Post on 04-Apr-2018
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
1/35
Qf{lq} lb }gf
Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Nvbf 1;88
Ibmvu}qy hbm Jhalvq Sibc
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
2/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ofy @ibmibcu
Ibmieh}lq Al}g
cfbmfq '&)
Dhjf
'&)
@fdhjf
'&)
8" Ji}fqhey Ui}vh}ilb
Bh}ilbhj
6 yfhqu hbm lpfq
Ehb sqi}f h jf}}fq lq elddvbieh}ilb 'Ji}fqh}f) 66";7 63"60 61"6=
3 yfhqu hbm lpfq
Ehb sqi}f h jf}}fq lq elddvbieh}ilb 'Ji}fqh}f) 63"65 0;"86 6="7=
Qvqhj
6 yfhqu hbm lpfq
Ehb sqi}f h jf}}fq lq elddvbieh}ilb 'Ji}fqh}f) 68"78 6="59 =9"80
3 yfhqu hbm lpfq
Ehb sqi}f h jf}}fq lq elddvbieh}ilb 'Ji}fqh}f) 6="89 60"9; 68"59
Vqahb
6 yfhqu hbm lpfq
Ehb sqi}f h jf}}fq lq elddvbieh}ilb 'Ji}fqh}f) 06"75 07";9 05"6=
3 yfhqu hbm lpfq
Ehb sqi}f h jf}}fq lq elddvbieh}ilb 'Ji}fqh}f) 07"=; 3;"7= 06"96
1" Ji}fqhey qh}f ay Hcf cqlv{
;6$;9 80"=5 86"37 83"8;
8;$8= 03"57 0="68 3;"63
86$89 71"83 7;"63 75"97
1;$1= 36";9 30"33 35"35
86$1= 37"05 37"03 37"70
16/ 61"36 67"=3 =0"7=
86/ 69"71 05"79 66"38
86 1= 37 67 37 78 37 50
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
3/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ibmieh}lq Al}gcfbmfq '&)
Dhjf'&)
@fdhjf'&)
Ejhuu I$P 19"60 19"7; 17"5;
Ejhuu PI$PIII 85"19 81"90 85"05
Ejhuu IW$W 7";6 3"93 7"81
UUE,fxviphjfb} 6"18 6"70 ="6=
GUE,fxviphjfb} 5";7 5"78 1"5=
Mfcqff,fxviphjfb} 8"66 1"83 ;"91
Dhu}fq#u,fxviphjfb} ;"76 8"1= ;"=6
Fbcibffqibc,Dfmiehj ;"88 ;"83 ;";6
]fegbiehj,pleh}ilbhj. ;";7 ;"81 ;";=
L}gfqu ;";8 ;";1 ;";8
=" ]qhibibc Qfefipfm ay ]y{f l` ]qhibibc
]fegbiehj,Pleh}ilbhj. 8"57 8"91 ;"7=
Eh}fqibc Ufqpief ;"8= ;"89 ;";9
Chqdfb}u,]hijlqibc ;"3; ;"3= ;"00
@lqficb Jhbcvhcf ;";3 ;"8; ;";=
Ib$ufqpief }qhibibc 8"10 1";6 ;"=0
Bvquibc ;";6 ;";5 ;";0
Ylv}g mfpfjl{dfb} }qhibibc ;"5= ;"65 ;"8=
L}gfq }qhibibc 8"8; 8"0= ;"60
6" Vuf l` Ib}fqbf} @heiji}y '86 yfhqu hbm lpfq)
Vufm ib}fqbf} 8"=9 1";; ;"93
0" Dlmf l` Vuibc Ib}fqbf}
Efjj {glbf 05"7; 05"9; 05"07
Eld{v}fq 55"89 55"5; 51"96
Al}g 1"97 1"7; 5"53
3" Vuf l` Ib}fqbf} ay Jfpfj l` Fmveh}ilb '6 yfhqu hbm lpfq)
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
4/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ibmieh}lq Al}gcfbmfq '&)
Dhjf'&)
@fdhjf'&)
UUE,fxviphjfb} 5"06 ="13 1"75
GUE,fxviphjfb} 6"96 0"3= ="01
Mfcqff,fxviphjfb} 85"18 85"=3 81"69
Dhu}fq#u,fxviphjfb} 83"30 87"89 80"63
Fbcibffqibc,Dfmiehj 13"56 13"1; 13"90
]fegbiehj,pleh}ilbhj. 7";; 7";6 3"7=
L}gfqu ="17 0"50 ;";;
Dhjf @fdhjfIbmieh}lq
Qhmil ]fjfpiuilb Qhmil ]fjfpiuilb
7" Vuf l` Fjfe}qlbie Dfmih ay }gf
[l{vjh}ilb `lq Fmveh}ilb [vq{luf '&)
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5 dlb}gu 18"9= 11"96 1;"=0 18"9;
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g 0"30 8="1= 6"35 81";7
Ufpfqhj }idfu ib h sffo 5";0 8;"98 1"03 9";9
Mhijy 1"71 85"73 1"=6 85";8Bl uel{f 85"0; 9"=5 8="83 8;"3;
Ibmieh}lqJiaqhqy Allo u}hjj
Bfsu
u}hbm
Eldd"
efb}qf
9" Piui} }l [vajie [jhefu `lq H}}hibibc Ji}fqhey Uoijj
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5 dlb}gu 5";= 8;"67 8"31 ;"37
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g ;"99 1"35 ;"63 ;"87
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;"=8 ;"=5 ;"10 ;";9
ij ; =6 ; 1 ; 51 ; 50
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
5/35
Heqlbydu
AAU Ahbcjhmfug Avqfhv l` U}h}iu}ieu
VBFUEL Vbi}fm Bh}ilb Fmveh}ilbhj Ueifb}i`ie hbm Evj}vqhj Lqchbi~h}ilb
VB Vbi}fm Bh}ilbu
VBP Vbi}fm Bh}ilbu Pljvb}ffqiud
J@U Jhalvq @lqef Uvqpfy
IE] Ib`lqdh}ilb hbm Elddvbieh}ilb ]fegbljlcy
[UV [qidhqy Uhd{jibc Vbi}
VBM[ Vbi}fm Bh}ilbu Mfpfjl{dfb} [qlcqhddf
VBIEF@ Vbi}fm Bh}ilbu Egijmqfb Fdfqcfbey @vbm
GG Glvuf Gljm
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
6/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ufe}ilb I
Ib}qlmve}ilb hbm Lpfqpifs
8"; Aheocqlvbm
Ib`lqdh}ilb {fq}hibibc }l ji}fqhey iu hb id{lq}hb} uleihj ibmieh}lq ghpibc miqfe} afhqibc lb
mi``fqfb} uleil$felbldie `he}lqu* ibejvmibc fd{jlydfb}" ]gf Ahbcjhmfug Avqfhv l` U}h}iu}ieu
'AAU) ghu ibejvmfm h pfqy mf}hijfm ji}fqhey dlmvjf ib }gf 1;8; Jhalvq @lqef Uvqpfy 'J@U)"
]gf i}fdu }gh} ghpf affb ibejvmfm ib }gf ji}fqhey dlmvjf hqf haiji}y }l sqi}f h jf}}fq* gicgfu}
ejhuu {huufm* evqqfb} fbqljdfb} ib }gf fmveh}ilbhj ibu}i}v}ilbu* uoijj mfpfjl{dfb} }qhibibc* vuf
l` ji}fqhey uoijj ib fpfqy mhy ji`f* pifsibc l` fmveh}ilb$qfjh}fm {qlcqhddfu ib fjfe}qlbie dfmih
uveg hu qhmil hbm }fjfpiuilb* h}}fbmibc {jhefu ghpibc elbbfe}ilb si}g fmveh}ilbhj h}}hibdfb}
uveg hu jiaqhqy* allo$u}hjj* bfsu$u}hbm* elddvbi}y$ahufm fmveh}ilbhj efb}qf* f}e"* hbm vuf l`
jh}fu} Ib`lqdh}ilb hbm Elddvbieh}ilb ]fegbljlcy 'IE]) uveg hu ib}fqbf} `lq fmveh}ilbhj
{vq{lufu" I} dhy af dfb}ilbfm }gh} hjj }gf }hajfu l` }gf evqqfb} qf{lq} hqf sficg}fm* ahufm lb
1;8; Jhalvq @lqef Uvqpfy"
Ib Ahbcjhmfug* ji}fqhey qh}fu hphijhajf `qld mi``fqfb} uvqpfyu hbm u}vmifu hqf uicbi`iehb}jy
mi``fqfb}" ]giu iu dhibjy mvf }l }gf `he} }gh} }gf mf`ibi}ilb l` h ji}fqh}f {fqulb iu bl} vbi`lqd hbm
u}hbmhqmi~fm* hbm dlu} l` }gf uvqpfyu hbm u}vmifu hqf bl} ahufm lb eld{f}fbey }fu}" Ib }gf
