Post on 12-Nov-2018
j«0 VITAS. IIEBEBERTI. 590
cordia nos a peccalisnoslris volueril esseliberalos,miltens nobisFilium suum unigenittim, qui carnemortali assumpta peccala noslra tollerel, mortem-
queturpissimampro nobis sustfnens, nos a morteanimas tiberaret, asquumsane esl ut tu, o anima ,
qundrcliqtitim est lemporis vivas secundum vitam
sapieniis,qttaeest tneditatiomorlis (36). Haecenimmors corporalis,quam nos omnes subire oportet,imo a qua nemo mortalium libcr exislit, ob hanecausama Deoinventaest, ut per hanc liberaremura mOrteanimae,quaeactu quidemprior est, sed ex-
peiiinenlosecundadicitur. Prius eniin homo anima,quam curporemortuusest. Adamquippeeademdie/qua liguum velituui lemeravit, morte auiraaemor-luus est, sed eamdemmortem animaetunc demum
experimeiilosensit, quamlo pulvis iu pulveremre-versus esl, quaecarnis morsest, eianiina ad iuiserosdesccndit. Ut igilur ab hac morle liberarenwir,oportuitnoscorporalemsubiremortcm.ut ea rntioneterra leiTaereddita, aliquaudoin resui rectiouetnor-
tuorum, cuin omnes praeseniabimurante tribunalCbristi (Il.Cor. \), corruplibilicorpore deposito,in^-
corrnptibileinduamus; qttoinduii sempercum Cliri-slo exsullemusin gloria. Perhanc mortein liberatisumus a morte animse, neque id ex nobis, se«tCbristiintercedentepassione.Nonenim nospronnbisipsis saiisfacere, neqtie regnum coelorumingrcdipoteramus, sed oportuit Cbrisltim prius venire ,
illumque pro nobis alteram ntorlem suslinere, quifeceatumnonfeeit,necin cujus oredolttsinventusest
(I Petr. n), ul sic a morte animaeliberali, coelcstis
regni participes efrkeremur. At dixerit forte quis^piara: Qtioniam in Chrislo renati CUlpamlerreni
parentis evasimus,cur adhuc ejusdemculpaeptiennm
(36) Rup. lib. xxix. Deoper. S. Spir. c. 26, etlih. ii, in Apoc.'
(37) Rup. I. xxvn. De oper. S. Spir. c. 27. Hanc
A portamus? Cur adliuc mbriniiir?Cur non absquomorlis moleslit melioremad viiam Iransmigramus?
(37)Cur exspoliamur,ct nonmagis stiperveslimur?Ad haec ingemiscenles dicere possimus. Noti persoinmmisencordiain, sed per sociamquoque mise-
ricordisejustitiamrequisitrsiimus. Imo quod nihilo-minus magna cum reverentia cogilandumest, non
persolam jusliliam, sed el per circumvolatuemnosniisericordiamin primis parenlibusnoslris morta-
lcs fncti, et de paradisoejecti fuimus. Sciendum
quippeesl quia licet eademcatts%nontamen eadcm
roanu, qtia in aiiima niortem perpessi fiiimus^in
eorpore qttoqueinortalitaii adtlfeeti.sumus. Eienim
morsanimaenobis a diaboloadinvcntaest, morlalr->
tas corporis a providaDei sapienlia, vel sapienleB providentianobis iinposiliiesl. Si enim posl pecca-
lumvivere vila corporis.etimmorlulesesse permissifuisserous,daemonibtisshniles essenins, quia nobis
eeque,ut iltis miseraaetemilns,vel aeteniaessct mi-
seria. Idcircenobis bcne proviilensDeustlixil: Eect
Adamquasi unusex nobis ftlctus esl, scient bonnin
etmalum.Nnnc ergone mittatnianumsuam,el sumat
titam de lignoviimet vivatin mternumifien. in). elc.
Haecforte caiquam grandemvidenlur souaie irara ,sed erudilam habeiilibus discretionein, magnam
profecto spirant clemenliam. Cinli itaque tauta
lamque exccllens sil u;«ilitasmortis corporalis, ut
etiam per hanc a mortcanimaeliberati sumus, aiile
omnia tu, o anima fidelis, seniper memorarenovis-
sima tua, ut in acternumnon pecces (Eccli. va), ea^ rationefuturuinminimedittidoquin perChrisli mor-
tcm securior redtlita et a mortcaiiimacliberare, et
omnibus liujusvitaeluboribussnpemlis, cum omni-
bus sanetis vitam aeternamhaeredites.Fiat I
camilemqiiaeslionemsolvit idemRup. I. xxivinGen.c. 25; et lib. ui, ih NaumprOplietam.
VITA S. HEREBERTI
ARCHIEPISCOPICOLONIENSIS
RUPERTO ABBATE TUITIENSL
251 PROLOGUSAUCTORIS.
Tu mihi hoc opus in angaria, venerande Paler
Mnrcuvarde,imposuisti, quatenus sancti archiprae-sulis Hereberli vitam virlulibus splendidam, sed
prioris, ut tibi videbatur, styli rubiginesubobsca-
Tam, novo rescriherem slylo, pro gloria. et laudeDomininosiri Jesu Christi. Ibam quippe alias, quome scribentemducebat ardor studii, et idcirco tibi
oblcmperare, nimirum quasi in angaria servireexisthnavi. Cum atrtcm et (e inslanle jugiter, etmea voluntate ad aiia (cndenle, diatius angerer,
D venit tandem hi tnemoriam itlud, qnod summus
vere dilectionismagisler^ inter oajtera perfectionis
evangeticaepnccepta congrue,in tnonlelocutusesl:
El si quisangariaveritle, ait, «nl//epastuts,w&ecum
Hlotl alia duo (Matth. \). Sed et ille Simon Cyre-
naeus in menlem venit, quem, sicut evangetista t«-
statur, prmtereuntemangariaverunt, «t totleretcru-
cem Jesu (Matth. xxvn). Deniqtieexempltimejus-
dem, qui crucem quidem Jesu talit, sed rion ipsecracifixus est; et hoe ipstim, quod crucem non
suara bajulavit, invilus et in angaria fecit, vehe-
3*1! RUPERTIABBATIStUlT.ENSVS 592
incnter Chrisliamimhominemredarguit, qiiirunque /ille ost, qni Cfiri^tivet sanetorum ejus labores ila
pracdicat,ul non collaborel iinilando; el hoc ipsura
quod praedicat,magiseiyiraecepti necessitate facit,
quam ex pio menlis-desiderio. Acquievi igitur, et
omisso intcrim cursu proposito, diverti liuc, non
jam inviliis, sed bonam jam liabens voluniatem, si
spiritus Patris nostri Dei, qnid vel qualiter loquideberem, suggerere dignaretur. Ecce habes quod
jtissisti, imo ud quod agendumme magis rogando
quatnJubendoeompulisti; tu ipse judicalo, uirum id
efllciendoquidquam profeceris, id est ulrum priori-bus scriptis, quacnoii tibi satisfaciebant, hoc poste-rius scriptum ad aedilicationemmagisan minus ido-etim sit. Porro meet apudDeumconscientiateslis,et apudeos, qui audirc vel legeredignabuntur,prse- '
sens epistolaexcusare polerit, quia non quasi niihi
ipsi placens,prioribus me scribendosuperposui,sed
postulanti tuaecbaritali placere cnpiens obediendo
supposui. Dignuro.quippetc, cui obatidiredeberem,existimavi, licet monachicamsub tuo rcgiminemili-
tiam professusnon fuerim. Tti namque de ccenobio
Sigebergensiassumpluset quasi virgultum viridedeillo deliciarum horlo translalum, et in Ecclesiam
ejusdem beati confessoris Cbristi transplantalumsanctaereligionis, quaeillic pene exarucral, fruclumralrvivum prolulisti, ita ut illud Davidicuman-
nueiite Deodiccrc mcrearis : Ego autem, ticut oliva
fructifera, in domo Dei speraviin misericordiaDei
iPsal. LI). •(
CAPUTPRIMUM.
De ortu C Hereberti, et qualia ilio nascentesignadwiiiitusapparuere.
Aniioab incarnalioiie Domininoslri Jcsu Christi
liongcntesimonoiiagesiino(die deciinasexia Martii),Ronianoriimrcgcnte impcriumOlloneleriio, insignimetropoli C.ernianiaeColoniaeAggripinacponlifex aDeo dtiius bst S. Ilereberlus, vixilque in eademsede lntidablliter annos viginli tres, mcnses duosdies ferme viginti duos. Iluic doiium graliae,quoddalurus eral ascensorcoeli, de quo scriplum esl :Asceadettsin altum, captivamduxit captivitatem,de-dit dotta hominibus(Psal. LXVII),in ipso cjus orlu
praesignaredignalus est. Deniquc cum noclu ma-terno funderetur ex utero, lux immcnsa ccelilus inlocoeffulsit, quani et dormientcs nonmilli, octilis
cordis, et vigilanlcs, oculis viderunl corporis.Dormiens erat paler ejusdem iiifantuli, et cum eo
quidumex amicis, Judaeus lamcn, qui lunc veneralad eum pro constieiudine colloquii sive ncgotiifainiliari.s.Hi ambo dormientes liora ipsa, qua inlucem prodibat felix pucrperitim, uiitini idemquevidenl soinniura : et evigilantes, 252 contiuuo
loquebanlur ad allerutrum, qunsi proprium singulinarraturi visunt, quippe qui nescirenl communefuisse, vel iiiium. Narravit prioris, qui proptcr fa-iiiiliaritatemadvenisseJam dictus est, el deindeipsepater familias, idipsum, et non aliud se vidisse,veiiemehicrailroirnnstestatuscsl, Eral aulcuihiijus-
A cemodisomiiiuin: Ctibiciilumin qno mulier dectnu-
bere proxiinnqueparlui non ignorabatur, a froule
aperiri, admisstimquejubar infulsisse velut solismeridiani. Porro vigilanieseadem hora circa por-lurientem de more aderant sexus illius person.csedutae, et ipsae corporalibus, ul jam dictum est,oculisviderunl miraculumccelitusinfusaeclaritaiis.
Adhuc enim loqnebantur IIIi somnium, quod vide-rant mirando, el felicitatem partns non vanis prae-
sagiendoconjecturis, ciini ecce una ex illis gatidioet pavore simul attonila, bonum patri nunliavit
nunlium, videliceteleganlis lilii exorlum, et in ortu
ejusdem editum mirae siiavitalis et circumfuls»
magnselucis divinummiraculura.
CAPTJTII.nQttodlucis invisibilis,qtta iltuminanduterat, signumfueritvisibilislux,qumilionascenleindomorefulsit.Hocigiiurquis dubitet conferendaeilligratiaefuisso
signum, signilicansquod copiosiusillumiuaret iliumlux vera,qumilluminalomnemhominemvenienteminhuncKundum? (Joan. i.) El quidemsi sola illicon-ferenda fuisset lux gratisespiriluaiis, quam Judaicacsecitasncscil, recte forsilan cuivis incredibilevide-reltir aut indigntim,Judseum parlicipemexstitissecjusdem somnii luminosi, quod pater Chrislianusvidere mcrttil. At illc eleclus et gloriosuslilius lu-cis, fulgerehabebal et interiori dono Iuminisacterni,qtiod Jacob simplex maxime opiavit, et exlerioriprovcntugloriselempornlis, quam venator Esau so-Iam qusesivit cx benedictionibus paternis (Gen.uxxvn). Quis cnim nescial splendorem magnaeEc-clesiaeColoniensis,qiianlum illis praecipuetempori-bus splcnduerit. eliam in facultatibusel honorihussseculi? Cumergo tanlae sedi praeesse deberet, etsuper tale lanlumque candelnbrum exnltandaessethiec lucerna Domini, liubendo lot factiliaies, ha-bendo nomcii etiam et jus eximiumaptidfasiigiumterreni .iinperii, sicut sequensnarratio declarabit,non iiidignuin viileri dcbet quod Judseus quoqnepraesagiumfuturaeclnritaiis ejus acceperit, qui etpalri ejusdem'dixit: « Ccrtissimenovcris quia quodnascilttr tibi, teipsum jiicunditale replebil, suosqtie
i nalalesmagnosiii noininissplendoreillustrabil.i Hocdicere pottiit ille, solam rcspicicndohicemvel glo-
i p riam saccnli; Christus atilem lttx vcra et gloriai patriacccelestis,niirabilecjus praesagiummirabilitcr
adiinplevit. Nam qua nocte, illo de Virgine nalo,i exortum esl in lenebrislumen rectis (Psal. cxi), elL pastores super gregemsutim vigilautesclaritas Deii circumfulsil (Luc. n) : ipsa nocte, imo sub ipsoi liicis seqiienlis crepusculo, inter niissaruin sacra• solemnia,quorura ha>cpriina vox esl, Litx (ulgebili hodiesuper nos, consecr.itusest pontifex,veri baju-i lans ttiminis, eorumque sortitus miuisterium, qui-> bus dictumest: Vosesiis lux mundi(Matih.v), etc.
Quis dubilet hoc evenisse per providcniiam sivc
j ordinationem Domini,eadem curn vel gralia, qtia, memoratumsignum eo unscente pra?mi»it?Verum
de hac re suo locoplenius dicendutnerit.
595 VITAS. IIEREBERTI. 3J4
CAPUTIII.
De maternogenereejus. et ut stirps, ttndetalit nasci-turut erat e captivilate,Deoprovidenle,redemptaSueril.
lali, ut dictumest, cum praesagiopuer hic, bealae
prsedestinationis filius, in Worraatia Galliarum
nrbe ortus est. Porro illuc, scilicet in Gallicum
Wuormatiaeterritorium, genus ejus matcrnum de
fonleAlemar.nicocasibusadversisderivatum.fuerat.
Siquidemavia ejus maiernu,nomineEmma.Regim-
boldi nobilissimiAlemannorum comitis filiaexsti-
tit, et ab Hunnisdepraedantibuse castro patris cum
duabussororibusextracta, atque in praedictaeurbis
lerrilorio captivaviolenter abducta est. Quam vir
quidamnobilisut vidit, protinus instinctu Dei, sine
quo nec passer umis in terram cadit (Matth. x),
formara eapiivaf liberalem miseratus est, eamqtie
redemit. Quidmulta?ProvidenteDeo,ul radix ser-
varetur, de qtta nasciturus esset fructus qui perraa-
neret in acquisitioncsalutis, pater ejus puellae,diim
forle pergerel ad cttriamimperatoris, in domoejus-dem viri nobilishospitiumhabuit. lllic inter mtilla
colloquia filiam recognovil,gralulatus est, eamqtte
viro, qui redemerat, postulanticonjugem,cum dote
nittlta tradidit. Ex illis nata ntiptiis sancli hujusmater esl. Hoc idcirco non praelerire libuit, quianonnihii speclat ad laudem et gloriam Dei, quodamariltido ilia lantis superata est benediclionibus
dulcedinis,ut redempla captivitas talem lantumqueparlu ederel civemcceli.
CAPUTIV.
«7(apud HildebaldumWormalimprmsttlemper Deigratiam in lacris disciplinmecclesiasticmsludiisprofeceril.
Igitur prospicienfeproposiloDei,qui et ante tem-
pora saeculariasanctos omnespmscivil et prmdesti-
navit, conformesfieri imaginisFilii sui (Rom.vin),et in suo quemquelemporc vocavil, juslificavil et
magnificavit,hic snnclus pracscitus,ut nascerclur,vocatus est, non solum ut per bnptismi gratiamjustificarelur, veruin eliam ut honore pontilicalis
gratiaemagnilicaretur.liujiisnimimmmagnificenlise
prscparatio in eo exslitit quod in eadetn EcclesiaWormatiensistudiis liberalibustraditus est. Tanla
qnippe facililale divinaepariter et Irumaiv.ephiloso-phiaefluentapolavit, ul dubitandumnon essel euitiintrinsecus doctoremhabere iltinti de quo Aposio-lusdicil : Ego plantavi,Apollorigatit, Deusattlem
incrementumdedit (I Cor. m); maxime quia cum
spiritu scientiseclarescebalin eo spirilus pietalis ct
tmtoris'Dotnini,a quo sanctus omnis ad sapientinmascendere incipit, sicut scriplum est : lnitium sa-
pienlimtimorDomini(Psal. cx). Hocperpendensvirvenerabilis Hildebatdus,qui tempore illo pootifexerat ejusdemEcclesiseWormatiensiset prudentemadolesceiilenicogtiosceus cx studiis ipsius, sicut
Scriplura dicil : Ex studiis suit cognotciturpuer\tr6v. xx), Htrummunda sint opera ejus, gaudebatin eo, spe honarepntans quod horoobic utirtsforet
PATROL.CLXX
A sancUeEcctcsi;e. Ernt namque .dem pontifex eiusbenevolentiaequam ih propheta Sptrilus sanctus
insinuans: Dicile,inqtiit,jutto quoniam bene, quo-niam fructum adinrentionumsudrumcomedei(lsa.
m). Et in Evangelio Dominum dixisse noveral:
Messisqttidemmulta,OpeirariiiBhtempauci. 253
RogateergoDominummessis, ut mittat operariosinmettem(Luc. x). ItaquesanctaeEcclesiaeprospeeliimesse cupiens, et in ea, cul praeerat,sedc jnm para-tum sibi a Deosperans sticcessorem,bene agentemcondigna laude conforlare studebat. Dcnique de-functo tunc lemporis ejusdemI5eclesiaei>raeposi>o,
protinusbunc subrogavit. At Hlesanctus et verus,
qui babet septem slellas, qui ambulat in mediose-
ptem candelabrorumaureorum (Apoc.i), in aliofir-
B mainentisni loco stellam islam figere, et Superal-
terius Ecclesisecandelabrumlticeriiamislam ponere
disposuit
CAPUTV.
