Metering Wind Storage ©Stadt ... - ev-akademie-boll.de · Dr. Ludger Eltrop 100% Regionen, Bad...

Post on 25-Oct-2019

6 views 0 download

Transcript of Metering Wind Storage ©Stadt ... - ev-akademie-boll.de · Dr. Ludger Eltrop 100% Regionen, Bad...

5.

März

2011

Ange

wan

dte

Fors

chung f

ür

100%

-R

egio

nen

Regio

nale

Wert

schöpfu

ng a

ls L

eitb

ild d

es

Klim

asc

hutz

es

Pow

er

Qualit

y

Sto

rage

Indust

ry

So

lar

House

hold

Fuel C

ell

Win

dCo

mbin

ed

cycl

e p

lant

Sto

rage

0,4

kV

10/2

0 k

V11

0 k

V

Mete

ring

Dr.

Ludger

Eltr

op

IER

, U

ni S

tuttga

rt, A

bt.

Sys

tem

an

aly

se u

nd E

rneuerb

are

Energ

ien (

SE

E)

©Stadt Ludwigsburg

©SWLB

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

12

Le

itbild

er

für

ein

e n

ach

ha

ltige E

ntw

ickl

un

g u

nd E

ne

rgie

vers

org

ung

●-2

0%

(-3

0%

) C

O2-E

mis

sionen

●-2

0%

Energ

ieve

rbra

uch

●20%

Ante

il E

rneuerb

are

●B

is 2

020, gegenüber

1990

●-4

0%

CO

2-E

mis

sionen

●25-3

0%

Str

om

aus

Ern

euerb

are

n

●B

is 2

020, gegenüber

1990

Kyoto

Protokoll

●-8

% C

O2-E

mis

sionen

Indust

rielä

nder

Bis

2012, gegenüber

1990

Zukünftiges Abkommen

●-2

5%

bis

-40

% b

is2020 (

Indust

rielä

nder)

●-5

0%

bis

-80

% b

is2050 (

Welt)

Gegenübe

r 1990

International

Deutschland

EU: „20/20/20 -Ziel“

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

13

Wien:

„Energieeffizienzstadt“

●-

40

% b

is 2

020 g

egenüber

1990

●-

50

% P

ro-K

opf-

Em

issi

onen b

is 2

030

●-

50

% b

is 2

010 (

ggü. 1990)

●A

ktualis

iert

: -

40

% b

is 2

020

●-

80

% b

is 2

050 (

ggü. 1990)

●alle

fünf Ja

hre

-1

0%

CO

2

●-5

0%

Pro

-Kopf-

Em

issi

onen b

is 2

030

(ggü.

1990)

●B

is 2

050: 2,5

t p

ro K

opf

Klima-Bündnis

Darm

stadt

●M

ünch

en: 100

% S

trom

priva

t bis

2015, 100%

Str

om

Indust

rie b

is 2

025

●B

ioenerg

ie-D

örf

er

(z.B

. Laush

eim

,

Rott

weil-

Hause

n)

●„S

ola

rciti

es“

(z.B

. G

els

enki

rchen)

Erneuerbare Energien-Ziele

Le

itbild

er

für

ein

e n

ach

ha

ltige E

ntw

ickl

un

g u

nd E

ne

rgie

vers

org

ung

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

14

100%

-Re

gio

ne

nin

Deuts

chla

nd

ww

w.1

00-e

e.d

e/

Leitbilder

Bio

en

erg

ieR

egio

nen

in D

euts

chla

nd

source:

ww

w.b

ioen

erg

ie-r

egio

ne

n.d

e

Leitbilder

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

16

ww

w.w

eg

e-z

um

-bio

energ

iedorf

.de

, 03-1

1

Bio

en

erg

iedörf

er

in D

euts

chla

nd

Leitbilder

69 B

ioe

nerg

ied

örf

er

in D

.