{qfufb} uvqpfy* ji}fqhey iu mf`ibfm ay }gf haiji}y l` sqi}ibc h uid{jf jf}}fq `lq elddvbieh}ilb"
]gf uvqpfyu hbm u}vmifu cfbfqhjjy qfelqm }gf qfu{lbmfb}u u}h}fdfb} qfjh}ibc lbjy }l giu,gfq
ji}fqhey u}h}vu" Glsfpfq* eld{qfgfbuipf* qfjihajf hbm }idfjy mh}h lb ji}fqhey qh}f iu id{lq}hb}
`lq `lqdvjh}ibc {ljieifu hbm id{qlpibc }gf u}h}f l` ji}fqhey jfpfj ib }gf elvb}qy" U}h}iu}iehj mh}h
lb ji}fqhey qh}f iu id{lq}hb} `lq al}g clpfqbdfb} hbm l}gfq u}hofgljmfqu Si}g }giu lanfe}ipf ib
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
7/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
8"8 Lanfe}ipfu l` }gf Uvqpfy
]gf lanfe}ipfu l` }gf uvqpfy sfqf hu `ljjlsu>
8" ]l mfpfjl{ hbm hml{} h df}glmljlcy `lq {qlpimibc qfcvjhq xvhji}y mh}h lb }gf heefuu
hbm vuf l` ji}fqh}f fbpiqlbdfb} ay ibmipimvhju ibejvmibc hmvj}u hbm ylv}g ib
Ahbcjhmfug"
1" ]l la}hib qfcvjhq xvhji}y mh}h lb }gf heefuu l` ji}fqhey {qlcqhd hbm vuhcf l` ji}fqhey
uoijju ib Ahbcjhmfug"
5" ]l avijm bh}ilbhj eh{hei}ifu ib dlbi}lqibc }gf ji}fqhey {qlcqhd hbm dfhuvqfdfb} l`
ibmipimvhj heefuu hbm vuf l` ji}fqhey uoijju hbm ji}fqh}f fbpiqlbdfb}"
8"1 Uel{f l` }gf Uvqpfy
I} iu h bh}ilbsimf glvufgljm ahufm uvqpfy" ]gf fb}iqf elvb}qy iu }gf mldhib l` }gf uvqpfy" ]gf
uvqpfy elpfqfm hjj {fqulbu sgl ghpf h}}hibfm }gf hcf l` 6 yfhqu hbm halpf" Glsfpfq* {fl{jf ib
u{feihj msfjjibcu uveg hu {h}ifb}u ib glu{i}hju* ibdh}fu ib {qiulbu* ibdh}fu ib gldfu `lq u{feihj
ehqf 'f"c" miuhajfm* hcfm)* alhqmfqu ib alhqmibc uegllju sfqf bl} vbmfq }gf {vqpifs l` }giu
uvqpfy" ]giu uvqpfy sijj {qlmvef bh}ilbhj fu}idh}f ay vqahb hbm qvqhj"
8"5 Uhd{jibc Mfuicb `lq }gf Uvqpfy
]gf xvfu}ilbbhiqf l` }gf glvufgljm ahufm ji}fqhey shu {hq} l` }gf 1;8; Jhalvq @lqef Uvqpfy
'J@U) xvfu}ilbbhiqf hu h uf{hqh}f dlmvjf* hbm }giu xvfu}ilbbhiqf shu h{{jifm ib }gf uhdf [UV
'[qidhqy Uhd{jibc Vbi}) hbm ib }gf uhdf uhd{jf glvufgljmu" ]gfqf`lqf* i} shu bl} qfxviqfm }l
mfpfjl{ h uf{hqh}f hbm ibmf{fbmfb} uhd{jibc mfuicb `lq }giu uvqpfy" H }l}hj l` =5*9=6
glvufgljmu sfqf elpfqfm l` sgieg 5=*01; glvufgljmu sfqf `qld qvqhj hqfhu hbm 9*516
glvufgljmu sfqf `qld vqahb hqfhu ]gf mipiuilb siuf hjjleh}ilb l` }gf uhd{jf [UVu hbm
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
8/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 8> Miu}qiav}ilb l` [UVu ay Mipiuilbu
Bvdafq l` [UVMipiuilbu
Qvqhj Vqahb ]l}hj
Mghoh 1== 810 53;
Egi}}hclbc 875 05 1=0
Qhnughgi 107 =0 58=
Ogvjbh 807 =1 18;
Ahqiuhj 860 10 871
Uyjgf} 860 11 837
]L]HJ 8836 516 86;;
]hajf 1> Miu}qiav}ilb l` Uhd{jfm Glvufgljmu ay Mipiuilbu
Bvdafq l` Uhd{jfm GlvufgljmuMipiuilbu
Qvqhj Vqahb ]l}hj
Mghoh 0719 5357 8;603
Egi}}hclbc 6531 8376 3863
Qhnughgi 7133 8557 9086
Ogvjbh 6;58 8888 08=1
Ahqiuhj =508 09; 6;68
Uyjgf} =36; 005 6=85
]L]HJ 5=*01; 9*516 =5*9=6
8"= Jidi}h}ilbu l` }gf uvqpfy
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
9/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]gf uvqpfy shu elbmve}fm si}g }gf Jhalvq @lqef Uvqpfy 'J@U) hbm }gf dhib `levu shu lb
jhalvq `lqef eghqhe}fqiu}ieu uveg hu fd{jlydfb}* vbmfqfd{jlydfb}* leev{h}ilb* ibmvu}qy f}e"
]giu {qlpimfm hb l{{lq}vbi}y }l eljjfe} mh}h lb ji}fqhey" ]gfqf`lqf* }gfqf dicg} af
vbmfqqf{lq}ibc l` uldf xvfu}ilbu"
U{feihj }qhibibc iu qfxviqfm `lq }giu u{feihj }y{f l` uvqpfy* av} i} shu bl} mlbf hbm }gf }qhibibc
shu cipfb uidvj}hbflvujy si}g J@U sgieg dhy ghpf uldf bfch}ipf id{he} halv} }gf xvhji}y l`
}gf mh}h"
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
10/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ufe}ilb II
[l{vjh}ilb Eghqhe}fqiu}ieu
1"; [l{vjh}ilb Eghqhe}fqiu}ieu
Af`lqf miuevuuibc }gf fmveh}ilb qfjh}fm ib`lqdh}ilb `qld }gf 1;8; J@U* jf} vu fwfqeiuf }gf
eghqhe}fqiu}ieu l` }gf uvqpfy {l{vjh}ilb ib }fqdu l` }gfiq hcf$cfbmfq miu}qiav}ilb hbm dhqi}hju}h}vu"
1"8 Hcf Cfbmfq Miu}qiav}ilb
Hcf$cfbmfq miu}qiav}ilb l` }gf {l{vjh}ilb ghu affb {qfufb}fm ib ]hajf$5" ]gf gicgfu}
{ql{lq}ilb l` {l{vjh}ilb iu ib }gf hcf cqlv{ 8;$8= yfhqu* hbm }gf elqqfu{lbmibc {fqefb}hcf iu
81"=7 h} }gf bh}ilbhj jfpfj `lq al}g cfbmfq* `ljjlsfm ay hcf cqlv{ ;$= '81"11&) hbm 6$9
'88"36&)" ]gfuf }gqff cqlv{u elbu}i}v}f hqlvbm 50"6 & l` }gf }l}hj {l{vjh}ilb" Dhjfu elbu}i}v}f
53";& hbm `fdhjfu 50";&"
]gfqf fwiu} vqahb$qvqhj phqih}ilbu ib }gf hcf$cfbmfq miu}qiav}ilb l` }gf {l{vjh}ilb" Ib }gf qvqhj
hqfhu* }gf {fqefb}hcf l` {l{vjh}ilb `lq al}g cfbmfq l` }gfuf }gqff hcf cqlv{u shu 53"6&
eld{hqfm }l 55";& `lq }gf vqahb hqfhu" ]giu dhy af fw{jhibfm ay }gf gicgfq `fq}iji}y ib qvqhj
}ghb vqahb hqfhu" Uidijhq mi``fqfbefu hqf hjul uffb ay cfbmfq" Hu qfchqmu {l{vjh}ilb 3; yfhqu
hbm lpfq* }gf {fqefb}hcf iu 1"3& ib qvqhj hqfhu hbm 1"8& ib vqahb hqfhu"
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
11/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 5> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb ay hcf* cfbmfq hbm {jhef l` qfuimfbef* 1;8;
Bh}ilbhj Qvqhj VqahbHcf
cqlv{ Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
]l}hj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
;;$;= 81"11 81"10 81"87 81"06 81"07 81"08 8;"39 8;"75 8;"36;6$;9 88"36 88"3; 88"78 81";9 81";1 81"80 8;"0= 8;"0= 8;"0=
8;$8= 81"=7 81"93 88"97 81"33 85"56 81"83 88"61 88"07 88"50