Quomodoper bonam famam imperatori Oltoni in-noltteril,et archicanceilariuseffeclus: suasusqueab eo, presbyierii gradum cttm socio Brunoneascenderit.
Proinde ut Iongiusinnotesccrel, qui longiuserat
expelendus, Oito Romanoriim imperalor tertius,de viro illustri, qnis vel qualis essel audivit, etinclinante cor ejus Deo sicul scriptum est: Cor
regisinmanu Dei (Prov. xxi), adeo viri probilasillicoraphcitil, ut ctimsuo laleri sociaret, primum-que cancellariiim sibi conslilueret. A quo eliam
^ persuasus hic bealus, jugum Doraini,scilicel pre-sbyterii honorem, alacriter suscepil, socioBrunone,
qui poslea Romani dignilate pontificiifunclus est.Attamen tunc idem Bruno, ut presbyter Aeret, non
cito acquievit, humiliter excusans vetuti majoremsuis meritis accipere graliam. Sane nterque lauda-
bilis, et hic qui animoalacri cito acquievil, el ille
qui primo sliipefaclus,rem arduam refugere tenta-
vit. Namet centurio, quidicenli sibi Domino: Egoveniam,et curabopuerumtuum jacentetn in donto
paralyticum, respondit, dicens: Domine,non tum
dignus, ut inlret sub tectum meum, sed lantumdic verbo, et tanabilur puer meut (Matth. vm),slalim ab eodem Dominosecundum fidei suaehu-
jj militatem laudatus est, et Zachaeus, qui diccnte.illo : Zachme,feslinansdescende,quiahodiein domolua oportetme manere; stalim festinantdetcendit,et
exeepitillumgaudent (Luc. xix) : secundum chari-
,talis suselselitiam dignusJudicalus est ciii diceretDominus: Quia salus hodie Ituic domui facta est
(ibid.).Veruin bic quoque, qui presbyterattisoOi-chiin rogatus cilo, ut jam dictumest, subiit, adhucexcellenlioremponlificii gradum postmodum situ
oblalum suscipere hiimiliter recusavit. Defmictn
aamque paulopostEcclesiaeWirzeburgensisepiscopo
optabat imperatorut illi subrogaretur.Recusavit,ttt
jam dictumest, indignumse profileiis,etin fratrem
siium,nomine Henricum tanquam seipsolongedi-
gniorem,mox eamdem transferri oblinuit electio
H3
?95 BUPERTIABBATISTUITIENSIS 3Do
nem.-Faclumqueest, frater ejusEcclesiaejamdietoe,
)>rsesedil;jpseautem in bumilitatect dilectienesua,
praefinilosibi a Deo tempori el loco servatus est.
Inlerea Romano pontifice defuncto, jaro dictus
Bruno sedem sortitur aposlolicam, agnominatus
Gregorius V, vixitque in ea annos ferme duos et
jnenses novem, undecimus supra Brunonem alte-
jram, qui etiionusLeo diclus est. Deisto, qualitera Romanisiroperatorirebellantibus,prinioexpulstts,
.acdeindevenenoperemplus sil, quoniaroad rem
pnesentem minus.allinel, nunc omitlentes, potius
jwopositum pro*equamur.CAPUT-VI.
UtaColenienti populofactaconcordia,marcliteptsco-pum etectussit.
Nen multopost Colonia melropolis vidua facta
est, defunCtoEvergcro ejusdem civitatis archiepi-
scopo.Ecceaulem dum eligere conantur successo-
rero, sciderunl unanimitatem, clerusqueel pqpulus
graviler dissentiebal abinvicem. Namaliumelerus,
aliumquesua electioneposcebatpopulus,et in tan-
tum processit parlium diversarum conflictus, ut
prope ad arma concurreretur. ltaque velut, absente
Jesu, navicula in medio mari jactabatur fiuct-bus
(Maiih. xiv). Sed laborantibus velocius succurrit
ipse, el venit ad eos supra mare. Nara is, qucm non
probante populocleruseligebat,videlicetWezelinus,domus sancti Petri praepositus, repente silenliuro
fiagitans,per voluntatera Dei sic omnes alloqitilur:-*In causa isla, Patres et domini, non sua singuli,sed pariter ea quaerentes,quaeDominisunt, meiius
quoadpossuinus incamus consilium. Nam praeessevobis nec ipse ctipio, nec alteri invideo; sed in hac
re liber ab utroque scilicet invidia et ambitione,alittmvobisnottimdesigno, qui dignus sil, videiicet
illustrem Herebertum, valentem secundum Deum
et secundumsseculum,ulpoleCbristo devotum, et
imperatori charuro. Solvamusergo litera, in hujtis
ilignissimi concedendo eleclioncm. i Vix ille haec
dixerai, raptimqueex ore ejus Herebertumuniversa
turba conclamabat. Una omniumvox, una volun-
las, quos eatenus discordanles, nunc miro modoin
uno absente homine vincutum pacis alligabal. lta,Domino imperante, cessavit ventus, el tranquillitasfacla est (Malth. vm). Cujusvero tranquillitatis lam
celerem evehtum magis memorabilem nobis facit
alioruin lemporumsivelocorumnonnunquamaudita
vel visa tempestas, ubi quodammododormienlesive
absente Jesu, non ante motus maris sedatus est,
quam multus animarum, imo et corporum rerum-
que caelerarum periret ac profligarelur numerus.
Nimirumjusto Deijudicio propter peccata inbabi-
tantinm, ubi tale quid accidit, ascribendum est.
NamquodnaviculseColoniensisEcclesiae,dum iliis
discordiaefluctibus jactarelur, tam circo, ne ad
arma pervenirent, subventum cst, misericordiae
divinitalisascribi debet. Porro meriiorumbeati viri
in hoc quoque evidens aslipnlalio est, quod oblato
«d electionem riomine ipsius, animosa cleri, et
A populi discordiaquicvit, et pax reddita esl. Subti-liler namque allendenlibus res ipsa loquebalur,quod milteret illum princeps pacis (Isa. IX), lapis
angularis, el pax noslra Chrislus, qiti fecit uiraquettnum,qui inimicitiasinterfecil in semetipso(Epltes.
u), et per sanguinemsuutnpacificavitomnia.,qumin
ewlisel qumin lerris sunl (Coloss.i).
CAPUTVII.•
Utpro electioneejas imperatorgavisusstl, et quamsapienlerelectionisejus graliam acceperit.
Igitur cum praesentiaDoinini eleclio memorabili-
ler celebrala est servi fidelis,et haec lam a Deo
quam ex horoinibusconlinuoleslimoniumlaudem-
que habere meruiu Siquidemel imperatoris supramemorati cor jam tetigerat manus Doraini,ut per
B bunc virum scdarel jam fama compertossibi roolus
civilatis discordantis.Nam, et cum pecunia tcnta-
254 relur aua''°>quem(utJamsupradictumest)ac-
clamaveratdissensiopopuli,ipseresponsumdiflerens,
conlempltimqueoblatae pecuniaedissitnulans, hscc
inlerim a terrilorio Benevenlano,ubi lunc temporiscoraraanebal,manu propria beaio viro scripsil,tunc
Ravennaecumcivitatisejusdemantislilc jttssa ab im-
peraiorenegoliaperagenti:<OttoimperatorAugustussola Dei gralin, Hereberto Achilogolhelsegraliamet Coloniamel paltii cubitiiinunum. • UbiveroColo-niensium adfuit legalio, viri complures honoruti,tum de clero quam de populo, et qui in utroqueordine videbantur praeslaiitissimi,cura quibusdain
_,de principibus terrae maximis, electionem coram
deprompseruntpersonaelalis. Talis vero vehemen-
ler exbilaratus idem imperalor, prudenti consiiio
civitatis grates non minimasegit; quia quod ipse
optabal, quodqueoplimum sibi videretur, fioc ipsi
quoque sentirent et eligerent uno eodemquescciim
spirilu. Ila prorsus evidenlerhuic osliarius aperuit,iulraturo iu ovile ovium, pacificans cunctosin
electione ejus, ut nullum fieret obslaculum. H;ee
omnia vir venerabilis revera sapienter accepit:
qui intereapetens Ecclesiam,slralus solo , grutia-rutn ccelestiumlurgitori Doraino Deo loto mentis
afieclugratesegit, nou ulique pro gloria temporaliexsullans, sed supernac benedictionis munus ad-
orans. Quomodocnim non gauderet, qui se tam
0 evidenlibus experiraentis Deo curae esse perspice-ret? Iinilatus naroque esl sanctum regem et pro-
phelani David, qui cumaudissel sermoneraDomini,
per propheiamNalhan diceniis : Cumqueimpleveritdiet luot, ut vadat ad patres luos , suscitabo semen
tuumposile,quoderitdefiliistuis, etslabiliamregnum
ejus : ipse mdificabilmihi domum, el firmabo so-
lium ejus usque in mternum (II Reg.vn), elc,
ingressusest et sedit eoram Domino, et dixit: Quis
ego sum, DomineDeus,el qumdomus mea,ut prm-ttaret mihi talia? (Ibid.) El subjunxil : Nunc igilur,
Domine, termo quem toculus es famulotuo tuptrdomumejut, eonfirmeturin perpetuum, et facsicut
locutus es (ibid.). Ilsecet csetera cum diceret rex
foriis, sapiens et humilis, exsuliabal, non utique
397 VITAS. HEREBERTI. 3!>S
pro lemporalimemoriadomusvel teroplimanufacti, }
quod filius ejus Salomon facere habebat nomini
Domini,sedpro aeternaChrisli, sui secundumcar-
nem filiiel Ecclesiaegloria,quam in illius Salomo-
niis filiisui et lempliejus figura prophetico spirilu
inlelligebal.Hocnimirumexemplo, hic beatus egil,et agere debet oranis qui vocatur a Domiuo, ut
domuiDeirector, siveovibusChristi pastor praesit:non humanam gloriam, sed divinam amplectendo
gratiam, quia profectomagna gratia est, pastoremet episcopum esse animaruro, computanda inter
dona maxima,quaededil hominibutascendensChri-
ttut in altum (Ephet. iv). Nam et Aposloluscum
dixisset: Qui detcendit, ipte ett qui atcendit tuperomnet cmlot, ut impleret omnia; et ipte dedit
quotdam quidemapottotot, quesdam aulem prophe-1
tas, aliot veroevangelittat(ibid.), seculusest et ait:
Atiot autempatloretet docloretad consummationem
tanctorum(ibid.),Becte igitur, et sapienter hic procollato sive conferendo benediciionis et pasloralis
graliaemuneregrales egit.
CAPCTVIII.
Quam liberabambilionefuerit, tt de morteArgen-tinensis episcopi.
Jam de ambitionisvitio quam liber ab illo fuerit,cumtota ejus vita indicio sit, illudquoque memora-bile teslimoniumfuit, quodvm IdusJulii, qusediessanct; Kiliani marlyrio erat celebris , cum crearideberel arcbiepiscopus,differri in crastinum prse-optavit, propter praesentesexsequiaslugubresquaeibidemagebantur,Strasburgensisepiscopi; videlicetne aliis lugentibuset flentibus, ipse ridere videretureumsuis, memor Scripluraedicenlis : Hmreditasad
quamfeslinalurin principio,in novissimissuis bene-dictionecarebit(Prov. xx). El revera dolendumerat
pro exitu ejusdem episcopi,quia videlicet terribili-ter accideral,praeeuntesignononbonsesestimalionis.
tNam,cum ille milra rediinilus missarum solemniacelebrare ingrederelur, ubi se ad populum vertit,diclurus de more : Pax vobiscum,imperaloremin-
lendens, tanto risu solutusest, ut fundilus oblitusesse videretur ad quid se convertisset.Ut vero ad
prandiumvenlumest, cunctispariler considentibus,percutitur morbo pleuretico, inlerque manus ad
proprium delatus hospiliura die decimoquarlo red- ]didit spiritum. Viderat auteroante annos septem,ul solituseral narrare, visionem:videlicetaslitissesibi senem quemdam,veste purpurea pontificaliqueredimituminfula, qui se profitens esse Kilianum
episcopum,tale, inquit, illemihiprotulit oraculum:<Ageper hosseplemannos; episcopumdecent ope-ra; quia nonlongiuslibia Domjnovitsespaliumpo-silum est, iQuomodocunqueillevisioneraacceperil,qualitereunquese praeparaverit, qualiscunque in
iliabora siuemorlis inventus fuerit, recle niminim
aapienti huic talis, ut prsedictumest, illitts exitusmeditationemmortis rcuovavit vel auxit, magntim-
qut fuit lemperantisecjus indiciura, quod pro
lempore flendi, differendo, sibi vel suiv tewpus
A gaudendi, tristibtis exsequiisprivatus intercssc ma-
luit.CAPUTIX.
Quantacum humilitaleColoniamvenerit, et quanaoconsecratusfuerit.
Et quidem Beneventi ponlificalisei honor datus
est vilIdus Junii. Et exinde Romamprofectus, pal-liumab apostolicaesedispraesuleaccepit, sedcivita-tem Coloniamingressus est, el in sede sua sedildie,
quaeapud Cbristianos non incognitaest, scilicel in
vigiliaNatalis Domini.Quo cumaccederet jamquoin vicino adesset, dignum memoria est qualiter
aposlolicaedoclrinae recordatus est, qua dicilur:Obsecroaulem vos ego vinclusin Domino,ut digneambuletisvocationequa vocatiettit cumomnihumi-
B litate.etmanitteludine(Ephet. iv). Nam vere humiliset mansuelus, pallio missionis apostolicaeprae-misso, ipse indutus linea, discalceatusque lento
pede secutus est, cum frigus hiemale pro lem-
pore calceatis quoque permolestumesset. Attende-bat eliam vocaiionem suam quod non ad regnagentium, sed ad minislerium vocarelur sanctorumCbrisli discipulorum.Et quaravis ad insignem jamveniret suam civilalemColoniam.talischematecon-fitebalurcum bealis palriarchis, quorum Apostolus
255rnemm't> (I"0(Iperegrinuset hospesessetsuperterram, palriam se quaereresigiiificansmeliorein
(Hebr. xi), id est ccelcstem,et eam qnam paravitillisDeus,civitatem.VenitilaqueduceSpirilusancto,spiritu humilitatis, cum animo conlrilo, non tnmen
'"'absquesancto el spirituali gnudio,et sicul superiusjam praelibalumesl, ipsa nocte gaudiinostri; scilicetnalalis Domini,consecratusest intcr missaruroso-
lemnia, quaeex morecelebrabranlur patilo ante vcl
circa ortumdiei. Veneranlquippead hoc ipsiimcumeo plures episcopi. Jam vero in illa consecralione
ejusquis divinaro ordiiialioneronon miretur? Quisnon venerelur hic allitudinem consilii divini, qnoita fieri complacuil? Deniquetolura illtid oflicium
maluliiiumsanclispasloribus oviuinCbristi Spiritussanclus composuil, quorum nirairum myslicum
exemplarpaslores illi fuerunt. qui uocte illa vigi-luntes et custodienles vigiliasnoctis supra gregemsuum, circunifulgentcse clarilale Dei, nunlium bo-
jj num, gaudiuramagnuinnali Salvaloris,quod a san-ctis angelis primi audjerant, videre meruerunt,sicut sanctura ejusdem missse narrat Evangelium
(Luc. n).Cunctaenimirumejusdemofficiipartes, pastorum
Ecclesiaevocessunt, qualesrationabilibuscuraesuaa
ovibuspersonare debent, natum de virgine pro sa-
lute mundi.salvatorem.Plane nis,ilegentium vitan-
dumesset faslidium,promplumeratexponere parles
singulassecundumejusroodisensum. Unum tamen
est quodjure non prselereumlumsii, videlicetpro-
phelicumcapilulum,quod in eodemofficiolectionem
apostolicamex more procedil: maximequia hlijussancli pasloris person» locus ille miro modosese
accommodavil.Denique dumiu consecrando illum
699 RUPERTIABBATISTUITIENSIS tOO
episcopi duo codicem Evangeliorum super raptit.cervicemque ejus tenerent, revoluto mox eodem
codice versiculusiste primus occurrit. Spiritus Do-inini superue: propierquod unxit me. ad evangeli-zandumpauperibusmisil me (ha. LXI).Prophelicum
namqiie hoc Tsaiae capitulum evangclicis lilteris
lioc modoinserlumest: Et regressnsesl Jestts, inquitLucas, in virluleSpiritus inGalilmam,et venitNaza-
reth, ubi erat nulritus, etintravit secundumconsue-tudinemsuamdie Sabbali in synagogam,el surrexit
legere. Et tradilus est ei liber haim prophetm. Et«t revolvit librum, invenil locum in quo scriplumerat •'«SpiritusDominisuperme, proplerquodunxit
me. Evangelizarepauperibusmisil tne,prmdicareca-
ptivisremissionem,prwdicareannumDominiacceptumetdiemretributionis.>Et cumplicuissettibrum,reddi- '
dit eumministro, et sedit. Et omnium in synagogaoculieranl intendenlesIn eutn. Cwpil aulemdicere
eis: Quia hodieimpletaesl hmcScriptura in attribus
vestris(Luc. iv). Constal ergo qnia persona Christi
est, qnaehaeein propbeta suode scmciipsoloquitur.A-lille nimirum non solum unctus, sed unclus est
praeomnibus.sicutaliaScripluradicit: Unxil teDeus
Deus tuus, oleo Imlitimprm consorlibus tuis (Psal.
