! Auahi ana! KAEA: Kia whakanga hoki au i ahau!
Ruamoko
Ko Ruaumoko e ngunguru nei!
Hi Au! Au ! Aue ha!
Ko Ruaumoko e ngunguru nei!
Hi Au! Au! Aue ha!
I aha aha
E ko te rakau a Tu-nga-werewere! I ha ha!
26
26
He rakau tapu na Tutaua ki a Uenuku.
I patukia ki te tipua ki o Rangitopeka,
Pakaru te upoko o Rangitopeka,
Patua ki waenganui o te tau ki Hikurangi,
He toka whakairo e tu ake nei.
He atua! He tangata! He atua! He tangata, ho!
He atua, he atua, tau Paretaitoko.
Kia kitea e Paretaitoko te whare haunga!
I ha ha! Kia whakatete mai o rei, he kuri! Au!
I Ahaha
Na wai parehua taku hope kia whakaka te rangi
Kia tare au! Hi!
He roha te kawau!
Hi!
Kei te pou tara
Tu ka tete, ka tete! Tau ha!
Ko komako, ko komako!
E ko te hau tapu
e rite ki te kai na Matariki pakia,
Tapa reireia koi tapa!
Tapa kononua kaiana tukua!
27
27
I aue hi!
I ahaha
Ka tu te ihiihi
ka tu te wanawana
Ki runga i te rangi
e tu iho nei
Hi!
TE KAPA POHARA
Kaea: Ko te pouri o te rua
He kāinga mo te kapa pohara e
Kapa: Auē kapa, auē kapa I te rua pouri rawa Kaea: Nā te pokaikaha
Kapa: Ka waiwai nga kamo
Kaea: Nā te kaikore
Kapa: Ka ngaua te puku
Kaea: Nā te taunahua
Kapa: Ka pōtaitaka te ate
Kaea: Nā te aha, nā te aha?
Kapa: Nā te koronga ki te whai rawa o ētahi atu kē.
28
28
Kaea: Ko te painga, ko te painga
Kapa: o te whanau noho tahi Kaea: ko te takahoa, ko te takahoa
Kapa: o te toto taketake 6u ii tō pā harakeke Kaea: Ko te tauira, ko te tauira
Kapa: o te kāinga taupua e
Kaea: Mai i te uho o te rangatira te manaakitanga,
Kapa: Koia te rawa nui o te Ao Maori. Mau tonu mo ake, ake, ake tonu atu e