86$89 7"67 9";5 7"81 7"=6 9"81 3"30 9";= 7"3= 9"5=
1;$1= 7"7; 3"36 9"77 7"=6 3"65 9"=8 9"97 7"61 88"=0
16$19 7"=0 3"03 9"13 7";3 3"5; 7"76 9"33 7"9; 8;"00
5;$5= 0"75 0"50 3"51 0"0; 0";; 3"11 3"08 3"67 3"05
56$59 0"99 0"73 3"81 0"39 0"05 0"93 3"00 3"38 3"0;
=;$== 6"66 6"0= 6"=0 6"=6 6"=7 6"=8 6"77 0"80 6"08
=6$=9 ="97 6"17 ="00 ="90 6"18 ="38 6";1 6"68 ="61
6;$6= 5"09 5"93 5"59 5"07 5"73 5"=7 5"31 ="55 5"8;
66$69 1"95 5"86 1"38 1"93 5"81 1"78 1"7; 5"15 1"53
0;$0= 1"=6 1"01 1"13 1"60 1"31 1"59 1";9 1"17 8"79
06$09 8"35 8"77 8"67 8"71 8"93 8"00 8"== 8"60 8"58
3;/ 1"60 1"76 1"10 1"38 5";; 1"=8 1";0 1"56 8"36
6/ 73"37 =="=0 =5"55 03"17 5="80 55"85 1;"6; 8;"5; 8;"1;
1"1 Dhqi}hj U}h}vu
]gf dhqi}hj u}h}vu l` {l{vjh}ilb 8; yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq hbm {jhef l` qfuimfbef iu {qfufb}fm ib
]hajf$= hbm @icvqf$8" Hqlvbm 0;& dhjfu hbm 00& `fdhjfu hcfm 8; yfhqu hbm lpfq hqf dhqqifm" ]gf
{fqefb}hcf l` vbdhqqifm iu 59"19& `lq dhjfu eld{hqfm }l 16"08& `lq `fdhjfu" ]gf {fqefb}hcf l`
simlsfm ,simlsfq shu 8";6& `lq dhjfu eld{hqfm }l 7"61& `lq `fdhjfu"
]gfqf fwiu} uldf mi``fqfbefu ib vqahb hbm qvqhj hqfhu si}g qfu{fe} }l dhqi}hj u}h}vu" Ib }gf vqahb hqfhu*
55 5=& dhjfu hcfm 8; yfhqu hbm lpfq hqf vbdhqqifm eld{hqfm }l 59 91& ib }gf qvqhj hqfhu Hu qfchqmu
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
12/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf => [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb 8; yfhqu hbm lpfq ay dhqi}hj u}h}vu* cfbmfq hbm{jhef l` qfuimfbef* 1;8;
Bh}ilbhj Qvqhj Vqahb
Dhqi}hj u}h}vuAl}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
]l}hj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Bfpfq dhqqifm 51"6= 59"19 16"08 51"19 59"=8 1="96 55"5= 57"91 13"3;
Dhqqifm 01"35 69"00 06"73 01"7= 69"6= 00"1= 01"57 0;";3 0="3;
Simlsfm ="35 8";6 7"61 ="73 8";0 7"78 ="17 8";8 3"69
@icvqf 8> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 8; yfhqu hbm
lpfq ay dhqi}hj u}h}vu* 1;8;
Dhqqifm
01&
Simlsfm
6&
Bfpfq dhqqifm
55&
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
13/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
14/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ufe}ilb III
Ji}fqhey hbm ]qhibibc
5"; Ji}fqhey hbm ]qhibibc
]giu ufe}ilb mfhju si}g }gf ji}fqhey jfpfj l` {l{vjh}ilb hcfm 6 hbm 3 yfhqu hbm lpfq hbm }gf
}qhibibc qfefipfm ay }gf {l{vjh}ilb 86 yfhqu hbm lpfq" Ji}fqhey ay hcf hbm {jhef l` qfuimfbef*
jfpfj l` fmveh}ilb ay cfbmfq hbm {jhef l` qfuimfbef hqf hjul miuevuufm ib }giu ufe}ilb"
5"8 Ji}fqhey Ui}vh}ilb
Ji}fqhey jfpfj l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm lpfq iu cipfb ib ]hajf 6 hbm @icvqf 1" H} }gf
bh}ilbhj jfpfj* 66";7& hqf ji}fqh}f `lq al}g cfbmfq* hbm }gf {fqefb}hcfu `lq dhjfu hbm `fdhjfu
hqf 63"60& hbm 61"6=& qfu{fe}ipfjy"
]hajf 6> Ji}fqhey qh}f l` {l{vjh}ilb hcfm 6 hbm 3 yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq* 1;8;
Bh}ilbhj
6 yfhqu hbm lpfq 3 yfhqu hbm lpfq]y{f l` ji}fqhey
Al}g
cfbmfq
Dhjf @fdhjf Al}g
cfbmfq
Dhjf @fdhjf
]l}hj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Ehb sqi}f h jf}}fq `lq elddvbieh}ilb
'Ji}fqh}f)66";7 63"60 61"6= 63"65 0;"86 6="7=
Ehb} sqi}f h jf}}fq `lq elddvbieh}ilb
'Ijji}fqh}f)=="91 =1"== =3"=0 =1"=3 59"76 =6"80
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
15/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]gf ji}fqhey qh}f l` {l{vjh}ilb hcfm 3 yfhqu hbm lpfq iu ujicg}jy gicgfq* 63"65& hqf ji}fqh}f h}
}gf bh}ilbhj jfpfj* hbm }gf elqqfu{lbmibc qh}fu `lq dhjfu hbm `fdhjfu hqf 0;"86& hbm 6="7=&
qfu{fe}ipfjy"
5"1 Ji}fqhey jfpfj ay {jhef l` qfuimfbef
]gfqf fwiu} phqih}ilbu ib }gf ji}fqhey qh}f ay qvqhj$vqahb qfuimfbef" ]gf ji}fqhey qh}f `lq
{l{vjh}ilb 6 yfhqu hbm lpfq ay al}g cfbmfq shu 68"78& ib }gf qvqhj hqfhu eld{hqfm }l 06"75&
ib }gf vqahb hqfhu" ]gf elqqfu{lbmibc `icvqfu `lq dhjfu hbm `fdhjfu sfqf 6="59& hbm =9"80&
ib }gf qvqhj hqfhu eld{hqfm }l 07"9& hbm 05"6=& ib }gf vqahb hqfhu"
Hu qfchqmu ji}fqhey qh}f `lq {l{vjh}ilb 3 yfhqu hbm lpfq* ji}fqhey qh}f `lq al}g cfbmfq ib }gf qvqhj
hqfhu shu 6="89& eld{hqfm }l 07"=;& ib }gf vqahb hqfhu hbm dhjf hbm `fdhjf ji}fqhey qh}fu ib
}gf qvqhj hqfhu sfqf 60"9;& hbm 68"59& qfu{fe}ipfjy eld{hqfm }l 3;"7=& hbm 06"96& `lq
63"65 =1"=3
0;"86 59"76
6="7= =6"80
; 1; =; 0; 7; 8;;
Al}g cfbmfq
Dhjf
@fdhjf
@icvqf 1> Ji}fqhey qh}f l` {l{vjh}ilb hcfm 3 yfhqu hbm lpfq ay
cfbmfq* 1;8;
Ji}fqh}f
Ijji}fqh}f
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
16/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 0> Ji}fqhey qh}f l` {l{vjh}ilb 6 yfhqu hbm lpfq hbm 3 yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq hbm{jhef l` qfuimfbef* 1;8;
6 yfhqu hbm lpfq 3 yfhqu hbm lpfq
U}h}vu l` ji}fqhey Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Qvqhj
]l}hj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Ehb sqi}f h jf}}fq `lq elddvbieh}ilb
'Ji}fqh}f)68"78 6="59 =9"80 6="89 60"9; 68"59
Ehb} sqi}f h jf}}fq `lq
elddvbieh}ilb 'Ijji}fqh}f)=7"89 =6"08 6;"7= =6"78 =5"8; =7"08
Vqahb
]l}hj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Ehb sqi}f h jf}}fq `lq elddvbieh}ilb
'Ji}fqh}f)06"75 07";9 05"6= 07"=; 3;"7= 06"96