26 B

ioe

nerg

ied

örf

er

In B

aden-W

ürt

tem

berg

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

17

So

larc

ity.o

rg! IE

A’s

be

st p

ract

ice e

xam

ple

s

Leitbilder

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

18

ww

w.u

nen

dlic

h-v

iel-energ

ie.d

e20

10

Um

setz

ung 1

00%

Ern

euerb

are

Ene

rgie

n -

wann

?

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

19

Kom

muna

le E

nerg

ie-

und K

limasc

hutz

konze

pte

(A

usw

ahl)

•R

ott

we

il

•Landkr

eis

Neck

ar-

Alb

•R

egio

n S

tutt

ga

rt (

ern

. E

nerg

ien)

•Landkr

eis

Ost

alb

•S

tadt

Ellw

an

ge

n

•S

tadt

Lud

wig

sburg

•S

tadt

Stu

ttgart

(B

ioen

erg

ie)

•S

tadtt

eil

Sch

arn

hause

rP

ark

•S

tadt

Rott

enbu

rg

•R

egio

n G

aute

ng

/ S

üdafr

ika

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

110

Pote

nzi

ale

und N

utz

ung S

trom

erz

eug

un

g

aus

ern

eue

rbare

Energ

ien im

Ost

alk

reis

0

50

100

150

200

250

300

Windenergie

Wasserkraft

PV, Dachflächen(Wohngeb.)

PV, Dachflächen(Nicht-

Wohngeb.)

PV, Freiflächen

Holz (Heizwerke,HKW)

Pflanzenöl(BHKW)

TierischeExkrem.

(Biogasanlage)

Energiepflanzen(Biogasanlage)

Häusl. Bioabfall(Biogasanlage)

Nutzung 2007 / Potenzial

Stromerzeugung [GWhel]

no

ch o

ffe

ne

s P

ote

nzi

al

Nutz

ung

20

07

Potenzial EE: 665 GWh

Nutzung EE 2007: 140 GWh

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

111

Pote

nzi

ale

und N

utz

ung

zur

Wärm

ebere

itste

llung

aus

ern

. E

nerg

ien im

Ost

alb

kre

is 2

007

0

100

200

300

400

Holz(Heizwerke,

HKW)

Pflanzenöl(BHKW)

TierischeExkrem.

(Biogasanlage)

Energiepflanzen(Biogasanlage)

Häusl. Bioabfall(Biogasanlage)

Solarthermie

Geothermie

Stroh

Brennholz(häuslicher

Bereich)

Nutzung 2007 / Potenzial

Wärmeerzeugung [GWhth]

noch

offe

nes

Pot

enzi

al

Nut

zung

200

7Potenzial EE: 1.120 GWh

Nutzung EE 2007: 233 GWh

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

112

Zusä

tzlic

he

mobili

sierb

are

Pote

nzi

ale

Str

om

erz

eugu

ng-O

AK

050100

150

200

250

300

Windenergie

Wasserkraft

PV,Dachflächen(Wohngeb.)

PV,Dachflächen

(Nicht-Wohngeb.)

PV, Freiflächen

Holz(Heizwerke,

HKW)

Pflanzenöl(BHKW)

TierischeExkrem.

(Biogasanlage)

Energiepflanzen(Biogasanlage)

Häusl. Bioabfall(Biogasanlage)

Stromerzeugungspot. und mögliche

Erweiterung der Potenziale [GWhel]

zusä

tzlic

hes

Pot

enzi

al

noch

off

enes

Pot

enzi

al

Nut

zung

200

7

-w

eite

re V

orr

anggebie

te W

indenerg

ie

�zu

sätz

liche 1

5 W

EA

-V

erd

opplu

ng d

er

Anbauflä

chen für

Energ

iepfla

nze

n-

Bio

gasn

utz

ung m

it B

erü

cksi

chtig

ung d

er

Betr

iebsg

röß

e „

0“

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

113

Zusä

tzlic

h m

obili

sierb

are

Pote

nzi

ale

Wärm

ebere

itste

llung O

AK

0

100

200

300

400

500

600

700

Holz(Heizwerke,

HKW)

Pflanzenöl(BHKW)

TierischeExkrem.