XLIV),oranesnamque sancti, omnesquicunqueillius
speciosiet graliosi regis participes sive consortes
sunl, codemspirilu, endemoleo lsetiliaeuncti sunt.
Quippe qui nec sancti absque unclione hac ullo
modoesse possunl.Cum ilaqueuniversos ejuspar-
llcipesunctos essc conslet eodem Spiritu Domini,tie quo illi princeps et polentissimusdicit: SpiriiusDoministtperme, etc. contestans el dicens: QuiahodieScriptura limcromplelaest in auribusvestris,6incdnbioprsesulesEcclesiarum,quorura est paU-
perrbusevangelizare, et praedicarecaptivis remis-
sionem,et ad hoc sacro chrismate uncti sunt, ipsi
singuliscire debenl, et de scmetipsispost Chrislum
dicerepossunt: Spiritus Domini super me,propler
quod unxit tne, etc. Igiltir dum in hujus beali ponti-ficisunclione, aperto super capul ejus evangeUco
volumine, primam Scriplura sancla vocem hanc
edidit, reverajttre omnes, qui aderant, venerabiliter
pro verodivinitatisoraculo sententiamarripuerunt,credendoquia Dominushunc misit, non dubitando,
quiahunc SpiritusDomini unxit. Cum hac leclione i
prophetica, sicut esl ordo ejusdemoflicii matulini,consonanlibus atque allernaiilibus choris, concre-
pabant divinaevocessacra praeconialucis,et decoris,
qtiemprinceps paslorum, Deuset Domiiiusnoster
induit, qui nocte illa iliuxil nobis : de quibus non
est modoexptanatio conlimianda, ne, sicut jamdiclum est, prolixitas fastidiumparial. Hoctaulum
ittdtihitanlerdixerim, quia qusedamgignaeranl baec
persistentisin lenere suo proposiiiDei; qui, el dnm
nascerelur hic beatus, splendoremlucis pro signomirahiliter edidit, et dum consecratur, sic eamdein
consecrationeindisposuit, nl solemnia circa illum
ahdireiniir pneconia veri luroinis, ctijus nuntii dc-
fcsqut es»e pastores cuncii animarum, secundum
A exemplumpnstoriimiltorum,quos nocteitla clari;a3Deicircumfolsit.
CAPUT X.Ut quornmaamsusiuiuerilinvidiam,el Ilcnrtcotmpe-
ratori cmperiiessesuspectus.Tuum est hoc opus, Christe, cujns sermo verus
est, imo qui es ipsa Veritas{Joan. xiv), ctijussen-tentiam permanere oportet, dicentis : iVo«potestcivitas nbscondi super montemposita (Matih.v).Item:Nemoaccenditlucernum,etin abscouditoponit,nequesub modio,sed tuper candeiabrttm,ut qui in-
grediunturlumenvideant(Luc. xi). Sed quseimquamcivitassic super monteuiposiia, non invidiampassa,el oppugnaia est a civiiate Cain lerrena el in valle
posila, cujusprinceps esl Salanas? AulquseunquamB lucernasic super candelabrum posita fuit, ut nullus
ci nequamoculus invidit? Quodut Jam manifestiusdicam, quis unquamsanctorumaedificatusiu luoule
virtutum, verboqueet exemplolucens ad icdificatio-nem videnlium el audienlium, nullain ab ingratisel invidispassus est tribiilalionem?Quisinlcr super-liartimgaudiagratiarumpropriamnonhabuii inensu-ram ejusmodi lucrymariim,quas faciunt liliis lucishabilaiores Cedar, id est tenebrarum? Namhoc cst
quod in psalmogementessingulidicunl: Heu mihi,
quia ineolatUs meus prolongntusest; Itabilavicumhabilanlibus Cedar, mullumincolafuil anima mea.
Cum his qui oderunl pacem, erampacificus; cum
loquebaritlis, impugnubanlmegratis (Psal. cxix).Et quamvis tribulentur, non laii.en permittiiuturtribulari sine mensura, id est supra id quod susii-nere possunt. Ilem ipsidicunl: DomitieDeusvirtn-
tum, cibabis nos pane lacrymarum,et polumdaUsnobis in lacrymis in mensura(Psal. LXXIX).Opor-tebat igitur et hunc sanctum, cujus anima, regisDei civitas supra montemposita, qtti luccnia erat
super insignis Ecclesise candelabrum conslituta,oporlcbat, inquam, et hunc pati adversa inler pro-spera virttilum, qnibusintus proficiendoardebat, etinter radios signorum,qnibus foris ad gloriam Dei
lucebat, sicut protinusnarralionis 256 orc'0 mon-straturus est. Quomodoautem vel qualemper occa-sionem aclversilasin eo reperit aditum? Videlicet
per ingenlem muri vel praecelsaelurris ruinam, id,: jj est per mortem imperatoris ssepedicti,cttjus, dum
adhucviveret,aroicitiapromuroilliessepoleratcon-ira adversariosquos conira eurriposlraoduininvidiasuscitavil. Qui nimirum imperalor, ul in caeteris
' ita et in causa per quam morteih incurril, ronsitiumi beativirialtendissct,multomeliussapientiaeappropin-i quasset,et iionpoeniiuisseteum.quemadmodumipsai Sapientiadicil:Omm'nfaccttmconsitio,etpostfactumi non pmnitebis(Eccti. xxxit). Qjttwfqtik" nou fecit,i incidii in insidias mulieris make, videlicet ejusi cujus viruni Crescenlinm,sibi rebellahtetii,captumI jtisserat capilalem subire sententiam. Et ab illa noni praecavens,quamvis a sanclo viro saepinsesset
commoniliis,veneno iiitra cubieuluindormicns*iir-i fecltiscst. ObiitiiaqtteRoroseahno poslordirintihnem
401 VITAS_ HEREBERTI. *02
lieali viri lerlio. leral autem tunc quoque saneliis
idemciuu illo,utpolead disponenda perneccssarius
iiiaximareguinegotia.Cuicumdie sequenticonfessusfuisset pestemquamperceperat, sequemoripersen-
sissct, id quoque supremumab eo postulavit,qua-temis corpu»ejus Aquisgrani sepeliendumtransfer-
rct. Hoc agere insistens vir fidelis, regalia quoquepenes se liabtiit,et electioninon inlerfuit noviprin-cipis llenrici, tunc Bajoariorumducis: querosecun-
dum saccult dignitatemlocupletissimum,et littera-rum studiisnon lenuiterinslrucium principes regni
regerasibi elegerunt.Haecfuit orcasioquara adver-
sus illum rapere potuerunt adversarii, quales in
Ecclesianunqiiamdefuerunt, ex quo sacrilicia Dco
primi obtuleriinl Aliel et Cain (Gen. iv), scilicet
falsifraircs, quibusveScriplura dicil :Quia abierunt
in viaCain (Jud. 11), qiioruinpressuratnApostolus
quoque inler cactcra pericula sua niaxime geuiil
(// Cor.xi). Elqtiidemregalia rcpetila citoreddidil;sed quia novi, ut jam dictumesl, principis clectioninon ititeifuit, exluiic illi suspeclus ernl. Umle etidem rex obtrectaloribussancli proniusaiiremprae-bcbai,deniipieimpacatosempcreumodtopcrsecutiiscsl, doneca Doniino redargtti nieniil paulo antcobitinnsancli,qnod iu suolocopraesensn.irrutionon
praeteribit. Nunc memornbilium operuin ejtis ud
I&udemDomiiiimirncula percttrramus.
CAPLT XI.
Desiccitute,et qttomodoper speciemcolumbwgratiaSpiriliissanclisupereumapparuit, tttiquelacrymitsuis repehtiuamde cmlopluviamobliiitterit.Iics ipsu,qusejum nuuceuarrandaesi, satis lucide
commcndat,nun casu, sed per divinamdispensatio-nem id qucd supra roeinoravimus,evenisse,ul sci-licct in consecraticne sancli praesulisprima se cx
Evangctiicodiceofferretillavox misericordisponti-ficis Cliristi: Spiriius Domini super me, propterquodunxilme (ha. LXI).Subsccula namque post-modmn siccitas, peccala pnpulorum vehemcnler
arguebat,ut fere oainis herba praeinortua, omiiis
agerexustus, nonqualemcunquefaniem, sedfamemmorliferam jamjamque minarelur. Denique cumsiccilalepeslilenliaquoque saeviebal,mullique mo-
riebaniur, niulti adhuc aegravix trahebant corpora.Erat ergo piissimoponiificinon parva vel qualis-cunquesolliciludo,sed el iu sollicitudine compa-lienlis aninii liibulatio et in lribiilatione jugis et
iacryniosu oratio. Undequia ferrum pertransibataniinain ejtis, el in corde ejus gemebai Spiritussaiictus, sicut dicit Apostolus: Nam quid oremusticut oportet,uescimus; sed ipseSpiritus postulatpronobisgemiiibusinenarrabitibus(Rom. VIH),meruitet pojiulunireconciliare Dco, sicut de Sacerdote
magnoeidignoquidain Sapiensdixit: Et in temporeiracundimfucla est reconcilialio (Eccli. XLIV),etinter reconciliandum,.gloriosoglorificarimiraculo.Indictojejuniotriduano, luctuosus ibat populuspcrurbem fecundamiot sanclorummillibus, el ad sin-
gulorumpatrocinialocorumfidelileratqticsupplicilcr
A lacrymosasfundebat preces,qualonus ab imminen-
libusjamjamquepraesenlibusmalis eriperetur.Erat
aulem publicuscleri et populi,monachorumquoque
alque sanctimonialiumprocessus, el ex omni ordirie
utriusque sexus, lingua quidetn diversa, sed una
intenlione et eodem sensu concrcpandoKyrieete-
ison, altitudo ccelipulsabalur. lnler omnes et prte-
omnibus moestuset supplex tristium filiorum speset patcr patriaeprocedcbatarchiepiscopus,ila vulne-
ralo corde tantisque cum gemitibus, ut miro modo
consolatione sua dignum eum judicarel Spiritussanctus paracletus. Cura igilur ab oralorio Sancti
Severini litania soleinnisegressa, BealiPanlaleonis
adiret oratorium, eccenivei candoris columba,vi-
dcntibusniullis, captit ejus circumvolabal,eadem-B que repenie disparcns, iierurnvisibiliscomparebat.
Videbanleam roulti, sed non omnes, quia videlicet
non lerretia species, sed ccelestiserat gratia, quam
aliquibusvidere donatumest. Ut aulemventumest
ad locum, ubijam dictusconfessorDominiSeverinus
in transitu beatiMaxlinivocesangelorumpsallenliumaudire meruit, vident eminus eamdemcolumbam
caput beati viri lerlio circuinvolanlem,quaeet pro-tinus in stiblitne clevata, ccelospetiit, nec ultru
comparuil-Undequis dubitetSpirilussancti gratiam
qualis in domopectorisejus hubilnt, tnlem de foris
apparuisse, praesertimin lali Ittctuosolempore?Co-
lumbananique,sicut et lurlur, avis gemiiuosa cst,
gemituinquepro cantuedere solet, et sicul illa soli-
_ vaga, sic isia avis gregalim gemereconsuevit. V«~
rissimecrgo cum signo hujusinodiorantem pariteret gemenlemprseomnibushunc designabalSpirilussancti gralia, el dc islo quoque quodammodoid-
ipsumdiccbat quod de alio qtiodamnon ignoio,sed
eximiopropheta, diclum sacra narrat pagina : Ilic
est fralrum amalor el poputisui, hic esi qni multum
orat pro populoet pro civitate isla (II Mach. xv).Niinirumet iste vir in populosuo milissiniusnppa-ruit. secundumsimiiilu.iinemcolumbaemitjs ct sim-
plicjs,sanctoredundansspiritupielalis,alqiieidcirco
gemitusel oralio ejus perire nonpotuit. Namubi ad
praiidiumventum est, cum ipse nppositiscibis fere
Jejunaret, ita taroen more suo, el luuc maxime,je-
junium dissimularel: quibiisdam ad ipsum respi-
Dcientibus, el cum dolore loquenlibus, quod ea die
profusis lam miiltoritmlucrymisnecdnm propitiatoDontinocoelumaperireiur, dignummcmoriaverbuii)
respoudithicbeatus.vere miiis,vereniansiielus:Ve-
stri,\w\ml,ocharissimi,pastoriseslculpa,quodcmluiii:
desupertamferreumest,quodmuttitudoviscerumDomi-ni elmiserationumejuscontiniierunlsesupervos.Nisi
enimDominusmeis iralus esset sceleribus,qni inter
ipsumelvosdebebamstare medius,jamdirupissetcm-Ittm,el beneficiumejus descendisselet stillassetpluvia
supervos.Hseceodiceiite.pariterquasiquidarosanguis
257 fhiebantanimu;vulneralaeex oculis lacrymae;.
quas erumpenles, el cuni iropetu currenles coraiii
multisvolebatquidero,sednonpoleralcontipere.La»
crymisergovictus,caput super mens,aindccliiiavi|in»
403 RUPERTIABBATISTUITIENSIS 404
inanious, et curo forlissimospiritu Deoforli hqmi- Jlitale atque ardenti oratione luctabalur. Erat auteni
hora eadera lanta coeli serenilas, ut nulla in aere
nubes apparetet, cum ecce subito fragore magnapluviaevis inundandoerupit, ita gl prius iuibriiim
crcpilus audirelur quam vir sanctus caput ab ora-lionesublevaret. Cunctiprotinus circumsedenles,a
mensa sese excusserunt, et prosilire conati sunt, utin laudera Chrisli tantique ejtis pontificis hyninis
personarent, et signa ecclesiasticaconcrepare fa-cerent. At illevir providttset humilitatissusecuslos
vigilantissimus,terribiliter adjurandoHlos,hoc fieri
vetuit, vixque oblinuit ut interim quidem a se-
metipso quiescerent, Dei vero laudem ac graliasChristoagendasnunquam tacerent. Ncc vero insuf-ficienspluvia lunc exstilil, sed ita uberrime terrara '
irrigavit ut Jam praemortuas segetum radices adfecunditatemrepararel.
CAPUTXII,Quodeommuniproposito.suo el tmperatorts Ottonis
ipsesuperstescamobiumconslriteredeliberavit.Interea cum multis et magnis misericordiaeopc-
ribus ir.sisterel pauperum pater, viduarumque et
orphanorumquolidianusprovisor,incumbehatanimocjus cura continua, servituris Deo monacliiscon-slruere coenobiuin: quorum ordo videlicetprofite-tur, quia pauperes stint pauperes.volunlarii, nihilin hoc mun.dohahendo proprium. Habueral aulein
imperatorem.Otfonem dum adhuc viverel, hujuscerei monitorem.Denique cum novissimaprofectionoIlaliam ingrederetur rempublicam dispositurus,bealum virum habens in coiiiilatu, cunclis prosperesuccedenlibus, tractans cum viro Dei de salutcanimae suae, et quodammodo dicens : Quid retri-buamDomino,proomnibusqumretribuitmthi (Psai.liv) ?consilium hoc accepit, quatenus ob salulemsuam cojnobiumconstrueret monachorumin hono-rem sanclseDeiGpnitricis,omniumquesanclorum.Hoc inilo salubri consilio, necessaria protinus adhanc rem praedia Christo delegavit, quae et beatoviro in maiiumdedit, cum pollicitationevel spon-sione bujusmodiut quoniam viia mortaliumIncerla
est, si quemex ipsisnecessilasmortisprseoccuparel,alter quicunqtie supersles existeret, votum perfi-ceret. Tatis, Cbristo mediante, inter illos conditioconvenit, et ita pauperummemoresexstilerunt.viri
summi, baeredesaclernacviriditalis, de qualibus in
psalino spiritus prophcticus dicil : Saturabuntur
ligna campi, et cedti Libani, qttas plantavit (Psal.cm). Hocnamque praeconio,sub nominibusligno-rum campiet cedroruro Libani, mystice a sancto
Spiritu divires et potentes saeculi promissi sunt,hospitales fuluri pauperibus, ilem Ecclesis filii
spirilualibus,de qualibusibidemcontinuosubjungit:lllic passeret nidificabunt; herodii domut, dux esteorum(ibid.),id est Christus,qui per avemherodium
significatnr,provisorest eorum qui propler ipsum
pauperes fiunl, praeparandoanimos divitum saecu-
hrtum, ut quomodo passeres in ramis lignorum
A campi cedrorumquc Libani nidificant, ita ipSitn
possessionibussiiie facullntibusillorumparata sibi
yilaehujtis necessaria percipiant. Haecidcircocom-
inemorare libuil ul pariter recogitet quisque, quide lalium conslituiovivit, professusChristispiritum
sanclamqiiepauperlatemqtiamCbristusipsedocuit,
quia tanquam passeresvolare, id est ccelestiacogi-lare debet, ut dignus sit hospitio vel stipendio,quod passerum, id est pntiperumsivehumiliumspi-rituali vitse paratum est. Natn hinc est quod idetuDominusChristus, instruens pauperes suos, Nolit»,
inquit, cogitare de craslino (Matlh. vi). (Luc. xit)Item : Nolitesolliciti esse, diceniet: Quid mandttca-
bimus, aut qttid bibemus,aut quo operiemur?Scil
enim Paler vester cmlestis qnid vobis necessesit.B Qumriteergqprimum regnumDei et justitiam ejus,
et hmcomnia adjicieniur vobis (ibid.). Quodidem
est ac si dical : Sccuri, o vosomnes,quodtaboratis
et onerali estis, venite ad me, el ego reficiamvos
(Mattli. x;), securi et confideniesvenite ad vitse
conlemplativierequiem, niliil de crastino solliciti,id est quia jamdudumPater vester ccelestis, scieus
quid vobis necesse sit, promisit ct paravit vol):s
viclumet vestilum, diceudoin Propheta : Sattra-
buntur ligna campi, et cedri Libani, quas plantavit;illic passeresnidificabunt.Sed his omissis, reverU-
mur ad rem. Neque enim propositum nobis ftterat
docere mnnacbos, quodslalula percipere slipendianon debeant, nrsi per contemplationispennamve-
p lent, et a scrvili operi peccali vacenl, sedgesloruiubeat.iviri texere narralianem,
CAPUTXIII.