Ehb} sqi}f h jf}}fq `lq
elddvbieh}ilb 'Ijji}fqh}f)5="83 58"98 50"=0 58"0; 19"80 5=";6
5"5 Ji}fqhey ay Hcf Cqlv{
]hajf 3> Ji}fqhey '{fqulbu sgl ehb sqi}f h jf}}fq) qh}f l` {l{vjh}ilb ay cfbmfq hbm hcf
cqlv{* 1;8;
Al}g cfbmfq Dhjf @fdhjf
Hcf
cqlv{Ehb
sqi}f hjf}}fq
Ehb#}
sqi}f hjf}}fq ]l}hj
Ehb
sqi}f hjf}}fq
Ehb#}
sqi}f hjf}}fq ]l}hj
Ehb
sqi}f hjf}}fq
Ehb#}
sqi}f hjf}}fq ]l}hj
;6$;9 80"=5 75"63 8;; 86"37 7="11 8;; 83"8; 71"9; 8;;
8;$8= 03"57 51"01 8;; 0="68 56"=9 8;; 3;"63 19"=5 8;;
86$89 71"83 83"75 8;; 7;"63 89"=5 8;; 75"97 80";1 8;;
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
17/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ji}fqhey qh}f ay hcf cqlv{ ghu affb {qfufb}fm ib ]hajf$3 hbm @icvqf 5"
]gf hcf cqlv{u }gh} ghpf affb elbuimfqfm hqf 6$9* 8;$8=* 86$89* 1;$1=* 16/* 86/ hbm 86$1="
]gf ji}fqhey qh}f ibeqfhufu si}g }gf hcf cqlv{ v{ }l efq}hib jfpfj* hbm }gfqfh`}fq* i} mfejibfu"
]giu ibmieh}fu }gh} }gf h}}hibdfb} l` ji}fqhey iu h qfefb} {gfbldfblb"
Ji}fqhey qh}f `lq {l{vjh}ilb hcfm ;6$;9 yfhq iu 80"=5& `lq }gf }l}hj {l{vjh}ilb* sgieg ibeqfhufu
}l 03"57& `lq hcf cqlv{ 8;$8= yfhq* 71"83& `lq hcf cqlv{ 86$89 yfhq* }gfqfh`}fq* i} mfejibfu }l
37"67& `lq 86$1= hbm 36";9& `lq 1;$1=" ]gf ji}fqhey qh}f `lq {l{vjh}ilb 16 yfhqu hbm lpfq iu
61"36& hbm 69"71& `lq {l{vjh}ilb hcfm 86 yfhqu hbm lpfq"
I} iu bl}hajf }gh} }gf ji}fqhey qh}f ib }gf hcf cqlv{ 6$9* 8;$8= hbm 86$89 iu gicgfq `lq `fdhjfu
eld{hqfm }l dhjfu* sgfqfhu* `lq hcf cqlv{ 86$1= hbm 1;$1=* dhjf ji}fqhey qh}f iu gicgfq }ghb
}gh} l` `fdhjfu" ]gf qfefb} gicg fbqljdfb} l` `fdhjfu h} }gf {qidhqy hbm ufelbmhqy jfpfju ghu
80"
=5
75"6
3
03"
57
51"
01
71"8
3
83"7
5
36"
;9
1="
98
61"
36
=3"
16
69"7
1
=;"8
7
37"6
7
18"
=1
;
8;
1;
5;
=;
6;
0;
3;
7;
9;
8;;
[fqefb}
#6$9 #8;$8= 86$89 1;$1= 16/ 86/ 86$1=
Hcf cqlv{
@icvqf 5> Ji}fqhey qh}f l` {l{vjh}ilb ay hcf cqlv{
Ehb sqi}f h jf}}fq Ehb#} sqi}f h jf}}fq
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
18/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
5"= ]qhibibc Qfefipfm Ay ]y{f l` ]qhibibc
]qhibibc qfefipfm ay {l{vjh}ilb 86 yfhqu hbm lpfq ay }y{f l` }qhibibc ghu affb {qfufb}fm ib
]hajf$ 7" Lbjy 6";& l` }gf {l{vjh}ilb hcfm 86 yfhqu hbm lpfq qfefipfm uldf ulq} l` }qhibibc ib
}gfiq ji`f" Uveg {fqefb}hcf shu 3"1& `lq dhjfu hbm 1"7& `lq `fdhjfu"
]hajf 7> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 86 yfhqu hbm lpfq sgl qfefipfm hby}qhibibc ay cfbmfq hbm {jhef l` qfuimfbef* 1;8;
Ahbcjhmfug Qvqhj Vqahb]y{f l` }qhibibc
qfefipfm Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}gcfbmfq
Dhjf @fdhjfAl}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
]l}hj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Bl ]qhibibc Qfefipfm 9="90 91"39 93"80 90";= 9="55 93"33 98"0; 73"96 96"10
]fegbiehj,Pleh}ilbhj. 8"57 8"91 ;"7= 8";1 8"56 ;"09 1"61 5"38 8"51
Eh}fqibc Ufqpief ;"8= ;"89 ;";9 ;"81 ;"83 ;";3 ;"18 ;"10 ;"83
Chqdfb}u,]hijlqibc ;"3; ;"3= ;"00 ;"68 ;"67 ;"=6 8"19 8"16 8"55
@lqficb Jhbcvhcf ;";3 ;"8; ;";= ;";6 ;";7 ;";1 ;"85 ;"87 ;";3
Ib$ufqpief }qhibibc 8"10 1";6 ;"=0 ;"70 8"== ;"17 1"=9 5"93 8";;
Bvquibc ;";6 ;";5 ;";0 ;";6 ;";= ;";6 ;";= ;";; ;";7
Ylv}g mfpfjl{dfb}
}qhibibc;"5= ;"65 ;"8= ;"55 ;"65 ;"85 ;"56 ;"68 ;"89
L}gfq }qhibibc 8"8; 8"0= ;"60 8";1 8"=3 ;"66 8"57 1"83 ;"67
Bl}fu> ]fegbiehj,Pleh}ilbhj4Eld{v}fq }qhibibc* Dl}lq mqipibc,Dl}lq dfeghbie* Sfjmibc* Fjfe}qiehj* f}e*
]gfqf fwiu} vqahb$qvqhj phqih}ilbu hdlbc }gluf sgl qfefipfm }qhibibc" Ib }gf qvqhj hqfhu* hqlvbm
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
19/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Hu qfchqmu }y{f l` }qhibibc qfefipfm* }gf gicgfu} shu }fegbiehj,pleh}ilbhj '8"57&)* `ljjlsfm ay
ib$ufqpief }qhibibc '8"10&)* chqdfb}u,}hijlqibc ';"3;&) hbm ylv}g mfpfjl{dfb} }qhibibc
';"5=&)" ]giu {h}}fqb iu }qvf hdlbc al}g dhjfu hbm `fdhjfu hu sfjj hu ib al}g vqahb hbm qvqhj
hqfhu"
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
20/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ufe}ilb IP
Qfhmibc Ghai} hbm [qhe}ief
="; Qfhmibc Ghai} hbm [qhe}ief
]giu ufe}ilb mfhju si}g }gf qfhmibc ghai}u hbm {qhe}iefu ay }gf {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm
lpfq" ]gf i}fdu }gh} ghpf affb elpfqfm hqf mi``fqfb} qfhmibc dh}fqihju vufm* sqi}ibc {qhe}ief ib
}gf slqo l` fpfqymhy vuhcf* hbm pifsibc }gf fjfe}qlbie dfmih 'Qhmil hbm ]fjfpiuilb) `lq
mfpfjl{dfb} l` fmveh}ilb uoijj"
="8 Qfhmibc Ghai}u ay ]y{f l` Qfhmibc Dh}fqihju
]gf qfhmibc dh}fqihju }gh} ghpf affb ibejvmfm ib }giu uvqpfy hqf qlhm uicbu* bhdfu l` u}lqfu*
{lu}fqu* {hd{gjf}u* bfsu{h{fqu* dhch~ibfu* u}lqy hbm blpfju* dhbvhju* qf`fqfbef allou*
aijj,ibpliefu hbm eghq}u hbm dh{u" Qfhmibc ghai}u ay }y{f l` qfhmibc dh}fqihju ghpf affb
{qfufb}fm ib ]hajf$9" I} iu laufqpfm `qld }gf }hajf }gh} 16"3;& l` }gf {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhq
hbm halpf qfhm qlhm$uicbu lq bhdfu l` u}lqfu ufpfqhj }idfu ib }gf jhu} }gqff dlb}gu" Qlhm$uicbulq bhdfu l` u}lqfu sfqf qfhm ufpfqhj }idfu ib h dlb}g ay 0"96&" Uveg hb he}ipi}y shu
{fq`lqdfm ay 5"07& ufpfqhj }idfu ib h sffo hbm 6"5;& mhijy" Qfhmibc l` {lu}fqu lq {hd{gjf}u