(Biogasanlage)

Energiepflanzen(Biogasanlage)

Häusl. Bioabfall(Biogasanlage)

Solarthermie

Geothermie

Stroh

Brennholz(häuslicher

Bereich)

Wärmeerzeugungspot. und mögliche Erweiterung der Potenziale [GWhth]

zusä

tzlic

hes

Pot

enzi

al

noch

offe

nes

Pot

enzi

al

Nut

zung

200

7

-N

utz

un

g v

on

3%

sta

tt 1

% d

er

verf

ügba

ren

Flä

che

r da

s E

inb

rin

gen

von E

rdw

ärm

eso

nden

-V

erd

opp

lun

g d

er

Anbau

fläch

en

r E

ne

rgie

pfla

nze

n-

Bio

ga

snu

tzu

ng m

it B

erü

cksi

chtig

un

g d

er

Be

trie

bsg

röß

e „

0“

Energ

ieb

edarf

und P

ote

nzi

ale

ern

. E

nerg

ien in

Ellw

an

gen

-50.

0000

50.

000

100.

000

150.

000

200.

000

250.

000

300.

000

350.

000

400.

000

Wär

meb

eda

rfP

oten

zial W

ärm

eS

trom

beda

rfP

ote

nzia

l Str

om

MWh

Bed

arf

Was

serk

raft

Sol

arth

erm

ie/P

hotv

olta

ikG

eoth

erm

ieB

iom

ass

eau

sges

chöp

ftes

Pot

enzia

lW

inde

nerg

ie

Gegen

wärt

ig a

usg

esc

höpft

es

Pote

nzi

al i

n E

llwa

ng

en 2

009

0,0

10,

0

20,

0

30,

0

40,

0

50,

0

60,

0

70,

0

80,

0

90,

0

100,

0

Sol

arene

rgie

Geot

herm

ieB

iom

asse

Wasser

kra

ftS

um

me

Ausschöpfung Potenzial [%]

Wärm

eS

trom

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

116

Vari

ante

n d

er

inte

nsi

viert

en N

utz

ung e

rneu

erb

are

r E

nerg

ien

●(R

eduzi

eru

ng d

es

Energ

iebedarf

s)

●N

utz

ung v

on z

usä

tzlic

hen W

indkr

aftanla

gen

●V

erm

ehrt

er

Ein

satz

von W

ärm

epum

pen

●A

nbau v

on E

nerg

iepfla

nze

n

●Im

port

von H

olz

aus

dem

Ost

alb

kreis

●E

rric

htu

ng v

on g

eoth

erm

isch

en

Heiz

kraftw

erk

en

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

117

Leistung der Anlage

2,5 MW

2,5 MW

Na

be

nhö

he

10

0

m

100

m

mitt

l. W

indg

esc

hw

. in

50

m H

öh

e

5

m/s

5

,5

m/s

Ra

uig

keits

läng

e

0,2

m

0

,2

m

Win

dge

schw

. in

Nab

en

höh

e

5,6

3

m/s

6,1

9

m/s

tech

nis

che

Ve

rfüg

bark

eit

0,9

8

0,9

8

Wir

kun

gsg

rad

Win

dp

ark

0,9

2

0,9

2

ge

mitt

elt:

Stromerzeugung, netto pro Anlage

4,58 GWh

5,67 GWh

5,13 GWh

Pote

nzi

al W

ind

en

erg

iean

lag

e (

ReP

ow

er

MM

92 m

it 2,0

MW

)Leistung der Anlage

2,0 M

W

2,0 M

W

Nabe

nhöhe

10

0

M

100

m

mittlere W

indgeschw. in 50 m

Höhe

5 m/s

5,5 m/s

Rauig

keitslä

nge

0,2

M

0,2

m

Win

dg

eschw

ind

igkeit in N

abe

nhöhe

5,6

3

m/s

6,1

9

m/s

technis

che V

erf

ügba

rkeit

0,9

8

0,9

8

Wirku

ngsgra

d W

indpark

0,9

2

0,9

2

gem

itte

lt:

Stromerzeugung, netto pro Anlage

3,94 GWh

4,84 GWh

4,39 GWh

2,5

sta

tt 2

,0 M

W

Pro

Anla

ge w

ird d

er

Str

om

bedarf

von c

a. 1.4

00 H

aush

alte

n (

4 P

ers

onen)

abgedeck

t und

ein

Deck

ungsa

nte

il ern

. E

nerg

ien a

m S

trom

bedarf

um

rund 3

,5 P

roze

ntp

unkt

e a

ngehoben.

45.

000

50.

000

55.

000

60.

000

65.

000

70.

000

75.

000

80.

000

01

23

45

Anzahl zusätzlicher Anlagen

Gesamtstromerzeugungspotenzial [MWh]

35,

0

45,

0

55,

0

Deckungsanteil Stromerzeugung [%]

Str

om

erz

eugung

"W

ald

"S

trom

erz

eugun

g "

Naben

höhe

"S

trom

erz

eugung

"2,

5 M

W "

Decku

ngsa

nte

il "W

ald

"D

eckun

gsa

nte

il "N

abenhö

he"

Decku

ngsa

nte

il "2

,5 M

W "

Vers

tärk

te N

utz

un

g d

er

Win

den

erg

ie in

Ellw

ang

en

Verm

ehrt

er

Ein

satz

von W

ärm

epum

pen in

Ellw

an

ge

n

0

50.0

00

100

.000

150

.000

200

.000

250

.000

300

.000

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10

%nutzbarer Flächenanteil [%]

Wärmeerzeugungspotenzial wärmepumpen [MWh]

30405060708090100

110

Deckungsanteil Wärmebedarf [%]

Wärm

eerz

eugungspote

nzia

l [M

Wh]

Deckungsante

il [%

]

Inte

nsi

viert

e N

utz

ung e

rneu

erb

are

r E

nerg

ien in

Ellw

an

gen

%

37%

37%

54%

38%

46%

87%

68%

46%

41%

38%

49%

38%

46%

39%

50%

40%

37%

0%

10

%

20

%

30

%

40

%

50

%

60

%

70

%

80

%

90

%

10

0%

Pote

nzi

al

Win

d (3

Anla

gen)

Wärm

epu

mpe

n (

5 %

der F

läch

e)

Ener

gie

pfla

nze

nanbau (

10 %

der

Ack

erflä

che)

Ener

gie

effiz

ienz

(-20%

)

Hol

zim

port (

Ost

alb

kreis

)

Tie

feng

eoth

erm

ie (

3 A

nla

gen)

De

ckun

gsa

nte

il W

ärm

eD

eck

ung

sant

eil

Str

om

De

ckun

gsa

nte

il E

nde

nerg

ie

128%

162%

111%

131%

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

121

Trinkw

ass

er-

Turb

ine 6

7 K

W

Therm

isch

e L

eis

tung 5

,3 M

W

Ele

ktrisc

he L

eis

tung (

OR

C-M

odul) 1

MW

Erd

gas-

Kess

el 5

+ 9

MW

(S

pitz

en

last

)ORC-process 1.000 kW

el

(full load)

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

01000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

hours per year

heat-output [kW]

Jahresdauerlinie des Wärmebedarfs und Beda

S

fsdecku

S

g durch Gaskessel und Holzheizung

Scharnhauser Park - Endausbau (2008)

Nut

zwä

rme

OR

C

Pe

ak-

Loa

d b

oile

r

Eco

nom

ize

rco

olin

g

Abbildung 8

Therm

isch

es

Kühls

yste

m“E

lekt

ror”

Geoth

erm

isch

e

Wärm

epum

pe 1

6,6

kW+

„Str

om

Mix

Deuts

chla

nd”