Quodsancta Dei genilrixitli apparuil, et qttoin lococmnobiumconstrueredeberet,iiidicavit.
Cuin igilur beatus Herebertus proposiium electo
in lococonstruere oplaret ccenobium,et nitsquaralocum reperirel quera aplum putaret satis et ido-
neum, convertens sese ad Dominumsanctamqne
ejus genitricemin jejuniis et oralioniljus,postulabatsibi ipsijj revelari voluntatetn.Fecit hoc instanter,
et sicul de sancla Anna prophetlssascriptum est:
Vullus illius non tunt amplittt in divetta muiasi
(I Reg. i), non ante dcstitit, donec suis coniligiiuiiimeritis responsum ccelitus accepit. DeniqueIIOQIC
IJ) quadam, dum post vigilias fatigata sopori membra
dedisset, ecceadest per visum itla beata angelorumet omnium Regina sanctorum, qusestellalosedeus
solio»lalumet amplumccelorumcum filios.nopossi-.dens regnum,non parvipendebatctiam hoc parvum,
quodsibi in terris fidelidevotioneoflerebaturdomi-
i cilium. Et assislens: Sciat, inquii, o Hereberle,
exauditas ette orationet luits, jam eccevenioad te,ut indicemtibi votumquod mentegeris,quo in loco
perficiat.Egoenimsum Maria maler Domini.Surge
ergo, et Divitente catlrum petens, loeum tn eodem
i tiiundari prmcipe: ibique monasteriumDeo,mihiel
i otnnibussanclisconstitue,ut ubi quondamabundavit
peccatumet cttltus dmmonum,ibi justitia regnet in
i multitudine tanctorum. His dictis, misericordiaB.
405 VITAS. HEREBEtrrii? 106
maierdisparuit, bealo scilicetviroevigilanle, atqueita relabentea dulcedinetanlaevisionis.Erat aulem
in eodemcastro stia curtis, perlinens ad servitium
episcopi.Surgensigitur, etgrntins Deocordeet ore
devotissimeagens,et ei, quaesibi apparere dignata
fnerat, salulis perpetuaeGenilrici non ingratusexi-
stens, confestim praedictaecurtis miiiisterialemac-
cersivit, jussilque quantocius curtemitlam emun-
dari, quoniamRegisccelorumet Cenilricis cjiisjamdeberetcuria fieri, ut exporlata supellex'universa,locum darel advenienti, atque habiiaturo illic no-
mini Domini. Factumque est, etexportata rerumomniumquaemulta erat copia,citius quam sperari
poterat, loeus emundatus cst. Qnid multa? Jactis
fundamentis,alacriter atque celeriler slructura spe-ciosa surrexit.
258 CAPUTXIV.
Destrucluratempli,ul ceciderit,etalia siruclitrasur-rexit.et cujusreiexemplumconvenienlerindextossitaccipi.
Sed quid dicam? cum opus fere peraclum essel
jamque sicut proposilum fuerat, servienliumDeonionachorum coetus adunntus existerel, quandonocte dum finilis maiutinoriim solemniis, omnesfuissentegressi, repenle sic tola slructura concidH
ut lapis superlapidemnon remaneret,praelerunum
parietemparvulum,qui sotusinler illas rtiinasslanS
repertus est. Quid de hoc eventu sapiens audilor
arbitreiur? Nisienim ceelesli auctoritate structura
snrrexisset,nisi talis lamqtiesublimispersonas,qnaeapparuit, sicutjam dictum est, dignilasopus tali in
lc-' fierijussil, et nisi fundaloroperis Ivicponlifexnolaesanctitalisexisteret, forluilo accidissearbitra-
remur. Nuncautem consideratarerum vel persona-rtnn qualilate,arbilrari licet, divina el jusla hocaclumessedisposilione.Et quidemquoniamaltiln-
dinemdivini consilii perspicere non valetnus, hoctanttimdicerelibet, quia cunctis loca sancta inhabi-
tanlibus, et eis maximeqtii eodemin loco sanctum
deincepssuhiturieranlservitium,terribilesignurada-tum esi. Namquodvcracilerde filioVirgiiiisdictumest: Eccehicpotitusestin ruinam«(inresutrectionemmultorum( Luc. i), idipsumnon inconvenienterde
isto.el cjusdemVirginisoratorio,et deomni sanclo-rum locodicipotest,quia in ruinam et resurreclio-nem mullorumposilusest. Quorumin ruinam, nisiillorumqni sancto in locovilam perditain ducunt,et iileircolnajusportaturi suntjudicium? Et quorumin resurreclioncm,nisi illorum, qui de-sseculonc-
- quam exeuntes,el peceala prseterita fugientcs, adsanctum locum, pcenitenliaroactiiri, confugiunt,alqueita in sialum justitiaeresurgunl? Nimirumetillormnrninamin jam dicta ruina lapklum, etislo-rum resurreciionemnon absurdum esl inlelligi in
structurailerata, quseprotinusin incliusconsurrexil.Namvir Deigraviter intidemtutit ita quodaccidit,sed cito resutnptisviribus sancli desiderii, lolum
ipsumspatitimaedificandimonasteriiin allitudinemaiali navalis cffodiens, rursus fundamenta iecit.
A ociusque consummatum,quiriloNonas M.fiitnona-sierium dedicavit.Porro de lapidibusprioris strtt-
cturae,claustrumcumofficinisconslruxil.Igilurdumejiismodirem geslam legis aut recolis, quicunqtie
'
mente studiosa exemphvspirtrualiuinde-quoruin-libet corporalium similitudine scrtitari delectaris,non curansquali fine,quamhuntrliex re tusecapiusinstrumenla salutis, dummodopossisuliliter sedili-
cari, opportunesiraul cl illirdad memoriam redit,
qtiodmanifestedivinacum auctoritalescripitimesi;ubiDominusad Prophetam-dicil: Surge;eldescendsin domttmfiguli, efibi audiesverba-mea.—£( de-
scendi,inquit,in domumftguli,et eceefaciebaiijrutsitperrotam.Et dissipalumeslvas,quodipsefaciebae luto manibussuis.Et conversus,fecil illudvas alle*
" rum, sicut placuerat in oculis ejus ut facerel (Jer.
xvtu).Haecel caeteraperseqtiivel traclarc, prseseniisnarrationis proposilum nou adraitlit, hoc breviler
studio intendenle, qualenus hoc locoad raemoriam
revocaretur,in omni ordineet superbospro sua diu
rilia cadere vcl dissipaci,et lmmilespro sua maii-
suetudinead pcenilenliamconversos,restaurari. .
CAPUTXV.
De cruce Dominica,qum non de qualicunqueligno,ted de una landemarbore formari potuit, el cujusrei etiaminhoc exemplumsit..
Acciditetaliud, quodsimHilernonpi-aetercundum-
aeque ratione vacare putandura. Natn vir Doinini
slatim ut ecclesiaefundamenlnjecit, crucem Doroi-
r nicam, quac ibidem staluerunt, formari praecepiuArlificesverovigilanterquideminstilcrunt, ul.prse-
ceplumperficeretur,sed nullo mododiligentiamsev-
qucbatur effectus. Quotidierejectis aliis alia ligoacaedcbant,et nuliatenusex qtiotibelligno, quamviseleclo, suacarlis officiumperagere valebanl.Multo
igilur Inbore,sed et majoredefcssi taedio,omnino
ab ejusmodi opere desistere decreverunt. Quadainvero die vir bealus in quamdamdeveneral possesrsionem ad se perlinentem, mensaque ilii jussu
ipsius in pomerio,quoddomuisuaecontiguumerat»
parala est. Stabat pirus ex..adverso in allura por-recla, qtiserarais diductis, itnoquasibrachiis dislen-
tis, quodammodoDommiefligiemmanus in cruce
expandenlis,miilari vidcbatur.Cum itaque sedens
D oculosinlerprandendumforiuitisrootibusdeduceret,eccetalis effigiesin arbore illa repenteseseobjecit,
miroquemodoad primunt iniuitum quemdam ler-rorera divinumanimoejus iucussit.Necmora, faclo
praeoculis illo familiari sibi signo crticis, lolus iii
se rediens, rem divinitus pricvisam snisque oculisoblatainesseprudenter intellexit. Slatim igilur ac-
cersito artilice, arborem illain sticcidi, et ex illa.
crucem Dominicam,el in ea Salvaloris imaginein
diligenterforroari imperut.Paruii ille, elcompendio-
salisqueefficaciterarlemoperiselegantiasecutaest..
Quidex facto liujusmodicoujici potest? Nunqtiidde -
lignisauldelruncis Deocura csl, utindicaredebeat
quodvelqualelignumsibieligalaul eligeredebuertt.
artifex?Sed reveraest aliud. umleciirat Deus,quott.
407 RUPERTIABBATISTUITIENSIS 408
prudens audilor tioninutiliter secundumhanc simi-
littitlinemcontetpplelur.Namsignumcrucisvcl ima-
ginem, quam in recordationemSalvatoris Cbrislia-nusveneralurpopulus,sublevalamante oculos,sicut
ifoyses in deserloserpentemseneumpro signoexal-
tavil(Num.xxi),imilarihonoresecundariidebentpa-stores,quosSpiritussanctus posuilregcre Ecclesiam
Dei(Act.xx), quam suo saoguiue!acquisivit,ul vice
Chrislihonorenlur,quosvicemconstat agereChrisli.Hi niinirura non humana praesumplionead dispen-saiionemdomus Dei sunt inlrudendi, sed eleclioneDei vocandi, ut videlicet ille cotisiituatiir quemDeuselegerit, quemut praeessemereatur,Deusvelut
operariumsuum dignumSpiritu sanctodemonstrare
dignatus sit. Recte ergo bujus verilatis, hujusdivinaeeleclionis meminissenos facil res ipsa, quae
penesiroilileraccidit, dumnonqualecunquelignum,non quodcunque volebant bomines artifices, sed
quod nuiu divino monstraluin est, ad ejusmodioreris effecliimperduci potuit.
259 CAPUTXVI.
Quodfaciendosigna,semperfamamvelgloriamfugit,et de Eliseo,cur signa dupliciaquamElias facerevoluerit, dicens: < Oro ut fiat spititus luttsduplexin me.'»
Operandi virtules hie benlus a Spiritii sancto, di-
videate singulisprout vult (/ Cor. xu), gratiam ha-
buit, sed gtoriain semper fugil; quippe qui egregiecustos humililatis, nolebat, imo fugiebal, justiliamsuam ab hominihiisvideri. Dcnique laLura inaxime
«peruin luee, sanctorum vita coram liominibusin-'
nolescit. Hujusrei clarum salis el evidensindicium
csl, quod cum graliam hanc haberet, ut jam diclum
est, nunqiiam lainen prccem ad DomiiiumAidisse
reperilttr pro eujuslibet opcratione virluiis, sed
nihilomintisper eum nonnulla facta sunl miracula
tjusmodi, nonuunquamiuvilo, nonnuhquamet nes-
ciente ipso, sicul sequenssermo declarabit.Verum-
tamen in bac laudatioue humiiitalis hiijus, nihil
magnorum sanctorum aucloritati vel gloriaedero-
galur, qui opus hujtis gralisefusis persaepeprecibus
impetrasse leguntur. Omnianamque lempushabenl,dicit Ecclesiasles(Eccle. iu). Deniquesicut de ge-jteribus linguarum, quse aheodeiu spirilu dantur,dicit Apostolus: Quiu liugumin signum tunt, non ]
fidelibus,ted infidelibut(I Cor.xiv). Ita et de opera-lionevirttttumrecle dieas quia virlutesad lesliroo-
niumsunt, non fidclibus,sed iufidelibus,et ibi sum-
mopere sanctis oplandsesunt ubi ignorantiamveri
Deihabens, ad ttdemeruditur populus. Undesanc-
ttiin Eliseum laudabiliter egisse animadvertimus,
qui diceutesibi Elia : Pele quodvit, anlequamlollar
a le (IV Reg. n), protinus petens : Oro, inqitit, ut
fialspiritut luut duplexin me(ibid.).ViiiebatnamqueiniserabilemIsrael, sequentemfornicalionesinopiis-simacJezabel, claudicare in duas parles (/// Reg.
xviii),sequendoBaalidoluniJezubel.elbansitandopostPcum pntruro suorum, qui unus et verus Dominus
JJeu.sest, et ncii posse populumeuindem in suum
A rcstiltti gradum, nisi per muliarum operalioneraviiiutuni. Proinde rem difficilemquidempostulavit,atlamen quia non suaro,sed Deigloriaroet commo-nem quacrebalpopulisalulem, factum est quodpe-tivii, et duplex spirilus Eliaesuper euin requievit.Duplumnanique donum spirilus in operationevir-lutum ille accepil. Namsi Scriptnramconsulas,et
diiigenter computes, Elias quidera oclo, Eliseusauleni circiler sexdecimroiraculaoperalusest. Igi-lur el IIIilaudedignisunl sancli qui per charitatetuvel propler aedi.icationeniinfideliiim,fusisad Deum
precibus, virtutes operali sunt, el hic aique caeteri
Jure houorandi sunt, quicunqiicpropter humilitaliscusiodiam quodammodo fugere sluduerunl dalamsihi ccelilus, et ultro prosequenlera,eamdemvirtu-
B lum gratiam, Sed jam earumdem virluttim sanclibujus narralionem ingrediamur.
CAPUTXVIt.De homine dmmoniaco, ul eo sermonemfaciente
liberaliitsit.Die solemnihic sanctus Dci, sermonemde more
faciebal ad populum. Erat auieiu dies ille, quemCbiisliaiiitas appellat diemPalmarum,quo vidclicetdie Rex ccelonim sanctam.ingressus esl civiiutem
Ilierosolymam.sedeiissuperpullumasiiia'(.l/«///i.xxi),nimirum ob-coiileroptumsuperbia:regiutitcmc, de
qualibusPsalmista dicit://i in curribuset hi in equis(Psal. xix). Subjungensprotinus : Nos autemiti tto-mine DominiDei nostri invocabimus(ibid.). In quovidelicetnominelunc ille passurus ndvcuit,clamuu-
^ tibus lurhis : Benediclus,quivenitin tiomineDomini
(Mutth.xxi):Eral ergosermo iuorecjus icmporict rei
congriiens, videlicetquomododiabolus per scduc-lioiiemprimi bominis,atrium hujusnmndi lauquaroforlis armatus occupaveril, el quomodo superve-niens fortior Filius Dei, per huniiliiaieincrucis et
passionissua?,forlemillum viceril, el universaejusvasa, id cst nos horoinesah eo jure victoris lulcrit
(Luc. xi). Ecceautera in inaxima lurua audientium
quidara aderat, ab eodemforti et tenebrarumprin-
cipe corporalitcr obsessus,et ob hoc ucxibusdurisobslriclus. Jam antea per multa sanctorum locaftferat deduclus, ut meritis sanctorum liberarctur,et non provenerat ilii optala salus, quia videlicet
Qliberalio ejus, bealissimibujusmerilis per Deipru-videntiam reservabalur. Cum igitur sermoejusmodiab ore beati viri proflueret, non suslinuil viriiiltin
veritalis fortiludo inimici,qui ad singuladicta, lan-
quam ad lotidem verbera, vebcinentius ejulabat,
denlibiisque miserrinii hominis lanquam sui, iu
semetipsostridebal, audiens illas quibus a Christovielus narrabatur, hislorias. lluqiie, qui jam uolus
fuerat mtiltishoroocaptivus,omnibusinnotuit, dum
clamoribus cunclorum silenlia turbarel, atque ad
audieadum Dei verbum istentam lotius regionismulliludinem solus inquietaret. Ad clamores ejusmaxime, vir ille misericordiaefilius, lolus inlcndii,el sermonem,quem babebat in ore, prosequinon
pricvalens,quoniammagniludineconipassioi.isoccu-
m VITAS,. HEREBERTl. 410
pubatur, orabat lacita menle, ul in uno manilesla-
retur hcminevirtus Libcratoris.qui lotiim miindum
liberavit.Haeclacitus orans, iterumatque iterum de
industria repetebat capitulum,victoris Clirisli glo-
riam, et victi diaboli refcrens ruinam, ila ul roenle
excessisseviclerctttr,iiiiaiiicamdeiiiquetotiesileraudo
senlentiam.fleiispariter,et uberrimus, quodperpul-
chrum esl, lacrymis pcrornans oris eloquenliam.Non ergo sustiiuiii, ut jam dictum esl, ille hoslis
aiitiquus, sed virtute Verbi oinnipotenlis coaclus
«-fliigit,liberiimqiiequemdiu possederat, horoinem
teliqtiit. lllo naroqiie eilurbaio, is, qui vinctus a
liiuliis tenebattir,placidosermone: Obsecro,inqnit,solrite me, ut ea, qumbeatut ille ponlifexloqttilur,
possimet egoquietnt audire.Cum hascprimo tiice-
rei, puiabatur adhuc in illo iiequamhostis fallere,sc.l lnqnelialur bomo constantius, itertim atqueilerttm se liberaturoasserensbealipontificismeritis,et saua verba proferre.Solverunlergo ilium, cl sla-
li..I sana mcnte,cum audienlibus reliqua scrmouis
inieuiius audieus. Tesles atque miralores virltilis
ciga beatiimvirum lanti exsliterutil, quanti illum
sermocinaiitemluli in loco circuinstabunt, qui el
diligenler ultendcraiil ejtis inluiliim geslumqnela-
rrymosiim,ciim niliil quidemlabiis pro libcrutione
captivi diceret cl lumeii lilieiutionemejtis laeita:
orationisvirtule perliccrel.