shu {fq`lqdfm ay 1;"01& ib jhu} }gqff dlb}gu 3"36& ufpfqhj }idfu ib h dlb}g* 5"=;& ufpfqhj
}idfu ib h sffo hbm ="65& mhijy"
Vuf l` bfsu{h{fqu hbm dhch~ibfu shu bl} gicg* si}g lbjy 9"59& qf{lq}ibc qfhm uveg dh}fqihju
ufpfqhj }idfu ib }gf jhu} }gqff dlb}gu* 5"6=& ufpfqhj }idfu ib h dlb}g* 1"13& ufpfqhj }idfu ib h
sffo hbm 1"78& vufm mhijy"
U}lqy hbm Blpfju hu qfhmibc dh}fqihju sfqf vufm ay lbjy 3 89& ufpfqhj }idfu ib }gf jhu} }gqff
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
21/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
ufpfqhj }idfu ib }gf jhu} dlb}gu*;"81& vufm ufpfqhj }idfu ib }gf jhu} sffo* hbm ;"8=& vufm i}
mhijy" Aijju hbm ibpliefu sfqf hjul qfhm ay `fsfq bvdafqu l` qfu{lbmfb}u"
Eghq}u hbm Dh{u sfqf vufm ay lbjy 8"9;& l` }gf qfu{lbmfb}u ufpfqhj }idfu ib }gf jhu} }gqff
dlb}gu* ;"56& ufpfqhj }idfu ib h dlb}g* ;"8=& ufpfqhj }idfu ib h sffo* hbm ;";9& mhijy"
I} dhy af bl}fm }gh} dlqf }ghb =;& qfu{lbmfb}u ehb bl} qfhm* hbm }gfqf`lqf* }gfy elvjm bl} vuf
uveg qfhmibc dh}fqihju h} hjj" Glsfpfq* h gicg {fqefb}hcf l` }gf qfu{lbmfb}u bfpfq vufm }gluf
dh}fqihju* }glvcg }gfy elvjm qfhm }gluf dh}fqihju"
]gfqf fwiu} vqahb$qvqhj phqih}ilbu ib }gf vuf l` }gfuf qfhmibc dh}fqihju" Vuf l` hjj qfhmibc
dh}fqihju shu gicgfq ib }gf vqahb }ghb qvqhj hqfhu* {hq}ievjhqjy* qfhmibc }gf qlhm$uicbu hbm
bhdfu l` u}lqfu* {lu}fqu hbm {hd{gjf}u hbm bfsu{h{fqu hbm dhch~ibfu"
]hajf 9> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` qfhmibc }idfu ib jhu} }gqff dlb}gu l` {l{vjh}ilb hcfm
6 yfhqu hbm lpfq ay {jhef l` qfuimfbef* 1;8;
@qfxvfbey l` qfhmibc
ghai}u
Qlhm
uicbu lq
Bhdfu l`
u}lqfu
[lu}fqu
[hd{gjf}u
Bfsu{h{fqu
Dhch~ibfuU}lqy
Blpfju
Dhbvhju
Qf`fqfbef
allou
Aijju
Ibpliefu
Eghq}u
Dh{u
f}e"
Bh}ilbhj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Ehb#} qfhm 59"8= 57"00 57"76 57"63 57"6= 57"5= 57"56
Bfpfq qfhm 8="70 1;";5 55"8= =;"0; 68"== 68"90 65"18
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5dlb}gu
16";; 18"89 9"93 3"69 1"59 1"91 8"90
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g 3"13 3"50 5"98 1"3= ;"38 ;"39 ;"53
Ufpfqhj }idfu ib h sffo 5"73 5"68 1"01 8";5 ;"10 ;"86 ;"8=
Mhijy 0"9= 6"63 6";; 1"6= ;"=; ;"18 ;"88Bl uel{f 1"98 5"07 0"61 0"95 0"16 6"05 6"70
Bl} qf{lq}fm ;";; ;";; ;";; ;";; ;";; ;";; ;";;
Qvqhj 8;; 8;; 8;; 8;; 8;; 8;; 8;;
Ehb#} qfhm =8 9= =8 =3 =8 06 =8 =8 =8 85 =8 85 =8 85
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
22/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 9> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` qfhmibc }idfu ib jhu} }gqff dlb}gu l` {l{vjh}ilb hcfm6 yfhqu hbm lpfq ay {jhef l` qfuimfbef* 1;8;
@qfxvfbey l` qfhmibc
ghai}u
Qlhm
uicbu lq
Bhdfu l`
u}lqfu
[lu}fqu
[hd{gjf}u
Bfsu{h{fqu
Dhch~ibfuU}lqy
Blpfju
Dhbvhju
Qf`fqfbef
allou
Aijju
Ibpliefu
Eghq}u
Dh{u
f}e"
Mhijy 6"5; ="65 1"78 1"65 ;"8= ;"8= ;";9
Bl uel{f 5";3 5"69 0"00 0"51 6"80 6"80 6"80
Bl} qf{lq}fm ;";; ;";; ;";; ;";; ;";; ;";; ;";;
Vqahb 8;; 8;; 8;; 8;; 8;; 8;; 8;;
Ehb#} qfhm 19"93 19"=5 19"05 19"10 19"11 19"87 19"1=
Bfpfq qfhm 8="97 11"0; 58"57 =6"33 63"77 63"87 69"00
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5dlb}gu
13"6; 15";= 88"76 7"9; 1"79 ="57 1"80
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g 7"56 7"85 6"88 5"=5 ;"70 8"57 ;"=6Ufpfqhj }idfu ib h sffo ="68 5"76 5"33 8"85 ;"15 ;"13 ;"86
Mhijy 81"51 7"99 81"89 1"63 ;"=7 ;"=1 ;"87
Bl uel{f 1"57 5"93 0";3 7"9= 7"== 3"89 7"83
Bl} qf{lq}fm ;";; ;";; ;";; ;";; ;";; ;";; ;";;
="1 Ji}fqhey [qhe}ief ay [fq`lqdibc Mi``fqfb} He}ipi}ifu
Ji}fqhey {qhe}ief ay {fq`lqdibc mi``fqfb} he}ipi}ifu ib }gf jhu} }gqff dlb}gu ay }gf {l{vjh}ilb
hcfm 6 yfhqu hbm lpfq ghu affb {qfufb}fm ib }hajf$8;" Lbjy 3& sql}f {fqulbhj jf}}fqu ufpfqhj
}idfu ib }gf jhu} }gqff dlb}gu* 1"=;& sql}f {fqulbhj jf}}fqu ufpfqhj }idfu ib h dlb}g* ;"5=&
sql}f {fqulbhj jf}}fqu ufpfqhj }idfu ib h sffo* hbm ;"8;& sql}f mhijy"
Hu qfchqmu sqi}ibc l``ieihj jf}}fqu* 1"0;& sql}f ufpfqhj }idfu ib }gf jhu} }gqff dlb}gu ;"9=&
sql}f ufpfqhj }idfu ib h dlb}g* ;"1;& sql}f ufpfqhj }idfu ib h sffo* hbm ;"8=& sql}f mhijy"
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
23/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
[qf{hqibc aijju hbm ibpliefu ib }gf jhu} }gqff dlb}gu `lq ufpfqhj }idfu shu qf{lq}fm ay 8"89& l`
}gf qfu{lbmfb}u* ;"=9& ufpfqhj }idfu ib h dlb}g* ;"81& ufpfqhj }idfu ib h sffo* hbm ;"81&
mhijy"
Hu qfchqmu {qf{hqh}ilb l` Eghq}u hbm Dh{u* 8"10& {qf{hqfm }gfuf ufpfqhj }idfu ib jhu} }gqff
dlb}gu* ;"13& ufpfqhj }idfu ib h dlb}g* ;"83& ufpfqhj }idfu ib h sffo* hbm ;"8;& mhijy"
]hajf 8;> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm lpfq ay sqi}ibc ghai} hbm
{fq`lqdibc he}ipi}ifu* 1;8;
@qfxvfbey l` qfhmibc
ghai}u
Sql}f
{fqulbhj
jf}}fq
Sql}f
l``ieihj
jf}}fq
@ijjfm
ib
`lqdu
Sql}f h
qf{lq}
[qf{hqfm
aijju,
ibpliefu
[qf{hqfm
eghq}u *
dh{u* f}e"
Bh}ilbhj }l}hj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Ehb#} sqi}f =0"8= =0"1; =0"8; =0"11 =0"15 =0"53
Bfpfq sqi}f 57"65 =="15 =1"61 =0"6= =0"31 =0"69
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5dlb}gu 3";; 1"0; ="79 8"16 8"89 8"10
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g 1"=; ;"9= 8"=0 ;"=1 ;"=9 ;"13