2,7

00

kW

el

93

0 h

aE

insp

eis

un

g+

Tu

rbin

e

von

35

au

f 1

.67

0 k

Wp

inst

alla

tion

EC

O

-

Po

lyci

ty P

roje

kt S

charn

ha

use

rP

ark

-E

E-1

00-S

zen

ari

o

WohnungsbauStadthaus

Stadthaus Wärm

eKälte

GewerbeSchule

Schule

-

BHKW

HHKW

Schule

Gewerbe

Wohnen

Heat

Cooling

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

122

Tre

ibha

usg

as-

Em

issi

onen (

dir

ekt

und L

CA

) ve

rsch

. S

zenari

en

im P

roje

kt S

charn

ha

use

rP

ark

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2015

2020

2025

t/EW*a

BA

UE

E-1

00

EE

-eff

Ref

Bila

nz

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

123

Gest

ehung

skost

en (

mit/

ohne F

örd

eru

ng)

vers

ch.

Sze

nari

en

im P

roje

kt S

charn

ha

use

rP

ark

BA

UE

E-1

00

EE

-eff

Ref

Bila

nz

0

200

400

600

800

1.0

00

1.2

00

200

5200

6200

7200

8200

9201

0201

5202

0202

5

€/EW

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

124

Die

Pote

nzi

alfl

äch

en S

tuttgart

s auf

ein

en B

lick

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

125

Flä

chen m

it B

iom

ass

e-P

ote

nzi

ale

n in

der

Sta

dt

Stu

ttgart

•N

icht alle

Bio

mass

eso

rtim

ente

(z.

B. In

dust

rieholz

) la

ssen s

ich v

err

äum

licht dars

telle

n•

Aufg

rund d

er

klein

räum

igen D

ars

tellu

ng w

erd

en U

ngenauig

keite

n h

erv

org

eru

fen

•D

esh

alb

werd

en d

ie P

ote

nzi

ale

hie

r in

Flä

chen-

(ha)

und n

icht

in E

nerg

ieein

heite

n (

kWh)

darg

est

ellt

Gärten

Sonderkulturen

Feuchtgebiete

Grün-und Friedhofsflächen

Grünland

Gärtnereien

Waldflächen

Absc

hätz

ung m

öglic

her

zusä

tzlic

her

Ho

lzh

eiz

(kra

ft)w

erk

ein

der

Sta

dt

Stu

ttgart

anha

nd d

er

Pote

nzi

ala

na

lyse 1

120

45

5

13

18

1,4

Anzahl Holzheizkraftwerke

12

20

57

5

26

35

1

Anzahl Holzheizwerke

10

0.0

00

20

25

.000

5

7.0

00

1,4

Brennstoffbedarf

Holzheizkraftwerk

70

.000

(13

.600

t)

20

17

.500

(3

.40

0 t

)5

3.5

00

(680

t)

1Brennstoffbedarf

Holzheizwerk

92

.100

12

3.4

00

MWh/a

MW

freies Holzpotenzial

techn. Holzpotenzial

Ha

lmg

uta

rtig

e B

iom

ass

e u

nd

Bio

ga

s si

nd

nic

ht

be

rück

sich

tigt.

Du

rch ih

re N

utz

un

g k

ön

nte

n w

eite

re A

nla

ge

n h

inzu

kom

me

n.

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

127

Aufb

au u

nd V

org

ehensw

eis

e für

das

Energ

ie-

und K

limasc

hutz

konze

pt Ludw

igsb

urg

mit

Un

ters

tütz

un

g d

es

AK

Na

ch-

ha

ltigke

itsst

rate

gie

u.

UM

BW

Expertengremium

Bürgerbeteiligung

Modul Wärm

e (1)

Modul Strom (2)

Modul Verkehr (4)

Modul Gesamtstrategie Energie und Klimaschutz in Ludwigsburg (5):

Pote

nzi

ale

, K

lima-

und

Um

welts

chutz

maß

nahm

en, W

irts

chaft,

Kost

en, A

kteure

-Wärm

ekataster LB -

Ausg

angsl

age

Wärm

eve

rbr.

u.