CAPUTXYIil.
DeabbaleVolberto, qnaliter per vtstimmoniiiis, de
aqtta tttidevir sanciusposl missatii tnanus liitil,sanitateinrecepil.Aliudsuli eo.'cmlemporeactumcsl viriiiiinnejus
iitdicium, iu quo amplius splcnduil desiirsum, tpiihumilitatisstuilio 260 aP,u' se preinebaiur deor-
sum. Tres iiainque ex eis qui mnle liabebaul, oh
meriloriiniejus lcstiihoniuinccclicavisio direxit ad
illum, taiupianiudsaluiis mcdicum.Primus illnriim,cosnobiijuin memorali, quod idem sanctus con-
struxcrul, nbbasnomihe Volbertus exslitit, vir ve-
uerabilis, qui capilis oculorumqueduro ac diutiho
vexabalur incommodo.Huic una nocliumdivinitus
per visum iiilimnliim esl ut ex aqua qua sanctus
Deipontifexposl niissarumcelebralioncmmanusde
inore Invisset,cnpui sibimel oculosqueperfundendofoverel,indubiinnlercredens quod protinus sanila-
tem recepiuriis foret. Credidil ille, quippequi praemultisalii familariter consciuseral vilaeillius san-
ctissituae.Venit ergo, prius tamen ab eodemaccer-
situs, 111sscpesolebat acccrsiri et requiri dc mona-sterii jam dicti necessariis rebus. Cumque ad cele-
bruudu lnissariimsolemniapontifex de more para-retur, accedens propius, ul erat fumiliuris, visum
reiulit, aquam de manibus jussu ejusdemsibi, tit
praemonslratumfueral.dari poposcit, At ille quasivehemenler commolus, el quodammodosuae man-
suetudinisobtitus, in qua veraciler dicere polerat:Domine, hon est exaltatum cor meum, nequeelalitunt ocuti mei: nequeambulaviin magnis,nequeinaarabilibustuper me (Piat. cxxx): reptilil a se ho-
A miueii)velut dtiiriiin ct aineiitcin, qit uescirel atit
non vidissel Rhenumpro foribus suis pra-tcrflticii-tem, itt qiio non snlumcapile et oculis, sed et toto
posset corpore, quanium vcllel, mundari. Reptilsus
ille, perslilit non incredulus visioni, et a ministris
ejiisdcm ponlifieisclam sibi, quod pelelial, rcser-vari oblinuit, moxque 111caput et oculosex aquaillapcrfudit, integrainsanitalemrecepit.
CAPUT XIX.
Ut tnulierewca,per vitummoitita,de vino,quo postmissam digitos larerat, oculosinlinxerit, et tllu-minata sit.
Post hunc quaedammiilier, quaemtillo lemporecaeca fuerat, visum pene eumdcm vidil. Dictum
namqtte illi est quod si ex vinoquo idem saueltis
Dei post Doroinicicorporiset sangtiiniscommtin0--
nein digitos de more lavisset, sibimet oculosintin-
geret, timissuin protinus lumen recipcret. Credidil
illa, dansqueopcramul osteiisiim possel renieditim
consequi, pioiinus ut oculos viuo intinxit, luiiicn
opiatum reccpit.CAPUTXX.
te mttliereparalyiica, quomodoitetnper visttmmo-nila, benediclionemub eoftagilavil,el sanataesl.
Alia deinde imilicr, diti paralytica, per visiiincommouila est, qiiatenus bcati viri heuediclioiicra
cxpcicrct, coniiileusde virlule Christi, qttod perliieritum beuii pntiiificis infirmilnleproptilsn, con-fesiim sauiias succederet. Illa nibil dubitaus, viro-liim mnnibus scse deferripostulavit, et secusvium
_ collocari quu transilurus essel vir Dei. Ilaque ille
prseicreimlechniavit, benediciioncmpetens in 110-miiie Domini. At ille paululum subsistens, cum ex
pa^entibus coguovissetquod paralytica esset, el
quodbcnedictioiieinpostularei,slans eminus, elevata
niniiiisignuincrucisedidit stalimquereddita sanjlasdissolutamembra solidavit,et quaealioruramanibus
devecta fiieral, surgens ad propria remeavit inco-
luniis. Ifa miro roodo, qui apud se lalere volebat,
magisuc roagisex Peo clarcscebnt,el vox veritalis
implebatiir dicenlis : IYOIIpotest civitas abscor.di
supra nwntemposita (Matth. v), el: Nenioaccendit
lucernam,et in abscondilopottil,ted super caudeli-
brum, ut qui ingredittnlurlumenvideanl(Luc. xi).CAPUTXXI.
Q Ul familiarit clericut ab eo vitiiatus repenle deardore febriumconvalueril.
Aliqiiandoqtiidarofamiliaris clericus, el in inini-
sterio quolidiano necessarius valida febre cor-
repius, gravissimevexabatur, iia tit penea cunclisvita ejus desperaretur. Erat aulem lunc sanclus.
ponlifexciiin iniperalore in profeclione,el de Vau-
gionumcivitale cum illoMoguniiamproficiscebaiur,habens clericumjam dicluin secttm in ilinere, ul
semper foris ct inlus obsequioejusdemconsuetudi-
naliter ulebatur. Cum ergo febris ilJiim in profec-tione corripuisset, et pene usque ad morlcm fatiga-ret, patri, semper piura super afflictos babenti
affectum, cum eodem pietatis affectu sollicitudo
quoque fainiliarisobsequii non parva pro lciiipoie
4|| RUPERTIABBATISTUITIENSIS *U
ct re suborta esl. Accessil atl lectulum, suuinqiie*/
pronius visitavil infirmiim, paterne perconlans si
quitl vellcl, si quid saltem guslare praevaleret. Ille
ul ardebat validoaeslufebritim,nibil prseteraquamse poscere professus est. Qua cura benedictione
concessa, ipse de raore solemniamissarumingres-sus est. Nibilquod audiretur foris, pro virtutis ope-
ralione, ut sibi aegroli concederelur salus, oravit,sicut jam superius dictum est, quia nunquampro
hujtismodisignis aul virtulibus precem manifestam
fudil. Orabal lamen, Dcoquidemloquens,sed hnmi-
nibus lacilus, el maxine in ejusraodicausisevange-licum consilium observabal Domini dicenlis : Tu
tulem cum oraveris, intra in cubiculum,et clauso
ostio, ora Patrem luum (Matth.vi). Clausonamqueoris ostio, orabal pro talibus, ul cum provenissetvirtulis cffectus, ipse nihil egisse pularetur, atqueila justitia ejus non viderelurah hominibus.Quidmulla ? Peractis missarura solemniis, dum suumrursus visitaret scgrotum,illejam sine dtibiomeritis
ejus de magnis febrium ignibus ac suspicionibusmorlis instaiiiis ercptus, adeoconvaluerat,ut avidi-tntem qnoque ciborum adeptus, rogarel sibi tran-
smitli pulmenium de roensae ipsius apparatibus.Faelum esl, elexinde usque ad salielatemrefectus,adcode infirmitaleconvaluitut proximadiecumaliis
proposito liinere Mogunliamprseirct,et episcopalisobsequiiratiniaex integro.ut erat solilus.adimplerei.
CAPUT XXII.
Ul ipsc inler tenebrasnociisbrans, circumfusadiii-nitus luce clarifictitusfuerit, et auod multolieshocipsumacciderit.
Idem familiuris clericus, postmoduindomus S.Pelri praeposilus,plurima de eodetnpatre magnaet
magnifieanovcrat el narrare consueverat.Quorum
pleraque cum ob hrevitalis studiurapraelerilasjnt,unumest quod sileutiotransire non libuit, quia vere
signnm magr.uinesl et evidens, quod oratio ejusvere ignis fucrit, et ante oculosDivinitalis velut
lampas ardens et lucens, charitas ejus exsliterit.
Nocte quadam, ctuiclis circa ipsuin dormieniibus,
lnmen,quodde more coram ipsoposilumfucrat, uttoto noctis spatio luceret, 261 exstinctum est. At
ille jatn dictus familiaris clericus repente somnoexcilatns consurgens,et hac illacqtiesub horridtilosilentiocircumspiciens,dumpro recuperandotqminesollicitustrepidat, rem divinatnel nieraoriadjgnam,ut ipsc cumJuramenlo teslabatur, conspicatusesl.Nam inter ipsss noctis tenebras, ccce de leclulo in
quo beatuspontifexpervigil orabat expansismani-
bus, lux imroensarefulsit, cujusetiam magniludineinvalescenleconlinuo, nec manus easdero,ut ipsefatcbatur, videre aut discernere potuit. Hoc nimi-ruin siguosalis claruitquod vere filiusesset lucis,etilius diei, el quia oratio ejus vere ul ignis peccataconsuroit,etpolestates tenebrarumvincit. Necveroilla tanlum vice,sed et mullotiescumpostmatntina-les hyinnos,psatmoruraquecontinuasdecantationcs
lumen maleriale alicubi recOnderelur,Iumt»nspiri-
X lualepontificemsanclumsecreiiiisorantcmitacircum-
fulsit,ut putaretur adessepraeseniiasolismeridianr.
CAPUTXXIII.
De humilitate ejus, qua contempinma presbyierUontnibus,pauperissui filittmbapiizavit.
Jam de buinilitale ejus gloriosa signa prar-missa
sunt, quia in ouerationevirtulum, et Patris, qui .i:i
coelisest.glorificationemquaerehut,el se operanlcin,sciri vel videriab hominibus refugiebat.Porro ipsa
humilitatis virlus, tunc deroumdulcis et sua per-
fectione laudabifis csl, quando is qui intus Dco,
Creatori suo sese subjicit in confractionecordis,
foris quoque ad iiifimoruincondescensionemhomi-
num semelipsum quanlo hiajor esl, lauto amplius
pro re el temporesubmittit. Libet igilur narratioiil
huic inserererem geslam,maguaehumilitatisexcm-
plum ferentem,et teslimonioulilcin, ul maximeih
sacris rebus nulla ecctesiaslicadignilasqualemcun-
que despicialpauperemfidelem.Simulquia pleriquesalutariumsacramentorumministri nimiumpeccant,
dum sacra venditant, cunctaque quaestus causa
faciunt,libenter hoc illis exemplumingerenduroest
quia videlicet peccatumquoqueillorumvehemenler
hsec res gesla redarguit, in qua sanclus iste magnn,ut jam dictumcst, humilitalislauderefulsit.Pauperi
cuidam ex his, quospater sanclus ope quotidiai.a
sustentabat, infantulus nalus erat. Is quia paupcr
erat, ct quia nihil quaeslusin manu habcbat, cou-
lemnebalur a sacerdotibus, per tolam urbem Colo-
n niam puerulum illumcircumferens, el eidemfilioto
regeneralionis gratiara offerri poslulans. Defessus
ergo el conlemplus,ad sanctumrecurritpontificem,et quod tali in re contemplusesset, tnagnaet flebili
voceconqueslus esl. Ille ul vere sapiens, currens,
inquil: Afferillumad me, egoenimeumhabeobapli-zare. Atille : Suscipe,inqtiit, ergoeum(uquoquede.
sacrofonte,et compalermeusessedignare.Baplizavit
itaque pauperculum,nonpro personisnoslraesalulis
appendenssacramentum; suo nimiruro faclo et cx-
empiolantaecivitatis tam mullos redarguens pres-
byleros, quod ausi fuissent fidem Doniini noslri
Jesu Chrisli habere in acceptione personarum,
judicantes, ut ait apostolus,apudsemelipsos,el facti
judices cogilalionumiuiquaruin.Eienim, inquit, si
I) inlroierit in convenlumveslrumvir,annulumaureum
habens,in veslecandida,inlroierit aulem elpauperin
tordidohabilu, el intendalitin eum qui indulut est
vcsteprwclara, et dicatisei: Tu sedeh>cbene; pau-
periauteintlicatis:Tusta illic; aut: Sedesttbscubello
pedummeorunt,nonnejudicaiisapud vosmetipsos,el
facli estisjudicescogilatioiiuminiquarum?(Jac. n.)
Quodsi in quovisjudicio jure haecauctorilas apos-tolica redarguit acceplores personarum, auanto
magisin dispensalionesacramenlorumquaede coelo
gratis profluxerunt,vir sanclus cxemplosuo redar-
guere debuitpatiperlaiis conleniptum? Recte igilur
gradienssccuudumregulamvelconsiliumSapientiaedicentis : Si bene feceris, tcilo cui feceris, et erit
qratia in bonis tuisimulla (Eccli. xn), tra idit
413 VITAS. HEREBERTI. 414
sacramentum salutis, non personaeinlemlens, sed icreaturaeformataead imaginemDei:et ipse desacrofontesitscepilpuerum, faclusquecompater, dedit
patri unde nutriret euin. .Quadampostmodumdie,cum celebratastalione apud S. Severinum, rcver-
teretur, uiiiltacleri et populittirba comilatus,trans-ibat ignoransexiguumjam dicti pauperistugurium.Ille nt prsclereunlemvidil, non parum alacri usus
confidentia,prorupil, frenum cqui corripuit, simul
clamanset adjurans per nomen Christi et per ma-
Jeslatem diviniecbaritaiis, ut paiilulumsttbsisteret,et vel modicumquid de compatris sui apparaln
perciperet,memorfoederisquod secumpepigissetin
}atn dicta regenerationevel sttsceptionefilioli.Au-dianl et hocexemplum,quicunquequasijure sacer-dotali de pauperibuslibenter obsonia capiunl, iinoet violenterexiguntqualibusperprophelamDominuSeum dixisset: Vwqui opulenti estis in Sion (Amotvi), subseculuset hocaddidit: Quicomeditisagnumde grege,et vitulosdemedioarmenli(ibid.); audianl,inqiiani, bocet imilentur exemplutn,quia pontifexniaghiisadbnjusmodiluguriumcompatrisdigressus.optimumsumpsitconvivium.panisvidelicelfriistunt,etgaliinaepullum.necnonel lenuiscervisiaepocuhim.Talis causasit, lalispietatiscustodia,talischarilas,ubivel quotiessacerdolalisdignilas, pro accipicndoniimeread pauperes sese inclinat. Haecpro humili-
lalisejtis tesiimoniovel exemplodicla sint.