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;"5= ;"1; ;"18 ;"85 ;"81 ;"83
Mhijy ;"8; ;"8= ;"85 ;";9 ;"81 ;"8;
Bl uel{f 6"53 6"60 ="66 6"87 ="90 6";5
Bl} Qf{lq}fm ;"88 ;"8= ;"8= ;"83 ;"83 ;"18
]gfqf fwiu} vqahb$qvqhj phqih}ilbu ib }gf vuf l` sqi}ibc uoijju* si}g dlqf vqahb {fl{jf vuibc
sqi}ibc uoijju eld{hqfm }l qvqhj {fl{jf"
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
24/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
="5 Vuf l` Fjfe}qlbie Dfmih ay }gf [l{vjh}ilb `lq Fmveh}ilb [vq{luf
Vuf l` fjfe}qlbie dfmih uveg hu qhmil hbm }fjfpiuilb `lq fmveh}ilbhj {vq{lufu ghu affb
{qfufb}fm ib ]hajf$88" Hdlbc }gf dhjfu* 18"9=& ghm jiu}fbfm }l fmveh}ilbhj {qlcqhddfu l`
}gf qhmil ufpfqhj }idfu ib jhu} }gqff dlb}gu* 0"30& ufpfqhj }idfu h dlb}g* 5";0& ufpfqhj }idfu
h sffo* hbm 1"71& mhijy" Fmveh}ilbhj {qlcqhddfu l` }fjfpiuilb shu pifsfm ay dlqf {fl{jf
}ghb qhmil* sgfqf 11"96& pifsfm i} ufpfqhj }idfu ib jhu} }gqff dlb}gu* 8="1=& ufpfqhj }idfu h
dlb}g* 8;"98& ufpfqhj }idfu h sffo* hbm 85"73& pifsfm i} mhijy" ]gvu* hj}glvcg u}ijj jls*
sh}egibc }fjfpiuilb iu dlqf `qfxvfb} }ghb jiu}fbibc }l qhmil {qlcqhddfu lb fmveh}ilb" ]gf vuf
l` qhmil hbm }fjfpiuilb ay `fdhjfu iu ujicg}jy jlsfq }ghb }gh} l` dhjfu sgfqf 1;"=0& jiu}fbfm }l
qhmil hbm 11"96& pifsfm }fjfpiuilb ufpfqhj }idfu ib jhu} }gqff dlb}gu"
I} iu ib}fqfu}ibc }l bl}f }gh} jiu}fbibc }l fmveh}ilbhj {qlcqhddfu l` qhmil lq pifsibc l`
fmveh}ilbhj {qlcqhddfu lb }fjfpiuilb shu gicgfq ib qvqhj }ghb vqahb hqfhu* si}g `fs
fwef{}ilbu" Ib }gf ehuf l` qhmil* 11"==& qvqhj dhjfu jiu}fbfm }l i} ufpfqhj }idfu ib jhu} }gqff
dlb}gu eld{hqfm }l 1;"17& `lq vqahb hqfhu" @lq pifsibc }gf }fjfpiuilb ufpfqhj }idfu ib jhu}
}gqff dlb}gu* }gf {fqefb}hcf `lq qvqhj dhjfu shu 15"87& hu hchibu} 11"1;& `lq vqahb hqfhu"
Ib }gf ehuf l` `fdhjfu* 1;"06& jiu}fbfm }l qhmil hbm 18"07& pifsfm }fjfpiuilb ufpfqhj }idfu
mvqibc }gf jhu} }gqff dlb}gu `lq }gf qvqhj hqfhu eld{hqfm }l 89"75& `lq qhmil hbm 11"0=& `lq
}fjfpiuilb ib }gf vqahb hqfhu"
]hajf 88> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm lpfq ay
cfbmfq* {jhef l` qfuimfbef* ghai} l` sh}egibc fmveh}ilbhj {qlcqhddfu ib }gf
fjfe}qlbie dfmih ib }gf jhu} }gqff dlb}gu* 1;8;Bh}ilbhj Qvqhj Vqahb@qfxvfbey l` vuibc mi``fqfb}
fjfe}qlbie dfmih Qhmil ]fjfpiuilb Qhmil ]fjfpiuilb Qhmil ]fjfpiuilb
Dhjf 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
25/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 88> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm lpfq aycfbmfq* {jhef l` qfuimfbef* ghai} l` sh}egibc fmveh}ilbhj {qlcqhddfu ib }gf
fjfe}qlbie dfmih ib }gf jhu} }gqff dlb}gu* 1;8;
Bh}ilbhj Qvqhj Vqahb@qfxvfbey l` vuibc mi``fqfb}
fjfe}qlbie dfmih Qhmil ]fjfpiuilb Qhmil ]fjfpiuilb Qhmil ]fjfpiuilb
Bl uel{f 85"0; 9"=5 81"69 9"=7 80"90 9"19
Bl} Qf{lq}fm 8";= ;"98 8";; ;"77 8"89 8";;
@fdhjf 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Bfpfq jiu}fb,laufqpf 65"53 51";6 6="36 56"=5 =7"79 18";0
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5 dlb}gu 1;"=0 18"9; 1;"06 18"07 89"75 11"0=
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g 6"35 81";7 6"01 88"87 0"88 86";5
Ufpfqhj }idfu ib h sffo 1"03 9";9 1"67 9"15 1"97 7"06
Mhijy 1"=6 85";8 1";5 8;"80 5"71 11"13
Bl uel{f 8="83 8;"3; 85"15 88"85 83"11 9"58
Bl} Qf{lq}fm 8"86 8"80 8"86 8"1; 8"86 8";=
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
26/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ufe}ilb P
Piui} }l [vajie [jhefu `lq H}}hibibc Ji}fqhey Uoijju
6"; Ji}fqhey Uoijju Mfpfjl{dfb}
Piui} l` }gf qfu{lbmfb}u }l {vajie {jhefu uveg hu jiaqhqifu* allou}hjju* bfsu$u}hbmu hbm pijjhcf
fmveh}ilb elddvbi}y efb}qfu `lq qfhmibc {vq{lufu ghu affb {qfufb}fm ib ]hajf$81" Lbjy 5";=&
piui}fm jiaqhqy ufpfqhj }idfu ib }gf jhu} }gqff dlb}gu" Piui}u }l l}gfq {jhefu uveg hu allo$u}hjju*
bfsu$u}hbmu hbm pijjhcf fmveh}ilb elddvbi}y efb}qfu sfqf 8;"67&* 8"31& hbm ;"37&
qfu{fe}ipfjy" Piui}u }l uveg {jhefu ufpfqhj }idfu ib h dlb}g sfqf ;"99& `lq jiaqhqy* 1"35& `lq
allo$u}hjju* ;"63& `lq bfsu$u}hbmu hbm ;"87& `lq pijjhcf fmveh}ilb elddvbi}y efb}qfu" Piui}
}l }gfuf {jhefu ufpfqhj }idfu ib h sffo shu ;"=8& `lq jiaqhqy* ;"=5& `lq allo$u}hjju* ;"10& `lq
bfsu$u}hbmu hbm ;";9& `lq pijjhcf fmveh}ilb elddvbi}y efb}qfu" Mhijy piui}u }l }gfuf efb}qfu
sfqf ;"=6& `lq jiaqhqy* ;"13& `lq allo$u}hjju* ;"51 `lq bfsu$u}hbmu hbm ;"50& `lq pijjhcf
fmveh}ilb elddvbi}y efb}qfu"
]gfqf fwiu} phqih}ilbu ib }gf vuf l` }gfuf {jhefu ay cfbmfq hbm {jhef l` qfuimfbef* si}g `fsfq
bvdafq l` {fl{jf `qld qvqhj hqfh piui}ibc }gfuf {jhefu eld{hqfm }l }gluf ib vqahb hqfhu" Hjul*
}gf bvdafq l` `fdhjfu piui}ibc uveg {jhefu sfqf jlsfq }ghb }gfiq dhjf elvb}fq{hq}u"
]hajf 81> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq* {jhefl` qfuimfbef hbm ghai} l` piui}ibc mi``fqfb} {jhefu l` fmveh}ilbhj ib}fqfu} ib
jhu} }gqff dlb}gu* 1;8;
@qfxvfbey l` piui} Jiaqhqy Allo u}hjj Bfsu u}hbm Eldd" efb}qf
Dhjf
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
27/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 81> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq* {jhefl` qfuimfbef hbm ghai} l` piui}ibc mi``fqfb} {jhefu l` fmveh}ilbhj ib}fqfu} ib