-erz

eu

gu

ng, K

lima

-u

. U

mw

elt-

wir

kunge

n, P

ote

nzi

ale

u.

Nutz

ung e

rn. E

nerg

ien

1a

-Strategie W

ärm

e -

Iden

tifik

atio

n, W

irks

am

keit,

U

mse

tzu

ngss

chritt

e,

Akt

eu

re,

Kost

en

, F

ina

nzi

eru

ng v

on

Ma

ßn

ah

men

im W

ärm

ese

kto

r

1b

-Strombilanz LB -

Ausg

angsl

age

Str

om

verb

r. u

. -

erz

eug

un

g, K

lima-

u.

Um

welt-

wir

kunge

n, P

ote

nzi

ale

u.

Nutz

ung e

rn. E

nerg

.

2a

-Strategie Strom

-Id

en

tifik

atio

n, W

irks

am

keit,

U

mse

tzu

ngss

chritt

e,

Akt

eu

re,

Kost

en

, F

ina

nzi

eru

ng v

on

Ma

ßn

ah

men

im S

tro

mse

ktor

2b

-Klimabilanz Verkehr-

Ausg

angsl

age

Tre

ibst

off-/

u.

Energ

ieve

rbr.

im V

erk

ehr,

K

lima-

u. U

mw

eltw

irku

ng

en,

Pote

nzi

ale

, N

utz

un

g u

. P

rod

ukt

ion a

ltern

ativ

er

Tre

ibst

off

e

4a

-Strategie Mobilität

-Id

en

tifik

atio

n, W

irks

am

keit,

U

mse

tzu

ngss

chritt

e,

Akt

eu

re,

Kost

en

, F

ina

nzi

eru

ng v

on

Ma

ßn

ah

men

i. V

erk

ehrs

sekt

or

4b

-Ziele und Szenarien -

Fest

legung v

on Z

iele

n (

z.B

. zu

Energ

ieeffiz

ienz,

Ern

euerb

are

Energ

ien, C

O2-M

inderu

ng, andere

U

mw

eltw

irku

ngen, E

igenve

rsorg

ungsa

nte

il, e

tc.)

c

Modul Industrie-Netzwerk (3)

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

128

Mit-

Maß

nahm

en-S

zenari

o (

MM

S):

Was

err

eic

ht

Lud

wig

sburg

bei U

mse

tzung d

er

vorg

esc

hla

ge

nen M

nahm

en?

a.

Energ

iebera

tung,

Heiz

ungsp

um

pen,

Str

om

spare

n,

b.

Energ

iem

an

ag

em

ent,

Str

enbe-l

euch

tung,

Ausb

au W

ärm

enetz

, …

c.Ö

PN

V a

usb

au

en,

Car

Shari

ng,

Rad-

un

d F

we

ge,

d.

Sola

rdach

-Pro

gra

mm

, A

bw

ass

er-

wärm

e,

Geoth

erm

ie,

©Stadt Ludwigsburg

©uhrig-bau.eu

©SWLB

Inte

griert

e S

zen

ari

en

ana

lyse

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

129

78,0

53,4

2,8

0,7

0,7

27,3

(4,0

pro

Anl

age)

0

20

40

60

80

10

0

Ph

oto

volta

ik

Win

de

ne

rgie

Ho

lz(L

an

dkr

eis

LB

)

En

erg

iep

fl.(B

iog

as)

Tie

r.E

xkre

me

nte

(Bio

ga

s)

Bio

ab

fall

Wa

sse

rkra

ft

Potenzial Stromerzeugung [GWh]

Erw

eite

rtes

Gesa

mtp

ote

nzi

al d

er

Str

om

erz

eugung a

uf

Basi

s ern

euerb

are

r E

nerg

ien: 164,8

GW

h

davo

n 2

008 g

enutz

t: 25,4

GW

h(3

5)