CAPUTXXIV.Demisericordiaejits,ut datnttalumprotacrilegio
clericnmdesuspendioliberaverit.Porro de misericordia,quam magnam in peclore
ejnsdomiirosibi auliflcaverit,quamvere misericorset misericordiaefiliusfuCrit,lestes erant paupeiummultitudihes, et pene innumerabiles esurieiitiumcimei: quos non uno lanlumtemporevel aiino, sedplnribusepiscopalussui annis, fameper tolumpeneorbem grassante,de muliis regionibusconfluentes,paternoaffecluet materna pietate in magna beni-gnissimicordissui laiiludinesuscipiebat.disperlienslllosper episcopiisui possessiones,quantum cnjus-cuhqiieftindifacullatemsuslincreposseperpendebal.Veruitipraetcrqtiotidiaiiahaecpietatisejus experi-menta, quamdam aliquando memoria dignamrem
gessit, In qua propter abundantfammisericordiae,'
propemendaciisivesimulationisac duplicitaiisir.i-
quiiatemincurrissepossilcxistiinari.Sed nos eju»modirem gestamcomroemorantes,simul ad memo-riam revocemusillud dlclum Sapienils: Meliorest
iniquitasviri,quambenefaciensmulier (Eccli. XLII).Res hoc inodogesta est: Clericusquidani ex pau-peribits,qui.ut jam dicititiiest.ad beatipontiflciscn-ram262 el cleemosynaracoiifluxeranl,nonconten-
tusslipendiocharilalis.quodsibi ex illodiequolidieporrigebatur,usqtte in Saxoniamtransvolaverat,etotiosilatemseciatus qaae, ut ait Sapientia,mullamdocuilmalitiam(Crr/i.xvxm),furtiim pcrpeirnverat.Deniquetres noclueffringens Ecc!esias,cum ?asiset -estibnssacrisexinde»ublaiis,sacrllegitsColoni>m
A versus repedaverat.Illic deprebensus, imo subse-
quentibuse vestigio his qui dnmniim perlulcraiil,
judici ejusdem civitatis reus repraesenlatusfnerat.Necerat dubia sententiaquin sicut habet forensis
lex, convictus fursacrilegns.statim suspendiointer-
iret. At tum sanctus pater in ipsa tirbe praesensaderat. Audiloergo quod aeciderat,confestimjttdi-cem ad se evocat, jubetquc tanquam furii vindex
aniraosus, ul furem secum in snam praeseniiamdeducat.Non, inqtiit,hodie quidquamcibiautpotut
percipiam,donecinconspectumeoille tnortisrettt ap-pareat. Faclumqtieesl,etcoram adducttim,quanivistorvisoculisaspiciens: Te, inquil, viverefas nonest,cui mors tanto acqttisiiaseelere,jam debitajamqnc
parata est. llaecpalam cunclis uiinncitercloculiis,B optimo illuni exseculori, scilicet pniiperutnprovi-
sori, reuni commiltens,secreiius edixit ut iicccssa-
riis smnpiibusuberlimreficerelur.Ipseadprnndiiimdiscumbens, qusesola causa poenamilliusdifferre
videbatur, assidenteonini frcquenlia,ciinclisquc:»;
epulandum inientis, ipse propositi non imuiemor,
jara dictum provisorempaiiperumclain advocans,
clamque auri insusurrans, Educ, inqtiit, clericum,
meumquetetturo iltisterne quanlocinsequum,luqui.pariter adequilans,deduciloultra silvamproximam,
dansqueilli libramargenti, illo in saltttemdimisso,tu quantocius revertemcoram aitabit. Faclum est
ut imperavit. Et minislro, qui redierat coram as-
tanle, ipse simulata severitale: En, iitquil, ubi est
r reutilte? Hsecdicens,videbaturimovideri voleliat,
depeena illius jam maluranda traclnre. At ille vo-
luntatis ejus siiniilel facli conscitis,trisiitiam simul
et pavorem conGngens: Fuga, inquit, mi domine,
iaptut ett. Tuncet ipsediscurrens,fictumquemetum
verbis atque queslibus depromens,cunctosqui adc-
rani, attonilos reddidit. Quero S. ponlifex quasivebementerincrepansei minaciter objurgans,cou-
versus ad populum,spectaculicausa coiiflueuiciu:
Ecce, inquil, reut ille effugit,evatit. Ite, currite,
qnatenut retraclusexfuga,debitamquantociuspmnamsolvat. Hoc insigne pietatis egil memorandushic
fraternaesalulis artifex, simulator fidelis,et, si dici
fas est, splendidemendax, de cujustali commento
si cuiquam mendaciinoia non carere videretur, ile-
P rum alque ilerum decanlare Hcetid quod supradic-tum jam est: Quia melior est iniquitat viri quam
benefaciensmulier. Virnamque is est, qui ad virtu-
lem tendil, et in omnibusquseagit, regnocharitatis
iiitentus est. Muiierautem, id estmollis, judicattir
quisquis quolibel in sexu maluminlendit, et regno
cupiditatisdeditusesl. Ergo hic in facto suo, quan-
quam siroulationisviliumsubiisscvideatur, vir est,
et baeciniquit.isejus melior est qttam benefuctum
ejus qui dum justitiaezeliim simulal, cradelitaiem
exercet.CAPUTXXV.
Detaitcti viripersecuitonibut,Inter tot et lanta pietatis opera servus Cbrisli
ciuasimate oper;ns, persecutionibus,ut jam supr-
415 RUPERTIABBATISTUITIENSIS 416
rius prieltbatiimesi, nou carebat. Necmirum. Dicil
enim Apostolus,imo is, qui inApostolosuo loquiturCbrisius : Omiiesqui pie volunt viverein Chritlo,
perteculionempatiuntur (II Tim.m). El in psalmo
propheticaveritas cum dixisset de sanclis Kcclesia-
ruin recloribus : Qui detcenduntmare in navibut,
facientesoperationemin aquit mullit, ipti viderunt
operaDomini,etmirabiliaejut inprofundo(Psal.c\i);continuosubjuux.il: Dixit, et stetit tpiritus procellm,et exaitatitunt fluctutejitt.Atcenduntutquead cmlot,etdetcinduiit utquead abyssos(ibid.),etc. Oporlebal
crgo ei istuiu, quoiiiainpie in Christovivebat,per-secutioncinputiet quia navimin mari, idcst Eccle-siam iu hocsaeculoregendara susceperat, oportebateiim fluctibus lurbari cl moveri. Persecutionem
patichaliirnb invidis,videlicetquorum moribusipseroinimeconveniebal.Illisnauiquegravis erat etiainad videndum,el ubi sanctiusatque reverentiusco-ram Domino,htimiliset parvusin oculis suis, pro-ccJebat sive astabat, ibi ampliusinvidisdispliccbal.Eratvero vultu valdereverendus,el earum, qua: innienie illiusregnabant, virtuluin qua:daraniajcsiasforinseciisin fuciequodammodovisibiliter sentieba-
tur, maxiinecumsauclo altari assisteret, sacrismis-saruin solemniisinlentus. Tunc etenim tam reve-rendus apparebntul in facieraejus inlenderevolen-
tes, quadara velul magisieriidignitate subditoster-
reret, uisiquos dileclio conforlabal, qusesola Deiet sancloruinejus aspectu digna est. Hocampliusiiidigiinntes iuvidi, exsecrabaulur, procaciter adalleriitriim loquentes, et daeuionemeuni cssedice-
bant, qiicmcouslubatesse augeluinDoniini,secun-duin veritatemScripturaedicentts: Labia sacerdotiscutlodiuntscientium,et tegetnrequiruntex ore ejut,quia angetus Domini txerciluum esl (Mal. n). —
Videte, uiebuul, dxmonem, quomodose in effigiem
transfigttralanqeli,ita ul nemonotlrumfaciemejutintueri possil El quidmirum, si Veritasverumdixit,el sciumluin dictu.n ejus locuti sunt domesticiful-silatis ? Dixit enim : Si palremfamiliat Beelzebub
vocaverunt,quantomagisdometticotejut (Matth.x).
CAPUTXXVI.Dt S. Henricoimperatore,qui ab invidit male per-
tuasus, sancioviroiitfentuterat.Porro majores fluciusillicxcilabat in imperaloris
aniii.ovcitlusconlrarius,quia videlicelsuspicioneni,qiiamcontrn sanctumvirumin initioregni sui, sicut
jam supruiliciumest, rocuteconceperat, invidijamdicti seinper augere luborabant detractoriis susur-raiioiiibus. Deniqueres eo usque processit, ul jamdiclus imperator, niiniocontra illiimfurore succen-
sus, Coluniainpelerel, boc propositumhabens, utetuiipouiificutuamoveret,aut certe, si hoc rationa-
bilitcr iieri non posset, quolibet modo injurioseillum et indigne tractaret. At vero Deus, maris
et fluctuuraDorainus,qui ad beatura Job mysticeloquens: Circumdedi,inquit,marelerminitmeis,po-tuique vectemet oslia, et dixi : Hucusque £63veniet,el hic conhinqeslumenles flucttts tuos (Job
A xxxvui): noii permisil proccllam hanc hiicusque
procedere ul perficeret imperator quod intenderat,sed occurrens subvenitambobus,videlicetet ei quipaliebatur immeritus, et illi qui de innocenlis con-scientia roale sentiens, peccabaterrorc deceptus.Causa,propter quamtali cumanimo imperalorCo-loniamproperabat, bujusmodiexstiteral. Imperalorexercitu commoto, coinilem quemdam Oltonem,sscculidignitale prsepollentem,in caslro quod di-
cilurHamerslein.sito supra Rheni lillus, obsederat.Is namqucOltoepiscopatumMoguntiniimmulta in-
festationesaepiuspervagans, ferro et igne popula-balur, odio magnocontra ejusdemcivitatis praesu-lem vebemenler inflainmatus.Fuerat namque ab
illo proptcr illicilum connubiiimjudicio gcneralisB concilii annibemalizaius. Ciim ergo querimonia
ejusdempraesuliscxcilatus imperaior, praedicloin
castro illttmobseuissei,veiterabilibuicviroderoan-
davil quatenus el ipse cum suis ad hoc negotiumfeslinus adveniret. At ipse luuc iramensisvexabatur
febribus, et idcircoadimplerenon valuit quod im-
perahatur. Qiiam impossibilitalisejus causain ut
audivit imperalor, non credidit, videlicetanliqua
suspicione praeoccitpalus,et putans illum seropcrexosasui habere teropora iroperii. Respondens igi-lur cuni furore, mugnoqiiespirilu iracundiae;51
inquil, ad me dedignatur venire, iptum ego, <fuia
mgrotai, habeo visitare. Alque cuin hac iracundia
mox, ubi hostemcxpiignnvit,Coloniam, utjamdUciumcsl, properabat,immiiieiitibusnimiumquesese
G iiigerentibus invidis suprn ineinoralis, qui satis
ardeiilem furoris cjtisiguem magis ac inagis peMilabant, linguismalevolisdetrabendoinnocentiviro
Dei. Sed quia lcmptiscral jam consolandi, termi-
niimqueponendiffuctibusillis el tempestatidiulinse
adversitalis, prospicicns de coeloDorainus,staturt
procellara ejus in auram, el siluerunl fluctus ejus
(Psal. cvi). Namipsa nocle,qtiaColoniamingresstiset ofliciosissimea viro Deifuerat susccplus,cumsc
sopori dedisset, videt in somnis qtiemdam quasivenerabileiuvirum, pontiflcalivesle ornatum, quiillum sic alloculus est: Cave,inquil, o imperator,
ne poslhacampliut peccet in conservummeitm Ile-
rebertum.Scito illum virum Deoesse acceptum, in
H quemsi.quid admiseris,tit sine dubiopbrlabisjudi-cium.Nimirum gratia miscrenlis Dei, taliter prse-nionendo imperalorem, ignorantiaeejus pepercit,
quia videlicelin eo quodvirumejusmodisuspectuin
habebat, noa malitia, sed ignorantia peccubat.
SiquidemejiisdemimperalorisauimamlimorDomini
possidebat, neque scienter disponere aut Judicare
quidqiiam in regno cupiebat, per quod coelestis
offenderelur majeslas. Denique cuin aliquid de
regni iiegoliis disponere aut judicare intenderai,
disposilionesomnes sive judicia sua precibus et
eleeroosynispraeveniebat,quatenus mens ejus et
actus cosleslireginiinegubernaretur,nequandoexor-bitarel agendo, veljudicando, quoddivinis contra-
irct Icgibus. Recle igilur secundum intentionem
4t" VITAS. IIEREBERTI. 418
suam(livino,ttt jam dictttiiiest, oractito prievenlusetservatus est, netaniortim meritoruni pontificem
injnriando,ut proposucrat, ipse reusjudicio Divini-
talis exisleret.CAPUTXXVII.
Ut imperalorsanctumvirum, cernenttousmmulis,ter osculalut til.
Qttidmulta?Mane facto, cum impcralor mente
miuaius, virum Deiadvocasset, et id quod ccelilus
evettrral, quod superno respeclu rex compunclusfuerat, virsanclus adhuc ignoraret, ac perinde la-
crymosis oculisapud illum querelam deproraeret,causas requirenspropter quas sibi landiu impera-tor infestusexisteret, repente(quodnon sperabatur)idemimperalorexsurrexil,et virumDeiamplexatusesL Hle admirans, haec pariier consolationis ab
codeindictaaccepit: Exquo ad regnifattigium, Deo
donanle, contcendi, detralienliumlinguis nimium
credulusfateor, venerandePaler, te exosttmhabui,et hanc odii tmbem in oculogeslans, et ideo nihil
videns,iniquumde te judicium habui, luamqueju-slitiam,imoDeigraliamin le futgen'em,videre non
merui. Porro, le tacenle, cmlumclamat super te,
tuamquecausamdefenditapud me.Namipse,qui de
sanclissuis curamhabetsemperet habuil, sicutscri-
ptum est: <Non reliquilhominemnoccreeis, ei cor-
ripuit proeisreges(Psal.civ),>dicens: <Noliletan-
yere christosmeot, et in prophetis meisnolitemali-
gnari (ibid.) >ipje mc pro te corripnit, ut sciam,
quodinler eleclosejus computalussis. Indulgeergo,
precor,quodin te malignatustum, velquodteservum
Dei tangeredeliberavi,quiapeccatummeum cogno-
sco,necampliusaddamadversaritumsunctilali. Ilis
dictis, semel et iterumac lerlio sanctum ponlificemdeoscitlatus est, triplicem nimirum nectens dile-clionis nodum,dequo Sapiensloquitur : Funiculus
iriplexdiffieiieTumpilur(Eccli. iv). Profecto.itnpe-ratorero, dignumet ecclesiasticumvirum, ut erat
ernditus.et liiierarumscienlia ad unguemperfectus,arbilrari licet Evangeliimemorem ftiisse, ubi pri-mus aposlolorum Petrus trinse negalionisctilpam,trina dilectionis delevit confessione,lerlio respon-dens: Tu tcit, Domine,quia amo te (Joan. xxi).Pulcbre igilur et dignetrinuin dcilit osculum dile-
Ctionisetpacis sub lestimonio sanctae Trinilalis,
atqtie bac duleediue graliaeet honoris praetcriucinfestalionisamariludinenisuperavit. Nee raoralus,viruraDei,jam araicus amicuin,prope se residerefeciL Ifcccvidentes adversarii, qui quasi lempusopportunum nacli, adversum iliura convenerant,
suasqttediu linguas ad accusandumacuerant, con-
fusi, prolinus in fugam couversi sunt. Al verocae-
leribenedicebantDominum,verilalemmagnificaiites
Scripiurae,dicentis: Quiacor regisin manuDei.est
(Prov. xxi).CAPUTXXVIII.
Ll tmperalori,suppliciterdenuoveniampetenli,prmdixeriiobitumSuum.
Nee contentus hac saiisfactione rex rcligiosus,adhucdejudiciodivinoerat sollicitus.Elenimis, iu
Aquempeccatumatiquod comniissuinest, prseceptum
quidem vel consiliumli.abel evangelicum,tit pec-canti in se ex cordc suodiinittat (Matth. xvm), sed
adhtic timendusest illc qtti legemdedit, qtiiqueper
prophctam dixit: Q«i tangil vos, tangit pupiltumoculimei(Zach. i), el de quo ilem scriptumest :
Mihi vindiclam, el egd retribuam, dicit Dominus
(Rom. xn). Bene ergo solliciius, et praeterita rc-
conciliationenon conientus, nocle seqiienli, finitis
264 malulinorumsolemniis,assumptounoexcleri-
cis, idemimperatorcubiculumsancliponlificisadiit,sednon ibiqtiiescenlem,VeruminproximoS.Joannts
oraloriovigilanlem,ut solebal, el oralionibus insi-
stentemreperit.Protinus abjectachlamide,solosira-
tus ante pedes ejus, iu spiritu liumilitatis el in
B ahimo contrito se suscipipostulat, et ea poicslatc,
qualn sacerdotibussuis Dominus contulit, veniam
sibi dari cunctorumquacin ipsumcommiserat.Nec
moralus cmnipotentis Dei famulus, imperaiorem
prostratum a lcrra sublevat, et Chrislo mediante,
qui dixit: Ubi duo vel tres congregatifnerint in
nominemeo, iti medioeorumsum(Matlh. xviii) ; ae
deinde : Amendico vobis: Qumcunqueatligqveritis
superlerram, erunl ligala et in cmlo,et qumcuiiquesolveritissttperterram, erunt soluia et in cmlo(ibid),absolulioculpaeseciindumfidemregis in cceloet iti
terra peracta est. Eral autcrii hoc servo Doniini
iniliiim scmpiternaeconsolationis,quippe qui de
isla valle Iacrymarninprolinus ascensuruscrat ad
gatidium divinae visionis, sicut Psalmista dicit:" Bealus vir, cujusestauxiliumabs le, ascensionesin
corde suo dispotuit in valle lacrymarum ( Ptal.
LXXXIII).Et subinde: lbunt de virtute in virtutent,videbiturDeus deorum in Sion (ibitl.). Etenim hoc
ideravir Domini,revelantesibiSpirilu, praenoscens,ait in illo secreto inter caeleraad eumdemiropcra-lorem: Noveritcertittimequiapott ditcettumtuum,
quo nunc separanditumut, noslras invicem facies
jam in hocsmculonequaquamvidebimus.Eo inagis
imperalor corde compunctus, iterum in amplexusel in oscularuit, flensparifer el cuncta pene niem-
bra, raaniiset oculoscollumqiioquefixisdemulcens
osculis. Hoc fncto,clain ad cubieutum rediil, tnoe-
stuni reportans memoriam propheliaebeati viri,
f. quam et posimOdiim,transilu ejusdemsubseqiienle,veram fnisse comperil, el ipse, ut atnliernt, ore
proprio enarravit.-Necsui vero t-ransitns tanliim-
modo,sed el obitus imperatoris propbctico spiriitihifi sanctus Dei praesciusexstitit, qnod poslmodumsuo locoprscsensnarratio non tacebit.