jhu} }gqff dlb}gu* 1;8;
@qfxvfbey l` piui} Jiaqhqy Allo u}hjj Bfsu u}hbm Eldd" efb}qf
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g ;"99 1"35 ;"63 ;"87
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;"=8 ;"=5 ;"10 ;";9
Mhijy ;"=6 ;"13 ;"51 ;"50
Bl uel{f 7"10 0"61 7";; 9"66
Bl} Qf{lq}fm ;"19 ;"55 ;"56 ;"53
Qvqhj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Mimb#} cf} h eghbef 87"65 80"55 80"19 83"86
Bfpfq 07"3= 05"60 35"5; 38"79
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5 dlb}gu 1"3= 8;"5= 8"=3 ;"9;
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g ;"9= 1"06 ;"=9 ;"89
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;"53 ;"53 ;"18 ;"88
Mhijy ;"=6 ;"17 ;"5; ;"=;
Bl uel{f 3"90 0"8= 3"67 7"99
Bl} Qf{lq}fm ;"17 ;"55 ;"50 ;"57
Vqahb 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Mimb#} cf} h eghbef 11"9= 1;"=9 18"89 89"10
Bfpfq 08"17 60"80 0="79 07"1;
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5 dlb}gu =";1 88"53 1"6= ;"57
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g 8"87 1"99 ;"73 ;"85
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;"6= ;"05 ;"=8 ;";0
Mhijy ;"=3 ;"16 ;"57 ;"18
Bl uel{f 9"16 3"37 9"=8 88"=8
Bl} Qf{lq}fm ;"58 ;"55 ;"51 ;"56
@fdhjf
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
28/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 81> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq* {jhefl` qfuimfbef hbm ghai} l` piui}ibc mi``fqfb} {jhefu l` fmveh}ilbhj ib}fqfu} ib
jhu} }gqff dlb}gu* 1;8;
@qfxvfbey l` piui} Jiaqhqy Allo u}hjj Bfsu u}hbm Eldd" efb}qf
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g ;"87 ;"03 8"3= ;"51
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;";9 ;"58 ;"5; ;"81
Mhijy ;"50 ;"=1 ;"16 ;"11
Bl uel{f 9"66 7"69 3"18 7"=1
Bl} Qf{lq}fm ;"53 ;"5= ;"57 ;"=;
Qvqhj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Mimb#} cf} h eghbef 83"86 87"06 83"8; 80"3;
Bfpfq 38"79 09"65 00"95 35"53
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5 dlb}gu ;"9; 8"70 0"68 ;"7=
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g ;"89 ;"67 8"08 ;"19
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;"88 ;"10 ;"10 ;"8;
Mhijy ;"=; ;"=8 ;"16 ;"18
Bl uel{f 7"99 7"50 0"9= 7";0
Bl} Qf{lq}fm ;"57 ;"56 ;"=; ;"=5
Vqahb 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Mimb#} cf} h eghbef 89"10 15"87 18";6 18"3=
Bfpfq 07"1; 01"=; 67"58 00"5;
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5 dlb}gu ;"57 1"70 9"=1 8"80
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g ;"85 ;"97 1"80 ;"==
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;";0 ;"=7 ;"=8 ;"1;
Mhijy ;"18 ;"=5 ;"10 ;"10
Bl uel{f 88"=8 9"5= 7"88 9"69
Bl} Qf{lq}fm ;"56 ;"51 ;"19 ;"58
Al}g cfbmfq
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
29/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 81> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq* {jhefl` qfuimfbef hbm ghai} l` piui}ibc mi``fqfb} {jhefu l` fmveh}ilbhj ib}fqfu} ib
jhu} }gqff dlb}gu* 1;8;
@qfxvfbey l` piui} Jiaqhqy Allo u}hjj Bfsu u}hbm Eldd" efb}qf
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g ;"75 1"1= ;"=6 ;"86
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;"50 ;"50 ;"89 ;";7
Mhijy ;"=5 ;"10 ;"13 ;"5=
Bl uel{f 7"=1 0"70 7"18 9"69
Bl} Qf{lq}fm ;"58 ;"50 ;"53 ;"59
Qvqhj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Mimb#} cf} h eghbef 87"69 80"38 80"=9 83"5=
Bfpfq 09"85 06"11 35"55 38"71
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5 dlb}gu 1"58 7"=6 8"80 ;"3=
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g ;"30 1"8= ;"59 ;"80
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;"51 ;"51 ;"80 ;";9
Mhijy ;"=5 ;"10 ;"10 ;"57
Bl uel{f 7"80 0"65 3"71 9";3
Bl} Qf{lq}fm ;"58 ;"53 ;"59 ;"=8
Vqahb 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Mimb#} cf} h eghbef 15";0 1;"33 18"=0 89"50
Bfpfq 08"7= 63"15 06"69 07"19
Ufpfqhj }idfu ib jhu} 5 dlb}gu 5"=6 8;"=; 8"76 ;"5;
Ufpfqhj }idfu ib h dlb}g 8";7 1"67 ;"06 ;"8;
Ufpfqhj }idfu ib h sffo ;"68 ;"61 ;"5; ;";0
Mhijy ;"=6 ;"10 ;"51 ;"15
Bl uel{f 9"5; 3"9= 9"6; 88"58
Bl} Qf{lq}fm ;"51 ;"58 ;"51 ;"56
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
30/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ufe}ilb PI
Vuf l` Ib}fqbf} @heiji}y
0"; Ib}fqbf} Vuhcf
Ib}fqbf} iu hb id{lq}hb} dfmih `lq chibibc oblsjfmcf `qld mi``fqfb} sfaui}fu" Ib}fqbf} vuhcf ay
}gf {l{vjh}ilb 86 yfhqu hbm lpfq ghu affb {qfufb}fm ib ]hajf$85" Lbjy 8"=9& vufm ib}fqbf} h}
}gf bh}ilbhj jfpfj* hbm }gf elqqfu{lbmibc `icvqfu sfqf 1";;& `lq dhjfu hbm ;"93& `lq `fdhjfu"
Ib }gf qvqhj hqfhu* lbjy 8"85& vufm ib}fqbf} '8"61& dhjfu hbm ;"35& `fdhjfu) eld{hqfm }l
1"08&* 5"6;& hbm 8"31& `lq al}g cfbmfq* dhjfu hbm `fdhjfu ib }gf vqahb hqfhu"
]hajf 85> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 86 yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq* {jhef
l` qfuimfbef hbm heefuu }l ib}fqbf} ib }gf jhu} 5 dlb}gu* 1;8;
Bh}ilbhj Qvqhj Vqahb
Heefuu }l
ib}fqbf} Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