Pote

nzi

ale

zur

Str

om

erz

eugu

ng in

Lud

wig

sburg

(Berü

cksi

chtig

ung d

er

Holz

pote

nzi

ale

auf

Landkr

eis

eb

ene)

Str

om

beda

rf 2

00

7: 430 G

Wh

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

130

Energ

ieeff

izie

nz

-C

O2-E

mis

sion

en in

Lud

wig

sburg

bis

2050

0

80

16

0

24

0

32

0

40

0

48

0

56

0

Statistik

Trend

MMS

Trend

MMS

Trend

MMS

Trend

MMS

20

07

20

20

20

30

20

40

20

50

CO2-Emissionen [kt CO2/a]

01234567

CO2 pro Kopf [t/a]

Heiz

öl

Kra

ftsto

ffeK

ohle

Erd

gas

Str

om

bezug

Fern

wärm

eP

ro K

opf

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

131

Inte

griert

es

Energ

ie-

und K

limasc

hutz

konze

pt

�Z

iels

etz

ung:A

uf der

Gru

ndla

ge d

es

Sta

dte

ntw

ickl

ungsk

onze

pte

s (S

EK

)

Ludw

igsb

urg

wird e

in in

tegriert

es

Energ

ie-

und K

limasc

hutz

konze

pt fü

r

Ludw

igsb

urg

ers

tellt

, bei d

em

die

vie

r B

ere

iche W

ärm

e, S

trom

, In

dust

rie

und V

erk

ehr

im H

inblic

k auf ih

re B

eitr

äge z

u E

nerg

ieeffiz

ienz

und K

lima-

schutz

betr

ach

tet w

erd

en.

�P

roje

ktla

ufz

eit:

15. Ju

li 2009 b

is 1

5. Ju

li 2010

�F

örd

eru

ng:80 %

der

Ausg

aben d

urc

h d

as

BM

U

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

132

6 S

chritt

e z

um

Erf

olg

in 5

Modu

len

6.

Weite

rmach

en:

Monito

rin

g,

Eva

luie

run

g u

nd F

ort

schre

ibun

g

1.

Best

andsa

ufn

ahm

e1. W

ärm

e2.

Maß

nahm

enka

talo

g2.

Str

om

3.

Bürg

er-

und E

xpert

enb

ete

ilig

ung

3. In

dust

rie

4. In

tegriert

e S

zenari

oana

lyse

n4.

Verk

ehr

5.

Hand

lun

gse

mpfe

hlu

ng

en

5. G

esa

mts

trate

gie

Eck

pu

nkt

eenerg

iea

uta

rke

/ N

ull-

Em

issi

ons

Stä

dte

und R

egio

nen

Quelle

: IW

U,

Darm

stadt

20

02

Leitbilder

•D

as

Zie

l Nu

llem

issi

on

en is

t e

rreic

ht,

we

nn d

ie E

mis

sion

en,

die

ein

e S

tadt

an

ihre

Um

gebu

ng a

bgib

t, d

ie A

ufn

ahm

eka

pazi

tät

der

Um

we

lt nic

ht

übers

chre

itet.

•D

ie S

iedlu

ngsf

orm

Sta

dt

wir

d n

icht

in F

rage g

est

ellt

.

•K

reis

laufw

irts

chaft

muss

zur

best

imm

en

den

Wirts

chaft

sform

werd

en.

•D

er

Energ

ieve

rbra

uch

ist

sow

eit

zu s

enke

n u

nd a

nzu

pass

en

, dass

die

B

edarf

sdeck

un

g ü

ber

reg

enera

tive (

sola

re)

Energ

iequ

elle

n e

rmöglic

ht

wird

.

•D

er

Zie

lwe

rt N

ulle

mis

sio

nen is

t nic

ht

innerh

alb

der

stadtr

äu

mlic

he

n G

renze

n

sondern

inn

erh

alb

sta

dtr

eg

ion

ale

r G

renze

n z

u e

rreic

hen.