CAPUTXXIX.
Febre corripilur vir sanctui et ecclesiaslicissacra-mentis munilur.
Igilur posf discessum imperatoris bcnths Herc^
berttts, coeloromcivis, tohga in hoc saeculopcregri-natione fatigalus, cum stispiransprospiceret maii'
sioueinaetei'iiampatriaeccelestis,tandem febre cor-
ripilur, cl ccce servusDominipro ipsaexspeetuione
pervigil, seiiiirc sese arbUratusest qnodJam veni-
419 RUPERTIABBATISTUITIENSIS 420
ret, jamque pulsaret Dominus, ul sibi aperiretur.Erat autem lunc temporis in quadam suaedioecesis
villa, quaeNussiadicilur. Cumigitur urgente atque
ingravescentemolesliavcxarclur, propere Coloniam
mittens, abbatem Eliam accersivil. Quo venienle,
ipse, sectindurapraccepturaaposloli (Jac. v), sacro
est unelusoleo in noininc -Doinini,pariterque cor-
poris et sanguinis Dominicisacramentis munitus,tunc demum carinseillalus est, ut Coloniamdedu-
ceretur. Tunc in apostolorumprincipis oralorium
jussu suodelalus, alquecoram allari SanclaeCrucis,
quodad mediumsitum est, depositus,proul valuit,
capite oculisqueac manibus in ccelumprotensis,prolixius oravit. Aderantatitem lam ex cleroquamex populoqtiam plurimi, mirantes pariter cl com-
puncli pro siiavilaleoralionumetpietate supplican-lis, cui veraciter omni lempore et lunc maximein
exlremis suis congruebat illud Davidicum:Diriga-lur oratio measieut incensumin conspecluluo, ele-
vatiomanuummearumtacrificiumvetpertinum(Ptal.
CXL).Oralione ergo bono cum odore ac religioso
exemplo completa, in cubiculum ©ratorioconjun-ctum delalusesl. Prsedictus abbas ab eodem proconsolalione retentus, conlinuis duabus noctibus,
ubi parum quid somni percepisset, visionibusela-
tissimis instruebalur, quod eadem infirmilate sine
diibio idera forct e corpore migraturus.CAPUT XXX.
VitionesEliwabbatit de obitusanctiviri.
Erat aulem btijusmodiuna visio,quara moxhora
malnlina beato viro carnissuaesqlulionem deside-
ranti, lioc modoretulit: Videbam,inquit, »ieBeati
Petri oraiorium introisse, el ecceillud erat quasi
tnagna et solemni[requenitaplenum, splendiditcle-
ricorumatque sanctimonialiumchorisconsistentibus,
el quasi ad prccedendum paralis obviam cuidam
magnmpersonm,ut ab ipsis honorificesusciperetur,
quo videlicethonore sacrat illttttretque personat in
tempore prmvenire,ecclesiasticmconsuetudinisest.
Nesciebamauiem, inquil, qumilla deberetesseper-
sona, verumiamenmagnam aliquam alque insignisreverenliaesuscipiendamfore pertonam, meut tom-
ttianiis tentut habebat.Ergo licel tremebundut, in
gradu meo consislens immotus, eum, qui primus
inter eos videbatur,accivi, et quisnamab ipsistutci-
piendut foret, percontatvt tum. llle respondens:
Deo, ail, sanclisqueomnibusdileclum,videliceiar-
chiepiscoputnHerebertumvenimussusceptum.Ego
veheineiiicradmirans tanli tamqiiesplendidioccnr-
sus fesiivilatein,haecaudiviab eodemprotinus: Si
tciret qualitervel a quibut pottmodumsuscipiendus
ett, nequaquamadmirarerit tuper hoc procettu no-
tiro, qui re ipta longeminor etl. Hujusmodivisum
is qui vidcrat, bcalo viro confestim diluculo refc-
rens, vere tanquambono nunliosanclamlaetificabat
animam, dissolviet cum Chrislo cupienlera esse
(Phil. 1). Nam exspeclationi desiderioque ejusanhelunti celerem adesse pollicebatureffectum,et
eara, dequa jarasupradictumest, discessussui con-
A firmahal pracscientiam.Denique et ante visionemliauc aliud quiddam jam dictus vir venerandusElias viderat, quod procul dubio ad ejusdem rei
significalionempertinebat.Fuerat aulemhujusmodi,somniumeumdem ponlificem, sacris alque festivisindumentis perornalum , procedere quasi ad ce-lebranda solemnia missarum, solum tamen itquoincomitatum,cleroexspeclanti lacilurno, ciimidem
pontifex, qnasi Romamperegre profecturtis,bene-dictiouem flagitaret: qui el solus, ut videbatur,declinavit, et nnsquam repertus esl. Talia, nondnbiam inlerpreiationemhabeniia, cum ille tristis
referret, vir beatus in abundanlia Iselitisesuscipie-bal, quippequijamdudumfiuerasuum habens prae-cognitum,praesenlibusadhucjuvabaiurdoeumentis,
B ul diceret: Ditrumpe vinCulamea,tibi sacrificabohottiam laudit (Ptal. cxv). Mnjora his, per qtiselonge vel proprie beati lntjus viri transitus velme-rilorum significatum esl, loco alio servata sunt.Nuiic eurodem ejus coeptumserroo prosequaiurtransitum.
265 CAPUTXXXI.Ut vir tanClutfratremtuum flenlemcontotaluttit.Cumergo absque dubio per pnesenlis segritudi-
nis molesliam pulsaret Dominus,hic serviis fidelis
aperire illi properabal, ftimbisjamdudumprxcin-clis, et lucernis clare ardentibus. Distribuebantur
cmnia, qiiaesuperfueranl.pauperibus,ut profecturusad aeternatabernacula,patiper ipsegrata vice reci-
peretur. Residebal aiitem ad caput lectuli frater
ejhs comes, nomine Gczemannus, proftindas la-
crymas atque amarissimos continuans gemilus,velut qui in magnopelago tempeslalemcircumspi-ciens, fractoqnegubernaciilonaufragttspericlitare-lur. Cui vir piissimus vnldecompaliens: Quid, in-
quit, frater mi, tam miserabili temetipsumafficitejulalu? Parce, qumto, lacrymis el gemilibtts,quiaiperantibusin se nondeefitconsiliariusel consolatorDeus. Tu ergojacta cogitalumtuum inillo, et quiacnnclisin hocsmeutovivenditemputbreveett, et mi-
grare oportel, nunc inierim prmparare, et miterereanimmtum, tt( dignushabeuristmculovenluro.Prm-
patationis hic modut tibi pernecettariut et optimutest, ul de rebus tuis,quoadpotet, pauperibut imper-
D tiendo, amicotlibi faciat, ut cumdefeceris, ticut ait
Dominut notter, recipiant te in mternatabernacula
(Luc.x). Hsecet hujusmodi salubria inonita danti
ille respondil : lsta, domine mi, Deo atpiranle, /i-
benli animougereeurabo; sed luus abhac vila dit-
cettut, fratrit tui orphanitasel inconsolabilitanimm
memviduiiasett. Notti prmtereaquia majettatimpe-rialit tuit omnibuipropinquitadvertasemperexstitit,et dum adhuc viveret, tunc quoquenobis propter
ipsum periculosutetat ttalut vitm prmsentis.Ecceaulem refugiumuosirum,murus el antemurale no-
strum cadit, dum ab httcvita discedit,cujut munie-
bamttr virlttle et gralia, magnitqueapud Deum et
hominei meritit pervulgatit.Adhaecvir Deispiriln
propbeticopraedoclus: Regem,inquii, immortuleiu
4<H VITAS. IIEREBERTI. 422
modit, quibutjam dixi, sludelibi efficerepropilium:1
de itto aulem hominecommnnit necessilas finem
factura esl, ut et ipseviam universmcarnisingredia-
tur. Noverisenimquia, postobitummeum,trium non
peraget"annorumcurriculum.CAPUTXXXII.
C( in extremispauperummemoremsesedeclaravit.
Post haec,morboinvalescenle,Jamqueiionincerlo
ejus iransitu.spiriiitalesipsojubente a fratribusex-
seqtiiaepsalmorumdecanlalionibusinchoanltir. Ipse,
quoquepeclorisanhelantis,quoad poteral, citharam
exieiidebat,pariter pssllensel quodammododicens:
lngrediar in locumlabernacuiiadmirabilisusque ad
domum Dei, in tioceeuii/lolionis et confessionis
(Ptal. XLI).Inlerea pauperum procuralorem, cui
curam iilorum ipse commiserat, inter mcerentium
calervam cominussibi assisterevidit: Et quid, in-
quit, nttnc agunl fralres mei? Num illorum servilio
deestaliquid? Dicebatautemde pauperibus.Etenim
illoshumiliconscienliafratres suos, imo et dominos
et palronosapud Deumaestimareconsueverat.Cura
ille cuncta,quaesibi assignala fueranl, se expen-
disse.Jamqucnibil superesse respondisset,protinusEcclesiaeprseposilnm,et civitatisaccersens advoca-
tum, hisiliosalloculusest: Audistis,charissimi,imo
elvigilanteraudiredebetisScripluramdicenlemquia<fmneratur Domino,qui miseretur pauperi (Prov.
xix), >et quia, <sicut ignem exstinguil aqua, ila
eleemosynaresistilpeccatis(Eccli. m). >Ego si quid
exemplfbonisecunium verbahmc vobis prmbui, Ji
quid in pauperibusseminavi,nuncjam reposilacom-
pensabiiurmerces, et messis, quam acquisivi,nunc
jatnrecipiendaest,sicutilemscriptumest: <Quiparceseminat,purceetmetet: etqui teminalin benediclio-
nibut, debenedictionibusetmelet(II Cor. ix). >Jam
enim vobtscumditttiusnon ero hic, ubi tetninatur.
Migrandumest, el jam hora ittstat, ut eam illuc, ubi
tnetitur,propriacorporismei,proutgessi,recepturus.Vosigiturlanquamfilios charissimospater morient
el ultimumtpirilumtrahent, hac novittimatestatione
eonveuio,quaienus pauperum memores silis, atquehocanintmmemsolaliumimpendalis,ut quoadusqttesuccessorepiscopussubrogelur,constilutuma mepau-peribus refrigerium, veslra suppedilanlecura, nondesit. His audilis, veliementercompunctisunl, se- <
que hoc libentissimeacluros spoponderunt,eo roa-
gis abeuntemcongemiscenles,quodfactis praeleritisperpendebanlcouvenireverba novissima,respicien-tes qualiserat, qualiter viverat, quanlo sibisempersludio niisericordiam lhesaiirizaverat, et inslanlishoracnecessilatemfineinque,in quo laus omnis ca-
nitur, quailisapienterproviderat.CAPUTXXXIII.
Prmdicitquis ipsitit tucceiturut, et moritur.Ei quiadc successore mentionem fecerat, aliius
in planclumexcilali,velut pupilli jam deserti, per-conlabanluret quaeritabanlquisnam lanto praesuleviduatamrecepturus foret matrem ipsorumEccle-siain. Ille, aiebant,virvilmvenerabilitett, et ille aliut
Aulcunqueidoneusest; atque ita diversorumqualilates
perpendendo,splliciludincmsiiaminvicemnnbelandocnnferebant.At illc proplictico,ut jaro supradiclumest, praedoctusspiritu : Ncque illum, inquit, nequehttnc,quempulalis; sed Pillegrinumhabebitisepisco-pum,et hic in hac Ecclesiaponiificalusofficiumbrevi
temporeadministrabit.Ilis diclis, carne soluliis, devilaepraesentisangttsiiaad aeternaepatriaesempiter-nam consolalioncm ascendit, frucltim percipicns
perpetuaejiicundilalis.Migravit autem septimode-cimoKalendasAprilis, sepuliiisque csl in Divileu-siumcastro, in oralorioSanclaeDeiGenilricis,quodipse condidit, roultis deinccpsibidemcoruscansmi-raculis ad IaudemDomini noslri Jesu Chrisli. Ubicum sanclum corpus ejus humnluinftiisset, lunc
B demumreminiscens is qui villicus sancliponliflcisexstiteral in curle ipsa, in quamjam dicliiin persuperiusmeinoratamrevelationemconslruclumerat
oralorium,admirandodivinam providenliam,dice-bat: Locushic, in quocorpushoc tanelumtepultumest, tumulut eral omni tempore herbidut, tempermundut et ammnut, omniumqueocitltsjugiter gra-tiotut. Quodnimirum laudibus proficil bealissimiviri, cujus fiittirisexscqtiiis servandisque reliquiistaliter sese locifacies, jtibenteDeo,pra-paravii, ut
semperservarelur viridis ilte sinus terraein quo re-
quiescerc haberet possessorsempiteinteviriditatis,cui repositaerat haeredilasincorruptibilis,inconta-niinata et immarcescibilis. Proinde cum ApostoloRegisaeculoruinimmorlali,invisibili,266 stm^eo
C honoremdicamus et gloriamin saeculasaeculorum,Amen(/ Tim. u).
CAPUTXXXIV.VisiooblataEpponiepiscopoposl obiiumtancti viri.
Eodemtempore, vir memorabilisEppoBabenber-'
gensisepiscopus,praeclarismoribuset non conlein-nendisflorebal virlutihus.Hic tatn longe posilug.eademnoctequa vir DominiHerebertus, post eme-ritainvitaeliujusmililiam, supernum,utjaradictumest, donativumaccepit, visionera vidil hujusmodi:Ingrediebaturquasi quoddammagnumsplendidum-que capitotiuro,el ecce illic innumerabilis reside-bal concio personarumvenerabilium,episcoporum,abbalum, regum alque imperatoruin, caelerorura-
n que cujuscunqueordinisvirorum illuslrium, secun-dum suum quiqueordinemvestili, et omnespulchriac reverendi, quasi ad agendtimgeneraleconcilium
congregati. Porro in medioconsidentium,loco evi-denti sella videbatur posita episcopalis, sessoremnondtun habens: verumtamenad hoc parata, ut inilla resideret aliqtiis. Ut ergo lanlae amplitudinislocum, tamque venerandaeroultiludinisconvenlum
introspiciensvidit, siculipsereferebal, admiralione
pariter et timore coropressussletit, et nequaquaraintroire praesumpsit.Nam visionem banc djluculo
imperatori Henrico festinus intimare curavit. Is
enim, tunc inibi degcus,QuadragesimamcelebrabauAiebal ergo: Cum ita starem ttupefactut, ecceunutdeillotanctotenatu, lantoquequati patriciorumcmtu
m RUPERTIABBATISTUITIF.NSIS 424
turgens, et ttsqttead me pro foribusstantemproce-dens,quemel egodudumnoveram,apprehensummnnu
introduxilmeanmtensul supersedemvacantein,sicut
jam dictumest, residerem.Ego verilut, hoc facererecusavi.Sciebamenim seltameamdempositam non
mihi, sed alteri, quemealenus ignorabam,viroma-
joris revefenlimet dignitatisamplioris. Necmora,is
qui eonveniusejutdem primatum tenere videbatur,duobut ex eodem consetsu venerabiiibusepiscopis
prmceptoedixit, ul foras exeuntes,eumquemprimuminvenirent stantem et paralum inlroducerent,el insede illa media, quoniam sessioni ejus prmparata
fuisset,dignecollocarent.Fecerunt illi ul fuerat im-
peralum: el eccequemadducebant,is erat dominusHerebertusarclitepiscopusColoniensium,sacro redi-miiusornttiu tanquamin die solemniad celebrandasblemniamissarum.Eum in illa sedemedium,ul fue-rant jussi, sederefecerunt.Verumtamenunumad or-
ttattitn ejits, scidcetbalteus, deesse videbalur. Cum
ergo vidissentillttmprincipestunti consedentes,bat-
ieitmqtieillijleesseanimadverlissenl,quasi vehementi
admiralioneconcilati, sciscilabaniur quisnam ille
esselqui tanti pontificisornalumdiminuereprmsum-
psisset.Ad hmcipso tacente,prmlocuiusesi unus de
primoributdixitquequodi<essel imperalorHenricus.