]l}hj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Vufm ib}fqbf} 8"=9 1";; ;"93 8"85 8"61 ;"35 1"08 5"6; 8"31
Mlb#} vuf 97"68 97";; 99";5 97"73 97"=7 99"13 93"59 90"6; 97"17
0"8 Dlmf l` Vuibc Ib}fqbf}
Hu qfchqmu dlmf l` vuibc ib}fqbf} 05"7;& vufm ib}fqbf} h} }gf bh}ilbhj jfpfj }gqlvcg dlaijf {glbfu
55"11& vufm eld{v}fqu* hbm 1"99& vufm al}g dfmih"
]gfqf fwiu}u bl uicbi`iehb} phqih}ilb ib }gf vuf l` ib}fqbf} ay mi``fqfb} dlmfu hdlbc dhjfu hbm `fdhjfu"
Hdlbc dhjfu* 05"9;& vufm efjj {glbf* 55"5;& vufm eld{v}fq hbm 1"7;& vufm al}g }fegbljlcy `lq
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
31/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 8=> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 86 yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq* {jhef l`qfuimfbef hbm dlmf l` ib}fqbf} vuf ib }gf jhu} }gqff dlb}gu* 1;8;
Bh}ilbhj Qvqhj Vqahb
Dlmf l`
ib}fqbf} vuf Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
Al}g
cfbmfqDhjf @fdhjf
]l}hj 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";; 8;;";;
Efjj {glbf 05"75 05"9; 05"07 75"31 75";6 76"80 50"99 53"36 56"=1
Eld{v}fq 55"89 55"5; 51"96 86"=8 80"80 85"7; 63"89 60"31 67"8=
Al}g 1"97 1"7; 5"53 ;"73 ;"7; 8";= 6"75 6"65 0"==
@icvqf => [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 86 yfhqu hbm lpfq ay {jhef l`
qfuimfbef hbm dlmf l` ib}fqbf} vuf ib jhu} }gqff dlb}gu* 1;8;
0"1 Vuf l` Ib}fqbf} ay Jfpfj l` Fmveh}ilb
Vuf l` ib}fqbf} ay jfpfj l` fmveh}ilb ghu affb {qfufb}fm ib ]hajf$86 hbm @icvqf 6" ]gfqf fwiu}u {lui}ipf
elqqfjh}ilb af}sffb vuf l` ib}fqbf} hbm jfpfj l` fmveh}ilb ]gf gicgfq }gf jfpfj l` fmveh}ilb }gf gicgfq
Qvqhj
Eld{v}fq
86&
Al}g
8&
Efjj {glbf
7=&
Vqahb
Eld{v}fq
63&
Al}g
0&
Efjj {glbf
53&
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
32/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
]hajf 86> [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm lpfq ay cfbmfq* gicgfu} cqhmf{huufm hbm heefuu }l ib}fqbf} ib }gf jhu} }gqff dlb}gu* 1;8;
Dhjf @fdhjf ]l}hj
Heefuu }l ib}fqbf} Heefuu }l ib}fqbf}Heefuu }l
ib}fqbf}Gicgfu} cqhmf {huufm
Vufm
ib}fqbf}
Mlb#}
vuf
]l}hjVufm
ib}fqbf}
Mlb#}
vuf
]l}hjVufm
ib}fqbf}
Mlb#}
vuf
]l}hj
]l}hj 8"=9 97"68 8;; ;"3= 99"10 8;; 8"81 97"77 8;;
Bl fmveh}ilb ;";; 8;;";; 8;; ;";; 8;;";; 8;; ;";; 8;;";; 8;;
Ejhuu I$P ;";; 8;;";; 8;; ;";; 8;;";; 8;; ;";; 8;;";; 8;;
Ejhuu PI$PIII ;"6= 99"=0 8;; ;"=5 99"63 8;; ;"=7 99"61 8;;
Ejhuu IW$W ="16 96"36 8;; 1"96 93";6 8;; 5"0; 90"=; 8;;
UUE,fxviphjfb} ="13 96"35 8;; 1"75 93"83 8;; 5"06 90"56 8;;
GUE,fxviphjfb} 0"3= 95"10 8;; ="01 96"57 8;; 6"96 9=";6 8;;
Mfcqff,fxviphjfb} 85"=3 70"65 8;; 81"69 73"=8 8;; 85"18 70"39 8;;
Dhu}fq#u,fxviphjfb} 87"89 78"78 8;; 80"63 75"=5 8;; 83"30 71"1= 8;;
Fbcibffqibc,Dfmiehj 13"1; 31"7; 8;; 13"90 31";= 8;; 13"56 31"06 8;;
]fegbiehj,pleh}ilbhj. 7";6 98"96 8;; 3"7= 9="80 8;; 7";; 91";; 8;;
L}gfqu 0"50 95"0= 8;; ;";; 8;;";; 8;; ="17 96"31 8;;
Bl}fu> ]fegbiehj,Pleh}ilbhj4Eld{v}fq }qhibibc* Dl}lq mqipibc,Dl}lq dfeghbie* Sfjmibc* Fjfe}qiehj* f}e*
Ejhuu I$P
Ejhuu PI$PIII
Ejhuu IW$W
UUE,fxviphjfb}
GUE,fxviphjfb}
Mfcqff,fxviphjfb}
Dhu}fq#u,fxviphjfb}
Fbcibffqibc,Dfmiehj
]fegbiehj,pleh}ilbhj
L}gfqu
@icvqf 6 > [fqefb}hcf miu}qiav}ilb l` {l{vjh}ilb hcfm 6 yfhqu hbm
lpfq ay vuf l` ib}fqbf} ufqpiefu hbm jfpfj l` fmveh}ilb* 1;8;
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
33/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
34/35
]gf Ahbcjhmfug Ji}fqhey Uvqpfy* 1;8;
Ufe}ilb$PII
Elbejvuilbu
3"; Elbejvuilbu
]gf 1;8; ji}fqhey uvqpfy uglsu }gh} 63"65& {l{vjh}ilb 'hcfm 3 yfhqu hbm lpfq) l` Ahbcjhmfug
hqf ji}fqh}f hbm }gh} }gfy ehb qfhm hbm sqi}f" ]gf }l}hj qfdlphj l` ijji}fqhey `qld }gf elvb}qy iu
u}ijj `hq hgfhm hbm sf ghpf }l cl h jlbc shy }l qfheg }gf clhj l` 8;;& ji}fqhey" Glsfpfq* i} iu
fbelvqhcibc }gh} }gf ch{ af}sffb dhjfu hbm `fdhjfu hqf bhqqlsibc mlsb lpfq }gf yfhqu" ]gf
gicgfu} ji}fqhey qh}f `lq }gf hcf cqlv{ 86$89 uvccfu}u }gh} h}}hibdfb} l` ji}fqhey iu h qfefb}
{gfbldfblb* hbm i` }gf {qfufb} }qfbm elb}ibvfu* }gf uvau}hb}ihj id{qlpfdfb} ib ji}fqhey sijj
gh{{fb ib elvquf l` }idf"
Qfefipibc uldf ulq} l` uoijj }qhibibc iu lbjy 6";&* sgieg iu xvi}f `qvu}qh}ibc afehvuf ib u{i}f l`
`lqdhj fmveh}ilb uoijj }qhibibc iu qfxviqfm `lq fd{jlydfb}" ]gf vuf l` ib}fqbf} `heiji}y iu hjul
pfqy jls hbm lbjy elbefb}qh}fm hdlbc }gf gicgfq fmveh}fm cqlv{* sgieg iu fw}qfdfjy jls `lq
hegifpibc }gf }hqcf} l` usi}egibc lpfq }l h mici}hj Ahbcjhmfug ay 1;18" ]giu* }gfqf`lqf* bffmu
u{feihj h}}fb}ilb" Vuf l` fjfe}qlbie dfmih hbm vuf l` {vajie {jhefu `lq ji}fqhey uoijj hqf u}ijj pfqy
jls" Vuf l` ji}fqhey uoijj ib fpfqymhy ji`f }gqlvcg qfhmibc hbm sqi}ibc ghai}u hqf bl}
fbelvqhcibc* sgieg ibmieh}fu }gh} fpfb }gf ji}fqh}f {fqulbu ml bl} vuf }gfiq uoijju `lq `vq}gfq
id{qlpibc }gfiq uoijj }gqlvcg mhy }l mhy he}ipi}ifu"
7/30/2019 Bangladesh Literacy Survey Report 2011
35/35
'Ji}fqhey Dlmvjf)
il
1"
5" ,=" 6" i , 0"3"7" 9"v
" h
1" 5"="6"0"3" 7"i
1"5"="6"0"3" 7"i
1"5"="6""
0" 3"i
1" i5"="6" 0"3" 7"i
1"
1" i,
5"
v
=" vi
1"15"1="
16"1
h
i
*
*
*
$v
,
,hi
hi
**
**
h
,
hh
**
**
l
'h)
'h)
i
v
1 5 = 6 0 3 7 9 18
11 15 1= 1
6
1013 17 19 1 58
5
1
55 5= 56 50 53 57 59 5 =8
V{jlhm lb> 15$88$1;88