•K

ein

e V

erl

ag

eru

ng v

on E

mis

sionen in

Vork

ett

en,

in a

nd

ere

Hand

lun

gsf

eld

er

oder

in a

ndere

regio

nale

und ü

berr

egio

nale

Räum

e,

die

nu

r ein

e U

mve

rte

ilung

zur

Folg

e h

abe

n.

•E

mis

sion

en s

ind d

as

Erg

eb

nis

von A

ktiv

itäte

n u

nd B

edürf

nis

befr

ied

igu

nge

n,

die

V

eru

rsach

er

und A

usl

öse

r de

r E

mis

sione

n s

ind.

Null-

Em

issi

ons-

Str

ate

gie

n

setz

en d

ara

n a

n u

nd n

icht

ers

t am

„E

ndpro

dukt

“den E

mis

sione

n.

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

134

Sch

wäch

en-A

na

lyse

kom

muna

ler

Energ

ie-

und K

S-K

onze

pte

Ansp

ruch

svolle

Zie

le s

ind s

elte

n m

it

kom

muna

len M

itteln

alle

in z

u e

rreic

hen

Regio

na

le

Koopera

tion

en

!!

Polit

isch

e F

ühru

ng

Kom

munik

atio

n

Bürg

er

un

d W

irts

chaft

zie

hen n

icht

am

selb

en S

trang w

ie d

ie K

om

mune

Kom

mune

n p

rofit

iere

n n

icht

ausr

eic

hend

von ih

ren P

ote

nzi

ale

n

Ert

räge u

nd W

ert

-sc

höpfu

ng

loka

l sic

hern

Inte

rsekt

ora

le

Koopera

tion

en

Kom

munik

atio

n

unkl

are

Zie

ldefin

ition v

erh

inde

rt E

inig

keit

über

de

n W

eg

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

135

Kom

muna

le v

s. r

egio

na

le E

nerg

ieko

nze

pte

●alle

Kom

mune

n v

on e

iner

Sta

ndard

isie

rung u

nd H

arm

onis

ieru

ng v

on

Meth

ode

n,

Aufg

abe

n u

nd P

roje

kten p

rofit

iere

n u

nd d

ie B

ilan

z, B

ere

chnun

g

und d

as

Mo

nito

ring

von M

nahm

en m

it de

r re

gio

nale

n E

bene (

auch

mit

Land,

Bun

d,

EU

) harm

on

isie

rt w

erd

en s

ollt

e/m

uss

●K

lein

e K

om

mu

nen v

on e

iner

Bünde

lun

g b

eso

nders

pro

fitie

ren

●A

nsp

ruch

svolle

Zie

le (

z.B

. 100%

EE

) ers

t in

regio

nale

m R

ah

men

zufr

iede

nst

elle

nd a

ng

ega

nge

n w

erd

en k

önn

en

●G

röß

ere

Unte

rnehm

en n

icht

mit

ein

er

loka

len B

era

tung z

ufr

iede

n g

est

ellt

w

erd

en k

önn

en (

mehre

re S

tandort

e,

beso

nd

ere

Pro

ble

mla

gen e

tc.)

●B

eso

nd

ere

Aufg

abe

n (

z. B

. U

nte

rnehm

ens-

Contr

act

ing)

in g

röß

ere

m

Um

fang (

eco

nom

ies

of

scale

) auch

beso

nde

rs s

innvo

ll um

gese

tzt

werd

en

könne

n

Ein regionaler Ansatz ist sinnvoll und notw

endig, weil …

Dr.

Lud

ge

r E

ltrop

10

0%

Re

gio

nen

, B

ad

Bo

ll, M

ärz

201

136

Vielen Dank für Ihre

Aufmerksamkeit

Dr. Ludger Eltrop

ludger.eltrop@ier.uni-stuttgart.de

0711-685-87816