Hscc,ut jam diciumest, venerabilisepiscopusmane
facto imperalori relulil, pariterque, ul erat cerlus
de visionisverilate, aflirroabalquodsanclus Domini
Herebertus jam separattis a lerrenis, et translatus
csset ad immortalem scnatum curiaecccleslis.Necvero illum constantia sua fefellit.Natn post dies
aliquot nunlius venil, qui imperalori sacram, ut
jam diclum est, inibi Quadragesimamcclebranli,Coloniensisarchiepiscopi obitum annunliavii. Re-
quisilusqttoqtiediligenlerquando obiisset,et ulrum
nociu, an inlerdiu de corpore roigrasset, cum, sictil
se res habebat, respondisset,adniirati sunt latn iin-
peralor quam is qui visionem viderat episcopusquod talia tamque lohgeposilis Dorainusfuerit re-
vclarcdigtialus.Namipsa nocte qua visumepiscopusViderat,sanctum Dominimigrasseconstabat.Sedet
aiiiequam nuniius jam dictus adveniret, imperatornoh inercdulusvisioni,responderateamdemepiscopotrariatlti : Si balleocaruit, meprmdone,ille sancluset venerahdusvir, Dominoadjuvante,mequeoperamdtnite.rnpinahiccrestittteiurilli. Recordabaturautemct iiovissiniaeejus collocutionis,qua imperalor prorentu snocOrnmillo satisfecit, el hoc abeodem au-divii qiioil suns invicem ulterius facics nonessentvisuri. ltein, et illudprttdenterin hac re conjeclo-rcin non latebatquia quoda se dicebatttrvir tantusbaltco suo spoliatus, hoc crat quod a sc tion fuissct
dignepro nicrilis suis honoratus. Igitur imperiulemniamim largius extendens, doiia Chrisli Ecclesiis
paupcribiisqtic dTslribiiii,sacrisque missarum so-
Icimiiis,psalmisct oralionibiisIraiisiiumheali prae-snlisetfixit celcbrari, cui bultetim ipse sustulisset,id esi qni viventem,longe miniis quam decuerat,honorillcnsset.Vcrcnt sapicnshocegit,qtiianimiruhi
A nulto modo melitisrapiiiauicjus pntcrat reslilncre»
qnnm fncicndopro scmclipsofructus dignospceni-
lcnlisc.Qiinproplcrarhitrarilicctvisiimcmhiijusmotliiion tantuinpro beati praesulishonore,verumetiam
pro ejusdem imperaloris melioratione celebralitm
fuisse,qtioniamipsesuperiusmemoratasaiisfaclione
siia promcriiisset,ut sicttt etitn personanon accu-
sahal, ita nec illiimsupersles causae vesligium ac-
cusarct. Nam in praedictavisione sancto percnn-ctante concilioqnis ornatumejus minuisset,diligen-ter notandumquodnonipsebeatuspraesulrespondit,neqiie imperatorcm accusavilqnia videlicetvivens,
evangclici meinor prxcepti, totuin ex corde suodiiniserat illi (Matlh. xvni). llaque vel modicumcaussevestigiuin,quodsupererat, neaccusnrelcum,
B pulchre lalis visio juvit, ad misericordiaeoperastts-
cilansejus animam.
CAPCTXXXV.
Demiraculis ad ejus monumentum,et quadamvi-sione mirabili.
Interea tumtttusbeali viri, locus (tit erat) appare-bat esse refugii fidem liabenlibus,et ex quacunquenccessilatc confugientibusad protectionemDeicceli;ei velut quidam rivus paradisi, gralia curationnm
exinde fluebat ubertim. Sannbantur infirmi, illu-
minabnnlur caeci, erigebantur ff.claudi], daemo-
nesde obsessiscorporibtiseflugabaulur.Unumauiem
jiilercaeleraconligilinfra iricemiariumfuncris,quod
pro sui maguitudinenon praetcrire,imoel imprimis
, narrare dignumest. Resenim geslaesl vnlderoirahi-J
lis, el peneessel incredibilis,sinon ex sanclis cano-
nicisqucconstaretScripturis,angelosquoque,quiuli-
que spirilus sunt, ct carnc non lcguiiinr, interdum
visosel audilos fuisseab hominibussensibuscorpo-reis. Siquidcmhoc accidit ut spiritus beati hujus
viri, jam carne soltilus,hominiviveniivisibililerap-
parerel, sermonemqueconferrel,cujusvidelicelser-
mouissubsecutaveritas testntur, non phaniasticum,sed vertim et divinumfuissc, quod ostensura est.
Res hoc modo gesla est : Vir vilae venerabilis
Volpe.nus,cocnobii,quod nb eoilemsanclopontificcconstructumfiieral.Paterprinius,recentitanli 267
praesulisobitu magis excitatus, qttotidianus maxi-
nteqtte nocturnis pervigil insistebat oralionibus.
fj Erut autem imiliorum monachoriimPater, quippecui propteregregiamvitaeconversationem,scientiam
quoquect dileclionisabundanliam,non solum prae-futi coenohii, veruin eliam monasleriorum sancti
Pantateonis, Sanctique Vili cura vel providentiacommissafuerat. Huicperomne tempusvilaeconli-
nniim pene studium fuerat, matutinos prsevenire
hymnos, solilariisque vigiliis psalmos decantare
Davidicos. ct htinc sanclum fervorem ejus dolor,
quia de lanli Patris obitu acciderat, majorem, ul
jam dictum est, eff.cerat. Cum ergo quadam nocte
ad hoc ipsum opus ardentiusassisteret, et magnochaiitatis igne sanclaeoratiouis iiicensumadoleret,revera fumus aromatumejusallius ascendil,etante
oculosDomini in coelumusquc uervenit. Namillo
498 VITAS. HEREBERTI. 42«
dintius orante, rcspectusdivinilalissuper ettm fa-
clus esl, ei locusconlremuit, Juxta quod in psalmo,salvo alliori sensu, scriplumest : Qui respicil ter-
ram, el facil eamtremere(Psal. cin). Slnbal nulem
ipseprope sepulcrumbealiantistilis,et qtiemviven-
tem dilexerat,eidem sepulto inenle et corpore ar-
denter iiihaerebal.Cumigilur locus intremuisset tam
vjlide, ut tola raonasterii fabrica fundilusqtiasi
\f. quas&ala]videretur,mortalis, ut crat bomo, in-
borniit quitlem,sed non modicam liabens ftdem,
cocplamconiinuabatorationem,cornualtaris appre-hendens, lterum a parle orienlaliinnrtis lemplicum
inagno sonitu intremuit, et omnia circumstantia
moverivisasunt. Ecce aulem et scpitlchruinbeati
viri patefuctumest, et ipse sancliis Dciegredi visus
est. Isquestaus propevirumjam dictiim, levilerque
tangensillum,quidoperarctiir stiscitatiisesl.Hor, ut
supradicliim est, omnino iucredibile viderelur, s:
ntisquamecclesiasticiscontinerelur litteris, aliqucsDcovolcnle corporaliler visos fuisse mortnorum
spiriius,si non etiamangeiiab hoininibusDeo pla-cenlibtisfuissenlhospiiio snsreplt (Gen. XVIII,xix).Sedet Danielinvisioneangelicaconiurhatiis,eodem
quia apparuerat,satagentcconforlatuscsl (Dan. x).Ciimigilurel isttintbealttspo:ilifexalloqtiiinciperei,
tangcns prius lalera ejus baculo pontilicali, cum
quo fueral tnmiitatus,vires resumpsit, et ad inier-
rogutarespondere praevuluil.Numsic ex visioneet
ex prsediclo fragore fuerat tremefacttis, ul non
siare pnevalerel, imo et vixad sedendum virtus
sufOfieerct.Ciimergo percunclantiquid operarelur,treviler pro re respondisset,confestim is, qui ap-
paruerul, intulithaec: Orationibui,fratermi,tednlut
vigilanterinsiste,et vivorumatquemortuorumparen-tum vel familiarium tuorum salutem exorant mei
quoquememoriamabundantiuthabe. Scitoenim et
verilatem loquentimihiprmbefidemquia obilus mei
die trieetintoquinuncimminet,mecumpranturut et.
Hocille audilo, pene exanimaiusresedit in eodem
loco. Tamlem vero spiritum paulatiin atlrahens,
fespiravit, baculoque iunixus surrexil, el corporeac mente tremens, vixad lectulum perveniL Maite
faclo, ubi in coiivenlumfratrum de moreprocessit,sermoneniprotulit acdificalionissatis eloquenleret
cunv spiritualiorualu magnaevenustotis, iuter cae-jtcra maximeilludexhorluns,quod egregiurodecus
est monactiorum, ut videlicel oris sui eustodiam
babereulad silentium,quia siculpropheta teslatur:
Cultus jutiiliw est silentium(ha. xxxn). Porro vi-
sionein,quatn viderai, lunc inlerim reticuit. Con-
ventu aiticm soluto, seniorcs tanltim, et qui magis
spiritualesesse videbanlur, secretius advocavit, et
quseviderat,qiiaequeaudicrat, cuncta per ordinem
retulit. Kli rem, non ul erat, atlendentes, et longeminusquamerat aestimanles.suosensuloquebantur,dicenlesei nibil aliudfuissequamquod esl humanse
consuetudinis,scilicet quem vivenlem dilexerat,eumdemmorluumpraeoculiscordiscogilationecon-
tinua vcrsabat, et cogilalionesvigilantiscuramquePATROL.CLXX,
A dilectiohis qnam erga illnm habcbat, scquebantiirhujusmodisomnia.At il.le,audienshsee,nihilominiis
sciebalqufdvelqualiler vidisset, magisquesusecon-scientisequam aliorum credebat opinanli ignoran-liae.Quid multa?Obitttsbeaii viridies instabal Iri-
cesimtts, et prsediciusnionasteriiPater ad cumdem
diem copiosas pauperibiis impensas prscparabai.
Oporlebataiilem illtini propter hoc ipsum exire ad
quamdam suie vcl ecclesiasticsepossessiouis vil"
lam, (|u;c feriiie decem mliliaribus a monasterio
procul aberat, ubi qtisenccessariaerant ftilurodiei,
praeparareprsesens ipse properanter jussit. Iloc fa-
cto, navemconscendens,velociterper alveumRheni
ad monasleriumrevertebatur".Jam hora sexla roga*batur a comitibusut ccenaret,quoniamet ipsisila
Bjncundum dc more erat, et hora salis opporlunacommonebat.Ipsequoque non a.bnuens,imo et ex
charifate juventuli famulanti condcscendens,prae-misit optis Dei, sextamqtte horam de more cuni
dttobus,qtti obsequioejus aderant, fratrifitiscanere
inecepil.At ubi venlum.esl ad lectionem,iiiam nos
cnpituliimdicimtis, hsecautem erat : Christus re-
surgent ex mortuit, jam non moritur; mort illi ui-.
tra nondominabitur.Quodenimmortuusett (Rom.
vi), etc, respondeniibusillis, Deogratiat, conltniio
spiritum exhalnvit.Quodvidentesquisimul adcrant
fratres, sociiquevel comites,vehemenlerallouiti,et
repentino slupore praevenli,paulisperattendenles,
protinus voces cum ejulatu levaverunt, paulo anle
laeti,nunc aulem tristes, quippequi cilharam sttani
in tuctiimet organumsuumvidebantversiimesse iu
vocemfleniium.Egressusest unus, et lerrestri iti-
nere praccurrensad monaslerium,ut rem fratribnsinlimaret. At illi qua hora nuntius hic ingressusest,ad ccenandumconsederanl, alacriter sui Palris ad-
ventum,ct subsecuturaediei, quae tricesima beati
praesulis esset, spirilualem exspectantes laetitiam.
Ut crgo nuntiumhujusmodiconsedentibusinnoluit,
pariler cuncti non leviler congemtterunt, mente
coneussi, et suis pene cuncti sedibus excussi, lam
miserabili gestu tnmqiie lacrymoso processu; ut
nullasermoniscopia saiis exprimerepossit.Vulneri
quippe adhiic recenti, id est dolori, qui 'de beati
prscsnlisobitu accideral,vulniis hoc aliud supcrac-
) cesseral. Ilaqueliliorumaniroosnon mediocriterlati-
gebanitamconfinita,lainquecontinuaPatiumfunera.Al illevenerabilisPaler, qui nunctalitei discesserat,revera feliciterad aeternaevilaeprandiumcaenamqnnimmortalitatisinvilalusprocesserat,verara visioncm
snamrveriimoraculumillius,exitusuo comprobans,
quidixeral iili :Quiadie obitusntei tricesimomechm
etpranturut. Allatumilaque defunclicorpns, prnp.isepulcrumejtisderavalis sui, videlinetsancliprsesu-lis, cum libilina depositumest. Ecce autem inter
exseqniarum vigilias pauper quidam, a cunabulis
contractus,quemidemsanctusponlifex,dumadhnq
viverel, cura palris alebat, inter sepulcrumsancttet hujusdefnnctiferetrum tristis prorepserat, et in-
ter duos mortuOs,suaeinopisvitsepatronos,jaceni,
42? RUPERTIABBATISTUITlENSiS 448
tota nocte se illissuperstitemesse deplorabal.Vide-
runtillum.qui 268 coram Deovivebanl,et eademclemenlia,qua viventes in carne victualemillipice-bebant alimoniam, defuncliiidem mirabilem lolius
corporisejus operaii sunt medetam. Deniquecircalucis exorlum, raatutinos frnlribus hymnospersol-ventibus, repentc is qui contraclu3jactterat, vehe-menler exctamavit, velut ad succurrendumsihi, vi-delicel virtule invisibiliconcussus,nervisquesolutisin longumextensus. Quoejus clamore audito, non-nulli ex frutribus seniores accurrunt, videnlque il-
A lum cxtensumjacere, rivumquc lelri sanguinisperpavimentumdecurrere. Allala protinus aqua, refo-cillatusest, et post pusillumsanus surrexit, ac per-mansil incolitniisIIujusopusvirtutis recle utriusqneascribi debet mcriiis. Cseteruma beali praesulistransitu intra paucorumdierumdecursus,viripartcret mulicres ferrne quadraginta quinque diversisincommodislibcrati sunl ad sepulcrumejus glorio-sum, laudantes nomenDomini nostri Jesu Chrisli,qui cum Patre el Spiritu sancto vivit aHernaliler.Amen.
PASSIO B. ELIPHII MARTYRIS.
RUPERTI PROLOGUS.
AD ALBANUMVENERABILEMABBATEMS. MARTINI.
Qui primus noctisque leroporibusIongeanlerior
martyriumscripsit pretiosi marlyris Eliphii, funda-
mentum posuit, vos aulem, fralres charissimi, lu,
Pater Albane,lecumqtietui spiritualesfilii, parvi-taiem meam superaedificare compellitis, diutina
excusatione charitali veslraerenistis sum, et excu-
sationismeaecausa hsecsuramafuit,quia fundamen-
lunt aliud praeter id quodposilum est, ponere non
pottii (/ Cer. 111).Neque enim aliud inveniebamin-
veniendum,pcrtinens ad memoriam ejusdemmar-
tyris et patroni vestri, cujns corporis thesaunim
pretiosum penes vos recondilum esse gaudetis,
pneier scriptum illtidquod vohis pariler ac nobis
usilalum non satis jncundumneque satis idoneurii
sestimatis,propler nimiam simplicilalemscrmonis,
qui rem geslam non solumsuo splendorenon exor-
nat, verum eliam quasi quodamfumoaliqtiantisperobscurat. Recusabamergo, haclcnus nimisdiffieile
B ac pcnc impossihilecxislimans id quod vestra cna-rilas efllagitabal,velul si architeclo ilicalur : Snperhoc angustum ac tenue fundamentum,ampltimet
spaliosum,lirmumac splendidumsuperaedificanobis
sedificitim.Sed landem occurril, reniteniiqtteanimosese dictum illnd ingressil : Oiniiiapossibiliacre-denli (Matlh. IX).Ilemque illud: Aperi os tuitm, ait
in psalmo Spiritus sanclus : Aperi sive dilata ot
ttium,egoimpleboillud (Psnf.Lxxx):lgitur charilale
victus, qna nimirumvinci pinroet bonorificumest,aperio nunc os meumab illo qtii jussit aperire, perveslrasorationesimplendum,ul religiosiusfoquendoanrum, et argentum et lapidespreliosossuperaedifi-cem super fundainentum hoc, qualenus pulcbritu-dinem materiae non pauper et penuria facundise,imo dignitatem rerum quasi coronando ambiat
compositio,sive couveniensapposiliosentenliarum.
INCIPIT PASSIO B. ELIPHII.
Ea lempestate qua Romani imperii majestatem
turbavit itnpius apostala Julianus, florebal,secun-
dura saeculi dignilalem gloriosus et secundum
Cliristiaiiamfidem, clarissiniusvir Eliphiusin urbe
Tullensi, quaecivitas est Galliarum,cujus loci indi-
genaeprisco noraine Leuchi dicli stinl; ipsa vero
civilas Leucha. Habuil autem idem vir sanctus
fralrein sanctissimum, tresque sorores virgines,omnes memorabiles stipernae civilatis Jerusalem
inunicipes, quorum nomina in libro vitae aeiemac
scripta haecsunl. Frater ejusEucharius, episcopalis
graliae funclus honore, paltnam quoque marlyriiieliciter adeplus est, corpusqueejus in caslro quoddicilur ad Liberdumconditumest. Prima soror ejus
Menna, secundaLibaria, tertia dicla esl Susanna,
fuernntqiiesicutunius fidei,ita et nnius ejusdemqtie,videlicetmonasticaeprofessionis.Et priroaquidero,
videlicet Menna sacra virgo, utrum per niarlyrii
palmamprscsenlcmvitam finierit, antiquilaslilleris
n non exprcssit, nisi quod in virginitale permanensdefuncla,et in loco qui Porles dicilur conditaest.Secunila Libnria, et lertia Siisanna,secundumvitae
propositum, sancliore roarlyrii gloria consumma-
verunt, Libaria quidem apnd civilalem noinine
Grandcm,Susanna vero in Campaniatnmiilaiaest.His diclis, de hujus sancti viri fratribus secundum
carncin, et cohscredibussecundttmfidem, dicendumest de illa tempcstatejam dicla, quod tam magnafueril, tit nnn mirari debeatquis, quod illa quoqueGalliarumloca lurbare potueril.
Julianus Jam diclus, in inilio imperii sui quidem
parcens Christianis, cleroentiorvisus est : sciebat
namquequodprioresperseculionesnihil profuissentad ang.meniumpnganitalis,iinomagisindecrevissent